ANNESS

Kunċett aġġornat għal pjanijiet ta’ mobbiltà urbana sostenibbli

1.   INTRODUZZJONI

Pjan ta’ mobbiltà urbana sostenibbli (SUMP) huwa pjan strateġiku mfassal biex jissodisfa l-ħtiġijiet ta’ mobbiltà tan-nies u tan-negozji fil-bliet u fl-inħawi tal-madwar għal kwalità ta’ ħajja aħjar. Dan huwa qafas uniku biex jiġu indirizzati l-isfidi komuni kollha tal-mobbiltà urbana għaż-żona urbana funzjonali kollha. SUMP joffri approċċ komprensiv, immexxi mill-viżjoni, flessibbli u reżiljenti billi jservi bħala pjan ta’ mobbiltà fit-tul li jinkludi pakketti ta’ miżuri li jindirizzaw objettivi u miri fuq terminu qasir li l-ilħuq tagħhom jista’ jiġi segwit malajr b’rispons għall-ħtiġijiet li jinbidlu.

Mill-2013, il-Kummissjoni kienet qed tħeġġeġ l-użu mifrux tas-SUMP bħala l-pedament tal-politika tagħha dwar il-mobbiltà urbana. Dan jirrifletti l-potenzjal tas-SUMP li jgħin lill-bliet u lir-reġjuni jindirizzaw sfidi komuni fit-tranżizzjoni tagħhom lejn mobbiltà urbana sostenibbli, u li jiżgura kwalità tal-ħajja aħjar. Il-Pakkett dwar il-Mobbiltà Urbana tal-2013 (1) talab lill-awtoritajiet lokali biex iqiegħdu s-SUMP fiċ-ċentru tal-approċċ tagħhom biex jindirizzaw kwistjonijiet ta’ mobbiltà urbana. Linji gwida relatati tal-UE ġew ippubblikati biex jappoġġaw lill-awtoritajiet lokali matul il-proċess kollu tas-SUMP.

Matul dawn l-aħħar ftit snin, ġie żviluppat ammont kbir ta’ pariri u gwida mal-komunità tal-ippjanar tal-mobbiltà urbana, u kien hemm sett sussegwenti ta’ dokumenti ta’ gwida komplementari dwar aspetti speċifiċi relatati mas-SUMP għall-bliet u għall-partijiet ikkonċernati fl-Osservatorju tal-Mobbiltà Urbana tal-UE li sar disponibbli (2). Hemm ukoll għodda ta’ awtovalutazzjoni biex tgħin lill-bliet jifhmu l-punti b’saħħithom u d-dgħufijiet tas-SUMP tagħhom (3).

Il-kunċett oriġinali tas-SUMP (4) ħareġ fil-Pakkett dwar il-Mobbiltà Urbana tal-2013 u kien jikkonsisti minn tmien prinċipji gwida ewlenin. Il-kunċett attwali tas-SUMP iżommhom filwaqt li jaġġorna dak li jeħtieġ li jiġi aġġornat.

1.1.   Kuntest

F’konformità mal-Karta l-Ġdida ta’ Leipzig (5), Jeħtieġ li l-bliet jistabbilixxu strateġiji integrati u sostenibbli għall-iżvilupp urban u jiżguraw l-implimentazzjoni tagħhom għall-belt kollha kemm hi, miż-żoni funzjonali tagħha sal-viċinati tagħha.

Għalhekk, l-ippjanar sostenibbli tal-mobbiltà urbana huwa kruċjali għal mobbiltà effettiva u sostenibbli fil-bliet, inklużi n-nodi urbani TEN-T, kif ukoll huwa importanti għall-funzjonament ġenerali tan-network u għall-iżgurar ta’ kontinġenza u reżiljenza fil-każ ta’ sfidi kbar.

Fl-Anness V tal-proposta tal-Kummissjoni għal Regolament TEN-T rivedut, qiegħed jiġi propost li n-nodi urbani jissodisfaw ir-rekwiżiti essenzjali relatati mas-SUMP (6). Dan il-kunċett huwa mingħajr preġudizzju għal kwalunkwe obbligu vinkolanti għan-nodi urbani li jikkonċerna l-adozzjoni tas-SUMP u l-kontenut tagħhom stabbilit fir-Regolament TEN-T rivedut futur. Filwaqt li jibni fuq dawn ir-rekwiżiti proposti, dan il-kunċett jagħti aktar informazzjoni u jistabbilixxi l-komponenti rakkomandati meħtieġa biex jiġi żviluppat SUMP kemm jekk belt tkun nodu urban kif ukoll jekk le.

1.2.   Raġunijiet għall-aġġornament tal-kunċett tas-SUMP

Filwaqt li jitqiesu l-iżviluppi ewlenin tal-aħħar ftit snin u l-esperjenza prattika miksuba matul l-aħħar deċennju mill-implimentazzjoni tal-kunċett, issa hemm opportunità biex dan jiġi aġġornat, sabiex is-SUMP ikunu jistgħu jikkontribwixxu b’mod aktar effettiv biex jilħqu l-objettivi u impenji tat-trasport, tal-klima u tas-soċjetà dejjem aktar ambizzjużi tal-UE.

Il-linji ta’ politika attwali huma stabbiliti, b’mod partikolari, fil-Patt Ekoloġiku Ewropew (7), fl-Istrateġija għall-Mobbiltà Sostenibbli u Intelliġenti (8), u fil-Qafas il-Ġdid tal-UE għall-Mobbiltà Urbana (9). Dan l-aħħar, il-Kummissjoni ressqet proposti leġiżlattivi rilevanti fil-pakkett “Lesti għall-Mira ta’ 55 %”  (10) u fil-pakketti dwar il-Mobbiltà Ekoloġika u Effiċjenti u REPowerEU (11). Fuq kollox, il-kunċett tas-SUMP irid jinkorpora aħjar l-aspetti klimatiċi u tal-enerġija filwaqt li jindirizza s-sikurezza, l-inklużività u l-aċċessibbiltà kif ukoll l-aspetti tat-trasport tal-merkanzija u tal-loġistika tat-trasport lokali.

B’mod aktar speċifiku, il-Qafas il-Ġdid tal-UE għall-Mobbiltà Urbana jgħid li l-kunċett aġġornat tas-SUMP għandu jagħmilha ċara li l-prijorità hija li jiġu promossi soluzzjonijiet sostenibbli inkluż it-trasport attiv, kollettiv u pubbliku u l-mobbiltà kondiviża (inkluż għal rabtiet urbani-rurali), l-integrazzjoni sħiħa tal-aspetti tar-reżiljenza kif ukoll il-pjanijiet għal-loġistika urbana sostenibbli (SULP), abbażi ta’ vetturi u soluzzjonijiet b’emissjonijiet żero. Dan għandu jiġi kkomplementat ulterjorment, u għandha tiġi antiċipata l-ħtieġa għal indikaturi u rekwiżiti speċifiċi dwar is-SUMP għan-nodi urbani tat-TEN-T. (12)

Fl-aħħar nett, l-għodod tal-ippjanar fl-oqsma tal-mobbiltà, l-enerġija, is-sostenibbiltà u l-użu tal-art jeħtieġ li jikkomplementaw lil xulxin aktar. B’dan il-mod, il-kunċett rivedut se joħloq ukoll rabtiet aktar mill-qrib bejn is-SUMP u pjanijiet urbani rilevanti oħra li jkopru l-enerġija u l-klima, b’mod partikolari l-Pjanijiet ta’ Azzjoni dwar l-Enerġija u l-Klima Sostenibbli (SECAP).

2.   KUNĊETT GĦAS-SUMP

Dan il-kunċett jippreżenta approċċ rakkomandat għas-SUMP għaż-żoni urbani irrispettivament mid-daqs tagħhom. SUMP għandu jiġi żviluppat u implimentat f’konformità mal-prinċipji ta’ gwida li ġejjin.

2.1.   Għanijiet u objettivi ċari u li jistgħu jitkejlu

L-għan ewlieni ta’ SUMP huwa li jagħmel iż-żona urbana funzjonali (13) li għaliha huwa intenzjonat, aktar aċċessibbli u li jipprovdi mobbiltà b’emissjonijiet baxxi ta’ kwalità għolja, sikura u sostenibbli lejn dik iż-żona, minnha u fi ħdanha. Dan għandu jappoġġa b’mod partikolari l-mobbiltà mingħajr emissjonijiet u l-implimentazzjoni ta’ sistema tat-trasport urban li tikkontribwixxi għal prestazzjoni ġenerali aħjar tan-network tat-trasport, b’mod partikolari permezz tal-iżvilupp ta’ infrastruttura għaċ-ċirkolazzjoni bla xkiel ta’ vetturi b’emissjonijiet żero u ta’ ċentri multimodali tal-passiġġieri biex jiġu ffaċilitati l-konnessjonijiet tal-ewwel u tal-aħħar mil, u ta’ terminals multimodali tal-merkanzija li jservu lil żoni urbani.

SUMP għandu għalhekk jinkludi għanijiet u objettivi speċifiċi li jappoġġaw l-iżvilupp ta’ sistema tat-trasport urban li:

—	tkun sikura, aċċessibbli, affordabbli u inklużiva għall-utenti kollha, inklużi l-gruppi żvantaġġati u l-persuni b’diżabilitajiet jew b’mobbiltà mnaqqsa, u li tqis il-perspettiva tal-ġeneru u t-tibdil demografiku;

—

taqdi l-ħtiġijiet ta’ mobbiltà tal-utenti kollha, inklużi ċ-ċikliżmu u l-mixi, il-loġistika urbana, il-flussi tal-merkanzija u tal-passiġġieri fuq distanzi twal fuq in-network TEN-T, kif ukoll il-flussi minn żoni periurbani u rurali madwar belt, li jkopru ż-żona urbana funzjonali kollha (il-belt u ż-żona tal-ivvjaġġar tagħha);

—	tissodisfa r-rekwiżiti tas-sostenibbiltà, tal-protezzjoni tal-klima u tar-reżiljenza, filwaqt li tibbilanċja l-ħtieġa li tiġi żgurata l-vijabbiltà ekonomika, l-ekwità soċjali u l-protezzjoni tas-saħħa u tal-ambjent;

—

tottimizza l-effiċjenza tas-sistemi ta’ mobbiltà urbana, filwaqt li tqis il-kosteffettività kif ukoll l-esternalitajiet tat-trasport ta’ modi differenti marbuta, b’mod partikolari, mal-konġestjoni, is-sustanzi niġġiesa tal-arja u tal-istorbju, l-emissjonijiet tas-CO2, il-fatalitajiet u l-korrimenti tat-traffiku, u l-impatt tagħhom fuq il-bijodiversità;

—	tikkontribwixxi biex l-ambjent urban isir aktar attraenti, inkluż permezz ta’ kondiviżjoni aħjar tal-ispazju pubbliku;

—	iżżid il-kwalità tal-ħajja u tkun ta’ benefiċċju għas-saħħa pubblika, filwaqt li jitqiesu l-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli tan-NU (14), u tiżgura li l-infrastruttura u s-servizzi tat-trasport urban ikunu sikuri, siguri u komdi għal kulħadd, inkluż għal gruppi vulnerabbli fis-soċjetà u n-nisa;

—

ittejjeb is-sikurezza u s-sigurtà tat-traffiku, b’mod partikolari għall-utenti attivi u vulnerabbli tat-triq (eż. persuni bil-mixi, ċiklisti, persuni anzjani, tfal, persuni b’diżabbiltà u mobbiltà mnaqqsa), is-servizzi u l-ispazji pubbliċi, filwaqt li tistinka biex tikseb Viżjoni Żero (15) fis-sikurezza fit-toroq urbani f’konformità mad-Dikjarazzjoni tal-Belt Valletta (16);

—

tnaqqas is-sorsi kollha tat-tniġġis tat-trasport, bħall-arja, l-istorbju, il-partikolati u l-mikroplastik, kif ukoll l-emissjonijiet tal-gassijiet serra mit-trasport, kif ukoll iżżid l-effiċjenza enerġetika tagħha, bil-għan li tinkiseb mobbiltà urbana b’emissjonijiet żero f’konformità mal-għanijiet tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, mal-Istrateġija ta’ Mobbiltà Sostenibbli u Intelliġenti (17), mal-Pjan ta’ Azzjoni għal Tniġġis Żero (18) u mal-Liġi dwar il-Klima, filwaqt li jitqiesu l-pjanijiet nazzjonali dwar l-enerġija u l-klima, il-Pjanijiet dwar il-Kwalità tal-Arja u l-Pjanijiet ta’ Azzjoni lokali għal Enerġija u Klima Sostenibbli;

—	tikkontribwixxi għal konnettività aħjar u għal prestazzjoni ġenerali aħjar tan-network trans-Ewropew tat-trasport (TEN-T), u s-sistema Ewropea tat-trasport kollha kemm hi, kemm għall-passiġġieri kif ukoll għall-merkanzija.

2.2.   Viżjoni fit-tul u pjan ta’ implimentazzjoni ċar

SUMP jippreżenta, jew huwa marbut ma’ strateġija eżistenti u fit-tul għall-iżvilupp futur taż-żona urbana funzjonali u, f’dan il-kuntest, għall-iżvilupp futur tal-infrastruttura tat-trasport u tas-servizzi ta’ mobbiltà multimodali. Dan jinkludi wkoll pjan ta’ twettiq għall-implimentazzjoni tal-istrateġija fuq perjodu ta’ żmien qasir. Dan għandu jiġi inkorporat f’approċċ integrat għall-iżvilupp urban sostenibbli u għandu jintrabat mal-użu rilevanti tal-art, mal-ġestjoni tat-territorju u mal-ippjanar tal-politika settorjali (eż. għall-klima u l-enerġija).

SUMP għandu għalhekk ikun fih dan li ġej:

—	skeda ta’ żmien u pjan baġitarju, b’sorsi għall-finanzjament meħtieġ identifikati kif xieraq; il-pjan ta’ twettiq idealment għandu jkopri bejn 3 u 10 snin;

—	responsabbiltajiet u riżorsi definiti b’mod ċar, inklużi r-riżorsi identifikati meħtieġa għal kull attur.

2.3.   Valutazzjoni tal-prestazzjoni attwali u futura

SUMP għandu jkun ibbażat fuq valutazzjoni bir-reqqa tal-prestazzjoni preżenti u futura tas-sistema tat-trasport urban u għandu jkun appoġġat minn sistema komprensiva ta’ monitoraġġ, li tkopri dan li ġej:

—	analiżi tal-istatus, xenarju bażi u finali, li tibda b’rieżami komprensiv tas-sitwazzjoni attwali u l-istabbiliment ta’ linja bażi li magħha jista’ jitkejjel il-progress futur; għandu jinkludi wkoll valutazzjoni tal-impatt tal-miżuri proposti;

—

objettivi u miri speċifiċi: SUMP għandu jidentifika objettivi ta’ prestazzjoni speċifiċi u realistiċi li huma marbuta mal-analiżi tal-istatus u li huma ambizzjużi f’termini tal-għan u l-objettivi ġenerali tas-SUMP. Għandu jistabbilixxi wkoll miri li jistgħu jitkejlu fejn xieraq, abbażi ta’ valutazzjoni realistika tal-linja bażi u tar-riżorsi disponibbli u li jirriflettu l-objettivi speċifiċi;

—	indikaturi tal-prestazzjoni, preferibbilment ibbażati fuq l-Indikaturi tal-Mobbiltà Urbana Sostenibbli (SUMI (19)), biex jiddeskrivu l-istatus attwali tas-sistema tat-trasport urban u jimmonitorjaw il-progress lejn l-ilħuq tal-objettivi stabbiliti.

2.4.   L-iżvilupp integrat tal-modi kollha tat-trasport filwaqt li tingħata prijorità lil dawk l-aktar sostenibbli

SUMP għandu jippromwovi t-trasport multimodali permezz tal-integrazzjoni tal-modi differenti u tal-miżuri mmirati lejn l-iffaċilitar tal-mobbiltà bla xkiel u sostenibbli. Għandu jinkludi azzjonijiet biex jiżdied is-sehem modali ta’ forom aktar sostenibbli tat-trasport bħat-trasport pubbliku, il-mobbiltà attiva, il-mobbiltà kondiviża (20), il-loġistika urbana b’emissjonijiet żero u, kif xieraq, it-trasport fuq l-ilmijiet interni u t-trasport marittimu.

Għandu jinkludi wkoll azzjonijiet li jippromwovu l-mobbiltà mingħajr emissjonijiet, b’mod partikolari fir-rigward tal-ekoloġizzazzjoni tal-flotta urbana, biex titnaqqas il-konġestjoni u tittejjeb is-sikurezza fit-toroq, b’mod partikolari tal-utenti vulnerabbli tat-triq.

Il-pjan jippreżenta sett integrat ta’ miżuri tekniċi, infrastrutturali, ibbażati fuq il-politika u mhux vinkolanti biex jittejbu l-prestazzjoni u l-kosteffettività fir-rigward tal-għanijiet iddikjarati u l-objettivi speċifiċi.

SUMP għandu għalhekk ikopri dan li ġej:

—	is-servizzi tat-trasport pubbliku u kollettiv kif ukoll il-mobbiltà kondiviża, bi strateġija ddedikata li għandha l-għan li ttejjeb il-kwalità, il-kopertura, is-sigurtà, l-integrazzjoni u l-aċċessibbiltà tagħhom;

—	trasport mhux motorizzat, bi pjan biex il-mixi, iċ-ċikliżmu u l-mikromobbiltà jsiru aktar attraenti, aktar sikuri u aktar siguri, filwaqt li jsir sforz għal network komprensiv u ta’ kwalità għolja;

—	il-multimodalità, biex jiġu integrati aħjar il-modi differenti tat-trasport kemm għall-passiġġieri kif ukoll għall-merkanzija;

—	is-sikurezza urbana fit-toroq, bl-għan li tinkiseb Viżjoni Żero fir-rigward tal-fatalitajiet u l-korrimenti serji, b’mod partikolari tal-utenti vulnerabbli tat-triq inklużi l-persuni bil-mixi u ċ-ċiklisti.

—

it-tnaqqis tal-konġestjoni u l-ottimizzazzjoni tal-użu tal-infrastruttura marbuta mal-miżuri ta’ ġestjoni tal-parkeġġ, inkluż l-ottimizzazzjoni tal-infrastruttura tal-iċċarġjar, l-esplorazzjoni tal-potenzjal għar-riallokazzjoni tal-ispazju tat-triq u urban għal modi mhux motorizzati jew għal użi mhux tat-trasport;

—

il-loġistika urbana, inklużi l-kunsinni fid-djar u l-ġestjoni tal-flotta ta’ vetturi kummerċjali (eż. taxis), b’miżuri biex tittejjeb l-effiċjenza filwaqt li jitnaqqsu l-esternalitajiet bħall-emissjonijiet tal-gassijiet serra, is-sustanzi niġġiesa, l-istorbju u l-konġestjoni (SUMP u kwalunkwe pjan ta’ loġistika urbana sostenibbli speċifiku għandhom jiġu allinjati ma’ xulxin b’mod integrat);

—

pjanijiet ta’ ġestjoni tal-mobbiltà, b’azzjonijiet immirati lejn it-twettiq ta’ bidla lejn xejriet ta’ mobbiltà aktar sostenibbli għall-persuni li jivvjaġġaw, għall-konsumaturi u għall-istudenti (inklużi dawk li ġejjin minn żoni periurbani u rurali tal-madwar) f’setturi bħall-impjiegi, l-edukazzjoni, is-saħħa, il-bejgħ bl-imnut u t-turiżmu/l-avvenimenti;

—

id-diġitalizzazzjoni, inklużi s-sistemi tat-trasport intelliġenti (ITS), bħas-servizzi tal-mobbiltà diġitali multimodali li jiffaċilitaw il-kapaċità ta’ aċċess għall-informazzjoni, il-kotba, il-vjaġġ bil-ħlas u l-irkupru tal-biljetti fil-modi kollha, u l-ġbir tad-data (pereżempju, minn operaturi privati, big data, intelliġenza artifiċjali, tewmin diġitali, Internet tal-oġġetti, eċċ.), sabiex jiġu appoġġati t-tħejjija, l-implimentazzjoni u l-monitoraġġ tal-miżuri inklużi f’SUMP.

2.5.   Approċċ integrat għall-mobbiltà tal-passiġġieri u għat-trasport tal-merkanzija u għal-loġistika urbana

Il-loġistika urbana, kif ukoll ir-rabtiet mat-trasport tal-merkanzija fuq distanzi twal, għandhom jiġu kkunsidrati u integrati bis-sħiħ f’SUMP biex jiġi żgurat approċċ sistematiku għall-aspetti kollha tal-mobbiltà ta’ belt u biex jintlaħaq l-objettiv ta’ loġistika urbana b’emissjonijiet żero u konsenji tal-aħħar mil. Kwistjonijiet speċifiċi ta’ loġistika urbana jistgħu jiġu indirizzati fi pjan ta’ loġistika urbana sostenibbli ddedikat u allinjat.

Għaż-żoni urbani rilevanti, SUMP għandu jqis kif xieraq l-impatt ta’ diversi miżuri urbani fuq il-flussi tat-traffiku tal-passiġġieri u tal-merkanzija u n-network trans-Ewropew tat-trasport (TEN-T), biex jiġi żgurat tranżitu mingħajr xkiel, toroq li jgħaddu madwar nodi urbani, jew l-interkonnessjoni minnhom u madwarhom, inkluż ta’ vetturi b’emissjonijiet żero. B’mod partikolari għandu jinkludi azzjonijiet biex tittaffa l-konġestjoni, tittejjeb is-sikurezza fit-toroq u jitneħħew il-konġestjonijiet li jaffettwaw il-flussi tat-traffiku TEN-T.

2.6.   Approċċ u koordinazzjoni parteċipattivi ma’ inizjattivi rilevanti oħrajn

L-iżvilupp u l-implimentazzjoni ta’ SUMP għandhom ikunu bbażati fuq approċċ integrat u parteċipattiv, b’livell għoli ta’ kooperazzjoni, koordinazzjoni u konsultazzjoni bejn il-livelli differenti tal-gvern u l-awtoritajiet rilevanti. Il-pubbliku ġenerali, ir-rappreżentanti tas-soċjetà ċivili u l-atturi ekonomiċi għandhom ikunu involuti wkoll.

Għal dan il-għan, l-awtoritajiet lokali tal-ippjanar għandhom jistabbilixxu strutturi u proċeduri xierqa.

Dan il-proċess għandu jinvolvi b’mod partikolari:

—	l-involviment xieraq tal-atturi rilevanti fiż-żona urbana funzjonali, bħar-residenti, ir-rappreżentanti tal-organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili u l-atturi ekonomiċi, fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni tal-pjan mill-bidu u matul il-proċess biex jiġi żgurat livell għoli ta’ aċċettazzjoni u appoġġ;

—

il-konsultazzjoni u l-kooperazzjoni interdipartimentali fil-livell lokali u reġjonali biex jiġu żgurati l-konsistenza u l-komplementarjetà mal-politiki, l-istrateġiji u l-miżuri lokali u reġjonali, b’mod partikolari dawk li jikkonċernaw l-użu tal-art u l-ġestjoni tat-territorju; Pjanijiet Ekoloġiċi Urbani (21), l-enerġija; is-saħħa; l-edukazzjoni; is-servizzi soċjali; l-infurzar tal-liġi u policing;

—	skambju mill-qrib mal-awtoritajiet rilevanti responsabbli għall-provvista ta’ infrastruttura u servizzi tat-trasport fiż-żona urbana funzjonali (żoni urbani, periurbani u rurali ġirien) u f’livelli differenti ta’ amministrazzjoni u ta’ gvern.

2.7.   Il-monitoraġġ, ir-rieżami, ir-rapportar u l-assigurazzjoni tal-kwalità

SUMP għandu jinkludi objettivi, miri u indikaturi li jsostnu prestazzjoni attwali u futura ta’ sistemi tat-trasport urban, tal-inqas għall-emissjonijiet tal-gassijiet serra, il-konġestjoni, l-imwiet fit-toroq u l-korrimenti serji, is-sehem modali u l-aċċess għas-servizzi ta’ mobbiltà, kif ukoll data dwar it-tniġġis tal-arja u tal-istorbju fil-bliet. L-implimentazzjoni ta’ SUMP għandha tiġi mmonitorjata bl-użu ta’ dawn l-indikaturi tal-prestazzjoni.

B’mod partikolari, l-awtoritajiet lokali għandhom jistabbilixxu mekkaniżmi biex jimmonitorjaw il-progress lejn l-ilħuq tal-objettivi tas-SUMP tagħhom u jieħdu azzjoni korrettiva f’waqtha meta jkun meħtieġ. L-Istati Membri għandhom jappoġġaw lill-bliet f’dan il-kompitu u għandhom jiżguraw il-kwalità tas-SUMP u l-konformità tiegħu mar-rekwiżiti tal-kunċett tas-SUMP, f’konformità mar-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-programmi nazzjonali ta’ appoġġ għas-SUMP.

Il-progress lejn l-ilħuq tal-għan u tal-objettivi speċifiċi ta’ SUMP u l-ilħuq tal-miri fih għandu jiġi vvalutat regolarment bl-użu ta’ indikaturi tar-riżultati magħżula (22). Għandha tittieħed azzjoni xierqa biex jiġi żgurat aċċess f’waqtu għad-data u l-istatistika rilevanti. Rapport ta’ monitoraġġ għandu jipprovdi l-bażi għal rieżami tal-implimentazzjoni tas-SUMP.

Sabiex jiġi appoġġat il-monitoraġġ, għandu jiġi mħeġġeġ l-użu ta’ tbassir biex jiġu antiċipati l-ħtiġijiet u l-isfidi futuri. Dan it-tbassir jista’ jiġi appoġġat minn għodod diġitali bħal Tewmin Diġitali lokali.

2.8.   Gwida u appoġġ fil-livell Ewropew

Il-Kummissjoni Ewropea se tkompli tipprovdi informazzjoni dwar is-SUMP permezz tas-Servizz Ewropew ta’ Informazzjoni għat-Trasport Lokali — l-Osservatorju Ewropew tal-Mobbiltà (23). Din l-informazzjoni tinkludi l-Linji Gwida tas-SUMP relatati mal-proċess u l-materjal ta’ referenza dwar aspetti speċifiċi tas-SUMP (24).

Il-grupp ta’ esperti tal-Kummissjoni dwar il-mobbiltà urbana (25), stabbilit wara l-adozzjoni tal-Qafas il-Ġdid tal-UE għall-Mobbiltà Urbana, se jgħin biex jikkomplementa u jissimplifika dan il-materjal.

---

(1)  COM(2013) 913 final

(2)  https://www.eltis.org/mobility-plans/sump-guidelines

(3)  https://www.eltis.org/resources/tools/sump-self-assessment-tool

(4)  L-Anness 1 tal-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni Lejn mobbiltà urbana kompetittiva u effiċjenti fl-użu tar-riżorsi (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=CELEX:52013DC0913).

(5)  https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/brochure/new_leipzig_charter/new_leipzig_charter_en.pdf

(6)  COM(2021) 812/2.

(7)  COM(2019) 640 final.

(8)  COM(2020) 789 final.

(9)  COM(2020) 811 final.

(10)  COM(2021) 550 final.

(11)  COM(2022) 230 final.

(12)  Proposta għal Regolament tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar linji gwida tal-Unjoni għall-iżvilupp tan-network trans-Ewropew tat-trasport, COM(2021) 812 final.

(13)  https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Functional_urban_area#:~:text=Short%20definition%3A%20a%20functional%20urban,city%20(OECD%2C%202012)

(14)  https://www.undp.org/sustainable-development-goals

(15)  https://ec.europa.eu/transport/themes/strategies/news/2019-06-19-vision-zero_en

(16)  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9994-2017-INIT/mt/pdf

(17)  COM(2020) 789 final.

(18)  https://environment.ec.europa.eu/strategy/zero-pollution-action-plan_mt

(19)  https://transport.ec.europa.eu/transport-themes/clean-transport-urban-transport/sumi_en

(20)  Il-mobbiltà kondiviża tirreferi għall-użu kondiviż tal-modi tat-trasport, bħall-kondiviżjoni tal-vetturi għall-kiri (eż. roti, scooters, karozzi), ride sharing/car pooling (jiġifieri spazju kondiviż f’vettura) kif ukoll servizzi tat-trasport fuq talba (eż. servizzi ta’ ride-hailing bħal taxis).

(21)  https://environment.ec.europa.eu/topics/urban-environment/urban-greening-platform_en

(22)  Bħall-indikaturi tal-mobbiltà urbana sostenibbli disponibbli fuq: https://ec.europa.eu/transport/themes/urban/urban_mobility/sumi_en.

(23)  https://www.eltis.org/mobility-plans

(24)  https://www.eltis.org/mobility-plans/topic-guides; https://www.eltis.org/mobility-plans/practitioner-briefings

(25)  Grupp E03863 (https://ec.europa.eu/transparency/expert-groups-register/screen/expert-groups/consult?lang=mt&groupID=3863).