bl-għan tal-adozzjoni ta’ Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-ismijiet ta’ fibri tat-tessuti u t-tikkettar u l-immarkar relatati tal-kompożizzjoni tal-fibri ta’ prodotti tat-tessuti u li jħassar id-Direttiva tal-Kunsill 73/44/KEE, id-Direttiva 96/73/KE u d-Direttiva 2008/121/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill
Wara li kkunsidraw it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, u b’mod partikolari l-Artikolu 114 tiegħu,
Dan ir-Regolament jistabbilixxi regoli li jikkonċernaw l-użu ta’ ismijiet ta’ fibri tat-tessuti u t-tikkettar u l-immarkar relatati tal-kompożizzjoni tal-fibri tal-prodotti tat-tessuti kif ukoll ir-regoli li jikkonċernaw id-determinazzjoni tal-kompożizzjoni tal-fibri tal-prodotti tat-tessuti b’analiżi kwantitattiva ta’ taħlitiet ta’ fibri binarji u ternarji tat-tessuti, bil-ħsieb li jittejjeb il-funzjonament tas-suq intern u li tingħata informazzjoni preċiża lill-konsumaturi.
1. Dan ir-Regolament għandu japplika japplika għal prodotti tat-tessuti meta jkunu disponibbli fis-suq tal-UE u għall-prodotti msemmijin fil-paragrafu 2.
2. Għall-finijiet ta’ dan il-paragrafu, il-prodotti li ġejjin għandhom jitqiesu bl-istess mod bħall-prodotti tat-tessuti:
3. Dan ir-Regolament ma m’għandux japplika għal prodotti tat-tessuti li jiġu mogħtija b’kuntratt lil persuni li jaħdmu fi djarhom stess, jew lil ditti indipendenti li jwettqu xogħol minn materjal fornut mingħajr ma l-proprjeta’ tagħhom ma tiġi trasferita bi ħlas.
1. Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:
2. Għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet “magħmul disponibbli fis-suq”, “tqegħid fis-suq”, “manifattur”, “importatur”, “distributur”, “operaturi ekonomiċi”, “standard armonizzat”, “sorveljanza tas-suq” u “awtorità tas-sorveljanza tas-suq” li jinsabu fl-Artikolu 2 tar-Regolament (KE) Nru 765/2008.
Il-prodotti tat-tessuti għandhom biss ikunu disponibbli fis-suq sakemm prodotti bħal dawn huma ttikkettjati, immarkati jew akkumpanjati minn dokumenti kummerċjali f’konformità ma’ dan ir-Regolament.
1. L-ismijiet tal-fibri tat-tessuti elenkati fl-Anness I biss għandhom jintużaw għad-deskrizzjoni tal-kompożizzjonijiet tal-fibri fuq it-tikketti u l-immarkar tal-prodotti tat-tessuti.
2. L-użu tal-ismijiet elenkati fl-Anness I għandu jkun riżervat għal fibri tat-tessuti li n-natura tagħhom tikkorrespondi mad-deskrizzjoni stabbilita f’dak l-Anness.
L-ismijiet m’għandhomx jintużaw għal fibri oħra, sew jekk waħedhom sew jekk bħala għerq jew bħala aġġettiv.
It-terminu “ħarir” ma għandux jintuża biex jindika figura jew preżentazzjoni partikolari fi ħjut ta’ filament kontinwu ta’ fibri tat-tessuti.
Kwalunkwe manifattur jew kwalunkwe persuna li tkun qed taġixxi f’ismu tista’ tapplika għand il-Kummissjoni biex iżżid isem ġdid ta’ fibra tat-tessuti mal-lista stabbilita fl-Anness I.
L-applikazzjoni għandha tinkludi fajl tekniku kkompilat f’konformità mal-Anness II.
1. Prodotti tat-tessuti komposti esklużivament mill-istess fibra biss jistgħu jiġu ttikkettjati jew immarkati bħala “100 %”, “puri” jew “kollu.”
Dawn it-termini jew oħrajn simili m’għandhomx jintużaw għal prodotti tat-tessuti oħra.
2. Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 8(3), prodott tat-tessuti li ma jkunx fih aktar minn 2 % tal-piż ta’ fibri estranji jista’ wkoll jiġi ttrattat bħala esklużivament kompost mill-istess fibra, sakemm din il-kwantità tkun iġġustifikata bħala teknikament inevitabbli fil-prattika tajba tal-manifattura u ma tkunx miżjuda bħala materja ta’ rutina.
Prodott tat-tessuti li jkun għadda minn proċess ta’ tqardix jista’ wkoll jiġi ttrattat bħala esklużivament magħmul mill-istess fibra jekk ma jkunx fih aktar minn 5 % tal-piż ta’ fibri estranji, sakemm din il-kwantità tkun iġġustifikata bħala teknikament inevitabbli fil-prattika tajba tal-manifattura u ma tkunx miżjuda bħala materja ta’ rutina.
1. Prodott tat-tessuti jista’ jkun tikkettat jew immarkat b’wieħed mill-ismijiet imniżżlin fl-Anness III sakemm huwa jkun magħmul esklużivament minn fibra tas-suf li ma kinitx ġiet inkorporata preċedentement fi prodott lest, li ma kienx ġie soġġett għal kwalunkwe proċessi ta’ brim u/jew ta’ feltru għajr dawk meħtieġa fil-manifattura ta’ dak il-prodott, u li ma kienx ġie mħassar bi trattament jew b’użu.
2. Permezz ta’ deroga mill-paragrafu 1, l-ismijiet elenkati fl-Anness III jistgħu jintużaw biex jiddeskrivu s-suf li jkun hemm f’taħlita ta’ fibra tat-tessuti jekk il-kondizzjonijiet kollha li ġejjin ikunu ntlaħqu:
Għandu jingħata l-perċentwali sħiħ ta’ kompożizzjoni ta’ taħlita bħal din.
3. Il-fibri estranji fil-prodotti msemmija fil-paragrafi 1 u 2, inklużi l-prodotti tas-suf li għaddew minn proċess ta’ tqardix, m’għandhomx jaqbżu 0,3 % tal-piż, għandhom ikunu ġġustifikati bħala teknikament inevitabbli fi prattika ta’ manifattura tajba u m’għandhomx jiġi miżjuda bħala materja ta’ rutina.
1. Prodott tat-tessuti magħmul minn żewġ fibri jew aktar, li waħda minnhom ikun fiha tal-inqas 85 % tal-piż totali, għandu jkun tikkettjat jew immarkat b’wieħed minn dawn li ġejjin:
2. Prodott tat-tessuti magħmul minn żewġ fibri jew aktar, li l-ebda waħda minnhom ma tagħmel aktar minn 85 % tal-piż totali, għandu jkun tikkettjat jew immarkat b’tal-inqas l-isem u l-perċentwali tal-piż tal- fibri bl-ogħla perċentwali u t-tieni l-ogħla perċentwali tal-piż tal-prodott, segwiti immedjatament mill-ismijiet tal-fibri kostitwenti l-oħra f’ordni dixxendenti tal-perċentwali tal-piż, bi jew mingħajr indikazzjoni tal-perċentwali tagħhom tal-piż.
3. Mingħajr preġudizzju għall-paragrafu 2, il-fibri li separatament jagħmlu inqas minn 10 % tal-piż totali ta’ prodott jistgħu jiġu msemmija kollettivament bit-terminu “fibri oħra”, segwit jew preċedut immedjatament bil-perċentwali totali tal-piż.
Fejn l-isem tal-fibra li tagħmel inqas minn 10 % tal-piż totali ta’ prodott huwa speċifikat, għandha tingħata l-kompożizzjoni tal-perċentwali totali ta’ dak il-prodott.
4. Prodotti li jkollhom medd ta’ qoton pur u tgħama ta’ kittien pur, li l-perċentwali ta’ qanneb fihom jagħmel tal-inqas 40 % tal-piż totali tat-tessuti mhux imdaqqas jista’ jingħata l-isem ta’ “unjoni ta’ għażel u qoton” li għandu jkun akkumpanjat mill-ispeċifikazzjoni tal-kompożizzjoni “medd ta’ qoton pur - tgħama ta’ qanneb (jew għażel) pur”.
5. Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 5(1), għall-prodotti tat-tessuti li l-kompożizzjoni tagħhom tkun diffiċli biex tingħata fil-ħin tal-manifattura tagħhom, it-terminu “fibri mħallta” jew it-terminu “kompożizzjoni tat-tessuti mhux speċifikata” jista’ jintuża fuq it-tikketta jew l-immarkar.
1. Fibri viżibbli u iżolabbli li jservu biss bħala dekorazzjoni u li ma jaqbżux 7 % tal-piż tal-prodott lest m’għandhomx għalfejn jiġu kkunsidrati fil-kompożizzjonijiet ta’ fibri previsti fl-Artikoli 7 u 9.
2. Fibri metalliċi u fibri oħra li huma inkorporati sabiex jinkiseb effett antistatiku u li ma jaqbżux 2 % tal-piż tal-prodott lest m’għandhomx għalfejn jiġu kkunsidrati fil-kompożizzjonijiet ta’ fibri previsti fl-Artikoli 7 u 9.
3. Fil-każ tal-prodotti msemmija fl-Artikolu 9(4), il-perċentwali previsti fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu għandhom jiġu kkalkolati fuq il-piż tad-drapp u fuq dak tat-tgħama separatament.
1. Kwalunkwe prodott tat-tessuti magħmul minn żewġ komponenti tat-tessuti jew aktar li għandhom kontenuti ta’ fibra tat-tessuti differenti għandu jkollhom tikketta jew immarkar li juri l-kontenut ta’ fibra tat-tessuti ta’ kull komponent.
2. It-tikkettar jew immarkar imsemmi fil-paragrafu 1 m’għandux ikun obbligatorju għall-komponenti tat-tessuti meta ż-żewġ kondizzjonijiet li ġejjin ikunu sodisfatti:
3. Fejn żewġ prodotti tat-tessuti jew aktar ikollhom l-istess kontenut ta’ fibra u normalment jifformaw unità unika, dawn jeħtieġu li jkollhom tikketta jew immarkar wieħed biss.
Il-kompożizzjoni tal-fibri ta’ prodotti tat-tessuti elenkati fl-Anness IV għandha tiġi indikata skont id-dispożizzjonijiet dwar it-tikkettar u l-immarkar stabbiliti f’dak l-Anness.
1. Il-prodotti tat-tessuti għandhom jiġu ttikkettjati jew immarkati biex tiġi indikata l-kompożizzjoni tal-fibri tagħhom kull meta jkunu disponibbli fis-suq.
It-tikkettar u l-immarkar tal-prodotti tat-tessuti għandu jkun dejjjiemi, faċilment leġġibbli, viżibbli u aċċessibbli u, fil-każ ta’ tikketta, imwaħħal sew.
2. Mingħajr preġudizzju għall-paragrafu 1, it-tikketti jew l-immarkar jista’ jiġi sostitwit jew issupplimentat b’dokumenti kummerċjali li jakkumpanjawh meta l-prodotti jiġu fornuti lil operaturi ekonomiċi fil-katina ta’ forniment, jew meta jkunu qegħdin jitwettqu għal ordni magħmula minn kwalunkwe awtorità kontraenti kif definita fl-Artikolu 1 tad-Direttiva 2004/18/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-31 ta’ Marzu 2004 fuq kordinazzjoni ta’ proċeduri għall-għoti ta’ kuntratti għal xogħlijiet pubbliċi, kuntratti għal provvisti pubbliċi u kuntratti għal servizzi pubbliċi (8).
3. L-ismijiet tal-fibri tat-tessuti u d-deskrizzjonijiet tal-kompożizzjonijiet tal-fibri msemmija fl-Artikoli 5, 7, 8, u 9 għandhom ikunu indikati b’mod ċar fid-dokumenti kummerċjali ta’ akkumpanjament imsemmija fil-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu.
L-abbrevjazzjonijiet m’għandhomx jintużaw bl-eċċezzjoni ta’ kodiċi ta’ proċessar mekkanizzat, sakemm dak il-kodiċi jiġi spjegat fl-istess dokument kummerċjali.
1. Meta jqiegħed prodott tat-tessuti fis-suq, il-manifattur għandu jiżgura l-forniment tat-tikketta jew l-immarkar u l-preċiżjoni tal-informazzjoni li jkun fiha. Jekk il-manifattur ma jkunx stabbilit fl-Unjoni, l-importatur għandu jiżgura l-forniment tat-tikketta jew l-immarkar u l-preċiżjoni tal-informazzjoni li jkun fiha.
2. Distributur għandu jitqies manifattur għall-finijiet ta’ dan ir-Regolament meta jqiegħed prodott fis-suq b’ismu jew bit-trademark tiegħu, iwaħħal it-tikketta huwa stess jew jimmodifika l-kontenut tat-tikketta.
3. Meta prodott tat-tessuti jkun disponibbli fis-suq, id -distributur għandu jiżgura li l-prodotti tat-tessuti jkollhom it-tikkettar jew l-immarkar xieraq preskritt minn dan ir-Regolament.
4. L-operaturi ekonomiċi msemmija fil-paragrafi 1, 2 and 3 għandhom jiżguraw li kwalunkwe informazzjoni mogħtija meta prodotti tat-tessuti jkunu disponibbli fis-suq ma tkunx tista’ tiġi mfixkla mal-ismijiet tal-fibri tat-tessuti u d-deskrizzjonijiet tal-kompożizzjonijiet tal-fibri kif stabbiliti f’dan ir-Regolament.
L-użu ta’ ismijiet tal-fibri tat-tessuti u deskrizzjonijiet tal-kompożizzjoni ta’ fibri
1. Meta prodott tat-tessuti jsir disponibbli fis-suq, id-deskrizzjonijiet tal-kompożizzjoni tal-fibri tat-tessuti msemmija fl-Artikoli 5, 7, 8, u 9 għandhom jiġu indikati fil-katalogi u fil-letteratura kummerċjali, fuq l-imballaġġ, it-tikketti u l-immarkar b’mod li jkunu faċilment leġġibbli, viżibbli, ċar u bi stampar jew font uniformi. Din l-informazzjoni għandha tkun viżibbli b’mod ċar għall-konsumatur qabel ma jixtri, inkluż f’każijiet meta x-xiri jsir b’mezz elettroniku.
2. It-trademarks jew l-isem tal-intrapriża jistgħu jidhru immedjatament qabel jew wara d-deskrizzjonijiet tal-kompożizzjoni tal-fibra tat-tessuti msemmija fl-Artikoli 5, 7, 8, u 9.
Madankollu, fejn trademark jew isem ta’ intrapriża jkun fih, waħdu jew bħala għerq jew bħala aġġettiv, wieħed mill-ismijiet tal-fibri tat-tessuti elenkati fl-Anness I jew isem li jista’ jiġi konfuż magħhom, it-tali trademark jew isem għandu jitpoġġa immedjatament qabel jew wara d-deskrizzjonijiet tal-kompożizzjoni tal-fibri tat-tessuti msemmija fl-Artikoli 5, 7, 8, u 9.
Informazzjoni oħra għandha dejjem tidher separatament.
3. It-tikkettar jew l-immarkar għandhom jingħataw fil-lingwa jew il-lingwi uffiċjali tal-Istat Membru li fit-territorju tiegħu l-prodotti tat-tessuti jkunu disponibbli għall-konsumatur sakemm l-Istat Membru kkonċernat ma jipprevedix mod ieħor.
Fil-każ ta’ mkebba, irkiekel, marelli u kobob, jew kwantitajiet żgħar oħra ta’ ħjut tal-ħjata, tat-tiswija u r-rakkmu, l-ewwel subparagrafu għandu japplika għat-tikkettar inklużiv imsemmi fl-Artikolu 16(3). Kull meta dawn il-prodotti jinbiegħu individwalment, huma jistgħu jiġu ttikkettati jew immarkati bi kwalunkwe waħda mil-lingwi uffiċjali tal-istituzzjonijiet tal-Unjoni, sakemm dawn jkunu wkoll tikkettati b’mod inklużiv.
1. Ir-regoli stabbiliti fl-Artikoli 11, 13, 14 u 15 għandhom ikunu soġġetti għad-derogi previsti fil-paragrafi 2, 3, u 4 ta’ dan l-Artikolu.
2. L-indikazzjoni tal-ismijiet ta’ fibri tat-tessuti jew tal-kompożizzjoni ta’ fibri fuq it-tikketti u l-immarkar tal-prodotti tat-tessuti elenkati fl-Anness V mhijiex meħtieġa.
Madankollu, fejn trademark jew isem ta’ intrapriża jkun fih, waħdu jew bħala għerq jew bħala aġġettiv, wieħed mill-ismijiet imniżżla fl-Anness I jew isem li jista’ jiġi konfuż miegħu, l-Artikoli 11, 13, 14 u 15 għandhom japplikaw.
3. Fejn prodotti tat-tessuti mniżżla fl-Anness VI jkunu tal-istess tip u kompożizzjoni ta’ fibra, dawn jistgħu jkunu disponibbli fis-suq flimkien ma’ tikkettar inklużiv.
4. Il-kompożizzjoni tal-fibra ta’ prodotti tat-tessuti mibjugħin bil-metru għandha tintwera biss fuq it-tul tar-romblu li jkun disponibbli fis-suq.
5. Il-prodotti tat-tessuti msemmija fil-paragrafi 3 u 4 għandhom ikunu diponibbli fis-suq b’tali mod li l-kompożizzjoni tal-fibra ta’ dawk il-prodotti tkun mgħarrfa għal kull xerrej fil-katina tal-forniment, inkluż il-konsumatur.
L-awtoritajiet għas-sorveljanza tas-suq għandhom iwettqu verifiki dwar il-konformità tal-kompożizzjoni tal-fibri tal-prodotti tat-tessuti mal-informazzjoni mogħtija dwar il-kompożizzjoni tal-fibri ta’ dawk il-prodotti f’konformità ma’ dan ir-Regolament.
1. Għall-fini li tiġi determinata l-kompożizzjoni tal-fibri tal-prodotti tat-tessuti, il-verifiki msemmija fl-Artikolu 17 għandhom jitwettqu f’konformità mal-metodi stabbiliti fl-Anness VIII jew mal-istandards armonizzati li għandhom jiġu introdotti f’ dak l-Anness.
2. Fir-rigward tad-determinazzjoni tal-kompożizzjonijiet tal-fibri stabbiliti fl-Artikoli 7, 8 u 9, l-oġġetti elenkati fl-Anness VII m’għandhomx jitqiesu.
3. Il-kompożizzjonijiet tal-fibri stabbilita fl-Artikoli 7, 8 u 9 għandha tiġi stabbiliti bl-applikazzjoni tar-rata miftehma xierqa għall-massa anidra ta’ kull fibra stabbilit fl-Anness IX, wara li jkunu tneħħew l-oġġetti msemmija fl-Anness VII.
4. Kwalunkwe laboratorju responsabbli mill-ittestjar ta’ taħlitiet ta’ tessuti li għalihom mhemm l-ebda metodu ta’ analiżi uniformi fil-livell tal-Unjoni għandu jiddetermina l-kompożizzjoni tal-fibri ta’ taħlitiet bħal dawn, filwaqt li jindika fir-rapport tal-analiżi, ir-riżultat miksub, il-metodu użat u, il-grad ta’ preċiżjoni tiegħu.
1. Għall-finijiet tal-istabbiliment tal-kompożizzjoni tal-fibri tal-prodotti tat-tessuti, it-tolleranzi stabbiliti fil-paragrafi 2, 3, u 4 għandhom japplikaw.
2. Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 8(3), il-preżenza ta’ fibri estranji fil-kompożizzjoni tal-fibri li għandhom jingħataw f’konformità mal-Artikolu 9 m’għandhiex għalfejn tiġi indikata jekk il-perċentwali ta’ dawn il-fibri ma jilħaqx dawn il-valuri li ġejjin:
3. Għandha tkun permessa tolleranza ta’ manifattura ta’ 3 % bejn il- kompożizzjoni tal-fibra ddikjarata li għandha tingħata f’konformità mal-Artikolu 9 u l-perċentwali miksuba mill-analiżi mwettqa f’konformità mal-Artikolu 18a, fir-rigward tal-piż totali tal-fibri li jidher fuq it-tikketta jew l-immarkar. Tolleranza bħal din għandha tapplika wkoll għal dan li ġej:
Għall-finijiet tal-analiżi, it-tolleranzi għandhom jiġu kkalkolati separatament. Il-piż totali li għandu jitqies fil-kalkolu tat-tolleranza msemmija f’dan il-paragrafu għandu jkun dak tal-fibri tal-prodott lest li minnu għandu jitnaqqas il-piż ta’ kwalunkwe fibri estranji misjuba meta tkun ġiet applikata t-tolleranza msemmija fil-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu.
4. L-applikazzjoni kumulattiva tat-tolleranzi li jissemmew fil-paragrafi 2 u 3 għandha tkun permessa biss jekk xi fibri estranji misjuba b’analiżi, meta tiġi applikata t-tolleranza msemmija fil-paragrafu 2, ikunu tal-istess tip kimiku bħala waħda jew aktar mill-fibri murija fuq it-tikketta jew l-immarkar.
5. Fil-każ ta’ prodotti tat-tessuti partikolari li għalihom il-proċess tal-manifattura jitlob tolleranzi ogħla minn dawk stabbiliti fil-paragrafi 2 u 3, il-Kummissjoni tista’ tawtorizza tolleranzi ogħla.
Qabel it-tqegħid tal-prodott tat-tessuti fis-suq, il-manifattur għandu jippreżenta talba għal awtorizzazzjoni mill-Kummissjoni li tagħti raġunijiet suffiċjenti għaċ-ċirkostanzi eċċezzjonali tal-manifattura u evidenza tagħhom. L-awtorizzazzjoni tista’ tingħata biss f’każijiet eċċezzjonali u fejn tingħata ġustifikazzjoni adatta mill-manifattur.
Jekk adatt, il-Kummissjoni għandha tadotta permezz ta’ atti ddelegati f’konformità mal-Artikolu 21 u soġġett għall-kondizzjonijiet stipulati fl-Artikoli 22 u 23, il-kriterji tekniċi u r-regoli proċedurali għall-applikazzjoni ta’ dan il-paragrafu.
1. Il-Kummissjoni tista’ tadotta, permezz ta’ atti ddelegati f’konformità mal-Artikolu 21 u soġġett għall-kondizzjonijiet stipulati fl-Artikoli 22 u 23, kriterji tekniċi u regoli proċedurali għall-aplikazzjoni tal-Artikolu 19(5), emendi għall-Annessi II, IV, V, VI, VII, VIII u IX, sabiex jittieħed kont tal-progress tekniku, u emendi għall-Anness I skont l-Artikolu 6.
2. Meta tadotta atti ddelegati bħal dawn, il-Kummissjoni għandha taġixxi f’konformità mad-dispożizzjonijiet ta’ dan ir-Regolament.
1. Is-setgħa biex jiġu adottati l-atti ddelegati msemmija fl-Artikolu 20 għandha tiġi kkonferita lill-Kummissjoni għal perijodu ta’ ħames snin mill-… (9). Il-Kummissjoni għandha tfassal rapport dwar is-setgħat iddelegati mhux aktar tard minn sitt xhur qabel tmiem il-perijodu ta’ ħames snin. Id-delega tas-setgħat għandha tiġi estiża awtomatikament għal perijodi ta’ tul ta’ żmien identiku, sakemm il-Parlament Ewropew jew il-Kunsill ma jirrevokawhiex f’konformità mal-Artikolu 22.
2. Hekk kif tadotta att delegat, il-Kummissjoni għandha tinnotifikah simultanjament lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill.
3. Is-setgħa għall-adozzjoni ta’ atti ddelegati tingħata lill-Kummissjoni soġġett għall-kondizzjonijiet stabbiliti mill-Artikoli 22 u 23.
1. Id-delega tas-setgħat imsemmija fl-Artikolu 20 tista’ tiġi revokata fi kwalunkwe ħin mill-Parlament Ewropew jew mill-Kunsill.
2. L-istituzzjoni li tkun bdiet proċedura interna sabiex tiddeċiedi jekk tirrevokax id-delega tas-setgħat għandha timpenja ruħha biex tinforma lill-istituzzjoni l-oħra u lill-Kummissjoni fi żmien raġonevoli qabel ma tittieħed id-deċiżjoni finali, filwaqt li tindika s-setgħat iddelegati li jistgħu jkunu soġġetti għar-revoka u r-raġunijiet possibbli għar-revoka.
3. Id-deċiżjoni ta’ revoka għandha ġġib fi tmiemha d-delega ta’ setgħat speċifikata f’dik id-deċiżjoni. Hija għandha tidħol fis-seħħ immedjatament jew f’data aktar tard speċifikata fid-deċiżjoni. Hija m’għandhiex taffettwa l-validità tal-atti ddelegati li jkunu diġà fis-seħħ. Għandha tiġi ppubblikata f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea.
1. Il-Parlament Ewropew jew il-Kunsill jistgħu joġġezzjonaw għal att iddelegat f’perijodu ta’ xahrejn mid-data tan-notifika.
Fuq l-inizjattiva tal-Parlament Ewropew jew tal-Kunsill, dak il-perijodu għandu jiġi estiż b’xahrejn.
2. Jekk, meta jiskadi dak il-perijodu, la l-Parlament Ewropew u lanqas il-Kunsill ma jkunu oġġezzjonaw għall-att iddelegat, dan għandu jiġi ppubblikat f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea u għandu jidħol fis-seħħ fid-data stabbilita fih.
3. Jekk il-Parlament Ewropew jew il-Kunsill joġġezzjonaw għal att iddelegat, dan m’għandux jidħol fis-seħħ. L-istituzzjoni li toġġezzjona għandha tiddikjara r-raġunijiet għaliex oġġezzjonat għall-att iddelegat.
Prodotti tat-tessuti li huma f’konformità mad-Direttiva 2008/121/KE u li tpoġġew fis-suq qabel … (11) jistgħu jkomplu jkunu disponibbli fis-suq sa … (12).
Id-Direttivi 73/44/KEE, 96/73/KE u 2008/121/KE huma b’dan imħassra b’effett minn … (11)
Referenzi għad-Direttivi mħassra għandhom jinftiehmu bħala referenzi għal dan ir-Regolament u għandhom jinqraw f’konformità mat-tabelli ta’ korrelazzjoni fl-Anness X.
Dan ir-Regolament għandu jidħol fis-seħħ fl-għoxrin jum wara dak tal-pubblikazzjoni tiegħu f’Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea.
ANNESS VIII
Metodi għall-analiżi kwantitattiva ta’ taħlitiet ta’ fibri ta’ tessuti binarji u ternarji
(imsemmija fl-Artikolu 18(1))
KAPITOLU 1
I. Tħejjijiet ta’ kampjuni ta’ ttestjar u eżemplari ta’ testijiet tal-laboratorju biex jiddeterminaw il-kompożizzjoni ta’ fibri tal-prodotti tat-tessuti
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-Kapitolu jagħti proċeduri għall-kisba ta’ kampjuni tat-testijiet tal-laboratorju ta’ daqs tajjeb għal trattament minn qabel għal analiżi kwantitattiva (jiġifieri għal piż li ma jaqbiżx il-100 g) minn kampjuni tal-laboratorju f’lott, u għall-għażla ta’ eżemplari ta’ testijiet minn kampjuni ta’ ttestjar tal-laboratorju li jkunu ġew ittrattati minn qabel biex titneħħa l-materja mhux fibruża (1).
2. DEFINIZZJONIJIET
2.1. Sors tal-lott
Il-kwantità ta’ materjal li tiġi vvalutata fuq il-bażi ta’ sensiela waħda ta’ riżultati ta’ test. Dan jista’ jkun fih, pereżempju, il-materjal kollu f’kunsinna waħda ta’ drapp; id-drapp kollu minsuġ minn mitwa partikolari; kunsinna ta’ ħajt, balla jew grupp ta’ balel ta’ fibra mhux maħduma.
2.2. Kampjun tal-lott tal-laboratorju
Il-porzjon tas-sors tal-lott meħud biex ikun rappreżentattiv tal-kunsinna kollha, u li jkun disponibbli għal-laboratorju. Id-daqs u n-natura tal-kampjun tal-lott tal-laboratorju għandhom ikunu biżżejjed biex jegħlbu b’mod adegwat il-varjabilità tas-sors tal-lott u biex jiffaċilitaw in-nuqqas ta’ xkiel biex jiġi ttrattat fil-laboratorju (2).
2.3. Kampjun ta’ test tal-laboratorju
Dak il-porzjon tal-kampjun tal-lott tal-laboratorju li jiġi soġġett għal trattament minn qabel biex titneħħa materja mhux fibruża, u li minnu jittieħdu kampjuni tat-test. Id-daqs u n-natura tal-kampjun ta’ test tal-laboratorju għandhom ikunu biżżejjed biex jegħlbu b’mod adegwat il-varjabilità tal-kampjun tal-lott tal-laboratorju (3).
2.4. Kampjun ta’ test
Il-porzjon tal-materjal meħtieġ biex jagħti riżultat tat-test individwali, u magħżul mill-kampjun ta’ test tal-laboratorju.
3. PRINĊIPJU
Il-kampjun ta’ test tal-laboratorju jintagħżel biex ikun rappreżentattiv tal-kampjun tal-lott tal-laboratorju.
L-eżemplari ta’ test jittieħdu mill-kampjun tat-test tal-laboratorju b’tali mod li kull wieħed minnhom ikun rappreżentattiv tal-kampjun tat-test tal-laboratorju.
4. TEĦID TA’ KAMPJUNI MINN FIBRI MAĦLULA
4.1. Fibri mhux orjentati
Ikseb il-kampjun tat-test tal-laboratorju billi tagħżel b’mod każwali mostri mill-eżemplari tal-lott tal-laboratorju. Ħallat sewwa l-kampjun kollu tat-test tal-laboratorju permezz ta’ moxt tal-laboratorju (4). Għaddi n-nisġa jew it-taħlita, inklużi l-fibri maħlula u l-fibri li jeħlu mat-tagħmir użat għat-taħlit minn trattament li jsir qabel. Imbagħad agħżel eżemplari ta’ test, fi proporzjon tal-piż rispettivi tagħhom, min-nisġa jew mit-taħlita, mill-fibri maħlula u mill-fibri li jeħlu mat-tagħmir.
Jekk in-nisġa mimxuta tibqa’ intatta wara t-trattament minn qabel, agħżel l-eżemplari ta’ test bil-mod deskritt f’4.2. Jekk in-nisġa mimxuta tiġi ddisturbata mit-trattament minn qabel, agħżel kull eżemplari ta’ test billi tneħħi b’mod każwali tal-inqas 16-il mostra żgħira ta’ daqs tajjeb u li bejn wieħed u ieħor ikunu tal-istess daqs u mbagħad għaqqadhom.
4.2. Fibri orjentati, (mxat, nsiġ, frak, truf)
Minn partijiet magħżula b’mod każwali mill-kampjun tal-lott tal-laboratorju aqta’ mhux inqas minn 10 strixxi kull waħda ta’ piż bejn wieħed u ieħor ta’ 1 g. Għaddi l-kampjuni tat-test tal-laboratorju li ġew iffurmati minn trattament li jsir qabel. Erġa’ għaqqad l-istrixxi billi tpoġġihom ġenb maġenb u ikseb l-eżemplari ta’ test billi taqta’ minnhom biex hekk tieħu porzjon minn kull wieħed mill-10 tulijiet.
5. ĦAJT GĦAT-TEĦID TA’ KAMPJUNI
5.1. Ħajt f’pakketti jew tal-piż
Ittestja l-pakketti kollha fil-kampjun tal-lott tal-laboratorju.
Neħħi t-tulijiet indaqs kontinwi xierqa minn kull pakkett jew billi tkebbeb marelli tal-istess numru ta’ dwawar fuq rukkell (5), jew b’xi mezz ieħor. Għaqqad it-tulijiet ġenb maġenb jew bħala marella waħda jew inkella bħala stoppa biex tifforma kampjun tat-test tal-laboratorju, waqt li tiżgura li hemm tulijiet ugwali minn kull pakkett fil-marella jew fl-istoppa.
Agħmel il-kampjun tat-test tal-laboratorju soġġett għal trattament minn qabel.
Ħu eżemplari ta’ test mill-kampjun tat-test tal-laboratorju billi taqta’ mazz ħjut tal-istess daqs mill-marella jew stoppa, waqt li toqgħod attent li l-mazz ikun fih il-ħajt kollu fil-kampjun.
Jekk it-teks tal-ħajt huwa t u n-numru tal-pakketti magħżula mill-kampjun tal-lott tal-laboratorju huwa n, allura biex tikseb il-kampjun tat-test ta’ 10 g, it-tul ta’ ħajt li għandu jitneħħa minn kull pakkett huwa ta’ 106/nt cm.
Jekk l-nt jkun għoli, jiġifieri iktar minn 2 000, kebbeb marella itqal u aqtagħha minn żewġ postijiet biex tagħmel stoppa ta’ massa adegwata. It-truf ta’ kwalunkwe kampjun f’forma ta’ stoppa għandhom jintrabtu sew qabel it-trattament minn qabel u l-eżemplari tat-test għandhom jittieħdu minn post ’il bogħod mill-post tal-irbit.
5.2. Ħajt fuq medd
Ħu kampjun tat-test tal-laboratorju billi taqta’ tul mit-tarf tal-medd, mhux inqas minn 20 cm fit-tul u li jinkludu l-ħjut kollha fil-medd għajr il-ħjut tat-tarf li jiġu mwarrba. Orbot il-mazz ta’ ħjut flimkien qrib tarf minnhom. Jekk il-kampjun ikun kbir wisq għal trattament minn qabel bħala ħaġa sħiħa aqsmu f’żewġ porzjonijiet jew aktar, kull wieħed marbut għal trattament minn qabel, u erġa’ għaqqad il-porzjonijiet wara li kull wieħed ikun ġie trattat minn qabel separatament. Ħu kampjun tat-test billi taqta’ tul tajjeb mill-kampjun tat-test tal-laboratorju mit-tarf ’il bogħod mill-għoqda, u waqt li tgħaqqad il-ħjut kollha fil-medd. Għal medd ta’ ħjut N ta’ teks t, it-tul ta’ kampjun ta’ piż 1 g huwa ta’ 105/Nt cm.
6. DRAPP GĦAT-TEĦID TAL-KAMPJUNI
6.1. Minn kampjun tal-lott tal-laboratorju li jikkonsisti f’qatgħa unika rappreżentattiva tad-drapp
Aqta’ strixxa djagonali minn rokna għal oħra u neħħi t-truf. Din l-istrixxa hija l-kampjun tat-test tal-laboratorju. Biex tikseb kampjun tat-test tal-laboratorju ta’ x g, id-daqs tal-istrixxa għandu jkun ta’ x104/G cm2 fejn G huwa l-piż tad-drapp f’g/m2.
Agħmel il-kampjun tat-test tal-laboratorju soġġett għat-trattament minn qabel u mbagħad aqta’ l-istrixxa b’mod trasversali f’erba’ tulijiet indaqs u poġġihom fuq xulxin. Ħu kampjuni tat-test minn kwalunkwe parti tal-materjal f’saffi billi taqta’ mis-saffi kollha biex b’hekk kull kampjun ikun fih tul ugwali ta’ kull saff.
Jekk id-drapp għandu disinn minsuġ, agħmel li l-wisa’ tal-kampjun tat-test tal-laboratorju, imkejla b’mod parallel għad-direzzjoni tal-medd, tkun mhux inqas minn repetizzjoni waħda tal-medd tad-disinn. Jekk b’din il-kondizzjoni sodisfatta, il-kampjun tat-test tal-laboratorju jkun kbir wisq biex jiġi ttrattat kollu f’salt, aqtgħu f’partijiet ugwali, ittrattahom separatament minn qabel, u poġġi fuq xulxin dawn il-partijiet qabel l-għażla ta’ kampjun tat-test, waqt li toqgħod attent li l-partijiet li jikkorrispondu tad-disinn ma jikkoinċedux.
6.2. Minn kampjun tal-lott tal-laboratorju magħmul minn diversi qatgħat
Ittratta kull qatgħa kif deskritt f’6.1, u agħti kull riżultat separatament.
7. TEĦID TA’ KAMPJUNI TA’ PRODOTTI MAGĦMULA U LESTI
Il-kampjun tal-lott tal-laboratorju huwa normalment prodott magħmul u lest għal kollox jew frazzjoni rappreżentattiva ta’ wieħed.
Fejn xieraq agħti l-perċentwali tal-partijiet differenti tal-prodott li m’għandhomx l-istess kontenut ta’ fibra, biex tivverifika l-konformità mal-Artikolu 11.
Agħżel kampjun tat-test tal-laboratorju rappreżentattiv tal-parti tal-prodott magħmul u lest, li l-kompożizzjoni tiegħu għandha tintwera fuq it-tikketta. Jekk il-prodott ikollu diversi tikketti, agħżel kampjuni tat-test tal-laboratorju rappreżentattivi għal kull parti li tikkorrispondi għat-tikketta mogħtija.
Jekk il-prodott li l-kompożizzjoni tiegħu għad trid tiġi ddeterminata mhuwiex uniformi, jista’ jkun meħtieġ li tagħżel il-kampjuni tat-test tal-laboratorju minn kull waħda mill-partijiet tal-prodott u li tiddetermina l-proporzjonijiet relattivi tad-diversi partijiet rigward il-prodott kollu kkonċernat.
Imbagħad ikkalkula l-perċentwali waqt li jitqiesu l-proporzjonijiet relattivi tal-partijiet tal-kampjuni meħudin.
Agħmel il-kampjuni tat-test tal-laboratorju soġġetti għal trattament minn qabel.
Imbagħad agħżel kampjuni tat-test rappreżentattivi tal-kampjuni tat-test tal-laboratorju ttrattati minn qabel.
II. Introduzzjoni għall-metodi għall-analiżi kwantitattiva ta’ taħlitiet ta’ fibri tat-tessuti
Il-metodi għall-analiżi kwantitattiva ta’ taħlitiet ta’ fibri huma bbażati fuq żewġ proċessi ewlenin, is-separazzjoni manwali u s-separazzjoni kimika tal-fibri.
Il-metodu ta’ separazzjoni manwali għandu jintuża kull meta jkun possibbli minħabba li ġeneralment jagħti riżultati aktar preċiżi mill-metodu kimiku. Jista’ jintuża għat-tessuti kollha li l-fibri komponenti tagħhom ma jiffurmawx taħlita intima, bħala pereżempju fil-każ tal-ħajt kompost minn diversi elementi li kull wieħed minnhom huwa magħmul minn tip wieħed ta’ fibra biss, jew tessuti li l-fibra fihom tal-medd hija ta’ tip differenti għal dik tat-tgħama, jew drappijiet innittjati li jistgħu jiġu miftuqa magħmulin minn ħajt ta’ tipi differenti.
B’mod ġenerali, il-metodi tal-analiżi kimika kwantitattiva huma bbażati fuq soluzzjoni selettiva tal-komponenti individwali. Wara t-tneħħija ta’ komponent, il-fdal li ma jdubx għandu jintiżen, u l-proporzjon tal-komponent li jdub jiġi kkalkulat mit-telf tal-piż. Din l-ewwel parti tal-Anness tagħti l-informazzjoni komuni tal-analiżi b’dan il-metodu tat-taħlitiet tal-fibri kollha li ġew ittrattati fl-Anness, tkun xi tkun il-kompożizzjoni tagħhom. Għalhekk għandu jintuża mas-sezzjonijiet individwali suċċessivi tal-Anness, li fihom il-proċeduri ddettaljati applikabbli għal taħlitiet ta’ fibri partikolari. Kultant, analiżi tkun ibbażata fuq prinċipju differenti minn soluzzjoni selettiva; f’każijiet bħal dawn, jiġu mogħtija dettalji sħaħ fis-sezzjoni adatta.
Taħlitiet ta’ fibri matul l-ipproċessar u, ftit inqas, tessuti lesti jista’ jkun fihom materja mhux fibruża, bħal xaħmijiet, xama’ jew faxex, jew materja li ddub fl-ilma, li jew ikunu naturali jew jiġu miżjuda biex jiffaċilitaw l-ipproċessar. Il-materja mhux fibbruża għandha titneħħa qabel l-analiżi. Għal din ir-raġuni qiegħed jingħata wkoll metodu ta’ kif jitneħħew ix-xaħmijiet, ix-xama’ u l-materja li ddub fl-ilma.
Flimkien ma’ dan, it-tessuti jista’ jkun fihom reżini jew materja oħra miżjuda biex jingħatawlhom kwalitajiet speċjali. Materja bħal din, inkluża ż-żebgħa f’każijiet eċċezzjonali, tista’ tfixkel l-azzjoni tar-reaġent fuq il-komponent li jdub fl-ilma u/jew tista’ titneħħa parzjalment jew kompletament mir-reaġent. Dan it-tip ta’ materja miżjuda jista’ għalhekk joħloq żbalji u għandu jitneħħa qabel issir l-analiżi tal-kampjun. Jekk ma jkunx possibbli li titneħħa materja miżjuda bħal din, il-metodi tal-analiżi kimika kwantitattiva mogħtija f’dan l-Anness ma jibqgħux aktar applikabbli.
Żebgħa fi drappijiet miżbugħin titqies bħala parti integrali mill-fibra u ma titneħħiex.
L-analiżi jitwettqu fuq il-bażi tal-piż xott u tingħata proċedura biex jiġi stabbilit il-piż xott.
Ir-riżultat jinkiseb permezz tal-applikazzjoni mal-piż ta’ kull fibra xotta tal-livelli miftehma elenkati fl-Anness IX.
Qabel ma tkompli bl-analiżi, il-fibri kollha preżenti fit-taħlita għandhom ikunu ġew identifikati. F’xi metodi, il-komponent ta’ taħlita li ma jdubx fl-ilma jista’ jdub parzjalment fir-reaġent użat biex idewweb il-komponent/i li jdub/u.
Fejn possibbli, intagħżlu reaġenti li għandhom effett żgħir jew li m’għandhom l-ebda effett fuq il-fibri li jdubu. Jekk ikun magħruf li jkun hemm telf fil-piż waqt l-analiżi, ir-riżultat għandu jiġi kkoreġut; fatturi ta’ korrezzjoni għal dan il-fini huma mogħtija. Dawn il-fatturi kienu determinati f’diversi laboratorji billi ġew ittrattati fibri mnaddfa bit-trattament minn qabel, bir-reaġent adatt kif speċifikat fil-metodu tal-analiżi.
Dawn il-fatturi ta’ korrezzjoni japplikaw biss għall-fibri sottogradati u jistgħu jkunu meħtieġa fatturi differenti ta’ korrezzjoni jekk il-fibri jkunu ġew sottogradati qabel jew matul l-ipproċessar. Il-proċeduri mogħtija japplikaw għal determinazzjonijiet uniċi.
Tal-inqas żewġ determinazzjonijiet fuq kampjuni tat-test separati għandhom isiru, kemm fil-każ ta’ separazzjoni manwali kif ukoll fil-każ ta’ separazzjoni kimika.
Għall-konferma, jekk mhux teknikament impossibbli, huwa rakkomandat li jintużaw proċeduri alternattivi fejn il-kostitwent li kien il-fdal fil-metodu standard ikun maħlul l-ewwel.
KAPITOLU 2
Metodi għal analiżi kwantitattiva ta’ ċerti taħlitiet binarji tal-fibri tat-tessuti
I. Informazzjoni ġenerali komuni għall-metodi mogħtija għall-analiżi kimika kwantitattiva ta’ taħlit ta’ fibri tat-tessuti.
I.1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Il-kamp ta’ applikazzjoni għal kull metodu jispeċifika għal liema fibri japplika l-metodu.
I.2. PRINĊIPJU
Wara l-identifikazzjoni tal-komponenti ta’ taħlita, il-materjal mhux fibruż jitneħħa bi trattament minn qabel addatt u mbagħad wieħed mill-komponenti, ġeneralment b’soluzzjoni selettiva (6). Il-fdal li ma jdubx jintiżen u l-proporzjon tal-komponent li jdub jiġi kkalkulat mit-telf fil-piż. Għajr fejn dan jippreżenta diffikultajiet tekniċi, huwa preferibbli li l-fibra preżenti ddub fil-proporzjon il-kbir, b’hekk tikseb il-fibra preżenti fil-proporzjon iż-żgħir bħala fdal.
I.3. MATERJAL U APPARAT
I.3.1. Apparat
I.3.1.1. Griġjoli filtru u fliexken tal-użin kbar biżżejjed li jżommu fihom griġjoli bħal dawn, jew kwalunkwe apparat li jagħti riżultati identiċi.
I.3.1.2. Termos
I.3.1.3. Dessikkatur li jkun fih is-silika-ġel li jindika fih innifsu.
I.3.1.4. Forn ventilat għat-tnixxif tal-eżemplari f’105 ± 3 °C.
I.3.1.5. Miżien analitiku, preċiż sa 0,0002 g.
I.3.1.6. Soxhlet extractor jew apparat ieħor li jagħti riżultati identiċi.
I.3.2. Reaġenti
I.3.2.1. Żejt mhux raffinat ħafif, iddistillat mill-ġdid, medda ta’ togħlija minn 40 sa 60 °C.
I.3.2.2. Reaġenti oħra huma speċifikati fis-sezzjonijiet addatti ta’ kull metodu.
I.3.2.3. Ilma ddistillat jew dejonizzat.
I.3.2.4. Aċetun.
I.3.2.5. Aċidu ortofosforiku.
I.3.2.6. Urea.
I.3.2.7. Bikarbonat tas-sodju.
Ir-reaġenti kollha użati għandhom ikunu kimikament puri.
I.4. ATMOSFERA TA’ KONDIZZJONAR U TTESTJAR
Minħabba li jiġu stabbiliti piżijiet xotti, mhux meħtieġ li tikkondizzjona l-kampjun jew li twettaq analiżi fl-atmosfera kkondizzjonata.
I.5. KAMPJUN TAT-TEST TAL-LABORATORJU
Ħu kampjun tat-test tal-laboratorju li huwa rappreżentattiv tal-kampjun tal-lott tal-laboratorju u huwa biżżejjed biex jipprovdi l-kampjuni kollha, kull wieħed ta’ tal-inqas 1 g, li huma meħtieġa.
I.6. TRATTAMENT MINN QABEL TAL-KAMPJUN TAT-TEST TAL-LABORATORJU (7)
Fejn tkun preżenti sostanza li m’għandhiex titqies fil-kalkolazzjonijiet perċentwali (ara l-Artikolu 18), din għandha l-ewwel titneħħa permezz ta’ metodu adatt li ma jaffettwa l-ebda kostitwent tal-fibri.
Għal dan il-fini, materja mhux fibruża li tista’ tiġi estratta b’żejt mhux raffinat ħafif u bl-ilma titneħħa billi l-kampjun tat-test tal-laboratorju f’estrattur Soxhlet jiġi ttrattat b’żejt mhux raffinat ħafif għal siegħa b’rata minima ta’ sitt ċikli fis-siegħa. Ħalli ż-żejt ħafif jevapora mill-kampjun, li mbagħad jiġi estratt bi trattament dirett li jkun jikkonsisti fit-tixrib tal-kampjun tat-test tal-laboratorju fl-ilma fit-temperatura tal-kamra għal siegħa u mbagħad xarrbu fl-ilma f’65 ± 5 °C għal siegħa oħra, waqt li tħawwad il-likur minn ħin għal ieħor. Uża proporzjon tal- kampjun-likur tat-test tal-laboratorju ta’ 100:1. Neħħi l-ilma żejjed mill-kampjun billi tagħsru, tiġbdu jew bl-użu ta’ magni ċentrifugi u mbagħad ħalli l-kampjun jinxef bl-arja.
F’każ ta’ elastolefin jew ta’ taħlitiet ta’ fibri li fihom l-elastolefin jew fibri oħra (suf, xagħar tal-annimali, ħarir, qoton, kittien (jew għażel) qanneb ġenwin, ġuta, abaka, alfa, kajjar, ġummar, rami, sisal, kupru, modal, proteina, visk, akrilik, poliamide jew najlon, poliesteri, elastomultiester) il-proċedura li għadha kemm ġiet deskritta għandha tkun daqsxejn modifikata billi ż-żejt mhux raffinat eteru ħafif għandu jiġi sostitwit bl-aċetun.
F’każ ta’ taħlitiet binarji tal-fibri li fihom l-elastolefin u l-aċetat il-proċedura li ġejja għandha tapplika bħala t-trattament ta’ qabel. Oħroġ il-kampjun tat-test tal-laboratorju għal 10 minuti f’temperatura ta’ 80 °C b’soluzzjoni ta’ 25 g/l ta’ 50 % aċidu ortofosforiku u 50 g/l ta’ urea. Uża proporzjon tal- kampjun-likur tat-test tal-laboratorju ta’ 100:1. Aħsel il-kampjun tat-test tal-laboratorju fl-ilma, qattar u aħslu f’soluzzjoni ta’ 0,1 % bikarbonat tas-sodju, fl-aħħar nett aħsel sewwa fl-ilma.
Meta materja mhux fibruża ma tkunx tista’ titneħħa biż-żejt mhux raffinat ħafif u bl-ilma, għandha titneħħa billi tissostitwixxi l-metodu tal-ilma deskritt hawn fuq b’metodu adatt li bl-ebda mod ma jbiddel sostanzjalment kwalunkwe mill-kostitwenti tal-fibra. Madankollu, għal xi fibri ta’ ħaxix naturali mhux ibbliċjati (eż. il-ġuta, il-kajjar), għandu jiġi osservat li t-trattament normali ta’ qabel biż-żejt mhux raffinat ħafif u bl-ilma ma jneħħix is-sostanzi mhux fibrużi naturali kollha; madankollu t-trattament addizzjonali ta’ qabel ma jiġix applikat għajr jekk il-kampjun ikun fih tirqim li ma jdubx la fiż-żejt mhux raffinat ħafif u lanqas fl-ilma.
Ir-rapporti tal-analiżi għandhom jinkludu dettalji sħaħ tal-metodi użati għat-trattament ta’ qabel.
I.7. PROĊEDURA TAT-TEST
I.7.1. Struzzjonijiet ġenerali
I.7.1.1. Tnixxif
Wettaq l-operazzjonijiet kollha tat-tnixxif għal mhux inqas minn erba’ sigħat u mhux aktar minn 16-il siegħa f’105 ± 3C f’forn ventilat bil-bieba tal-forn magħluqa minn kullimkien. Jekk il-perijodu tat-tnixxif huwa inqas minn 14-il siegħa, il-kampjun għandu jintiżen biex jiġi vverifikat li l-piż tiegħu sar kostanti. Il-piż jista’ jitqies li sar kostanti jekk, wara perijodu ieħor ta’ tnixxif ta’ 60 minuta, il-varjazzjoni tiegħu hija inqas minn 0,05 %.
Evita li tmiss il-griġjoli u l-fliexken tal-użin, il-kampjuni jew ir-residwi bl-idejn waqt l-operazzjonijiet ta’ tnixxif, tat-tibrid u tal-użin.
Kampjuni xotti fi flixkun tal-użin bl-għatu tiegħu maġenbu. Wara t-tnixxif, agħlaq il-flixkun tal-użin bit-tapp qabel ma tneħħih mill-forn, u ttrasferih mill-aktar fis possibbli lejn id-dessikatur.
Nixxef il-griġjol filtru fi flixkun tal-użin bl-għatu tiegħu maġenbu fil-forn. Wara t-tnixxif, agħlaq il-flixkun tal-użin u ttrasferih mill-aktar fis possibbli lejn id-dessikatur.
Fejn jiġi użat apparat ieħor għajr griġjol filtru, l-operazzjonijiet ta’ tnixxif fil-forn għandhom jitwettqu b’tali mod li jippermettu li jiġi stabbilit il-piż xott tal-fibri mingħajr telf.
I.7.1.2. Tibrid
Wettaq l-operazzjonijiet kollha ta’ tibrid fid-dessikatur b’dan tal-aħħar imqiegħed ħdejn il-miżien, sakemm jinkiseb it-tibrid sħiħ tal-fliexken tal-użin, u fi kwalunkwe każ għal mhux inqas minn sagħtejn.
I.7.1.3. Użin
Wara t-tibrid, kompli l-użin tal-flixkun tal-użin fi żmien żewġ minuti minn meta tneħħih mid-dessikatur. Iżen sa preċiżjoni ta’ 0,0002 g.
I.7.2. Proċedura
Ħu kampjun tat-test mill-kampjun tat-test tal-laboratorju ttrattat minn qabel li jkun jiżen tal-inqas 1 g. Aqta’ ħajt jew drapp f’tulijiet ta’ madwar 10 mm, mifrudin kemm jista’ jkun possibbli. Nixxef il-kampjun fi flixkun tal-użin, berrdu fid-dessikatur u iżnu. Ittrasferixxi l-kampjun għar-reċipjent tal-ħġieġ speċifikat fis-sezzjoni adatta tal-metodu rilevanti tal-Unjoni, erġa’ iżen il-flixkun tal-użin minnufih u ikseb il-piż xott tal-kampjun permezz tad-differenza. Kompli t-test kif speċifikat fis-sezzjoni adatta tal-metodu applikabbli. Eżamina l-fdal mikroskopikali biex tikkontrolla li fil-fatt it-trattament ikun neħħa għal kollox il-fibra li ddub.
I.8. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Fisser il-piż tal-komponent li ma jdubx bħala perċentwali tal-piż totali tal-fibra fit-taħlita. Il-perċentwali tal-komponent li jdub jinkiseb permezz tad-differenza. Ikkalkula r-riżultati fuq il-bażi ta’ piż xott, nadif, aġġustati b’(a) il-livelli miftehma u (b) il-fatturi tal-korrezzjoni meħtieġa biex jittieħed kont tat-telf tal-materja waqt it-trattament minn qabel u l-analiżi. Il-kalkoli għandhom isiru bl-applikazzjoni tal-formula mogħtija f’I.8.2.
I.8.1. Kalkolu tal-perċentwali tal-komponent li ma jdubx fuq bażi ta’ piż xott, nadif, li ma jiħux kont tal-piż tal-fibra mitluf waqt it-trattament minn qabel.
fejn
|
P1 %
|
huwa l-perċentwali ta’ komponent li ma jdubx xott, nadif,
|
|
m
|
huwa l-piż xott tal-kampjun tat-test wara t-trattament minn qabel,
|
|
r
|
huwa l-piż xott tal-fdal,
|
|
d
|
huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż tal-komponent li ma jdubx fir-reaġent waqt l-analiżi. Il-valuri adatti ta’ “d” huma mogħtija fis-sezzjoni rilevanti ta’ kull metodu.
|
Naturalment, dawn il-valuri ta’ “d” huma l-valuri normali applikabbli għal fibri sottogradati kimikament.
I.8.2. Kalkolu tal-perċentwali tal-komponent li ma jdubx fuq bażi ta’ piż xott, nadif, b’aġġustament b’fatturi konvenzjonali u fejn adatt fatturi ta’ korrezzjoni għal telf fil-piż waqt it-trattament minn qabel.
fejn
|
P1A%
|
huwa l-perċentwali ta’ komponent li ma jdubx, aġġustat bil-livelli miftehma u għal telf ta’ piż waqt it-trattament minn qabel,
|
|
P1
|
huwa l-perċentwali ta’ komponent li ma jdubx xott, nadif kif ikkalkulat mill-formula murija f’I.8.1,
|
|
a1
|
hija l-livell miftiehem għall-komponent li ma jdubx (ara l-Anness IX),
|
|
a2
|
hija l-livell miftiehem għall-komponent li jdub (ara l-Anness IX),
|
|
b1
|
huwa t-telf tal-perċentwali tal-komponent li ma jdubx ikkawżat bit-trattament minn qabel,
|
|
b2
|
huwa t-telf tal-perċentwali tal-komponent li jdub ikkawżat bit-trattament minn qabel,
|
Il-perċentwali tat-tieni komponent huwa P2A% = 100 - P1A%
Fejn ikun intuża trattament minn qabel speċjali, il-valuri ta’ b1 u b2 għandhom jiġu stabbiliti, jekk possibbli, billi tkun sottomessa kull waħda mill-kostitwenti tal-fibri puri għat-trattament minn qabel applikat fl-analiżi. Fibri puri huma dawk ħielsa minn materjal mhux fibruż għajr dak li normalment ikun preżenti fihom (kemm b’mod naturali jew minħabba l-proċess ta’ manifattura), fl-istat (mhux ibbliċjat, ibbliċjat) li fih jinstabu fil-materjal li għandu jiġi analizzat.
Fejn l-ebda fibra kostitwenti separata nadifa użata fil-manifattura tal-materjal li għandu jiġi analizzat ma tkun disponibbli, għandhom jintużaw il-valuri medji ta’ b1 u b2 kif miksuba mit-testijiet imwettqa fuq fibri nodfa simili għal dawk fit-taħlita li tkun qegħda tiġi eżaminata.
Jekk jiġi applikat trattament normali minn qabel permezz tal-estrazzjoni biż-żejt mhux raffinat ħafif u l-ilma, il-fatturi ta’ korrezzjoni b1 u b2 jistgħu ma jitqisux, għajr fil-każ ta’ qoton mhux ibbliċjat, kittien mhux ibbliċjat (jew għażel) u qanneb mhux ibbliċjat, fejn it-telf ikkawżat minn trattament minn qabel ikun konvenzjonalment jitqies ta’ 4 %, u fil-każ ta’ polipropilene, fejn qed jitqies ta’ 1 %.
Fil-każ ta’ fibri oħra, it-telf dovut għat-trattament minn qabel huwa mwarrab b’mod konvenzjonali fil-kalkoli.
II. Metodu ta’ analiżi kwantitattiva b’separazzjoni manwali
II.1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal fibri tat-tessuti ta’ kull tip sakemm dawn ma jiffurmawx taħlita intima u sakemm ikun possibbli li dawn jiġu mifrudin bl-idejn.
II.2. PRINĊIPJU
Wara l-identifikazzjoni tal-kostitwenti tat-tessuti, il-materjal mhux fibruż jitwarrab bi trattament minn qabel addatt u mbagħad il-fibri jiġu separati bl-idejn, imnixxfa u miżuna sabiex jiġi kkalkulat il-proporzjon ta’ kull fibra fit-taħlita.
II.3. APPARAT
II.3.1. Flixkun tal-użin jew xi apparat ieħor li jagħti riżultati identiċi.
II.3.2. Dessikkatur li jkun fih is-silika-ġel li jindika fih innifsu.
II.3.3. Forn ventilat għat-tnixxif tal-eżemplari f’105 ± 3 °C.
II.3.4. Miżien analitiku, preċiż sa 0,0002 g.
II.3.5. Soxhlet extractor, jew apparat ieħor li jagħti riżultat identiku.
II.3.6. Labra.
II.3.7. Twist tester jew apparat simili.
II.4. REAĠENTI
II.4.1. Żejt mhux raffinat ħafif, iddistillat mill-ġdid, medda ta’ togħlija 40 sa 60 °C.
II.4.2. Ilma ddistillat jew dejonizzat.
II.4.3. Aċetun.
II.4.4. Aċidu ortofosforiku.
II.4.5. Urea.
II.4.6. Bikarbonat tas-sodju.
Ir-reaġenti kollha użati għandhom ikunu kimikament puri.
II.5. ATMOSFERA TA’ KONDIZZJONAR U TTESTJAR
Ara I.4.
II.6. KAMPJUN TAT-TEST TAL-LABORATORJU
Ara I.5.
II.7. TRATTAMENT MINN QABEL TAL-KAMPJUN TAT-TEST TAL-LABORATORJU
Ara I.6.
II.8. PROĊEDURA
II.8.1. Analiżi tal-ħajt
Agħżel mill-kampjun tat-test tal-laboratorju li ġie trattat minn qabel, eżamplari ta’ piż mhux inqas minn 1 g. Għal ħajt fin ħafna, l-analiżi tista’ ssir fuq tul minimu ta’ 30 m, ikun kemm ikun il-piż.
Aqta’ l-ħajt f’biċċiet ta’ tul addatt u ifred it-tipi ta’ fibri permezz ta’ labra u, jekk ikun meħtieġ, twist tester. It-tipi ta’ fibri hekk miksuba jitqiegħdu fi fliexken tal-użin li twieżnu minn qabel u mnixxfa f’105 ± 3 °C sakemm jinkiseb piż kostanti, kif deskritt f’I.7.1 u I.7.2.
II.8.2. Analiżi tad-drapp
Agħżel minn kampjun tat-test tal-laboratorju ttrattat minn qabel, ’il bogħod sewwa mit-truf tiegħu, kampjun ta’ piż mhux inqas minn 1 g, bit-truf ittrimmjati sewwa biex jiġi evitat il-ftuq u imxi b’mod parallel mal-ħjut tat-tgħama jew tal-medd, jew fil-każ ta’ drappijiet innittjati fil-linja tal-għoqod u l-korsijiet. Ifred it-tipi ta’ fibri differenti, iġborhom fi fliexken tal-użin li twieżnu minn qabel u kompli kif deskritt f’II.8.1.
II.9. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Esprimi l-piż tal-fibri kostitwenti bħala perċentwali tal-piż totali tal-fibri fit-taħlita. Ikkalkula r-riżultati fuq il-bażi ta’ piż xott, nadif, aġġustat b’(a) il-livelli miftehma u (b) il-fatturi ta’ korrezzjoni meħtieġa biex jittieħed kont tal-materja waqt it-trattament minn qabel.
II.9.1. Il-kalkolu tal-piżijiet tal-perċentwali tal-fibra niexfa, nadifa, mingħajr ma jittieħed kont tal-piż tal-fibra mitluf waqt it-trattament minn qabel:
|
P1 %
|
huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott, nadif,
|
|
m1
|
huwa l-piż nadif, niexef tal-ewwel komponent,
|
|
m2
|
huwa l-piż nadif, niexef tat-tieni komponent.
|
II.9.2. Għall-kalkolu tal-perċentwali ta’ kull komponent b’aġġustament tal-livelli miftehma u, fejn adatt, bil-fatturi tal-korrezzjoni għat-telf ta’ materja waqt it-trattament minn qabel, ara I.8.2.
III.1. Preċiżjoni tal-metodi
Il-preċiżjoni indikata f’metodi individwali hija relatata mar-riproduċibbiltà.
Ir-riproduċibbiltà tirreferi għall-affidabbiltà, jiġifieri l-viċinanza ta’ ftehim bejn valuri esperimentali miksubin minn operaturi f’laboratorji differenti jew fi żminijiet differenti li jużaw l-istess metodu u li jiksbu riżultati individwali fuq kampjuni ta’ taħlita identika konsistenti.
Ir-riproduċibbiltà hija espressa bil-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
Għalhekk, id-differenza bejn żewġ riżultati f’sensiela ta’ analiżi magħmula f’laboratorji differenti taqbeż biss il-limitu ta’ fiduċja f’ħames każijiet minn 100, sakemm jintuża metodu ta’ applikazzjoni korrett u normali għal taħlita konsistenti u identika.
III.2. Rapport tat-test
III.2.1. Iddikjara li l-analiżi saret f’konformità ma’ dan il-metodu.
III.2.2. Agħti dettalji ta’ kwalunkwe trattament minn qabel speċjali (ara I.6).
III.2.3. Agħti r-riżultati individwali u l-medja aritmetika, kollha sa l-eqreb 0,1.
IV. Metodi speċjali
Tabella Sommarja
|
Metodu osservat
|
Kamp ta' applikazzjoni
|
Reaġent/Deskrizzjoni
|
|
Komponent li jdub
|
Komponent li ma jdubx
|
|
1.
|
Aċetat
|
Ċerti fibri oħra
|
Aċetun
|
|
2.
|
Ċerti fibri ta' proteina
|
Ċerti fibri oħra
|
Ipoklorit
|
|
3.
|
Visk, kupru jew ċerti tipi ta' modal
|
Ċerti fibri oħra
|
Aċidu formiku u klorur taż-żingu
|
|
4.
|
Poliamide jew najlon
|
Ċerti fibri oħra
|
Aċidu formiku, 80 % m/m
|
|
5.
|
Aċetat
|
Ċerti fibri oħra
|
Alkoħol tal-benżil
|
|
6.
|
Triaċetat jew polilactid
|
Ċerti fibri oħra
|
Diklorometan
|
|
7.
|
Ċerti fibri ċellulożi
|
Ċerti fibri oħra
|
Aċidu sulfuriku, 75 % m/m
|
|
8.
|
Akriliki, ċerti modakriliki jew ċerti klorofibri
|
Ċerti fibri oħra
|
Dimethylformamide
|
|
9.
|
Ċerti klorofibri
|
Ċerti fibri oħra
|
Disulfid tal-karbonju/aċetun, 55,5/44,5 % v/v
|
|
10.
|
Aċetat
|
Ċerti fibri oħra
|
Aċidu aċetiku glaċjali
|
|
11.
|
Ħarir
|
Ċerti fibri oħra
|
Aċidu sulfuriku, 75 % m/m
|
|
12.
|
Ġuta
|
Ċerti fibri tal-annimali
|
Metodu bil-kontenut ta' nitroġenu
|
|
13.
|
Polipropilene
|
Ċerti fibri oħra
|
Ksilin
|
|
14.
|
Ċerti fibri oħra
|
Klorofibri (omopolimeri tal-klorur tal-vinil), elastolefin jew melamina
|
Aċidu sulfuriku konċentrat
|
|
15.
|
Klorofibri, ċerti modakriliki, ċerti elastani, aċetati, triaċetati
|
Ċerti fibri oħra
|
Ċikloesanun
|
|
16.
|
Melamina
|
Qoton jew aramid
|
Aċidu formiku jaħraq, 90 % m/m
|
METODU Nru 1
AĊETAT U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu tal-aċetun)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
2.
|
suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), ħarir (4), qoton (5), kittien (jew għażel) (7), qanneb ġenwin (8), ġuta (9), abaka (10), alfa (11), kajjar (12), ġummar (13), rami (14), sisal (15), kupru (21), modal (22), proteina (23), visk (25), akrilik (26), poliamide jew najlon (30), poliester (35), elastomultiester (45), elastolefin (46) u melamina (47).
|
Il-metodu mhuwa applikabbli, fl-ebda ċirkostanza, għal fibri tal-aċetat li jkunu ġew deaċetilitati fuq il-wiċċ.
2. PRINĊIPJU
L-aċetat jiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, mal-aċetun. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa tiegħu, ikkoreġuta jekk meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tal-aċetat xott jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (addizzjonali għal dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
Flasks konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ tal-inqas 200 ml.
3.2. Reaġent
Aċetun
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u pproċedi kif ġej:
|
|
Mal-kampjun tat-test miżmum fil-flask konikali bit-tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ tal-inqas 200 ml, żid 100 ml ta’ aċetun għal kull gramma tal-kampjun tat-test, ħawwad il-flask, ħallih joqgħod għal 30 minuta fit-temperatura ta’ kamra, minn ħin għall-ieħor ħawdu, u mbagħad għaddi l-likwidu minn ġewwa l-griġjol filtru miżun.
|
|
|
Irrepeti t-trattament għal darbtejn oħra (b’kollox agħmel tliet estrazzjonijiet), iżda għal perijodi ta’ 15-il minuta biss, biex hekk il-ħin totali tat-trattament fl-aċetun ikun ta’ siegħa. Ittrasferixxi l-fdal għall-griġjol filtru. Aħsel il-fdal fil-griġjol filtru bl-aċetun u nixxfu bil-ġbid tal-arja. Erġa’ imla l-griġjol filtru bl-aċetun u ħallih jinxef taħt il-gravità.
|
|
|
Fl-aħħar nett, nixxef il-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00 għajr għall-melamina, li għaliha “d” = 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex akbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 2
ĊERTI FIBRI TA’ PROTEINA U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu bl-użu tal-ipoklorit)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
ċerti fibri ta’ proteina, li huma: suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), ħarir (4), proteina (23);
ma’
|
|
2.
|
qoton (5), kupru (21), modal (22), visk (25), akrilik (26), klorofibri (27), poliamide jew najlon (30), poliester (35), polipropilene (37), elastan (43), fibri ta’ ħġieġ (44), elastomultiester (45), elastolefin (46) u melamina (47).
|
Jekk fibri ta’ proteina differenti huma preżenti, il-metodu jagħti t-total tal-ammonti tagħhom imma mhux il-kwantitajiet individwali tagħhom.
2. PRINĊIPJU
Il-fibra tal-proteina tiddewweb minn piż magħruf tat-taħlita niexfa, b’soluzzjoni ta’ ipoklorit. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa tiegħu, ikkoreġuta jekk meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tal-fibra tal-proteina niexfa jinstab permezz tad-differenza.
Jistgħu jintużaw jew ipoklorit tal-litju jew ipoklorit tas-sodju għat-tħejjija tas-soluzzjoni tal-ipoklorit.
L-ipoklorit tal-litju huwa rrakkomandat f’każijiet li jinvolvu numru żgħir ta’ analiżi jew għal analiżi magħmula f’intervalli kemmxejn twal. Dan minħabba li l-perċentwali ta’ ipoklorit fl-ipoklorit tal-litju solidu — differenti mill-ipoklorit tas-sodju — huwa virtwalment kostanti. Jekk il-perċentwali ta’ ipoklorit huwa magħruf, mhemmx bżonn li l-kontenut ta’ ipoklorit jiġi kkontrollat iodometrikament għal kull analiżi, minħabba li jista’ jintuża porzjon miżun kostanti tal-ipoklorit tal-litju.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Erlenmeyer flask b’tapp tal-ħġieġ, 250 ml.
(ii) thermostat, li jista’ jiġi aġġustat għal 20 (± 2) °C.
3.2. Reaġenti
(i) Reaġent tal-ipoklorit
(a) Soluzzjoni tal-ipoklorit tal-litju
Din tikkonsisti f’soluzzjoni mħejjija friska li jkun fiha 35 (± 2) g/l ta’ klorin attiv (bejn wieħed u ieħor 1 M), li magħha jiġi miżjud 5 (± 0,5) g/l ta’ idrossidu tas-sodju maħlul qabel. Biex tħejji, dewweb 100 gramma tal-ipoklorit tal-litju li jkun fih 35 % ta’ klorin attiv (jew 115-il gramma li jkun fihom 30 % klorin attiv) f’bejn wieħed u ieħor 700 ml ilma distillat, żid 5 grammi ta’ idrossidu tas-sodju maħlul f’bejn wieħed u ieħor 200 ml ilma distillat u imla sa litru wieħed bl-ilma distillat. Is-soluzzjoni li tkun ġiet imħejjija friska mhemmx bżonn li tiġi kkontrollata b’mod iodometriku.
(b) Soluzzjoni tal-ipoklorit tas-sodju
Din tikkonsisti f’soluzzjoni mħejjija friska li jkun fiha 35 (± 2) g/l ta’ klorin attiv (bejn wieħed u ieħor 1 M), li miegħu jiżdiedu 5 (± 0,5) g/l ta’ idrossidu tas-sodju maħlul qabel.
Ivverifika l-kontenut ta’ klorin attiv tas-soluzzjoni iodometrika qabel kull analiżi.
(ii) Aċidu aċetiku, soluzzjoni dilwita
Iddilwa 5 ml ta’ aċidu aċetiku glaċjali għal litru wieħed bl-ilma.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u pproċedi kif ġej: ħallat bejn wieħed u ieħor gramm wieħed mill- eżemplari tat-test ma’ bejn wieħed u ieħor 100 ml tas-soluzzjoni tal-ipoklorit (ipoklorit tal-litju jew tas-sodju) fi flask ta’ 250 ml u ħawdu sewwa biex ixxarrab l-eżemplari tat-test.
Imbagħad saħħan il-flask għal 40 minuta f’thermostat f’20 °C u ħawdu kontinwament, jew tal-inqas f’intervalli regolari. Minħabba li t-tidwib tas-suf jibqa’ sejjer b’mod eżotermiku, ir-reazzjoni tas-sħana ta’ dan il-metodu għandha titqassam u titneħħa. Inkella, jistgħu jinħolqu żbalji mid-dissoluzzjoni inizjali tal-fibri li ma jdubux.
Wara 40 minuta, iffiltra l-kontenut tal-flask minn ġewwa griġjol filtru tal-ħġieġ miżun u ttrasferixxi kwalunkwe fdal tal-fibri fil-griġjol filtru billi tlaħlaħ il-flask b’daqsxejn reaġent tal-ipoklorit. Ixxotta l-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja u aħsel il-fdal suċċessivament bl-ilma, iddilwa l-aċidu aċetiku, u fl-aħħar bl-ilma, waqt li tixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja wara kull addizzjoni. Tapplikax il-ġbid tal-arja qabel ma kull likur tal-ħasil ikun ixxotta taħt gravità.
Fl-aħħar nett, ixxotta l-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00, għajr għall-qoton, il-visk, il-modal u l-melamina, li għalihom = 1,01, u l-qoton mhux ibbliċjat, li għalih = 1,03.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex akbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 3
VISK, KUPRU JEW ĊERTI TIPI TA’ MODAL U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża l-aċidu formiku u l-klorur taż-żingu)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
visk (25) jew kupru (21), inklużi ċerti tipi ta’ fibra tal-modal (22);
ma’
|
|
2.
|
qoton (5), elastolefin (46) u melamina (47).
|
Jekk jinstab li tkun preżenti fibra tal-modal, għandu jsir test preliminarju biex jivverifika jekk din iddubx fir-reaġent.
Dan il-metodu mhuwiex applikabbli għal taħlitiet li fihom, il-qoton ġarrab degradazzjoni kimika eċċessiva, u lanqas meta l-visk jew il-kupru jiġi mdewweb għal kollox bil-preżenza ta’ ċerti żebgħat jew tirqim li ma jistgħux jiġu mwarrba għal kollox.
2. PRINĊIPJU
Il-fibra tal-visk, tal-kupru jew tal-modal tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, b’reaġent li jkun magħmul mill-aċidu formiku u mill-klorur taż-żingu. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-piż tiegħu kkorreġut jiġi espress bħala perċentwali tal-piż xott tat-taħlita. Il-perċentwali tal-fibra tal-visk, tal-kupru jew tal-modal xott jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) flasks konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ tal-inqas 200 ml.
(ii) apparat biex iżomm il-flasks f’40 (± 2) °C.
3.2. Reaġenti
(i) Soluzzjoni li jkun fiha 20 g ta’ klorur taż-żingu anidruż imdewweb u 68 g ta’ aċidu formiku anidruż magħmul minn 100 g bl-ilma (jiġifieri 20 parti tal-piż ta’ klorur taż-żingu anidruż imdewweb għal 80 parti tal-piż ta’ 85 % mm ta’ aċidu formiku).
NB:
F’dan ir-rigward, għandha tingħata attenzjoni, għall-punt I.3.2.2, li jistabbilixxi li r-reaġenti kollha użati għandhom ikunu kimikament puri; barra minn hekk, huwa essenzjali li jintuża klorur taż-żingu anidruż imdewweb biss.
(ii) Soluzzjoni tal-idrossidu tal-ammonja: iddilwa 20 ml ta’ soluzzjoni tal-ammonja kkonċentrata (densità relattiva f’ 20 °C: 0,880 ) għal litru wieħed bl-ilma.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u pproċedi kif ġej: poġġi l-kampjun minnufih fil-flask, imsaħħan minn qabel għal 40 °C. Żid 100 ml tas-soluzzjoni tal-aċidu formiku u klorur taż-żingu, imsaħħna minn qabel għal 40 °C għal kull gramma tal-kampjun. Daħħal it-tapp u ħawwad il-flask sewwa. Żomm il-flask u l-kontenut tiegħu f’temperatura kostanti ta’ 40 °C għal sagħtejn u nofs, waqt li tħawwad il-flask f’intervalli ta’ siegħa.
Iffiltra l-kontenut tal-flask minn griġjol filtru miżun u bl-għajnuna ta’ reaġent ittrasferixxi għal ġewwa l-griġjol xi fibri li jifdal fil-flask. Laħlaħ b’20 ml ta’ reaġent imsaħħan minn qabel għal 40 °C.
Aħsel il-griġjol u l-fdal sewwa bl-ilma f’40 °C. Laħlaħ il-fdal fibruż f’bejn wieħed u ieħor 100 ml ta’ soluzzjoni ta’ ammonja kiesħa (3.2.ii) waqt li tiżgura li dan il-fdal jibqa’ mgħaddas għal kollox fis-soluzzjoni għal 10 minuti (8); imbagħad laħlaħ sew bl-ilma kiesaħ.
Tapplikax il-ġbid tal-arja qabel ma kull likur tal-ħasil ikun ixxotta taħt gravità.
Finalment, ixxotta l-likwidu li jifdal bil-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, u berridhom u iżinhom.
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa 1,02 għall-qoton, 1,01 għall-melamina u 1,00 għall-elastolefin.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 2 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 4
POLIAMID JEW NAJLON, U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża 80 % m/m ta’ aċidu formiku)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
poliamid jew najlon, (30);
ma’
|
|
2.
|
suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), qoton (5), kupru (21), modal (22), visk (25), akrilik (26), klorofibra (27), poliester (35), polipropilene (37), fibra tal-ħġieġ (44), elastomultiester (45), elastolefin (46) u melamina (47).
|
Kif issemma hawn fuq, dan il-metodu huwa applikabbli wkoll għal taħlitiet bis-suf, iżda meta l-kontenut ta’ suf jaqbeż il-25 %, għandu jiġi applikat il-metodu Nru 2 (tħoll is-suf f’taħlita ta’ alkalin sodju ipokloritu jew litju ipokloritu).
2. PRINĊIPJU
Il-fibra tal-poliamid jew tan-najlon tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, bl-aċidu formiku. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tal-poliamid xott jew najlon jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
3.2. Reaġenti
(i) Aċidu formiku (80 % m/m, densità relattiva f’20 °C: 1,186). Iddilwa 880 ml ta’ 90 % m/m aċidu formiku (densità relattiva f’20 °C: 1,204) għal litru wieħed bl-ilma. Inkella, iddilwa 780 ml ta’ 98 sa 100 % m/m aċidu formiku (densità relattiva f’20 °C: 1,220) għal litru wieħed bl-ilma.
Il-konċentrazzjoni mhijiex kritika fi ħdan il-medda ta’ 77 sa 83 % m/m aċidu formiku.
(ii) Ammonja, soluzzjoni dilwita: iddilwa 80 ml ta’ soluzzjoni ta’ ammonja kkonċentrata (densità relattiva f’20 °C: 0,880) għal litru wieħed bl-ilma.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej: għall-kampjun miżmum fi flask konikali ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml, żid 100 ml ta’ aċidu formiku għal kull gramm ta’ kampjun. Poġġi t-tapp, ħawwad il-flask biex ixxarrab il-kampjun. Ħalli l-flask għal 15-il minuta f’temperatura tal-kamra, waqt li tħawdu minn ħin għal ieħor. Iffiltra l-kontenut tal-flask minn ġewwa l-griġjol filtru miżun u ttrasferixxi kwalunkwe fdal tal-fibri fil-griġjol filtru billi taħsel il-flask b’daqsxejn reaġent tal-aċidu formiku.
Ixxotta l-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja u aħsel il-fdal fuq il-filtru suċċessivament bir-reaġent tal-aċidu formiku, ilma sħun, soluzzjoni ta’ ammonja ddilwita, u fl-aħħar bl-ilma kiesaħ, waqt li tixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja wara kull addizzjoni. Tapplikax il-ġbid tal-arja qabel ma kull likur tal-ħasil ikun ixxotta taħt gravità.
Fl-aħħar nett, nixxef il-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00 għajr għall-melamina, li għaliha “d” = 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 5
AĊETAT U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża l-alkoħol tal-benżil)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara t-tneħħija ta’ materja mhux fibruża, ta’:
|
2.
|
triaċetat (24), elastolefin (46) u melamina (47).
|
2. PRINĊIPJU
Il-fibra tal-aċetat tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, bl-alkoħol tal-benżil fi 52 ± 2 °C.
Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-piż tiegħu huwa mfisser bħala perċentwali tal-piż xott tat-taħlita. Il-perċentwali tal-aċetat xott jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
(ii) Xejker mekkaniku.
(iii) Termostat jew apparat ieħor biex iżomm il-flask f’temperatura ta’ 52 ± 2 °C.
3.2. Reaġenti
(i) Alkoħol tal-benżil
(ii) Etanol.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u pproċedi kif ġej:
|
|
Mal-kampjun miżmum fil-flask konikali, żid 100 ml ta’ alkoħol tal-benżil għal kull gramm tal-kampjun. Daħħal it-tapp, orbot il-flask max-xejker biex ikun mgħaddas fil-banjumarija, miżmum fi 52 ± 2 °C, u ħawwad għal 20 minuta f’din it-temperatura.
(Minflok l-użu ta’ xejker mekkaniku, il-flask jista’ jitħawwad bis-saħħa bl-idejn).
|
|
|
Għaddi l-likwidu minn ġewwa l-griġjol filtru miżun. Żid doża oħra ta’ alkoħol tal-benżil fil-flask u ħawdu bħal qabel fi 52 ± 2 °C għal 20 minuta.
|
|
|
Għaddi l-likwidu minn ġewwa l-griġjol filtru. Irrepeti ċ-ċiklu tal-operazzjonijiet għat-tielet darba.
|
|
|
Fl-aħħar battal il-likwidu u l-fdal fil-griġjol filtru; aħsel xi fibri li jifdal mill-flask għal ġewwa l-griġjol bi kwantità żejda ta’ alkoħol tal-benżil fi 52 ± 2 °C. Ixxotta sewwa l-griġjol.
|
|
|
Ittrasferixxi l-fibri fi flask, laħlaħ bl-etanol u wara li tħawwad b’mod manwali għaddi mill-griġjol filtru.
|
|
|
Irrepeti l-proċess tat-tlaħliħ għal darbtejn jew tliet darbiet oħra. Ittrasferixxi l-fdal fil-griġjol u xxotta sewwa. Nixxef il-griġjol u l-fdal u berridhom u iżinhom.
|
5. IL-KALKOLU U L-ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00 għajr għall-melamina, li għaliha “d” = 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 6
TRIAĊETATI JEW POLILATTID U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża d-diklorometan)
1. IL-KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
triaċetat (24) jew polilactide (34);
ma’
|
|
2.
|
suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), ħarir (4), qoton (5), kupru (21), modal (22), visk (25), akrilik (26), poliamid jew najlon (30), poliester (35), fibra tal-ħġieġ (44), elastomultiester (45), elastolefin (46) u melamina (47).
|
Nota
Fibri triaċetati li saritilhom l-aħħar passata li wasslet għal idrolisi parzjali ma jibqgħux jinħallu kompletament f’dan ir-reaġent. F’każijiet bħal dawn, il-metodu mhuwiex applikabbli.
2. PRINĊIPJU
Il-fibri tat-triaċetat jew tal-polilactide jiddewbu minn piż xott magħruf tat-taħlita, bid-diklorometan. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tat-triaċitat jew tal-polilactide niexef jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
3.2. Reaġent
Diklorometan.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun ta’ test miżmum fil-flask konikali bit-tapp tal-ħġieġ ta’ 200 ml, żid 100 ml ta’ diklorometan għal kull gramma tal-kampjun ta’ test, daħħal it-tapp, ħawwad il-flask biex ixxarrab il-kampjun ta’ test u ħallih għal 30 minuta fit-temperatura tal-kamra, waqt li tħawwad il-flask kull għaxar minuti. Għaddi l-likwidu minn ġewwa l-griġjol filtru miżun. Żid 60 ml ta’ diklorometan fil-flask li fih il-fdal, ħawwad b’mod manwali u ffiltra l-kontenut tal-flask mill-griġjol filtru. Ittrasferixxi l-fibri residwi għall-griġjol billi taħsel il-flask minn ġewwa bi ftit iktar diklorometan. Ixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja biex tneħħi l-likwidu żejjed, erġa’ imla l-griġjol bid-diklorometan u ħallih jixxotta taħt gravità.
|
|
|
Fl-aħħar, applika l-ġbid tal-arja biex telimina l-eċċess tal-likwidu, imbagħad ittratta l-fdal bil-misħun biex telimina s-solvent kollu, applika l-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ “d” huwa ta’ 1,00, barra fil-każ tal-poliester, tal-elastomultiester, tal-elastolefin, u tal-melamina li għalihom il-valur ta’ “d” huwa ta’ 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 7
ĊERTI FIBRI TAĊ-ĊELLULOŻA U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża 75 % m/m ta’ aċidu sulfuriku)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
qoton (5), kittien (jew għażel) (7), qanneb ġenwin (8), rami (14), kupru (21), modal (22), visk (25);
ma’
|
|
2.
|
poliester (35), elastomultiester (45) u elastolefin (46)
|
2. PRINĊIPJU
Il-fibra taċ-ċelluloża tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, b’75 % m/m aċidu sulfuriku. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-piż tiegħu huwa mfisser bħala perċentwali tal-piż xott tat-taħlita. Il-proporzjon tal-fibra taċ-ċelluloża niexfa jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 500 ml.
(ii) Termostat jew apparat ieħor biex iżomm il-flask f’temperatura ta’ 50 ± 5 °C.
3.2. Reaġenti
(i) Aċidu sulfuriku, 75 ± 2 % m/m
Ħejji billi żżid b’attenzjoni, waqt li tberred, 700 ml ta’ aċidu sulfuriku (densità relattiva f’20 °C: 1,84) sa 350 ml ta’ ilma ddistillat.
Wara li s-soluzzjoni tkun birdet għat-temperatura tal-kamra, iddilwa għal litru wieħed bl-ilma.
(ii) Ammonja, soluzzjoni dilwita
Iddilwa 80 ml ta’ soluzzjoni ta’ ammonja (densità relattiva f’20 °C: 0,88) għal litru wieħed bl-ilma.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun miżmum fil-flask konikali bit-tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċita ta’ għallinqas 500 ml, żid 200 ml ta’ 75 % ta’ aċidu sulfuriku għal kull gramm tal-kampjun, daħħal it-tapp u b’attenzjoni ħawwad il-flask biex ixxarrab il-kampjun.
|
|
|
Żomm il-flask f’50 ± 5 °C għal siegħa, ħawdu f’intervalli regolari ta’ bejn wieħed u ieħor 10 minuti. Iffiltra l-kontenut mill-griġjol filtru miżun permezz tal-ġbid tal-arja. Ittrasferixxi xi fibri residwi billi taħsel il-flask b’daqsxejn aċidu sulfuriku ta’ 75 %. Ixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja u aħsel il-fdal fuq il-filtru darba bil-mili tal-griġjol b’porzjon frisk ta’ aċidu sulfuriku. Tapplikax il-ġbid tal-arja qabel ma l-aċidu jkun ixxotta taħt gravità.
|
|
|
Aħsel suċċessivament il-fdal diversi drabi bl-ilma kiesaħ, darbtejn b’soluzzjoni ta’ ammonja dilwita, u mbagħad waħda sew bl-ilma kiesaħ, waqt li tixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja wara kull addizzjoni. La tapplikax il-ġbid tal-arja qabel ma kull likur tal-ħasil ikun ixxotta taħt gravità. Fl-aħħar nett, ixxotta l-likwidu li jifdal mill-griġjol bil-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 8
AKRILIKI, ĊERTI MODAKRILIKI JEW ĊERTI KLOROFIBRI U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża d-dimetilformamid)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
akriliki (26), ċerti modakriliki (29), jew ċerti klorofibri (27) (9);
ma’
|
|
2.
|
suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), ħarir (4), qoton (5), kupru (21), modal (22), visk (25), poliamid jew najlon (30), poliester (35), elastomultiester (45), elastolefin (46) u melamina (47).
Huwa applikabbli ugwalment għall-akriliki, u ċerti modakriliki, ittrattati b’żebgħa mmetallizzata minn qabel, iżda mhux għal dawk miżbugħin b’żebgħat afterchrome.
|
2. PRINĊIPJU
L-akrilik, il-modakrilik jew il-klorofibra jiġi mdewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, bid-dimetilformamid msaħħan f’banjumarija fil-punt tat-togħlija. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen. Il-piż tiegħu, ikkorreġut jekk ikun meħtieġ, jiġi mfisser bħala perċentwali tal-piż xott tat-taħlita u l-perċentwali tal-akrilik, il-modakrilik jew tal-klorofibra niexfa jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
(ii) Banju tal-ilma fil-punt tat-togħlija.
3.2. Reaġent
Dimetilformamid (punt tat-togħlija 153 ±1 °C) li ma jkunx fih iktar minn 0,1 % ilma.
Dan ir-reaġent huwa tossiku u l-użu ta’ għamad huwa għalhekk rakkommandabbli.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun miżmum fil-flask konikali bit-tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml, żid għal kull gramma tal-kampjun 80 ml ta’ dimetilformamid, imsaħħan qabel f’banjumarija fil-punt tat-togħlija, daħħal it-tapp, ħawwad il-flask biex ixxarrab l-kampjun u saħħan fil-banjumarija fil-punt tat-togħlija għal siegħa. Ħawwad il-flask u l-kontenut tiegħu ġentilment bl-idejn għal ħames darbiet waqt dan il-perijodu.
|
|
|
Għaddi l-likwidu mill-griġjol filtru miżun, waqt li żżomm il-fibri fil-flask. Żid 60 ml oħra ta’ dimetilformamid fil-flask u saħħan għal 30 minuta oħra, waqt li tħawwad il-flask u l-kontenut tiegħu ġentilment bl-idejn għal darbtejn matul dan il-perijodu.
|
|
|
Iffiltra l-kontenut tal-flask mill-griġjol filtru permezz tal-ġbid tal-arja.
|
|
|
Ittrasferixxi kwalunkwe fibra residwa fil-griġjol billi taħsel it-tazza minn ġewwa bid-dimetilformamid. Ixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja. Aħsel il-fdal b’madwar litru misħun jaħraq f’70 — 80 °C, waqt li timla l-griġjol kull darba.
|
|
|
Wara kull żieda ta’ ilma, applika għal ftit ħin il-ġbid tal-arja imma mhux qabel ma l-ilma jkun ixxotta taħt gravità. Jekk il-likur tal-ħasil joħroġ mill-griġjol bil-mod iżżejjed tista’ tinġibed l-arja kemm xejn.
|
|
|
Fl-aħħar nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00 għajr fil-każ ta’: suf qoton kupru modal poliester elastomultiester u melamina, fejn il-valur ta’ huwa ta’ 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 9
ĊERTI KLOROFIBRI U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża taħlita ta’ 55,5/44,5 % v/v ta’ disulfid tal-karbonju u aċetun)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
ċerti klorofibri (27), b’mod partikolari ċerti fibri tal-klorur tal-polivinil, kemm jekk ikklorinati wara kif ukoll jekk le (10);
ma’
|
|
2.
|
suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), ħarir (4), qoton (5), kupru (21), modal (22), visk (25), akrilik (26), poliamid jew najlon (30), poliester (35), fibra tal-ħġieġ (44), elastomultiester (45), u melamina (47).
|
Meta l-kontenut tas-suf jew tal-ħarir tat-taħlita jaqbeż il-25 %, għandu jintuża l-metodu Nru 2.
Meta l-kontenut tal-poliamid jew najlon tat-taħlita jaqbeż il-25 %, għandu jintuża l-metodu Nru 4.
2. PRINĊIPJU
Il-klorofibra tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, b’taħlita ażeotropika ta’ disulfid tal-karbonju u aċetun. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tal-fibra tal-klorur tal-polivinil niexfa jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
(ii) Xejker mekkaniku.
3.2. Reaġenti
(i) Taħlita ażeotropika ta’ disulfid tal-karbonju u aċetun (b’volum ta’ 55,5 % ta’ disulfid tal-karbonju sa 44,5 % aċetun). Billi dan ir-reaġent huwa tossiku, l-użu ta’ għamad protettiv huwa rakkommandabbli.
(ii) Etanol (volum ta’ 92 %) jew metanol.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun miżmum fil-flask konikali ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml, żid 100 ml ta’ taħlita ażeotropika għal kull gramma ta’ kampjun. Issiġilla sewwa l-flask, u ħawwad il-flask fuq xejker mekkaniku, jew b’mod vigoruż bl-idejn, għal 20 minuta f’temperatura tal-kamra.
|
|
|
Għaddi l-likwidu li jgħum fil-wiċċ minn ġewwa l-griġjol filtru miżun.
|
|
|
Irrepeti t-trattament b’100 ml ta’ reaġent frisk. Kompli dan iċ-ċiklu ta’ operazzjonijiet sakemm ebda depożitu ta’ polimeri ma jibqa’ fuq il-ħġieġa tal-laboratorju meta tevapora qatra mill-estrazzjoni. Ittrasferixxi l-fdal għall-griġjol filtru billi tuża iktar reaġent, applika l-ġbid tal-arja biex tneħħi l-likwidu, u laħlaħ il-griġjol u l-fdal b’20 ml ta’ alkoħol u mbagħad tliet darbiet bl-ilma. Ħalli l-likur tal-ħasil jixxotta taħt gravità qabel ma jixxotta bil-ġbid tal-arja. Nixxef il-griġjol u l-fdal u berridhom u iżinhom.
|
Nota:
Ma’ ċerti taħlitiet li jkollhom kontenut għoli ta’ klorofibra, il-kampjun jista’ jinxtorob b’mod sostanzjali waqt il-proċedura tat-tnixxif, li b’riżultat ta’ dan it-tidwib tal-klorofibra bis-solvent jittardja.
Dan, iżda, ma jaffettwax it-tidwib aħħari tal-klorofibra fis-solvent.
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00 għajr għall-melamina, li għaliha “d” = 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksubin b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 10
AĊETAT U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża l-aċidu aċetiku glaċjali)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
2.
|
ċerti klorofibri (27), b’mod partikolari ċerti fibri tal-klorur tal-polivinil, kemm jekk ikklorinati wara kif ukoll jekk le, elastolefin (46) u melamina (47).
|
2. PRINĊIPJU
Il-fibra tal-aċetat tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, b’aċidu aċetiku glaċjali. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tal-aċetat xott jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
(ii) Xejker mekkaniku.
3.2. Reaġent
Aċidu aċetiku glaċjali (iktar minn 99 %). Dan ir-reaġent għandu jiġi ttrattatt b’attenzjoni minħabba li huwa kawstiku ħafna.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun miżmum fi flask konikali ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml, żid 100 ml ta’ aċidu aċetiku glaċjali għal kull gramma tal-kampjun. Issiġilla sewwa l-flask, u ħawdu fuq xekjer mekkaniku, jew b’mod vigoruż bl-idejn, għal 20 minuta f’temperatura tal-kamra. Għaddi l-likwidu li jgħum fil-wiċċ minn ġewwa l-griġjol filtru miżun. Irrepeti t-trattament għal darbtejn, billi tuża 100 ml ta’ reaġent frisk kull darba, waqt li tagħmel tliet estrazzjonijiet b’kollox.
|
|
|
Ittrasferixxi l-fdal għall-griġjol filtru, ixxotta bil-ġbid tal-arja biex tneħħi l-likwidu u laħlaħ il-griġjol u l-fdal b’50 ml ta’ aċidu aċetiku glaċjali, u mbagħad tliet darbiet bl-ilma. Wara kull tlaħliħa, ħalli l-likwidu jixxotta taħt gravità qabel ma tapplika l-ġbid tal-arja. Nixxef il-griġjol u l-fdal u berridhom u iżinhom.
|
5. IL-KALKOLU U L-ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksubin b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 11
ĦARIR U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża 75 % m/m ta’ aċidu sulfuriku)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
2.
|
suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), elastolefin (46) u melamina (47).
|
2. PRINĊIPJU
Il-fibra tal-ħarir tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, b’75 % m/m aċidu sulfuriku (11).
Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen. Il-piż tiegħu, korrett jekk meħtieġ, huwa mfisser bħala perċentwali tal-piż xott tat-taħlita. Il-perċentwali ta’ ħarir xott jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
3.2. Reaġenti
(i) Aċidu sulfuriku (75 ± 2 % m/m).
Ħejji billi żżid b’attenzjoni, waqt li tberred, 700 ml ta’ aċidu sulfuriku (densità relattiva ta’ 20 °C: 1,84 ma’ 350 ml ta’ ilma ddistillat.
Wara li tberred għat-temperatura tal-kamra, iddilwa s-soluzzjoni għal litru bl-ilma.
(ii) Aċidu sulfuriku, soluzzjoni dilwita: żid 100 ml aċidu sulfuriku (densità relattiva ta’ 20 °C: 1,84) bil-mod ma’ 1 900 ml ta’ ilma ddistillat.
(iii) Ammonja, soluzzjoni dilwita: iddilwa 200 ml ta’ ammonja konċentrata (densità relattiva ta’ 20 °C: 0,880) ma’ litru bl-ilma.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun miżmum fi flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml, żid 100 ml ta’ 75 % m/m aċidu sulfuriku għal kull gramma tal-kampjun u poġġi t-tapp. Ħawwad b’mod vigoruż u ħallih għal 30 minuta f’temperatura tal-kamra. Ħawwad mill-ġdid u ħallih joqgħod għal 30 minuta.
|
|
|
Ħawwad għall-aħħar darba u ffiltra l-kontenut tal-flask minn ġewwa l-griġjol filtru miżun. Aħsel kwalunkwe fibri li jkun fadal mill-flask bir-reaġent ta’ 75 % ta’ aċidu sulfuriku. Aħsel il-fdal fuq il-griġjol suċċessivament b’50 ml ta’ reaġent ta’ aċidu sulfuriku dilwit, 50 ml ilma u 50 ml ta’ soluzzjoni ta’ ammonja dilwita. Kull darba ħalli li l-fibri jibqgħu f’kuntatt mal-likwidu għal madwar 10 minuti qabel ma tapplika l-ġbid bl-arja. Finalment laħlaħ bl-ilma, waqt li tħalli l-fibri f’kuntatt mal-ilma għal madwar 30 minuta.
|
|
|
Ixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ “d” huwa ta’ 0,985 għas-suf, 1,00 għall-elastolefin u 1,01 għall-melamina.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 12
ĠUTA U ĊERTI FIBRI TAL-ANNIMALI
(Metodu permezz tad-determinazzjoni tal-kontenut tan-nitroġenu)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
2.
|
ċerti fibri tal-annimali.
|
Il-komponent tal-fibra tal-annimali jista’ jkun magħmul biss minn xagħar (2 u 3) jew suf (1) jew minn kwalunkwe taħlita tat-tnejn. Dan il-metodu mhuwiex applikabbli għal taħlitiet tat-tessuti li jkun fihom materja mhux fibruża (żebgħa, tirqim, eċċ) b’bażi ta’ nitroġenu.
2. PRINĊIPJU
Il-kontenut tan-nitroġenu tat-taħlita jiġi determinat, u minn dan u mill-kontenut magħruf jew maħsub tan-nitroġenu taż-żewġ komponenti, jiġi kkalkulat il-proporzjon ta’ kull komponent.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask tad-diġestjoni Kjeldahl, ta’ kapaċità ta’ 200 — 300 ml.
(ii) Apparat tad-distillazzjoni Kjeldahl b’injezzjoni tal-fwar.
(iii) Apparat tat-titrazzjoni, li jippermetti preċiżjoni ta’ 0,05 ml.
3.2. Reaġenti
(i) Toluene.
(ii) Metanol.
(iii) Aċidu sulfuriku, densità relattiva f’20 °C: 1,84 (12).
(iv) Sulfat tal-potassju (12).
(v) Diossidu tas-selenju (12).
(vi) Soluzzjoni tal-idrossidu tas-sodju (400 g/litru). Dewweb 400 g ta’ idrossidu tas-sodju f’400 – 500 ml ilma u ddilwa sa litru wieħed bl-ilma.
(vii) Indikatur imħallat. Dewweb 0,1 g ta’ metil aħmar f’95 ml etanol u 5 ml ilma, u ħallat ma’ 0,5 g ta’ bromocresol aħdar imdewweb f’475 ml etanol u 25 ml ilma.
(viii) Soluzzjoni ta’ aċidu boriku. Dewweb 20 g ta’ aċidu boriku f’litru wieħed tal-ilma.
(ix) Aċidu sulfuriku, 0,02 N (soluzzjoni volumetrika standard).
4. TRATTAMENT MINN QABEL TA’ KAMPJUN TAT-TEST
Il-trattament minn qabel li ġej huwa sostitwit bit-trattament minn qabel deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali:
Islet il-kampjun tat-test tal-laboratorju mingħajr arja f’apparat Soxhlet ma’ taħlita ta’ volum wieħed ta’ toluene u tliet volumi ta’ metanol għal erba’ sigħat f’rata minima ta’ ħames ċikli kull siegħa. Ħalli s-solvent jevapora mill-kampjun fl-arja, u neħħi l-aħħar traċċi f’forn f’105 ± 3 °C. Imbagħad agħmel estrazzjoni tal-kampjun fl-ilma (50 ml għal kull gramm tal-kampjun) billi tgħallih taħt rifluss għal 30 minuta. Iffiltra, reġġa’ lura l-kampjun fil-flask, u rripeti l-estrazzjoni b’volum identiku ta’ ilma. Iffiltra, neħħi l-ilma żejjed mill-kampjun bit-tagħsir, ġbid jew billi tiċċentrifugah u mbagħad ħalli l-kampjun jinxef bl-arja.
Nota:
L-effetti tossiċi tat-toluene u l-metanol għandhom jitqiesu l-ħin kollu u għandhom jittieħdu l-prekawzjonijiet kollha fl-użu tagħhom.
5. PROĊEDURA TAT-TEST
5.1. Istruzzjonijiet ġenerali
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali rigward l-għażla, it-tnixxif u l-użin tal-kampjun.
5.2. Proċedura ddettaljata
Ittrasferixxi l-kampjun għal ġewwa flask tad-diġestjoni Kjeldahl. Għall-kampjun li jiżen għallinqas 1 g miżmum fil-flask tad-diġestjoni, żid, bl-ordni li ġejja, 2,5 g sulfat tal-potassju, 0,1 — 0,2 g diossidu tas-selenju u 10 ml aċidu sulfuriku (densità relattiva f’20 °C: 1,84). Saħħan il-flask, fil-bidu b’mod ħafif, sakemm tinqered il-fibra kollha, u mbagħad saħħnu iktar bis-saħħa sakemm is-soluzzjoni ssir ċara u kważi bla kulur. Saħħanha għal 15-il minuta oħra. Ħalli l-flask jibred, iddilwa l-kontenut b’attenzjoni b’10 — 20 ml ilma, berred, ittrasferixxi l-kontenut b’mod kwantitattiv għal flask gradwat ta’ 200 ml u żid il-volum bl-ilma biex tifforma s-soluzzjoni diġestiva. Poġġi madwar 20 ml soluzzjoni ta’ aċidu boriku fi flask konikali ta’ 100 ml u poġġi l-flask taħt il-kondenser tal-apparat tad-distillazzjoni Kjeldahl b’tali mod li t-tubu tat-twassil jogħdos eżatt taħt il-wiċċ tas-soluzzjoni tal-aċidu boriku. Ittrasferixxi eżattament 10 ml tas-soluzzjoni diġestiva fil-flask tad-distillazzjoni, żid mhux inqas minn 5 ml soluzzjoni ta’ idrossidu tas-sodju fil-lembut, għolli ftit it-tapp u ħalli s-soluzzjoni ta’ idrossidu tas-sodju tinżel bil-mod fil-flask. Jekk is-soluzzjoni diġestiva u s-soluzzjoni tal-idrossidu tas-sodju jibqgħu bħala żewġ saffi separati, ħallathom billi taġita b’mod ħafif. Saħħan il-flask tad-distillazzjoni ġentilment u għaddih fil-fwar mill-ġeneratur. Iġbor madwar 20 ml tad-distillat, baxxi l-flask konikali biex it-tarf tat-tubu tat-twassil tal-kondenser ikun madwar 20 mm ’l fuq mill-wiċċ tal-likwidu u ddistilla għal minuta oħra. Laħlaħ it-tarf tat-tubu tat-twassil bl-ilma, waqt li taqbad il-likwidu maħsul fil-flask konikali. Neħħi l-flask konikali u ibdlu ma’ flask konikali ieħor li jkun fih bejn wieħed u ieħor 10 ml soluzzjoni ta’ aċidu boriku u iġbor madwar 10 ml mill-iddistillat.
Ittitra ż-żewġ distillati separatament b’ 0,02N aċidu sulfuriku, uża l-indikatur imħallat. Irreġistra t-titrazzjoni totali għaż-żewġ distillati. Jekk it-titrazzjoni għat-tieni distillat hija iktar minn 0,2 ml, irrepeti t-test u ibda d-distillazzjoni mill-ġdid b’użu ta’ alikwot tas-soluzzjoni diġestiva friska.
Wettaq determinazzjoni vojta, jiġifieri diġestjoni u distillazzjoni li fiha tuża biss ir-reaġenti.
6. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
6.1. Ikkalkula l-perċentwali tal-kontenut tan-nitroġenu fil-kampjun xott kif ġej:
fejn
|
A
|
=
|
perċentwali ta’ nitroġenu fil-kampjun nadif xott,
|
|
V
|
=
|
volum totali f’ml ta’ aċidu sulfuriku standard użat fid-determinazzjoni,
|
|
b
|
=
|
volum totali f’ml ta’ aċidu sulfuriku standard użat fid-determinazzjoni vojta,
|
|
N
|
=
|
normalità tal-aċidu sulfuriku standard,
|
|
W
|
=
|
piż xott (g) tal-kampjun.
|
6.2. Billi tuża l-valuri ta’ 0,22 % għall-kontenut tan-nitroġenu tal-ġuta u 16,2 % għall-kontenut tan-nitroġenu tal-fibri tal-annimali, waqt li ż-żewġ perċentwali jiġu espressi fuq il-piż xott tal-fibra, ikkalkula l-kompożizzjoni tat-taħlita kif ġej:
fejn
|
PA %
|
=
|
perċentwali tal-fibra tal-annimali fil-kampjun nadif xott.
|
7. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 13
FIBRI TAL-POLIPROPILENE U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu tal-Ksilin)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
fibri tal-polipropilene (37);
ma’
|
|
2.
|
suf (1), xagħar tal-annimali (2 u 3), ħarir (4), qoton (5), aċetat (19), kupru (21), modal (22), triaċetat (24), visk (25), akrilik (26), poliamid jew najlon (30), poliester (35), fibra tal-ħġieġ (44), elastomultiester (45) u melamina (47).
|
2. PRINĊIPJU
Il-fibra tal-polipropilene tiġi mdewwba minn piż xott magħruf tat-taħlita bil-ksilin jagħli. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tal-polipropilene jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
(ii) Reflux condenser (tajjeb għal likwidi b’punt tat-togħlija għolja), li joqgħod fi flask konikali (i).
(iii) Mantell tat-tisħin skont il-punt tat-togħlija tal-ksilin.
3.2. Reaġent
Iddistillar tal-ksilin bejn 137 u 142 °C.
Nota:
Il-ksilin jista’ jieħu n-nar faċilment u għandu duħħan tossiku. Meta jintuża wieħed irid jieħu l-prekawzjonijiet meħtieġa.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun miżmum fil-flask konikali (3.1 (i)), żid 100 ml ta’ ksilin (3.2) għal kull gramm tal-kampjun. Waħħal il-kondenser (3.1 (ii)), wassal il-kontenut għat-togħlija u żommu fil-punt tat-togħlija għal tliet minuti.
|
|
|
Minnufih għaddi l-likwidu sħun minn ġewwa l-griġjol filtru miżun (ara Nota 1). Irrepeti dan it-trattament darbtejn oħra, waqt li kull darba tuża porzjon frisk ta’ 50 ml tas-solvent.
|
|
|
Aħsel il-fdal li jibqa’ fil-flask b’mod suċċessiv bi 30 ml ta’ ksilin jagħli (darbtejn), imbagħad b’75 ml ta’ żejt mhux raffinat ħafif (I.3.2.1 tal-istruzzjonijiet ġenerali) (darbtejn). Wara t-tieni ħasla bil-petroleum ħafif, iffiltra l-kontenut tal-flask mill-griġjol, ittrasferixxi kwalunkwe fibri residwi għall-griġjol bl-għajnuna ta’ kwantità żgħira ta’ żejt mhux raffinat ħafif u ħalli s-solvent jevapora. Nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
Noti:
|
1.
|
Il-griġjol filtru li minnu jiġi mferra’ l-ksilin għandu jissaħħan minn qabel.
|
|
2.
|
Wara t-trattament bil-ksilin jagħli, żġura li l-flask li jkun fih il-fdal jiġi mberred biżżejjed qabel ma jiġi introdott iż-żejt mhux raffinat ħafif.
|
|
3.
|
Biex tnaqqas il-perikli tan-nar u ta’ tossiċità għall-operatur, jista’ jintuża apparat jaħraq ta’ estrazzjoni li juża l-proċeduri xierqa, u li jagħti riżultati identiċi (13).
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00 għajr għall-melamina, li għaliha “d” = 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 14
ĊERTI FIBRI U KLOROFIBRI (OMOPOLIMERI TAL-KLORUR TAL-VINIL), ELASTOLEFIN JEW MELAMINA
(Metodu tal-aċidu sulfuriku konċentrat)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
qoton (5), aċetat (19) kupru (21), modal (22), triaċetat (24), visk (25), ċerti akriliki (26), ċerti modakriliki (29), poliamid jew najlon (30), poliester (35), elastomultiester (45);
ma’
|
|
2.
|
klorofibri (27) ibbażati fuq omopolimeri tal-klorur tal-vinil, kemm jekk wara li ġew klorinati kif ukoll jekk le, elastolefin (46) u melamina (47).
|
Il-modakriliki konċernati huma dawk li jagħtu soluzzjoni limpida meta mgħaddsa fl-aċidu sulfuriku kkonċentrat (densità relattiva f’20 °C: 1,84).
Dan il-metodu jista’ jintuża minflok il-metodi nri 8 u 9.
2. PRINĊIPJU
Il-kostitwent għajr il-klorofibra, l-elastolefin jew il-melamina (jiġifieri l-fibri li ssemmew fil-paragrafu 1.1) jinħall mill-piż xott magħruf tat-taħlita mal-aċidu sulfuriku konċentrat (densità relattiva f’20 °C: 1,84).
Il-fdal, li jikkonsisti fi klorofibra, l-elastolefin jew il-melamina, jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tat-tieni kostitwenti tinkiseb mid-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
(ii) Virga tal-ħġieġ bit-tarf iċċattjat.
3.2. Reaġenti
(i) Aċidu sulfuriku kkonċentrat (densità relattiva f’20 °C: 1,84).
(ii) Aċidu sulfuriku, bejn wieħed u ieħor 50 % (m/m) ta’ soluzzjoni milwiema.
Ħejji billi żżid b’attenzjoni, waqt li tberred, 400 ml ta’ aċidu sulfuriku (densità relattiva f’20 °C: 1,84) ma’ 500 ml ilma ddistillat jew dejonizzat. Wara li tberred għat-temperatura tal-kamra, iddilwa s-soluzzjoni għal litru wieħed bl-ilma.
(iii) Ammonja, soluzzjoni dilwita.
Iddilwa 60 ml ta’ soluzzjoni ta’ ammonja konċentrata (densità relattiva f’20 °C: 0,880) għal litru wieħed bl-ilma ddistillat.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Mal-kampjun tat-test miżmum fil-flask (3.1 (i)), żid 100 ml ta’ aċidu sulfuriku (3.2 (i)) għal kull gramma tal-kampjun.
|
|
|
Żomm il-kontenut tal-flask f’temperatura tal-kamra għal 10 minuti u f’dan il-ħin ħawwad il-kampjun tat-test okkażjonalment permezz tal-virga tal-ħġieġ. Jekk drapp minsuġ jew innittjat ikun qiegħed jiġi ttrattat, ikkumpressah bejn il-flask u l-virga tal-ħġieġ u uża pressa ħafifa biex tissepara l-materjal imdewweb bl-aċidu sulfuriku.
|
|
|
Għaddi l-likwidu minn ġewwa l-griġjol filtru miżun. Żid fil-flask porzjon ġdid ta’ 100 ml ta’ aċidu sulfuriku (3.2 (i)) u rrepeti l-istess proċess. Ittrasferixxi l-kontenut ta’ ġewwa l-flask fil-griġjol filtru u ttrasferixxi l-fdal fibruż għal hemm bl-għajnuna tal-virga tal-ħġieġ. Jekk meħtieġ, żid daqsxejn aċidu sulfuriku kkonċentrat (3.2 (i)) fil-flask biex tneħħi xi fibri li jkunu weħlu mal-ġenb tal-flask. Ixxotta l-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja; neħħi l-filtrat billi tbattal jew tbiddel il-flask filtru, aħsel il-fdal fil-griġjol suċċessivament b’50 % soluzzjoni ta’ aċidu sulfuriku (3.2 (ii)), ilma ddistillat jew dejonizzat (I.3.2.3 tal-istruzzjonijiet ġenerali), soluzzjoni ta’ ammonja (3.2 (iii)) u fl-aħħar aħsel sewwa bl-ilma ddistillat jew dejonizzat, waqt li tixxotta l-griġjol bil-ġbid tal-arja wara kull addizzjoni. (Tapplikax il-ġbid tal-arja waqt l-operazzjoni tal-ħasil, iżda biss wara li l-likwidu jixxotta bil-gravità). Nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa ta’ 1,00 għajr għall-melamina, li għaliha “d” = 1,01.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 15
KLOROFIBRI, ĊERTI MODAKRILIKI, ĊERTI ELASTANI, AĊETATI, TRIAĊETATI U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża ċ-ċikloeżanon)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
1.
|
aċetat (19), triaċetat (24), klorofibra (27), ċerti modakriliki (29), ċerti elastani (43);
ma’
|
|
2.
|
suf (1), suf tal-annimali (2 u 3), ħarir (4), qoton (5), kupru (21), modal (22), visk (25), poliamid jew najlon (30), akrilik (26), fibra tal-ħġieġ (44) u melamina (47).
|
Fejn il-modakriliki jew l-elastani huma preżenti għandu l-ewwel jitwettaq test preliminari biex jiddetermina jekk il-fibra ddubx kompletament fir-reaġent.
Huwa wkoll possibbli li t-taħlitiet li fihom il-klorofibri jiġu analizzati bl-użu tal-metodu Nru 9 jew 14.
2. PRINĊIPJU
Il-fibri tal-aċetat u tat-triaċetat, il-klorofibri, ċerti modakriliki u ċerti elastani jiddewbu minn piż xott magħruf bis-ċikloeżanon f’temperatura qrib il-punt tat-togħlija. Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali ta’ klorofibra, modakrilik, elastane, aċetat u triaċetat jinstab permezz tad-differenza.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Apparat ta’ estrazzjoni sħun addattat għall-użu fil-proċedura tat-test fit-taqsima 4. (ara l-figura: dan huwa varjant tal-apparat deskritt f’ Melliand Textilberichte 56 (1975) pp. 643 — 645).
(ii) Griġjol filtru li jesa’ l-kampjun tat-test.
(iii) Regolatur poruż (grad tal-porożità 1).
(iv) Kondenser tar-rifluss li jista’ jiġi addattat għall-flask tad-distillazzjoni.
(v) Strument tas-sħana.
3.2. Reaġenti
(i) Ċikloeżanon, il-punt tat-togħlija 156 °C.
(ii) Alkoħol etiliku, 50 % bil-volum.
NB:
Ċ-ċikloeżanon jieħu n-nar malajr u huwa tossiku. Meta jintuża wieħed irid jieħu l-prekawzjonijiet meħtieġa.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
|
|
Ferragħ fil-flask tad-distillazzjoni 100 ml ta’ ċikloeżanon għal kull gramm ta’ materjal, daħħal ir-reċipjent tal-estrazzjoni li fih ikun tpoġġa qabel il-griġjol filtru li fih il-kampjun u r-regolatur poruż, kemxejn inklinat. Daħħal il-kondenser tar-rifluss. Wassal għat-togħlija u kompli l-estrazzjoni għal 60 minuta bir-rata minima ta’ 12-il ċiklu fis-siegħa.
|
|
|
Wara l-estrazzjoni u t-tibrid neħħi r-reċipjent tal-estrazzjoni, oħroġ il-griġjol filtru u neħħi r-regolatur poruż. Aħsel il-kontenut tal-griġjol filtru tlieta jew erba’ darbiet b’50 % alkoħol tal-etiliku msaħħan sa madwar 60 °C u sussegwentement b’litru ilma f’60 °C.
|
|
|
Tapplikax ġbid tal-arja waqt jew bejn l-operazzjonijiet tal-ħasil. Ħalli l-likwidu jixxotta taħt gravità u mbagħad applika l-ġbid tal-arja.
|
|
|
Fl-aħħar, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
|
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ huwa 1,00 ħlief fil-każ ta’:ħarir u melamina, f’liema każ “d” = 1,01, u akrilik, f’liema każ “d” = 0,98.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ fibri tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 1 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
METODU Nru 16
MELAMINA U ĊERTI FIBRI OĦRA
(Metodu li juża l-aċidu formiku jaħraq)
1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal taħlitiet binarji ta’ fibri, wara li titneħħa materja mhux fibruża, ta’:
|
2.
|
qoton (5) u aramid (31).
|
2. PRINĊIPJU
Il-melamina tiddewweb minn piż xott magħruf tat-taħlita, bl-aċidu formiku jaħraq (90 % m/m).
Il-fdal jinġabar, jinħasel, jitnixxef u jintiżen; il-massa, ikkoreġuta jekk ikun meħtieġ, hija espressa f’perċentwali tal-massa niexfa tat-taħlita. Il-perċentwali tat-tieni kostitwenti jinkiseb mid-differenza.
Nota:
Imxi strettament mal-medda ta’ temperatura rakkomandata minħabba li t-tidwib tal-melamina jiddependi bil-kbir fuq it-temperatura.
3. APPARAT U REAĠENTI (għajr dawk speċifikati fl-istruzzjonijiet ġenerali)
3.1. Apparat
(i) Flask konikali b’tapp tal-ħġieġ ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml.
(ii) Banju tal-ilma jew xi apparat ieħor biex tħawwad u żżomm il-flask f’temperatura ta’ 90 ± 2 °C.
3.2. Reaġenti
(i) Aċidu formiku (90 % m/m, densità relattiva f’20 °C: 1,204 ). Iddilwa 890 ml ta’ 98 sa 100 % m/m aċidu formiku (densità relattiva f’20 °C: 1,220 ) għal litru wieħed bl-ilma.
L-aċidu formiku jaħraq huwa ferm korrużiv u jrid jiġi mmaniġġjat b’attenzjoni.
(ii) Ammonja, soluzzjoni dilwita: iddilwa 80 ml ta’ soluzzjoni ta’ ammonja kkonċentrata (densità relattiva f’20 °C: 0,880) għal litru wieħed bl-ilma.
4. PROĊEDURA TAT-TEST
Segwi l-proċedura deskritta fl-istruzzjonijiet ġenerali u kompli kif ġej:
Mal-kampjun tat-test miżmum fi flask konikali ta’ kapaċità ta’ mill-inqas 200 ml, żid 100 ml aċidu formiku għal kull gramma tal-kampjun. Poġġi t-tapp, ħawwad il-flask biex ixarrab il-kampjun. Żomm il-flask f’banjumarija biex tħawwad f’temperatura ta’ 90 ± 2 °C għal siegħa filwaqt li tħawdu bis-saħħa. Berred il-flask sa ma jiġi għat-temperatura tal-kamra. Għaddi l-likwidu minn ġewwa l-griġjol filtru miżun. Żid 50 ml ta’ aċidu formiku fil-flask li fih il-fdal, ħawwad b’mod manwali u ffiltra l-kontenut tal-flask mill-griġjol filtru. Ittrasferixxi l-fibri residwi li jista’ jifdal għall-griġjol billi taħsel il-flask bi ftit iktar reaġent ta’ aċidu formiku. Qattar il-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja u aħsel il-fdal bir-reaġent tal-aċidu formiku, misħun, soluzzjoni ta’ ammonja mħallta, u fl-aħħar bl-ilma kiesaħ, waqt li tqattar il-griġjol bil-ġbid tal-arja wara kull żieda. Tapplikax il-ġbid tal-arja qabel ma kull likur tal-ħasil ikun ixxotta taħt gravità. Fl-aħħar nett, nixxef il-griġjol filtru bil-ġbid tal-arja, nixxef il-griġjol u l-fdal, berridhom u iżinhom.
5. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Ikkalkola r-riżultati kif deskritt fl-istruzzjonijiet ġenerali. Il-valur ta’ “d” huwa ta’ 1,02.
6. PREĊIŻJONI
Fuq taħlita omoġenja ta’ materjali tat-tessuti, il-limiti ta’ fiduċja tar-riżultati miksuba b’dan il-metodu mhumiex ikbar minn ± 2 għal livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
KAPITOLU 3
Analiżi kwantitattiva ta’ taħlitiet ternarji ta’ fibri
DAĦLA
B’mod ġenerali, il-metodi ta’ analiżi kimika kwantitattiva huma bbażati fuq is-soluzzjoni selettiva tal-komponenti indvidwali. Hemm erba’ varjanti possibbli ta’ dan il-metodu:
|
1.
|
Bl-użu ta’ żewġ kampjuni tat-test differenti, komponent (a) jiġi maħlul mill-ewwel kampjun tat-test, u komponent ieħor (b) mit-tieni kampjun tat-test. Il-fdal li ma jinħallx ta’ kull kampjun jintiżen u l-perċentwali ta’ kull wieħed miż-żewġ komponenti li jinħallu jiġi kkalkulat mit-telf fil-piż rispettiv. Il-perċentwali tat-tielet komponent (c) jiġi kkalkulat permezz tad-differenza.
|
|
2.
|
Bl-użu ta’ żewġ kampjuni tat-test differenti, komponent (a) jiġi maħlul mill-ewwel kampjun tat-test, u żewġ komponenti (a u b) mit-tieni kampjun tat-test. Il-fdal li ma jinħallx tal-ewwel kampjun tat-test jintiżen u l-perċentwali tal-komponent (a) jiġi kkalkolat mit-telf fil-piż. Il-fdal li ma jinħallx tat-tieni kampjun tat-test jintiżen; dan ikun jikkorrispondi għal komponent (ċ). Il-perċentwali tat-tielet komponent (b) jiġi kkalkolat permezz tad-differenza.
|
|
3.
|
L-użu ta’ żewġ kampjuni tat-test differenti, żewġ komponenti (a u b) jiġu mdewwba mill-ewwel kampjun tat-test, u żewġ komponenti (b u ċ) mit-tieni kampjun tat-test. Il-fdalijiet li ma jinħallux jikkorrispondu għal żewġ komponenti (c) u (a) rispettivament. Il-perċentwali tat-tielet komponent (b) jiġi kkalkolat permezz tad-differenza.
|
|
4.
|
Bl-użu ta’ kampjun ta’ test wieħed, wara t-tneħħija ta’ wieħed mill-komponenti, il-fdal li ma jinħallx iffurmat miż-żewġ fibri l-oħra jintiżen u l-perċentwali tal-komponent li jinħall jiġi kkalkolat mit-telf fil-piż. Waħda miż-żewġ fibri tal-fdal tiddewweb, il-komponent li ma jinħallx jintiżen u l-perċentwali tat-tieni komponent li jinħall jiġi kkalkolat mit-telf fil-piż.
|
Fejn tista’ ssir għażla, huwa rrakkomandat li jintuża wieħed mill-ewwel tliet varjanti.
Fejn tintuża analiżi kimika, l-espert responsabbli għall-analiżi għandu jieħu ħsieb li jagħżel metodi li jużaw solventi li jdewbu biss il-fibra(i) korretta(i), filwaqt li jħalli l-fibra(i) l-oħra intatta(i).
Bħala eżempju, fit-Taqsima V tingħata tabella li fiha ċertu numru ta’ taħlitiet ternarji ta’ fibri, flimkien ma’ metodi għall-analiżi ta’ taħlitiet binarji ta’ fibri li jistgħu, fil-prinċipju, jintużaw għall-analiżi ta’ dan it-taħlitiet ternarji ta’ fibri.
Biex il-possibilità ta’ żball titnaqqas għal minimu, huwa rrakkomandat li, kull meta jkun possibbli, għandha ssir analiżi kimika bl-użu ta’ għallinqas tnejn mill-erba’ varjanti msemmija hawn fuq.
Qabel ma tipproċedi kwalunkwe analiżi oħra, il-fibri kollha preżenti fit-taħlita għandhom jiġu identifikati. F’xi metodi kimiċi, il-komponent ta’ taħlita li ma jdubx fl-ilma jista’ jinħall parzjalment fir-reaġent użat biex idewweb il-komponent/i li jdub/u fl-ilma. Kull fejn kien possibbli, intgħażlu reaġenti li għandhom ftit jew l-ebda effett fuq il-fibri li ma jinħallux. Jekk ikun magħruf li jkun hemm telf fil-piż waqt l-analiżi, ir-riżultat għandu jiġi kkoreġut; għal dan l-għan, qed jingħataw fatturi ta’ korrezzjoni. Dawn il-fatturi kienu determinati f’diversi laboratorji billi ġew ittrattati fibri mnaddfa bit-trattament minn qabel, bir-reaġent xieraq kif speċifikat fil-metodu tal-analiżi. Dawn il-fatturi ta’ korrezzjoni japplikaw biss għall-fibri sottogradati u jistgħu jkunu meħtieġa fatturi differenti ta’ korrezzjoni jekk il-fibri jkunu ġew degradati qabel jew matul l-ipproċessar. Jekk għandu jintuża r-raba’ varjant, li fih il-fibra tat-tessut tkun soġġetta għall-azzjoni suċċessiva ta’ żewġ solventi differenti, għandhom jiġu applikati fatturi ta’ korrezzjoni għal telf possibbli fil-piż li fibra tkun għaddiet minnu fiż-żewġ trattamenti. Għandhom isiru tal-inqas żewġ determinazzjonijiet, kemm fil-każ ta’ separazzjoni manwali kif ukoll fil-każ ta’ separazzjoni kimika.
I. Tagħrif ġenerali dwar metodi għall-analiżi kimika kwantitattiva ta’ taħlit bi tliet fibri
Tagħrif komuni għall-metodi mogħtija għall-analiżi kimika kwantitattiva ta’ taħlit bi tliet fibri.
I.1. KAMP TAL-APPLIKAZZJONI
Il-kamp ta’ applikazzjoni ta’ kull metodu għall-analizzar ta’ taħlit b’żewġ fibri jispeċifika għal liema fibri l-metodu huwa applikabbli. (Ara l-Kapitolu 2, li għandu x’jaqsam ma’ ċerti metodi għall-analiżi kwantitattiva ta’ ċerti taħlitiet binarji ta’ fibri).
I.2. PRINĊIPJU
Wara l-identifikazzjoni tal-komponenti ta’ taħlita, il-materjal mhux fibruż jitneħħa permezz ta’ trattament minn qabel addattat, u wara, jiġi applikat wieħed jew aktar mill-erba’ varjanti tal-proċess ta’ soluzzjoni selettiva deskritt fl-introduzzjoni. Għajr fejn dan joħloq diffikultajiet tekniċi, huwa preferibbli li l-komponent ewlieni tal-fibra jiddewweb biex jinkiseb il-komponent minuri tal-fibra bħala fdal finali.
I.3. MATERJALI U APPARAT
I.3.1. Apparat
I.3.1.1. Griġjoli filtru u flixkien tal-użin kbar biżżejjed li jżommu fihom griġjoli bħal dawn, jew kwalunkwe apparat li jagħti riżultati identiċi.
I.3.1.2. Termos.
I.3.1.3. Dessikatur li jkun fih is-silika-ġel li jindika fih innifsu.
I.3.1.4. Forn ventilat għall-inxif tal-kampjun f’105 ± 3 °C.
I.3.1.5. Miżien analitiku, preċiż sa 0,0002 g.
I.3.1.6. Estrattur Soxhlet jew apparat ieħor li jagħti riżultati identiċi.
I.3.2. Reaġenti
I.3.2.1. Żejt mhux raffinat ħafif, iddistillat mill-ġdid, medda ta’ togħlija minn 40 sa 60 °C.
I.3.2.2. Reaġenti oħra huma speċifikati fis-sezzjonijiet addattati ta’ kull metodu.
I.3.2.3. Ilma ddistillat jew dejonizzat.
I.3.2.4. Aċetun.
I.3.2.5. Aċidu ortofosforiku.
I.3.2.6. Urea.
I.3.2.7. Bikarbonat tas-sodju.
Ir-reaġenti kollha użati għandhom ikunu kimikament puri.
I.4. ATMOSFERA TA’ KUNDIZZJONAR U TTESTJAR
Minħabba li jiġu stabbiliti piżijiet xotti, mhux meħtieġ li l-kampjun jiġi kkundizzjonat jew li l-analiżi titwettaq f’atmosfera kkundizzjonata.
I.5. KAMPJUN TAT-TEST TAL-LABORATORJU
Ħu kampjun tat-test tal-laboratorju li huwa rappreżentattiv tal-kampjun tal-lott tal-laboratorju u huwa biżżejjed biex jipprovdi l-kampjuni kollha, kull wieħed ta’ mill-inqas 1 g, li huma meħtieġa.
I.6. TRATTAMENT MINN QABEL TAL-KAMPJUN TAT-TEST TAL-LABORATORJU (14)
Fejn tkun preżenti sostanza li ma għandhiex titqies fil-kalkolazzjonijiet perċentwali (ara l-Artikolu 18a), din għandha l-ewwel titneħħa permezz ta’ metodu xieraq li ma jaffettwa l-ebda kostitwent tal-fibri.
Għal dan l-għan, materja mhux fibruża li tista’ tiġi estratta b’żejt mhux raffinat ħafif u bl-ilma titneħħa billi l-kampjun tat-test tal-laboratorju mnixxef bl-arja f’estrattur Soxhlet jiġi ttrattat b’żejt mhux raffinat ħafif għal siegħa b’rata minima ta’ sitt ċikli fis-siegħa. Ħalli ż-żejt ħafif jevapora mill-kampjun tat-test tal-laboratorju, li mbagħad jiġi estratt bi trattament dirett li jkun jikkonsisti fit-tixrib tal-kampjun tat-test tal-laboratorju fl-ilma fit-temperatura tal-kamra għal siegħa u mbagħad xarrbu fl-ilma f’65 ± 5 °C għal siegħa oħra, waqt li tħawwad il-likur minn ħin għal ieħor. Uża likur: proporzjon tal-kampjun tat-test tal-laboratorju ta’ 100:1. Neħħi l-ilma żejjed mill-kampjun tat-test tal-laboratorju billi tagħsru, tiġbdu jew bl-użu ta’ magni ċentrifugi u mbagħad ħalli l-kampjun tat-test tal-laboratorju jinxef bl-arja.
F’każ ta’ elastolefin jew ta’ taħlitiet ta’ fibri li fihom l-elastolefin jew fibri oħra (suf, xagħar tal-annimali, ħarir, qoton, kittien (jew għażel), qanneb ġenwin, ġuta, abaka, alfa, kajjar, ġummar, rami, sisal, kupru, modal, proteina, visk, akrilik, poliamid jew najlon, poliesteri, elastomultiester) il-proċedura li għadha kemm ġiet deskritta għandha tkun daqsxejn modifikata, fil-fatt, iż-żejt mhux raffinat eteru ħafif għandu jinbidel bl-aċetun.
Meta materja mhux fibruża ma tkunx tista’ titneħħa biż-żejt mhux raffinat ħafif u bl-ilma, għandha titneħħa billi tissostitwixxi l-metodu tal-ilma deskritt hawn fuq b’metodu adattat li bl-ebda mod ma jbiddel sostanzjalment kwalunkwe mill-kostitwenti tal-fibra. Madankollu, għal xi fibri ta’ ħaxix naturali, mhux ibbliċjati (eż. l-ġuta, l-kajjar), għandu jiġi nnotat li trattament minn qabel normali biż-żejt mhux raffinat ħafif u bl-ilma ma jneħħix is-sostanzi mhux fibrużi naturali kollha; madankollu t-trattament addizzjonali ta’ qabel ma jiġix applikat għajr jekk il-kampjun ikun fih tirqim li ma jinħallx la fiż-żejt mhux raffinat ħafif u lanqas fl-ilma.
Ir-rapporti tal-analiżi għandhom jinkludu dettalji sħaħ tal-metodi użati għat-trattament ta’ qabel.
I.7 PROĊEDURA TAT-TEST
I.7.1. Struzzjonijiet ġenerali
I.7.1.1. Tnixxif
Mexxi l-operazzjonijiet kollha tat-tnixxif għal mhux anqas minn erba’ siegħat u mhux aktar minn 16-il siegħa f’105 ± 3 °C f’forn ventilat bil-bieba tal-forn magħluqa minn kullimkien. Jekk il-perijodu ta’ tnixxif ikun inqas minn 14-il siegħa, il-kampjun għandu jkollu l-piż ikkontrollat biex jiġi determinat jekk it-toqol tiegħu huwiex kostanti. Il-piż jista’ jitqies li huwa konstanti jekk, wara perijodu ieħor ta’ tnixxif ta’ 60 minuta, il-varjazzjoni tiegħu hija inqas minn 0,05 %.
Evita li tmiss il-griġjoli u l-fliexken tal-użin, il-kampjuni jew ir-residwi bl-idejn waqt l-operazzjonijiet ta’ tnixxif, tat-tibrid u tal-użin.
Kampjuni xotti fi flixkun tal-użin bl-għatu tiegħu maġenbu. Wara t-tnixxif, agħlaq il-flixkun tal-użin bit-tapp qabel ma tneħħih mill-forn, u ttrasferih mill-iktar fis possibbli lejn id-dessikatur.
Nixxef il-griġjol filtru fi flixkun tal-użin bl-għatu tiegħu maġenbu fil-forn. Wara t-tnixxif, agħlaq il-flixkun tal-użin u ttrasferih mill-iktar fis possibbli lejn id-dessikatur.
Fejn jintuża apparat ieħor għajr griġjol tal-filtru, għandhom jitwettqu proċessi ta’ tnixxif fil-forn biex jiddeterminaw il-piż xott tal-fibri mingħajr telf.
I.7.1.2. Tibrid
Mexxi l-operazzjonijiet kollha tat-tibrid f’dessikatur, imqiegħed maġenb il-miżien, sakemm ikun intemm it-tibrid tal-fliexken tal-kejl, u f’kull każ għal mhux anqas minn sagħtejn.
I.7.1.3. Użin
Wara t-tkessiħ, kompli l-użin tal-flixkun tal-użin fi żmien żewġ minuti minn meta tneħħiħ mid-dessikatur; iżen sa preċiżjoni ta’ 0,0002 g.
I.7.2. Proċedura
Mill-kampjun tat-test tal-laboratorju ttrattat minn qabel ħu kampjun tat-test ta’ mill-inqas 1 g (fil-piż). Aqta’ ħajt jew drapp f’tulijiet ta’ madwar 10 mm, mifrudin kemm jista’ jkun possibbli. Nixxef il-kampjun fi flixkun tal-użin, berrdu f’dessikatur u iżnu. Ittrasferixxi l-kampjun għar-reċipjent tal-ħġieġ speċifikat fit-taqsima xierqa tal-metodu tal-Unjoni, iżen mill-ġdid il-flixkun tal-użin minnufih u kkalkula piż niexef tal-kampjun permezz tad-differenza; wettaq it-test kif speċifikat fit-taqsima x-xierqa tal-metodu applikabbli. Eżamina l-fdal mikroskopikament biex tivverifika li fil-fatt it-trattament neħħa għal kollox il-fibra(i) li tinħall(jinħallu).
I.8. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Esprimi l-piż ta’ kull komponent bħala perċentwali tal-piż totali tal-fibra fit-taħlita. Ikkalkula r-riżultati fuq il-bażi tal-piż xott medju, aġġustat permezz (a) tal-livelli konvenzjonali miftiehma u (b) tal-fatturi ta’ korrezzjoni meħtieġa biex jitqies it-telf ta’ materja mhux fibruża matul it-trattament minn qabel u l-analiżi.
I.8.1. Kalkolu tal-perċentwali tal-piż tal-fibri xotti u nodfa mingħajr ma jingħata kas tat-telf tal-piż tal-fibra matul it-trattament minn qabel.
I.8.1.1. VARJANT 1 -
Formoli li għandhom jiġu applikati fejn komponent tat-taħlita jitneħħa minn kampjun wieħed u jitneħħa komponent ieħor minn tieni kampjun:
|
|
P1 % huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott nadif (komponent fl-ewwel kampjun li dab fl-ewwel reaġent);
|
|
|
P2 % huwa l-perċentwali tat-tieni komponent xott nadif (komponent fit-tieni kampjun li dab fit-tieni reaġent);
|
|
|
P3 % huwa l-perċentwal tat-tielet komponent xott nadif (komponent li ma dab fl-ebda wieħed miż-żewġ kampjun);
|
|
|
m1 huwa l-piż xott tal-ewwel kampjun wara t-trattament minn qabel;
|
|
|
m2 huwa l-piż xott tat-tieni kampjun wara t-trattament minn qabel;
|
|
|
r1 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħa l-ewwel komponent mill-ewwel kampjun fl-ewwel reaġent;
|
|
|
r2 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħa t-tieni komponent mit-tieni kampjun fit-tieni reaġent;
|
|
|
d1 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fl-ewwel reaġent, tat-tieni komponent li ma dabx fl-ewwel kampjun (15);
|
|
|
d2 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fl-ewwel reaġent, tat-tielet komponent li ma dabx fl-ewwel kampjun;
|
|
|
d3 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fit-tieni reaġent, tal-ewwel komponent li ma dabx fit-tieni kampjun;
|
|
|
d4 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fit-tieni reaġent, tat-tielet komponent li ma dabx fit-tieni kampjun.
|
I.8.1.2. VARJANT 2 -
Formoli li għandhom jiġu applikati fejn komponent (a) jitneħħa mill-ewwel kampjun tat-test, filwaqt li jħalli bħala fdal iż-żewġ komponenti l-oħra (b + ċ), u jitneħħew żewġ komponenti (a + b) mit-tieni kampjun tat-test, bit-tielet komponent (c) jitħalla bħala fdal:
|
|
P1 % huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott nadif (komponent fl-ewwel kampjun li dab fl-ewwel reaġent);
|
|
|
P2 % huwa l-perċentwali tat-tieni komponent xott nadif (komponent li jdub, fl-istess ħin bħall-ewwel komponent tat-tieni kampjun, fit-tieni reaġent);
|
|
|
P3 % huwa l-perċentwali tat-tielet komponent xott nadif (komponent li ma dabx fl-ebda wieħed miż-żewġ kampjuni);
|
|
|
m1 huwa l-piż xott tal-ewwel kampjun wara t-trattament minn qabel;
|
|
|
m2 huwa l-piż xott tat-tieni kampjun wara t-trattament minn qabel;
|
|
|
r1 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħa l-ewwel komponent mill-ewwel kampjun fl-ewwel reaġent;
|
|
|
r2 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħew l-ewwel u t-tieni komponenti mit-tieni kampjun fit-tieni reaġent;
|
|
|
d1 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fl-ewwel reaġent, tat-tieni komponent li ma dabx fl-ewwel kampjun;
|
|
|
d2 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fl-ewwel reaġent, tat-tielet komponent li ma dabx fl-ewwel kampjun;
|
|
|
d4 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fit-tieni reaġent, tat-tielet komponent li ma dabx fit-tieni kampjun.
|
I.8.1.3. - VARJANT 3 -
Formoli li għandhom jiġu applikati fejn jitneħħew żewġ komponenti (a + b) minn kampjun, filwaqt li t-tielet komponent (c) jitħalla bħala fdal, imbagħad jitneħħew żewġ komponenti (b + ċ) minn kampjun ieħor, bl-ewwel komponent (a) jitħalla bħala fdal:
|
|
P1 % huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott nadif (komponent li dab permezz tar-reaġent);
|
|
|
P2 % huwa l-perċentwali tat-tieni komponent xott nadif (komponent li dab permezz tar-reaġent);
|
|
|
P3 % huwa l-perċentwali tat-tielet komponent xott nadif (komponent li dab fit-tieni kampjun permezz tar-reaġent);
|
|
|
m1 huwa l-piż xott tal-ewwel kampjun wara t-trattament minn qabel;
|
|
|
m2 huwa l-piż xott tat-tieni kampjun wara t-trattament minn qabel;
|
|
|
r1 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħew l-ewwel u t-tieni komponenti mill-ewwel kampjun bl-ewwel reaġent;
|
|
|
r2 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħew it-tieni u t-tielet komponenti mit-tieni kampjun bit-tieni reaġent;
|
|
|
d2 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fl-ewwel reaġent, tat-tielet komponent li ma dabx fl-ewwel kampjun;
|
|
|
d3 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż fit-tieni reaġent tal-ewwel komponent li ma dabx fit-tieni kampjun.
|
I.8.1.4. - VARJANT 4 -
Formoli li għandhom jiġu applikati fejn jitneħħew żewġ komponenti wara xulxin mit-taħlita bl-użu tal-istess kampjun:
|
|
P1 % huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott nadif (l-ewwel komponent li jdub);
|
|
|
P2 % huwa l-perċentwali tat-tieni komponent xott nadif (it-tieni komponent li jdub);
|
|
|
P3 % huwa l-perċentwali tat-tielet komponent xott nadif (komponent li ma jdubx);
|
|
|
m huwa l-piż xott tal-kampjun wara t-trattament minn qabel;
|
|
|
r1 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħa l-ewwel komponent mill-ewwel reaġent;
|
|
|
r2 huwa l-piż xott tal-fdal wara li jitneħħew l-ewwel u t-tieni komponenti mill-ewwel u t-tieni reaġenti;
|
|
|
d1 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż tat-tieni komponent fl-ewwel reaġent;
|
|
|
d2 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż tat-tielet komponent fl-ewwel reaġent;
|
|
|
d3 huwa l-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf fil-piż tat-tielet komponent fl-ewwel u t-tieni reaġenti (16).
|
I.8.2. Kalkolu tal-perċentwali ta’ kull komponent bl-aġġustament permezz ta’ livelli konvenzjonali miftiehma u, fejn xieraq, permezz ta’ fatturi ta’ korrezzjoni għal telf fil-piż matul proċessi ta’ trattament minn qabel:
Mogħtija:
imbagħad:
|
|
P1A % huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott nadif, inkluż il-kontenut tal-umdità u t-telf fil-piż matul it-trattament minn qabel;
|
|
|
P2A % huwa l-perċentwali tat-tieni komponent xott nadif, inkluż il-kontenut tal-umdità u t-telf fil-piż matul it-trattament minn qabel;
|
|
|
P3A % huwa l-perċentwali tat-tielet komponent xott nadif, inkluż il-kontenut tal-umdità u t-telf fil-piż matul it-trattament minn qabel;
|
|
|
P1 huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott nadif miksub permezz ta’ waħda mill-formuli mogħtija f’I.8.1;
|
|
|
P2 huwa l-perċentwali tat-tieni komponent xott nadif miksub permezz ta’ waħda mill-formuli mogħtija f’I.8.1;
|
|
|
P3 huwa l-perċentwali tat-tielet komponent xott nadif miksub permezz ta’ waħda mill-formuli mogħtija f’I.8.1;
|
|
|
a1 hija l-livell miftiehem tal-ewwel komponent;
|
|
|
a2 hija l- livell miftiehem tat-tieni komponent;
|
|
|
a3 hija l- livell miftiehem tat-tielet komponent;
|
|
|
b1 hija l-perċentwali tat-telf fil-piż tal-ewwel komponent matul it-trattament minn qabel;
|
|
|
b2 hija l-perċentwali tat-telf fil-piż tat-tieni komponent matul it-trattament minn qabel;
|
|
|
b3 hija l-perċentwali tat-telf fil-piż tat-tielet komponent matul it-trattament minn qabel.
|
Fejn jintuża trattament minn qabel speċjali, għandhom jiġu stabbiliti l-valuri b1, b2 u b3, jekk ikun possibbli, billi kull komponent tal-fibra pura jiġi sottomess għal trattament minn qabel applikat fl-analiżi. Fibri puri huma dawk ħielsa minn kull materjal mhux fibruż għajr dawk li normalment ikunu jinsabu fihom (jew b’mod naturali jew minħabba l-proċess tal-manifattura), fl-istat (mhux ibbliċjat, ibbliċjat) li jinstabu fil-materjal li għad irid jiġi analizzat.
Fejn mhumiex disponibbli fibri kostitwenti separati u nodfa użati fil-manifattura tal-materjal li għandu jiġi analizzat, għandhom jintużaw il-valuri medji ta’ b1, b2 u b3 kif miksuba mit-testijiet imwettqa fuq fibri nodfa simili għal dawk fit-taħlita li tkun qegħda tiġi eżaminata.
Jekk jiġi applikat trattament normali minn qabel permezz tal-estrazzjoni biż-żejt mhux raffinat ħafif u l-ilma, il-fatturi ta’ korrezzjoni b1, b2 u b3 jistgħu ġeneralment ma jitqisux, għajr fil-każ ta’ qoton mhux ibbliċjat, kittien mhux ibbliċjat (jew għażel) u qanneb mhux ibbliċjat, fejn it-telf ikkawżat minn trattament minn qabel jitqies bħala ta’ 4 %, u fil-każ ta’ polipropilene, bħala 1 %.
Fil-każ ta’ fibri oħra, normalment, ma jingħatax kas tat-telf minħabba trattament minn qabel fil-kalkoli.
Nota:
Eżempji ta’ kalkoli jinsabu fit-Taqsima IV.
II. Metodu ta’ analiżi kwantitattiva b’separazzjoni manwali ta’ taħlitiet bi tliet fibri
II.1. KAMP TA’ APPLIKAZZJONI
Dan il-metodu huwa applikabbli għal fibri tat-tessuti ta’ kull tip sakemm dawn ma jiffurmawx taħlita intima u sakemm ikun possibbli li dawn jiġu mifrudin bl-idejn.
II.2. PRINĊIPJU
Wara l-identifikazzjoni tal-komponenti tat-tessuti, il-materja mhux fibruża titneħħa permezz ta’ trattament minn qabel xieraq u mbagħad il-fibri jiġu sseparati bl-idejn, imnixxfa u jintiżnu biex jiġi kkalkolat il-proporzjon ta’ kull fibra fit-taħlita.
II.3. APPARAT
II.3.1. Fliexken tal-użin jew apparat ieħor li jagħti riżultati identiċi.
II.3.2. Dessikatur li jkun fih is-silika-ġel li jindika fih innifsu.
II.3.3. Forn ventilat għall-inxif tal-kampjun f’105 ± 3 °C.
II.3.4. Miżien analitiku preċiż sa 0,0002 g.
II.3.5. Estrattur Soxhlet jew apparat ieħor li jagħti riżultati identiċi.
II.3.6. Labra.
II.3.7. Twist tester jew apparat simili.
II.4. REAĠENTI
II.4.1. Zejt mhux raffinat ħafif, distillat mill-ġdid, medda ta’ togħlija 40 sa 60 °C.
II.4.2. Ilma ddistillat jew dejonizzat.
II.5. ATMOSFERA TA’ KUNDIZZJONAR U TTESTJAR
Ara I.4.
II.6. KAMPJUN TAT-TEST TAL-LABORATORJU
Ara I.5.
II.7. TRATTAMENT MINN QABEL TAL-KAMPJUNI TAT-TEST TAL-LABORATORJU
Ara I.6.
II.8. PROĊEDURA
II.8.1. Analiżi tal-ħajt
Mill-kampjun tal-test tal-laboratorju li ġie trattat minn qabel, agħżel eżamplari ta’ piż mhux inqas minn 1 g. Għal ħajt fin ħafna, l-analiżi tista’ ssir fuq tul minimu ta’ 30 m, ikun kemm ikun il-piż.
Aqta’ l-ħajt f’biċċiet ta’ tul addattat u ifred it-tipi ta’ fibri permezz ta’ labra u, jekk ikun meħtieġ, twist tester. It-tipi ta’ fibra hekk miksuba jitqiegħdu fi fliexken tal-użin li jkunu ntiżnu minn qabel u mnixxfa għal 105 ± 3 °C sa toqol kostanti, kif deskritt f’I.7.1 u I.7.2.
II.8.2. Analiżi tad-drapp
Mill-kampjun tat-test tal-laboratorju ttrattat minn qabel, agħżel kampjun ta’ piż ta’ mhux anqas minn1 g, li ma jinkludix ċmusa, bi truf mirqumin b’attenzjoni biex ikun evitat it-tiżrit u li jkun parallel mat-tgħama jew mal-ħjut għall-medd, jew fil-każ ta’ drappijiet innittjati fil-linja tal-għoqod u l-korsijiet. Ifred it-tipi differenti ta’ fibri u iġborhom fi fliexken tal-użin li jintiżnu minn qabel u pproċedi kif deskritt fi II.8.1.
II.9. KALKOLU U ESPRESSJONI TAR-RIŻULTATI
Esprimi l-piż ta’ kull fibra komponent bħala perċentwali tal-piż totali tal-fibri fit-taħlita. Ikkalkula r-riżultati fuq il-bażi ta’ piż nadif u xott, aġġustati permezz (a) tal-livelli miftehma u (b) tal-fatturi ta’ korrezzjoni meħtieġa biex jitqies it-telf fil-piż matul l-operazzjonijiet tat-trattament minn qabel.
II.9.1. Kalkolu tal-perċentwali tal-piż ta’ fibra xotta u nadifa, mingħajr ma jingħata kas tat-telf fil-piż tal-fibra matul it-trattament minn qabel:
|
|
P1 % huwa l-perċentwali tal-ewwel komponent xott nadif;
|
|
|
P2 % huwa l-perċentwali tat-tieni komponent xott nadif;
|
|
|
P3 % huwa l-perċentwali tat-tielet komponent xott nadif;
|
|
|
m1 huwa l-piż nadif niexef tal-ewwel komponent;
|
|
|
m2 huwa l-piż nadif niexef tat-tieni komponent;
|
|
|
m3 huwa l-piż nadif niexef tat-tielet komponent;
|
II.9.2. Għall-kalkolu tal-perċentwali ta’ kull komponent bl-aġġustament permezz ta’ livelli miftehma u, fejn xieraq, permezz ta’ fatturi ta’ korrezzjoni għal telf fil-piż matul it-trattament minn qabel:
ara I.8.2.
III. Metodu ta’ analiżi kwantitattiva ta’ taħlitiet bi tliet fibri b’kombinazzjoni ta’ separazzjoni bl-idejn u separazzjoni kimika
Fejn ikun possibbli, għandha tintuża separazzjoni manwali, waqt li jitqiesu l-proporzjonijiet ta’ komponenti separati qabel jgħaddu għal kwalunkwe trattament kimiku ta’ kull wieħed mill-komponenti separati.
III.1. PREĊIŻJONI TAL-METODI
Il-preċiżjoni indikata f’kull metodu tal-analiżi ta’ taħlitiet binarji ta’ fibri għandha x’taqsam mar-riproduċibilità (ara l-Kapitolu 2 relatat mal-metodi għall-analiżi kwantitattiva tat-taħlitiet binarji ta’ fibri tat-tessuti).
Ir-riproduċibilità tirreferi għall-affidabilità, jiġifieri l-qrubija tal-qbil bejn valuri esperimentali miksubin minn operaturi f’laboratorji differenti jew fi żminijiet differenti bl-użu tal-istess metodu u bil-kisba ta’ riżultati individwali fuq kampjun ta’ taħlita omoġenja identika.
Ir-riproduċibilità hija espressa permezz ta’ limiti ta’ fiduċja tar-riżultati għal-livell ta’ fiduċja ta’ 95 %.
Dan ifisser li d-differenza bejn żewġ riżultati f’sensiela ta’ analiżi magħmula f’laboratorji differenti, f’applikazzjoni normali u korretta tal-metodu għal taħlita omoġenja u identika, taqbeż il-limitu ta’ fiduċja biss f’ħames każijiet minn 100.
Biex tiġi stabbilita l-preċiżjoni tal-analiżi ta’ taħlita ternarja ta’ fibri, il-valuri indikati fil-metodi għall-analiżi ta’ taħlitiet binarji ta’ fibri li ntużaw għall-analiżi tat-taħlita ternarja ta’ fibri jiġu applikati bil-mod normali.
Billi fl-erba’ varjanti tal-analiżi kimika kwantitattiva ta’ taħlitiet ternarji ta’ fibri, hemm dispożizzjoni għal żewġ dissoluzzjonijiet (bl-użu ta’ żewġ kampjuni separati għall-ewwel tliet varjanti u kampjun singolari għar-raba’ varjant) u, waqt li wieħed jassumi li E1 u E2 jirrappreżentaw il-preċiżjoni taż-żewġ metodi għall-analizzar ta’ taħlitiet binarji ta’ fibri, il-preċiżjoni tar-riżultati għal kull komponent tintwera fit-tabella li ġejja:
|
Fibra komponent
|
Varjanti
|
|
1
|
2 u 3
|
4
|
|
a
|
E1
|
E1
|
E1
|
|
b
|
E2
|
E1+E2
|
E1+E2
|
|
c
|
E1+E2
|
E2
|
E1+E2
|
Jekk jintuża r-raba’ varjant, il-grad ta’ preċiżjoni jista’ jinstab li jkun aktar baxx minn dak ikkalkulat bil-metodu muri hawn fuq, minħabba azzjoni possibbli tal-ewwel reaġent fuq il-fdal magħmul mill-komponenti b u c, li għandu jkun diffiċli li jiġi evalwat.
III.2. RAPPORT TAT-TEST
III.2.1. Indika l-varjant(i) użati għat-twettiq tal-analiżi, il-metodi, ir-reaġenti u l-fatturi ta’ korrezzjoni.
III.2.2. Agħti dettalji ta’ kwalunkwe trattament minn qabel speċjali (ara I.6).
III.2.3. Agħti r-riżultati individwali u l-medja aritmetika, kull wieħed sa punt deċimali wieħed.
III.2.4. Kull meta jkun possibbli, agħti l-preċiżjoni tal-metodu għal kull komponent, ikkalkolat skont it-tabella fit-taqsima III.1.
IV. Eżempji tal-kalkolu ta’ perċentwali tal-komponenti ta’ ċerti taħlitiet ternarji ta’ fibri li jagħmlu użu minn xi wħud mill-varjanti deskritti fil-punt I.8.1.
Ikkunsidra l-każ ta’ taħlita ta’ fibra li meta analizzata b’mod kwantitattiv għall-kompożizzjoni ta’ materja prima, tat il-komponenti li ġejjin: 1. suf imqardax; 2.najlon (poliamid); 3.qoton mhux ibbliċjat.
VARJANT Nru. 1
Bl-użu ta’ dan il-varjant, jiġifieri bl-użu ta’ żewġ kampjuni differenti u t-tneħħija ta’ komponent wieħed (a = suf) permezz ta’ dissoluzzjoni mill-ewwel kampjun u t-tieni komponent (b = poliamid) mit-tieni kampjun, jistgħu jinkisbu r-riżultati li ġejjin:
|
1.
|
Il-piż xott tal-ewwel kampjun wara t-trattament minn qabel huwa ta’ (m1) = 1,6000 g
|
|
2.
|
Il-piż xott tal-fdal wara t-trattament bl-ipoklorit tas-sodju alkalin (poliamid+qoton) (r1) = 1,4166 g
|
|
3.
|
Il-piż xott tat-tieni kampjun wara t-trattament minn qabel (m2) = 1,8000 g
|
|
4.
|
Il-piż xott tal-fdal wara t-trattament bl-aċidu formiku (suf+qoton)
(r2) = 0,9000 g
|
Trattament bl-ipoklorit tas-sodju alkalin ma jinvolvi l-ebda telf fil-piż ta’ poliamid, filwaqt li qoton mhux ibbliċjat jitlef 3 %, għalhekk d1 = 1,00 u d2 = 1,03.
Trattament bl-aċidu formiku ma jinvolvi l-ebda telf fil-piż ta’ suf jew qoton mhux ibbliċjat, għalhekk d3 u d4 = 1,00.
Jekk il-valuri miksuba permezz tal-analiżi kimika u l-fatturi ta’ korrezzjoni jiġu mibdula fil-formula taħt il-punt I.8.1.1, jinkiseb ir-riżultat li ġej:
|
|
P1 % (suf) = [1,03/1,00 – 1,03 × 1,4166/1,6000 + (0,9000/1,8000) × (1 – 1,03/1,00)] × 100 = 10,30
|
|
|
P2 % (poliamid) = [1,00/1,00 – 1,0 × 0,9000/1,8000 + (1,4166/1,6000) × (1– 1,00/1,00)] × 100 = 50,00
|
|
|
P3 % (qoton) = 100–(10,30 + 50,00) = 39,70
|
Il-perċentwali tad-diversi fibri xotti u nodfa fit-taħlita huma kif ġej:
|
suf
|
10,30 %
|
|
poliamid
|
50,00 %
|
|
qoton
|
39,70 %
|
Dawn il-perċentwali għandhom jiġu korretti skont il-formoli taħt punt I.8.2, biex jitqiesu wkoll il-livelli konvenzjonali miftehma u l-fatturi ta’ korrezzjoni għal kwalunkwe telf fil-piż wara t-trattament minn qabel.
Kif indikat fl-Anness IX, il-livelli konvenzjonali miftehma huma kif ġej: suf imqardax 17,00 %, poliamid 6,25 %, qoton 8,50 %, u wkoll il-qoton mhux ibbliċjat juru tnaqqis fil-piż ta’ 4 %, wara trattament minn qabel b’żejt mhux raffinat ħafif u ilma.
Għalhekk:
|
|
P1A % (suf) = 10,30 × [1+(17,00+0,0)/100] / [10,30 × (1+ (17,00+0,0)/100) + 50,00 × (1+ (6,25+0,0)/100) + 39,70 × (1+(8,50+4,0) /100)] × 100 = 10,97
|
|
|
P2A % (poliamid) = 50,0 × [(1+ (6,25+0,0)/100) /109,8385] × 100 = 48,37
|
|
|
P3A % (qoton) = 100 - ((10,97 + 48,37) = 40,66
|
Il-kompożizzjoni tal-materja prima tal-ħajta hija għalhekk kif ġej:
|
poliamid
|
48,4 %
|
|
qoton
|
40,6 %
|
|
suf
|
11,0 %
|
|
|
100,0 %
|
VARJANT Nru. 4
Ikkunsidra l-każ ta’ taħlita ta’ fibra li meta analizzata b’mod kwantitattiv tat il-komponenti li ġejjin: suf imqardax, visk, qoton mhux ibbliċjat.
Ejja ngħidu li bl-użu ta’ varjant 4, jiġifieri t-tneħħija suċċessiva ta’ żewġ komponenti mit-taħlita ta’ kampjun waħdieni singolari, jinkisbu r-riżultati li ġejjin:
|
1.
|
Il-piż xott tal-kampjun wara t-trattament minn qabel (m) = 1,6000 g
|
|
2.
|
Il-piż xott tal-fdal wara t-trattament bl-ipoklorit tas-sodju alkalin (visk+qoton) (r1) = 1,4166 g g
|
|
3.
|
Il-piż xott tal-fdal wara t-tieni trattament tal-fdal r1 bil-klorur taż-żingu/aċidu formiku (qoton) (r2) = 0,6630 g
|
Trattament bl-ipoklorit tas-sodju alkalin ma jinvolvi l-ebda telf fil-piż ta’ visk, filwaqt li qoton mhux ibbliċjat jitlef 3 %, għalhekk d1 = 1,00 u d2 = 1,03.
Bħala riżultat ta’ trattament bl-aċidu formiku-klorur taż-żingu, il-piż tal-qoton jiżdied b’4 %, biex b’hekk d3 = 1,03 × 0,96 = 0,9888; li huwa approssimativ għal 0,99, (b’d3 jkun il-fattur ta’ korrezzjoni għat-telf rispettiv jew żieda fil-piż tat-tielet komponent fl-ewwel u t-tieni reaġenti).
Jekk il-valuri miksuba permezz tal-analiżi kimika u l-fatturi ta’ korrezzjoni jiġu mibdula fil-formula mogħtija f’punt I.8.1.4, jinkiseb ir-riżultat li ġej:
|
|
P2 % (visk) = 1,00 × (1,4166 / 1,6000) × 100 – (1,00 / 1,03) × 41,02 = 48,71 %
|
|
|
P3 % (qoton) = 0,99 × (0,6630 / 1,6000) × 100 = 41,02 %
|
|
|
P1 % (suf) = 100 - (48,71 + 41,02) = 10,27 %
|
Kif diġà ġie indikat għall-Varjant 1, dawn il-perċentwali għandhom jiġu korretti permezz tal-formoli indikati f’punt I.8.2.
|
|
P1A % (suf) = 10, 27 × [1 + (17,0+0,0) / 100)]/[10, 27 × (1+ (17,00+0,0)/100) +48, 71 × (1+(13+0,0) / 100) + 41,02 × (1+(8,5+4,0)/ 100)] × 100 = 10,61 %
|
|
|
P2A % (visk) = 48, 71 × [1+(13+0,0) / 100] / 113, 2057 × 100 = 48,62 %
|
|
|
P3A % (qoton) = 100 - ((10, 61 + 48,62) = 40,77 %
|
Il-kompożizzjoni tal-materja prima tat-taħlita hija għalhekk kif ġej:
|
visk
|
48,6 %
|
|
qoton
|
40,8 %
|
|
suf
|
10,6 %
|
|
|
100,0 %
|
VI. Tabella ta’ taħlitiet tipiċi bi tliet fibri li jistgħu jiġu analizzati bl-użu ta’ metodi tal-Unjoni ta’ analiżi ta’ taħlitiet binarji ta’ fibri (għall-għanijiet illustrattivi)
|
Nru tat-Taħlita
|
Fibri komponent
|
Varjant
|
In-numru tal-metodu użat u r-reaġent għal taħlitiet binarji ta' fibri
|
|
Komponent 1
|
Komponent 2
|
Komponent 3
|
|
1.
|
suf jew xagħar
|
visk, kupru jew ċerti tipi ta' modal
|
qoton
|
1 u/jew 4
|
2. ( *ipolklorit) u 3. (klorur taż-żingu/aċidu formiku)
|
|
2.
|
suf jew xagħar
|
poliamid jew najlon
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
1 u/jew 4
|
2. ( ipoklorit) u 4. (aċidu formiku, 80 % m/m)
|
|
3.
|
suf, xagħar jew ħarir
|
ċerti fibri oħra
|
visk, kupru, modal jew qoton
|
1 u/jew 4
|
2. ( ipoklorit) u 9 (disulfid tal-karbonju/aċetun 55,5/44,5 % v/v)
|
|
4.
|
suf jew xagħar
|
poliamid jew najlon
|
poliester, polipropilene, akrilik jew fibra tal-ħġieġ
|
1 u/jew 4
|
2. ( ipoklorit) u 4. (aċidu formiku, 80 % m/m)
|
|
5.
|
suf, xagħar jew ħarir
|
ċerti fibri oħra
|
poliester, akrilik, poliamid, jew najlon jew fibra tal-ħġieġ
|
1 u/jew 4
|
2. ( ipoklorit) u 9 (disulfid tal-karbonju/aċetun 55,5/44,5 % v/v)
|
|
6.
|
ħarir
|
suf jew xagħar
|
poliester
|
2
|
11. (aċidu sulfuriku 75 % m/m) u 2. ( ipoklorit)
|
|
7.
|
poliamid jew najlon
|
akrilik jew ċerti fibri oħra
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
1 u/jew 4
|
4. (aċidu formiku 80 % m/m) u 8. ( dimetilformamid)
|
|
8.
|
ċerti klorofibri
|
poliamid jew najlon
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
1 u/jew 4
|
8. (dimetilformamid) u 4. (aċidu formiku, 80 % m/m)
jew 9. (disulfid tal-karbonju/aċetun, 55,5/44,5 % v/v) u 4. (aċidu formiku, 80 % m/m)
|
|
9.
|
akrilik
|
poliamid jew najlon
|
poliester
|
1 u/jew 4
|
8. ( dimetilformamid) u 4. (aċidu formiku, 80 % m/m)
|
|
10.
|
aċetat
|
poliamid jew najlon jew ċerti fibri oħra
|
visk, qoton, kupru jew modal
|
4
|
1. (aċetun) u 4. (aċidu formiku, 80 % m/m)
|
|
11.
|
ċerti klorofibri
|
akrilik jew ċerti fibri oħra
|
poliamid jew najlon
|
2 u/jew 4
|
9. (disulfid tal-karbonju/aċetun, 55,5/44,5 % v/v) u 8. ( dimetilformamid)
|
|
12.
|
ċerti klorofibri
|
poliamid jew najlon
|
akrilik
|
1 u/jew 4
|
9. (disulfid tal-karbonju/aċetun, 55,5/44,5 % v/v) u 4. (aċidu formiku, 80 % m/m)
|
|
13.
|
poliamid jew najlon
|
visk, kupru, modal jew qoton
|
poliester
|
4
|
4. (aċidu formiku, 80 % m/m) u 7. (aċidu sulfuriku, 75 % m/m )
|
|
14.
|
aċetat
|
visk, kupru, modal jew qoton
|
poliester
|
4
|
1. (aċetun) u 7 (aċidu sulfuriku, 75 % m/m)
|
|
15.
|
akrilik
|
visk, kupru, modal jew qoton
|
poliester
|
4
|
8. ( dimetilformamid) u 7 (aċidu sulfuriku, 75 % m/m)
|
|
16.
|
aċetat
|
suf, xagħar jew ħarir
|
qoton, visk, kupru, modal, poliamid jew najlon, poliester, akrilik
|
4
|
1. (aċetun) u 2. ( ipoklorit)
|
|
17.
|
triaċetat
|
suf, xagħar jew ħarir
|
qoton, visk, kupru, modal, poliamid jew najlon, poliester, akrilik
|
4
|
6. (diklorometan) u 2. ( ipoklorit)
|
|
18.
|
akrilik
|
suf, xagħar jew ħarir
|
poliester
|
1 u/jew 4
|
8. ( dimetilformamid) u 2. ( ipoklorit)
|
|
19.
|
akrilik
|
ħarir
|
suf jew xagħar
|
4
|
8. ( dimetilformamid) u 11. (aċidu sulfuriku 75 % m/m )
|
|
20.
|
akrilik
|
suf, xagħar jew ħarir
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
1 u/jew 4
|
8. ( dimetilformamid) u 2 ( ipoklorit)
|
|
21.
|
suf, xagħar jew ħarir
|
qoton, visk, modal, kupru
|
poliester
|
4
|
2. ( ipoklorit) u 7. (aċidu sulfuriku 75 % m/m)
|
|
22.
|
visk, kupru jew ċerti tipi ta' modal
|
qoton
|
poliester
|
2 u/jew 4
|
3. (klorur taż-żingu/aċidu formiku) u 7. (aċidu sulfuriku 75 % m/m )
|
|
23.
|
akrilik
|
visk, kupru jew ċerti tipi ta' modal
|
qoton
|
4
|
8. ( dimetilformamid) u 3 (klorur taż-żingu/aċidu formiku)
|
|
24.
|
ċerti klorofibri
|
visk, kupru jew ċerti tipi ta' modal
|
qoton
|
1 u/jew 4
|
9. (disulfid tal-karbonju/aċetun, 55,5/44,5 % v/v ) u 3. (korur taż-żinġu/aċidu formiku) jew 8. ( dimetilformamid) u 3. (klorur taż-żingu/aċidu formiku)
|
|
25.
|
aċetat
|
visk, kupru jew ċerti tipi ta' modal
|
qoton
|
4
|
1. (aċetun) u 3. (klorur taż-żingu/aċidu formiku)
|
|
26.
|
triaċetat
|
visk, kupru jew ċerti tipi ta' modal
|
qoton
|
4
|
6. (diklorometan) u 3. (klorur taż-żingu/aċidu formiku)
|
|
27.
|
aċetat
|
ħarir
|
suf jew xagħar
|
4
|
1. (aċetun) u 11. (aċidu sulfuriku 75 % m/m )
|
|
28.
|
triaċetat
|
ħarir
|
suf jew xagħar
|
4
|
6. (diklorometan) u 11. (aċidu sulfuriku 75 % m/m)
|
|
29.
|
aċetat
|
akrilik
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
4
|
1. (aċetun) u 8. ( dimetilformamid)
|
|
30.
|
triaċetat
|
akrilik
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
4
|
6. (diklorometan) u 8. ( dimetilformamid)
|
|
31.
|
triaċetat
|
poliamid jew najlon
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
4
|
6. (diklorometan) u 4. (aċidu formiku 80 % m/m )
|
|
32.
|
triaċetat
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
poliester
|
4
|
6. (diklorometan) u 7. (aċidu sulfuriku 75 % m/m )
|
|
33.
|
aċetat
|
poliamid jew najlon
|
poliester jew akrilik
|
4
|
1. (aċetun) u 4. (aċidu formiku 80 % m/m)
|
|
34.
|
aċetat
|
akrilik
|
poliester
|
4
|
1. (aċetun) u 8. ( dimetilformamid)
|
|
35.
|
ċerti klorofibri
|
qoton, visk, kupru jew modal
|
poliester
|
4
|
8. ( dimetilformamid) u 7. (aċidu sulfuriku 75 % m/m )
jew 9 (disulfid tal-karbonju/aċetun, 55,5/44,5 % v/v) u 7. (aċidu sulfuriku 75 % m/m)
|
|
36.
|
qoton
|
poliester
|
elastolefin
|
2 u/jew 4
|
7. (aċidu sulfuriku 75 % m/m ) u 14. (aċidu sulfuriku konċentrat)
|
|
37.
|
ċerti modakriliki
|
poliester
|
melamina
|
2 u/jew 4
|
8. (dimetilformamid) u 14. (aċidu sulfuriku konċentrat)]
|
(1) F’xi każijiet huwa meħtieġ li l-eżemplari individwali tat-testijiet jiġi trattat minn qabel.
(2) Għal oġġetti magħmula u lesti ara t-Taqsima 7.
(3) Ara l-punt 1.
(4) Il-moxt tal-laboratorju jista’ jinbidel bi blender tal-fibra, jew il-fibri jistgħu jitħalltu bil-metodu tat-“trofof u l-fdalijiet”.
(5) Jekk il-pakketti jistgħu jiġu mmuntati fuq kavetta konvenjenti jkun possibbli li numru minnhom jiddawru fl-istess ħin.
(6) Il-Metodu 12 huwa eċċezzjoni. Huwa bbażat fuq determinazzjoni tal-kontenut ta’ sustanza kostitwenti ta’ wieħed miż-żewġ komponenti.
(7) Ara l-Kapitolu 1.1
(8) Biex ikun żgurat li l-fdal fibruż ikun mgħaddas fis-soluzzjoni tal-ammonja għal 10 minuti, wieħed jista’, pereżempju, juża adaptor ta’ griġjol filtru ffittjat b’vit li permezz tiegħu l-fluss tas-soluzzjoni tal-ammonja jkun jista’ jiġi rregolat.
(9) It-tidwib ta’ modaċriliki bħal dawn jew ta’ klorofibri fir-reaġent għandu jiġi vverifikat qabel ma titwettaq l-analiżi.
(10) Qabel titwettaq l-analiżi għandu jiġi vverifikat it-tidwib tal-klorur tal-polivinil fir-reaġent.
(11) Il-ħarir selvaġġ, bħall-ħarir tussah, ma jdubx għal kollox f’75 % m/m ta’ aċidu sulfuriku.
(12) Dawn ir-reaġenti għandhom ikunu ħielsa min-nitroġenu.
(13) Ara pereżempju l-apparat deskritt f’Melliand Textilberichte 56 (1975), p. 643-645.
(14) Ara l-Kapitolu 1.1.
(15) Il-valuri ta’ d huma indikati fil-Kapitolu 2 ta’ dan l-Anness relatat mal-metodi varji għall-analiżi tat-taħlitiet b’żewġ fibri
(16) Meta jkun possibbli d3 għandu jiġi determinat minn qabel permezz ta’ metodi esperimentali
