24.12.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 378/11

(1)

L-għan ta’ din ir-Rakkomandazzjoni huwa li ssaħħaħ id-dritt għal għajnuna legali għall-persuni suspettati jew akkużati fi proċeduri kriminali u għall-persuni mitluba fi proċeduri tal-Mandat ta’ Arrest Ewropew skont id-Deċiżjoni Kwadru tal-Kunsill 2002/584/JHA (1) sabiex tikkomplimenta u trendi effettiv id-dritt ta’ aċċess għal avukat kif stabbilit fid-Direttiva 2013/48/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (2).

(2)

Id-dritt għal għajnuna legali fi proċeduri kriminali huwa minqux fl-Artikolu 47(3) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (“il-Karta”) u fl-Artikolu 6(3)(c) tal-Konvenzjoni Ewropea dwar id-Drittijiet tal-Bniedem (“KEDB”). Huwa wkoll rikonoxxut fl-Artikolu 14, fil-paragrafu 3(d) tal-Patt Internazzjonali dwar id-Drittijiet Ċivili u Politiċi (ICCPR). Il-prinċipji fundamentali li fuqhom għandha tissejjes is-sistema ta’ għajnuna legali huma deskritti fil-Prinċipji u l-Linji Gwida tan-Nazzjonijiet Uniti dwar l-Aċċess għal Għajnuna Legali f’Sistemi tal-Ġustizzja Kriminali adottati fl-20 ta’ Diċembru 2012 mill-Assemblea Ġenerali.

(3)

Il-kamp ta' applikazzjoni u l-kontenut tad-dritt ta’ aċċess għal avukat huma stabbiliti fid-Direttiva 2013/48/UE u l-ebda element f’din ir-Rakkomandazzjoni ma għandu jinftiehem bħala li jillimita d-drittijiet kif previst f’dik id-Direttiva.

(4)

Persuna suspettata jew akkużata fi proċeduri kriminali għandha d-dritt ta’ aċċess għal avukat minn meta tiġi mgħarrfa, permezz ta’ notifika uffiċjali jew b'mod ieħor, mill-awtoritajiet kompetenti, li hija tkun suspettata jew akkużata li kkommettiet reat kriminali, u irrispettivament minn jekk tkunx miċħuda mil-libertà. Dan id-dritt jibqa' japplika sakemm jintemmu l-proċeduri, jiġifieri sakemm jiġi finalment iddeterminat jekk il-persuna suspettata jew akkużata tkunx wettqet ir-reat, inkuż fejn applikabbli, l-għoti ta’ sentenza u r-riżoluzzjoni ta’ kwalunkwe appell. L-istess kamp ta' applikazzjoni temporali għandu japplika għad-dritt għal għajnuna legali.

(5)

It-terminu “avukat” f’din ir-Rakkomandazzjoni jirreferi għal kwalunkwe persuna li, f’konformità mal-liġi nazzjonali, tkun ikkwalifikata u intitolata, inkluż permezz ta’ akkreditament minn korp awtorizzat, biex tipprovdi pariri u assistenza legali lil persuni suspettati jew akkużati.

(6)

It-terminu “għajnuna legali” ifisser il-finanzjament u l-assistenza mill-Istat Membru li jiggarantixxu l-użu effettiv tad-dritt ta’ aċċess għal avukat. Il-finanzjament għandu jkopri l-kostijiet tad-difiża u tal-proċeduri għall-persuni suspettati jew akkużati fi proċeduri kriminali u għall-persuni mitluba fi proċeduri tal-Mandat ta’ Arrest Ewropew.

(7)

Il-persuni suspettati jew akkużati u l-persuni mitluba li ma jkollhomx biżżejjed riżorsi finanzjarji biex iħallsu l-kostijiet kollha tad-difiża u tal-proċeduri, jew parti minnhom, għandu jkollhom aċċess għal għajnuna legali, sa fejn din l-għajnuna tkun meħtieġa fl-interessi tal-ġustizzja.

(8)

Skont kif tistabbilixxi l-każistika tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, persuna suspettata jew akkużata ma għandhiex għalfejn tafferma, lil hinn minn kull dubju dettat mir-raġuni, li ma jkollhiex biżżejjed mezzi finanzjarji. Sabiex jiġi ddeterminat jekk l-“interessi tal-ġustizzja” jirrikjedux li tingħata assistenza legali bla ħlas, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem iddikjarat li l-kriterji mhux kumulattivi li jkejlu l-gravità ta' reat li għandhom jiġu kkunsidrati huma s-severità tas-sentenza inkwistjoni, il-kumplessità tal-kawża u s-sitwazzjoni personali tal-persuna suspettata jew akkużata.

(9)

Barra minn hekk, il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem ddikjarat li, meta tkun kwistjoni ta' ċaħda tal-libertà, il-kriterji tal-interessi tal-ġustizzja għandhom, fil-prinċipju, jitqiesu bħala li jkunu ġew issodisfati.

(10)

Id-deċiżjoni dwar jekk tingħatax l-għajnuna legali fi proċeduri kriminali għandha ssir fi żmien opportun sabiex ikun possibbli għall-persuna suspettata jew akkużata tippreżenta l-kawża tagħha b'mod konkret u effikaċi.

(11)

Minħabba l-indipendenza tal-professjoni legali, id-difiża hija essenzjalment kwistjoni ta' bejn il-persuna suspettata jew akkużata jew il-persuna mitluba, u r-rappreżentant tagħha. Sabiex jiġi żgurat standard professjonali għoli ta’ assistenza legali li jiggarantixxi proċess ġust, l-Istati Membri għandhom jistabbilixxu sistemi effikaċi għall-assigurazzjoni tal-kwalità ġenerali tal-avukati li joffru l-għajnuna legali. Għal dan il-għan, l-Istati Membri għandhom jadottaw skemi ta’ akkreditament għall-avukati li joffru l-għajnuna legali. Fi kwalunkwe każ, l-Istati Membri għandhom jiżguraw li tittieħed azzjoni jekk ikun hemm nuqqas fl-assistenza legali li jkun evidenti jew jekk lill-Istati Membri tinġibdilhom suffiċjentement l-attenzjoni dwar dan.

(12)

L-avukati tad-difiża, kif ukoll il-persunal involut fit-teħid tad-deċiżjonijiet dwar id-dritt għal għajnuna legali, bħalma huma l-prosekuturi, l-imħallfin u l-membri tal-persunal li qegħdin fuq bords dwar l-għajnuna legali, għandhom jirċievu taħriġ xieraq sabiex jiġi estiż id-dritt għall-aċċess effettiv għall-għajnuna legali.

(13)

Minħabba l-importanza tal-fiduċja bejn avukat u klijent, l-awtoritajiet kompetenti rilevanti għandhom, sa fejn ikun possibbli, iqisu l-preferenza u x-xewqat tal-persuna suspettata jew akkużata fir-rigward tal-għażla tal-avukat li joffri l-għajnuna legali. Madankollu, kif diġà ġie rikonoxxut fil-każistika tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, l-awtoritajiet jistgħu jinjoraw dawn ix-xewqat meta jkun hemm biżżejjed raġunijiet rilevanti biex jitqies li dan ikun meħtieġ fl-interessi tal-ġustizzja.

(14)

Din ir-Rakkomandazzjoni tikkonsolida d-drittijiet fundamentali u tirrispetta l-prinċipji rikonoxxuti mill-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea u mill-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali. B'mod partikolari, din ir-Rakkomandazzjoni tfittex li tippromwovi d-dritt għal-libertà, id-dritt għal proċess ġust u d-drittijiet għad-difiża. Hi għandha tiġi interpretata u implimentata skont il-ħtieġa.

(15)

Sakemm il-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea fiha drittijiet li jikkorrispondu ma' drittijiet iggarantiti mill-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u l-Libertajiet Fundamentali, it-tifsira u l-kamp ta’ applikazzjoni ta' dawn id-drittijiet għandhom ikunu l-istess bħal dawk stabbiliti minn din il-Konvenzjoni. Għaldaqstant, id-dispożizzjonijiet korrispondenti ta’ din ir-Rakkomandazzjoni għandhom jiġu interpretati u implimentati b’mod li huwa konsistenti ma’ dawn id-drittijiet, skont kif interpretati fil-każistika tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.

(16)

L-Istati Membri għandhom jinfurmaw lill-Kummissjoni dwar l-azzjoni meħuda bħala segwitu għal din ir-Rakkomandazzjoni.

(17)

Fi żmien 48 xahar min-notifika ta’ din ir-Rakkomandazzjoni, il-Kummissjoni għandha tivvaluta jekk ikunx hemm bżonn ta' azzjoni ulterjuri, inklużi miżuri leġiżlattivi, sabiex tiżgura li l-objettivi ta’ din ir-Rakkomandazzjoni jintlaħqu kollha.

1.

Din ir-Rakkomandazzjoni tikkonċerna d-dritt għal għajnuna legali għall-persuni suspettati jew akkużati fi proċeduri kriminali u għall-persuni mitluba sottomessi għal proċeduri tal-Mandat ta’ Arrest Ewropew, sabiex tiżgura l-aċċess effettiv għal avukat, f'konformità mad-Direttiva 2013/48/UE.

2.

Il-persuni suspettati jew akkużati fi proċeduri kriminali għandu jkollhom id-dritt għal għajnuna legali minn meta jiġu ssuspettati li jkunu wettqu reat kriminali. Dan id-dritt għandu jibqa' japplika sa ma jiġu fi tmiemhom il-proċeduri.

3.

L-Istati Membri għandhom jieħdu miżuri xierqa biex jiżguraw li l-persuni suspettati jew akkużati u l-persuni mitluba jkunu intitolati li jirċievu għajnuna legali effettiva bil-għan li jiġi żgurat id-dritt għal proċess ġust f'konformità ma' din ir-Rakkomandazzjoni.

4.

Il-persuni suspettati jew akkużati u l-persuni mitluba għandhom, tal-anqas, jingħataw l-għajnuna legali jekk ma jkollhomx biżżejjed riżorsi finanzjarji biex iħallsu għall-kostijiet kollha, jew parti minnhom, tad-difiża u tal-proċeduri, minħabba s-sitwazzjoni ekonomika tagħhom (“it-test tal-mezzi”), u/jew meta tali għajnuna tkun meħtieġa fl-interessi tal-ġustizzja (“it-test tal-merti”).

5.

Għandhom jittieħdu l-miżuri meħtieġa sabiex l-informazzjoni rilevanti kollha dwar l-għajnuna legali fi proċeduri kriminali ssir faċilment aċċessibbli u komprensibbli għall-persuni suspettati jew akkużati u għall-persuni mitluba, inkluż tagħrif dwar kif u fejn wieħed għandu japplika biex jingħata għajnuna bħal din, kriterji trasparenti dwar meta persuna tkun eliġibbli għall-għajnuna legali, kif ukoll tagħrif dwar il-possibbiltajiet li wieħed jilmenta f’ċirkostanzi fejn l-aċċess għal għajnuna legali jiġi miċħud jew meta avukat ma jipprovdix biżżejjed assistenza legali.

6.

Meta jiġi applikat rekwiżit ta’ nuqqas ta’ riżorsi finanzjarji suffiċjenti waqt li jkun qed jiġi vvalutat id-dritt għal għajnuna legali (it-test tal-mezzi), il-valutazzjoni tas-sitwazzjoni ekonomika tal-applikant għandha ssir fuq il-bażi ta’ fatturi oġġettivi bħall-introjtu, il-kapital, is-sitwazzjoni tal-familja, l-istandard tal-għajxien u l-kost ta' avukat tad-difiża. Meta l-benefiċjarju tal-għajnuna legali jkun tifel jew tifla, għandhom jitqiesu l-assi proprji tat-tifel/tifla u mhux dawk tal-ġenituri tiegħu/tagħha jew tat-tutur responsabbli.

7.

Meta jiġi kkunsidrat l-introjtu tal-familja fit-test tal-mezzi, iżda jkun hemm membri tal-familja individwali li jkunu f’kunflitt ma’ xulxin jew li ma jkollhomx aċċess ugwali għall-introjtu tal-familja, għandu jintuża biss l-introjtu tal-persuna li tkun qed tapplika għall-għajnuna legali.

8.

Huwa u jiġi determinat jekk il-persuni suspettati jew akkużati jew il-persuni mitluba jkollhomx riżorsi finanzjarji suffiċjenti, għandhom jitqiesu ċ-ċirkostanzi rilevanti kollha.

9.

Jekk xi Stat Membru jiddefinixxi livell limitu li meta jinqabeż minn persuna, ikun preżunt li din kapaċi tħallas parzjalment jew totalment il-kost tad-difiża u tal-proċeduri, dan għandu jieħu inkunsiderazzjoni, huwa u jistabbilixxi dan il-livell limitu, il-fatturi msemmija fil-punt 6. Barra minn hekk, l-eżistenza ta’ tali livell limitu ma għandux iwaqqaf lill-persuni li jaqbżu l-livell limitu stabbilit milli jiksbu l-għajnuna legali fir-rigward tal-kosti kollha jew ta' xi wħud minnhom, jekk ma jkollhomx riżorsi finanzjarji suffiċjenti fil-każ partikolari li jkun qed jiġi ttrattat.

10.

Il-persuni suspettati jew akkużati u l-persuni mitluba, ma għandhomx għalfejn jaffermaw, lil hinn minn kull dubju, li ma jkollhomx biżżejjed riżorsi finanzjarji biex ikopru l-kosti tad-difiża u tal-proċeduri.

11.

Meta jiġi applikat ir-rekwiżit tal-ħtieġa jew le ta' għajnuna legali fl-interessi tal-ġustizzja (it-test tal-merti), dan għandu jinkorpora valutazzjoni tal-kumplessità tal-kawża, tas-sitwazzjoni soċjali u personali tal-persuna suspettata jew akkużata jew tal-persuni mitluba, tal-gravità tar-reat u tas-severità tal-piena potenzjali li tista' tiġġarrab. Iċ-ċirkostanzi rilevanti kollha għandhom jitqiesu.

12.

F’sitwazzjonijiet fejn persuna tkun ssuspettata jew akkużata b’reat possibilment ikkastigat b'piena ta' priġunerija, u f’sitwazzjonijiet fejn l-assistenza legali hija obbligatorja, l-għoti ta’ għajnuna legali għandha titqies bħala li tkun fl-interessi tal-ġustizzja.

13.

Meta tingħata l-għajnuna legali lill-persuni suspettati jew akkużati jew lill-persuni mitluba fuq il-bażi ta’ test tal-merti, il-kosti tal-għajnuna legali jistgħu jiġu rkuprati f’każ ta’ kundanna definittiva, sakemm il-persuna jkollha biżżejjed riżorsi fil-mument tal-irkupru, f'konformità mal-punt 6 sal-punt 10.

14.

Id-deċiżjonijiet dwar jekk għandhiex tingħata għajnuna legali għandhom isiru minnufih minn awtorità indipendenti kompetenti, f’perjodu ta’ żmien li jkun jippermetti lill-persuni suspettati jew akkużati u lill-persuni mitluba, iħejju d-difiża tagħhom b’mod effikaċi u konkret.

15.

Il-persuni suspettati jew akkużati u l-persuni mitluba għandu jkollhom id-dritt li jeżaminaw mill-ġdid id-deċiżjonijiet li jkunu ċaħdu l-applikazzjoni tagħhom għall-għajnuna legali, totalment jew parzjalment.

16.

Meta l-applikazzjonijiet jiġu miċħuda totalment jew parzjalment, ir-raġunijiet għaċ-ċaħda jridu jingħataw bil-miktub.

17.

L-assistenza legali pprovduta fil-qafas ta' skemi ta’ għajnuna legali għandha tkun ta’ kwalità għolja sabiex tiggarantixxi s-sens ta' ġustizzja tal-proċeduri. Għal dan il-għan, fl-Istati Membri kollha, għandhom jiġu adottati sistemi li jiggarantixxu l-kwalità tal-għajnuna legali pprovduta mill-avukati.

18.

Jaqbel li jiġu adottati mekkaniżmi li jippermettu lill-awtoritajiet kompetenti jissostitwixxu lill-avukati li joffru l-għajnuna legali jew li jorbtuhom iwettqu l-obbligi tal-avukati inkwistjoni jekk dawn jonqsu milli jipprovdu assistenza legali xierqa.

19.

F’kull Stat Membru għandha tiġi adottata u miżmuma sistema ta’ akkreditament għall-avukati li joffru l-għajnuna legali.

20.

L-Istati Membri huma mistiedna jistabbilixxu l-kriterji għall-akkreditament tal-avukati li joffru l-għajnuna legali, filwaqt li jikkunsidraw l-aħjar prassi.

21.

Il-persunal involut fit-teħid ta' deċiżjonijiet dwar l-għajnuna legali fi proċeduri kriminali għandhom jirċievu t-taħriġ xieraq.

22.

Għandhom jiġu mħeġġa t-taħriġ u l-iżvilupp ta’ programmi ta’ taħriġ għall-avukati li jipprovdu s-servizzi ta’ għajnuna legali sabiex jiġi żgurat li l-konsulenza ġuridika u l-assistenza legali jkunu ta' kwalità għolja.

23.

L-akkreditament tal-avukati li joffru l-għajnuna legali għandu, sa fejn ikun possibbli, ikun marbut mal-obbligu li dawn jissottomettu ruħhom għal taħriġ professjonali kontinwu.

24.

Il-preferenzi u x-xewqat tal-persuni suspettati jew akkużati u tal-persuni mitluba għandhom, sa fejn ikun possibbli, jitqiesu mis-sistemi nazzjonali tal-għajnuna legali meta jintgħażel l-avukat li joffri l-għajnuna legali.

25.

Is-sistema tal-għajnuna legali għandha tagħmel sforz biex tiżgura l-kontinwità billi żżomm lill-istess avukat fir-rappreżentanza legali, jekk il-persuna suspettata jew akkużata jew il-persuna mitluba tkun tixtieq li jsir dan.

26.

Għandhom jiġu adottati mekkaniżmi trasparenti u responsabbli biex jiżguraw li l-persuni suspettati jew akkużati u l-persuni mitluba jkunu jistgħu jagħmlu għażla infurmata dwar l-assistenza legali fil-qafas tal-iskema ta’ għajnuna legali, ħielsa minn kwalunkwe influwenza bla bżonn.

27.

L-Istati Membri għandhom jiġbru d-dejta dwar kwistjonijiet rilevanti biex jagħmlu segwitu għal din ir-Rakkomandazzjoni.

28.

L-Istati Membri għandhom jinfurmaw lill-Kummissjoni dwar il-miżuri meħuda biex jimplimentaw din ir-Rakkomandazzjoni, sa (36 xahar min-notifika).

29.

Din ir-Rakkomandazzjoni hija indirizzata lill-Istati Membri.