MT

|| KUMMISSJONI TAL-KOMUNITAJIET EWROPEJ

Brussel 24.6.2009

KUMM(2009) 273 finali

 

KOMUNIKAZZJONI MILL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW U LILL-KUNSILL

dwar it-Tisħiħ tas-Sigurtà Kimika, Bijoloġika, Radjoloġika u Nukleari fl-Unjoni Ewropea - Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE (Test b'rilevanza għaż-ŻEE)

{SEG(2009) 790} {SEG(2009) 791} {SEG(2009) 874}

KOMUNIKAZZJONI MILL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW U LILL-KUNSILL

dwar it-Tisħiħ tas-Sigurtà Kimika, Bijoloġika, Radjoloġika u Nukleari fl-Unjoni Ewropea - Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE (Test b'rilevanza għaż-ŻEE)

1.           Introduzzjoni

Matul dawn l-aħħar għaxar sa ħmistax-il sena, it-theddida li grupp terroristiku jakkwista materjali Kimiċi, Bijoloġiċi, Radjoloġiċi jew Nukleari (CBRN) wasslet lill-gvernijiet u organizzazzjonijiet internazzjonali biex jadottaw regolamenti[1] u programmi b’firxa wiesgħa biex iħarsu lill-popli mir-riskji assoċjati. Dawn il-programmi qed jipprovaw jindirizzaw tħassib li ngħata r-riħ permezz ta’ ċirkostanzi dokumentati ta’ interess li wrew ċerti gruppi terroristiċi biex jakkwistaw materjali bħal dawn. Minkejja li, b’xorti tajba, in-numru ta’ inċidenti fejn kienu involuti materjali bħal dawn kien limitat, il-fehma ġenerali hija li r-riskji involuti huma tali li, azzjoni kkoordinata f'termini ta' prevenzjoni, identifikazzjoni u rispons hija indispensabbli.

Anke jekk bosta esperti jaqblu li hemm diffikultajiet konsiderevoli li t-terroristi jridu jegħlbu biex ikun jista’ “jirnexxilhom” jiżviluppaw u jużaw materjali bħal dawn fl-attakki tagħhom, u li għalhekk il-probabbiltà li dawn l-attakki jseħħu hija pjuttost baxxa, huwa ċar li l-ebda awtorità pubblika ma tista' tinjora din it-theddida fid-dawl tal-konsegwenzi potenzjali sinjifikanti ħafna f’termini ta’ ħajjiet tan-nies, u l-effetti ekonomiċi tagħhom. Hemm ukoll qbil fost l-esperti li l-każ ta’ xi attakk kemxejn limitat hemm bżonn li jkun ikkunsidrat bir-reqqa, minħabba li l-effetti psikoloġiċi, tas-saħħa u dawk ekonomiċi fuq il-popolazzjoni ta' mqar attakk fuq skala żgħira fejn jintużaw materjali bħal dawn, ikunu sinjifikanti.

It-trattament tal-aċċess tat-terroristi għal materjal CBRN bħalissa huwa meqjus bħala prijorità għall-Unjoni Ewropea. Dan huwa rikonoxxut mill-Istrateġija tal-Unjoni Ewropea ta' Kontra t-Terroriżmu adottata mill-Kunsill fl-1 ta' Diċembru 2005, u permezz tal-"Istrateġija tal-UE kontra l-proliferazzjoni tal-armi tal-qerda massiċċa u l-mezz ta' twassil tagħhom (WMD)” adottata mill-Kunsill Ewropew fit-12 ta’ Diċembru 2003[2]. Barra minn hekk, il-Kunsill tal-ĠAI adotta Konklużjonijiet speċifiċi fl-2007 li sejħu għal aktar xogħol fil-livell tal-UE dwar is-sigurtà marbuta mas-CBRN[3].

2.           Definizzjonijiet

M’hemmx definizzjonijiet aċċettati minn kulħadd ta’ materjali, theddid jew inċidenti tat-tip CBRN - pereżempju dokumenti ta’ politika aktar bikrija tal-UE f’dan il-qasam kemm kemm jirreferu għal inċidenti CBRN mingħajr ma jiddefinixxu kif kapaċi jkunu dawn l-inċidenti. Terminoloġija oħra marbuta ma’ materjali CBRN tirreferi għal attakki terrotistiċi fejn ġew użati mezzi mhux konvenzjonali - għall-kuntrarju tal-mezzi aktar konvenzjonali ta’ splussivi u armi. Fil-kuntest militari, it-terminoloġija tirreferi l-aktar għall-użu ta’ armi mhux konvenzjonali, jew AQM.

Għall-finijiet ta’ din il-komunikazzjoni, madankollu, huwa l-aktar utli li wieħed juża deskrizzjoni usa’ ta’ theddida terroristika li tikkonċerna l-materjali CBRN: l-użi kollu ta' sustanzi u materjali kimiċi, bijoloġiċi, radjoloġiċi jew nukleari għal skopijiet terroristiċi. Approċċ li jħares lejn il-modi kollha possibbli li bihom it-terroristi jistgħu jużaw dan il-materjal huwa l-uniku wieħed aċċettabbli mil-lat ta' prevenzjoni u skoperta, minħabba li r-riskji kollha possibbli marbuta ma' dan il-materjal għandhom ikunu koperti.

Madankollu, meta jitqies kemm wieħed ikun imħejji u r-rispons f'dan il-kuntest, huwa inevitabbli li wieħed jibda minn approċċ li jqis il-perikli kollha, għax kemm jekk inċident tat-tip CBRN ikun aċċidentali jew inkella intenzjonat, kif ukoll jekk ikun jew ma jkunx ikkaġunat mill-bniedem, ir-rispons f’termini ta’ protezzjoni ċivili u ta’ saħħa x’aktarx ikun l-istess. Il-pakkett ta’ politika tas-CBRN huwa għalhekk ġeneralment ibbażat fuq approċċ li jqis il-perikli kollha, imma b’enfasi f’saħħtu fuq il-ġlieda kontra t-theddida terroristika, b’mod partikolari fir-rigward tal-azzjonijiet preventivi.

3.           Żviluppi reċenti tas-CBRN fil-livell nazzjonali u f'dak tal-UE

Il-politika tas-CBRN ippreżentata fil-qosor f’din il-Komunikazzjoni, tibni fuq numru ta’ miżuri differenti li dan l-aħħar tressqu ’l quddiem kemm mill-Istati Membri kif ukoll mill-Unjoni Ewropea.

3.1.        Miżuri nazzjonali

L-Istati Membri huma primarjament responsabbli minn bosta oqsma ta’ xogħol li huma koperti mill-pakkett ta’ politika preżenti. Huma responsabbli mill-protezzjoni taċ-ċittadini tagħhom mit-theddidiet tat-tip CBRN permezz ta’ għadd ta’ miżuri differenti, u bl-involviment ta’ firxa wiesgħa ta’ awtoritajiet responsabbli. Se jkunu s-servizzi tagħhom tal-infurzar tal-liġi, tal-protezzjoni ċivili u dawk mediċi li se jkunu tal-ewwel fuq ix-xena ta' inċident, u se jkunu l-ambulanzi, l-isptarijiet u l-ħażniet tagħhom ta' kontromiżuri li se jkun meħtieġ minnhom li jipprovdu kemm għall-assistenza ta' emerġenza medika kif ukoll għall-kura ta' wara. Il-kapaċitajiet nazzjonali tal-forensika wkoll se jkunu msejħa biex jassistu biex tiġi ddeterminata l-kawża ta’ kwalunkwe inċident, kif ukoll biex jgħinu fl-identifikazzjoni tal-awturi fil-każ ta' attakk intenzjonat. B’mod ġenerali, bosta Stati Membri huma relattivament imħejjija kif jixraq biex jiffaċċjaw theddida tat-tip CBRN, u kollha kemm huma sabu soluzzjonijiet tagħhom stess għall-isfidi sinjifikanti ta’ koordinazzjoni u oħrajn imposti mill-prevenzjoni, l-intraċċar u eventwalment il-ġestjoni ta’ inċident tat-tip CBRN fi ħdan il-kuntest nazzjonali tagħhom.

3.2.        Miżuri fil-livell tal-UE

Il-Kunsill Ewropew ta’ Ghent tal-2001 xpruna l-ewwel passi fil-mod kif wieħed jilqa' għal theddida tat-tip CBRN fil-livell tal-UE[4], u kien segwit mill-adozzjoni tal-“Programm biex titjieb il-kooperazzjoni fl-Unjoni Ewropea għall-prevenzjoni u l-limitazzjoni tal-konsegwenzi ta' theddidiet terroristiċi kimiċi, bijoloġiċi, radjoloġiċi jew nukleari” f’Diċembru tal-2002[5]. Il-Programm kien sostitwit mill-Programm tal-UE ta’ Solidarjetà tal-Kunsill u tal-Kummissjoni tat-3 ta’ Diċembru tal-2004 dwar il-konsegwenzi ta' theddidiet u attakki terroristiċi, li wessa’, irreveda u ħa post il-Programm CBRN tal-2002 wara l-attakki f'Madrid fil-11 ta' Marzu 2004[6]. L-elementi relevanti tal-Programm ta’ Solidarjetà kienu inklużi fl-Istrateġija ġenerali u l-Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Ġlieda kontra t-Terroriżmu stabbilita fl-2005 wara l-attakki f’Londra[7].

Kif issemma hawn fuq, il-Konklużjoniet tal-Kunsill tal-Ġustizzja u l-Affarijiet Interni (ĠAI) tas-6 ta’ Diċembru 2007 “li jindirizzaw ir-riskji kimiċi, bijoloġiċi, radjoloġiċi u nukleari u t-tħejjija kontra t-theddid bijoloġiku” jipprovdu l-ħarsa ġenerali l-aktar reċenti fil-livell tal-UE tal-attivitajiet li għaddejjin. Fil-konklużjonijiet tiegħu l-Kunsill tal-ĠAI jiddikjara li: “Jikkunsidra li linji politiċi effettivi għall-indirizzar tar-riskji tas-CBRN għandhom jiġu żviluppati aktar (…)”. Barra minn hekk, il-Konklużjonijiet “Jistiednu lill-Kummissjoni, f'konformità mal-kompetenzi tagħha, tkompli l-ħidma tagħha fil-qasam tas-CBRN flimkien mal-Istati Membri u l-partijiet interessati rilevanti, filwaqt li tevita d-duplikazzjoni u tibni fuq il-prattiki tajba fl-Istati Membri (...)”.

Fuq in-naħa esterna, dan l-approċċ operazzjonali u li jappartejni lil aktar minn pilastru wieħed, li jinvolvi koordinazzjoni u kooperazzjoni mill-qrib bejn l-Istati Membri u l-Kummissjoni, huwa msaħħaħ permezz tal-implimentazzjoni tal-Istrateġija tal-UE dwar l-AQM u tal-istrumenti Komunitarji bħall-Istrument għall-Istabbiltà, l-Istrument għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni Nukleari (INSC) u l-Istrument għal Qabel l-Adeżjoni[8].

3.3.        Il-mekkaniżmi ta’ rispons tal-UE

Filwaqt li r-responsabbiltà għar-rispons għall-inċidenti tat-tip CBRN tibqa’ tal-Istati Membri, ġew żviluppati fil-livell tal-UE proċeduri u għodod robusti għall-ġestjoni tal-kriżijiet biex l-Istati Membri jiġu megħjuna f'każ ta' kriżi b'implikazzjonijiet transkonfinali. L-Unjoni Ewropea saħħet il-kapaċità tagħha sabiex tiżgura approċċ u appoġġ ikkoordinat bejn l-Istati Membri f’każijiet fejn attwalment iseħħ diżastru. Din il-kooperazzjoni sseħħ permezz tal-Mekkaniżmi tal-Komunità għall-Protezzjoni Ċivili[9]. Ir-rwol ewlieni ta’ dan il-Mekkaniżmu huwa li jiffaċilita l-kooperazzjoni fl-interventi ta’ assistenza tal-protezzjoni ċivili fil-każ ta’ emerġenzi kbar li jista’ jkollhom bżonn ta’ azzjonijiet urġenti ta' rispons. Permezz taċ-Ċentru tas-Sorveljanza u l-Informazzjoni (MIC), il-Kummissjoni attivament tappoġġja l-mobilizzazzjoni, t-trasport u l-koordinazzjoni tal-assistenza tal-protezzjoni ċivili f'pajjiżi milquta minn emerġenzi kbar.

Barra minn hekk, l-Arranġamenti ta’ Koordinament fi Kriżi (CCA) jipprovdu approċċ li jinvolvi aktar minn pilastru wieħed għall-ġestjoni tal-kriżijiet u huma relevanti kemm għall-kriżijiet esterni u kemm għall-kriżijiet fi ħdan l-UE. Il-Kummissjoni tipparteċipa f’dawn l-arraġamenti permezz tas-sistema tagħha għall-ġestjoni tal-kriżijiet ARGUS, li fost l-oħrajn tippermetti skambju ta' informazzjoni immedjat bejn sistemi ta' avviżi rapidi tal-Kummissjoni bħas-sistema ECURIE għall-emeġenzi radjoloġiċi, is-Sistema ta' Twissija u Reazzjoni Bikrija (EWRS) għall-mard li jittieħed, l-RAS-BICHAT għal theddidiet għas-saħħa bijoloġiċi u kimiċi u ċ-Ċentru tas-Sorveljanza u l-Informazzjoni (MIC) għal kwistjonijiet tal-protezzjoni ċivili. Barra minn hekk, il-Kumitat dwar is-Sigurtà tas-Saħħa għandu rwol importanti fit-tweġiba għal theddidiet għas-saħħa, b’mod notevoli f’termini ta’ tħejjija għall-kriżijiet, eżerċizzji dwar avvenimenti ta’ CBRN, kif ukoll fit-tfassil ta’ lista tal-patoġeni u kimiċi li jġorru magħhom theddida għas-saħħa, filwaqt li ċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC) jipprovdi analiżi tar-riskji għall-mard li jittieħed u inċidenti bijoloġiċi

4.           Il-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE

4.1.        L-iżvilupp tal-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE - it-Task Force CBRN

Sabiex titħejja l-politika CBRN preżenti, il-Kummissjoni fi Frar tal-2008 stabbiliet Task Force tas-CBRN. Waħda mill-aktar karatteristiċi f’saħħithom tax-xogħol tat-Task Force kien l-approċċ multidixxiplinarju tagħha, li kien jinvolvi aktar minn aġenzija waħda. Il-parteċipanti kienu ġejjin minn firxa wiesgħa ta' awtoritajiet u organizzazzjonijiet nazzjonali, li jvarjaw minn Ministeri differenti bħall-Affarijiet Interni, il-Ġustizzja, id-Difiża u s-Saħħa, sa rappreżentanti ta’ organizzazzjonijiet nazzjonali ta’ rispons, difiża ċivili, awtoritajiet għall-ħarsien mir-radjazzjoni u oħrajn li jaġixxu minn tal-ewwel, kif ukoll istituti forensiċi u awtoritajiet ta' salvagwardja nukelari. Ipparteċipaw ukoll rappreżentanti ta' korpi tal-UE, b'mod partikolari l-Europol u l-Eurojust. Dan wera l-interess qawwi minn bosta partijiet interessati li jkunu involuti fl-iżvilupp ta’ miżuri ulterjuri ta’ politika fil-livell Ewropew.

Ir-rapport aħħari tat-Task Force kien ippubblikat f’Jannar tal-2009 u kien jinkludi 264 rakkomandazzjoni separata, li jikkonferma mhux biss li kien għad baqa’ ħafna xogħol xi jsir, imma wkoll li kien hemm kunsens sod fost l-esperti dwar l-aħjar mod kif wieħed jista' jittratta l-kwistjonijiet li jeżistu. Il-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE huwa bbażat fuq dan ir-rapport aħħari.

4.2.        L-għan ġenerali u l-miżuri l-aktar importanti

L-għan ġenerali tal-politika CBRN il-ġdida li qed tiġi proposta huwa li titnaqqas it-theddida u l-ħsara minn inċidenti tat-tip CBRN liċ-ċittadini tal-Unjoni Ewropea, permezz ta’ Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE prijoritizzat, koerenti, li jinvolvi l-partijiet interessati relevanti kollha, inklużi rappreżentanti tal-industrija. Se jkunu mfittxija l-koerenza u l-komplimentarjetà permezz tal-istrumenti relevanti tal-Komunità u l-PESK, b’mod partikolari l-Istrument għall-Istabbiltà[10], l-INSC u l-IPA, li jfittxu li jrattbu r-riskji tas-CBRN u jaħdmu għat-tħejjija għalihom barra mill-UE, kif ukoll dispożizzjonijiet relevanti tat-trattat tal-Euratom u leġiżlazzjoni sekondarja.

Dan l-għan se jintlaħaq bil-konċentrazzjoni tal-isforzi u r-riżorsi biex tiġi mminimizzata l-possibilità li jseħħu inċidenti tat-tip CBRN u li jiġu mnaqqsa l-konsegwenzi tagħhom jekk fil-fatt iseħħu. Uħud mill-miżuri l-aktar importanti biex dawn l-għanijiet jintlaħqu huma:

· Li jiġi użat approċċ ibbażat fuq ir-riskju għas-sigurtà CBRN fl-Unjoni Ewropea. Dan iġib miegħu l-użu ta’ valutazzjonijiet tar-riskju biex imexxu l-prijoritizzazzjoni tal-miżuri ta’ sigurtà;

· Li jiġi żgurat li l-materjali tas-CBRN ikunu protetti kif jixraq u li jitnaqqas il-potenzjal li jmorru fejn mhux suppost;

· Li jissaħħaħ l-iskambju tal-informazzjoni bejn l-Istati Membri dwar kwistjonijiet tas-sigurtà relatati mas-CBRN sabiex ikun hemm reazzjoni aktar bil-ħeffa kontra theddidiet li jixirfu;

· Li jittejjeb l-iżvilupp u l-użu tas-sistemi ta’ sejbien madwar l-UE; u

· Li dawk li jirrispondu jiġu pprovduti bl-għodod meħtieġa biex isalvaw il-ħajjiet u jillimitaw il-ħsara lill-proprjetà fil-każ ta’ inċidenti tat-tip CBRN.

Dawn l-għanijiet se jintlaħqu permezz tal-implimentazzjoni tal-133 miżura deskritti fil-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE, li huwa parti mill-pakkett ta’ politika preżenti.

Il-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE mhuwiex strument legali. Għalhekk, konsegwenzi legali u baġetarji immedjati għall-UE jistgħu jiġu biss minn strumenti legali futuri possibbli li jimplimentaw il-Pjan ta’ Azzjoni, li jkunu suġġetti għal valutazzjonijiet separati u minn qabel tal-impatt - li jinkludu valutazzjoni tal-impatt tagħhom fuq setturi ekonomiċi u ambjenti ta’ riċerka u sorveljanza sistematika u rigoruża biex tiġi żgurata l-kompatibbilità mal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea.

4.3.        Oqsma Prinċipali ta' Xogħol

Il-Pjan ta’ Azzjoni jipprevedi tliet oqsma ewlenin tax-xogħol ta’ sigurtà tas-CBRN:

· Prevenzjoni - jiżgura li l-aċċess mhux awtorizzat għall-materjali CBRN li jqanqlu tħassib ikun kemm jista’ jkun diffiċli;

· Sejbien - ikollu l-kapaċità li jintraċċa materjali CBRN sabiex jippreveni jew jirreaġixxi għal inċidenti CBRN;

· Tħejjija u rispons - ikun kapaċi jwieġeb b’mod effiċjenti għal inċidenti li jinvolvu materjal CBRN u jistejqer minnhom kemm jista' jkun malajr.

Dawn it-tliet oqsma ta’ xogħol huma mwieżna minn numru ta’ miżuri orizzontali, li huma ġeneralment applikabbli għax-xogħol kollu tas-CBRN.

4.4.        Prevenzjoni

Il-miżuri preventivi huma l-punt fokali ewlieni tal-Pjan ta’ Azzjoni CBRN. Dan ifisser li l-isforzi għandhom ikunu kkonċentrati fuq numru limitat ta’ vulnerabbiltajiet, li jistgħu ikunu sfruttati għal għanijiet ħajjiena, fuq il-bażi ta’ proċessi robusti ta’ valutazzjoni tar-riskju. Bħala konsegwenza, waħda mill-ewwel attivitajiet li trid issir skont il-Pjan ta’ Azzjoni CBRN għandha tkun il-prijoritizzazzjoni ta’ materjal CBRN b’riskju għoli bbażata fuq valutazzjoni eżawrijenti tar-riskju. Dan se jkun prerekwiżit għal bosta miżuri ulterjuri immirati speċifikament lejn materjali CBRN b’riskju għoli.

Azzjonijiet li jiġu wara se jikkonċentraw fuq is-sigurtà tal-materjali u l-faċilitajiet CBRN. il-kontroll fuq il-materjali CBRN , l-iżvilupp ta’ kultura ta’ sigurtà għolja għall-persunal, it-tisħiħ tal-identifikazzjoni ta’ tranżazzjonijiet u mġibiet suspettużi b'rabta ma' materjali CBRN b’riskju għoli, it-titjib tas-sigurtà tat-trasport, l-iskambju tal-informazzjoni, ir-reġimi tal-importazzjoni u tal-esportazzjoni u t-tisħiħ tal-kooperazzjoni dwar is-sigurtà tal-materjali nukleari.

4.5.        Is-sejbien

Il-kapaċita tas-sejbien hija suppliment indispensabbli għall-prevenzjoni. L-intraċċar huwa wkoll kruċjali biex jiġi żgurat rispons xieraq għal inċident tat-tip CBRN, għax mingħajr sejbien huwa impossibbli li wieħed ikun ċert liema materjal kien involut fl-inċident. F’Unjoni Ewropea mingħajr fruntieri interni, għandhom jiġu installati sistemi ta’ sejbien u jiġu użati kemm fil-fruntieri esterni u kemm fi ħdan kull Stat Membru. Sejbien xieraq u immedjat jista’ jsalva eluf ta’ ħajjiet u jipprovdi l-isfond meħtieġ għal rispons kif għandu jkun.

Sforzi fil-livell tal-Unjoni Ewropea li għandhom x’jaqsmu mal-użu tat-tagħmir tas-sejbien għall-materjali CBRN se jikkonċentraw fuq l-iżvilupp ta’ standards minimi tal-intraċċar biex jiġu applikati madwar l-UE kollha, biex jiġu stabbiliti skemi ta' provi, ittestjar u ċertifikazzjoni għall-intraċċar tas-CBRN u jiġi mtejjeb l-iskambju tal-prattiki tajba dwar l-intraċċar tal-materjali CBRN.

4.6.        Tħejjija u rispons

Għandu jsir xogħol ulterjuri sabiex jissaħħu l-miżuri eżistenti, mod partikolari fir-rigward ta' inċidenti ħajjenin tat-tip CBRN. Għandha tingħata attenzjoni speċifika lill-ippjanar ta’ emerġenza tas-CBRN, it-tisħiħ tal-kapaċità tal-kontromiżuri, it-tisħiħ tal-flussi ta’ informazzjoni, l-iżvilupp ta’ għodod aħjar ta’ mmudellar u t-titjib tal-kapaċità tal-investigazzjoni kriminali.

4.7.        Azzjonijiet orizzontali

L-azzjonijiet orizzontali stabbiliti fil-Pjan ta’ Azzjoni CBRN jikkonċentraw fuq kooperazzjoni internazzjonali, komunikazzjoni mal-pubbliku, għodod ta’ informazzjoni, taħriġ, is-sigurtà tal-persunal, ir-riċerka u l-kriminalizzazzjoni tal-atti CBRN.

5.           Implimentazzjoni

5.1.        Strutturi Eżistenti

L-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni għandha tiġi mbuttata ’l quddiem primarjament permezz tal-istrutturi eżistenti. Għalkemm il-Pjan ta’ Azzjoni tal-UE jaħseb fit-twaqqif ta' numru żgħir ta' strutturi ta' xogħol ġodda, dawn huma primarjament maħsuba bħala arranġamenti temporanji ta’ xogħol, li għandhom għanijiet speċifiċi u limitati biż-żmien.

Fil-qasam tal-protezzjoni ċivili, ix-xogħol se jsir mill-Mekkaniżmu tal-Protezzjoni Ċivili tal-Komunità u mill-Istrument Finanzjarju tal-Protezzjoni Ċivili biex tissaħħaħ it-tħejjija għal inċidenti tat-tip CBRN. Dan jinkludi workshops, taħriġ (mill-anqas darba fis-sena), skambju ta’ esperti, eżerċizzji ta’ simulazzjoni, żvilupp ta’ xenarji u valutazzjoni tal-kapaċità. Huma meħtieġa passi ulterjuri biex tiżdied il-kapaċità tar-rispons tal-UE għas-CBRN, partikolarment billi tiżdied id-disponibbiltà tal-moduli tal-protezzjoni ċivili u tiġi esplorata l-ħtieġa ta' tipi ta' moduli ġoda u l-fattibiltà li l-moduli ewlenin jitqiegħu fil-post minn qabel fil-każ ta’ avvenimenti pubbliċi kbar. It-truf differenti ta’ xogħol taħt il-Mekkaniżmu se jiġu mtejba permezz tat-tnedija ta' Programm tal-UE ta' Reżistenza għas-CBRN, li jġib flimkien l-attivitajiet varji tal-protezzjoni ċivili inklużi fil-Pjan ta' Azzjoni CBRN tal-UE u jiżgura kontribuzzjoni konsolidata mill-Mekkaniżmu tal-Protezzjoni Ċivili għall-implimentazzjoni ġenerali ta’ dan il-Pjan ta’ Azzjoni.

Fis-settur tas-Saħħa, diġà ġie żviluppat qafas estensiv. Il-Kumitat dwar is-Sigurtà tas-Saħħa u mekkaniżmi eżistenti ta’ skambju ta’ informazzjoni bħall-EWRS, RAS BICHAT u l-RASFF se jkollhom rwol importanti fl-implimentazzjoni ta’ miżuri relatati mas-saħħa tal-Pjan ta’ Azzjoni.

5.2.        Il-Grupp Konsultattiv dwar is-CBRN

Minħabba li t-Task Force tas-CBRN kienet indispensabbli fit-twaqqif tal-pakkett kurrenti ta’ politika, il-Kummissjoni se tkompli taħdem mal-membri tat-Task Force ukoll fil-fażi implimentattiva, permezz tat-twaqqif u l-presidenza tal-Grupp Konsultattiv dwar is-CBRN. Is-sottogruppi li qed jittrattaw kwistjonijiet marbuta mal-materjali Kimiċi, Bijoloġiċi u materjali Radjoloġiċi/Nukleari jistgħu jiltaqgħu darbtejn fis-sena biex jiddiskutu l-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni wara l-adozzjoni tiegħu, u jinkludu rappurtar mill-ftit sottogruppi imsemmija hawn fuq li jindirizzaw kwistjonijiet speċifiċi. Dawn is-sottogruppi mbagħad jistgħu jirrappurtaw lill-Grupp Konsultattiv ġenerali, li jitratta l-kwistjonijiet orizzontali kollha, li jista' jiltaqa' darbtejn fis-sena, skont il-ħtieġa. Naturalment, għandu jkun żgurat l-iskambju tal-informazzjoni u koordinazzjoni ma’ strutturi li jeżistu diġà, bħal gruppi ta’ xogħol relevanti tal-Kunsill, il-Kumitat dwar is-Sigurtà tas-Saħħa u gruppi mwaqqfa taħt it-trattat tal-Euratom.

5.3.        Is-sostenn finanzjarju tal-Kummissjoni

L-għodod finanzjarji ewlenin li l-Kummissjoni għandha f’idejha biex tappoġġja l-implimentazzjoni tal-pakkett kurrenti ta’ politika huma l-Programmi Finanzjarji Eżistenti, b’mod partikolari l-programm speċifiku ‘Il-Ġestjoni tal-Prevenzjoni, tat-Tħejjija u tal-Konsegwenzi tat-Terroriżmu u riskji oħra tas-sigurtà relatati’, kif ukoll il-programm speċifiku “Il-Prevenzjoni tal-Kriminalità u l-Ġlieda Kontrieha”[11]. Dawn il-programmi speċifiċi se jkopru l-perjodu sa Diċembru 2013. Il-Programmi Annwali ta’ Xogħol taż-żewġ programmi finanzjarji se jispeċifikaw l-ammonti disponibbli għall-implimentazzjoni tal-pakkett kurrenti ta’ politika. Hu maħsub li sa 100 miljun euro se jkunu disponibbli f’appoġġ għall-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni CBRN matul il-perjodu 2010-2013.

Finanzjament addizzjonali li joħroġ mill-programmi u l-istrumenti li ġejjin se jikkontribwixxi wkoll għall-implimentazzjoni tal-Pjan ta’ Azzjoni.

L-Istrument Finanzjarju tal-Protezzjoni Ċivili[12] jipprovdi għal finanzjament għal “appoġġ u żieda mal-isforzi tal-Istati Membri għall-protezzjoni, primarjament tan-nies imma wkoll tal-ambjent u l-proprjetà, li jinkludi l-wirt kulturali, fil-każ ta’ diżastru naturali jew ikkaġunat mill-bniedem, atti ta’ terroriżmu u inċidenti teknoloġiċi, radjoloġiċi jew ambjentali u biex tiġi ffaċilitata kooperazzjoni msaħħa bejn l-Istati Membri fil-qasam tal-protezzjoni ċivili”[13]. Anki dan l-istrument jibqa’ għaddej sal-31 ta’ Diċembru 2013.

Fil-qasam tar-riċerka, is-Seba’ Programm Qafas għar-Riċerka, Żvilupp Teknoloġiku u Attivitajiet ta' Dimostrazzjoni[14], b'mod partikolari l-parti li għandha x'taqsam mar-riċerka tas-sigurtà, jipprovdi opportunitajiet ta' finanzjament sinjifikanti fl-oqsma tar-riċerka pprijoritizzati permezz tal-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE. Ir-riżultati marbuta mas-CBRN (sejbien, ġestjoni tal-kriżijiet) tal-ewwel sejħiet għall-proposti progressivament diġà qed isiru disponibbli. Bħall-programmi finanzjarji l-oħra msemmija, dan il-Programm Qafas jibqa’ għaddej sal-31 ta’ Diċembru 2013. Prijoritajiet ulterjuri tar-riċerka fis-sigurtà se jassorbu informazzjoni li toħroġ mix-xogħol tal-Forum Ewropew għar-Riċerka u l-Innovazzjoni fis-Sigurtà (ESRIF), li r-rapport tiegħu għandu jinkludi indikazzjonijiet fuq it-theddidiet futuri tal-materjali CBRN u l-isforzi tar-riċerka u l-innovazzjoni meqjusa bħala meħtieġa biex jiġġilduhom.

Il-Programm tal-UE dwar is-Saħħa 2008-2013 se jibqa’ jappoġġja x-xogħol tal-Kumitat dwar is-Sigurtà tas-Saħħa u jappoġġja l-azzjonijiet dwar it-tħejjija u r-rispons għat-theddidiet tat-tip CBRN lis-saħħa pubblika.

Fl-aħħar nett, għall-każijiet fejn attwalment seħħ inċident tat-tip CBRN, il-Kummissjoni Ewropea pproponiet espansjoni fl-amibitu tal-Fond ta' Solidarjetà eżistenti tal-Unjoni Ewropea sabiex ikun jista' jiġi użat biex jassisti lill-Istat(i) Membru/i milquta biex jimmaniġġjaw il-konsegwenzi[15].

Waħda mill-modalitajiet speċifiċi tal-użu tal-fondi disponibbli biex jiġi implimentat il-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tista’ tkun li jiġu pprovduti għotjiet lil Stat Membru waħdu jew lil grupp ta’ Stati Membri biex jieħdu f'idejhom l-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta' azzjonijiet partikolari. Naturalment, dan il-kunċett jista’ jiġi implimentat biss sakemm ikun jirrispetta l-kompetenzi rispettivi tal-Istati Membri u l-Kumissjoni skont ir-regoli finanzjarji applikabbli.

5.4.        L-iskeda, ir-rappurtar u r-reviżjoni

Il-pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE se jkun rivedut fl-2013. Dan il-perjodu għandu jkun twil biżżejjed biex jinkiseb progress sinjifikanti, u jidħol komdu fl-iskeda tal-programmi finanzjarji li jappoġġjaw l-implimentazzjoni tiegħu. Matul dan il-perjodu, se jsir rappurtar u sorveljanza regolati tal-implimentazzjoni permezz tal-involviment kontinwu tal-Grupp Konsultattiv kif deskritt hawn fuq, inklużi rapporti lill-Grupp(i) ta’ Ħidma rispettivi tal-Kunsill li jitrattaw kwistjonijiet tas-CBRN. Rapport ta’ nofs it-terminu se jkun ipprovdut ukoll mill-Kummissjoni. Minħabba n-natura flessibbli tal-Pjan ta’ Azzjoni jista’ jkun hemm qbil fuq adattazzjonijiet tal-prijoritajiet stabbiliti u tibdiliet oħra f’kull hin waqt il-kors tal-implimentazzjoni.

6.           Pont bejn is-Sigurtà u s-Saħħa - ħarsa ġenerali lejn l-aħjar prattiki

Waħda mill-konklużjonijiet ta’ xogħol aktar bikri dwar it-tħejjija kontra t-theddid bijoloġiku, li tressaq ’il quddiem mill-Kummissjoni flimkiem mal-Europol u l-awtoritajiet nazzjonali responsabbli mill-infurzar tal-liġi u mis-saħħa, kienet li għandhom jiġu żviluppati aktar kooperazzjoni u koordinazzjoni bejn il-bosta atturi differenti li huma involuti fil-prevenzjoni u r-reazzjoni għall-inċidenti tat-tip CBRN. Minkejja li dawn l-atturi kollha jaħdmu għall-benefiċċju tal-pubbliku, u li l-ewwel prijorità tagħhom hija dejjem is-salvagwardja tal-ħajjiet tal-bnedmin, huwa inevitabbli li huma jiffaċċjaw inċident prinċipalment mill-perspettiva tar-responsabbiltà tagħhom stess. L-attivitajiet kollha ta’ dawn l-awtoritajiet x’aktarx li jsiru f’ambjent li jkun disturbat bil-kbir minn avveniment trawmatiku li jkun għadu kif seħħ, possibilment bl-involiment ta’ ħafna mwiet. Sitwazzjonijiet ta’ dan it-tip għandhom jiġu ġestiti tajjeb u jsir taħriġ regolari ħafna sabiex ir-rispons ġenerali jkun ikkoordinat tajjeb u effettiv daqskemm il-pubbliku għandu d-dritt li jistenna.

Sabiex l-Istati Membri jiġu assistiti biex ix-xogħol tagħhom f’dawn l-oqsma jitressaq ’il quddiem, il-Kummissjoni ġabret ir-riżultati ta’ tliet workshops reġjonali separati, fejn ġew diskussi kwistjonijiet bħal dawn bejn il-prattikanti mill-Istati Membri f'dokument li stabbilixxa dak li kien ikkonfermat mill-esperti ta' x'kellhom ikunu l-aħjar prattiki, b’mod partikolari fil-qasam tal-kimika u tal-bijoloġija. Dan id-dokument huwa maħsub biss biex jappoġġja lill-Istati Membri fl-isforzi kurrenti tagħhom biex itejbu t-tħejjija tagħhom għas-CBRN.

7.           Ir-relazzjonijiet esterni

L-aktar parti importanti tal-politika tal-UE dwar ir-relazzjonijiet esterni marbuta mat-theddida tas-CBRN hija l-Istrateġija tal-UE kontra t-Tixrid tal-Armi ta' Qerda Massiva - magħrufa wkoll bħala l-Istrateġija tal-UE għall-AQM, adottata f’Diċembru tal-2003. Din l-Istrateġija dan l-aħħar kienet aġġornata u riveduta, u dan wassal biex il-Kunsill jadotta “Linji ġodda għal azzjoni mill-Unjoni Ewropea fil-ġlieda kontra t-tixrid tal-armi ta' qerda massiva u s-sistemi ta' twassil tagħhom" f'Diċembru tal-2008[16]. Dawn il-linji ġodda għal azzjoni u l-pakkett kurrenti CBRN tal-UE, flimkien mal-Istrumenti relevanti tal-Komunità, b'mod partikolari l-Istrument ta' Stabbiltà, għandhom effett ta' tisħiħ reċiproku fuq it-tnaqqis tar-riskji tal-materjali CBRN. Min-naħa tagħha l-Kummissjoni se tiżgura approċċ konsistenti u kkoordinat fl-implimentazzjoni tagħhom. F’Marzu tal-2009, il-Kummissjoni ħarġet Komunikazzjoni fejn ippreżentat il-fehmiet tagħha dwar in-nonproliferazzjoni nukleari[17] u modi possibbli biex issaħħaħha billi tħares min-naħa tad-dispożizzjonijiet tat-trattat tal-Euratom marbuta mas-sigurtà nukleari.

Permezz tal-Istrument għall-Istabbiltà, il-Kummissjoni tappoġġa lil pajjiżi terzi biex jiżviluppaw it-taħriġ u l-assistenza fit-tnaqqis tar-riskju u t-tħejjija għal riskji CBRN. L-assistenza tal-UE qed tespandi progressivament mill-pajjiżi ta’ dik li kienet l-Unjoni Sovjetika għal reġjuni oħra ta’ tħassib, li jinkludu x-Xlokk tal-Asja, il-Lvant Nofsani u partijiet mill-Afrika, b’mod partikolari fl-oqsma nukleari u bijoloġiċi. L-implimentazzjoni tar-Riżoluzzjoni 1540 tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU se tissaħħaħ ulterjorment bl-appoġġ lill-IAEA, l-ingaġġ ta’ eks xjenzati tal-AQM, l-indirizzar tal-kuntrabandu nukleari, inklużi prattiki finanzjarji qarrieqa, u l-kontribut għal-kontroll aktar effiċjenti ta’ esportazzjoni u ta’ ġestjoni tas-sorveljanza tal-fruntieri. “Ċentri ta’ eċċellenza fis-CBRN” fuq bażi reġjonali se jkunu strumentali sabiex ikun hemm skambju tal-aħjar prattiki, jiġi appoġġjat il-bini ta’ kapaċità u jkun hemm skambju tal-esperjenzi miksuba fil-livell tal-UE ma’ reġjuni ewlenin. L-Istrument għall-Istabbiltà, b’madwar €300 miljun għall-perjodu 2007-2013, se jfittex li jiżviluppa kultura ta’ sigurtà u sikurezza b’rabta mas-CBRN madwar id-dinja.

Karatteristika ewlenija tal-Istrument ta’ Stabbiltà huwa l-involviment mill-qrib tal-esperti tal-Istati Membri permezz ta’ mekkaniżmu ġdid: il-Faċilità ta' Appoġġ mill-Esperti. L-esperti tal-Istati Membri, flimkien mal-Kummissjoni, wettqu serje ta’ missjonijiet u workshops matul l-aħħar sena biex jidentifikaw oqsma ta’ prijorità. Sfida kbira ġejja mill-iżvilupp ta’ setturi ġodda f’ekonomiji emerġenti u r-riskji assoċjati mal-proliferazzjoni tas-CBRN, b’mod partikolari fil-kuntest tal-hekk imsejjaħ “rinaxximent nukleari” u l-bijoteknoloġija. Biex tittratta riskji bħal dawn il-Kummissjoni qed tappoġġja l-inizjattiva biex jiġu mwaqqfa banek multilaterali tal-fjuwil nukleari. Il-possibbiltà li terroristi jippruvaw jisfruttaw il-pandemiji hija wkoll tħassib kbir marbut mas-sigurtà u mas-saħħa. Għal dan l-għan, il-Kummissjoni fi ħsiebha tippromwovi miżuri speċifiċi li jinkludu sistemi ta’ twissija bikrija u skambju tal-aħjar prattiki li jinvolvu l-organizzazzjonijiet reġjonali. Iċ-ċentri reġjonali CBRN għall-eċċellenza se jkunu l-fus ta’ dawn l-attivitajiet. Kwistjonijiet marbuta mat-theddida tal-materjali CBRN huma diskussi wkoll f’numru sinjifikanti ta’ fora internazzjonali, u huma ttrattati minn organizzazzjonijiet internazzjonali bħall-Aġenzija Internazzjonali[18] tal-Enerġija Atomika (IAEA), l-Organizzazzjoni għall-Prevenzjoni tal-Armi Kimiċi (OPCW), il-Konferenza BTWC, l-Interpol u l-Inizjattiva Gobali għas-Sigurtà tas-Saħħa (GHSI) B’konformità sħiħa mal-artikolu 19 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea, waħda mir-rakkomandazzjonijiet ewlenin tal-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE hija li l-Unjoni Ewropea għandha tagħmel sforz aktar f’saħħtu biex tippreżenta fehma kkoordinata f’fora internazzjonali bħal dawn u fil-laqgħat ta’ dawn l-organizzazzjonijiet internazzjonali.

F’sens aktar ġenerali, sforzi għal kontra t-terroriżmu jifformaw parti minn bosta arranġamenti ta’ kooperazzjoni li qed jitħaddmu jew qed jiġu nnegozjati bejn l-UE u Pajjiżi terzi. Fl-2002 il-Kunsill iddeċieda li klawżola standard kontra t-terroriżmu għandha tiġi inserita f’kull arranġament ma’ pajjiżi terzi. Barra minn hekk, minn Novembru tal-2003, ġew inseriti klawżoli AQM fil-ftehimiet imħallta kollha kemm dawk ġodda u kemm imġedda, li llum ikopru madwar 100 pajjiż. Ix-xogħol fuq kwistjonijiet CBRN ma’ msieħba strateġiċi bħall-Istati Uniti jista’ jiġi żviluppat ulterjorment ukoll fuq il-bażi tal-pakkett ta' politika kurrenti.

Mill-perspettiva tas-saħħa pubblika, il-Kummissjoni se tkompli tipparteċipa u tappoġġja x-xogħol tal-Inizjattiva Globali tas-Sigurtà tas-Saħħa, u fl-2009 fi ħsiebha tippreżenta Komunikazzjoni dwar is-sigurtà tas-saħħa, li fiha se tagħti spjega fuq fuq tal-aspetti interni u esterni tas-sigurtà dwar is-saħħa.

8.           Konklużjonijiet

Il-protezzjoni tal-popli tal-Unjoni Ewropea mit-terroriżmu u minn theddidiet kriminali oħrajn hija prijorità kbira għall-Kummissjoni. Bħal ma jixhdu avvenimenti madwar id-dinja, hemm interess kontinwu mit-terroristi li jiksbu materjali kimiċi, bijoloġiċi, radjoloġiċi u nukleari (CBRN). L-Unjoni Ewropea hija impenjata li tiżgura li theddidiet nonkonvenzjopnali bħal dawn ma jsirux realtà. Il-Pjan ta’ Azzjoni CBRN tal-UE se jikkontribwixxi bil-qawwa biex dan l-impenn jiġi implimentat.

[1]               Bħar-Riżoluzzjoni 1540 tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU .

[2]               15708/03 u SN 400/03, nru 68. Ara wkoll infra, paragrafu 7.

[3]               16589/07, tas-17 ta' Diċembru 2007.

[4]               SN 4292/01 REV 2.

[5]               14627/02.

[6]               15480/04.

[7]               14469/4/05, para 20 u 31.

[8]               Ara wkoll il-Komunikazzjonijiet tal-Kummissjoni dwar “Nindirizzaw l-isfida internazzjonali tas-sikurezza u s-sigurtà nukleari”, COM (2008) 312 finali tat-22.5.2008, u dwar in-nonproliferazzjoni nukleari, COM (2009) 143 finali tas-26.3.2009.

[9]               Deċiżjoni tal-Kunsill tat-23 ta’ Ottubru 2001– imfassla mill-ġdid permezz tad-Deċiżjoni 2007/779/KE (ĠU L 314, 1.12.2007, p.9).

[10]             Ir-Regolament (KE) Nru 1717/2006 (ĠU L 327, 24.11.2006, p. 1).

[11]             ĠU L 58 tal-24.2.2007, pp. 1 u 7.

[12]             ĠU L 71, 10.3.2007, p. 9.

[13]             Id-Deċiżjoni li twaqqaf l-Istrument Finanzjarju tal-Protezzjoni Ċivili (ĠU L71, 10.3.2007, p.9).

[14]             Deċiżjoni 1982/2006/KE (ĠU L 412, 30.12.2006, p. 1).

[15]             Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill li jistabbilixxi l-Fond ta’ Solidarjetà tal-Unjoni Ewropea COM(2005) 108 finali, 6.4.2005.

[16]             17172/08, 17 ta’ Diċembru 2008.

[17]             COM(2009) 143 finali, 26.03.2009.

[18]             Bħall-Inizjattiva Globali Kontra t-Terroriżmu Nukleari (GICNT), u reġimi ta’ kontroll ta’ esportazzjoni ta’ affarijiet għal użu doppju bħall-Grupp tal-Fornituri Nukleari, l-Arranġament Wassenaar, il-Grupp Australia u r-Reġim ta’ Kontroll tat-Teknoloġija Missilistika.