(1)

Is-servizzi tal-midja indipendenti jaqdu rwol uniku fis-suq intern. Dawn jirrappreżentaw settur li qed jinbidel malajr u importanti ekonomikament u fl-istess ħin jipprovdu aċċess għal pluralità ta’ fehmiet u sorsi affidabbli tal-informazzjoni liċ-ċittadini daqskemm lin-negozji, u għalhekk jaqdu l-funzjoni ta’ interess ġenerali ta’ “għassies pubbliku”.

(2)

Is-servizzi tal-midja jaqdu rwol kruċjali fis-soċjetajiet demokratiċi għax jipprovdu informazzjoni li hija ben pubbliku. Biex jaqdu dan ir-rwol soċjetali essenzjali u jirnexxu fis-suq, il-fornituri tas-servizzi tal-midja jeħtieġ ikunu jistgħu jipprovdu s-servizzi tagħhom b’mod liberu u indipendenti f’suq li jkun miftuħ u trasparenti, u li jippermetti pluralità ta’ atturi tal-midja u fehmiet.

(3)

Il-fornituri tas-servizzi tal-midja għandhom mhux biss il-protezzjoni permezz tar-regoli tal-Unjoni li jirregolaw is-suq intern iżda anki permezz tal-Artikolu 11 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (“il-Karta”) għax dawn huma importanti biex jitgawda d-dritt għal-libertà tal-espressjoni u tal-informazzjoni. L-Artikolu 11 tal-Karta jipprevedi wkoll li l-libertà u l-pluraliżmu tal-midja għandhom jiġu rispettati u li d-dritt għal-libertà tal-espressjoni jinkludi l-libertà li wieħed jirċievi u jagħti informazzjoni mingħajr indħil minn awtorità pubblika u irrispettivament mill-fruntieri tal-Istati Membri. Barra minn hekk, il-funzjonament tajjeb tas-suq intern għas-servizzi tal-midja jħalli impatt dirett fuq l-istat tad-dritt u fuq id-demokrazija, li huma valuri fundamentali tal-Unjoni minquxa fl-Artikolu 2 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea.

(4)

It-telf ta’ dħul mir-reklamar fl-aħħar għaxar snin, b’mod partikolari minħabba ż-żieda fit-tqassim online tal-kontenut tal-midja u bidla fid-drawwiet tal-konsum, dgħajjef ir-riżorsi finanzjarji tas-settur tal-midja tradizzjonali b’mod li ntlaqtet is-sostenibbiltà tiegħu, u għaldaqstant il-kwalità u d-diversità tal-kontenut offrut. Din ix-xejra tindika kif is-suq qed jonqos milli jipprovdi redditi sostenibbli għall-aħbarijiet indipendenti u għall-ġurnaliżmu ta’ kwalità, li huma beni pubbliċi, u milli jgħin fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni.

(5)

Kif deskritt fil-Pjan ta’ Azzjoni għad-Demokrazija Ewropea (1), il-Kummissjoni ppreżentat sensiela ta’ inizjattivi biex tappoġġa l-libertà u l-pluraliżmu tal-midja. Adottat Rakkomandazzjoni biex fl-Unjoni Ewropea tiżgura l-protezzjoni, is-sikurezza u t-tisħiħ tal-pożizzjoni tal-ġurnalisti u ta’ professjonisti oħra fil-midja (2). Ippreżentat ukoll proposta għal Direttiva (3) u Rakkomandazzjoni (4) dwar il-protezzjoni tal-persuni involuti fil-parteċipazzjoni pubblika minn proċedimenti tal-qorti manifestament bla bażi jew abbużivi (“Kawżi strateġiċi kontra l-parteċipazzjoni pubblika”). Barra minn hekk, il-Kummissjoni implimentat diversi azzjonijiet biex tappoġġa l-irkupru u t-trasformazzjoni tas-settur tal-midja u awdjoviżiv, bħala parti mill-Pjan ta’ Azzjoni għas-settur tal-midja u awdjoviżiv (5). Il-Kummissjoni qed issegwi mill-qrib ukoll it-traspożizzjoni u l-implimentazzjoni ta’ biċċiet importanti ta’ leġiżlazzjoni għas-settur tal-midja, b’mod partikolari d-Direttiva dwar is-Servizzi tal-Midja Awdjoviżiva (6) u d-Direttiva dwar id-Drittijiet tal-Awtur (7).

(6)

Il-Kummissjoni ppreżentat proposta leġiżlattiva għal Regolament li jistabbilixxi qafas komuni għas-servizzi tal-midja fis-suq intern (l-Att Ewropew dwar il-Libertà tal-Midja). Dik il-proposta tipprevedi sensiela ta’ salvagwardji fil-liġi tal-Unjoni biex iħarsu l-pluraliżmu tal-midja u l-indipendenza editorjali fis-suq intern. Din ir-Rakkomandazzjoni qed tinhemeż mar-Regolament propost bħala għodda b’effett immedjat biex trawwem l-indipendenza editorjali u t-trasparenza tas-sjieda tal-midja.

(7)

Fl-istess ħin, b’mod kumplimentari għal-leġiżlazzjoni u kif enfasizzat fil-pjan ta’ azzjoni għad-demokrazija Ewropea, il-Kummissjoni kienet qed tappoġġa b’mod attiv inizjattivi awtoregolatorji mis-settur tal-midja stess. Din ir-Rakkomandazzjoni hija parti minn dawn l-isforzi.

(8)

L-industrija tal-midja għandha tradizzjoni twila ta’ awtoregolamentazzjoni u ħadet għadd ta’ inizjattivi f’dan il-qasam. Abbażi ta’ dawk l-inizjattivi u filwaqt li titqies id-diversità tat-tradizzjonijiet u l-approċċi legali fl-Istati Membri, jistgħu jiġu identifikati prattiki volontarji biex jitħaddmu mill-fornituri tas-servizzi tal-midja ħalli jtejbu r-reżiljenza tagħhom u jkunu jifilħu aktar il-pressjonijiet politiċi u ekonomiċi. Is-settur jista’ jinvolvi ruħu f’diskussjoni dwar dawn il-prattiki volontarji filwaqt li jħalli f’idejn il-fornituri tas-servizzi tal-midja biex jiddeċiedu liberament liema prattiki jistgħu jissodisfaw il-ħtiġijiet partikolari u l-mudelli tan-negozju tagħhom, b’mod partikolari filwaqt li jitqiesu l-ħtiġijiet speċifiċi tal-intrapriżi mikro, żgħar u medji skont it-tifsira tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 2013/34/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8).

(9)

Iċ-ċittadini jeħtieġ ikunu jistgħu jafdaw l-informazzjoni li jirċievu biex jeżerċitaw id-drittijiet demokratiċi tagħhom. Jeħtieġ ikollhom aċċess għal pluralità ta’ fehmiet u sorsi affidabbli tal-informazzjoni biex jifformaw l-opinjonijiet tagħhom u jikkontribwixxu għall-proċessi demokratiċi. L-aċċess għal informazzjoni affidabbli hu daqstant importanti biex in-negozji jkunu jistgħu jieħdu deċiżjonijiet infurmati.

(10)

Il-fornituri tas-servizzi tal-midja Ewropej qed ikunu soġġetti dejjem aktar għal interferenza mhux xierqa fid-deċiżjonijiet editorjali individwali, inkluż minn sidien privati u azzjonisti, b’effetti avversi fuq il-libertà editorjali, fuq il-kapaċità li jipprovdu aħbarijiet indipendenti u għalhekk fuq id-disponibbiltà ta’ informazzjoni affidabbli għall-udjenzi tal-midja. Il-Monitoraġġ tal-Pluraliżmu tal-Midja tal-2022 juri riskju qawwi ta’ influwenza kummerċjali u tas-sidien mhux xierqa f’diversi Stati Membri (9). Fl-era diġitali, minħabba l-possibbiltà akbar ta’ aċċess faċli għall-informazzjoni pprovduta minn fornituri tas-servizzi tal-midja stabbiliti fi Stati Membri oħra, hu essenzjali li fil-livell tal-UE jitrawmu prattiki tajba biex ikun żgurat li ċ-ċittadini u n-negozji tal-Unjoni jirċievu kontenut indipendenti u divers tal-aħbarijiet u tal-ġrajjiet kurrenti ħalli jifformaw il-fehmiet tagħhom u jagħmlu għażliet infurmati, b’mod li jikkontribwixxi għall-isfera pubblika fis-suq intern.

(11)

L-indipendenza editorjali tipproteġi lill-edituri u lill-ġurnalisti mill-kunflitti ta’ interess u tgħinhom jirreżistu l-indħil u l-pressjoni mhux xierqa. Għalhekk, din hija prerekwiżit għall-produzzjoni u ċ-ċirkolazzjoni ta’ informazzjoni imparzjali u aspett essenzjali tal-libertà tal-midja. Din tippermetti l-forniment u l-wasla ta’ servizzi tal-midja indipendenti u pluralistiċi fost iċ-ċittadini u n-negozji fl-Unjoni kollha. Dawn huma partikolarment rilevanti għall-fornituri tas-servizzi tal-midja li jipprovdu kontenut tal-aħbarijiet u tal-ġrajjiet kurrenti, irrispettivament mill-format tiegħu (inkluż dokumentarji jew programmi magazin li jittrattaw dawn is-suġġetti). Għalhekk, ir-rakkomandazzjonijiet relatati mal-miżuri volontarji dwar l-indipendenza editorjali huma indirizzati lil dawk il-fornituri.

(12)

F’dan il-kuntest, xi fornituri tas-servizzi tal-midja diġà qed idaħħlu fis-seħħ miżuri, standards jew mekkaniżmi ta’ governanza korporattiva, bħal karti editorjali jew kodiċijiet jew kumitati ta’ etika biex iħarsu l-indipendenza editorjali. F’xi kmamar tal-aħbarijiet, il-ġurnalisti għandhom vuċi fl-għażla tal-kap editur tagħhom jew saħansitra fil-bidliet tas-sjieda tal-midja. F’ċerti kumpaniji tal-midja, il-ġurnalisti għandhom l-istatus ta’ azzjonisti, u jistgħu jipparteċipaw fit-teħid ta’ deċiżjonijiet strateġiċi u fil-qsim tal-gwadann ekonomiku. F’xi Stati Membri, uħud minn dawk il-miżuri korporattivi huma legalment meħtieġa għal tipi speċifiċi ta’ fornituri tas-servizzi tal-midja (10). Dawk u eżempji oħra ta’ salvagwardji għandhom ikunu għejun ta’ ispirazzjoni għall-miżuri volontarji u bażi għal diskussjonijiet kontinwi xprunati mill-partijiet ikkonċernati dwar kif tista’ tittejjeb il-protezzjoni tal-indipendenza editorjali.

(13)

Filwaqt li hu leġittimu li s-sidien tal-midja privata jagħżlu u jiddeċiedu d-direzzjoni editorjali fit-tul tagħhom, importanti jkun żgurat li fil-ħidma tagħhom ta’ kuljum, l-edituri jkunu jistgħu jirrappurtaw l-aħbarijiet u l-ġrajjiet kurrenti b’mod indipendenti. Infatti, l-edituri għandhom isejsu d-deċiżjonijiet editorjali individwali fuq ir-riċerka u l-valutazzjoni ġurnalistika u fuq ir-rilevanza tal-informazzjoni għall-qarrejja; għandhom ikunu jistgħu jesprimu liberament ċerti fehmiet kritiċi mingħajr biża’ ta’ tpattija. Jeħtieġ jitħaddem approċċ bilanċjat immexxi mill-industrija, biex titrawwem l-indipendenza editorjali, filwaqt li jingħarfu d-drittijiet u l-interessi leġittimi tas-sidien privati tal-fornituri tas-servizzi tal-midja mill-perspettiva kemm tal-libertà ta’ intrapriża u anki tal-libertà tal-espressjoni tagħhom stess.

(14)

L-awtoregolamentazzjoni tal-midja u l-istandards tal-etika ġurnalistika huma għodod effettivi li jsaħħu l-pożizzjoni tal-ġurnalisti u jgħinuhom jirreżistu l-pressjonijiet żejda, inkluż dawk ta’ natura politika u kummerċjali, u b’hekk isaħħu l-fiduċja tal-pubbliku fil-midja (11). Madankollu, hemm lok għal aktar titjib fl-applikazzjoni tal-istandards ġurnalistiċi madwar l-Unjoni. Il-Monitoraġġ tal-Pluraliżmu tal-Midja tal-2022 jindika ċerti nuqqasijiet fl-implimentazzjoni effettiva tal-awtoregolamentazzjoni (12).

(15)

Barra minn hekk, kif identifikat fil-proġett iffinanzjat mill-Unjoni “Kunsilli tal-Midja fl-Era Diġitali”, il-kunsilli tal-midja jew tal-istampa joperaw biss fi ftit aktar minn nofs l-Istati Membri (13). F’dawk l-Istati Membri, dawn ivarjaw fid-daqs tagħhom, fl-ambitu tal-attivitajiet u fit-tip ta’ identità legali jew rikonoxximent skont il-liġi nazzjonali, u dan jaf jaffettwa r-rwol effettiv tagħhom. Iżda f’xi Stati Membri, għadhom ma ġewx stabbiliti kunsilli tal-midja jew tal-istampa, u r-rappreżentanti tal-komunità tal-midja mhumiex inċentivati jiżviluppawhom.

(16)

Din ir-Rakkomandazzjoni tipproponi ġabra mhux eżawrjenti u mhux kumulattiva ta’ miżuri u strateġiji volontarji għall-fornituri tas-servizzi tal-midja biex ikun żgurat il-proċess indipendenti tal-produzzjoni tal-kontenut tal-aħbarijiet. Il-miżuri rakkomandati jikkonċernaw elementi ewlenin ta’ dak il-proċess, li jibdew mill-kundizzjonijiet għall-ħolqien indipendenti tal-kontenut editorjali, b’tisħiħ tal-pożizzjoni tal-ġurnalisti biex jieħdu sehem f’deċiżjonijiet kruċjali dwar il-funzjonament tal-kmamar tal-midja, għal strateġiji li jiżguraw l-istabbiltà fit-tul tal-produzzjoni tal-kontenut tal-aħbarijiet.

(17)

Xejn f’din ir-Rakkomandazzjoni, li bid-definizzjoni tagħha mhix vinkolanti, ma għandu jiġi interpretat li jaffettwa l-libertà li jiġu pprovduti servizzi fis-suq intern jew il-libertà tal-espressjoni u tal-informazzjoni, inkluż il-libertà tal-istampa, jew li jinterferixxi mal-libertà editorjali jew mal-libertà ta’ intrapriża. Is-salvagwardji interni bl-ebda mod ma għandhom ikunu jitqiesu li jċaħħdu lis-sidien tal-midja mir-rwol tagħhom fl-istabbiliment tal-għanijiet strateġiċi u fit-trawwim tat-tkabbir u tal-vijabbiltà finanzjarja tal-kumpaniji tagħhom. Barra minn hekk, għandu jiġi rikonoxxut ir-rwol ewlieni tal-fornituri tas-servizzi tal-midja u tal-ġurnalisti fl-iżvilupp tas-salvagwardji interni u tal-istrumenti awtoregolatorji.

(18)

Din ir-Rakkomandazzjoni hija bbażata fuq skambji mal-partijiet ikkonċernati, b’mod partikolari ma’ ġurnalisti, kumpaniji tal-midja u assoċjazzjonijiet tagħhom. Din hija msejsa fuq id-diskussjonijiet tal-Forum Ewropew dwar il-Midja tal-Aħbarijiet (14), b’mod partikolari matul it-tieni edizzjoni li saret fid-29 ta’ Novembru 2021 u li ddiskutiet it-trasformazzjoni industrijali tas-settur tal-midja u l-isfidi relatati (15). Tqis ukoll l-inizjattivi eżistenti tal-industrija, fosthom l-Inizjattiva Fiduċjarja tal-Ġurnaliżmu minn Reporters without Borders u s-sħab tagħha, li għandhom l-għan irawmu spazju ta’ informazzjoni aktar b’saħħtu bl-appoġġ tal-istandards tal-industrija.

(19)

Il-miżuri rakkomandati jibnu fuq inizjattivi li jittestjaw mudelli tan-negozju u kollaborazzjonijiet ġodda, bħal dawk iffinanzjati bl-azzjoni tas-sħubijiet tal-ġurnaliżmu appoġġata mill-programm Ewropa Kreattiva (16). Jibnu wkoll fuq l-iskemi ta’ appoġġ finanzjarju u l-prijoritajiet deskritti fil-Pjan ta’ Azzjoni għas-settur tal-midja u awdjoviżiv, bħala parti mill-isforzi fil-livell tal-UE li jappoġġaw ekosistema industrijali għall-midja tal-aħbarijiet. Barra minn hekk, ċerti fornituri tas-servizzi tal-midja bdew jużaw strutturi ta’ governanza fejn entitajiet mingħajr skop ta’ qligħ, bħal trusts jew fondazzjonijiet, ikollhom il-kapital kollu tagħhom jew parti minnu u, xi drabi, ikollhom rwol importanti fil-ħatra tal-bordijiet tad-diriġenti u l-kapijiet edituri, li huma meqjusa li jħarsu l-indipendenza editorjali tal-fornitur fit-tul. Fost mekkaniżmi oħra ta’ governanza b’għanijiet simili hemm arranġamenti ta’ parteċipazzjoni azzjonarja ġurnalistika fejn il-membri tal-persunal editorjali jew il-korpi rappreżentattivi tagħhom jkollhom kontroll ta’ parti mill-ishma jew is-setgħa li jirrifjutaw l-involviment ta’ azzjonist kontrollanti ġdid li jista’ jaffettwa l-indipendenza editorjali. Abbażi ta’ dan, il-miżuri rakkomandati jirreferu għal approċċi possibbli li l-fornituri tas-servizzi tal-midja jistgħu jikkunsidraw biex iżidu s-sostenibbiltà tagħhom, u b’hekk ir-reżiljenza tagħhom għall-pressjonijiet politiċi u tas-suq, filwaqt li jagħrfu kif jibqgħu fl-aqwa pożizzjoni, bħala operaturi ekonomiċi, biex jiżviluppaw il-mudelli tan-negozju li jaqblu mal-objettivi u l-kapaċitajiet tagħhom, skont is-segmenti tas-suq li jimmiraw għalihom.

(20)

Din ir-Rakkomandazzjoni għandha l-għan ukoll li tibqa’ tippromwovi t-trasparenza tas-sjieda tal-midja fl-Unjoni kollha. Bħalissa, l-istandards internazzjonali (17) u l-leġiżlazzjoni tal-Unjoni dwar il-midja jħeġġu lill-Istati Membri biex jadottaw miżuri speċifiċi għas-settur li jżidu t-trasparenza tas-sjieda tal-midja. B’mod partikolari, l-Artikolu 5(2) tad-Direttiva 2010/13/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (18) jirrikonoxxi li l-Istati Membri jistgħu jeżiġu li l-fornituri tas-servizzi tal-midja fil-ġurisdizzjoni tagħhom jipprovdu informazzjoni dwar l-istruttura tas-sjieda tagħhom, inkluż informazzjoni dwar is-sidien benefiċjarji tagħhom, b’mod konsistenti mar-regoli ġenerali dwar it-trasparenza tas-sjieda benefiċjarja stabbiliti fid-Direttiva (UE) 2015/849 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (19). Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa tal-2018 dwar il-pluraliżmu tal-midja u t-trasparenza tas-sjieda tal-midja tappella lill-Istati Membri biex jistabbilixxu oqfsa għall-iżvelar ta’ informazzjoni preċiża u aġġornata dwar is-sjieda diretta u benefiċjarja tal-midja. Barra minn hekk, il-Kummissjoni qed tikkofinanzja l-iżvilupp tal-Monitoraġġ tas-Sjieda tal-Euromedia bil-għan li jfassal bażi tad-data li tista’ titfittex u skalabbli biex tipprovdi informazzjoni bla ħlas u faċli għall-utenti dwar is-sjieda tal-midja madwar l-Unjoni.

(21)

Miżuri li jsaħħu t-trasparenza tas-sjieda tal-midja fost il-pubbliku ġenerali jkunu importanti fid-dawl tan-natura speċifika tas-servizzi tal-midja bħala ben pubbliku (20). Billi l-midja għandha r-rwol li tirrapporta u żżomm l-interessi politiċi u ekonomiċi responsabbli għal għemilhom, it-trasparenza tas-sjieda tal-midja hija komponent essenzjali ta’ kull ekosistema li għandha l-għan li trawwem il-ġurnaliżmu investigattiv, id-diversità tal-midja u l-fiduċja tal-pubbliku fir-rapportar tal-midja. In-nuqqas ta’ informazzjoni dwar it-trasparenza speċifika tal-midja ssemma mill-partijiet ikkonċernati waqt il-konsultazzjonijiet li saru fil-kuntest tat-tħejjija ta’ din ir-Rakkomandazzjoni.

(22)

Minn dan ta’ hawn fuq joħroġ fid-dieher li jixraq ikollna approċċ komprensiv għat-trasparenza tas-sjieda tal-midja. Dan kieku jippromwovi d-disponibbiltà ta’ informazzjoni dwar is-sjieda tal-midja (jew l-eżerċitar tagħha) mill-gvern, istituzzjoni tal-istat, intrapriża tal-istat jew xi korp pubbliku ieħor, dwar l-interessi, ir-rabtiet jew l-attivitajiet tas-sidien f’negozji oħra tal-midja jew mhux tal-midja, kif ukoll kwalunkwe interess ieħor li jista’ jinfluwenza t-teħid tad-deċiżjonijiet strateġiċi tal-kumpanija tal-midja jew il-linja editorjali tagħha. Jixraq ukoll tiġi rakkomandata l-pubblikazzjoni ta’ informazzjoni dwar kwalunkwe bidla fis-sjieda jew fil-kontroll fuq il-midja, li tirrifletti l-importanza ta’ informazzjoni aġġornata dwar l-istruttura tas-sjieda għar-riċevituri tas-servizz. L-approċċ rakkomandat għandu jiġi aġġustat skont it-tip ta’ kamra tal-midja u n-natura tas-sjieda tagħha. B’mod partikolari, fil-każ tal-kmamar tal-midja li jkunu proprjetà tal-ġurnalisti, għandha tkun disponibbli biss informazzjoni dwar is-sidien bi rwol fit-tmexxija, pereżempju, il-membri tal-bord tad-diretturi.

(23)

Għaldaqstant, din ir-Rakkomandazzjoni għandha l-għan li tippromwovi livelli għoljin ta’ trasparenza tas-sjieda tal-midja fl-Unjoni kollha permezz ta’ azzjonijiet volontarji li jistgħu jieħdu direttament il-fornituri tas-servizzi tal-midja u l-Istati Membri, mingħajr preġudizzju għar-regoli orizzontali fil-livell tal-Unjoni dwar it-trasparenza tas-sjieda skont id-Direttiva (UE) 2015/849 u r-regoli tal-iżvelar għall-kumpaniji skont id-Direttiva (UE) 2017/1132 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (21), kif ukoll is-sistemi eżistenti fil-livell tal-Unjoni ta’ interkonnessjoni tar-reġistri.

(24)

Biex trawwem is-segwitu ta’ din ir-Rakkomandazzjoni, il-Kummissjoni se tiffaċilita djalogu regolari mal-Istati Membri u mar-rappreżentanti tal-fornituri tas-servizzi tal-midja u mal-ġurnalisti fil-fora rilevanti, b’mod partikolari l-Forum Ewropew dwar il-Midja tal-Aħbarijiet. Il-Kummissjoni se ssegwi mill-qrib l-azzjonijiet li jieħdu l-Istati Membri u l-miżuri rilevanti li jieħdu l-fornituri tas-servizzi tal-midja skont ir-Rakkomandazzjoni. Għal dan l-iskop, l-Istati Membri għandhom jiġu mistiedna jipprovdu l-informazzjoni rilevanti lill-Kummissjoni li raġonevolment jistgħu jkunu mistennija jipprovdu, ħalli l-Kummissjoni tkun tista’ ssegwi l-konformità mal-partijiet rilevanti tar-Rakkomandazzjoni indirizzata lilhom. Is-sejbiet tal-monitoraġġ jistgħu jikkontribwixxu għad-diskussjonijiet immexxija mill-partijiet ikkonċernati,