6.4.2011

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 107/37

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Id-dekarbonizzazzjoni tal-enerġija – Pjan direzzjonali għall-2050” (opinjoni esploratorja)

2011/C 107/08

Relatur: is-Sur PEZZINI

Nhar it-12 ta’ Mejju 2010, il-Kummissjoni Ewropea ddeċiediet, b’konformità mal-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li tikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

Id-dekarbonizzazzjoni tal-enerġija – Pjan direzzjonali għall-2050

(opinjoni esploratorja).

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar it-2 ta’ Frar 2011.

Matul l-469 sessjoni plenarja tiegħu li saret fis-16 u s-17 ta’ Frar 2011 (seduta tas-17 ta’ Frar 2011), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b’193 vot favur, 3 voti kontra u 5 astensjonijiet.

1. Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1 Il-Kumitat iqis li huwa importanti ħafna li tiġi definita politika integrata Ewropea ġenwina dwar l-enerġija u li, f’dan il-qafas, tiġi introdotta strateġija Komunitarja, fuq perjodu ta’ daqs medju u fit-tul, li tistabbilixxi pjan direzzjonali għall-2050 bil-mira ta’ tnaqqis kompetittiv u sostenibbli tal-ammont ta’ CO2 fl-enerġija prodotta, sabiex twieġeb fuq livell dinji għall-isfidi tat-tibdil fil-klima u tissodisfa l-ħtiġijiet soċjetali u industrijali tal-UE.

1.2 Sabiex titwettaq politika komuni dwar l-enerġija, il-Kumitat huwa tal-fehma li hemm bżonn tinħoloq “Komunità integrata tal-enerġija ”; skont ma jipprevedi l-Artikolu 194 tat-Trattat.

1.3 Il-KESE jemmen li l-pjan direzzjonali għall-2050 dwar id-dekarbonizzazzjoni tal-enerġija għandu jkun kapaċi:

—	jiġbor flimkien varjetà ta’ modi possibbli ta’ żvilupp għall-produzzjoni u l-użu tal-enerġija fl-Ewropa;

—	jesplora approċċi kunsenswali għal tranżizzjoni ekonomika;

—	jiddefinixxi proċeduri għal djalogu kontinwu dwar il-pjan direzzjonali f’livelli varji;

—	jidentifika l-miżuri meħtieġa għal fehim aħjar tad-deċiżjonijiet strateġiċi;

—	jistabbilixxi sistemi ta’ kompatibbiltà ekonomika li jirrispettaw il-kompetizzjoni u li huma appoġġjati mis-soċjetà;

—	jenfasizza l-elementi essenzjali ta’ flessibbiltà biex ikun jista’ jseħħ adattament rapidu għat-tibdil fil-klima, it-teknoloġiji ġodda u l-iżvilupp ekonomiku dinji.

1.4 Il-KESE jqis li huwa essenzjali li jiġu adottati taħlitiet ta’ politika li jinkludu:

—	miżuri ta’ effiċjenza fl-użu tal-enerġija;

—	sistemi siguri għall-ġbir u l-ħżin tad-CO2 (CCS);

—	mekkaniżmi robusti għall-iskambju tal-emissjonijiet;

—	żvilupp kompetittiv tal-enerġiji rinnovabbli;

—	bdil tal-impjanti tal-enerġija għall-produzzjoni ta’ enerġija b’livell baxx ta’ karbonju;

—	bdil sostenibbli tal-mezzi tat-trasport;

—	standardizzazzjoni teknika adegwata fil-livell internazzjonali;

—	miżuri diretti għall-iżvilupp tal-koġenerazzjoni effiċjenti tas-sħana u l-elettriku (combined heat and power production, CHP).

1.5 Il-KESE jemmen li l-pjan direzzjonali għall-2050 għandu jqis erba’ varjabbli ewlenin:

—	rata tassew aktar mgħaġġla tal-progress tekniku, xjentifiku u teknoloġiku;

—	l-impenn mill-pajjiżi u s-setturi kollha kkonċernati biex jassumu r-responsabbiltajiet tagħhom;

—	is-sostenibbiltà ta’ qafas finanzjarju li huwa affidabbli matul iż-żmien;

—	il-possibbiltà li l-objettivi intermedji jkunu jistgħu jitkejlu u jiġu adattati għall-iżvilupp tekniku-xjentifiku.

1.6 Fir-rigward tat-“tagħmir” tas-suq enerġetiku Ewropew integrat, il-KESE jqis li huwa essenzjali li jiġi stabbilit mingħajr dewmien, b’mod ippjanat u kunsenswali, l-investiment fl-oqsma li ġejjin:

—	in-netwerks intelliġenti u fit-titjib tan-netwerks għat-trasmissjoni tal-enerġija;

—	ir-riċerka u l-iżvilupp ta’ programmi konġunti fl-oqsma tas-sostenibbiltà tal-enerġija, in-nanoxjenzi u n-nanoteknoloġiji, applikazzjonijiet tal-IT għal makrosistemi tan-netwerks, u mikrosistemi għall-użu tal-IT fid-djar;

—	il-kapaċità li jiġu rregolati sistemi kumplessi u li jiġi pprovdut qafas ta’ referenza stabbli għall-industrija u l-operaturi pubbliċi u privati;

—	it-tisħiħ ta’ djalogu strutturat u interattiv mal-imsieħba soċjali, il-konsumaturi u l-pubbliku inġenerali;

—	qafas b’saħħtu għal kooperazzjoni u djalogu internazzjonali, li jiġbor flimkien pajjiżi li ilhom industrijazzilati ħafna u oħrajn li ġew industrijalizzati reċentement madwar miri miftiehma u li jistgħu jitkejlu.

1.7 Fir-rigward tal-miri fuq perjodu ta’ żmien qasir, il-KESE jemmen li l-attenzjoni għandha tkun iffukata fuq l-introduzzjoni immedjata ta’:

—	miżuri mmirata lejn l-effiċjenza fl-użu tal-enerġija, b’mod partikolari fil-kostruzzjoni u fit-trasport, b’attenzjoni kbira għad-direttivi Ewropej;

—	titjib mgħaġġel u mifrux ta’ mekkaniżmi għall-iskambju tal-emissjonijiet;

—	sistemi prattiċi ta’ dekarbonizzazzjoni gradwali tal-elettriku, u żieda mgħaġġla u tixrid tal-proġetti pilota eżistenti;

—	appoġġ sostanzjali għal proġetti pilota biex jiġu żviluppati portafolli ta’ teknoloġiji b’livell baxx ta’ karbonju u bi prezzijiet raġonevoli;

—	appoġġ fiskali u finanzjarju li jippermetti l-użu mifrux ta’ enerġiji alternattivi;

—	aktar mekkaniżmi tal-edukazzjoni u sistemi ta’ taħriġ f’dixxiplini xjentifiċi, ibbażati fuq mudelli integrati u multidixxiplinarji;

—	l-iżvilupp ta’ infrastruttura tal-enerġija u netwerks trans-Ewropej, u t-tixrid ta’ netwerks intelliġenti standardizzati permezz ta’ sistemi Ewropej ta’ standardizzazzjoni;

—	qafas effiċjenti għall-kooperazzjoni internazzjonali.

1.8 Fuq perjodu ta’ żmien medju, il-KESE huwa tal-fehma li għandu jiġi żgurat dan li ġej:

—	suq globali għal teknoloġiji b’livell baxx ta’ karbonju, bi prezzijiet raġonevoli, bi standards tekniċi internazzjonali komuni;

—	tkejjil regolari tal-kisba tal-miri intermedji, biex jiġi żgurat li r-responsabbiltajiet huma merfugħa fl-UE u fis-suq globali;

—	aġġornament tal-miri skont l-iżviluppi, is-sejbiet xjentifiċi u l-bidliet fil-mappa ekonomika u kummerċjali dinjija;

—	fejn meħtieġ, tfassil mill-ġdid tal-istrateġiji meħtieġa għal tnaqqis ta’ 60-80 % tal-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra;

—	tixrid prattiku ta’ strumenti konġunti għall-ġestjoni tan-netwerks u taċ-ċentri tal-ħżin u t-trasmissjoni tal-enerġija;

—	titjib tal-mekkaniżmi għall-governanza, il-kisba ta’ kunsens u djalogu interattiv bejn il-partijiet interessati kollha;

—	l-iżvilupp tal-fissjoni nukleari f’dawk l-Istati Membri li jridu jkomplu jiżvilupaw din it-teknoloġija, permezz ta’ bidla mit-tielet għar-raba’ ġenerazzjoni, u l-iżvilupp tat-tekniki tal-użu mill-ġdid tal-biċċa l-kbira tal-materjal;

—	appoġġ għar-riċerka dwar il-fużjoni nukleari, fuq il-bażi tal-Ftehim Ewropew dwar l-Iżvilupp tal-Fużjoni (EFDA) u b’mod partikolari l-esperjenza tal-JET (Joint European Torus), li hija appoġġjata mill-Kummissjoni Ewropea u li ser tippermetti t-tnedija tal-ITER wara l-2020;

—	tisħiħ tal-ġlieda kontra l-faqar enerġetiku, li qiegħed f’periklu li jeskludi gruppi dejjem aktar estensivi ta’ nies u pajjiżi sħaħ.

1.9 Il-KESE jemmen li għall-bidu jkun meħtieġ dan li ġej:

—	impenn politiku għal sistema integrata tal-UE għall-enerġija b’regoli komuni;

—	oqfsa regolatorji armonizzati u stabbli;

—	it-twettiq ta’ standards tekniċi Komunitarji;

—	impjanti tal-elettriku Ewropej bi standards kompatibbli ta’ interoperabbiltà;

—	skemi Komunitarji għal taħriġ uniformi tal-persunal;

—	mekkaniżmi effettivi għall-iskambju tal-aħjar prattiki u t-teknoloġiji disponibbli;

—	sistemi interoperabbli tal-IT għas-sigurtà u l-kontroll;

—	politika kulturali mifruxa li tippromovi s-sostenibbiltà tal-enerġija.

1.10 Il-Kumitat iqis li huwa fundamentali li tiġi żviluppata u msaħħa politika ta’ komunikazzjoni koerenti, fil-livell Ewropew, b’messaġġi effiċjenti, kredibbli u aċċessibbli għad-diversi kategoriji interessati u, fuq kollox, għall-pubbliku inġenerali.

2. Introduzzjoni

2.1 It-tibdil fil-klima fuq livell dinji huwa fatt magħruf sew, iżda n-natura u l-medda tal-effetti tiegħu huma anqas magħrufa.

2.2 L-UE trid tiddeċiedi xi trid tikseb l-Ewropa sal-2020 u wara. Il-Kummissjoni qed tipproponi tkabbir sostenibbli, permezz ta’ strateġija dwar l-enerġija 2011-2020, flimkien ma’ pjan direzzjonali li jimmira lejn id-dekarbonizzazzjoni tal-enerġija sal-2050.

2.3 Il-Kummissjoni talbet lill-KESE jħejji żewġ opinjonijiet esploratorji separati dwar il-prospettivi ta’ żvilupp fuq perjodu ta’ żmien medju u fit-tul – waħda sal-2020 u l-oħra sal-2050. Din l-opinjoni esploratorja ser tiffoka fuq it-tieni proposta.

2.4 Il-pjan direzzjonali għall-2050 dwar id-dekarbonizzazzjoni tal-enerġija għandu jkun jista’:

—	jiġbor flimkien varjetà ta’ modi ta’ żvilupp kompetittiv possibbli, għall-produzzjoni u l-użu tal-enerġija fl-Ewropa, b’konformità mal-miri fit-tul dwar il-klima fil-livell dinji u mal-ħtiġijiet soċjali u industrijali tal-UE;

—	jeżamina approċċi kunsenswali għat-transizzjoni ekonomika, fir-rigward tad-deċiżjonijiet fil-qasam tal-politika tal-enerġija tal-lum u ta’ għada, aċċettatti mill-imsieħba soċjali u mis-soċjetà ċivili, permezz ta’ djalogu interattiv permanenti;

—

jiddefinixxi l-proċeduri ta’ djalogu kontinwu dwar il-pjan direzzjonali f’diversi livelli, bejn il-politiċi, l-awtoritajiet pubbliċi, dawk inkarigati mill-ġestjoni u d-distribuzzjoni tal-enerġija, l-industrija, it-trejdjunjins, l-assoċjazzjonijiet ambjentali, il-kummerċ u s-servizzi, l-utenti tas-settur elettriku, residenzjali, terzjarju u tat-trasport, il-komunitajiet xjentifiċi u teknoloġiċi u l-istituzzjonijiet edukattivi, is-sistema finanzjarja u tal-kreditu, il-bdiewa, il-konsumaturi u ċ-ċittadini;

—

jidentifika l-miżuri meħtieġa sabiex id-deċiżjonijiet strateġiċi jinfiehmu aħjar u biex jintlaħqu l-miri ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta’ serra b’60 sa 80 %, b’mod partikolari permezz tal-introduzzjoni massiva ta’ teknoloġiji ġodda tal-enerġija, bl-għan li fuq perjodu twil il-konċentrazzjoni atmosferika ta’ CO2 tiġi stabbilita taħt l-450 ppmv (ppmv: parti għal kull miljun volum);

—	jiżviluppa sistemi ta’ kompatibbiltà ekonomika, li jirrispettaw il-kompetizzjoni u li jkunu kondiviżi mis-soċjetà, għall-finanzjamenti pubbliċi u privati, it-taxxa, l-ippjanar baġitarju;

—	joħorġu fid-dieher l-elementi indispensabbli ta’ flessibbiltà, li jkunu ġejjin minn tibdil, kultant mgħaġġel, fir-riċerka xjentifika, fl-iżvilupp ekonomiku u fl-evoluzzjoni tal-kultura soċjali.

2.5 Fix-xenarji kollha disponibbli s’issa bil-għan ta’ tnaqqis tal-emissjonijiet bi 80 % sal-2050, il-KESE huwa tal-fehma li s-sistemi ta’ politika mħallta għandhom jaqdu rwol ċentrali; dawn jinkludu:

—	miżuri ta’ effiċjenza fl-użu tal-enerġija;

—	sistemi, mifruxa fuq it-territorju, ta’ ġbir u ħżin tas-CO2 (CCS) u mekkaniżmi msaħħa għar-regolazzjoni tal-iskambju tal-emissjonijiet;

—	żidiet kbar tal-ishma tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli;

—	żvilupp tal-fissjoni nukleari mit-tielet għar-raba’ ġenerazzjoni u appoġġ għar-riċerka dwar il-fużjoni nukleari;

—	żidiet kbar tal-ishma tal-enerġija elettrika prodotta permezz ta’ sistemi ta’ dekarbonizzazzjoni;

—	kontributi kbar għat-tisħiħ tar-rikonverżjoni tat-trasport bit-triq, bl-ajru u bil-baħar u għat-tnaqqis tal-konsum enerġetiku fil-bini residenzjali u fis-settur terzjarju;

—	investiment fir-Riċerka, l-Iżvilupp, id-Dimostrazzjoni u l-Użu (RŻD&U) u fit-trasferimenti fil-livell ta’ innovazzjoni tas-suq;

—	rata aktar mgħaġġla tal-ħidma ta’ standardizzazzjoni teknika, fil-livell tal-UE u dak internazzjonali;

—	miżuri diretti għall-iżvilupp tal-koġenerazzjoni effiċjenti tas-sħana u l-elettriku (combined heat and power production, CHP).

2.6 Fir-rigward tat-“tagħmir” tas-suq enerġetiku Ewropew integrat, meħtieġ indipendentement mis-sistema ta’ politika mħallta adottata u mis-sejbiet miksuba, il-KESE jqis li għandu jsir investiment sabiex:

—	jiġu żviluppati smart grids u konfigurazzjonijiet ta’ netwerks li jiżviluppaw it-teknoloġiji ta’ ħżin tal-elettriku u s-sħana;

—	fi ħdan iż-Żona Ewropea tar-Riċerka u l-Innovazzjoni fl-Enerġija, jiġu integrati b’mod funzjonali d-diversi programmi ta’ RŻD&U u ta’ innovazzjoni teknoloġika;

—	jinħoloq kuntest politiku b’saħħtu u stabbli, li fih l-oqsma kollha kkonċernati jkunu jistgħu joperaw b’livell raġonevoli ta’ ċertezza;

—	jitniedu miżuri b’saħħtihom ta’ bini tal-kapaċità, sabiex tiġi ffurmata sistema ta’ livelli ta’ governanza effiċjenti u b’saħħithom;

—	jiġu identifikati kanali ta’ kooperazzjoni internazzjonali stabbli u b’motivazzjoni tajba.

2.7 Fil-livell globali, ir-rapport tal-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija (AIE) u diversi entitajiet internazzjonali oħra juru sensiela ta’ xenarji, skont liema l-proġezzjoni fiż-żmien tal-ġestjoni attwali tal-enerġija tidher insostenibbli minn diversi lati: ambjentali, ekonomiku u soċjali.

2.8 Fuq livell dinji, il-pajjiżi kollha għandhom jimpenjaw ruħhom sabiex sal-2011 jadottaw strateġiji ta’ żvilupp b’livell baxx ta’ karbonju, fis-setturi b’livell għoli ta’ emissjonijiet. Inkella se jkun hemm il-periklu li l-industriji Ewropej li jagħmlu użu intensiv mill-enerġija mhumiex ser jirnexxilhom jibqgħu kompetittivi fis-suq globali u b’hekk jirrilokaw il-produzzjoni tagħhom (rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju – carbon leakage) barra mill-Ewropa mingħajr l-ebda tnaqqis fl-emissjonijiet tas-CO2. Dawn l-istrateġiji għandhom jinkludu wkoll, pereżempju, tnaqqis mgħaġġel tal-operazzjonijiet ta’ deforestazzjoni tropikali.

2.9 L-oqsma strateġiċi ta’ azzjoni dinjija, identifikati mill-G20, jinqasmu f’żewġ gruppi: dawk li jiffokaw fuq perjodu qasir u dawk li jiffokaw fuq perjodu ta’ daqs medju.

2.9.1 Fl-ewwel grupp jinsabu l-miżuri maħsuba biex jippromovu d-domanda u jappoġġjaw id-dħul, fosthom:

—	titjib fl-effiċjenza fl-użu tal-enerġija;

—	titjib fl-infrastruttura, bil-għan li jkollha livell baxx ta’ karbonju;

—	appoġġ għas-swieq permezz ta’ teknoloġiji ekoloġiċi.

2.9.2 Fuq perjodu ta’ żmien medju jew fit-tul, insibu miżuri maħsuba biex jassiguraw il-lealtà tal-investituri u l-imprendituri privati, f’setturi li huma msejħa biex isiru l-pilastri ta’ żvilupp ekokompatibbli. Dawn jinkludu:

—	tnedija ta’ proġetti pilota, b’mod speċjali fil-qasam tas-CCS;

—	inċentivi għar-riċerka fil-livell internazzjonali;

—	inċentivi għall-investiment f’teknoloġiji b’livell baxx ta’ karbonju.

2.10 Skont ċerti xenarji, l-emissjonijiet fil-livell dinji jistgħu jinqatgħu b’50 % sal-2050 – erba’ fatturi ewlenin se jikkontribwixxu għal dan:

—	aktar minn nofs permezz tal-effiċjenza fl-użu tal-enerġija;

—	madwar wieħed minn kull ħamsa permezz tar-riżorsi rinnovabbli;

—	wieħed minn kull ħamsa permezz tal-ġbir u l-ħżin tas-CO2;

—	li jibqa’ permezz tas-sorsi nukleari.

Fil-verità, uħud mit-teknoloġiji previsti f’dan ix-xenarju għadhom mhumiex disponibbli jew inkella għandhom bżonn titjib sostanzjali u tnaqqis fl-ispejjeż.

2.11 Fost it-teknoloġiji li għandhom jintużaw, qed jiġu suġgeriti s-CCS u l-iżvilupp ta’ vetturi elettriċi.

2.11.1 Fir-rigward tal-vetturi tal-elettriku, huwa mistenni progress teknoloġiku konsiderevoli:

—	fil-kapaċità tal-iċċarġjar tal-batteriji;

—	fl-iċċarġjar permezz ta’ riżorsi rinnovabbli, konnessi f’netwerks intelliġenti (smart grids);

—	f’tekniki ta’ lqugħ, sabiex jirrimedjaw għad-diskontinwità ta’ wħud mill-enerġiji rinnovabbli u fil-ħżin u l-preservazzjoni tal-enerġija;

—	fil-proċessi ta’ standardizzazzjoni sabiex il-batteriji tal-vetturi jkunu jistgħu jinbidlu malajr, f’ċentri ta’ provvista attrezzati.

2.12 Huwa mistenni wkoll progress kbir, probabbilment wara l-2020, fl-iżvilupp tal-vetturi taċ-ċelluli li jaħdmu bl-idroġenu.

2.13 Il-vetturi tal-elettriku għalissa jonqoshom qafas legali Ewropew opportun u hija l-intenzjoni tal-Kummissjoni li tirrimedja għal din il-qagħda fi żmien qasir (COM(2010) 186 finali).

2.14 Fil-fehma tal-KESE, il-produzzjoni ta’ elettriku dekarbonizzat għandha toffri opportunitajiet sostanzjali biex jitnaqqsu l-emissjonijiet fis-setturi aħħarin (pereżempju, permezz ta’ qlib mit-tisħin permezz ta’ riżorsi fossili għall-użu ta’ pompi effiċjenti ta’ sħana bil-gass).

2.15 Ix-xenarju “virtuż”, li jippermetti tnaqqis serju tal-emissjonijiet fl-atmosfera, jikkonsisti f’diversi miżuri abbinati flimkien (fosthom taħlita ta’ sistemi ta’ produzzjoni li tinkludi riżorsi rinnovabbli u nukleari, effiċjenza fl-użu tal-enerġija, investiment f’teknoloġiji ġodda u ħżin tas-CO2). Barra minn hekk, huwa stmat (ir-rapport ETP tal-IEA – Xenarji u strateġiji sal-2050) li, biex jitnaqqsu l-emissjonijiet, il-fondi pubbliċi mmirati lejn il-programmi ta’ RŻ&D għat-teknoloġiji b’livell baxx ta’ karbonju ser ikollhom jiżdiedu għal darbtejn sa ħames darbiet meta mqabbla ma’ dawk attwali, u t-tfassil u l-implimentazzjoni ser jeħtieġu l-adozzjoni tal-aħjar prattika eżistenti.

2.15.1 Ir-rapport tal-2010 tal-AIE dwar il-prospettivi teknoloġiċi fl-enerġija janalizza u jqabbel xenarji differenti filwaqt li jindika l-għażliet ewlenin għal ġejjieni enerġetiku aktar sikur u sostenibbli.

2.16 Għall-KESE, huwa fundamentali li wieħed iqis li ħafna sfidi fil-qasam tal-enerġija għandhom impatt enormi fuq il-popolazzjonijiet lokali, u dawn jixtiequ jsibu soluzzjonijiet marbuta mal-kuntest speċifiku li jgħixu fih u għandhom ċertu biża’ dwar tnaqqis jew restrizzjonijiet fil-livell ta’ ħajja u żvilupp tagħhom.

2.17 Il-progress li jrid jintlaħaq u/jew jiġi pprogrammat, fuq il-bażi tal-pjan direzzjonali għall-2050, bil-mira ta’ rivoluzzjoni ġenwina fl-enerġija msejsa fuq teknoloġiji b’livell baxx ta’ karbonju, ser jinkludi bosta għażliet, ibbażati fuq ħames varjabbli ewlenin:

—	rata aktar mgħaġġla fil-progess tekniku, xjentifiku u teknoloġiku;

—	impenn mill-pajjiżi kollha u mis-setturi kollha involuti biex jassumu b’mod ċar ir-responsabbiltajiet tagħhom;

—	sostenibbiltà ta’ qafas finanzjarju affidabbli fuq perjodu twil;

—	il-possibbiltà li l-objettivi intermedji jkunu jistgħu jitkejlu u jiġu adattati għall-iżvilupp tekniku u xjentifiku; u,

—	l-imġiba tad-diversi atturi fir-rigward tal-politika mħabbra u r-riskju ta’ informazzjoni ħażina, jew ottimista żżejjed jew pessimista żżejjed.

3. Xenarji u għażliet

3.1 Diġà jeżistu diversi xenarji u għażliet, proposti minn organizzazzjonijiet internazzjonali pubbliċi u privati u minn organizzazzjonijiet mingħajr skop ta’ qligħ, bil-għan li joffru bażi għal strateġiji, politiki u strumenti operattivi.

3.2 Ix-xenarju bażiku ta’ dawn l-eżerċizzji kważi dejjem jikkonsisti fl-ipoteżi li l-gvernijiet jonqsu milli jintroduċu politiki ġodda dwar l-enerġija u l-klima.

3.3 Id-differenzi prinċipali bejn ix-xenarji orjentati lejn objettiv jinsabu fil-waqt tal-impatt aktar milli fil-firxa aħħarija tagħhom; ix-xenarji jiddefinixxu l-objettivi ta’ tnaqqis bi 30 % tal-emissjonijiet tas-CO2 marbuta mal-konsum tal-enerġija sal-2030 u t-tnaqqis tagħhom bin-nofs sal-2050 (meta mqabbla mal-2005), u jeżaminaw l-għażliet li jqumu l-inqas u dawk l-aktar rapidi għall-ilħiq tal-objettivi, bl-użu mifrux ta’ teknoloġiji bi spejjeż baxxi u b’livell baxx ta’ karbonju:

—	l-investiment jaqbeż b’EUR 36 triljun (EUR 1 = USD 1,28) (+ 17 %) dak previst fix-xenarju bażiku, filwaqt li l-iffrankar miksub fuq l-ispiża tal-karburant, meta mqabbel max-xenarju bażiku, ikun ta’ EUR 87 triljun;

—	it-teknoloġija CSS tintuża għall-ġbir ta’ 9,4 Gt ta’ CO2 minn impjanti ta’ ġenerazzjoni tal-elettriku (55 %), impjanti industrijali (21 %) u impjanti ta’ trasformazzjoni tal-karburant (24 %);

—	l-emissjonijiet tas-CO2 tas-settur residenzjali u dak terzjarju jonqsu b’2/3, bis-saħħa tal-użu ta’ elettriku b’livell baxx ta’ karbonju, tal-effiċjenza fl-użu tal-enerġija u taċ-ċaqliq minn teknoloġiji b’emissjonijiet baxxi għal teknoloġiji mingħajr l-ebda emissjoni;

—	kważi 80 % tal-bejgħ tal-vetturi ħfief ikun ikkaratterizzat minn vetturi ibridi plug-in, vetturi tal-elettriku jew vetturi taċ-ċelluli tal-idroġenu;

—	l-emissjonijiet tas-CO2 li huma assoċjati mal-ġenerazzjoni tal-elettriku jonqsu b’76 % filwaqt li l-intensità karbonika tagħhom tonqis għal 67 g CO2/kWh;

—	l-emissjonijiet tas-CO2 mill-industrija jonqsu bejn wieħed u ieħor bi kwart, l-aktar bis-saħħa ta’ effiċjenza akbar fl-użu tal-enerġija, is-sostituzzjoni tal-karburant, ir-riċiklaġġ, sistemi ta’ rkupru tal-enerġija u s-CCS.

3.3.1 Sabiex jintlaħqu dawn l-objettivi, ikun jeħtieġ portafoll ta’ teknoloġiji b’livell baxx ta’ karbonju u bi prezzijiet raġonevoli. Ma teżistix teknoloġija waħda jew grupp żgħir ta’ teknoloġiji li jistgħu jwasslu għal bidla ta’ firxa simili għal dik meħtieġa.

3.4 Id-dekarbonizzazzjoni tas-settur tal-elettriku huwa ta’ importanza kruċjali u għandu jinvolvi żieda konsiderevoli fl-ishma ta’ enerġiji rinnovabbli u – f’dawk l-Istati Membri li ddeċidew li jużaw l-enerġija nukleari – anke fl-ishma tal-enerġija nukleari, kif ukoll l-użu ta’ sistemi CCS u l-iżvilupp tal-koġenerazzjoni tas-sħana u l-elettriku fl-impjanti termoelettriċi li jaħdmu b’karburant fossili.

3.5 L-isforzi fuq ir-riċerka, id-dimostrazzjoni u l-implimentazzjoni tat-teknoloġiji fis-suq huma fundamentali, dment li jżommu l-pass mal-objettivi proposti fir-rigward tad-dekarbonizzazzjoni.

3.6 Ix-xenarju marbut mal-iżvilupp tal-fużjoni nukleari

Il-fużjoni hija s-sors ta’ enerġija li jmantni x-xemx u l-kwiekeb. Fid-dinja, toffri l-possibbiltà tal-għażla ta’ enerġija fit-tul li hija sikura u ma tagħmilx ħsara lill-ambjent sabiex jintlaħqu l-ħtiġijiet tal-enerġija ta’ popolazzjoni dinjija li kulma jmur qed tikber. Fi ħdan il-Ftehim Ewropew dwar l-Iżvilupp tal-Fużjoni (EFDA) ix-xjenzjati tal-fużjoni issa jistgħu jimmanipulaw plasma ta’ mijiet ta’ miljuni ta’ gradi, f’tagħmir tal-fużjoni fuq skala industrijali, l-ikbar minnhom il-JET (Joint European Torus). Abbażi ta’ dawn is-suċċessi u oħrajn globali, bħalissa qiegħed jinbena fi Franza r-reattur sperimentali ITER – l-akbar proġett ta’ riċerka dwar l-enerġija fid-dinja; is-saħħa tal-fużjoni tiegħu ser tkun ekwivalenti ta’ dik li jipproduċi reattur ta’ daqs medju (500/700 MV). L-ITER huwa l-pont lejn l-ewwel impjant tal-enerġija li jservi biex juri t-teknoloġija fil-prattika u aktar tard lejn reattur kummerċjali ta’ medja ta’ madwar 1,5 GW. (Impjant tal-elettriku li jaħdem bil-fużjoni nukleari ma tantx jikkonsma karburant. Impjant ta’ 1GW jeħtieġ bejn wieħed u ieħor 100 kg ta’ dewterju u 3 tunnellati ta’ litju biex idum jaħdem sena, filwaqt li jiġġenera mas-7 biljun kWh. Biex jiġġenera l-istess ammont ta’ enerġija, impjant li jaħdem bil-faħam għandu bżonn mal-1,5 miljun tunnellata ta’ karburant fossili. (Sors: http://fusionforenergy.europa.eu)).

3.6.1 Ir-reazzjoni primarja, li fuqha hija bbażata l-fużjoni, ma tipproduċi la emissjonijiet niġġiesa u lanqas skart nukleari (ta’ min jinnota li, minkejja li l-ħitan tal-kamra tar-reazzjoni jsiru radjuattivi, matul il-ħajja tar-reattur, b’għażla adegwata tal-materjal, ir-radjuattività tinżel fi ftit għexieren ta’ snin. Wara mitt sena, il-materjal kollu jista’ jerġa’ jiġi riċiklat f’reattur ġdid. (Sors: www.jet.efda.org)). Ir-reazzjoni sseħħ bis-saħħa tal-fużjoni ta’ atomi li huma abbundanti fin-natura, l-aktar fl-ilma baħar. Barra minn hekk, il-proċess huwa intrinsikament sikur.

3.6.2 L-atomi involuti fir-reazzjoni primarja huma: id-dewterju, it-tritju, il-litju u l-elju. Il-proċess ta’ fużjoni ta’ dawn l-atomi jiġġenera ammont kbir ta’ enerġija, li toħroġ f’forma ta’ sħana, fi skambjatur, b’temperatura ta’ 550/650 °C (reattur nukleari medju li jaħdem maħsub għall-fissjoni jiġġenera temperatura medja ta’ 700 °C). L-iżvilupp ta’ materjal avvanzat jippermetti li jintlaħqu temperaturi ta’ 1 000 °C. Il-fwar li jiġi prodott iħaddem it-turbina (ir-rotor), li tiġġenera kurrent indott (stator).

3.6.3 Il-fużjoni ta’ nukleu ta’ dewterju (proton + newtron) ma’ atomu ta’ tritju (proton + 2 newtroni) toħloq nukleu ta’ elju (2 protoni + 2 newtroni) u jillibera newtron. Dan in-newtron jingħaqad ma’ atomu ta’ litju (3 protoni + 3 newtroni) u jiġġenera atomu ta’ elju (2 protoni + 2 newtroni) u atomu ta’ tritju (proton + 2 newtroni). Ġewwa l-kamra ta’ reazzjoni (Torus), il-materja tieħu għamla partikolari, li tissejjaħ plasma, b’temperaturi medji ta’ 200 miljun °C.

3.6.3.1 L-enerġija meħtieġa biex issaħħan il-plasma, fl-ITER, hija ta’ madwar 50 MW. Għalhekk, l-enerġija miksuba permezz tal-proċess tal-fużjoni tisboq b’għaxar darbiet l-enerġija meħtieġa biex jinbeda l-proċess: Q >10.

4. Kummenti ġenerali

4.1 Fir-rigward tal-pjan direzzjonali għall-2050, il-KESE jixtieq jenfasizza l-kwistjonijiet li ġejjin:

—	spejjeż u redditu fuq l-investiment: ċaqliq mill-medja annwali ta’ madwar EUR 130 biljun matul dawn l-aħħar tliet snin għal medja ta’ EUR 600 biljun fis-sena;

—	identifikazzjoni ta’ fondi għall-investiment: assigurazzjoni ta’ qafas stabbli għall-investituri, previżjoni ta’ skemi adatti għar-redditu fuq l-investiment, assigurazzjoni ta’ appoġġ finanzjarju u inċentivi fiskali;

—	dekarbonizzazzjoni tas-settur tal-elettriku: bidla radikali fil-politika tal-enerġija flimkien ma’ investiment imsaħħaħ biex tieqaf id-dipendenza mir-riżorsi fossili;

—

tfassil, tħaddim u implimentazzjoni tan-netwerks tal-elettriku: assigurazzjoni tal-flessibbiltà tal-ismart grids u l-impjanti tat-trasformazzjoni, għal ġestjoni aħjar tal-perijodi ta’ domanda għolja kif ukoll ġbir u ridistribuzzjoni tad-diversi forom ta’ enerġija (il-kontribut tas-sorsi rinnovabli tal-enerġija, permezz tal-użu ta’ arloġġi ta’ kejl intelliġenti, jibdel is-sistema tat-trasmissjoni tal-enerġija);

—	programmi ta’ effiċjenza fl-użu tal-enerġija, b’mod partikolari għat-titjib tal-emissjonijiet tas-CO2 mill-industrija (22 % tal-ammont totali);

—	tnaqqis tal-emissjonijiet globali diretti u indiretti mis-settur tal-bini (40 % tal-ammont totali), b’attenzjoni għall-aspetti strutturali kollha;

—

rigward is-settur tat-trasport (38 % tal-ammont totali), li dwaru l-KESE qed iħejji opinjoni speċifika, it-tnaqqis kbir tal-emissjonijiet tas-CO2 sal-2050 ser jiddependi minn inqas użu tal-karburanti tradizzjonali, minn żieda tas-sehem tal-etanol u l-bijodiżil, minn karburanti itjeb tal-gass (LPG, CNG (gass naturali kkompressat), bijogass) u minn sejbiet u innovazzjonijiet teknoloġiċi;

—	koordinazzjoni internazzjonali: l-Ewropa, l-Istati Uniti, il-Ġappun, iċ-Ċina, l-Indja u l-Brażil għandhom jistabbilixxu objettivi komuni għall-perjodu 2030-2050, b’rispett lejn l-ispeċifiċitajiet ta’ kull waħda minn dawn iż-żoni, għal-livelli ta’ żvilupp ekonomiku u t-tiżwiq b’riżorsi naturali.

4.2 L-objettivi ta’ tnaqqis tas-CO2 bi 20 % diġà ġew stabbiliti sal-2020: il-KESE qiegħed iħejji opinjoni f’dan ir-rigward.

4.3 Fir-rigward tal-pjan direzzjonali għall-2050, il-KESE jixtieq jenfasizza l-aspetti fondamentali li ġejjin:

—	rata aktar mgħaġġla tal-progress tekniku, xjentifiku u teknoloġiku: żieda ta’ fondi u programmi, mhux biss favur il-klima u s-sorsi tal-enerġija, iżda wkoll u b’mod speċjali għall-użu u l-preservazzjoni tar-riżorsi naturali u strateġiċi;

—	impenn mill-pajjiżi, setturi u atturi kollha involuti, favur identifikazzjoni u assunzjoni ċara tar-responsabbiltà fl-UE;

—	sostenibbiltà ta’ qafas finanzjarju affidabbli fuq tul ta’ żmien, fir-rigward tal-baġit tal-UE, il-Patt ta’ Stabbiltà u l-politiki baġitarji tal-Istati Membri;

—	il-possibbiltà li l-objettivi intermedji jkunu jistgħu jitkejlu u jiġu adattati għall-iżvilupp tekniku-xjentifiku;

—	l-imġiba tad-diversi atturi soċjali fir-rigward tal-politika prevista u mħabbra u r-riskju ta’ informazzjoni ħażina;

—	appoġġ għall-kultura xjentifika u teknika u inċentivi kulturali u finanzjarji sabiex jikber in-numru ta’ studenti fl-iskejjel teknoloġiċi ta’ livell għoli;

—	konformità u implimentazzjoni aktar bir-reqqa min-naħa tal-Istati Membri fir-rigward tad-direttivi Ewropej fil-qasam tal-effiċjenza u l-iffrankar fl-użu tal-enerġija (pereżempju d-dewmien li bih ġiet trasposta d-Direttiva 2002/91/KE dwar l-iffrankar tal-enerġija fis-settur tal-bini).

—

tisħiħ tal-mekkaniżmi edukattivi u taħriġ f’dixxiplini xjentifiċi: inġinerija, fiżika, kimika bażika, arkitettura, ippjanar urban u inġinerija tal-impjanti, b’enfasi fuq il-ħolqien ta’ mudelli sistemiċi integrati, b’mod partikolari fil-qasam tan-nanoxjenzi u n-nanoteknoloġiji tas-sistemi tal-enerġija, adegwati għall-ġenerazzjoni ta’ enerġija b’livell baxx ta’ CO2;

—

impenn politiku għal sistema Komunitarja integrata tal-enerġija b’regoli komuni; qafas regolatorju armonizzat u stabbli; standards tekniċi Komunitarji; impjanti Ewropej standardizzati tal-elettriku; skemi Komunitarji għal taħriġ omoġenju tal-persunal; skambju tal-aħjar prattika u informazzjoni dwar l-Aqwa Teknoloġiji Disponibbli (BAT – Best Available Technologies); sistemi informatiċi interoperabbli ta’ kontroll u sigurtà.

4.4 Mal-erba’ inizjattivi industrijali mnedija f’Ġunju 2010 (riħ, xemx, CCS u smart grids), għandhom jiżdiedu l-bijoenerġija u l-fissjoni nukleari, apparti l-FCH JTI (Inizjattiva Teknoloġika Konġunta dwar iċ-Ċelloli tal-Karburant u l-Idroġenu) u l-ITER (Reattur Termonukleari Sperimentali Internazzjonali), għall-fużjoni nukleari.

4.5 Għall-KESE, huwa fundamentali li tiġi promossa effiċjenza akbar mhux biss fl-użu tal-enerġija iżda wkoll fl-użu tar-riżorsi naturali kollha u b’mod partikolari r-riżorsi tal-ilma.

4.6 Il-KESE jtenni l-importanza li “tingħata prijorità lill-iżvilupp ta’ karburanti u teknoloġiji alternattivi għat-trasport, l-enerġija, is-sħana u d-dawl. L-aqwa strateġija għat-tibdil fil-klima hija li jiġu żviluppati l-possibbiltajiet fil-qasam tal-enerġija” (ara CESE 766/2010).

4.7 Fil-fehma tal-KESE, hemm bżonn ta’ azzjoni msaħħa fil-ġlieda kontra l-faqar enerġetiku, li qed jissogra li jeskludi gruppi dejjem akbar ta’ ċittadini (l-ispejjeż relatati mal-għażliet ekoloġiċi jistgħu jkunu kbar, f’termini ta’ tariffi u/jew taxxi ogħla, b’mod partikolari għall-gruppi l-aktar vulnerabbli tal-popolazzjoni), u jeħtieġ li tinġabar l-esperjenza Ewropea sabiex jinħolqu postijiet tax-xogħol ekoloġiċi ġodda – effettivi, dejjiema u kompetittivi – u jitnaqqsu l-inugwaljanzi (1), filwaqt li ċ-ċittadini jingħataw “aċċess għas-servizzi tal-enerġija u l-impjiegi li jinħolqu mill-ekonomija b’livell baxx ta’ karbonju” (2).

4.8 Skont il-KESE, il-produzzjoni tal-elettriku hija qasam ta’ prijorità għal azzjoni sabiex jiġu żviluppati ishma dejjem akbar ta’ sorsi ta’ enerġija rinnovabbli u ta’ ġenerazzjoni li jużaw il-fissjoni nukleari mit-tielet għar-raba’ tip (b’livell minimu ta’ skart), isir investiment fit-teknoloġija tat-trattament tal-iskart u jiġi eżaminat l-użu mill-ġdid tal-iskart, fil-qafas tan-nanoxjenzi.

4.9 Fil-fehma tal-KESE, is-sistemi CCS huma importanti ħafna għat-tnaqqis tal-emissjonijiet u għalhekk “l-iżvilupp mgħaġġel – bi spejjeż raġonevoli u kompetittivi – ta’ din it-teknoloġija u l-applikazzjoni tagħha mill-aktar fis possibbli għandhom ikunu l-miri ewlenin” (3) u mhux biss fir-rigward tal-ħames proġetti pilota.

4.10 Il-KESE jqis li huwa fundamentali li jissaħħaħ is-suq intern tal-enerġija “fir-rigward tal-infrastruttura, is-sistema tal-akkwist pubbliku, il-funzjonament tajjeb tas-suq u l-protezzjoni tal-konsumatur. […] Il-kwistjoni bażika hija l-bżonn li jiġu żviluppati infrastruttura tal-enerġija u n-netwerks trans-Ewropej bil-għan li jiġi stabbilit is-suq intern tal-enerġija (4)”.

4.11 Għall-KESE, komunità integrata tal-enerġija hija indispensabbli, b’implimentazzjoni tal-Artikolu 1 tat-Trattat (TFUE) (5), f’qafas Ewropew integrat ta’ referenza, għall-kompetittività, il-benesseri u impjiegi ġodda għaċ-ċittadini Ewropej.

Brussell, 17 ta’ Frar 2011.

Il President tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew

Staffan NILSSON

(1) ĠU C 48, 15.2.2011, p.65.

(2) ĠU C 48, 15.2.2011, p.81.

(3) ĠU C 27, 3.2.2009, p. 75.

(4) ĠU C 48, 15.2.2011, p.81.

(5) ĠU C 83, 30.3.2010, p. 47.