1. 

Il-Bundesgerichtshof (Qorti tal-Ġustizzja Federali) tal-Ġermanja jistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja jekk it-trasferiment ta’ data minn database protetta skont l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 96/9/KE (iktar ’il quddiem id-“Direttiva dwar il-protezzjoni ta’ databases”) ( 2 ) u l-inkorporazzjoni tagħha f’database differenti tistax tikkostitwixxi estrazzjoni skont it-tifsira tal-Artikolu 7(2)(a) ta’ din id-direttiva anki meta d-data tiġi valutata individwalment wara konsultazzjoni tad-database qabel ma tiġi użata b’dak li-mod, jew jekk l-estrazzjoni skont it-tifsira ta’ din id-dispożizzjoni tkoprix sempliċement l-ikkopjar (fiżiku) ta’ data ( 3 ).

2.

Id-direttiva fiha l-premessi rilevanti li ġejjin:

“[…]

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]”

3.

L-Artikolu 1(1) jiddefinixxi l-portata tad-direttiva bħala “il-protezzjoni legali ta’ databases ta’ kull xorta”.

4.

Fl-Artikolu 1(2) “database” tfisser “kollezzjoni ta’ xogħlijiet indipendenti, data jew materjali oħra irranġati b’mod sistematiku jew metodiku u aċċessibbli individwalment b’mezzi elettroniċi jew b’mezzi oħra”.

5.

L-Artikolu 3(1) jipprovdi li “databases li, minħabba l-għażla jew l-arranġament tal-kontenut tagħhom, jikkostitwixxu kreazzjoni intellettwali ta’ l-awtur innifsu għandhom ikunu protetti bid-dritt ta’ l-awtur. L-ebda kriterji oħra m’għandhom ikunu applikati biex tkun stabbilita l-eliġibilità tagħhom għal dik il-protezzjoni”.

6.

L-Artikolu 7 jistabbilixxi protezzjoni sui generis għal databases:

“1.   Stati Membri għandhom jipprovdu għal dritt għal min jagħmel database li juri li jkun sar investiment sostanzjali kwalitattiv u/jew kwantitattiv fil-kisba, verifika jew preżentazzjoni tal-kontenut biex ma titħalliex li ssir estrazzjoni u/jew użu mill-ġdid tiegħu kollu jew parti sostanzjali minn, valutat b’mod kwalitattiv u/jew kwantitattiv, tal-kontenut ta’ dik id-database.

2.   Għall-finijiet ta’ dan il-Kapitolu:

[…]

4.

Id-dritt imsemmi fil-paragrafu 1 għandu japplika wkoll jekk dik id-database ma tkunx eliġibbli għal protezzjoni bid-dritt ta’ l-awtur jew bi drittijiet oħra. Barra dan, dan għandu japplika wkoll jekk il-kontenut ta’ dik id-database ma jkunx eliġibbli għall-protezzjoni bid-dritt ta’ l-awtur jew bi drittijiet oħra. Il-protezzjoni ta’ databases skond id-dritt imsemmi fil-paragrafu 1 għandha tkun bla ħsara għal drittijiet li jkun hemm fir-rigward tal-kontenut tagħhom.

5.

L-estrazzjoni u/jew l-użu mill-ġdid ta’ sikwit [ripetuti] u sistematika [sistematiċi] ta’ partijiet żgħar [mhux sostanzjali] tal-kontenut tad-database li jġibu magħhom [jippresupponu] atti kuntrarji għall-użu normali ta’ dik id-database jew li jagħmlu ħsara irraġonevoli lill-interessi leġittimi ta’ min ikun għamel id-database m’għandhomx jitħallew isiru.”

7.

L-Artikolu 87a tal-Urheberrechtsgesetz (“UrhG”) (Liġi Ġermaniża dwar id-dritt tal-awtur) ( 5 ) jistipula:

“(1)   Database skont dan l-Att tfisser kollezzjoni ta’ xogħlijiet, data jew elementi oħra indipendenti irranġati b’mod sistematiku jew metodiku li l-elementi tagħha jkunu aċċessibbli individwalment b’mezzi elettroniċi jew b’mezzi oħra, u li l-kisba, verifika jew preżentazzjoni tagħha teħtieġ investiment sostanzjali kwalitattiv u/jew kwantitattiv. Database li l-kontenut tagħha jkun tbiddel b’mod li huwa kwalitattivament jew kwantitattivament sostanzjali tiġi meqjusa li hija database ġdida bil-kundizzjoni li t-tibdil jinvolvi investiment kwalitattivament jew kwantitattivament sostanzjali.

(2)   Min jagħmel database skont it-tifsira ta’ dan l-Att huwa dak li għamel l-investiment iddefinit fis-subparagrafu 1.”

8.

L-Artikolu 87b tal-UrhG jipprovdi:

“(1)   Min jagħmel database għandu d-dritt esklużiv li jirriproduċi, jiddistribwixxi u jikkomunika lill-pubbliku d-database sħiħa jew parti kwalitattivament jew kwantitattivament sostanzjali minnha. Ir-riproduzzjoni, id-distribuzzjoni jew il-komunikazzjoni ripetuta jew sistematika lill-pubbliku ta’ partijiet kwalitattivament jew kwantitattivament mhux sostanzjali tad-database għandhom jitqiesu bħala ekwivalenti għar-riproduzzjoni, għad-distribuzzjoni jew għall-komunikazzjoni ta’ parti kwalitattivament jew kwantitattivament sostanzjali tad-database bil-kondizzjoni li dawn l-atti jmorru kontra l-użu normali tad-database jew jippreġudikaw b’mod mhux raġonevoli l-interessi leġittimi ta’ dak li għamel id-database.

[…]” ( 6 ).

9.

Il-Professur Dr Ulrich Knoop huwa professur fid-Dipartiment tal-Ġermaniż I tal-Albrecht-Ludwigs-Universität Freiburg (l-“Università ta’ Freiburg”). Huwa jiddirieġi l-proġett intitolat il-“vokabolarju tal-klassiċi” (Klassikerwortschatz), li wassal għall-pubblikazzjoni tal-Antoloġija ta’ Freiburg, kollezzjoni ta’ poeżiji mill-1720 sal-1933.

10.

Bħala parti mill-proġett intitolat il-“vokabolarju tal-klassiċi”, il-Professur Knoop għamel lista ta’ titoli ta’ poeżiji li ġiet ippubblikata fuq l-Internet bit-titolu “L-iktar 1100 poeżija importanti fil-letteratura Ġermaniża bejn l-1730 u l-1900” (Die 1100 wichtigsten Gedichte der deutschen Literatur zwischen 1730 und 1900) ( 7 ), li serviet bħala bażi għall-Antoloġija ta’ Freiburg. Il-lista tagħti, fl-ordni tal-frekwenza li biha tissemma l-poeżija ( 8 ), l-awtur, it-titolu, il-vers tal-ftuħ u s-sena tal-pubblikazzjoni ta’ kull poeżija.

11.

L-għażla ta’ poeżiji li fformat il-bażi tal-lista ġiet ikkompilata kif ġej. Minn xi 3000 antoloġija ta’ poeżiji ppubblikati, intagħżlu 14. Din l-għażla ġiet supplimentata bil-kompilazzjoni biblijografika ta’ 50 antoloġija bil-Ġermaniż minn Anneliese Dühmert bit-titolu “Min kiteb din il-poeżija?” (Von wem ist das Gedicht?). B’kollox, dan wassal għal xi 20000 poeżija. Poeżiji li kienu inklużi f’tal-inqas tliet antoloġiji jew issemmew f’tal-inqas tliet okkażjonijiet fil-kompilazzjoni bibliografika ta’ A. Dühmert ikkwalifikaw biex jiġu inklużi fil-lista. Bħala prekundizzjoni għal din l-analiżi statistika, it-titoli u l-versi tal-ftuħ tal-poeżiji ġew standardizzati u ġiet ikkompilata lista tat-titoli tal-poeżiji kollha. Fl-aħħar nett, il-poeżiji ngħataw referenza għax-xogħlijiet li fihom ġew ippubblikati u ġiet stabbilita s-sena tal-kompożizzjoni tagħhom.

12.

Ix-xogħol biex tiġi kkompilata l-lista, li twettaq minn Klemens Wolber u mill-assistenti tiegħu taħt id-direzzjoni globali tal-Professur Knopp, ħa bejn wieħed u ieħor sentejn u nofs biex jitlesta. L-ispejjeż totali ta’ EUR 34900 nħarġu mill-Università ta’ Freiburg.

13.

Directmedia Publishing GmbH (iktar ’il quddiem “Directmedia”) tikkummerċjalizza CD-ROM intitolata “1000 poeżija li kulħadd għandu jkollu” (1000 Gedichte, die jeder haben muss), li nħarġet fl-2002. Mill-poeżiji fuq is-CD-ROM, 876 huma mill-perijodu 1720-1900 u, minn dawn, 856 jidhru fit-titoli tal-poeżiji ġġenerati mill-proġett intitolat il-“vokabolarju tal-klassiċi”.

14.

Fl-għażla tal-poeżiji biex jiġu inklużi fis-CD-ROM tagħha, Directmedia użat bħala gwida l-lista tat-titoli ta’ poeżiji mill-proġett intitolat il-“vokabolarju tal-klassiċi”. Hija eżaminat bir-reqqa l-għażla li saret mill-Professur Knoop, u ħalliet barra xi wħud mill-poeżiji elenkati u żiedet xi oħrajn tal-għażla tagħha. Directmedia ħadet it-testi attwali tal-poeżiji mir-riżorsi diġitali tagħha stess.

15.

Il-Professur Knoop u l-Università ta’ Freiburg ħadu l-pożizzjoni li, bir-riproduzzjoni u d-distribuzzjoni tas-CD-ROM tagħha, Directmedia kienet kisret id-dritt tal-awtur tal-Professur Knoop bħala kompilatur ta’ antoloġija u d-dritt relatat tal-Università ta’ Freiburg bħala dik li għamlet database. Għalhekk huma talbu li tingħata ordni li tobbliga lil Directmedia biex tieqaf milli tirriproduċi u/jew tiddistribwixxi s-CD-ROM intitolat “1000 poeżija li kulħadd għandu jkollu”. Huma talbu wkoll li jiġu kkumpensati għad-danni minn Directmedia, kif ukoll li tingħata ordni li tobbligaha tagħti l-informazzjoni u tikkunsinna l-kopji kollha tal-kollezzjoni ta’ poeżiji tagħha li kellha fil-pussess tagħha biex jiġu distrutti.

16.

Madankollu, Directmedia argumentat li hija nfisha kienet ġabret għas-CD-ROM tagħha l-iktar poeżiji popolari mill-perijodu 1720-1900. Biex waslet għal din l-għażla, hija kienet użat biss il-lista ta’ titoli ta’ poeżiji mill-proġett intitolat il-“vokabolarju tal-klassiċi”, u dan sempliċement bħala referenza. Hija kienet applikat kriterji ta’ għażla addizzjonali, bħal jekk poeżiji individwali kinux imsemmija f’enċiklopediji letterarji. Hija kienet iddatat ukoll il-poeżiji b’mod indipendenti. Fil-fehma tagħha, in-nuqqas ta’ sforz kreattiv involut fl-għażla u fl-arranġament tal-materjal irrenda l-lista ta’ titoli ta’ poeżiji mill-proġett intitolat il-“vokabolarju tal-klassiċi” xogħol li ma setax jiġi protett bid-dritt tal-awtur. Barra dan, il-ġabra ta’ data ma kinitx, bħala tali, database skont it-tifsira tal-Artikolu 87a tal-UrhG.

17.

Il-Landgericht (Qorti Reġjonali) iddeċieda favur il-Professur Knoop u l-Università ta’ Freiburg.

18.

L-appell ta’ Directmedia quddiem l-Oberlandesgericht ġie miċħud. Hija appellat fuq punt ta’ liġi lill-Bundesgerichtshof.

19.

Il-Bundesgerichtshof, f’sentenza preliminari tiegħu, ċaħad l-appell mis-sentenza mogħtija favur il-Professur Knoop ( 9 ). Huwa mbagħad għadda biex jikkunsidra l-appell mis-sentenza mogħtija favur l-Università ta’ Freiburg.

20.

L-Università ta’ Freiburg tissottometti li Directmedia kisret id-drittijiet tagħha bħala dik li għamlet id-database skont l-Artikoli 97(1) u 98(1) ( 10 ) flimkien mal-Artikoli 87a u 87b tal-UrhG. Dawn id-dispożizzjonijiet iddaħħlu fl-UrhG biex tiġi trasposta d-Direttiva dwar il-protezzjoni ta’ databases. Il-qorti ta’ rinviju għalhekk tieħu l-pożizzjoni li l-eżitu tal-appell ta’ Directmedia jiddependi fuq l-interpretazzjoni tal-Artikolu 7(2)(a) ta’ din id-direttiva.

21.

Il-qorti tar-rinviju tikkunsidra li l-lista ta’ titoli ta’ poeżiji “L-iktar 1100 poezija importanti fil-letteratura Ġermaniża bejn l-1730 u l-1900” ippubblikata fuq l-Internet tikkostitwixxi database skont it-tifsira tal-Artikolu 1(2) tad-Direttiva dwar il-protezzjoni ta’ databases. ( 11 ) Il-qorti tar-rinviju tikkunsidra wkoll li l-Università ta’ Freiburg tgawdi dritt sui generis fir-rigward ta’ din id-database, billi għamlet investiment sostanzjali fil-kisba, fil-verifika u fil-preżentazzjoni tal-kontenut tagħha.

22.

Il-qorti tar-rinviju tistqarr li, bħala l-bażi għall-għażla ta’ poeżiji fuq is-CD-ROM tagħha, Directmedia għamlet użu ripetut u sistematiku ta’ partijiet sostanzjali tad-data inkluża fid-database tal-Università ta’ Freiburg. L-għażla tal-poeżiji għall-perijodu 1720-1900 tikkorrispondi kważi eżattament għal-lista ta’ titoli ta’ poeżiji tal-Università ta’ Freiburg: minn 876 poeżiji ta’ dak il-perijodu, 856 (kważi 98 %) kienu diġà elenkati fid-database tal-Università ta’ Freiburg. Directmedia nfisha kisbet it-testi attwali tal-poeżiji, peress li l-lista tal-Università ta’ Freiburg kienet tagħti biss it-titoli.

23.

Il-qorti tar-rinviju tirrileva li, skont il-konstatazzjonijiet tal-qorti tal-appell, Directmedia użat il-lista ta’ titoli ta’ poeżiji tal-Università ta’ Freiburg sempliċement bħala gwida fl-għażla tal-poeżiji għas-CD-ROM tagħha. Directmedia infisha eżaminat b’mod kritiku kull poeżija magħżula mill-Università ta’ Freiburg. B’riżultat ta’ dan, hija ħalliet barra xi poeżiji li kienu jinsabu fil-lista ta’ titoli ta’ poeżiji u żiedet oħrajn. Id-domanda għalhekk hija jekk l-użu tal-kontenut ta’ database b’dan il-mod (wara evalwazzjoni individwali) madankollu jikkostitwixxix estrazzjoni skont it-tifsira tal-Artikolu 7(2)(a) tad-Direttiva dwar il-protezzjoni ta’ databases.

24.

Kummentaturi akkademiċi jieħdu l-pożizzjoni li d-dritt sui generis li jgawdi dak li għamel database ma jintitolahx li ma jħallix isir użu mid-database tiegħu bħala sors ta’ informazzjoni, anki jekk b’dan il-proċess partijiet sostanzjali tad-data jittieħdu gradwalment mid-database u jiġu inkorporati f’database differenti. Id-dritt għal protezzjoni jista’ jiġi invokat biss jekk il-kontenut kollu tad-database (jew partijiet sostanzjali minnu) jiġu ttrasferiti “fiżikament”, jiġifieri, jiġu kkopjati fuq apparat ieħor. Il-qorti tar-rinviju ssib sostenn għal dan l-approċċ fil-premessi 38, 42, 45, u 48 tal-preambolu tad-direttiva, fit-termini tal-Artikolu 7(2)(a) innifsu, fis-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja The British Horseracing Board, fil-perċezzjoni tagħha tal-għan u tas-suġġett speċifiku tad-dritt sui generis, f’ċerti siltiet mill-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Stix-Hackl fil-kawża Svenska Spel ( 12 ) u fl-interessi taċ-ċertezza legali. Madankollu, il-qorti tar-rinviju tirrikonoxxi li interpretazzjoni differenti hija wkoll possibbli.

25.

Il-Bundesgerichtshof għalhekk għamel id-domanda li ġejja lill-Qorti tal-Ġustizzja:

“Il-fatt li tittieħed data minn database protetta (skont l-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 96/9/KE) għal database oħra jista’ jikkostitwixxi estrazzjoni fis-sens tal-Artikolu 7(2)(a) tal-imsemmija direttiva meta dan it-teħid isir abbażi ta’ konsultazzjoni tad-database u wara evalwazzjoni individwali, jew estrazzjoni fis-sens tal-imsemmija dispożizzjoni tippresupponi proċess ta’ kkopjar (fiżiku) ta’ ġabra ta’ data?”

26.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub minn Directmedia u mill-Università ta’ Freiburg, mill-Gvern Taljan, u mill-Kummissjoni.

27.

Essenzjalment, Directmedia tissottometti li “estrazzjoni” skont it-tifsira tal-Artikolu 7(2)(a) tad-direttiva teħtieġ li d-database tiġi direttament jew indirettament ikkopjata fiżikament. Ma jkun hemm l-ebda estrazzjoni jekk id-database tintuża biss bħala sors ta’ informazzjoni. L-Università ta’ Frieburg (sostnuta mill-Italja u mill-Kummissjoni) tieħu l-pożizzjoni kuntrarja, u tissottometti li “estrazzjoni” abbażi ta’ konsultazzjoni preċedenti tad-database u evalwazzjoni individwali tad-data xorta hija “estrazzjoni”.

28.

L-ebda seduta ma ntalbet li ssir u l-ebda seduta ma saret.

29.

L-ikkopjar dirett ta’ database sħiħa jew ta’ partijiet sostanzjali minnha minn apparat għal ieħor kjarament jikkostitwixi estrazzjoni ( 13 ). Is-sempliċi konsultazzjoni ta’ database mingħajr ebda trasferiment ta’ data daqstant ieħor kjarament ma jikkostitwixxix estrazzjoni ( 14 ). L-użu minn Directmedia tad-database tal-Università ta’ Freiburg jidher li jaqa’ x’imkien bejn dawn iż-żewg punti tal-ispettru.

30.

Il-qorti tar-rinviju essenzjalment tieħu l-pożizzjoni li t-termini tal-Artikolu 7(2)(a) tad-direttiva, is-suġġett u l-għan tad-dritt sui generis ilkoll kemm huma jimmilitaw favur interpretazzjoni stretta tal-kunċett ta’ ‘estrazzjoni’, jiġifieri, ristretta għall-ikkopjar “fiżiku” tal-kontenut kollu ta’ database jew ta’ partijiet sostanzjali minnu għal apparat ieħor. Għalhekk se neżamina dawk it-tliet elementi wara xulxin.

31.

L-Artikolu 7(2)(a) tad-direttiva jiddefinixxi “estrazzjoni” bħala “it-trasferiment permanenti jew temporanju tal-kontenut kollu jew parti sostanzjali minnu ta’ database lil apparat ieħor b’kull mezz jew [f’]kull forma”.

32.

Fis-sentenza The British Horseracing Board, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-użu, fl-Artikolu 7(2), ta’ espressjonijiet bħal “b’kull mezz jew [f’]kull forma” (fid-definizzjoni tal-kunċett ta’ “estrazzjoni”) u “kull mod li jagħmel disponibbli lill-pubbliku” (fid-definizzjoni ta’ “użu mill-ġdid”) jindika li l-leġiżlatur Komunitarju xtaq jiddefinixxi dawn il-kunċetti b’mod wiesa’. Il-Qorti tal-Ġustizzja żiedet tgħid li, fid-dawl tal-għan tad-direttiva, dawn it-termini għalhekk “għandhom jiġu interpretati fis-sens li jirreferu għal kull att li jikkonsisti, rispettivament, fl-appropjazzjoni jew fit-tqegħid għad-dispożizzjoni tal-pubbliku, mingħajr il-kunsens tal-persuna li tkun bniet id-database, tar-riżultati tal-investiment ta’ din il-persuna li b’hekk iwassal sabiex din tal-aħħar tkun imċaħħda mid-dħul li kellu jagħmel tajjeb għall-investiment magħmul” ( 15 ).

33.

Il-qorti tar-rinviju tikkunsidra li dawn it-termini jissuġġerixxu li m’hemmx estrazzjoni meta utent li jikkonsulta database elettronika jittraskrivi data mill-iskrin u jinkorporaha, wara evalwazzjoni individwali, f’database differenti. Fil-fehma tagħha “estrazzjoni” tirreferi għal proċess li permezz tiegħu, b’“atti ta’ kkopjar”, id-data inkorporata ġewwa database tiġi “trasferita” f’apparat ieħor. Il-premessa 38 issostni din l-interpretazzjoni, peress li tgħid li “ż-żieda fl-użu tat-teknoloġija ta’ reġistrazzjoni diġitali tqiegħed lil min jagħmel id-database għar-riskju li l-kontenut tad-database tiegħu jista’ jiġi kkopjat u rranġat mill-ġdid b’mod elettroniku, mingħajr l-awtorizzazzjoni tiegħu, sabiex issir database ta’ kontenut identiku […]” ( 16 ).

34.

Fil-fehma tiegħi, il-qorti tar-rinviju b’hekk tillimita l-kunċett ta’ “estrazzjoni” b’żewġ modi. Minn banda waħda, hija tintroduċi kriterju kwalitattiv, jiġifieri l-isforz intellettwali li tagħmel il-persuna li tikkopja l-informazzjoni mid-database, u tqis li, meta dan il-kriterju jiġi sodisfatt, m’hemm ebda estrazzjoni. Mill-banda l-oħra, hija torbot il-kunċett ta’ “estrazzjoni” ma’ tifsira partikolari (limitata) ta’ xi jfisser “ikkopjar” ta’ data minn database.

35.

L-ebda waħda minn dawn il-limitazzjonijiet m’hija konvinċenti.

36.

L-ewwel nett, il-fatt li l-Artikolu 7(1) jipprojbixxi l-estrazzjoni tal-kontenut tad-database “kollu jew parti sostanzjali minn[u]” ( 17 ) jimplika li għall-inqas isir ċertu grad ta’ għażla u eżami kritiku, jekk xejn biex jiġi stabbilit liema partijiet għandhom jiġu estratti. Bl-istess mod (kif ġie rrilevat mill-Università ta’ Freiburg) il-projbizzjoni fl-Artikolu 7(5) tal-“estrazzjoni u/jew l-użu mill-ġdid ta’ sikwit [ripetuti] u sistemati[ċi] ta’ partijiet żgħar [mhux sostanzjali] tal-kontenut tad-database” tippresupponi xi evalwazzjoni individwali tal-elementi li għandhom jiġu estratti. Meta l-utent jiddeċiedi li jikkopja d-database kollha f’daqqa, dan jista’ jkun li jkun sar wara li jkun ġie eżaminat il-kontenut kollu tagħha u ġie deċiż li kollu kemm hu kien jimmerita li jiġi estratt.

37.

Kif tosserva ġustament il-Kummissjoni, il-fatt li Directmedia “eżaminat b’mod kritiku” l-kontenut tad-database tal-Università ta’ Freiburg jista’ jkun rilevanti biex jiġi stabbilit jekk is-CD-ROM ta’ Directmedia huwiex (min-naħa tiegħu) ir-riżultat ta’ “kreazzjoni intellettwali” tagħha skont it-tifsira tal-Artikolu 3(1) tad-direttiva jew jekk jikkostitwixxix ir-riżultat ta’ “investiment sostanzjali kwalitattiv u/jew kwantitattiv” fis-sens tal-Artikolu 7(1) tad-direttiva, biex jagħti lok għal protezzjoni tas-CD-ROM taħt id-dritt tal-awtur jew id-dritt sui generis, rispettivament. Madanakollu, anki li kieku kien hekk, dan ma setax jippreġudika d-dritt sui generis (preċedenti) tal-Università ta’ Freiburg. F’dan il-kuntest il-Kummissjoni tislet parallel mal-Artikolu 2(3) tal-Konvenzjoni ta’ Berna ( 18 ), li jipprovdi li “traduzzjonijiet, adattamenti, arranġamenti ta’ mużika u alterazzjonijiet oħrajn ta’ xogħol letterarju jew artistiku” għandhom jiġu protetti bħala xogħol oriġinali bla preġudizzju għad-dritt tal-awtur għax-xogħol oriġinali.

38.

It-tieni nett, mhuwiex ċar għalija fuq liema bażi l-qorti tar-rinviju qed tfittex li tillimita xi jfisser “ikkopjar” ta’ data. Hija tidher li qed tissuġġerixxi li kkopjar jimplika (fil-każ ta’ database elettronika) l-ikkopjar elettroniku effettiv ta’ data, preżumibbilment permezz ta’ operazzjoni simili għall-funzjonijiet ‘ikkopja’ u ‘waħħal’ fuq proċessur tal-kliem jew (fil-każ ta’ database bbażata fuq il-karti) ( 19 ) it-teħid ta’ fotokopja. Ma nista’ nsib ebda bażi għal tali restrizzjoni fit-termini attwali tal-Artikolu 7(2)(a) tad-direttiva.

39.

Fis-sentenza OPAP ( 20 ) il-Qorti tal-Ġustizzja ġibdet l-attenzjoni lejn diversi indikazzjonijiet li l-leġiżlatur Komunitarju kellu l-ħsieb li tagħti lit-terminu “database” innifsu, kif definit fid-direttiva, portata wiesgħa, ħielsa minn kunsiderazzjonijiet ta’ natura formali, teknika jew materjali. Il-klassifikazzjoni ta’ kollezzjoni bħala database teħtieġ li l-materjali indipendenti li jikkostitwixxu l-kollezzjoni jkunu rranġati b’mod sistematiku jew metodiku u jkunu aċċessibbli individwalment b’xi mod jew ieħor ( 21 ). Kif tagħmilha ċara l-premessa 21, mhuwiex meħtieġ li l-arranġament sistematiku jew metodiku jkun fiżikament apparenti ( 22 ).

40.

Għalhekk jidher li jkun inadegwat u arbitrarju li l-kunċett ta’ “estrazzjoni” jiġi llimitat għal proċess li permezz tiegħu data inkorporata ġo database tiġi ttrasferita lil apparat ieħor billi tittieħed ‘fiżikament’ kopja (jew kopji) tagħha. L-ikkopjar tal-parti l-kbira mid-data f’database b’mod individwali billi tiġi kkonsultata d-database fuq l-iskrin u mbagħad tiddaħħal manwalment f’apparat ieħor ma tistax b’mod plawżibbli tiġi kkunsidrata li hija ta’ inqas ħsara għall-investiment li jkun sar minn dak li għamel id-database milli meta jsir ikkopjar elettroniku ta’ dawn l-oġġetti mid-database oriġinali u twaħħil tagħhom direttament f’apparat elettroniku ieħor.

41.

Lanqas ma nifhem li l-premessa 38 tad-direttiva ssostni interpretazzjoni restrittiva tat-terminu “estrazzjoni”. Din il-premessa titkellem biss fuq riskji partikolari għal min għamel id-database li joħorġu mill-ikkopjar elettroniku tal-kreazzjoni tiegħu. Hija ma timplikax li dan huwa l-uniku mod li jagħmel ħsara li bih jistgħu jiġu kkopjati d-databases. Tabilħaqq, il-fatt li l-protezzjoni taħt id-direttiva tkopri wkoll databases mhux elettroniċi ( 23 ) jimplika li dan ma jistax ikun. Jekk utent jikkonsulta database fuq l-iskrin u mbagħad jikkopja xi ftit mill-kontenut tagħha f’database oħra billi jdaħħal manwalment l-informazzjoni f’din tal-aħħar, huwa jkun sempliċement wettaq, b’mod iktar ingombranti, l-ekwivalenti tal-operazzjoni ta’ “kkopja[r] u rranġa[r] mill-ġdid b’mod elettroniku” tal-kontenut tad-database. Kif tosserva korrettament il-Kummissjoni, li jimporta huwa li l-arranġament sistematiku u metodiku tad-data li tinsab fid-database oriġinali tiġi mbagħad riprodotta b’xi mod f’apparat ieħor.

42.

Inżid ngħid li fil-fehma tiegħi l-premessa 43 bl-istess mod ma tipprovdi ebda sostenn għall-interpretazzjoni suġġerita mill-qorti tar-rinviju. Il-premessa 43 tindika li “fil-każ ta’ trasmissjoni on-line d-dritt li ma jsirx użu mill-ġdid ma jkunx eżawrit, kemm għal database u kemm għal kopja materjali tad-database jew ta’ parti minnha, jekk issir minn min jirċievi t-trasmissjoni bil-kunsens tat-titulari tad-dritt” ( 24 ). Fil-fehma tiegħi, din il-premessa ma tagħmel xejn ħlief tirrileva li d-dritt sui generis ma jiġix eżawrit sempliċement għaliex id-database ġiet trażmessa on-line. Ir-referenza għal “kopja materjali tad-database” sempliċement tikkjarifika li kopja materjali ta’ tali database trasmessa on-line bl-istess mod ma tistax tippreġudika d-dritt sui generis tat-titulari tad-dritt. Ma nifhimx it-termini “kopja materjali” fis-sens li jillimitaw il-protezzjoni sui generis għal ċirkustanzi li fihom tittieħed kopja materjali tad-database mill-utent.

43.

Kif ninterpretahom jien, it-termini tal-Artikolu 7(2)(a) tad-direttiva u ta’ dawn il-premessi pjuttost jimmilitaw favur interpretazzjoni wiesgħa tal-kunċett ta’ “estrazzjoni”.

44.

Analiżi tas-suġġett u tal-għan tad-dritt sui generis issostni din il-konklużjoni.

45.

Il-qorti tar-rinviju tirrileva ġustament li d-dritt sui generis mhuwiex dritt fuq l-informazzjoni maħżuna fid-database ( 25 ). Madankollu, kif tenfasizza ġustament il-Kummissjoni, dan ma jimplikax li d-dritt sui generis jirreferi għad-database tanġibbli bħala tali. Huwa pjuttost jipproteġi r-riżultat tal-investiment fi klassifikazzjoni metodika u sistematika ta’ data indipendenti bħala proprjetà intanġibbli, indipendentement mill-apparat li permezz tiegħu jkun disponibbli. F’dan ir-rigward hija pjuttost tixbah lil test, li jibqa’ l-istess indipendentement minn jekk ikunx disponibbli permezz ta’ kopja tal-karti ta’ ktieb, f’ebook, fuq l-Internet, billi jiġi pproġettat fuq bini jew permezz ta’ kwalunkwe mezz ieħor. Jekk wieħed jużax fotokopjatur biex jieħu kopja tal-karti tal-ktieb, jikkopjahx b’mod elettroniku minn ebook jew mill-Internet u jwaħħlu fuq dokument ieħor, jew jagħmilx ritratt diġitali tal-projezzjoni u jimmanipulah b’mod diġitali f’dokument ġdid, wieħed xorta waħda jkun qed “jikkopja” t-test.

46.

L-għan li jinħoloq u jiġi protett id-dritt sui generis jista’ jinsilet, inter alia, mill-preambolu tad-direttiva. Dan tal-aħħar jenfasizza l-investiment kunsiderevoli f’riżorsi meħtieġa biex jinħolqu databases (deskritti bħala “għodda siewja fl-iżvilupp tas-suq tal-informazzjoni fil-Komunità” u jikkuntrastah mal-fatt li databases jistgħu jiġu kkopjati jew milħuqa b’parti żgħira tal-ispiża meħtieġa biex jitfasslu fl-oriġinal ( 26 ). Jingħad li l-estrazzjoni mhux awtorizzata u/jew l-użu mill-ġdid tal-kontenut ta’ database potenzjalment għandhom konsegwenzi ekonomiċi u tekniċi serji ( 27 ). Il-preambolu jsemmi wkoll it-tkabbir esponenzjali, fil-Komunità u mad-dinja kollha, fl-ammont ta’ informazzjoni magħmula u pproċessata ta’ kull sena fis-setturi kollha tal-kummerċ u tal-industrija, li jitlob li jkun hemm investiment fl-Istati Membri kollha f’“sistemi avvanzati li jipproċessaw l-informazzjoni”, imma jindika li jeżisti żbilanċ kbir fil-livell ta’ investiment fil-qasam tad-databases kemm bejn l-Istati Membri kif ukoll bejn il-Komunità u l-pajjiżi terzi tad-dinja li l-iktar li jipproduċu databases ( 28 ). L-investiment meħtieġ ma jseħħx fil-Komunità “kemm-il darba ma jkunx hemm sistema ta’ protezzjoni legali stabbli u uniformi għall-protezzjoni tad-drittijiet ta’ dawk li jagħmlu databases” ( 29 ). Abbażi tal-premessi 9, 10, u 12, il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat l-għan tad-Direttiva dwar il-protezzjoni ta’ databases fis-sens “li tinkoraġġixxi u tipproteġi l-investimenti f’sistemi ta’ ‘ħażna’ u ta’ ‘proċessar’ ta’ data […]” ( 30 ).

47.

Id-direttiva tara wkoll li “titħares il-pożizzjoni ta’ dawk li jagħmlu databases kontra misappropjazzjoni tar-riżultati tal-investiment finanzjarju u professjonali magħmul għall-kisba u kollezzjoni tal-kontenut, billi tipproteġi database kollha jew parti sewwa minnha kontra ċerti atti ta’ min jagħmel użu minnha jew ta’ kompetitur” ( 31 ). Għalhekk, id-dritt sui generis għandu l-mira li jassigura l-protezzjoni ta’ kull investiment għall-kisba, verifika jew preżentazzjoni tal-kontenut ta’ database (li jista’ jkun magħmul bi tħaddim tajjeb ta’ riżorsi finanzjarji u/jew użu ta’ ħin, sforzi u enerġija) u li jagħti lil min jagħmel database l-għażla li ma jħallix li ssir estrazzjoni mhux awtorizzata u/jew l-użu mill-ġdid tal-kontenut kollu jew parti sewwa minn dik id-database ( 32 ).

48.

Is-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja The British Horseracing Board tipprovdi indikazzjoni ċara dwar kif għandha tingħatalha risposta d-domanda rrinvjata.

49.

L-ewwel nett, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li t-termini “estrazzjoni” u “użu mill-ġdid” fl-Artikoli 7(1) u (5) għandhom jiġu interpretati fid-dawl tal-għan tad-dritt sui generis, li huwa maħsub biex jipproteġi lil min għamel id-database kontra “atti ta’ min jagħmel użu li jmur [jmorru]’il hinn mid-drittijiet leġittimi […] u għalhekk jagħmel [jagħmlu] ħsara lill-investiment” ta’ min għamel id-database ( 33 ). Barra dan, “id-dritt li ma jħallix li ssir estrazzjoni u/jew l-użu mill-ġdid tal-kontenut kollu jew parti sewwa minnu jirreferi mhux biss għall-manifattura ta’ prodott parassitiku kompetitur, iżda wkoll għal kull min jagħmel użu li permezz tiegħu ssir ħsara kbira kwalitattiva jew kwantitattiva lill-investiment” ( 34 ). F’dan l-isfond, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li fatti bħal dawk li l-estrazzjoni u/jew l-użu mill-ġdid isir bil-għan li tinħoloq database oħra, irrispettivament minn jekk din tikkompetix mad-database oriġinali jew le u irrispettivament minn jekk din tkunx tal-istess daqs jew le bħal dik oriġinali, jew li l-estrazzjoni u/jew l-użu mill-ġdid jifforma parti minn attività oħra li ma tkunx dik tal-ħolqien ta’ database, ma kinux rilevanti biex tiġi stabbilita l-portata tad-dritt sui generis ( 35 ).

50.

It-tieni nett, il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat li l-kunċetti ta’ “estrazzjoni” u “użu mill-ġdid” ma jistgħux ikunu limitati għall-każijiet ta’ estrazzjoni u ta’ użu mill-ġdid imwettqa direttament mid-database oriġinali. Jekk wieħed jagħmel hekk, ikun qed jirriskja li l-persuna li tkun għamlet id-database titħalla mingħajr protezzjoni fir-rigward ta’ atti mhux awtorizzati ta’ kkopjar imwettqa minn kopja tad-database ( 36 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonkludiet li, peress li atti ta’ estrazzjoni u/jew użu mill-ġdid mingħajr awtorizzazzjoni, imwettqa minn terza persuna minn sors ieħor għajr id-database ikkonċernata, huma ta’ natura, l-istess bħal atti bħal dawn imwettqa direttament mill-imsemmija database, li jippreġudikaw l-investiment ta’ min għamel id-database, il-kunċetti ta’ estrazzjoni u ta’ użu mill-ġdid ma jistgħux jimplikaw aċċess dirett għad-database ( 37 ).

51.

Bl-istess mod, jidhirli li t-traskrizzjoni tal-kontenut ta’ database wara li din tiġi kkonsultata fuq l-iskrin u l-inkorporazzjoni sussegwenti tiegħu f’database differenti tista’ tippreġudika l-investiment ta’ min għamel id-database daqs l-ikkopjar ta’ din id-database b’mod elettroniku jew l-iffotokopjar tagħħa. L-analiżi tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza The British Horseracing Board ma tippresupponix li “estrazzjoni” għandha tiġi limitata għal dawn l-aħħar metodi ta’ kkopjar ta’ (partijiet minn) database.

52.

Lanqas il-fatt li l-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-protezzjoni tad-dritt sui generis tikkonċerna biss l-atti ta’ estrazzjoni u ta’ użu mill-ġdid kif definiti fl-Artikolu 7(2) tad-direttiva, u li ma tkoprix il-konsultazzjoni ta’ database, ma jimplika tali limitazzjoni. Il-kunsens ta’ min għamel id-database għall-konsultazzjoni ma jġibx miegħu l-eżawriment tad-dritt sui generis. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li din l-analiżi kienet ikkonfermata, fir-rigward tal-estrazzjoni, mill-premessa 44 tad-direttiva, li tindika li t-trasferiment permanenti jew temporanju tal-kontenut kollu jew parti sewwa mill-kontenut ta’ database murija fuq l-iskrin għal xi apparat ieħor huwa suġġett għall-awtorizzazzjoni tat-titulari tad-dritt ( 38 ).

53.

Fl-aħħar nett, il-Qorti tal-Ġustizzja kkjarifikat il-portata tal-Artikolu 7(5) tad-direttiva. L-għan ta’ din id-dispożizzjoni huwa li ma tħallix li jsiru estrazzjonijiet u/jew użi mill-ġdid ripetuti u sistematiċi ta’ partijiet mhux sostanzjali tal-kontenut ta’ database li l-effett kumulattiv tagħhom ikun li jippreġudika b’mod serju l-investiment li jkun sar minn min għamel id-database bħalma jagħmlu l-estrazzjonijiet u/jew l-użi mill-ġdid imsemmija fl-Artikolu 7(1) tad-Direttiva ( 39 ). Fir-rigward tal-“estrazzjoni”, l-espressjoni “atti kuntrarji għall-użu normali ta’ […] database jew li jagħmlu ħsara irraġonevoli lill-interessi leġittimi ta’ min ikun għamel id-database” tirreferi għal azzjonijiet li ma jkunux awtorizzati u li, permezz tal-effett kumulattiv ta’ atti ta’ estrazzjoni, huma intiżi sabiex jibnu mill-ġdid il-kontenut kollu, jew parti sostanzjali minnu, ta’ database protetta mid-dritt sui generis, u li, għaldaqstant, jippreġudikaw serjament l-investiment li sar minn min għamel id-database ( 40 ).

54.

Fil-fehma tiegħi, l-għan tad-dritt sui generis kif interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja għalhekk ma jagħtix sostenn lil interpretazzjoni restrittiva tal-kunċett ta’ “estrazzjoni”. Tabilħaqq, il-fatt li l-konvenut fil-kawża The British Horseracing Board ma setax jikkopja “fiżikament” id-data kollha tal-British Horseracing Board fis-sistema elettronika tiegħu evidentement ma żammx lill-Qorti tal-Ġustizzja milli sostni li huwa kien qed iwettaq “atti ta’ estrazzjoni u użu mill-ġdid fis-sens tal-Artikolu 7(2)” tad-direttiva ( 41 ).

55.

Għalhekk il-kwistjoni prinċipali tidher li hija jekk l-estrazzjoni (fi kwalunkwe forma li fiha saret) taffettwax il-kontenut kollu jew parti sostanzjali mill-kontenut ta’ database u għalhekk tagħmel ħsara lill-investiment magħmul biex inħoloq id-database oriġinali. Dan ikun il-każ jekk il-proċess ta’ kkopjar jinvolvi mhux biss id-data kollha jew parti sostanzjali mid-data nfisha li kienet inkluża fid-database, imma anki l-mod sistematiku u metodiku li bih kienet irranġata fid-database. Fil-fehma tiegħi, huwa irrilevanti jekk l-estrazzjoni sseħħx bl-ikkopjar tal-kontenut tad-database oriġinali jew bir-riproduzzjoni tagħha wara konsultazzjoni fuq l-iskrin tad-database.

56.

Il-qorti tar-rinviju tissuġġerixxi li ċ-ċertezza legali tiġi osservata aħjar jekk (kif qed tipproponi) m’hemm ebda “estrazzjoni” jekk id-database tintuża biss bħala sors ta’ informazzjoni, anki fejn dan l-użu huwa partikolarment wiesgħa. Hija targumenta li l-utenti li ma jiksbux id-data tagħhom direttament mid-database nfisha, imma minn sorsi derivati, ħafna drabi ma jkunux jistgħu jgħidu jekk (u jekk dan huwa hekk, kif) din id-data tkun ittieħdet minn database protetta, u jekk id-data adottata tikkostitwixxix parti sostanzjali ta’ database jew kinitx miksuba permezz ta’ estrazzjoni ripetuta u sistematika mhux awtorizzata.

57.

Fil-fehma tiegħi, il-protezzjoni taċ-ċertezza legali hawnhekk qed tintuża bħala argument kontra li wieħed isostni li l-ikkopjar indirett ta’ databases huwa ksur tad-dritt sui generis. L-argument huwa, mal-ewwel daqqa t’għajn, attraenti. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet impliċitament li kunsiderazzjoniet ibbażati fuq iċ-ċertezza legali mhumiex neċessarjament konklużivi, billi diġà ddeċidiet li aċċess dirett għad-database oriġinali mhuwiex meħtieġ biex ikun hemm “estrazzjoni” mhux awtorizzata. Għalhekk, ikkopjar indirett ta’ database protetta jista’ tabilħaqq jikser id-dritt sui generis. ( 42 ).

58.

Fi kwalunkwe każ, jidher mid-digriet tar-rinviju li fil-fatt Directmedia għamlet użu dirett mid-database tal-Università ta’ Freiburg. Il-kwistjoni ta’ aċċess indirett għal database għalhekk ma tqumx f’dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari. Naturalment hija l-qorti nazzjonali, u mhux il-Qorti tal-Ġustizzja, li għandha tiddeċiedi jekk, abbażi tal-fatti, l-użu li Directmedia għamlet mid-database tal-Università ta’ Freiburg jammontax għal estrazzjoni.

59.

Għalhekk nikkonkludi li “estrazzjoni” skont it-tifsira tal-Artikolu 7(2)(a) tad-direttiva ma tippresupponix l-ikkopjar (fiżiku) ta’ data. Sabiex ikun hemm “estrazzjoni” skont it-tifsira tal-Artikolu 7(2)(a) tad-direttiva, huwa immaterjali jekk it-trasferiment ta’ data minn database protetta skont l-Artikolu 7(1) tad-direttiva u l-inkorporazzjoni tagħha f’database differenti jseħħux wara evalwazzjoni individwali tad-data wara li tkun ġiet ikkonsultata d-database.

60.

Għar-raġunijiet mogħtija iktar ’il fuq, jidhirli li r-risposta għad-domanda magħmula mill-Bundesgerichtshof għandha tkun kif ġej: