IL-KUMMISSJONI EWROPEA
Brussell, 3.5.2022
COM(2022) 185 final
RAPPORT TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW U LILL-KUNSILL
li jelenka l-progress li sar fl-implimentazzjoni tad-Direttiva 2014/89/UE li jistabbilixxi qafas għall-ippjanar tal-ispazju marittimu
Werrej
1.Daħla
2.Id-direttiva dwar l-MSP
3.It-traspożizzjoni u l-ħatra tal-awtoritajiet kompetenti
3.1.Traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali
3.2.Awtoritajiet kompetenti
4.Implimentazzjoni
4.1.Appoġġ għall-implimentazzjoni mill-Kummissjoni
4.2.L-istabbiliment ta’ pjanijiet tal-ispazju marittimu: ħarsa ġenerali lejn il-progress
4.3.L-implimentazzjoni tar-rekwiżiti tad-Direttiva għall-pjanijiet tal-ispazju marittimu
4.3.1.Approċċ ibbażat fuq l-ekosistema
4.3.2.Kunsiderazzjoni tal-aspetti ambjentali, ekonomiċi, soċjali u tas-sikurezza
4.3.3.Il-promozzjoni tal-koerenza
4.3.4.Interazzjonijiet bejn l-art u l-baħar
4.3.5.L-identifikazzjoni tad-distribuzzjoni spazjali u temporali tal-attivitajiet u tal-użi
4.3.6.L-involviment tal-partijiet ikkonċernati u l-parteċipazzjoni pubblika
4.3.7.L-użu tal-aħjar data u kondiviżjoni tad-data disponibbli
4.3.8.Il-kooperazzjoni fost l-Istati Membri u fil-livell tal-baċir tal-baħar
4.3.9.Kooperazzjoni ma’ pajjiżi mhux tal-UE
4.4.Sfidi bl-implimentazzjoni
5.Konklużjonijiet
5.1.L-MSP bħala faċilitatur tal-Patt Ekoloġiku Ewropew
5.2.It-triq ’il quddiem
1.Daħla
Hemm domanda dejjem akbar għall-ispazju marittimu għal diversi skopijiet, bħall-konservazzjoni tal-ekosistema u tal-bijodiversità, il-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli, it-trasport marittimu, is-sajd, l-akkwakultura u t-turiżmu. Dan jirrikjedi approċċ integrat għall-ippjanar u l-ġestjoni. L-ippjanar tal-ispazju marittimu huwa komunement mifhum bħala proċess pubbliku għall-analiżi u l-ippjanar tad-distribuzzjoni spazjali u temporali tal-attivitajiet tal-bniedem fiż-żoni tal-baħar biex jintlaħqu l-objettivi ekonomiċi, ambjentali u soċjali.
Fl-2014, l-UE adottat id-Direttiva 2014/89/UE dwar l-ippjanar tal-ispazju marittimu (MSP) (minn hawn ’il quddiem id-“Direttiva” jew id-“Direttiva dwar l-MSP”) biex tikseb ġestjoni effettiva tal-attivitajiet tal-baħar u użu sostenibbli tar-riżorsi tal-baħar u kostali, abbażi ta’ approċċ tal-ekosistema. Id-Direttiva dwar l-MSP toħloq qafas għal deċiżjonijiet konsistenti, trasparenti, sostenibbli u bbażati fuq l-evidenza. Hija tistabbilixxi ċerti obbligi, inkluż l-obbligu għall-Istati Membri li jistabbilixxu pjan jew pjanijiet tal-ispazju marittimu sa mhux aktar tard mill-31 ta’ Marzu 2021 u li jirrieżaminaw dawn il-pjanijiet mill-inqas kull 10 snin.
Skont l-Artikolu 14(2) tad-Direttiva dwar l-MSP, il-Kummissjoni trid tippreżenta rapport lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill li jiddeskrivi l-progress dwar l-implimentazzjoni tad-Direttiva sal-31 ta’ Marzu 2022, u kull 4 snin wara dan. Dan ir-rapport jagħti ħarsa ġenerali lejn dak il-progress, kif mitlub skont id-Direttiva, u jivvaluta t-traspożizzjoni u l-konformità. Huwa jħares ukoll lejn l-iżviluppi li kellhom effett fuq l-implimentazzjoni tad-Direttiva mill-adozzjoni tagħha fl-2014, b’mod partikolari l-Patt Ekoloġiku Ewropew.
Dan ir-rapport huwa primarjament ibbażat fuq miżuri ta’ traspożizzjoni, pjanijiet tal-ispazju marittimu u informazzjoni oħra sottomessa mill-Istati Membri, informazzjoni dwar il-Pjattaforma Ewropea tal-MSP, u sorsi oħra disponibbli għall-pubbliku. L-analiżi f’dan ir-rapport tkopri l-perjodu mill-adozzjoni tad-Direttiva dwar l-MSP mit-23 ta’ Lulju 2014 sal-15 ta’ Frar 2022. Għalkemm id-Direttiva daħlet fis-seħħ fis-17 ta’ Settembru 2014 u l-iskadenza għat-traspożizzjoni kienet it-18 ta’ Settembru 2016, l-Istati Membri kellhom sal-31 ta’ Marzu 2021 biex jistabbilixxu pjanijiet tal-ispazju marittimu.
2.Id-direttiva dwar l-MSP
Id-Direttiva dwar l-MSP tipprovdi l-qafas legali għall-iżvilupp tal-MSP fl-UE. B’mod partikolari, dan jirrikjedi li t-22 Stat Membru kostali 1 jipproduċu pjanijiet tal-ispazju marittimu għall-ilmijiet tal-baħar taħt il-ġuriżdizzjoni tagħhom.
Id-Direttiva għandha l-għan li l-MSP ikun għodda ta’ politika trażversali li tippermetti lill-awtoritajiet pubbliċi u lill-partijiet ikkonċernati japplikaw approċċ koordinat, integrat u transfruntier. Bl-applikazzjoni ta’ approċċ ibbażat fuq l-ekosistemi, id-Direttiva timmira li tippromwovi l-iżvilupp sostenibbli tal-ekonomiji marittimi u kostali u l-użu sostenibbli ta’ riżorsi tal-baħar u kostali. Id-Direttiva hija inkorporata fil-politika marittima integrata (PMI) tal-UE, imfassla biex tiżviluppa teħid ta’ deċiżjonijiet koordinat, koerenti u trasparenti fir-rigward tal-politiki settorjali tal-UE li jaffettwaw l-oċeani, l-ibħra, il-gżejjer, ir-reġjuni kostali u ultraperiferiċi 2 u s-setturi marittimi.
Id-Direttiva tistabbilixxi l-obbligu li jiġi stabbilit proċess ta’ ppjanar marittimu, li għandu jqis l-interazzjonijiet bejn l-art u l-baħar u jippromwovi l-kooperazzjoni fost l-Istati Membri. Id-Direttiva tindirizza r-rekwiżiti ta’ konsultazzjoni pubblika, l-użu tal-aħjar data disponibbli u l-kooperazzjoni transfruntiera ma’ pajjiżi mhux tal-UE. Din tiffoka fuq il-proċessi filwaqt li tħalli l-kontenut fil-biċċa l-kbira f’idejn l-Istati Membri, f’konformità mal-prinċipju tas-sussidjarjetà. L-Istati Membri għad għandhom ir-responsabbiltà u l-kompetenza li jistabbilixxu u jiddeċiedu dwar il-format u l-kontenut tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu li jirriżultaw, inkluża kwalunkwe allokazzjoni tal-ispazju marittimu għal diversi attivitajiet u użi.
3.It-traspożizzjoni u l-ħatra tal-awtoritajiet kompetenti
L-Artikolu 15(1) tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedi li l-Istati Membri jittrasponu d-Direttiva fil-liġi nazzjonali sat-18 ta’ Settembru 2016. L-Artikolu 15(2) jirrikjedi li l-Istati Membri jaħtru l-awtoritajiet kompetenti għall-implimentazzjoni tad-Direttiva sal-istess data.
3.1.Traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali
It-22 Stat Membru kostali kollha issa ttrasponew id-Direttiva fil-liġi nazzjonali u ħatru awtoritajiet kompetenti. F’Novembru 2016, il-Kummissjoni fetħet proċedimenti ta’ ksur kontra tmien Stati Membri (il-Bulgarija, il-Greċja, Spanja, Franza, il-Kroazja, Ċipru, il-Litwanja u l-Finlandja). Dawn il-proċedimenti ngħalqu sa Lulju 2018 wara li l-Istati Membri kollha involuti kienu nnotifikaw u kkomunikaw miżuri sħaħ ta’ traspożizzjoni lill-Kummissjoni.
L-Istati Membri ħadu diversi approċċi għat-traspożizzjoni tad-Direttiva dwar l-MSP. Xi Stati Membri diġà kellhom jimplimentaw leġiżlazzjoni dwar l-MSP jew leġiżlazzjoni dwar l-ippjanar spazjali li tkopri wkoll id-dominju marittimu (eż. il-Belġju, il-Ġermanja u n-Netherlands). Diversi Stati Membri emendaw il-leġiżlazzjoni dwar l-ippjanar spazjali jew il-ħarsien tal-ambjent (eż. Franza u l-Kroazja). Stati Membri oħra adottaw leġiżlazzjoni speċifika ġdida dwar l-MSP (eż. id-Danimarka, il-Greċja, l-Irlanda, l-Italja, il-Portugall, ir-Rumanija u Spanja). Grupp ieħor ta’ Stati Membri għaqqad emendi għal-leġiżlazzjoni ma’ leġiżlazzjoni speċifika ġdida dwar l-MSP (eż. il-Finlandja, Malta u l-Iżvezja).
Il-leġiżlazzjoni adottata minn xi Stati Membri (eż. Franza, il-Latvja u Spanja) tirreferi għal leġiżlazzjoni li tittrasponi Direttivi oħra, u b’mod aktar speċifiku għad-Direttiva 2008/56/KE (id-Direttiva Kwadru dwar l-Istrateġija Marina jew “MSFD”).
Għadd ta’ Stati Membri bi struttura federali jew devoluta adottaw leġiżlazzjoni fil-livell nazzjonali u subnazzjonali biex jittrasponu d-Direttiva. F’xi każijiet, l-entitajiet subnazzjonali adottaw leġiżlazzjoni subnazzjonali bl-użu ta’ proċedura separata (eż. il-Gżejjer Åland (il-Finlandja)).
Wara li bdiet fl-2016, sat-tieni kwart tal-2020, il-Kummissjoni kienet ikkonkludiet il-verifika tal-konformità tagħha tal-miżuri ta’ traspożizzjoni. Il-Kummissjoni analizzat it-traspożizzjoni tad-Direttiva mill-Istati Membri fil-liġi nazzjonali u sabet li kienet kompluta. Fir-rigward tal-korrettezza tat-traspożizzjoni, l-analiżi wriet li t-traspożizzjoni fil-liġi nazzjonali fil-biċċa l-kbira tikkonforma mar-rekwiżiti tad-Direttiva.
3.2.Awtoritajiet kompetenti
L-Artikolu 13 tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedi li l-Istati Membri jaħtru awtoritajiet kompetenti 3 . L-Istati Membri għażlu li jaħtru ministeri jew aġenziji tal-gvern.
F’każijiet li fihom inħatar ministeru, dan kien responsabbli jew għal taħlita ta’ oqsma ta’ politika (eż. l-ambjent, l-ippjanar jew l-iżvilupp reġjonali) jew għal politika settorjali (eż. it-trasport u l-infrastruttura, jew l-ekonomija marittima). F’xi każijiet, il-ministeri koprew oqsma ta’ politika bħall-affarijiet interni jew il-finanzi, u żewġ Stati Membri ħatru l-Ministeru tal-Baħar tagħhom bħala l-awtorità kompetenti.
F’każijiet li fihom inħatret aġenzija tal-gvern, il-mandat ta’ dawn il-korpi varja mill-ippjanar għar-regolamentazzjoni tal-attivitajiet marittimi, jew minn attivitajiet speċjalizzati fil-ġestjoni ambjentali (eż. l-ilma u l-baħar).
Il-funzjonijiet ewlenin ta’ dawn l-awtoritajiet kompetenti huma li jimplimentaw id-Direttiva u jiżguraw kooperazzjoni transfruntiera effettiva bejn l-Istati Membri u ma’ pajjiżi ġirien mhux tal-UE. Fil-kuntest ta’ attivitajiet ta’ kooperazzjoni transfruntiera, għadd ta’ awtoritajiet kompetenti organizzaw konsultazzjonijiet transfruntiera u tranżnazzjonali jew ipparteċipaw bħala entitajiet ta’ koordinazzjoni fi proġetti ffinanzjati mill-UE biex irawmu l-kooperazzjoni transfruntiera dwar l-MSP. Il-persunal minn dawn l-awtoritajiet kompetenti jirrappreżenta lill-Istati Membri fil-grupp ta’ esperti tal-Istati Membri dwar l-ippjanar tal-ispazju marittimu.
4.Implimentazzjoni
4.1.Appoġġ għall-implimentazzjoni mill-Kummissjoni
Mill-adozzjoni tad-Direttiva dwar l-MSP fl-2014, il-Kummissjoni ħadet azzjoni u stabbiliet għadd ta’ inizjattivi biex tappoġġa l-MSP fl-UE, b’mod partikolari grupp ta’ esperti tal-Istati Membri, assistenza teknika u proġetti transfruntiera. Dan ippermetta lill-Istati Membri jagħmlu progress sinifikanti f’oqsma bħall-konsultazzjoni u l-kooperazzjoni transfruntiera, il-kondiviżjoni tal-informazzjoni u tad-data għall-pjanijiet tal-ispazju marittimu jew dwarhom, jew aktar koerenza fil-livell tal-baċir tal-baħar. Dawn iż-żoni se jkomplu jiġu appoġġati fl-ambitu tal-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi, is-Sajd u l-Akkwakultura tal-2021-2027.
·Grupp ta’ esperti tal-Istati Membri dwar l-ippjanar spazjali marittimu
Biex toħloq pjattaforma ewlenija għall-iskambju tal-esperjenza u l-bini tal-komunità tal-MSP tal-UE, il-Kummissjoni stabbiliet grupp ta’ esperti tal-Istati Membri. Dan jipprovdi forum regolari għall-awtoritajiet kompetenti, għall-pjanifikaturi u għall-osservaturi tal-Istati Membri biex jiddiskutu l-progress fl-implimentazzjoni tad-Direttiva u kwalunkwe sfida li tista’ tinqala’. Il-grupp ta’ esperti ilu jiltaqa’ madwar darbtejn fis-sena mill-2012 u kellu rwol importanti fit-trasferiment tal-għarfien u l-esperjenza fost l-Istati Membri. Il-grupp ta’ esperti ma huwiex maħsub bħala forum formali għat-teħid ta’ deċiżjonijiet. Madankollu, dan ippermetta lill-Istati Membri u lill-osservaturi, inklużi l-organizzazzjonijiet mhux governattivi (NGOs), l-assoċjazzjonijiet tal-industrija u l-korpi reġjonali, li jiġu infurmati dwar l-iżvilupp tal-MSP fl-UE u li jiskambjaw esperjenza dwar kwistjonijiet ta’ politika u prattiċi relatati mal-implimentazzjoni tad-Direttiva.
·Pjattaforma Ewropea tal-MSP
Fl-2016, il-Kummissjoni stabbiliet il-Pjattaforma Ewropea tal-MSP bħala mekkaniżmu ta’ assistenza għall-MSP. Din tgħin lill-Istati Membri jimplimentaw id-Direttiva billi tagħmel disponibbli pjattaforma online dedikata u tim ta’ esperti. Din tipprovdi pariri, gwida u taħriġ immirati biex jiffaċilitaw ix-xogħol tal-MSP tal-Istati Membri. Tipprovdi wkoll appoġġ amministrattiv u tekniku lill-Kummissjoni f’attivitajiet bħall-organizzazzjoni ta’ laqgħat, konferenzi, analiżi jew ħidma ta’ studju dwar l-MSP li jagħmel Stat Membru.
·Finanzjament ta’ proġetti
L-UE ilha tappoġġa proġetti tal-MSP fil-baċiri tal-baħar kollha tal-UE, inklużi r-reġjuni ultraperiferiċi, anke qabel ma ġiet adottata d-Direttiva. In-natura ta’ dawn il-proġetti ffinanzjati tvarja mir-riċerka u l-innovazzjoni (eż.. Orizzont 2020), l-edukazzjoni għolja (Erasmus+) u l-kooperazzjoni reġjonali (eż. Interreg) għall-iżvilupp tal-kapaċità u l-kooperazzjoni transfruntiera (il-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi u s-Sajd (FEMS)).
Sa tmiem l-2021, il-FEMS kien iffinanzja 15-il proġett taħt ġestjoni diretta, għal ammont totali ta’ madwar EUR 25 miljun. Dawn il-proġetti reġjonali u transfruntiera ġew ikkoordinati mill-awtoritajiet tal-ippjanar tal-Istati Membri u għenu lill-Istati Membri jikkooperaw dwar kwistjonijiet ta’ interess komuni (eż. il-ħarsien tal-ambjent jew il-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli) meta jiżviluppaw il-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom. Huma appoġġaw ukoll il-bini tal-kapaċitajiet għall-MSP billi ttrasferew l-esperjenzi u l-aħjar prattika minn Stati Membri oħra, jew billi żviluppaw għodod biex jappoġġaw l-attivitajiet tal-MSP. Fl-aħħar nett, dawn iffaċilitaw l-iskambji transfruntiera mal-partijiet ikkonċernati u l-konsultazzjonijiet. Dawn il-proġetti saħħew ukoll id-dimensjoni tal-UE tal-MSP, b’mod partikolari fil-kuntest tal-kooperazzjoni tal-baċiri tal-baħar.
4.2.L-istabbiliment ta’ pjanijiet tal-ispazju marittimu: ħarsa ġenerali lejn il-progress
L-Artikolu 15(3) tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedi li l-Istati Membri jistabbilixxu pjanijiet tal-ispazju marittimu mill-aktar fis possibbli, u mhux aktar tard mill-31 ta’ Marzu 2021. L-Artikolu 14(1) tad-Direttiva rrikjeda wkoll li l-Istati Membri jinfurmaw lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri l-oħra kkonċernati fi żmien tliet xhur mill-istabbiliment ta’ dawk il-pjanijiet.
Dan ir-rapport ikopri l-perjodu mill-adozzjoni tad-Direttiva dwar l-MSP fl-2014 sal-15 ta’ Frar 2022.
B’mod ġenerali, tista’ ssir distinzjoni bejn erba’ gruppi ta’ Stati Membri:
L-ewwel nett, diversi Stati Membri setgħu jkomplu jibnu fuq tradizzjoni tal-MSP li jew tippreċedi d-Direttiva jew li bdiet ftit wara li daħlet fis-seħħ. Għalhekk, il-Belġju, in-Netherlands u l-Ġermanja 4 faċilment setgħu jissodisfaw l-iskadenza tal-31 ta’ Marzu 2021. Il-Ġermanja u n-Netherlands bħalissa diġà qed jiżviluppaw jew jimplimentaw it-tieni reviżjoni tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom.
Malta fl-2015 kienet stabbiliet “Pjan Strateġiku komprensiv għall-Ambjent u l-Iżvilupp” li jkopri l-ippjanar terrestri u l-kwistjonijiet marittimi, li hija tqis ukoll bħala l-pjan tal-ispazju marittimu tagħha. Il-Litwanja kellha wkoll pjan komprensiv stabbilit mill-2015 u rrivedietu fl-2021, fejn saħħet l-aspetti marittimi tagħha f’konformità mad-Direttiva.
It-tieni, grupp kbir ta’ Stati Membri rnexxielhom jew jikkonformaw mal-iskadenza stabbilita mid-Direttiva, jew jistabbilixxu u jadottaw il-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom fi żmien sena wara l-iskadenza. Dawn l-Istati Membri issa għandhom stabbiliti pjanijiet tal-ispazju marittimu komprensivi, normalment għall-ewwel darba, u qed jimxu lejn l-isfida tal-implimentazzjoni tagħhom fil-prattika. Id-Direttiva wriet li hija vitali biex jiġi pprovdut il-qafas sabiex il-Finlandja, il-Latvja, il-Polonja, id-Danimarka, Franza, l-Irlanda, is-Slovenja u l-Iżvezja jistabbilixxu l-proċessi tal-MSP tagħhom. Il-Portugall stabbilixxa wkoll il-pjanijiet tiegħu għall-biċċa l-kbira tal-ilmijiet tal-baħar tiegħu, bl-eċċezzjoni tal-Azores.
It-tielet, il-Kummissjoni kkonkludiet b’mod preliminari lejn l-aħħar tal-2021 li ħames Stati Membri ma għamlux progress suffiċjenti lejn l-istabbiliment u/jew in-notifika ta’ pjanijiet tal-ispazju marittimu kif meħtieġ mid-Direttiva. Għalhekk, fit-2 ta’ Diċembru 2021, il-Kummissjoni bagħtet ittri ta’ avviż formali lill-Kroazja, lil Ċipru, lill-Greċja, lill-Italja u lir-Rumanija għan-nuqqas ta’ konformità mal-Artikolu 8(1), mal-Artikolu 15(3) u mal-Artikolu 14(1) tad-Direttiva dwar l-MSP. Dawn l-Istati Membri jinsabu f’diversi stadji tal-abbozzar tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom. Il-Kummissjoni tħeġġiġhom jiddedikaw ir-riżorsi meħtieġa għall-iżvilupp, il-finalizzazzjoni u n-notifika ta’ pjanijiet tal-ispazju marittimu li jikkonformaw mad-Direttiva u li jkopru l-ilmijiet marini tagħhom kollha. Sal-15 ta’ Frar 2022, il-biċċa l-kbira ta’ dawn l-Istati Membri kienu wieġbu għall-ittri ta’ avviż formali tal-Kummissjoni 5 . Il-Kummissjoni se tkompli taħdem mill-qrib ma’ dawn l-Istati Membri biex tgħinhom jirrimedjaw il-ksur fl-iqsar żmien possibbli.
Fl-aħħar nett, xi Stati Membri ma setgħux jikkonformaw mar-rekwiżit tad-Direttiva li jistabbilixxu pjanijiet tal-ispazju marittimu sal-31 ta’ Marzu 2021, iżda jinsabu fi stadju avvanzat fil-produzzjoni ta’ abbozzi ta’ pjanijiet u fil-proċediment għall-adozzjoni finali. Għalhekk, il-Kummissjoni tistenna li l-Estonja, Spanja u l-Bulgarija jistabbilixxu l-pjanijiet finali tagħhom dalwaqt. Il-Kummissjoni qed timmonitorja l-progress mill-qrib u se tieħu azzjoni kif xieraq. Dan japplika wkoll għall-Portugall fir-rigward tal-Azores.
4.3.L-implimentazzjoni tar-rekwiżiti tad-Direttiva għall-pjanijiet tal-ispazju marittimu
4.3.1.Approċċ ibbażat fuq l-ekosistema
L-Artikolu 5(1) tad-Direttiva dwar l-MSP jgħid li: “l-Istati Membri għandhom jikkunsidraw l-aspetti ekonomiċi, soċjali u ambjentali sabiex jappoġġaw l-iżvilupp u t-tkabbir sostenibbli fis-settur marittimu, l-applikazzjoni ta’ approċċ ibbażat fuq l-ekosistema, u l-promozzjoni tal-koeżistenza ta’ attivitajiet u użi relevanti”. Id-Direttiva tenfasizza wkoll l-MSFD u l-għan tagħha li tiżgura status ambjentali tajjeb tal-ibħra tal-UE. Minħabba r-rwol ċentrali tal-MSFD fit-titjib tal-istatus ambjentali tal-ekosistemi tal-baħar, l-Istati Membri għandhom opportunitajiet biex jintegraw l-implimentazzjoni tal-MSFD mad-Direttiva dwar l-MSP.
L-Istati Membri kollha li kienu stabbilew pjan tal-ispazju marittimu fiż-żmien ta’ dan ir-rapport irreferew għal approċċ ibbażat fuq l-ekosistema. Madankollu, l-analiżi ta’ dan l-approċċ u l-impatt tiegħu fuq il-pjan tal-ispazju marittimu varjaw fost l-Istati Membri. Ir-referenza għal approċċ ibbażat fuq l-ekosistema nstabet fil-pjan tal-ispazju marittimu nnifsu u/jew fil-valutazzjoni ambjentali strateġika 6 tal-pjan tal-ispazju marittimu.
Madankollu, il-pjanijiet ta’ xi Stati Membri marru lil hinn mill-analiżi tal-karatteristiċi tal-ekosistema u l-impatti tal-iżviluppi settorjali. Huma eżaminaw b’mod espliċitu r-relazzjoni bejn approċċ ibbażat fuq l-ekosistema u l-pjan tal-ispazju marittimu li jirriżulta. Eżempju prattiku mill-Finlandja jingħata fil-kaxxa ta’ hawn taħt.
|
Eżempju ta’ prattika tajba: Il-pjan Finlandiż juża l-ippjanar tax-xenarji Sabiex jappoġġaw l-MSP, l-awtoritajiet tal-Finlandja użaw xenarji għall-futur taż-żona marittima u vvalutaw l-impatt tagħhom. Ix-xenarji jikkunsidraw il-bidliet fl-ambjent operattiv taż-żona marittima sal-2050 u l-ħtiġijiet u l-fehmiet tal-gruppi ta’ interess rigward l-iżvilupp futur taż-żona marittima Finlandiża. Ix-xenarji jikkunsidraw ukoll ir-riskji u l-opportunitajiet potenzjali. Din il-ħidma tappoġġa l-proċess tal-MSP bl-użu ta’ approċċ ibbażat fuq l-ekosistema. Matul it-tħejjija tal-pjan Finlandiż twettaq proġett speċifiku dwar l-approċċ ibbażat fuq l-ekosistema għall-MSP, appoġġat mill-FEMS. Ir-riżultati ta’ dan il-proġett jistgħu jinstabu hawn: https://www.merialuesuunnittelu.fi/wp-content/uploads/2020/10/Ecosystem-based-approach-in-Finnish-MSP.pdf . |
4.3.2.Kunsiderazzjoni tal-aspetti ambjentali, ekonomiċi, soċjali u tas-sikurezza
L-Artikolu 6(2)(b) tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedi li l-Istati Membri jqisu l-aspetti ambjentali, ekonomiċi, soċjali u tas-sikurezza.
L-Istati Membri kollha bi pjanijiet tal-ispazju marittimu adottati qiesu l-aspetti ambjentali, ekonomiċi, soċjali u ta’ sikurezza fil-pjanijiet tagħhom. Fil-biċċa l-kbira tal-każijiet, dawn l-aspetti ġew analizzati fid-dettall. Xi pjanijiet saħansitra fihom kapitolu, taqsima jew rapport iddedikat dwar dawn l-aspetti.
Sabiex janalizzaw dawn l-aspetti, diversi Stati Membri għażlu li jużaw l-istrumenti li diġà huma disponibbli, pereżempju l-valutazzjoni ambjentali strateġika (SEA). Stati Membri oħra wettqu valutazzjonijiet addizzjonali tal-impatti soċjoekonomiċi u ambjentali.
Eżempju interessanti u innovattiv ta’ kunsiderazzjoni tal-aspett ambjentali jintwera fil-Pjan tal-Ispazju Marittimu Belġjan, fejn sabiex jiġu ttestjati l-għażliet għal ħitan fil-baħar futuri biex jitrażżnu l-livelli tal-baħar li qed jogħlew, hija kkunsidrata l-kostruzzjoni ta’ gżira tal-ittestjar u l-aspett ambjentali għandu rwol ċentrali fl-approvazzjoni u fl-evalwazzjoni tas-sit tal-ittestjar 7 .
4.3.3.Il-promozzjoni tal-koerenza
L-Artikolu 6(2)(c) tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedi li l-Istati Membri “jimmiraw li jippromwovu l-koerenza bejn l-ippjanar tal-ispazju marittimu u l-pjan jew il-pjani riżultat ta’ dan u proċessi oħra, bħall-ġestjoni kostali integrata jew prattiki formali jew informali ekwivalenti”.
L-Istati Membri kollha li ppreżentaw il-pjanijiet tagħhom fittxew li jippromwovu l-koerenza bejn regoli, politiki u pjanijiet oħra rilevanti għall-MSP. Barra minn hekk, il-pjanijiet tal-ispazju marittimu ta’ diversi Stati Membri jagħtu ħarsa ġenerali estensiva tar-regoli, tal-politiki u tal-pjanijiet rilevanti li tqiesu fit-tħejjija tal-pjan tal-ispazju marittimu. Dawn jinkludu regolamenti, politiki u pjanijiet imħejjija f’diversi livelli mill-UE, konvenzjonijiet reġjonali tal-baħar, u awtoritajiet nazzjonali u lokali.
Xi eżempji ta’ simplifikazzjoni amministrattiva u l-iżgurar tal-koerenza jinkludu l-għażla ta’ xi Stati Membri (il-Litwanja u Malta) li jikkombinaw pjanijiet marittimi u territorjali fi pjan wieħed. Madankollu, din l-għażla tista’ ma tkunx applikabbli għall-Istati Membri kollha. Eżempju ieħor tal-iżgurar tal-koerenza huwa l-Irlanda, fejn kull kapitolu tal-pjan tal-ispazju marittimu juri lista estensiva ta’ referenzi għal riċerka u politiki oħra tal-UE jew tal-Irlanda li magħhom huwa koerenti. Xi Stati Membri jallinjaw ukoll l-MSP maċ-ċikli ta’ politiki rilevanti ħafna oħra biex jiffaċilitaw l-implimentazzjoni u l-arrikkiment reċiproku (eż. Franza tallinja ċ-ċikli tal-MSP u tal-MSFD).
4.3.4.Interazzjonijiet bejn l-art u l-baħar
L-Artikolu 4(2), l-Artikolu 6(2)(a) u l-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedu li l-Istati Membri jqisu l-interazzjonijiet bejn l-art u l-baħar fil-pjanijiet tagħhom. F’dan il-kuntest, il-proċess ta’ ġestjoni kostali integrata (formali jew informali) jista’ jappoġġa l-abbozzar tal-pjanijiet.
Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri bi pjanijiet semmew interazzjonijiet bejn l-art u l-baħar. Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri ddedikaw kapitolu jew rapport dwar l-interazzjonijiet bejn l-art u l-baħar, li jipprovdi analiżi dettaljata tal-interazzjonijiet, mhux limitat għad-difiża kostali.
Il-koerenza tal-politika mal-MSFD, mad-WFD, mal-leġiżlazzjoni dwar in-nitrati u ma’ leġiżlazzjoni rilevanti oħra ġiet ikkunsidrata wkoll minn xi Stati Membri fil-kuntest tal-interazzjoni bejn l-art u l-baħar.
|
Eżempju ta’ prattika tajba: Il-Litwanja tqis il-mapep marittimi, tal-art u tal-ajru Eżempju partikolari ta’ prattiki innovattivi mill-Istati Membri fil-kunsiderazzjoni tal-interazzjoni bejn l-art u l-baħar huwa muri mil-Litwanja. Il-pjan tagħha jqis il-mapep tal-interdipendenzi marittimi, tal-art u tat-trasport bl-ajru mal-pajjiżi ġirien li jistgħu jinfluwenzaw l-MSP (u l-proġetti infrastrutturali transfruntiera kontinwi). Din il-prattika turi mod tradizzjonali ta’ ħidma (analiżi tad-dipendenza) applikat b’mod innovattiv billi tiġi estiża l-analiżi tal-interdipendenzi tal-baħar, tal-art u tal-ajru għall-pajjiżi kollha li jistgħu jinfluwenzaw l-użu tal-ispazju marittimu tal-Istat Membru. |
4.3.5.L-identifikazzjoni tad-distribuzzjoni spazjali u temporali tal-attivitajiet u tal-użi
L-Artikolu 8 tad-Direttiva jintroduċi r-raba’ dimensjoni – iż-żmien – billi jirrikjedi li l-pjanijiet tal-ispazju marittimu “jidentifikaw id-distribuzzjoni spazjali u temporali tal-attivitajiet u l-użi eżistenti u futuri rilevanti fi ... l-ilmijiet tal-baħar”.
Meta saret il-valutazzjoni, l-Istati Membri kollha bi pjanijiet tal-ispazju marittimu kienu identifikaw u allokaw attivitajiet u utenti eżistenti u futuri, inkluż temporanjament. Il-biċċa l-kbira tal-pjanijiet qiesu l-interazzjonijiet fost dawn l-attivitajiet.
Peress li l-Istati Membri jidentifikaw id-distribuzzjoni spazjali u temporali tal-attivitajiet u l-użi eżistenti u futuri rilevanti fl-ilmijiet tal-baħar tagħhom, għandu jiġi stimulat approċċ multisettorjali. Il-pjanijiet tal-ispazju marittimu ġeneralment jelaboraw aktar dwar l-interazzjonijiet bejn l-attivitajiet, l-utenti, l-użu kondiviż u l-post. It-titjib ta’ dawn ir-rabtiet u l-koerenza operazzjonali u tal-miri bejniethom jibqgħu kompitu importanti.
Il-pjanijiet tal-ispazju marittimu huma kkaratterizzati minn konverġenza: il-biċċa l-kbira tagħhom huma komparabbli ħafna fis-sens li jieħdu approċċ preskrittiv ta’ tqassim f’żoni. Dan ifisser li l-pjanijiet tal-ispazju marittimu tal-UE għandhom it-tendenza li jippreskrivu fejn huma permessi l-attivitajiet u fejn ma humiex permessi.
|
Eżempju ta’ prattika tajba: Il-Belġju – potenzjal għal użu multiplu li jippermetti l-produzzjoni tal-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta Il-koordinazzjoni tal-attivitajiet fiż-żona marittima hija aspett ewlieni tal-pjan tal-ispazju marittimu. Fil-Belġju, l-awtoritajiet kompetenti kellhom jittrattaw żona limitata bi pressjoni għolja għall-użu kondiviż tar-riżorsi spazjali. Id-domanda dejjem tikber għall-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta hija wkoll fattur sinifikanti. Barra minn hekk, il-viżjoni tal-Belġju għall-2050 għall-Baħar tat-Tramuntana tinkludi l-użu multiplu tal-ispazju marittimu bħala wieħed mill-pilastri ewlenin tiegħu. Il-Belġju żviluppa analiżi fil-fond tal-potenzjal ta’ użu multiplu tal-ispazju marittimu tiegħu, u implimenta qafas ta’ governanza legalment vinkolanti. Dan jinkludi l-identifikazzjoni kemm tad-distribuzzjoni spazjali kif ukoll dik temporali tal-attivitajiet fil-Baħar tat-Tramuntana u l-evalwazzjoni tal-kompatibbiltà ta’ attivitajiet multipli fl-istess qasam. Dan l-approċċ jipprovdi appoġġ estensiv għall-inkorporazzjoni ta’ żoni tal-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta fl-ispazju marittimu limitat tal-Belġju. |
4.3.6.L-involviment tal-partijiet ikkonċernati u l-parteċipazzjoni pubblika
L-Artikolu 9 tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedi li l-Istati Membri jiżguraw il-parteċipazzjoni mill-partijiet ikkonċernati u mill-awtoritajiet rilevanti kollha, u mill-pubbliku ġenerali, fl-inizjattivi tal-MSP fl-aktar stadju bikri possibbli. L-Istati Membri jridu jiżguraw ukoll l-aċċess pubbliku għall-pjanijiet ladarba jiġu ffinalizzati.
L-involviment ta’ partijiet ikkonċernati ewlenin fl-iżvilupp tal-MSP huwa essenzjali, peress li l-MSP għandu l-għan li jilħaq diversi objettivi (soċjali, ekonomiċi u ekoloġiċi). Għalhekk, l-iżvilupp tal-MSP għandu jirrifletti kemm jista’ jkun aspettattivi, opportunitajiet jew nuqqas ta’ qbil rilevanti. Il-konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati fil-proċessi tal-MSP hija partikolarment importanti biex jiġu akkomodati d-diversi interessi tas-setturi stabbiliti (bħas-sajd jew it-tbaħħir) u tiġi indirizzata l-ħtieġa dejjem akbar tal-ispazju għal żoni ta’ protezzjoni tan-natura u setturi ġodda li qed jiżviluppaw (bħall-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta).
Fiż-żmien tal-valutazzjoni, l-Istati Membri kollha bi pjanijiet tal-ispazju marittimu ssodisfaw ir-rekwiżiti tal-Artikolu 9 tad-Direttiva. L-ambitu u l-firxa tal-involviment tal-partijiet ikkonċernati varjaw fost l-Istati Membri. Il-livell ta’ involviment tal-partijiet ikkonċernati spiss irrifletta r-rekwiżiti politiċi jew legali għall-parteċipazzjoni li diġà kienet teżisti fi Stat Membru partikolari.
L-implimentazzjoni tal-Artikolu 9 kienet iddokumentata sew. Il-proċess għall-parteċipazzjoni pubblika huwa deskritt b’mod ċar, il-partijiet ikkonċernati li jużaw diversi metodi ġew inklużi fil-proċess kollu u r-rispons tagħhom kien sa ċertu punt integrat fil-pjanijiet tal-ispazju marittimu.
|
Eżempju ta’ Prattika tajba: L-Irlanda – konsultazzjoni pubblika lokali L-Irlanda organizzat konsultazzjoni pubblika ta’ tliet xhur dwar ir-rapport ta’ riferiment tagħha dwar l-MSP. Dan kien parti mill-proċess ta’ konsultazzjoni usa’ li rriżulta fl-ewwel MSP tal-Irlanda. It-tim tal-MSP ospita avvenimenti ta’ involviment pubbliku fi kważi l-pajjiżi kostali kollha madwar l-Irlanda. Dawn l-avvenimenti kellhom l-għan li jżidu l-għarfien dwar: ·il-kunċett tal-MSP; ·il-pjanijiet tal-Gvern Irlandiż li jiżviluppa pjan tal-baħar għall-Irlanda; ·kif in-nies jistgħu jinvolvu ruħhom fil-proċess tat-tfassil tal-pjanijiet; ·il-perjodu ta’ żmien għad-diversi fażijiet ta’ dan il-proċess. Matul il-perjodu ta’ konsultazzjoni, saru ħames avvenimenti ta’ involviment pubbliku reġjonali fost il-komunitajiet kostali. B’kollox, waslu aktar minn 170 tweġiba dwar ir-rapport ta’ riferiment, u dawn kellhom impatt sinifikanti fuq il-kontenut tal-abbozz tal-MSP. Dan il-proċess ta’ konsultazzjoni ġie estiż u ripetut ukoll għall-abbozz tal-pjan tal-Irlanda. Din il-prattika tiffoka fuq proċess parteċipattiv u trasparenti, li jippermetti lill-pubbliku jinvolvi ruħu fil-proċess tal-MSP u jipprovdi l-fehmiet tiegħu dwar ir-rapport u l-abbozz tal-MSP. |
4.3.7.L-użu tal-aħjar data u kondiviżjoni tad-data disponibbli
L-Artikolu 10 tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedi li l-Istati Membri jorganizzaw l-użu tal-aħjar data disponibbli, u jiddeċiedu kif jorganizzaw il-kondiviżjoni tal-informazzjoni meħtieġa għall-iżvilupp ta’ pjanijiet tal-ispazju marittimu. L-Istati Membri jridu jużaw ukoll l-istrumenti u l-għodod rilevanti, inklużi dawk diġà disponibbli skont il-politika marittima integrata u politiki rilevanti oħra tal-UE, bħal dawk imsemmija fid-Direttiva INSPIRE (id-Direttiva 2007/2/KE) 8 .
Fl-implimentazzjoni ta’ dawn id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva dwar l-MSP, il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri kienu trasparenti u espliċiti dwar is-sorsi tad-data użati, u pprovdew gradi differenti ta’ dettall dwar dawn is-sorsi tad-data. Id-Direttiva INSPIRE intużat mill-biċċa l-kbira tal-Istati Membri.
Xi Stati Membri ddeċidew li jiċċentralizzaw il-kompitu li jikkombinaw is-sorsi ta’ data eżistenti billi joħolqu punti ċentrali ta’ data – pereżempju n-Netherlands (iċ-Ċentru ta’ Informazzjoni dwar il-Baħar), Franza (SIMM) u s-Slovenja (TOOLS4MSP) – u sistemi jew għodod oħra ta’ kondiviżjoni tad-data.
Eżempju tajjeb ieħor tal-użu tal-aħjar data disponibbli huwa l-użu tas-sistema ta’ informazzjoni ġeografika tal-parteċipazzjoni pubblika (PPGIS). Fl-ambitu tal-PPGIS, ġew żviluppati metodi biex tinġabar informazzjoni li tiddependi mill-post u l-ħin mill-partijiet ikkonċernati ħalli tinġabar data lokali u bbażata fuq l-esperjenza. Din id-data tista’ tintuża biex jiġu identifikati rabtiet bejn l-attivitajiet u l-oqsma u tiġi vverifikata u ssupplimentata l-informazzjoni tal-esperti. Approċċ bħal dan intuża fl-istħarriġ li sar mill-Finlandja fil-kuntest tal-proġett tal-ambitu Pan-Baltiku, biex jiġu identifikati siti li huma sinifikanti f’termini ta’ natura u valuri kulturali fil-Gżejjer Åland u fir-reġjun ta’ Satakunta.
|
Eżempju ta’ prattika tajba: il-mudell tad-data interoperabbli jagħmilha possibbli li jintwerew pjanijiet tal-ispazju marittimu nazzjonali fil-portal tal-Attivitajiet Umani tal-EMODnet It-tħejjija tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu tirrikjedi data li hija varjata f’termini ta’ dominju, żona ġeografika, skala spazjali u temporali, kwalità, disponibbiltà u potenzjal ta’ użu mill-ġdid. Id-Direttiva dwar l-MSP ma għandha l-ebda rekwiżit espliċitu jew preskrittiv għall-armonizzazzjoni, ir-rapportar jew il-kondiviżjoni tad-data. Madankollu, matul iż-żmien ġew żviluppati diversi mudelli reġjonali ta’ data ġeospazjali biex jippermettu d-disponibbiltà (u l-viżwalizzazzjoni) transfruntiera tad-data. Din il-ħidma importanti tressqet mill-esperti tad-data fl-amministrazzjonijiet jew fl-aġenziji nazzjonali, spiss fil-kuntest ta’ proġetti ta’ kooperazzjoni transfruntiera ffinanzjati mill-UE. Fl-2021, grupp ta’ esperti tekniċi appoġġat mill-Kummissjoni żviluppa mudell ta’ data komuni għall-“Armonizzazzjoni tan-nomenklatura u l-istandardizzazzjoni tad-Data tal-Output”. Dan joffri l-mudell tal-EMODnet tal-MSP bħala soluzzjoni lesta għall-użu flimkien mal-BASEMAPS u mal-mudelli tad-data INSPIRE tal-MSP 9 . Dan jippermetti li dawn it-tliet mudelli ta’ data jiġu integrati fil-portal tad-data dwar l-Attivitajiet Umani tan-Network Ewropew ta’ Osservazzjoni u Data Marittima (EMODnet) 10 . Sa issa, erba’ Stati Membri (il-Belġju, id-Danimarka, il-Finlandja u l-Latvja) tellgħu l-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom fuq il-portal tad-data ġeospazjali, fejn il-prodott tad-data integrat huwa ġeneralizzat (jiġifieri biex juri l-pjanijiet tal-MSP fil-livell tal-UE). |
4.3.8.Il-kooperazzjoni fost l-Istati Membri u fil-livell tal-baċir tal-baħar
L-Artikolu 6(2)(f) u l-Artikolu 11 tad-Direttiva dwar l-MSP jirrikjedu li l-Istati Membri li jmissu mal-ilmijiet tal-baħar jikkooperaw fi proċess ta’ ppjanar u ta’ ġestjoni biex jiżguraw li l-pjanijiet tal-ispazju marittimu jkunu koerenti u kkoordinati. Id-Direttiva ssemmi b’mod espliċitu l-kooperazzjoni fl-istrutturi ta’ kooperazzjoni istituzzjonali reġjonali eżistenti, fin-networks jew fl-istrutturi tal-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri, jew fi kwalunkwe metodu xieraq ieħor.
Il-kooperazzjoni transfruntiera u tranżnazzjonali hija essenzjali fl-identifikazzjoni ta’ kwistjonijiet potenzjali fi stadju bikri, u fl-identifikazzjoni ta’ opportunitajiet għall-kooperazzjoni u l-ġestjoni sostenibbli fit-tul tal-ispazju marittimu. F’dan il-kuntest, l-Istati Membri kollha bi pjanijiet tal-ispazju marittimu adottati u dawk li jinsabu fil-proċess tal-adozzjoni kkoordinaw il-pjanijiet tagħhom ma’ Stati Membri oħra, u involvew korpi ta’ governanza reġjonali. Il-biċċa l-kbira tal-pjanijiet iqisu – sa ċertu punt – l-impatti u l-iżviluppi transfruntier. Xi pjanijiet jiddeskrivu l-proċessi rilevanti f’aktar dettall.
Il-kooperazzjoni fost l-Istati Membri (u ma’ pajjiżi mhux tal-UE) fl-istess baċir tal-baħar titrawwem permezz ta’:
-proġetti ffinanzjati mill-UE eż. NorthSEE, SEANSE, Baltic Lines, PanBalticScope, MSP-MED, SIMWESTMED, MUSES, MARSPLAN, SIMNORAT, SIMATLANTIC, MARSP, MSP-OR, eMSP, u oħrajn 11 ;
-kuntatti bilaterali jew multilaterali u laqgħat informali fost l-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri; proġetti ffinanzjati fil-livell nazzjonali, eż. Ritmare;
-konvenzjonijiet dwar l-ibħra reġjonali: HELCOM-VASAB (grupp ta’ ħidma dwar l-MSP) għall-baċir tal-Baħar Baltiku, il-Konvenzjoni ta’ Barċellona għall-Baħar Mediterran, l-OSPAR għar-reġjun tal-Atlantiku tal-Grigal;
-il-parteċipazzjoni fil-Grupp ta’ Esperti tal-MSP, l-Inizjattiva Globali tal-MSP 12 , il-pjattaforma tal-MSP u il-Forum Marittimu tal-UE;
-konsultazzjonijiet formali fil-kuntest tal-implimentazzjoni tad-Direttiva SEA 13 .
Hija meħtieġa konsultazzjoni transfruntiera għall-istabbiliment ta’ pjanijiet tal-ispazju marittimu li jidentifikaw postijiet xierqa għal attivitajiet jew proġetti speċifiċi. Madankollu, il-konsultazzjoni fil-kuntest tad-Direttiva dwar l-MSP ma tistax tissostitwixxi l-konsultazzjoni transfruntiera dwar l-impatti ta’ proġetti speċifiċi. Fl-istess ħin, il-kooperazzjoni transfruntiera dwar l-MSP toffri opportunità bikrija biex jiġu identifikati l-bidliet meħtieġa, eż. spazji jew żoni fejn it-traffiku marittimu 14 huwa dens u jista’ jkun hemm bżonn li jingħadda minn rotta ġdida.
|
Eżempju ta’ Prattika tajba: HELCOM-VASAB – grupp ta’ ħidma intergovernattiv tal-MSP Il-kooperazzjoni transfruntiera hija essenzjali għall-ġestjoni sostenibbli fit-tul tal-ispazju marittimu. F’dan il-kuntest, l-Istati Membri u l-pajjiżi mhux tal-UE tal-baċir tal-Baħar Baltiku huma rrappreżentati fil-Kummissjoni għall-Ħarsien tal-Ambjent Marin fil-Baħar Baltiku (HELCOM), pjattaforma għall-politika ambjentali stabbilita fl-1974. Il-membri tal-HELCOM huma d-Danimarka, l-Estonja, l-UE, il-Finlandja, il-Ġermanja, il-Latvja, il-Litwanja, il-Polonja, ir-Russja, l-Iżvezja u l-organizzazzjonijiet ta’ osservaturi (inklużi l-Belarussja, l-Ukrajna u l-NGOs). Sabiex jiġi appoġġat l-iżvilupp ta’ pjanijiet tal-ispazju marittimu, ġie stabbilit il-grupp ta’ ħidma HELCOM-VASAB. Dan il-grupp ta’ ħidma konġunt tal-MSP żviluppa rakkomandazzjonijiet u prinċipji li l-membri tiegħu jistgħu jużaw meta jkunu qed ifasslu pjanijiet tal-ispazju marittimu. B’dan il-mod, il-HELCOM iffoka speċifikament fuq l-appoġġ ta’ approċċ ibbażat fuq l-ekosistema. Dan huwa appoġġat ukoll minn proġetti ffinanzjati mill-UE, bħall-pjattaforma Capacity4MSP. Aktar reċentement, f’Ottubru 2021, il-HELCOM adotta Pjan Direzzjonali Reġjonali tal-MSP Baltiku 2021-2030. B’mod ġenerali, din il-prattika tappoġġa kemm il-kooperazzjoni fost l-Istati Membri kif ukoll il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi mhux tal-UE. Dan jappoġġa wkoll il-konsistenza tad-diversi pjanijiet tal-ispazju marittimu tal-baċir tal-Baħar Baltiku u l-adozzjoni ta’ approċċ ibbażat fuq l-ekosistema. |
4.3.9.Kooperazzjoni ma’ pajjiżi mhux tal-UE
L-Artikoli 6(2)(g) u 12 tad-Direttiva jistiednu lill-Istati Membri jippromwovu l-kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi dwar l-azzjonijiet tagħhom fir-rigward tal-ippjanar tal-ispazju marittimu fir-reġjuni tal-baħar rilevanti.
Il-biċċa l-kbira tal-Istati Membri li għandhom ġirien mhux tal-UE f’reġjuni tal-baħar rilevanti jagħmlu ħilithom biex jikkooperaw magħhom. Dawn l-isforzi, inklużi d-dettalji ta’ interazzjonijiet speċifiċi ġew inklużi f’xi pjanijiet tal-ispazju marittimu.
Il-kooperazzjoni ma’ pajjiżi mhux tal-UE kienet tikkonċerna l-aktar il-kooperazzjoni bilaterali informali, il-kooperazzjoni fil-kuntest ta’ konvenzjonijiet reġjonali dwar il-baħar, strateġiji makroreġjonali tal-UE (EUSBSR u EUSAIR) u l-kooperazzjoni permezz ta’ proġetti ffinanzjati mill-UE. Intużaw ukoll mezzi oħra ta’ kooperazzjoni, sa ċertu punt, bħall-kooperazzjoni fil-kuntest tad-Direttiva SEA, il-Konvenzjoni Espoo u l-Pjattaforma Ewropea tal-MSP.
|
Eżempji ta’ kooperazzjoni ma’ pajjiżi mhux tal-UE ·Spanja żviluppat portal transfruntier mal-Marokk u mal-Alġerija biex iżżid it-trasparenza u ttejjeb il-governanza dwar l-MSP fir-reġjun tal-Baħar ta’ Alboran. ·Il-proġett tal-Interreg PORTODIMARE 15 appoġġa l-kooperazzjoni transfruntiera u f’diversi livelli, u indirizza l-isfidi komuni tal-ġestjoni integrata taż-żona kostali (ICZM) u l-MSP fir-reġjun Adrijatiku‑Jonju. Ir-riżultat ewlieni huwa l-portal tad-data ġeospazjali tar-Reġjun Adrijatiku Jonju, pjattaforma interoperabbli b’sors miftuħ żviluppata abbażi tal-kooperazzjoni tranżnazzjonali bejn l-Italja, is-Slovenja, il-Kroazja, il-Greċja, il-Montenegro, u l-Bożnija-Ħerzegovina. ·L-inizjattiva WestMED tiġbor 10 pajjiżi fir-reġjun tal-Mediterran tal-Punent involuti fid-Djalogu tal-5+5: ħames Stati Membri tal-UE (Franza, l-Italja, il-Portugall, Spanja u Malta), u ħames pajjiżi sħab tan-Nofsinhar (l-Alġerija, il-Libja, il-Mauritania, il-Marokk u t-Tuneżija). L-MSP u l-ICZM huma fost l-oqsma ta’ interess komuni. Il-proġett pilota tal-Punent tal-Mediterran imwettaq fl-ambitu tal-proġett MSPglobal 16 għamilha possibbli li tiżdied il-kooperazzjoni, jiġu abbozzati rakkomandazzjonijiet reġjonali f’konformità mal-inizjattiva WestMED u jissaħħu l-kapaċitajiet istituzzjonali dwar l-MSP fl-Alġerija, fi Franza, fl-Italja, f’Malta, fil-Marokk, fi Spanja u fit-Tuneżija. Pajjiżi membri oħra tal-Unjoni għall-Mediterran fil-Punent tal-Mediterran setgħu jipparteċipaw ukoll f’attivitajiet ta’ taħriġ. |
4.4.Sfidi bl-implimentazzjoni
Fit-tfassil tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom, l-Istati Membri ffaċċjaw għadd ta’ sfidi. Għall-biċċa l-kbira tagħhom, kienet l-ewwel darba li kienu involuti f’ippjanar strateġiku tant estensiv, b’diversi setturi u b’diversi objettivi tal-ispazju marittimu tagħhom. Dan huwa proċess kumpless u adattiv li jirrikjedi kooperazzjoni u koordinazzjoni wiesgħa u kbar fost il-ministeri, l-aġenziji nazzjonali, ir-reġjuni kostali, mal-partijiet ikkonċernati u mal-pajjiżi ġirien.
Sfidi oħra li jistgħu jiġu osservati f’termini ta’ proċess kienu jinkludu l-ġbir u l-kompilazzjoni tad-data (eż. in-nuqqas ta’ data komprensiva dwar iż-żoni tal-baħar, id-dimensjoni transsettorjali tad-data jew id-diffikultà biex tinġabar id-data mill-awtoritajiet nazzjonali), u, b’mod partikolari, il-koerenza tal-pjanijiet bejn il-pajjiżi ġirien (jiġifieri l-isfida transfruntiera tal-pjanijiet). F’diversi Stati Membri, il-karattru trażversali tal-MSP u n-nuqqas ta’ miri ċari għal diversi setturi marittimi għamluha diffiċli li jiġu prijoritizzati l-miżuri u s-setturi (eż. is-sigurtà nazzjonali meta mqabbla ma’ attivitajiet ekonomiċi oħra).
L-isfidi transfruntieri kienu aktar sinifikanti f’każijiet fejn ma kien hemm l-ebda kooperazzjoni stabbilita tal-baċir tal-baħar fl-ispazju marittimu, jew fejn iż-żoni marittimi ma kinux ġew stabbiliti jew delimitati b’mod ċar bejn l-Istati Membri ġirien jew pajjiżi mhux tal-UE.
Il-pandemija tal-COVID-19 u l-miżuri tas-saħħa relatati ħabtu mal-fażi finali ta’ implimentazzjoni ta’ ħafna pjanijiet tal-ispazju marittimu nazzjonali. Dan mhux biss naqqas ir-ritmu tal-ħidma tal-amministrazzjonijiet nazzjonali u l-kooperazzjoni bejn l-Istati Membri, iżda affettwa wkoll il-parteċipazzjoni u l-konsultazzjoni tal-partijiet ikkonċernati.
F’termini ta’ kontenut, l-aktar sfidi sinifikanti kienu l-implimentazzjoni tal-approċċ ibbażat fuq l-ekosistema, il-prijoritizzazzjoni tal-użi tal-ispazju marittimu u l-għoti ta’ spazju fuq il-baħar biex ikunu jistgħu jsiru diversi attivitajiet ekonomiċi u jintlaħqu diversi objettivi ta’ politika, filwaqt li fl-istess ħin jiġi protett l-ambjent jew jitħalla spazju għal użi futuri.
5.Konklużjonijiet
5.1.L-MSP bħala faċilitatur tal-Patt Ekoloġiku Ewropew
Bħala riżultat tal-qafas tal-MSP stabbilit mid-Direttiva dwar l-MSP, għall-ewwel darba, l-Istati Membri kostali kollha tal-UE fl-istess ħin fasslu pjanijiet tal-ispazju marittimu nazzjonali u żguraw kooperazzjoni transfruntiera.
L-implimentazzjoni tal-ippjanar tal-ispazju marittimu fl-UE mhux se tintemm wara l-adozzjoni tal-ewwel mewġa ta’ pjanijiet. Għall-kuntrarju, is-snin li ġejjin se jaraw bidla gradwali fir-rwol tal-MSP għall-iżvilupp sostenibbli tal-ibħra, li x’aktarx tiġi aċċellerata bl-implimentazzjoni tal-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-leġiżlazzjoni u l-istrateġiji relatati.
Bis-saħħa tad-dimensjoni adattiva u strateġika tagħha, l-MSP kif maħsuba mid-Direttiva tista’ taġixxi bħala faċilitatur b’saħħtu għall-Patt Ekoloġiku Ewropew. Ir-rwol kruċjali tal-MSP f’dan ir-rigward ġie enfasizzat ukoll fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar approċċ ġdid għal ekonomija blu sostenibbli fl-UE 17 .
L-istrateġija tal-UE dwar l-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta 18 identifikat b’mod espliċitu l-MSP bħala għodda essenzjali u stabbilita sew għall-iffaċilitar tal-iżvilupp tal-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta fl-UE b’mod sostenibbli. Diversi Stati Membri antiċipaw dawn il-bidliet fil-pjanijiet tagħhom billi ddefinew żoni għall-varar futur ta’ parks eoliċi lil hinn mill-kosta, identifikaw il-potenzjal ta’ użu multiplu tal-ispazju marittimu biex jappoġġaw diversi objettivi, bħall-produzzjoni tal-ikel b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju permezz tal-akkwakultura u s-sajd.
Il-pajjiżi tal-Baħar tat-Tramuntana u tal-Baħar Baltiku għandhom l-akbar esperjenza fl-MSP u f’kooperazzjoni fil-livell tal-baċir tal-baħar. L-Istati Membri kostali stabbilew il-Kooperazzjoni dwar l-Enerġija mill-Ibħra tat-Tramuntana biex jippermettu kooperazzjoni politika u teknika, inkluż dwar l-MSP. Fl-Atlantiku u fil-Baħar Mediterran, diversi pjanijiet nazzjonali jinkludu t-tqassim f’żoni għall-varar possibbli ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta, u b’hekk iwittu t-triq għaż-żieda fl-enerġija rinnovabbli.
Il-kooperazzjoni transfruntiera u reġjonali se jkollha rwol ċentrali fl-appoġġ tal-allinjament tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu mal-pjanijiet nazzjonali dwar l-enerġija u l-klima, li għandhom jiġu riveduti fl-2023, b’miri akbar mistennija għall-enerġija rinnovabbli lil hinn mill-kosta.
L-MSP jeħtieġ ukoll li jirrifletti l-użu potenzjalment akbar tat-trasport marittimu, b’mod partikolari t-trasport marittimu fuq distanzi qosra, kif previst mill-istrateġija ta’ mobbiltà sostenibbli u intelliġenti tal-Kummissjoni 19 .
L-MSP hija għodda ewlenija biex jintlaħqu l-objettivi tal-istatus ambjentali tajjeb tal-MSFD għall-ilmijiet tal-UE u tgħin fil-preservazzjoni tal-bijodiversità 20 . Biex tappoġġa lill-Istati Membri f’dan l-isforz, fl-2021, il-Kummissjoni ħarġet linji gwida għall-implimentazzjoni ta’ approċċ ibbażat fuq l-ekosistema fl-MSP 21 , li jagħtu ħafna attenzjoni lill-integrazzjoni tal-objettivi tal-MSFD fl-MSP. Id-diskussjonijiet dwar id-definizzjoni ta’ approċċi bbażati fuq l-ekosistema għadhom għaddejjin bħala parti minn fora internazzjonali dwar l-MSP, iżda huwa ċar li r-rabta bejn l-atti leġiżlattivi kkonċernati hija kruċjali fil-livell tal-UE. Il-programmi ta’ ġestjoni kondiviża tal-Fond Ewropew għall-Affarijiet Marittimi, is-Sajd u l-Akkwakultura (FEMSA) joffru wkoll l-opportunità għall-Istati Membri li jużaw l-allokazzjoni tagħhom biex jappoġġaw l-implimentazzjoni tad-Direttiva dwar l-MSP, b’mod partikolari l-integrazzjoni tal-objettivi tal-MSFD fl-MSP.
L-ippjanar strateġiku, inkluż l-ippjanar spazjali, huwa essenzjali biex jiżdiedu ż-żoni protetti tal-baħar mill-kopertura attwali taż-żona ta’ 12 % għal 30 % sal-2030, b’mill-inqas terz taż-żoni protetti taħt protezzjoni stretta kif previst fl-Istrateġija tal-UE għall-Bijodiversità għall-2030 22 . Il-pjanijiet tal-ispazju marittimu kollha sottomessi lill-Kummissjoni saritilhom valutazzjoni ambjentali, li tqis l-effett tal-miżuri previsti fuq il-ħarsien tal-ambjent u kif jipprevjenu, inaqqsu u jikkumpensaw għal kwalunkwe effett negattiv sinifikanti fuq l-ambjent mill-implimentazzjoni tal-pjanijiet. Madankollu, l-integrazzjoni tal-objettivi tal-istrateġija dwar il-bijodiversità tista’ ssir biss kompletament evidenti matul ir-rieżami tal-pjanijiet nazzjonali, peress li l-gwida u l-qafas meħtieġa twettqu meta l-valutazzjoni ambjentali tal-biċċa l-kbira tal-pjanijiet kienet diġà tlestiet.
Il-Kummissjoni se timmira li ssaħħaħ ulterjorment is-sinerġiji bejn il-politiki tas-sajd u dawk ambjentali mal-pjan ta’ azzjoni għall-konservazzjoni tar-riżorsi tas-sajd u għall-protezzjoni tal-ekosistemi tal-baħar, li għandu jiġi adottat aktar tard din is-sena. Il-Kummissjoni se tirrapporta wkoll dwar il-funzjonament tal-politika komuni tas-sajd sal-aħħar tal-2022.
5.2.It-triq ’il quddiem
Kemm il-ħidma tal-Istati Membri biex jittrasponu u jimplimentaw id-Direttiva dwar l-MSP kif ukoll l-appoġġ tal-Kummissjoni għal proġetti transfruntiera u djalogu ta’ politika għenu fl-iżvilupp ta’ komunità tal-MSP kbira u diversa madwar l-UE. Dan huwa vantaġġ qawwi għall-iżvilupp futur. Il-kooperazzjoni, b’mod partikolari fil-livell tal-baċir tal-baħar, hija mistennija li tintensifika bit-trasformazzjoni tal-ekonomija blu tal-UE. Il-Kummissjoni se tespandi d-djalogu meħtieġ bejn id-diversi utenti tal-baħar billi tistabbilixxi Forum Blu għall-utenti tal-baħar fl-2022 u tipprovdi appoġġ kontinwu għall-MSP.
L-Istati Membri kostali tal-UE għamlu progress fit-traspożizzjoni u fl-implimentazzjoni tad-Direttiva dwar l-MSP. L-adozzjoni tad-Direttiva u l-implimentazzjoni tagħha għamlu lill-UE r-raggruppament ta’ pajjiżi li huwa l-aktar avvanzat fl-iżvilupp tal-MSP, u punt ta’ referenza internazzjonali f’dan il-qasam.
Madankollu, xi Stati Membri għadhom lura. Il-Kummissjoni bdiet proċeduri ta’ ksur kontra ħames Stati Membri talli naqsu milli jistabbilixxu pjanijiet tal-ispazju marittimu u/jew jikkomunikaw lill-Kummissjoni. Il-Kummissjoni qed timmonitorja mill-qrib ukoll il-progress tal-Istati Membri li jinsabu fil-proċess tal-abbozzar tal-pjanijiet, iżda li ma humiex adottati formalment.
Barra minn hekk, l-Istati Membri se jkollhom ikomplu jirriflettu l-ambizzjonijiet tal-Patt Ekoloġiku Ewropew fil-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom, u jallinjaw il-pjanijiet tagħhom ma’ dawn l-ambizzjonijiet. Dan japplika wkoll għal inizjattivi relatati f’oqsma bħall-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima u/jew l-adattament għalih, il-bijodiversità, it-tniġġis, l-ikel, il-mobbiltà, it-tranżizzjoni tal-enerġija, flimkien ma’ attivitajiet u interessi stabbiliti, bħall-akkwakultura, is-sajd, it-tbaħħir u d-difiża.
L-MSP se jkompli jgħin fil-koeżistenza fuq il-baħar fil-kuntest ta’ objettivi ġodda u fl-iżvilupp ta’ prattiki ġodda. Se jkollu rwol dejjem akbar fl-antiċipazzjoni tal-bidliet u tal-kunflitti possibbli fi stadju bikri, u fl-iżgurar tas-sinerġiji. Il-missjoni “Restore our Oceans and Waters” 23 fl-ambitu ta’ Orizzont Ewropa u l-“fanali” relatati b’dimensjoni tal-baċir tal-baħar se jgħinu biex jintlaħqu dawn l-isfidi.
Il-pjanijiet tal-ispazju marittimu futuri se jkollhom jaħsbu għall-impatti kumulattivi tal-pressjonijiet antropoġeniċi billi japplikaw approċċ ibbażat fuq l-ekosistema, u jikkonformaw mal-leġiżlazzjoni ambjentali rilevanti kollha 24 .
L-Istati Membri jistgħu jipprogrammaw l-azzjoni tal-MSP billi jużaw il-fondi tal-FEMSA b’ġestjoni kondiviża biex jappoġġaw l-iżvilupp futur tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom. Barra minn hekk, l-Istati Membri jistgħu jitolbu wkoll l-appoġġ permezz tal-Istrument ta’ Appoġġ Tekniku li jipprovdi appoġġ tekniku għat-tfassil u l-implimentazzjoni ta’ riformi fl-Istati Membri tal-UE.
Il-Kummissjoni se tkompli bl-appoġġ tagħha li tagħmel l-MSP diġitali u pan-Ewropew, inkluż permezz tal-FEMSA f’ġestjoni diretta. Il-Pjattaforma Ewropea tal-MSP se taħdem mal-Istati Membri u mal-EMODnet biex tkompli tarmonizza d-data u biex tqassam il-kontenut tal-pjanijiet permezz ta’ pjattaforma diġitali komuni jew kondiviża. Il-Kummissjoni tirrakkomanda li l-Istati Membri jibnu fuq wieħed mit-tliet mudelli tad-data lesti għall-użu 25 , skont liema wieħed ikun tajjeb għall-pjan tal-MSP tagħhom u/jew ikun diġà implimentat mill-awtoritajiet nazzjonali f’kooperazzjoni reġjonali jew fi proġett konġunt. Għalkemm dawn il-mudelli tad-data ma jipprovdux il-livell ta’ dettall mogħti mill-Istati Membri fil-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom, l-użu tagħhom se jippermetti analiżi tal-pjanijiet tal-ispazju marittimu fil-livell tal-baċir tal-baħar u tal-UE.
Il-Kummissjoni tħeġġeġ ukoll lill-Istati Membri biex ikomplu bl-involviment estensiv tagħhom tal-partijiet ikkonċernati, u jimplimentaw u jimmonitorjaw il-pjanijiet tal-ispazju marittimu tagħhom b’mod effettiv. Se tkompli tappoġġa dawn il-proċessi u se tinforma lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill dwar dan fir-rapport ta’ progress li jmiss tagħha, li mistenni jsir fl-2026.
Id-Direttiva dwar l-MSP ma tapplikax għal “ilmijiet li jmissu mat-territorji u territorji msemmija fl-Anness II mat-Trattat u mad-Dipartimenti u Kollettivitajiet Esteri Franċiżi” (ara l-Artikolu 3 (4), li jirreferi għall-punt (1)(a) tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2008/56/KE (id-Direttiva Kwadru dwar l-Istrateġija Marina)).
Id-Direttiva 2007/2/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-14 ta’ Marzu 2007 li tistabbilixxi Infrastruttura għall-Informazzjoni Ġeografika fil-Komunità Ewropea (INSPIRE) (ĠU L 108, 25.4.2007, p. 1).
https://maritime-spatial-planning.ec.europa.eu/msp-practice/msp-projects
Id-Direttiva 2001/42/KE dwar l-istima tal-effetti ta’ ċerti pjanijiet u programmi fuq l-ambjent (id-Direttiva SEA) (ĠU L 197, 21.7.2001, p. 30).