Rapporteur:

Arnaud SCHWARTZ

1.1.

1.2.

1.3.

1.4.

1.5.

1.6.

1.7.

1.8.

1.9.

1.10.

1.11.

1.12.

2.1.

2.2.

2.3.

2.4.

2.5.

2.6.

2.7.

1.

fuq is-saħħa, sa tali punt li t-tniġġis tal-arja ġewwa u barra għadu fattur ta’ riskju ewlieni fi ħdan l-Unjoni Ewropea (17) u mkejjen oħra. Dan huwa saħansitra riskju prinċipali għas-saħħa u għall-ambjent fuq livell dinji (18) b’6,5 miljun każ ta’ mewt qabel il-waqt fis-sena u bi spiża għolja għas-soċjetà, għas-sistemi tas-saħħa, għall-ekonomija u għal dawk kollha li tintlaqtilhom saħħithom. Fl-Ewropa, l-għadd ta’ mwiet qabel il-waqt huwa stmat li jlaħħaq madwar 400 000 fis-sena skont rapport reċenti mill-Qorti Ewropea tal-Awdituri rigward it-tniġġis tal-arja, li jinnota li s-saħħa taċ-ċittadini Ewropej għadha mhix protetta biżżejjed u li l-azzjoni tal-UE ma kellhiex l-effetti mistennija.

2.

fuq il-bijodiversità (effetti fuq l-uċuħ tar-raba’, il-foresti, eċċ.);

3.

fuq bini kontemporanju u, naturalment, storiku, li huma konnessi mat-turiżmu.

(a)

Biex tittejjeb il-kwalità tal-arja ta’ ġewwa jenħtieġ li, permezz tat-tikkettjar, ninformaw lill-konsumaturi dwar l-emissjonijiet tal-prodotti mixtrija, bħal pereżempju l-materjali tal-bini u l-prodotti tad-dekorazzjoni, tal-għamara jew il-prodotti tad-dar. Biex isir dan, wara paragun bejn il-liġijiet tal-Istati Membri, jenħtieġ li l-UE tistabbilixxi qafas koerenti bbażat fuq l-aħjar prattiki attwali.

(b)

Wara l-fażi tal-kostruzzjoni u tal-kunsinna ta’ bini, jenħtieġ li jiddaħħal obbligu ta’ manutenzjoni u ta’ monitoraġġ regolari fuq il-kwalità tal-ventilazzjoni. Dan il-monitoraġġ tal-bini fit-tul se jkollu, naturalment, impatt pożittiv fuq is-saħħa kif ukoll fuq l-enerġija.

(c)

Sabiex jiġu protetti l-popolazzjonijiet fraġli b’sistema respiratorja dgħajfa jew f’fażi ta’ żvilupp, jenħtieġ kwalità ta’ arja aħjar u jenħtieġ ukoll li jiġu implimentati pjani ta’ azzjoni għal dan il-għan fl-istabbilimenti miftuħa għall-pubbliku, speċjalment għat-tfal żgħar.

(d)

Fl-aħħar nett, ikun utli li jiġu armonizzati l-prattiki tal-purifikzzjoni tal-arja. L-Unjoni għandha tagħti definizzjoni tal-kriterji tal-kejl tal-effikaċja u tas-sigurtà tagħha, notevolment sabiex tevita kull deriva kummerċjali jew saħansitra sanitarja, ikkaġunata minn nuqqas relattiv ta’ regoli fil-preżent.

(a)

Għal kwalità aħjar tal-arja u għal aktar fiduċja bejn iċ-ċittadini u l-istituzzjonijiet Ewropej, jenħtieġ mhux biss li r-regoli attwali jiġu implimentati b’mod aktar serju u li n-nuqqas ta’ konformità magħhom ikun sanzjonat b’mod aktar strett, iżda jenħtieġ ukoll li l-istandards stabbiliti fid-Direttivi tal-UE fl-aħħar jinkludu r-rakkomandazzjonijiet neqsin tal-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa (WHO) meta dawn ikunu aktar protettivi għas-saħħa taċ-ċittadini.

(b)

Illum, il-partiċelli PM10 u PM2.5 biss huma mmonitorjati (skala mikrometrika). Madankollu, f’termini ta’ saħħa, xi partiċelli ultrafini (PUF) għandhom effetti ħafna akbar fuq is-saħħa (skala nanometrika), minħabba li dawn jippenetraw ħafna aktar fil-fond fil-ġisem tal-bniedem u jistgħu jakkumulaw fl-organi vitali. Il-leġislazzjoni Ewropea għandha għalhekk tqis din ir-realtà u tipprovdi li dawn il-partiċelli jiġu ssorveljati sabiex il-preżenza tagħhom fl-arja titnaqqas ukoll b’mod gradwali.

(c)

Għandu jsir l-istess fir-rigward tal-idrokarburi aromatiċi poliċikliċi (PAHs) u ta’ diversi inkwinanti oħra li mhumiex diġà monitorjati, b’mod partikolari dawk relatati mal-inċineraturi, mat-trasport bid-dgħajjes, mal-vetturi tal-art, mat-tagħmir tal-kostruzzjoni eċċ., speċjalment ladarba issa l-avvanz kontinwu tal-għarfien xjentifiku u tal-kapaċità teknika jagħmluha possibbli li tinkiseb protezzjoni aħjar għas-saħħa u għall-ekosistemi.

(d)

Għal dan il-għan, id-Direttiva dwar il-limiti nazzjonali tal-emissjonijiet (NEC) (19) hija essenzjali għall-Istati Membri biex inaqqsu l-emissjonijiet tagħhom ta’ inkwinanti atmosferiċi. Madankollu, hija tipproponi biss miżuri indikattivi skont il-prinċipju tas-sussidjarjetà sabiex l-Istati Membri jkunu konformi mal-impenji għat-tnaqqis ta’ emissjonijiet. Il-flessibbiltà tal-implimentazzjoni li toffri tagħmel dan ir-regolament dgħajjef ħafna.

(e)

Hemm ukoll lok għal titjib fejn id-Direttiva ma tipproponi l-ebda mira ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet tal-metan, li huwa sors ta’ tniġġis tal-arja li huwa essenzjali, peress li huwa prekursur tal-ożonu, kif ukoll gass b’effett ta’ serra qawwi ħafna.

(f)

Sabiex tiġi żgurata l-armonizzazzjoni bejn id-diversi regolamenti Ewropej, il-Politika Agrikola Komuni (PAK) jenħtieġ tintroduċi miri dwar it-tniġġis tal-arja mis-settur agrikolu. Pereżempju, dan tal-aħħar huwa responsabbli minn aktar minn 95 % tal-emissjonijiet tal-ammonju, li huwa inkwinant kopert mid-Direttiva NEC. Sabiex l-Istati Membri jilħqu l-miri ta’ tnaqqis tagħhom, il-PAK għandha tipprovdi għodod adegwati.

(g)

Fl-aħħar nett, jenħtieġ li nfakkru li l-kwantifikazzjoni tal-inkwinanti bħalissa hija bbażata fuq il-piż tagħhom (μg/m3), anke jekk, tul ħafna snin, it-tossikologi enfasizzaw f’laqgħat xjentifiċi li jkun aħjar li jiġi kkwantifikat l-għadd ta’ partiċelli. Dan l-approċċ huwa iktar sinifikanti għaliex jiffoka fuq l-elementi ultrafini li nieħdu man-nifs (20).

(a)

Biex titjieb is-sitwazzjoni tal-ilma tal-wiċċ, u sabiex jiġu evitati rigressjonijiet fil-liġi u fil-governanza ambjentali, ikun aħjar li jiġu ddefiniti ċerti kunċetti bħal, pereżempju, il-“kontinwità ekoloġika”, il-“korsiji tal-ilma” u l-“art mistagħdra”. Huwa, pereżempju, essenzjali li r-regoli tal-karatterizzazzjoni tal-art mistagħdra jiġu speċifikati fil-livell Ewropew, ladarba nafu li l-uniku approċċ ibbażat fuq l-objettiv tal-protezzjoni huwa kumpless wisq biex jiġi traspost b’mod validu fil-liġi nazzjonali, għall-inqas f’xi Stati Membri.

(b)

Bl-istess mod, ikun utli li jkun hemm qafas unifikat li jippermetti t-twettiq ta’ evalwazzjonijiet li jkunu ċari u kondiviżi mill-partijiet interessati kollha involuti fl-implimentazzjoni tal-liġi f’dan il-qasam.

(c)

Kemm jekk fir-rigward tan-nanopartiċelli, pereżempju dawk mill-industriji tat-tessuti u minn dawk agroalimentari, u kemm jekk fir-rigward ta’ dawk li jfixklu s-sistema endokrinali, bħal dawk mill-industrija farmaċewtika u mill-agrikoltura, jenħtieġ li jitnaqqas mis-sors it-tixrid tagħhom fl-ambjent u li jiġu stabbiliti limiti li m’għandhomx jinqabżu fl-ilmijiet tal-wiċċ u fl-ilmijiet ta’ taħt l-art fid-dawl tal-impatt tagħhom fuq l-ekosistemi, u speċjalment fuq il-katini alimentari inklużi l-bnedmin. Għal dan il-għan jenħtieġ li jiġu provduti l-mezzi biex jiġu determinati l-limiti b’effett cocktail bejn dawn is-sustanzi, id-diversi sustanzi diġà mmonitorjati u l-prodotti sekondarji tagħhom ta’ degradazzjoni.

(a)

Fir-rigward tal-leġislazzjoni dwar l-ilma, id-dispożizzjonijiet relatati mal-irkuprar tal-ispejjeż imġarrba mill-kategoriji differenti ta’ utenti, l-internalizzazzjoni tal-esternalitajiet u t-tariffi konformi mal-ispejjeż – kif definiti bid-Direttiva li tistabbilixxi qafas għall-politika tal-Komunità fil-qasam tal-ilma (21) – la huma vinkolanti u lanqas speċifiċi biżżejjed biex jipproduċu effett suffiċjenti.

(b)

Mat-tibdil fil-klima, il-formazzjoni tal-ilma ta’ taħt l-art tista’ ssir aktar problematika. Dan għaliex f’xi postijiet il-prattiki urbani jew agrikoli jwasslu għal forma mhux mixtieqa ta’ interruzzjoni fiċ-ċiklu tal-ilma, minħabba ħamrija ssiġillata jew attività bijoloġika dgħajfa wisq li tippromovi l-ilma tax-xeba’, l-erożjoni u t-tajn, aktar milli l-infiltrazzjoni, il-purifikazzjoni u l-ħażna naturali. Sabiex dawn il-fenomeni ma jmorrux għall-agħar, l-Unjoni għandha tadotta regolazzjoni biex tippromwovu l-ħamrija ħajja. Dan ikollu wkoll il-vantaġġ li jindirizza problemi ta’ kwalità u kwantità ta’ ilma disponibbli kemm għall-ekosistemi kif ukoll għall-konsum mill-bniedem, u għal attivitajiet agrikoli u industrijali.

(c)

Minħabba r-rwol tagħhom biex jistimulaw ix-xita mill-evapotraspirazzjoni, kif ukoll għall-iffiltrar, il-purifikazzjoni u l-ħżin tal-ilma fil-ħamrija u fl-ilma tal-pjan, għandha tingħata aktar attenzjoni lill-foresti u l-hedges, kif ukoll, sa ċertu punt, li bwar permanenti u raba’ li jinħarat jitħallew mhux maħruta fuq medda twila ta’ żmien. Dawn għandhom ukoll, fejn fattibbli, ikunu preżenti u jinfirxu madwar l-Ewropa – speċjalment peress li huma wkoll ta’ għajnuna konsiderevoli għal kreaturi ħajjin oħra, inklużi bosta li jipproteġu l-uċuħ tar-raba’, sabiex jieħdu ħsieb lilhom infushom maż-żidiet fit-temperatura u avvenimenti oħrajn ta’ temp estrem li qed isiru dejjem aktar komuni.

(a)

L-istatus tal-ilma fil-preambolu “l-ilma mhuwiex prodott kummerċjali bħal kull prodott ieħor,” għandu jiġu mibdul b’“l-ilma mhuwiex prodott kummerċjali.”

(b)

L-applikazzjoni tal-prinċipji ta’ prevenzjoni u ta’ prekawzjoni meħtieġa, minħabba l-istat tal-ilma fl-Ewropa, biex jitħassru l-eżenzjonijiet kollha, bħal dawk tal-Artikolu 4(5) jew tal-Artikolu 7(4).

(c)

Minħabba l-kundizzjoni tal-ilmijiet, għandha tkun meħtieġa valutazzjoni ambjentali għall-proġetti kollha li jistgħu jaffettwaw l-ilma u l-ambjenti akkwatiċi. Il-“proċedura simplifikata ta’ evalwazzjoni” għandha għalhekk titħassar (Artikolu 16).

(d)

Il-prinċipju ta’ “min iniġġes iħallas” għandu jiġi rivedut, b’mod partikolari fir-rigward tal-proċeduri għall-implimentazzjoni tiegħu ma’:

(e)

Il-formulazzjonijiet kollha tat-tip “jiżguraw li” għandhom jiġu sostitwiti wkoll b’obbligu reali (pereżempju l-Artikolu 11, punt 5 jew l-Artikolu 14, l-ewwel subparagrafu).

(f)

Bl-istess mod, jidher li huwa meħtieġ li jitbaxxew il-limiti tal-inkwinanti, inkluż f’kombinazzjoni ma’ direttivi oħra (bħal dawk dwar in-nitrati, il-prodotti kimiċi, eċċ.), u li jiġi aġġornati s-sustanzi prijoritarji (billi jiġu integrati, pereżempju, il-komposti perfluworinati, in-nanoteknoloġiji, eċċ.).

(g)

Jenħtieġ li titjieb il-parteċipazzjoni tal-pubbliku (Artikolu 14), prinċipalment fir-rigward tal-ippjanar. Dan għandu jiġi estiż għal programmi ta’ kejl bażiċi u supplimentari, kif ukoll għall-kontrolli amministrattivi preċedenti kollha.

(h)

Fir-rigward tal-litigazzjoni (Artikolu 23), għandu jingħad ukoll li, skont il-Konvenzjoni ta’ Aarhus, l-Istati għandhom jintroduċu regoli u proċeduri li jippromovu l-aċċess pubbliku għal-litigazzjoni dwar l-ilma.

(a)

Ir-reviżjoni riċenti tal-politika dwar l-iskart (22) hija opportunità biex jingħata appoġġ qawwi lil miżuri li jnaqqsu l-ħtiġijiet tagħna f’ras il-għajn (inkluż it-talba tagħna għal materja prima u materja prima sekondarja), kif ukoll il-ħolqien ta’ skart fil-futur, b’mod partikolari dak perikoluż għall-ekosistemi u għas-saħħa tal-bniedem. Dan ifisser li rridu nħarsu b’mod kritiku lejn il-bżonnijiet tagħna u l-affarijiet li nipproduċu u kif infassluhom, sabiex iservu għal iktar żmien u mbagħad nittrasformawhom bl-inqas telf possibbli f’materjal, u dan ikollu impatt ġenerali fuq l-ambjent, is-sovranità tal-enerġija u s-sostenibbiltà ekonomika.

(b)

Sabiex inkunu nistgħu nitkellmu dwar “materjali sostenibbli” minflok “skart” u dwar ekonomija ċirkolari, jenħtieġ li, sa mit-tfassil tal-produzzjonijiet tagħna, neliminaw il-komponenti li għandhom tossiċità jew perikolożità ta’ natura li tikkomplika fażi futura ta’ riċiklaġġ.

(c)

F’dak li jirrigwarda l-ippakkjar, il-moderazzjoni għandha tipprevali u l-progress ulterjuri għandu jkun kbir kemm jista jkun, gradwali u obbligatorju sabiex tiġi evitata kwalunkwe distorsjoni tal-kompetizzjoni lejn skemi differenti ta’ użu mill-ġdid u ta’ teħid lura, kemm li jeżistu kif ukoll li għad iridu jiġu żviluppati.

(d)

Il-prevenzjoni tal-iskart tiddependi wkoll mill-kapaċità tal-kumpaniji tagħna li jerġgħu jużaw u jirrimedjaw il-prodotti tagħna. Biex isir dan, hija meħtieġa leġislazzjoni Ewropea ambizzjuża b’miri vinkolanti aktar milli sempliċement miżuri volontarji.

(e)

Sabiex l-iżvilupp ekonomiku jinfired mill-konsum tar-riżorsi naturali u mill-impatti ambjentali li jirriżultaw minnu, jenħtieġ li l-UE tistabbilixxi miri aktar ambizzjużi għaliha nnifisha sabiex iżżid l-effiċjenza fl-użu tar-riżorsi fis-sistemi ta’ produzzjoni tagħna.

(a)

Sabiex tirbaħ u żżomm il-kunfidenza tal-popolazzjoni, tal-produtturi kif ukoll tal-konsumaturi, jenħtieġ li l-ekonomija ċirkolari – filwaqt li tqis b’mod regolari l-aktar għarfien xjentifiku aġġornat – tħares ruħha kontra kull skandlu futur, b’mod partikolari fil-qasam tas-saħħa, li jista’ jkun relatat mal-konċentrazzjoni jew mat-tixrid ta’ inkwinanti fil-materjali riċiklati (bromu jew dawk li jfixklu s-sistema endokrinali, pereżempju) jew fl-ambjent (in-nanomaterjali jew il-mikroplastiċi).

(b)

Approċċ bħal dan ikun iktar kredibbli u effettiv jekk, sabiex tittejjeb ir-rata tar-riċiklaġġ tat-tipi kollha ta’ materjali, it-traċċabbiltà tal-komponenti tagħhom tkun ġiet stabbilita sa mill-istadju tal-produzzjoni tagħhom, u jekk tkun iggarantita kemm jista’ jkun it-trasparenza sal-punt li fih dawn jaslu għand il-konsumatur.

(c)

Għalhekk, l-istess livell ta’ protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u tal-ambjent għandu japplika għal materjali riċiklati jew materjali verġni fi ħdan l-Unjoni Ewropea. Il-materjali riċiklabbli m’għandhomx ikomplu jippermettu l-użu ta’ prodotti kimiċi perikolużi f’konċentrazzjonijiet ogħla. Għalhekk, meta tirrestrinġi u tistabbilixxi limiti għal kimiċi taħt ir-Regolament REACH (23), l-Aġenzija Ewropea għas-Sustanzi Kimiċi għandha tistabbilixxi l-istess limiti għal materjali riċiklati. Il-materjali li ma jissodisfawx dawn il-limiti għandhom jiġu ttrattati b’tali mod li s-sustanza titneħħa jew issir ineliġibbli għall-użu mill-ġdid jew għar-riċiklaġġ.

(d)

Lil hinn mill-ekodisinn li għalih l-ismartphones u prodotti elettriċi u elettroniċi oħra għandhom ikunu soġġetti, jenħtieġ li l-Unjoni tiżviluppa u tħaddan ukoll politika serja rigward l-immaniġġjar tal-iskart tagħha fit-territorju tagħha aktar milli tħalli li din tmur lil hinn minnu.

(e)

Huwa ċar mill-analiżi taċ-ċiklu tal-ħajja (LCA) li l-għażliet ta’ riċiklaġġ kollha huma aħjar mill-inċinerazzjoni (b’mod partikolari minħabba l-enerġija inkorporata, fil-plastik pereżempju) ħlief għal injam f’ċerti każijiet speċjali, u anke għal ċerti prodotti/materjali ta’ skart perikoluż. Din tal-aħħar, bħall-irdim fil-landfills, għandu tispiċċa gradwalment u għandhom jiġu stabbiliti miri ambizzjużi f’din id-direzzjoni.