12.6.2020 |
MT |
Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea |
C 199/1 |
AVVIŻ TAL-KUMMISSJONI
li jipprovdi gwida dwar is-sistemi tal-immaniġġar tas-sikurezza alimentari għal attivitajiet tal-bejgħ bl-imnut tal-ikel, inkluż donazzjonijiet tal-ikel
(2020/C 199/01)
1. INTRODUZZJONI
F’konformità mal-Artikolu 4 tar-Regolament (KE) Nru 852/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (1), l-operaturi kollha tan-negozji tal-ikel (FBOs) għandhom jikkonformaw mar-rekwiżiti ġenerali dwar l-iġjene stabbiliti fl-Anness I (produzzjoni primarja u operazzjonijiet assoċjati) jew II (FBOs oħra) tar-Regolament. Barra minn hekk, l-Artikolu 5 jistipula li l-FBOs, minbarra l-produtturi primarji, iridu jistabbilixxu, jimplimentaw u jżommu proċedura jew proċeduri permanenti bbażati fuq il-prinċipji tal-Analiżi tal-Perikli u Punti Kritiċi ta’ Kontroll (HACCP).
Ir-rekwiżiti ġenerali dwar l-iġjene, flimkien mar-rekwiżiti speċifiċi dwar l-iġjene stipulati fl-Anness III tar-Regolament (KE) Nru 853/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (2) huma kkunsidrati bħala programmi prerekwiżiti (PRPs) (3), li, flimkien mal-proċeduri bbażati fuq il-prinċipji tal-HACCP, iridu jirriżultaw f’Sistema ta’ Ġestjoni tas-Sikurezza Alimentari (FSMS) integrata għal kull negozju tal-ikel kif spjegat fl-“Avviż tal-Kummissjoni dwar l-implimentazzjoni tas-sistemi għall-immaniġġjar tas-sikurezza tal-ikel li jkopru l-programmi prerekwiżiti (PRPs) u l-proċeduri bbażati fuq il-prinċipji tal-HACCP, inkluż il-faċilitazzjoni/il-flessibbiltà tal-implimentazzjoni f’ċerti negozji tal-ikel” (4), adottat fl-2016 (“l-Avviż tal-Kummissjoni tal-2016”).
Il-proċeduri bbażati fuq il-prinċipji tal-HACCP għandhom jikkonsistu fl-identifikazzjoni ta’ kwalunkwe periklu li jrid jiġi evitat, eliminat jew jitnaqqas sa livelli aċċettabbli bħala parti mill-analiżi tal-perikli, li hija l-ewwel prinċipju tal-HACCP f’konformita mal-Artikolu 5(2)(a) tar-Regolament (KE) Nru 852/2004. Il-ħtieġa għal passi addizzjonali fil-proċeduri bbażati fuq il-prinċipji tal-HACCP (il-punti (b) sa (g) tal-Artikolu 5(2)) tiddependi mill-eżitu tal-analiżi tal-perikli, eż., jekk l-analiżi tal-perikli tindikax il-ħtieġa li jiġu identifikati l-punti kritiċi ta’ kontroll (CCPs). Il-premessa 15 tar-Regolament (KE) Nru 852/2004 tirrikonoxxi li, f’ċerti negozji tal-ikel, mhuwiex possibbli li jiġu identifikati s-CCPs u li, f’xi każijiet, prattiki tajba tal-iġjene (ir-rekwiżiti ġenerali u speċifiċi dwar l-iġjene msemmija hawn fuq) jistgħu jieħdu post il-monitoraġġ tas-CCPs.
Il-Premessa 15 tar-Regolament (KE) Nru 852/2004 tirreferi b’mod espliċitu għall-ħtieġa ta’ din il-flessibilità fil-każ ta’ negozji żgħar. F’konformita mal-Artikolu 5(4)(a), in-natura u d-daqs tan-negozju tal-ikel iridu jiġu kkunsidrati meta tiġi vverifikata l-konformità mal-proċeduri bbażati fuq il-prinċipji tal-HACCP.
L-ex Uffiċċju Alimentari u Veterinarju (FVO) tad-Direttorat Ġenerali għas-Saħħa u s-Sikurezza Alimentari tal-Kummissjoni wettaq studju intern, missjonijiet ta’ ġbir ta’ informazzjoni u konsultazzjonijiet mal-Istati Membri u ma’ organizzazzjonijiet privati ta’ partijiet interessati dwar l-istat attwali tal-implimentazzjoni tal-prinċipji tal-HACCP fl-UE u l-oqsma li jridu jittejbu. Fuq il-bażi ta’ dan l-eżerċizzju, fl-2015 l-FVO ppubblika “Rapport Ġenerali dwar l-Istat tal-Implimentazzjoni tal-HACCP fl-UE u Oqsma għal Titjib” (5) (“ir-Rapport tal-2015 tal-FVO”). Ir-Rapport tal-2015 tal-FVO jirrakkomanda li l-gwida dwar l-FSMS tiġi estiża u jipprovdi diversi suġġerimenti għal titjib, inkluża gwida dwar l-analiżi tal-perikli u l-iffissar tas-CCPs. L-Avviż tal-Kummissjoni tal-2016 jindirizza r-rakkomandazzjonijiet fir-rapport tal-FVO iżda mhuwiex speċifiku għall-attivitajiet.
Il-bejjiegħa bl-imnut tal-ikel (eż. ir-ristoranti, tal-laħam, il-furnara, l-istabbilimenti li jfornu l-ikel, tal-merċa, il-pubs, eċċ.) spiss ikunu negozji żgħar, mingħajr l-għarfien xjentifiku u r-riżorsi sabiex iwettqu analiżi tal-perikli bħala parti mill-obbligu tagħhom li japplikaw FSMS.
Id-donazzjoni tal-ikel spiss isseħħ fil-livell tal-bejgħ bl-imnut u l-kunsiderazzjoni u l-identifikazzjoni possibbli ta’ perikli addizzjonali minħabba din l-attività jridu jiġu inklużi fl-analiżi tal-perikli. Il-faċilitazzjoni tad-donazzjoni tal-ikel hija prijorità skont il-Pjan ta’ Azzjoni tal-Kummissjoni għal Ekonomija Ċirkolari (6) bħala mezz ta’ prevenzjoni tal-ħela tal-ikel u ta’ promozzjoni tas-sigurtà alimentari, skont l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-Nazzjonijiet Uniti. Dan l-objettiv jista’ f’xi każijiet ikun ta’ sfida mil-lat tas-sikurezza alimentari minħabba l-involviment ta’ atturi addizzjonali (eż. banek tal-ikel u organizzazzjonijiet tal-karità oħra) u minħabba li l-ikel li jiġi distribwit mill-ġdid jista’ jkun qed joqrob tmiem iż-żmien tal-ħżin tiegħu meta jiġi kkunsidrat għad-donazzjoni tal-ikel.
Sabiex tipprovdi appoġġ lill-bejjiegħa bl-imnut għall-analiżi tal-perikli tagħhom, il-Kummissjoni l-ewwel talbet lill-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel (EFSA) tipprovdi rakkomandazzjonijiet dwar l-approċċi tal-analiżi tal-periklu għall-istabbilimenti tal-bejgħ bl-imnut. L-EFSA adottat żewġ Opinjonijiet. Fl-2017, adottat Opinjoni dwar “Hazard analysis approaches for certain small retail establishments in view of the application of their food safety management systems” (7) (Approċċi ta’ analiżi tal-perikli għal ċerti stabbilimenti żgħar tal-bejgħ bl-imnut fid-dawl tal-applikazzjoni tas-sistemi tagħhom għall-ġestjoni tas-sikurezza alimentari) li ffokat fuq ħwienet tal-laħam, tal-merċa, furnara, ħwienet tal-ħut u ħwienet tal-ġelat. Fl-2018, l-EFSA adottat it-tieni opinjoni xjentifika tagħha “Second scientific opinion on hazard analysis approaches for certain small retail establishments and food donations” (approċċi ta’ analiżi tal-perikli għal ċerti stabbilimenti żgħar tal-bejgħ bl-imnut u donazzjonijiet alimentari) (8) li ffokat fuq ċentri ta’ distribuzzjoni, supermarkets u ristoranti (inklużi pubs u stabbilimenti tal-ikel) u li indirizzat, fl-analiżi tal-perikli, riskji potenzjali addizzjonali fil-każ ta’ donazzjonijiet tal-ikel fil-livell tal-bejgħ bl-imnut.
2. GĦAN U KONTENUT
L-għan ta’ din il-gwida huwa li tiffaċilita u tarmonizza l-implimentazzjoni tar-rekwiżiti tal-UE għall-FSMS bi rwol ċentrali tal-analiżi tal-perikli għall-bejjiegħa bl-imnut li ġejjin: ħwienet tal-laħam, tal-merċa, furnara, ħwienet tal-ħut u tal-ġelat, ċentri ta’ distribuzzjoni, supermarkets, ristoranti, servizzi ta’ forniment tal-ikel u pubs.
Għaldaqstant, dan l-Avviż jipprovdi gwida dwar kif dawn il-bejjiegħa bl-imnut, fl-attività tagħhom, jistgħu jimplimentaw ir-Regolament (KE) Nru 852/2004, b’mod partikolari l-Artikolu 4 u l-Anness II tiegħu fir-rigward tar-rekwiżiti ġenerali dwar l-iġjene u l-Artikolu 5 tiegħu fir-rigward tal-proċeduri bbażati fuq il-prinċipji tal-HACCP. Fl-istess ħin huwa eżempju ta’ kif is-settur tal-bejgħ bl-imnut jista’ jimplimenta speċifikament il-linji gwida, inkluż dawk dwar l-iffaċilitar/il-flessibilità, rakkomandati fl-Avviż tal-Kummissjoni tal-2016, speċifikament fil-livell tal-bejgħ bl-imnut. L-awtoritajiet kompetenti jistgħu wkoll jużaw din il-gwida sabiex jivverifikaw l-implimentazzjoni tar-rekwiżiti tal-UE minn dawn in-negozji tal-ikel.
Il-partijiet relatati mad-donazzjoni tal-ikel jissupplimentaw il-linji gwida tal-UE dwar id-donazzjoni tal-ikel (9), li jiċċaraw id-dispożizzjonijiet rilevanti fil-leġiżlazzjoni tal-UE sabiex jiffaċilitaw il-konformità tal-fornituri u tar-riċevituri ta’ ikel żejjed mar-rekwiżiti stipulati fil-qafas regolatorju tal-UE (eż. sikurezza alimentari, iġjene tal-ikel, informazzjoni dwar l-ikel, traċċabilità, responsabilità, eċċ.). Fil-qasam tal-iġjene tal-ikel, pereżempju, il-linji gwida jiddeskrivu l-ħtieġa li l-FBOs (inklużi banek tal-ikel u istituzzjonijiet tal-karità oħra) japplikaw prattiki tajba tal-iġjene u jistabbilixxu sistema ta’ awtokontroll ibbażata fuq il-prinċipji tal-HACCP relatati mal-attivitajiet tar-ridistribuzzjoni tal-ikel.
Dan l-Avviż jindirizza għadd ta’ rakkomandazzjonijiet mir-Rapport tal-FVO u jittraduċi l-parir xjentifiku pprovdut miż-żewġ opinjonijiet tal-EFSA f’dokument, lest sabiex jintuża mill-FBOs.
Dan l-Avviż jibda bi gwida ġenerali skont l-opinjonijiet tal-EFSA sabiex japplika approċċ simplifikat għall-FSMS għall-bejjiegħa bl-imnut fit-Taqsima 3. Tingħata ħarsa ġenerali lejn il-PRPs speċifiċi, rilevanti bħala bażi għal FSMS fil-livell tal-bejgħ bl-imnut fit-Taqsima 4, issupplimentata fit-Taqsima 5 minn dawk il-PRPs maħsuba speċifikament sabiex jiżguraw is-sikurezza tal-konsumaturi f’każ ta’ donazzjonijiet ta’ ikel.
L-approċċ issimplifikat fit-Taqsima 3 intuża sabiex jipprovdi gwida dwar l-analiżi tal-perikli, il-pass li jmiss f’FSMS li jibda mill-iżvilupp ta’ dijagramma sekwenzjali, spjegat fit-Taqsima 6. Billi wieħed jibda minn dijagramma sekwenzjali speċifika, it-Taqsimiet 7 sa 14 jipprovdu analiżi ġenerika tal-perikli bħala gwida għal kull attività, li hija biss eżempju u jista’ jkun li jkollha tiġi adattata għall-attivitajiet speċifiċi tal-bejjiegħa bl-imnut (jistgħu jiżdiedu jew jitħassru proċessi jew passi). Gwida dwar kif perikli possibbli matul id-donazzjonijiet tal-ikel jistgħu jiġu inklużi fl-analiżi tal-perikli ġiet indirizzata fit-Taqsima 15 b’mod orizzontali billi tista’ tiġi applikata b’mod simili fl-attivitajiet differenti tal-bejgħ bl-imnut.
Ir-rakkomandazzjonijiet f’din il-gwida mhumiex vinkolanti u jistgħu ma jkunux rilevanti għal kull waħda mill-attivitajiet tal-bejgħ bl-imnut inklużi. Il-bejjiegħa bl-imnut jistgħu japplikaw l-“approċċ simplifikat” għall-ġestjoni tas-sikurezza alimentari kif deskritt f’dan l-Avviż u fl-Opinjonijiet tal-EFSA (“FSMS simplifikata”). Madankollu, jekk id-dijagramma sekwenzjali li turi l-attivitajiet dettaljati tagħhom ma tikkorrispondux ma’ dawk spjegati f’dan l-Avviż huwa importanti li l-istabbilimenti individwali tal-bejgħ bl-imnut jadattaw l-FSMS tagħhom b’mod ċar u faċli għall-utent abbażi tal-proċessi (stadji) speċifiċi l-oħra u tal-prodotti rilevanti għan-negozju tagħhom. Dan jista’ jsir billi tiġi adattata d-dijagramma sekwenzjali rilevanti.
Din il-gwida tal-UE tista’ tiġi supplimentata jew sostitwita bi gwida fil-livell nazzjonali sabiex tqis aħjar sitwazzjonijiet lokali jew nazzjonali speċifiċi. Barra minn hekk, jistgħu jeżistu regoli nazzjonali dwar kwistjonijiet li mhumiex regolati u armonizzati fil-livell tal-UE (pereżempju, fir-rigward tad-donazzjonijiet tal-ikel). Għalhekk, huwa rakkomandat li jiġu kkonsultati l-awtoritajiet nazzjonali dwar l-eżistenza possibbli ta’ tali regoli nazzjonali u/jew ta’ gwida. Sabiex tiġi ffaċilitata l-kondiviżjoni ta’ informazzjoni dwar prattiki nazzjonali ta’ donazzjoni tal-ikel, il-Kummissjoni tippubblika linji gwida diġà eżistenti fl-Istati Membri tal-UE fuq is-sit web tagħha ddedikat għall-prevenzjoni tal-ħela ta’ ikel (10).
Il-Kummissjoni kkonsultat ma’ esperti mill-Istati Membri sabiex jiġu eżaminati dawn il-kwistjonijiet u jintlaħaq kunsens dwarhom. L-esperjenzi mill-Istati Membri, li diġà qed japplikaw ċerti rakkomandazzjonijiet tal-EFSA, dwar l-applikazzjonijiet prattiċi tal-approċċ simplifikat tqiesu sabiex itejbu aktar il-gwida kurrenti.
Dan l-Avviż huwa maħsub sabiex jassisti lil ċerti negozji tal-bejgħ bl-imnut meta jiġu biex japplikawir-Regolament (KE) Nru 852/2004. Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea biss hija kompetenti sabiex tinterpreta b’awtorità d-dritt tal-Unjoni.
3. GWIDA GĦAL FSMS SIMPLIFIKATA FIS-SETTUR TAL-BEJGĦ BL-IMNUT
Abbażi tar-rakkomandazzjonijiet fl-Opinjonijiet tal-EFSA, approċċ “simplifikat” għall-FSMS, konformi mar-rekwiżiti tar-Regolament (KE) Nru 852/2004 jista’ jiġi deskritt kif ġej:
(1) |
l-istabbiliment tal-bejgħ bl-imnut jeħtieġ biss li jkun konxju ta’ gruppi ta’ perikli (bijoloġiċi, kimiċi, fiżiċi jew allerġeniċi) li jistgħu jseħħu fi stadju partikolari, mingħajr ma jkollu għarfien fil-fond ta’ kull periklu speċifiku (eż. ikun jaf li jista’ jkun hemm periklu bijoloġiku assoċjat ma’ laħam nej mingħajr ma jkun jaf jekk dan ikunx Salmonella, Campylobacter jew Escherichia coli li tipproduċi t-tossina Shiga); dan huwa possibbli billi l-attivitajiet ta’ kontroll għal kull grupp ta’ perikli huma l-istess fil-livell tal-bejgħ bl-imnut. |
(2) |
l-istabbiliment tal-bejgħ bl-imnut irid jifhem li n-nuqqas milli jwettaq ċerti attivitajiet li jnaqqsu r-riskju, bħas-separazzjoni ta’ ikel nej u dak lest biex jittiekel (RTE), jikkostitwixxi riskju; |
(3) |
m’hemm l-ebda ħtieġa li wieħed jifhem jew japplika l-klassifikazzjoni tar-riskju; |
(4) |
l-allerġeni jkunu ttrattati bħala periklu separat, għall-kuntrarju ta’ periklu kimiku; u |
(5) |
Dejjem irid ikun hemm PRPs stabbiliti u, jekk ġustifikati fuq il-bażi tal-eżitu tal-identifikazzjoni obbligatorja tal-perikli u (nuqqas ta’) identifikazzjoni tal-punti kritiċi ta’ kontroll (analiżi tal-perikli), dawn il-PRPs jistgħu jkunu biżżejjed u ma jkunux jeħtieġu li jiġu supplimentati b’passi addizzjonali fil-proċeduri bbażati fuq il-prinċipji tal-HACCP (eż. l-identifikazzjoni ta’ CCPs). |
Kif tuża din il-gwida fil-prattika sabiex tikseb FSMS għan-negozju tiegħek?
|
4. ĦARSA ĠENERALI LEJN IL-PRPS RILEVANTI GĦAL KWALUNKWE ATTIVITÀ TA’ BEJGĦ BL-IMNUT
Il-PRPs huma prattiki u kundizzjonijiet preventivi meħtieġa qabel u waqt l-implimentazzjoni tal-HACCP u huma essenzjali għas-sikurezza tal-ikel. Il-PRPs meħtieġa jiddependu fuq is-segment tal-katina tal-ikel li fih jopera s-settur u t-tip ta’ settur. Eżempji ta’ termini ekwivalenti speċifiċi għall-attività fi stadji differenti tal-produzzjoni tal-ikel huma Prattiki Agrikoli Tajba (GAPs), Prattiki Veterinarji Tajba (GVPs), Prassi Tajba ta’ Manifattura (PTM), Prattiki Tajbin tal-Iġjene (GHPs), Prattiki Tajba tal-Produzzjoni (GPPs), Prattiki Tajba tad-Distribuzzjoni (GDPs) u Prattiki Tajba tan-Negozjar (GTPs). Fit-testi tal-Codex Alimentarius (11), il-PRPs jissejħu “Kodiċijiet ta’ Prattika” jew “GHPs” b’sinifikat wiesa’. Aktar dettalji fil-PRPs b’mod ġenerali jinsabu fl-Avviż tal-2016 tal-Kummissjoni, filwaqt li aktar dettalji dwar il-PRPs speċifiċi għall-bejjiegħa bl-imnut jistgħu jinstabu fl-Opinjonijiet tal-EFSA.
It-Tabella 1 ta’ hawn taħt (u t-Tabella 2 fit-Taqsima 5) tipprovdi għal kull gwida tal-PRPs dwar kif il-perikli jistgħu jiġu kkontrollati mir-PRP (kolonna 2), jekk u kif l-applikazzjoni tar-PRP għandha tiġi ssorveljata fin-negozju tal-ikel (kolonna 3), jekk ikun hemm bżonn ta’ żamma ta’ rekords fuq il-monitoraġġ applikat (kolonna 4) u liema azzjoni korrettiva għandha tiġi applikata meta r-riżultati ta’ monitoraġġ juru li l-PRP ma jkunx applikat kif suppost (kolonna 5).
Tabella 1
Sommarju tal-PRPs rilevanti għall-attivitajiet ta’ bejgħ bl-imnut ibbażat fuq l-Avviż tal-2016 tal-Kummissjoni u l-opinjonijiet tal-EFSA
PRP |
Infrastruttura ta’ kontroll/attivitajiet |
Monitoraġġ |
Żamma ta’ rekords (iva/le) (*1) |
Azzjoni korrettiva |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir, inkluż bini mobbli jew temporanju). |
Infrastruttura iġjenika u bini u tagħmir adegwati għall-iskop. |
Kontroll viżwali ta’ kull xahar ibbażat fuq il-lista ta’ kontroll tal-infrastruttura (iġjene u kundizzjoni). |
Iva, iżda meta jkun tenħtieġ azzjoni korrettiva biss. |
Manutenzjoni xierqa tal-bini u tat-tagħmir. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni. |
Skeda ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni u/jew politika ta’ “naddaf mal-użu”. |
Kontrolli viżwali fuq il-post. Kontrolli viżwali ta’ kuljum. Ittestjar mikrobijoloġiku regolari. Il-frekwenza tista’ tiddependi mid-daqs tal-istabbiliment u mir-riżultati tal-ittestjar preċedenti. |
Iva, meta jkun hemm nuqqas ta’ konformità. |
Tindif u diżinfezzjoni taż-żona/tat-tagħmir affettwati. Rieżami u, jekk neċessarju, taħriġ mill-ġdid tal-persunal u/jew reviżjoni tal-frekwenza u tal-metodu ta’ diżinfezzjoni. |
PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni. |
Attivitajiet ta’ kontroll tal-pesti. |
Kontroll intern ta’ kull ġimgħa. |
Iva, iżda tenħtieġ azzjoni korrettiva biss, jew meta tintuża kumpanija esterna jinżamm ġurnal abbord (logbook). |
Reviżjoni u/jew tiġdid tal-attivitajiet ta’ kontroll tal-pesti. |
PRP 4: Manutenzjoni u kalibrar tekniċi. |
Manutenzjoni tat-tagħmir kollu. Kalibrar tal-istrumenti tal-kejl (eż. termometru, miżien, eċċ.). |
Monitoraġġ kontinwu tat-tagħmir. L-istatus tal-kalibrar perjodiku jew il-kontroll ta’ riżerva bl-użu ta’ termometru differenti. |
Le. Iva, l-istatus tal-verifika tal-kalibrar/ta’ riżerva. |
Tiswija jew bdil tat-tagħmir skont il-bżonn. Rieżami tal-programm ta’ manutenzjoni u ta’ kalibrar. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent ta’ produzzjoni. |
Jiġi żgurat li l-materjali kollha huma maħżuna kif suppost. Jiġi żgurat li l-uċuħ kollha jitlaħalħu/jintmesħu sew wara d-diżinfettazzjoni skont l-istruzzjonijiet tal-manifattur. |
Kontroll viżwali matul l-ipproċessar. Kontroll viżiv ta’ kull xahar fuq il-bażi ta’ lista ta’ kontroll jew ta’ spezzjoni viżwali tal-infrastruttura (iġjene u kundizzjoni). |
Iva, iżda meta tenħtieġ azzjoni korrettivabiss. |
Rieżami tal-proċeduri ta’ ħżin, ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni, eċċ. |
Għall-prodotti tal-furnara, it-temperaturi għoljin jiffavorixxu l-formazzjoni tal-akrilammid. |
Jiġu żgurati kundizzjonijiet korretti tal-ħami (T/durata). |
Kontroll viżwali matul l-ipproċessar u tal-prodott finali. |
Le. |
Rimi ta’ prodotti “msajra wisq”. |
PRP 6: Allerġeni. |
Tiġi kkontrollata l-assenza ta’ allerġeni mhux intenzjonati fil-materja prima. Jinżamm inventarju aġġornat tal-prodotti tal-ikel bl-allerġeni potenzjali inklużi s-sorsi (eż. materja prima, kontaminazzjoni kroċjata, eċċ.). Sorsi potenzjali ta’ kontaminazzjoni inkroċjata identifikati u kkontrollati. |
Speċifikazzjonijiet tal-materja prima mill-fornituri. Attivitajiet għall-prevenzjoni tal-kontaminazzjoni kroċjata huma implimentati fuq bażi kontinwa. |
Le. Jenħtieġ li jinżammu xi rekords (tal-anqas dwar azzjonijiet korrettivi) jekk iseħħ inċident li jinvolvi allerġeni. |
M’għandhiex tintuża materja prima potenzjalment “ikkontaminata”. Rieżami tar-rekwiżiti tal-fornituri/fornitur Reviżjoni tal-kriterji ta’ aċċettazzjoni. Rieżami u korrezzjoni tal-attivitajiet imfassla għall-prevenzjoni tal-kontaminazzjoni inkroċjata. Jekk minkejja l-azzjonijiet kollha msemmija hawn fuq, il-kontaminazzjoni kroċjata ma tkunx tista’ tiġi evitata, wara valutazzjoni tar-riskju, jenħtieġ li l-FBOs jevalwaw jekk għandhomx jipprovdu informazzjoni dwar il-preżenza possibbli u mhux intenzjonata ta’ allerġeni fl-ikel. |
PRP 7: Immaniġġjar tal-iskart. |
Separazzjoni kompleta tal-iskart mill-materja prima jew mill-ikel. Konformità mar-rekwiżiti legali speċifiċi għall-ħżin u għar-rimi ta’ skart għal ikel li joriġina mill-annimali (prodotti sekondarji mill-annimali). |
Kontroll viżwali ta’ rutina biex ikun żgurat li l-politika tan-negozju tal-ikel dwar l-immaniġġjar tal-iskart qed tiġi kompletament rispettata. |
Le. |
Tneħħija tal-iskart mingħajr dewmien żejjed minn żoni fejn jiġi trattat l-ikel. Rieżami u reviżjoni tal-attivitajiet kurrenti ta’ mmaniġġjar tal-iskart. Taħriġ mill-ġdid lill-persunal kif meħtieġ. |
PRP 8: Il-kontroll tal-ilma, inkluża l-produzzjoni tas-silġ (jekk jintuża ilma ieħor għajr il-provvista tal-ilma muniċipali tajjeb għax-xorb). |
Kontroll tas-sors u kundizzjoni tajba tal-infrastruttura ta’ distribuzzjoni tal-ilma b’assenza ta’ materjali tossiċi li jiġu f’kuntatt. |
Monitoraġġ kontinwu tat-trattament tal-ilma. Ittestjar mikrobijoloġiku u kimiku perjodiku. |
Iva, riżultati tal-ittestjar mikrobijoloġiku u kimiku. |
Reviżjoni tat-trattament tal-ilma. |
PRP 9: Persunal (iġjene, status tas-saħħa). |
Preżenza ta’ regoli u ta’ ftehimiet dwar l-iġjene mal-persunal adattati għan-natura tal-attivitajiet. Stat tas-saħħa tal-persunal. |
Kontroll viżwali ta’ kuljum matul l-ipproċessar. Kontroll mediku u taħriġ ta’ sensibilizzazzjoni għall-persunal kollu. |
Dokumentazzjoni tal-istruzzjonijiet dwar l-iġjene. Żamma ta’ rekords dwar il-kontrolli mediċi u t-taħriġ. |
Indirizzar minnufih ta’ kwalunkwe problema tal-persunal. Pariri u informazzjoni għall-persunal. |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet). |
Materja prima li tissodisfa r-rekwiżiti legali. Il-bejjiegħa bl-imnut għandhom kriterji ta’ aċċettazzjoni bbażati, preferibbilment, fuq speċifikazzjonijiet bil-miktub (eż. riħa, …). |
Il-preżenza ta’ speċifikazzjonijiet minn fornituri jew il-preżenza ta’ tikketti ta’ materjali f’imballaġġ. Il-kriterji ta’ aċċettazzjoni jiġu vverifikati ma’ kull kunsinna. |
Iva, iżda biss meta jkun hemm nuqqas ta’ konformità, eż. il-materja prima ma ġietx fornuta fit-temperatura t-tajba. |
Ma għandhiex tintuża materja prima affettwata. Rieżami tar-rekwiżiti tal-fornituri/fornitur Reviżjoni tal-kriterji ta’ aċċettazzjoni. |
PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin. |
It-temperatura tal-ambjent tal-ħżin (tkessiħ jew iffriżar qawwi) hija adegwata biex jintlaħqu r-rekwiżiti tat-temperatura tal-prodott. |
Monitoraġġ awtomatiku b’allarm u/jew b’żamma ta’ rekords awtomatizzata. Monitoraġġ manwali/kontroll ta’ kuljum jew iktar kontrolli tat-temperatura tal-faċilitajiet ta’ ħżin u tal-prodott. |
Kif xieraq (Ara l-avviż tal-2016 tal-Kummissjoni). |
Sostituzzjoni/tiswija/issettjar mill-ġdid tat-tagħmir tat-tkessiħ/tal-iffriżar. Skont in-nuqqas ta’ konformità, ikkunsidra r-rimi tal-prodott affettwat. |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma. |
Persunal li jsegwi struzzjonijiet ċari, preferibbilment miktuba, tax-xogħol, (proċeduri operazzjonali standard (SOP)), inklużi struzzjonijiet fir-rigward ta’ prodotti li resqin lejn tmiem iż-żmien tal-ħżin. Għall-prodotti tal-forn, meta temperaturi għoljin jippromwovu l-formazzjoni tal-akrilammid, jenħtieġ li jiżdiedu l-istruzzjonijiet dwar ir-rimi ta’ prodott “imsajjar wisq”. |
Kontroll viżwali ta’ kuljum. |
Le. |
Taħriġ mill-ġdid tal-persunal. |
PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni fost il-konsumaturi. |
Il-prodotti kollha fil-livell tal-bejgħ bl-imnut jenħtieġ li jkunu akkumpanjati minn informazzjoni verbali jew miktuba suffiċjenti li tippromwovi l-immaniġġar, il-ħżin u l-preparazzjoni xierqa mill-konsumaturi. Jenħtieġ li tkun ipprovduta wkoll informazzjoni dwar l-allerġeni u ż-żmien tal-ħżin, skont il-bżonn. |
Kontrolli ta’ rutina biex ikun żgurat li tiġi pprovduta din l-informazzjoni. |
Le. |
Rieżami u reviżjoni tal-informazzjoni skont il-bżonn. |
5. ĦARSA ĠENERALI LEJN IL-PRPS ADDIZZJONALI L-AKTAR RILEVANTI GĦALL-BEJJIEGĦA BL-IMNUT INVOLUTI FID-DONAZZJONI TAL-IKEL
Fir-rigward tad-donazzjoni tal-ikel, erba’ PRPs addizzjonali stipulati hawn taħt, kienu rrakkomandati mill-EFSA u japplikaw għall-FBOs kollha involuti fid-donazzjoni tal-ikel, kemm donaturi kif ukoll benefiċjarji.
Filwaqt li dawn jistgħu parzjalment jikkoinċidu mat-13-il PRP fit-Tabella 1, dawn l-erba’ PRPs jistgħu jkunu meħtieġa jipprovdu kontroll għal attivitajiet speċifiċi fi ħdan is-supermarkets, ir-restoranti, id-distribuzzjoni ta’ ikel u fost bejjiegħa bl-imnut oħra (b’mod partikolari l-PRPs 14 u 15) iżda b’mod speċjali b’rabta mad-donazzjoni tal-ikel li tippreżenta sfidi uniċi fir-rigward taż-żmien tal-ħżin, l-immaniġġjar ta’ ikel ritornat u l-iffriżar sabiex jiġi ppreservat ikel maħsub għad-donazzjoni.
5.1. PRP 14: Kontroll taż-Żmien tal-Ħżin
Iż-żmien tal-ħżin huwa l-perjodu ta’ żmien li matulu l-ikel iżomm il-karatteristiċi aċċettabbli jew mixtieqa tiegħu f’kundizzjonijiet speċifiċi ta’ ħażna u ta’ mmaniġġar. Dawn il-karatteristiċi aċċettabbli jew mixtieqa jistgħu jkunu relatati mas-sikurezza jew mal-kwalità tal-ikel u jistgħu jkunu ta’ natura mikrobijoloġika, kimika jew fiżika. L-Artikoli 9(1)(f) u 24 u l-Anness X, il-punti 1 u 2 tar-Regolament (UE) Nru 1169/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (12) jeħtieġu li l-ikel jiġi ttikkettat jew b’data ta’ kemm iservi l-anqas (id-data “uża qabel”) jew b’data “uża sa”. L-FBOs (normalment il-manifatturi tal-ikel) huma responsabbli sabiex jiddeċiedu jekk hijiex meħtieġa data “uża qabel” jew “uża sa” kif ukoll it-tul taż-żmien tal-ħżin.
Ħafna ikel li tkun skadietlu d-data “uża qabel” jista’ jkun għadu sikur biex jittiekel, iżda l-kwalità tiegħu tista’ tkun iddeterjorat. Għall-kuntrarju, xi ikel li jitħassar malajr jista’ jikkostitwixxi periklu immedjat għas-saħħa tal-bniedem wara perjodu relattivament qasir ta’ żmien u, għal dan l-ikel, iż-żmien tal-ħżin ikun indikat fuq it-tikkettar bħala data “uża sa”, id-data sa meta l-ikel jista’ jiġi kkonsmat b’mod sikur, jekk wieħed jassumi ħżin kif suppost. Id-data “uża sa” spiss tintuża’ għal-laħam frisk, għall-ħut frisk u għall-ikel imkessaħ lest sabiex jittiekel. Wara d-data “uża sa”, l-ikel għandu jitqies li ma jkunx sikur f’konformita mat-tifsira tal-Artikolu 14(2) sa (5) tar-Regolament (KE) Nru 178/2002 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (13); għalhekk, huwa pprojbit li l-ikel jitqiegħed fis-suq wara d-data “uża sa” u l-ikel ma għandux jiġi kkonsmat. L-FBOs għandhom jiċċekkjaw l-ikel, fuq bażi ta’ rutina, sabiex jiżguraw it-tneħħija tal-ikel qabel ma tgħaddi d-data “uża sa” indikata fuq it-tikkettar u, fil-każ ta’ donazzjoni tal-ikel, ir-ridistribuzzjoni tal-ikel qabel tiskadi din id-data.
Data ta’ durabilità minima (data “uża qabel”) mhijiex meħtieġa għal ċertu ikel ippakkjat bil-lest (eż. frott u ħaxix friski sħaħ, inbejjed u xarbiet oħra li jkun fihom 10 % jew aktar alkoħol skont il-volum, ċerti prodotti tal-forn, ħall, melħ tat-tisjir, zokkor solidu, prodotti tal-ħelu u chewing gums).
Fil-każ ta’ ikel li mhux ippakkjat bil-lest, il-provvista ta’ markar tad-data mhijiex meħtieġa mir-regoli tal-UE dwar l-informazzjoni fuq l-ikel għall-konsumaturi. Madankollu, jistgħu jiġu stabbiliti obbligi speċifiċi fil-leġiżlazzjoni nazzjonali.
5.2. PRP 15: Immaniġġar tal-Ikel Ritornat (eż. ikel ritornat mis-supermarkets liċ-ċentri ta’ distribuzzjoni ċentrali)
Jenħtieġ li l-FBOs jiżguraw li l-ikel ritornat jinżamm separat sakemm:
(a) |
ikun aċċertat li huwa sikur u tajjebgħall-konsum mill-bniedem; |
(b) |
jinqerded jew jintuża mod ieħor jew jintrema b’mod sikur u legali; |
(c) |
jiġu ritornat lill-fornitur tiegħu; |
(d) |
jintbagħat għal donazzjoni jekk il-prodott ikun tajjeb għall-konsum mill-bniedem; jew |
(e) |
ikompli jiġi pproċessat. |
Huwa importanti li jkun hemm traċċabilità sħiħa tal-prodotti tal-ikel ritornati.
5.3. PRP 16: Evalwazzjoni tad-donazzjoni tal-ikel inkluża valutazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal
1. |
It-tipi ta’ ikel li ġejjin jistgħu jitqiesugħad-donazzjoni tal-ikel:
|
2. |
Jenħtieġ li l-ikel maħsub għad-donazzjoni ma jitqassamx u ma jiġix kkonsmat wara d-data “uża sa” indikata fuq it-tikkettar. Madankollu, fil-każ ta’ ikel tikkettat b’data “uża qabel”, billi s-sikurezza alimentari ma tkunx affettwata direttament, il-prodotti li jaqbżu din id-data xorta jistgħu jitqassmu għall-finijiet ta’ donazzjoni tal-ikel jekk ikunu japplikaw il-kundizzjonijiet li ġejjin:
F’kull każ, jenħtieġ li d-data oriġinali “uża qabel” tibqa’ viżibbli sabiex id-donatur u r-riċevitur ikunu jistgħu jsawru fehmiethom dwar ir-ridistribuzzjoni u/jew il-konsum tal-ikel. Iż-żmien tal-ħżin li jifdal tal-prodott tal-ikel għandu jiġi vvalutat kemm meta l-prodott jintbagħat kif ukoll mal-waslatal-prodott tal-ikel imqiegħed għad-dispożizzjoni għal donazzjoni. |
3. |
Id-dmirijiet tad-donaturi fir-rigward taż-żmien tal-ħżin tal-ikel jinkludu:
|
4. |
Jenħtieġ li d-donaturi u r-riċevituri jiżguraw li l-ikel jiġi ttrasportat fil-ħin f’kull stadju tar-ridistribuzzjoni tal-ikel, taħt kundizzjonijiet ta’ ħżin adegwati u ddokumentati u fit-temperatura indikata fuq it-tikkettar, sabiex il-prodotti tagħhom iżommu ż-żmien tal-ħżin li jkun fadlilhom. |
5. |
Id-dmirijiet tal-benefiċjarji fir-rigward taż-żmien tal-ħżin tal-ikel:
|
5.4. PRP 17: L-iffriżar tal-ikel maħsub għad-donazzjoni
L-iffriżar tal-ikel qabel it-tmiem tad-data “uża sa” indikata fuq it-tikkettar sabiex iż-żmien tal-ħżin jiġi estiż u sabiex tiġi ffaċilitata r-ridistribuzzjoni b’mod sikur ikun qed jiffaċilita d-donazzjoni minħabba li ikel irċevut minn organizzazzjonijiet tar-ridistribuzzjoni u minn karitajiet mhux dejjem ikun jista’ jitwassal lill-klijent qabel din id-data. Madankollu, għal raġunijiet ta’ iġjene, ir-Regolament (KE) Nru 853/2004 (16) jippreskrivi li l-laħam maħsub għall-friża jrid jiġi ffriżat mingħajr dewmien bla bżonn wara l-produzzjoni. Dan ir-rekwiżit japplika għall-bejjiegħa bl-imnut li jfornu lil FBOs oħra bħalma huma banek tal-ikel u, għaldaqstant, l-iffriżar tal-laħam fil-bejgħ bl-imnut mhuwiex permess f’dan il-każ. Madankollu, l-Istati Membri jistgħu jadottaw miżuri nazzjonali sabiex jippermettu l-iffriżar tal-laħam għal skopijiet ta’ ridistribuzzjoni, sakemm tali attività tal-bejgħ bl-imnut tkun marġinali, lokalizzata u ristretta f’konformita mal-Artikolu 1(5)(b)(ii) ta’ dan ir-Regolament. Il-miżuri nazzjonali jenħtieġ li jiġu adottati skont dan u nnotifikati lill-Kummissjoni u lill-Istati Membri l-oħra.
L-iffriżar tal-ikel ittikkettat b’data “uża sa” jenħtieġ li jsir kmieni kemm jista’ jkun u ċertament qabel it-tmiem tad-data “uża sa” indikata fuq it-tikkettar, u għal temperatura ta’ -18 °C jew aktar baxxa. Din it-temperatura trid tinżamm matul id-distribuzzjoni kollha.
Fil-każ ta’ ikel mhux ippakkjat bil-lest li jingħata b’donazzjoni bħal laħam frisk mhux ippakkjat bil-lest, ħut frisk, ikel żejjed mir-ristoranti/minn stabbilimenti tal-forniment tal-ikel, li ma jkollux bżonn li jkollu data “uża sa”, ir-riċevitur jenħtieġ li jiġi informat dwar iż-żmien tal-ħżin u l-kundizzjonijiet ta’ dan l-ikel sabiex tkun tista’ ssir valutazzjoni tal-adegwatezza għall-iffriżar jew għall-konsum (Tabella 2).
L-iffriżar tal-ikel jista’ jsir kemm mid-donaturi tal-ikel kif ukoll mir-riċevituri, jekk dan ikun permissibbli mill-Istat Membru u dment li jkunu rrispettati d-dispożizzjonijiet nazzjonali. Meta jagħmel dan, il-perjodu ta’ żmien li fih jista’ jintuża jew jiġi kkonsmat l-ikel jew iż-żmien tal-ħżin jistgħu jiġu estiżi sakemm dawn ma jqarrqux bil-konsumatur jew inkella jnaqqsu l-livell ta’ protezzjoni tal-konsumatur u filwaqt li jitqiesu d-dispożizzjonijiet nazzjonali jew il-gwida rilevanti f’dan ir-rigward. Jistgħu jiġu kkunsidrati kundizzjonijiet addizzjonali mill-Istati Membri bħall-użu tal-ikel f’ċertu perjodu, indikazzjoni tad-data oriġinali “uża sa” jew “uża qabel” (jekk ipprovduta) tal-ikel, id-data li fiha ġie ffriżat, l-għoti possibbli ta’ informazzjoni dwar il-perjodu ta’ żmien li fih l-ikel jista’ jintuża jew jiġi kkonsmat, u struzzjonijiet għal prattiki xierqa għat-taħlil jew għal perjodu ta’ żmien għall-konsum wara t-taħlil.
Tabella 2
Sommarju u l-attivitajiet assoċjati ta’ monitoraġġ, ta’ żamma tar-rekords u ta’ korrezzjoni bil-PRPs 14, 15, 16 u 17 addizzjonali li huma l-aktar rilevanti għad-donazzjonijiet tal-ikel.
PRP |
L-infrastruttura/l-attivitajiet ta’ kontroll imwettqa kemm mid-donaturi kif ukoll mir-riċevituri |
Monitoraġġ |
Żamma ta’ rekords (*2) |
Azzjoni korrettiva |
||||||||||
PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin. |
Konformità mar-Regolament (UE) Nru 1169/2011 dwar l-għoti ta’ informazzjoni dwar l-ikel lill-konsumaturi (dati “uża sa” u “uża qabel”). Il-ħżin xieraq tal-ikel skont il-kundizzjonijiet tat-temperatura, tad-dawl u tal-umdità rakkomandati mill-manifattur. |
L-ikel jenħtieġ li jkun iċċekkjat regolarment sabiex tkun żgurata t-tneħħija tal-prodotti qabel tmiem id-data “uża sa”. L-FBOs jistgħu wkoll jieħdu din l-opportunità sabiex jivverifikaw l-integrità tal-imballaġġ, il-kundizzjonijiet xierqa ta’ ħżin, eċċ. |
Le |
Rimi, jew rifjut jew ritorn ta’ ikel fil-każijiet li ġejjin:
|
||||||||||
PRP 15: L-immaniġġar ta’ ikel ritornat. |
Faċilitajiet ta’ maħżen xierqa għal tipi differenti ta’ ħżin (tkessiħ, iffriżar, ambjentali) b’segregazzjoni minn prodotti mhux ritornati. Loġistika u sistemi ta’ traċċabilità bl-użu tal-approċċ “joħroġ li daħal l-ewwel”. |
Spezzjoni tal-lottijiet għall-integrità tal-pakketti u għal difetti viżwali oħra, l-ebda sinjal viżibbli ta’ taħsir. Monitoraġġ tat-temperatura mal-wasla. Deċiżjoni dwar l-aċċettabilità għad-donazzjoni. |
Iva. Rekord tad-deskrizzjoni bażika tal-ikel ritornat, id-data tar-ritorn, għaliex ġie ritornat, l-oriġini tal-ikel, u d-destinazzjoni tiegħu. |
Ir-rimi ta’ ikel li jitqies mhux tajjeb għall-konsum mill-bniedem jew li ma tqegħidx fil-ħin f’ħażna xierqa. L-ipproċessar mill-ġdid ta’ ikel li għandu jsir sikur. |
||||||||||
PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u valutazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal. |
Prodotti li fadlilhom l-iqsar żmien tal-ħżin-loġistika ta’ “joħroġ li daħal l-ewwel” għall-kunsinna mkessħa u dik ambjentali. Faċilitajiet u metodoloġija ta’ ħidma għall-evalwazzjoni sensorja. Sistemi ta’ traċċabbiltà. |
Evalwazzjoni ta’ jekk ikunx hemm data “uża qabel” jew “uża sa” fuq ikel ippakkjat bil-lest u deċiżjoni dwar kemm għad jista’ jiġi allokat żmien. Fil-każ ta’ ikel ippakkjat bil-lest li għalih ma tkunx meħtieġa data “uża qabel” (eż. frott u ħxejjex ippakkjati bil-lest, prodotti tal-forn, inbid, eċċ. – ara l-lista PRP 14) evalwazzjoni sensorja (eż. riħa, togħma, kulur, …) u deċiżjoni dwar jekk xorta għadux tajjeb għall-konsum. Fil-każ ta’ ikel b’data “uża qabel”, ikel li jkun qabeż din id-data jista’ jiġi kkunsidrat għad-donazzjoni iżda dan l-ikel jenħtieġ li jiġi vverifikat regolarment sabiex jiġu żgurati: (1) l-integrità tal-materjal tal-imballaġġ (l-ebda ħsara, l-ebda ftuħ, l-ebda kondensazzjoni, eċċ.), (2) ħżin xieraq tal-ikel skont it-temperatura meħtieġa u kundizzjonijiet oħra (eż. iffriżar soptu f’-18 °C jew ħżin fin-niexef), (3) fil-każ ta’ ikel iffriżat qabel tmiem iż-żmien tal-ħżin għal skopijiet ta’ donazzjoni tal-ikel, l-ivverifikar tal-informazzjoni rigward id-data tal-iffriżar, (4) evalwazzjoni tal-proprjetajiet sensorji (għadu tajjeb għall-konsum mill-bniedem (eż. nuqqas ta’ moffa, jekk ikunx tranġat eċċ.), u (5) l-ebda esponiment għal kwalunkwe periklu sinifikanti ieħor għall-ikel jew riskju ieħor għas-saħħa. |
Iva, reġistrazzjoni tat-tikkettar inizjali jew tal-informazzjoni mal-wasla. |
Ir-rimi, jew is-sejħa lura ta’ ikel wara d-data “uża sa”. Ir-rimi ta’ ikel li jeħtieġ iżda li m’għandux żmien tal-ħżin. |
||||||||||
PRP 17: Iffriżar għad-donazzjonijiet tal-ikel. |
Infrastruttura għall-iffriżar rapidu u għall-ħżin iffriżat. Loġistika Konformità mar-Regolament (UE) Nru 1169/2011 dwar l-għoti ta’ informazzjoni dwar l-ikel lill-konsumaturi (dati “uża sa” u “uża qabel”). Konformità mar-Regolament (KE) Nru 853/2004 li jistabbilixxi ċerti regoli speċifiċi ta’ iġjene għall-ikel li joriġina mill-annimali. |
Monitoraġġ tat-temperatura. Spezzjoni tal-integrità tal-pakkett. Spezzjoni tat-tikkettar. Kontroll tal-informazzjoni dwar id-data tal-iffriżar u kwalunkwe informazzjoni oħra pprovduta fil-perjodu taż-żmien li fih l-ikel jista’ jintuża jew jiġi kkonsmat (fejn disponibbli, jenħtieġ li titqies gwida addizzjonali stabbilita fil-livell nazzjonali). |
Le. |
Rimi ta’ ikel fil-każijiet li ġejjin:
|
6. DIJAGRAMMI SEKWENZJALI U ANALIŻI TAL-PERIKLI
Dijagrammi sekwenzjali ġeneriċi u analiżi tal-perikli għal ħwienet tal-laħam, ħwienet tal-merċa (frott u ħxejjex), furnara, ħwienet tal-ħut, ħwienet tal-ġelat, ċentri ta’ distribuzzjoni (inklużi banek tal-ikel), supermarkets u ristoranti, servizzi tal-forniment tal-ikel u pubs huma pprovduti fit-Taqsimiet 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 u 14 rispettivament.
Id-didaskalija għad-dijagrammi sekwenzjali hija kif ġej:
|
pass tal-proċess |
|
bidu-tmiem tal-proċess tal-produzzjoni |
|
materja prima, prodott intermedju jew prodott finali |
|
deċiżjoni bejn passi tal-produzzjoni possibbli differenti |
Kull operatur fin-negozju tal-ikel jenħtieġ li jibda analiżi tal-perikli billi jiżviluppa dijagramma sekwenzjali. Jenħtieġ li tirrappreżenta l-attivitajiet u l-passi jew l-istadji konsekuttivi kollha f’negozju tal-ikel. Id-dijagrammi sekwenzjali ġeneriċi fit-Taqsimiet 7 sa 14 jistgħu jirrappreżentaw l-attivitajiet, iżda xi wħud jista’ jkollhom jiġu miżjuda jew jitneħħew sabiex jirriflettu negozju tal-ikel speċifiku.
It-tabelli tal-analiżi tal-perikli (Tabelli 3 sa 10) isegwu l-istadji jew l-attivitajiet indikati fid-dijagramma sekwenzjali ta’ negozju tal-ikel (kolonna 1).
Il-kolonni l-oħra tat-tabelli jirrappreżentaw l-analiżi tal-perikli stess:
— |
il-kolonni 2 u 3 jirrappreżentaw l-identifikazzjoni tal-perikli f’kull stadju li jkun:
|
— |
il-Kolonna 4 tirrappreżenta l-“attivitajiet ta’ kontroll” sabiex tipprevjeni l-okkorrenza ta’ periklu. Dawn l-attivitajiet ta’ kontroll huma l-PRPs rilevanti deskritti fit-Taqsima 4 ta’ dan l-Avviż. |
7. ĦANUT TAL-LAĦAM
Tabella 3
Analiżi Ġenerika tal-Perikli għal ħanut tal-laħam
Stadju |
Perikli (1) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar tal-periklu |
Attivitajiet ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Preżenza ta’ perikli kimiċi jew fiżiċi jew allerġeni fil-materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Ħażna mkessħa u ffriżata |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Tqattigħ u porzjonijiet |
I |
I |
I |
L |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni kif suppost tat-tagħmir, nuqqas ta’ iġjene personali, ta’ skieken u ta’ tagħmir, kontaminazzjoni kroċjata bl-iskart |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 7: Immaniġġar tal-iskart PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) |
Ikkapuljar |
I |
I |
L |
I |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli bijoloġiċi minħabba nuqqas ta’ tindif, ta’ diżinfezzjoni u ta’ ħżin kif suppost tat-tagħmir jew nuqqas ta’ iġjene personali |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ipproċessar |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni kif suppost tat-tagħmir, nuqqas ta’ iġjene personali, l-ambjent, konċentrazzjoni ogħla ta’ addittivi minn dik permessa |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma PRP 4: Manutenzjoni u kalibrar tekniċi (użin tal-addittivi) |
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Wiri f’bank ta’ ħanut |
I |
I |
L |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli bijoloġiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Tfettit, porzjonijiet u ppakkjar |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni minħabba nuqqas fil-metodoloġija ta’ ħidma u nuqqas ta’ iġjene personali. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Nuqqas ta’ informazzjoni lill-konsumatur dwar l-allerġeni potenzjali u dwar il-modalità ta’ ħżin, iż-żmien, eċċ. |
PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi |
8. ĦANUT TAL-MERĊA (FROTT U ĦXEJJEX)
Tabella 4
Analiżi Ġenerika tal-Perikli għal ħanut tal-merċa (frott u ħxejjex)
Stadju |
Perikli (2) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar tal-periklu |
Attivitajiet ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Preżenza ta’ perikli kimiċi jew fiżiċi jew allerġeni fil-materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin mkessaħ u ffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħasil |
I |
I |
I |
L |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi u fiżiċi mill-ilma, mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) |
Wiri |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 7: Immaniġġjar tal-iskart |
Wiri f’bank ta’ ħanut refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 7: Immaniġġar tal-iskart |
|||||
Sprejjar |
I |
I |
I |
L |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi u fiżiċi mill-ilma, mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) |
Porzjonijiet u ppakkjar |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Nuqqas ta’ informazzjoni lill-konsumatur dwar l-allerġeni potenzjali u dwar il-modalità ta’ ħżin, iż-żmien, eċċ. |
PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi |
9. ĦANUT TAL-PRODOTTI TAL-FURNARA
Tabella 5
Analiżi Ġenerika tal-Perikli għal furnar
Stadju |
Perikli (3) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Attivitajiet ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Preżenza ta’ perikli kimiċi jew fiżiċi jew allerġeni mhux iddikjarati f’materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin mkessaħ u ffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni inkroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Użin, taħlit u impastar |
L |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi u b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, minn livelli ogħla ta’ addittivi minn dawk permessi, eċċ. |
PRP 4: Manutenzjoni u kalibrar tekniċi (użin tal-addittivi) PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Protezzjoni |
L |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħami |
I |
I |
L |
L |
Sopravivenza ta’ perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ kisba ta’ temperaturi għoljin biżżejjed |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Formazzjoni tal-akrilammid minħabba t-tisjir żejjed. |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Tkessiħ |
I |
I |
L |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ malajr |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Wiri |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 7: Immaniġġar tal-iskart |
Porzjonijiet, tqattigħ u ppakkjar |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni tat-tagħmir kif suppost. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Nuqqas ta’ informazzjoni lill-konsumatur dwar l-allerġeni potenzjali u dwar il-modalità ta’ ħżin, iż-żmien, eċċ. |
PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi |
10. ĦANUT TAL-ĦUT
Tabella 6
Analiżi Ġenerika tal-Perikli għal ħanut tal-ħut
Stadju |
Perikli (4) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Attivitajiet ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Preżenza ta’ perikli bijoloġiċi f’materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Preżenza ta’ perikli kimiċi jew fiżiċi jew allerġeni mhux iddikjarati f’materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Li fih isir is-silġ |
I |
I |
I |
L |
Preżenza ta’ perikli kimiċi jew fiżiċi minħabba nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità tal-ilma użat |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja |
Sopravivenza ta’ perikli bijoloġiċi jew fiżiċi minħabba n-nuqqas ta’ manutenzjoni, ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni tat-tagħmir |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar |
|||||
Ħżin fuq is-silġ |
I |
I |
L |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Tkabbir mikrobiku u produzzjoni sussegwenti ta’ istamina minħabba kundizzjonijiet ta’ ħżin inadegwati (ħin/temperatura) |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja |
|||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Tkabbir mikrobiku u produzzjoni sussegwenti ta’ istamina minħabba kundizzjonijiet ta’ ħżin inadegwati (ħin/temperatura) |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Taħlil |
I |
I |
L |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ żamma f’temperaturi baxxi |
PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Tkabbir mikrobiku u formazzjoni sussegwenti ta’ istamina minħabba kundizzjonijiet inadegwati tat-temperatura u tal-ħin |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Evixxerazzjoni |
I |
I |
I |
L |
Verifika ta’ parassiti viżibbli mill-imsaren jew mill-muskoli |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
Kontaminazzjoni inkroċjata b’perikli bijoloġiċi mill-musrana għal-laħam |
PRP 7: Immaniġġjar tal-iskart PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi u fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) |
|||||
Tqassim, tindif u ħasil |
I |
I |
I |
L |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi u fiżiċi mill-ilma, mill-ambjent, mill-persunal, mill-metodu ta’ ħidma eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Tqattigħ |
I |
I |
I |
L |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni kif suppost tat-tagħmir, l-ambjent, il-persunal, l-iskart, il-metodu ta’ ħidma. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 7: Immaniġġar tal-iskart PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Tkabbir mikrobiku u formazzjoni sussegwenti ta’ istamina minħabba kundizzjonijiet inadegwati tat-temperatura u tal-ħin) |
PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Wiri f’bank ta’ ħanut refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 7: Immaniġġar tal-iskart |
|||||
Tkabbir mikrobiku u formazzjoni sussegwenti ta’ istamina minħabba kundizzjonijiet inadegwati tat-temperatura u tal-ħin |
PRP 6: Allerġeni PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Porzjonijiet u ppakkjar |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Nuqqas ta’ informazzjoni lill-konsumatur dwar l-allerġeni potenzjali u dwar il-modalità ta’ ħżin, iż-żmien, eċċ. |
PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi |
11. ĦANUT TAL-ĠELATI
Tabella 7
Analiżi Ġenerika tal-Perikli għal ħanut tal-ġelat
Stadju |
Perikli (5) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Attivitajiet ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Preżenza ta’ perikli kimiċi jew fiżiċi jew allerġeni fil-materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Ħżin Ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 1: Infrastruttura (bini u tagħmir) PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni inkroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 3: Kontroll tal-pesti: fokus fuq il-prevenzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Użin u taħlit |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba perjodu twil ta’ użin u ta’ taħlit |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi u b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Tisjir |
I |
I |
L |
L |
Nuqqas ta’ ksib ta’ temperaturi għolja biżżejjed |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Tkessiħ |
I |
I |
L |
L |
Nuqqas ta’ tkessiħ malajr |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Maturazzjoni |
I |
L |
L |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Il-kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Inkorporazzjoni tal-arja/tħabbit |
I |
I |
I |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi jew fiżiċi mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 8: Kontroll tal-arja u tal-ilma PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Imballaġġ |
I |
I |
I |
L |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi, kimiċi jew fiżiċi mill-materjali tal-imballaġġ, mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Twebbis |
I |
I |
L |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
L |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura tal-ambjent tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Porzjonijiet u servizz |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni tat-tagħmir kif suppost. |
PRP 2: Tindif u diżinfezzjoni PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 9: Persunal (iġjene, stat tas-saħħa) PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
Nuqqas ta’ informazzjoni lill-konsumatur dwar l-allerġeni potenzjali u dwar il-modalità ta’ ħżin, iż-żmien, eċċ. |
PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi |
12. ĊENTRI TA’ DISTRIBUZZJONI
Tabella 8
Analiżi ġenerali tal-perikli għal ċentru ta’ distribuzzjoni tal-ikel
Stadju |
Perikli (6) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Attivitajiet ta’ kontroll |
|||
|
B |
K |
F |
A |
|
|
Stadji kollha |
|
|
|
|
|
PRPs 1, 2, 3, 9, 12 |
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Preżenza ta’ perikli kimiċi/fiżiċi jew allerġeni f’materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||
Tkabbir ta’ mikroorganiżmi patoġeniċi jew ta’ taħsir minħabba data mhux kompleta/ħażina dwar iż-żmien tal-ħżin jew kundizzjonijiet tal-ħżin ħżiena |
PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew perikli b’allerġeni minħabba r-ritorni ma’ prodotti oħrajn |
PRP 15: Ġestjoni tar-Ritorni |
|||||
Ftuħ tal-imballaġġ |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE/imsajra |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar |
|||||
Sustanzi kimiċi rilaxxati minn materjali li jiġu f’kuntatt mal-ikel |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||
Tkabbir ta’ mikroorganiżmi patoġeniċi jew ta’ taħsir minħabba data mhux kompleta/ħażina dwar iż-żmien tal-ħżin jew kundizzjonijiet tal-ħżin ħżiena |
PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi u b’allerġeni |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost (jiġifieri temperatura u ħin korretti), jew minħabba ħżin għal perjodu twil wisq |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni (inklużi trab, aerosols, …) u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni. |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi minħabba l-ambjent |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Assemblaġġ tal-Ordnijiet |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Imballaġġ |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE/imsajra |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar |
|||||
Sustanzi kimiċi rilaxxati minn materjali li jiġu f’kuntatt mal-ikel |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||
Tkabbir ta’ mikroorganiżmi patoġeniċi jew ta’ taħsir minħabba data mhux kompleta/ħażina dwar iż-żmien tal-ħżin jew kundizzjonijiet tal-ħżin ħżiena |
PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
|||||
Trasport ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni (inklużi trab, aerosols, …) u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni. |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Trasport imkessaħ |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost (jiġifieri temperatura u ħin korretti), jew minħabba ħżin għal perjodu twil wisq |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Trasport iffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi minħabba l-ambjent |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
13. SUPERMARKETS
Tabella 9
Analiżi tal-perikli ġenerali għal supermarket
Stadju |
Perikli (7) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Miżuri ta’ kontroll |
|||||
B |
K |
F |
A |
|||||
Stadji kollha |
|
|
|
|
|
PRPs 1, 2, 3, 9, 12 |
||
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
||
Preżenza ta’ perikli kimiċi/fiżiċi jew allerġeni f’materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||||
Tkabbir ta’ mikroorganiżmi patoġeniċi jew ta’ taħsir minħabba data mhux kompletaa/ħażina dwar iż-żmien tal-ħżin jew kundizzjonijiet tal-ħżin ħżiena |
PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
|||||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew perikli b’allerġeni minħabba t-taħlit ta’ ritorni ma’ prodotti oħrajn |
PRP 15: Ġestjoni tar-Ritorni |
|||||||
Ħżin (prodotti li jkunu għadhom mhux għall-wiri) |
||||||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni permezz ta’ pożati kontaminati u/jew immaniġġar mhux kif suppost |
PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
||
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni (inklużi trab, aerosols, …) u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni. |
PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost (jiġifieri temperatura u ħin korretti), jew minħabba ħżin għal perjodu twil wisq |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
||
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Ikel ippakkjat bil-lest f’bank tal-wiri ta’ ħanut (bank tal-wiri u self-service mill-klijent) |
||||||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Bħal hawn fuq |
Bħal hawn fuq |
||
Ħżin imkessaħ |
I |
I |
I |
I |
Bħal hawn fuq |
Bħal hawn fuq |
||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
I |
Bħal hawn fuq |
Bħal hawn fuq |
||
Mhux ippakkjat minn qabel f’bank tal-wiri ta’ ħanut |
||||||||
Ikel f’bank ta’ ħanut tal-laħam, f’bank ta’ ħanut tal-ħut, f’bank ta’ ħanut tal-furnar u/jew frott u ħxejjex |
|
|
|
|
Ara; EFSA (2017) “Scientific opinion on hazard analysis approaches for certain small retail establishments in view of the application of their food safety management systems”. EFSA Journal 2017;15(3):4697, 52 pp. doi:10.2903/j.efsa.2017.4697. |
|
||
Ikel ieħor mhux ippakkjat minn qabel f’bank ta’ ħanut |
||||||||
|
||||||||
Tqattigħ u/jew tqassim f’porzjonijiet |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi u b’allerġeni minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni kif suppost tat-tagħmir, nuqqas ta’ iġjene personali |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
||
Wiri f’bank ta’ ħanut (ambjentali, imkessaħ jew sħun) |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin fit-temperatura meħtieġa |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar |
||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Wiri f’bank ta’ ħanut (iffriżat) |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Bħal hawn fuq |
Bħal hawn fuq |
||
Awtoservizz mill-konsumatur: tqassim u ppakkjar mill-konsumatur |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni minħabba nuqqas fil-metodoloġija ta’ ħidma u nuqqas ta’ iġjene personali mill-konsumaturi. Għalkemm l-iġjene tal-awtoservizz tiddependi mill-klijent, il-bejjiegħa bl-imnut jistgħu jiffaċilitawha billi jipprovdu superviżjoni, gwida kif ukoll pożati nodfa, ingwanti eċċ. u materjal xieraq tal-imballaġġ |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi |
||
|
||||||||
Tisjir |
I |
I |
L |
I |
Sopravivenza ta’ patoġeni jew preżenza ta’ tossini minħabba li ma jinkisbux temperaturi/ħin suffiċjenti |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
||
Tkabbir ta’ patoġeni u ta’ batterji tat-taħsir minħabba temperaturi insuffiċjenti minħabba trasferiment baxx tas-sħana dovut għal tindif mhux kif suppost ta’ kontenituri msaħħna jew minħabba apparat difettuż |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
|||||||
Formazzjoni ta’ kontaminanti tal-proċessi, eż. akrilammid jew PAHs |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi u b’allerġeni permezz ta’ għodod tat-tisjir imnaddfa mhux kif suppost, jew żejt u ilma użati mill-ġdid |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||||
Tkessiħ |
I |
I |
L |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ kisba ta’ temperaturi baxxi fi ħdan ċertu ħin |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi u b’allerġeni |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
14. RISTORANTI, SERVIZZI TA’ FORNIMENT TAL-IKEL U PUBS
Tabella 10
Analiżi tal-perikli ġenerali għal ristorant, għal servizz ta’ forniment tal-ikel u għal pub
Stadju |
Perikli (8) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Miżuri ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Stadji kollha |
|
|
|
|
|
PRPs 1, 2, 3, 9, 12 |
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll tad-data ta’ skadenza |
Preżenza ta’ perikli kimiċi/fiżiċi jew allerġeni f’materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||
Tkabbir ta’ mikroorganiżmi patoġeniċi jew ta’ taħsir minħabba data mhux kompleta/ħażina dwar iż-żmien tal-ħżin jew kundizzjonijiet tal-ħżin ħżiena |
PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew perikli b’allerġeni minħabba t-taħlit ta’ ritorni ma’ prodotti oħrajn |
PRP 15: Ġestjoni tar-Ritorni |
|||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni permezz ta’ pożati kontaminati u/jew immaniġġar mhux kif suppost |
PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni (inklużi trab, aerosols, …) u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost (jiġifieri temperatura u ħin korretti), jew minħabba ħżin għal perjodu twil wisq |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Immaniġġar/ipproċessar tal-preparazzjoni |
||||||
Taħlil |
I |
L |
L |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ żamma ta’ temperaturi baxxi u ta’ ħin xieraq |
PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
Tqattigħ u/jew tqassim f’porzjonijiet |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi u b’allerġeni minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni kif suppost tat-tagħmir, nuqqas ta’ iġjene personali |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Evixxerazzjoni (ħut) |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi mill-musrana għal-laħam |
PRP 7: Immaniġġar tal-iskart |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħasil |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Akkumulazzjoni ta’ perikli mikrobi u kimiċi fl-ilma tal-ħasil. Tneħħija inadegwata ta’ perikli mikrobiċi u kimiċi mit-tessut maħsul. Użu ħażin ta’ diżinfettanti u akkumulazzjoni ta’ residwi kimiċi. |
PRP 7: Immaniġġar tal-iskart PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet, eċċ.) |
|||||
Użin/taħlit |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE/imsajra |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Ftuħ tal-imballaġġ |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE/imsajra |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar |
|||||
Kontaminazzjoni b’sustanzi kimiċi rilaxxati minn materjali li jiġu f’kuntatt mal-ikel |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||
Tkabbir ta’ mikroorganiżmi patoġeniċi jew ta’ taħsir minħabba data mhux kompleta/ħażina dwar iż-żmien tal-ħżin jew kundizzjonijiet tal-ħżin ħżiena |
PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi u b’allerġeni |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Tisjir |
I |
I |
L |
I |
Sopravivenza mikrobika minħabba nuqqas ta’ kisba ta’ temperaturi/ħin suffiċjenti sabiex jiġu eliminati l-patoġeni, u sabiex jiġi kkontrollat it-tkabbir potenzjali u l-formazzjoni ta’ tossini |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
Tkabbir ta’ patoġeni u ta’ batterji tat-taħsir minħabba temperaturi insuffiċjenti minħabba trasferiment baxx tas-sħana dovut għal tindif mhux kif suppost ta’ kontenituri msaħħna jew minħabba apparat difettuż |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
|||||
Formazzjoni ta’ kontaminanti tal-proċessi, eż. akrilammid jew PAHs |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi u b’allerġeni permezz ta’ għodod tat-tisjir imnaddfa mhux kif suppost, jew żejt u ilma użati mill-ġdid |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Iż-żieda ta’ ingredjenti nejjin/RTE |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ., minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni kif suppost tat-tagħmir u nuqqas ta’ iġjene personali |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE/imsajra. |
PRP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Kontaminazzjoni kroċjata permezz ta’ superfiċji kkontaminati li jintużaw b’mod komuni għall-ikel nej u RTE |
RP 12: Metodoloġija ta’ ħidma |
|||||
Tkessiħ |
I |
I |
L |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ kisba ta’ temperaturi baxxi fi ħdan ċertu ħin |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
Kontaminazzjoni b’perikli kimiċi u b’allerġeni |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost (jiġifieri temperatura u ħin korretti), jew minħabba ħżin għal perjodu twil wisq |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Preparazzjoni/qlib finali |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi, kimiċi jew fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ., minħabba nuqqas ta’ tindif u ta’ diżinfezzjoni kif suppost tat-tagħmir u nuqqas ta’ iġjene personali |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE/imsajra. |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar |
|||||
Kontaminazzjoni kroċjata permezz ta’ superfiċji kkontaminati li jintużaw b’mod komuni għall-ikel nej u RTE |
PRP 7: Immaniġġar tal-iskart |
|||||
Ikel servut (kiesaħ u/jew sħun) |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba li l-prodotti ma jitkessħux kif suppost u isir abbuż tat-temperatura tal-prodotti għal żmien itwal mill-perjodu speċifikat |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ lħiq bit-tisħin u ta’ żamma ta’ temperaturi għoljin li jipprevjenu proliferazzjoni mikrobika |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni permezz ta’ pożati kontaminati u/jew immaniġġar mhux kif suppost |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodotti u l-għarfien fost il-konsumaturi |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni (inklużi trab, aerosols, …) u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni |
PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodotti u l-għarfien fost il-konsumaturi |
|||||
Ikel servut (ambjentali) |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni permezz ta’ pożati kontaminati u/jew immaniġġar mhux kif suppost |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni |
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn prodotti jew ingredjenti li fihom allerġeni u prodotti jew ingredjenti li ma fihomx allerġeni |
PRP 6: Allerġeni PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodotti u l-għarfien fost il-konsumaturi |
|||||
Trasport Fuq Barra |
||||||
Trasport ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni permezz ta’ pożati kontaminati u/jew immaniġġar mhux kif suppost |
PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Trasport sħun |
I |
L |
I |
L |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ lħiq bit-tisħin u ta’ żamma ta’ temperaturi għoljin li jipprevjenu proliferazzjoni mikrobika |
PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
Kontaminazzjoni b’perikli fiżiċi mill-ambjent tat-trasport, mill-persunal, eċċ. jew minħabba ħsara fl-imballaġġ |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
15. DONAZZJONI TAL-IKEL
Il-manifatturi tal-ikel u l-bejjiegħa bl-imnut tal-ikel inklużi ċ-ċentri ta’ distribuzzjoni, is-supermarkets, ir-ristoranti, eċċ. jistgħu jipprovdu xi ikel mhux mibjugħ tagħhom għad-donazzjoni. Katina ta’ donazzjoni tal-ikel tipikament tista’ tinqasam f’donaturi tal-ikel (jiġifieri FBOs fi kwalunkwe stadju tal-katina alimentari bħall-manifatturi tal-ikel u l-bejjiegħa bl-imnut) u r-riċevituri tal-ikel (jiġifieri FBOs bħal organizzazzjonijiet ta’ ridistribuzzjoni u organizzazzjonijiet tal-karità). Organizzazzjonijiet ta’ ridistribuzzjoni mingħajr skop ta’ qligħ u organizzazzjonijiet tal-karità huma involuti fir-ridistribuzzjoni ta’ dan l-ikel lill-konsumatur finali. Id-donaturi u r-riċevituri huma kkunsidrati bħala FBOs u trid tkun qed topera FSMS.
Fl-2017, il-Kummissjoni Ewropea ħarġet gwida dwar id-donazzjoni tal-ikel (Avviż tal-Kummissjoni (2017)/C 361/01) sabiex tiċċara d-dispożizzjonijiet rilevanti fil-leġiżlazzjoni tal-UE u tgħin sabiex jitneħħew l-ostakli għar-ridistribuzzjoni tal-ikel fi ħdan il-qafas regolatorju attwali. Dawn il-linji gwida jikkomplimentaw dawk li jistgħu jiġu stabbiliti mill-awtoritajiet nazzjonali sabiex ifasslu għall-atturi kollha r-regoli u l-proċeduri operatorji eżistenti fil-livell nazzjonali inklużi r-responsabbiltajiet rispettivi tal-atturi ewlenin.
L-istadji fid-donazzjoni tal-ikel huma miġbura fil-qosor fid-dijagramma sekwenzjali (Illustrazzjoni 9) aktar ’il quddiem. Kif speċifikat fil-linji gwida tal-UE dwar id-donazzjoni tal-ikel, in-natura tal-attività ta’ organizzazzjoni (organizzazzjonijiet ta’ ridistribuzzjoni u tal-karità) tiddetermina r-regoli speċifiċi li japplikaw skont il-qafas regolatorju tal-UE għas-sikurezza alimentari u għall-informazzjoni dwar l-ikel għall-konsumaturi. B’mod partikolari, sew jekk organizzazzjoni tirridistribwixxi ikel lil organizzazzjoni oħra (jiġifieri “minn negozju għal negozju”, billi taħdem bħala ċentru ta’ distribuzzjoni) jew inkella direttament lil benefiċjarju aħħari (“min-negozju għall-konsumatur”, bħal supermarket) kif ukoll it-tip ta’ attività li twettaq (eż. preparazzjoni ta’ ikliet bħal ristorant soċjali) jista’ jwassal għal rekwiżiti differenti f’termini tat-traċċabbiltà, tal-iġjene tal-ikel u tal-informazzjoni dwar l-ikel. Għalhekk minn dan isegwi li d-dijagrammi sekwenzjali applikabbli għaċ-ċentri ta’ distribuzzjoni, għas-supermarkets u/jew għar-ristoranti soċjali jistgħu japplikaw ukoll għall-organizzazzjonijiet involuti fid-donazzjoni tal-ikel.
Tabella 11
Analiżi tal-perikli ġenerika mid-donatur fil-każ ta’ donazzjonijiet tal-ikel
Stadju |
Perikli (9) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Miżuri ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Stadji kollha |
|
|
|
|
|
PRPs 1, 2, 3, 9, 12 |
Deċiżjoni dwar l-ikel li se jingħata b’donazzjoni |
||||||
L-ikel għadu jista’ jingħata b’donazzjoni? Deċiżjoni dwar l-aċċettabilità tal-ikel li għandu jingħata b’donazzjoni |
I |
I |
I |
I |
Għandha ssir reviżjoni kritika mill-organizzazzjoni donatriċi sabiex tistabbilixxi jekk l-ikel għadux tajjeb għad-donazzjoni fuq il-bażi ta’ evalwazzjoni taż-żmien tal-ħżin, tal-istatus tal-materjal tal-imballaġġ, tat-tagħrif fuq it-tikketta, eċċ. |
PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
Iffriżar |
||||||
Iffriżar (ikel ippakkjat bil-lest) |
I |
L |
L |
L |
Deċiżjoni dwar jekk l-ikel ippakkjat bil-lest ikunx għadu jista’ jiġi ffriżat inkluż l-iżgurar li jkun għad fadal żmien tal-ħżin suffiċjenti |
PRP17: Iffriżar għad-donazzjonijiet tal-ikel |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-prodotti tal-ikel li jridu jiġu ffriżati (iffriżati malajr) |
PRP 11: Kontroll tat-temperatura |
|||||
Attribuzzjoni mill-ġdid ta’ data tal-iffriżar - tikkettar |
PRP17: iffriżar għad-donazzjonijiet tal-ikel |
|||||
Ħżin |
||||||
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin refriġerat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost (jiġifieri temperatura u ħin korretti), jew minħabba ħżin għal perjodu twil wisq |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni (inklużi trab, aerosols, …) u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Imballaġġ/Tgeżwir |
||||||
Imballaġġ |
I |
I |
I |
I |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Kontaminazzjoni kroċjata b’perikli mikrobiċi minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti RTE/imsajra |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar |
|||||
Sustanzi kimiċi rilaxxati minn materjali li jiġu f’kuntatt mal-ikel |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||
Tkabbir ta’ mikroorganiżmi patoġeniċi jew ta’ taħsir minħabba data mhux kompleta/ħażina dwar iż-żmien tal-ħżin jew kundizzjonijiet tal-ħżin ħżiena |
PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
|||||
Tkabbir mikrobiku minħabba attribuzzjoni żbaljata taż-żmien tal-ħżin fuq l-ikel imgeżwer/ippakkjat bil-lest |
PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni fost il-konsumaturi PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
|||||
Komunikazzjoni/ftehimiet mar-riċevitur |
||||||
Komunikazzjoni/ftehimiet mar-riċevitur |
I |
I |
I |
I |
Hemm bżonn ta’ komunikazzjoni ċara mar-riċevitur dwar ikel mogħti b’donazzjoni eż. iż-żmien tal-ħżin, il-kontroll tat-temperatura, il-kundizzjonijiet tat-trasport, il-kundizzjonijiet tal-iffriżar, eċċ. |
PRP 13: Informazzjoni dwar il-prodott u sensibilizzazzjoni tal-konsumaturi PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal PRP 17: Iffriżar għad-donazzjonijiet tal-ikel (data taż-żmien tal-ħżin u kundizzjonijiet tal-iffriżar) |
Trasport |
||||||
Trasport ambjentali |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ ħżin f’kundizzjonijiet xotti |
PRP 8: Kontroll tal-ilma u tal-arja PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’allerġeni minħabba kuntatt bejn ikel jew ingredjenti tal-ikel li fihom allerġeni (inklużi trab, aerosols, …) u ikel jew ingredjenti tal-ikel li ma fihomx allerġeni |
PRP 6: Allerġeni |
|||||
Trasport imkessaħ |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas ta’ tkessiħ kif suppost (jiġifieri temperatura u ħin korretti), jew minħabba ħżin għal perjodu twil wisq |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni kroċjata minħabba nuqqas ta’ separazzjoni tal-prodotti nejjin mill-prodotti msajra/RTE |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Trasport iffriżat |
I |
I |
I |
I |
Tkabbir mikrobiku minħabba nuqqas fit-temperatura tal-iffriżar |
PRP 4: Manutenzjoni teknika u kalibrar PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Kontaminazzjoni b’perikli mikrobiċi/kimiċi/fiżiċi minħabba l-ambjent |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
Tabella 12
Analiżi tal-perikli ġenerika mir-riċevitur fil-każ ta’ donazzjonijiet tal-ikel
Stadju |
Perikli (10) |
Attivitajiet li jikkontribwixxu għall-okkorrenza akbar/anqas tal-periklu |
Miżuri ta’ kontroll |
|||
B |
K |
F |
A |
|||
Stadji kollha |
|
|
|
|
|
PRPs 1, 2, 3, 9, 12 |
Mal-wasla |
I |
I |
I |
I |
Nuqqas ta’ żgurar tal-kwalità mikrobijoloġika tal-materja prima li tidħol |
PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) PRP 11: Kontroll tat-temperatura PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
Preżenza ta’ perikli kimiċi/fiżiċi jew allerġeni f’materja prima li tidħol |
PRP 6: Allerġeni PRP 10: Materja prima (għażla tal-fornituri, speċifikazzjonijiet) |
|||||
Tkabbir ta’ patoġeni minħabba l-iskadenza taż-żmien tal-ħżin minħabba data mhux kompleta/żbaljata dwar iż-żmien tal-ħżin |
PRP 14: Kontroll taż-żmien tal-ħżin |
|||||
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew perikli b’allerġeni minħabba t-taħlit ta’ ritorni ma’ prodotti oħrajn |
PRP 15: Ġestjoni tar-Ritorni |
|||||
Ħżin |
||||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Ħżin imkessaħ |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Tqassim |
||||||
Spezzjoni u tqassim |
I |
L |
L |
L |
Kontaminazzjoni mikrobika ta’ prodotti tal-ikel imqassma (eż. tkabbir tal-moffa fuq il-frott) |
L-ebda PRP addizzjonali |
Kontaminazzjoni b’perikli bijoloġiċi/kimiċi/fiżiċi jew b’allerġeni mill-ambjent, mill-persunal, eċċ. |
PRP 5: Kontaminazzjoni fiżika u kimika mill-ambjent tal-produzzjoni PRP 6: Allerġeni |
|||||
Evalwazzjoni taż-żmien tal-ħżin |
||||||
Evalwazzjoni taż-żmien tal-ħżin |
I |
L |
L |
L |
Qabel ma l-prodotti jidħlu għand l-organizzazzjoni li tagħti l-ikel b’donazzjoni, iż-żmien tal-ħżin attribwit irid jiġi evalwat jekk il-prodotti jkunu għadhom iridu jingħataw b’donazzjoni, jinħażnu, jiġu ffriżati, ittikkettati mill-ġdid, eċċ. |
PRP 16: Evalwazzjoni għad-donazzjoni tal-ikel u allokazzjoni taż-żmien tal-ħżin li jifdal PRP 17: iffriżar għad-donazzjonijiet tal-ikel |
Imballaġġ mill-ġdid/tikkettar mill-ġdid |
||||||
Imballaġġ |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Iffriżar |
||||||
Iffriżar (ikel ippakkjat bil-lest) |
I |
L |
I |
L |
ara fuq |
ara fuq |
Ħżin |
||||||
Ħżin ambjentali |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Ħżin imkessaħ |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Ħżin iffriżat |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Trasport |
||||||
Trasport ambjentali |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Trasport imkessaħ |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
Trasport iffriżat |
I |
I |
I |
I |
ara fuq |
ara fuq |
(1) Ir-Regolament (KE) Nru 852/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-29 ta’ April 2004 dwar l-iġjene tal-prodotti tal-ikel (ĠU L 139, 30.4.2004, p. 1).
(2) Ir-Regolament (KE) Nru 853/2004 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-29 ta’ April 2004 li jistabbilixxi ċerti regoli speċifiċi ta’ iġjene għall-ikel li joriġina mill-annimali (ĠU L 139, 30.4.2004, p. 55).
(3) Fil-parti l-kbira, il-proċeduri sabiex tiġi żgurata t-traċċabbiltà tal-ikel u għas-sejħa lura fil-każ ta’ nuqqas ta’ konformità jitqiesu bħala PRPs u bħala parti mill-FSMS. Dawn iridu jiġu applikati minn kwalunkwe negozju tal-ikel iżda l-ebda gwida oħra għall-attivitajiet bl-imnut ma hija inkluża f’dan l-Avviż.
(4) ĠU C 278, 30.7.2016, p. 1.
(5) http://ec.europa.eu/food/fvo/overview_reports/details.cfm?rep_id=78
(6) COM(2015) 614 final
(7) EFSA Journal 2017;15(2):4697, 62 pp.
(8) EFSA Journal 2018;16(11):5432, 64 pp.
(9) ĠU C 361, 25.10.2017, p. 1.
(10) https://ec.europa.eu/food/safety/food_waste/library_en
(11) http://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/codex-texts/codes-of-practice/en/
(*1) Meta r-reġistrazzjoni ma tkunx rakkomandata, xorta waħda jrid ikun hemm programm/pjan disponibbli
(12) Ir-Regolament (UE) Nru 1169/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta’ Ottubru 2011 dwar l-għoti ta’ informazzjoni dwar l-ikel lill-konsumaturi, li jemenda r-Regolamenti (KE) Nru 1924/2006 u (KE) Nru 1925/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill u li jħassar id-Direttiva tal-Kummissjoni 87/250/KEE, id-Direttiva tal-Kunsill 90/496/KEE, id-Direttiva tal- Kummissjoni 1999/10/KE, id-Direttiva 2000/13/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, id- Direttivi tal-Kummissjoni 2002/67/KE u 2008/5/KE u r-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 608/2004 (ĠU L 304, 22.11.2011, p. 18).
(13) Ir-Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (KE) Nru 178/2002 tat-28 ta’ Jannar 2002 li jistabbilixxi l-prinċipji ġenerali u l-ħtiġijiet tal-liġi dwar l-ikel, li jistabbilixxi l-Awtorità Ewropea dwar is-Sigurtà fl-Ikel u jistabbilixxi l-proċeduri fi kwistjonijiet ta’ sigurtà tal-ikel (ĠU L 31, 1.2.2002, p. 1).
(14) Xi Stati Membri stabbilixxew linji gwida indikattivi għar-ridistribuzzjoni tal-ikel wara d-data “uża qabel” u jenħtieġ li d-donaturi jikkonsultawhom meta jevalwaw l-adegwatezza għad-donazzjoni tal-ikel. Dawn il-prodotti jistgħu jitqiegħdu fis-suq separatament b’tagħrif li jindika li d-data “uża qabel” tkun inqabżet u, metarilevanti, jirrakkomanda konsum immedjat.
(15) Filwaqt li r-regoli tal-UE dwar it-tagħrif fuq l-ikel għall-konsumaturi jirrikjedu biss, għal ikel mhux ippakkjat bil-lest, l-għotita’ informazzjoni fir-rigward tal-allerġeni, ir-regoli nazzjonali stipulati mill-Istati Membri jistgħujirrikjedu l-għoti ta’ informazzjoni obbligatorja oħra inkluż il-markar tad-data.
(16) Il-punt 4 għall-Kapitolu VII tat-Taqsima I u l-punt 5 għall-Kapitolu V tat-Taqsima II, tal-Anness III.
(*2) filwaqt li ma hemmx bżonn li jinżammu rekords dwar iż-żmien tal-ħżin, ir-rekwiżiti tat-traċċabilità japplikaw għad-donazzjoni tal-ikel.
(1) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(2) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(3) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(4) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(5) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(6) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(7) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(8) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(9) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen
(10) B = bijoloġiku, K = kimiku, F = fiżiku, A = allerġen