1.7.2010 |
MT |
Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea |
L 166/22 |
DEĊIŻJONI TAL-KUMMISSJONI
tal-25 ta’ Ġunju 2010
dwar l-implimentazzjoni mill-Istati Membri ta’ programmi ta’ sorveljanza għall-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku u t-tjur selvaġġ
(notifikata bid-dokument numru C(2010) 4190)
(Test b’relevanza għaż-ŻEE)
(2010/367/UE)
IL-KUMMISSJONI EWROPEA,
Wara li kkunsidrat it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea,
Wara li kkunsidrat id-Direttiva tal-Kunsill 90/425/KEE tas-26 ta’ Ġunju 1990 dwar l-iċċekkjar veterinarju u zootekniku applikabbli għall-kummerċ intra-Kommunitarju ta’ ċerti annimali ħajjin u prodotti bil-ħsieb tat-tlestija tas-suq intern (1), u b’mod partikolari l-Artikolu 10(4) tagħha,
Wara li kkunsidrat id-Direttiva tal-Kunsill 2005/94/KE tal-20 ta’ Diċembru 2005 dwar miżuri Komunitarji għall-kontroll tal-influwenza tat-tjur u li tirrevoka d-Direttiva 92/40/KEE (2), u b’mod partikolari l-Artikolu 4(2) tagħha,
Billi:
(1) |
L-influwenza tat-tjur hija marda virali infettiva fit-tjur, inkluż it-tjur domestiku. L-infezzjonijiet bil-vajrusis tal-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku jagħtu lok għal żewġ forom tal-marda li d-differenza bejniethom tidher mill-kapaċità ta’ tixrid tagħhom. Il-forma ta’ patoġeniċità baxxa ġeneralment tikkawża biss sintomi ħfief, filwaqt li l-forma ta’ patoġeniċità għolja tirriżulta f’rati ferm għoljin ta’ mwiet fil-biċċa l-kbira tal-ispeċi tat-tjur domestiku. Din il-marda jista’ jkollha impatt qawwi fuq il-qligħ mit-trobbija tat-tjur. |
(2) |
Id-Direttiva 2005/94/KE tistabbilixxi miżuri għall-kontroll ta’ tifqigħ, fit-tjur domestiku u tjur ieħor mhux selvaġġ, tal-influwenza tat-tjur ta’ patoġeniċità għolja (HPAI) u influwenza tat-tjur ta’ patoġeniċità baxxa kkawżati mill-vajrusis tal-influwenza tat-tjur tas-sottotipi H5 u H7 (LPAI), kif iddefinit f’din id-Direttiva. Id-Direttiva 2005/94/KE tistipula wkoll ċerti miżuri preventivi marbuta mas-sorveljanza u s-sejba minn kmieni tal-vajrusis tal-influwenza tat-tjur. |
(3) |
Id-Direttiva 2005/94/KE tistipula li jridu jiġu implimentati programmi ta’ sorveljanza obbligatorji mill-Istati Membri. Dawn il-programmi ta’ sorveljanza għandhom l-għan li jidentifikaw iċ-ċirkolazzjoni tal-vajrusis LPAI fit-tjur domestiku, b’mod partikolari fl-ispeċi ta’ tjur li jgħix fl-ilma, qabel ma jinxterdu fil-popolazzjoni tat-tjur, biex jistgħu jittieħdu miżuri ta’ kontroll biex tiġi evitata mutazzjoni fil-vajrus HPAI li jista’ jkollha konsegwenzi devastanti. |
(4) |
Id-Direttiva 2005/94/KE tistipula wkoll programmi ta’ sorveljanza li jridu jitwettqu fit-tjur selvaġġ sabiex isir kontribut, fuq il-bażi ta’ assessjar tar-riskju aġġornat regolarment, f’dak li huwa tagħrif attwali dwar it-theddid li ġej mit-tjur selvaġġ fir-rigward ta’ kull vajrus tal-influwenza fit-tjur li joriġina mit-tjur. |
(5) |
Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2007/268/KE tat-13 ta’ April 2007 dwar l-implimentazzjoni tal-programmi ta’ sorveljanza għall-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku u t-tjur selvaġġ li jridu jitwettqu fl-Istati Membri u li temenda d-Deċiżjoni 2004/450/KE (3) ġiet adottata biex jiġu stabbiliti linji gwida għall-implimentazzjoni ta’ dawn il-programmi ta’ sorveljanza. |
(6) |
Mid-data ta’ adozzjoni ta’ din id-Deċiżjoni, l-esperjenza li nkisbet fl-Istati Membri fit-twettiq tal-programmi ta’ sorveljanza u l-iżviluppi fl-għarfien xjentifiku u l-konklużjonijiet li ħarġu mir-riċerka, dawn kollha jindikaw li ċerti speċi ta’ tjur u kategoriji ta’ produzzjoni tat-tjur jinsabu f’riskju ogħla li jiġu infettati bil-vajrusis tal-influwenza tat-tjur minn oħrajn, mingħajr ma wieħed jinsa wkoll il-post fejn tinsab l-azjenda u fatturi oħra ta’ riskju. |
(7) |
It-theddida tal-introduzzjoni tal-vajrus HPAI tas-sottotip H5N1 mill-Xlokk tal-Ażja lejn l-Ewropa permezz tal-firxa tiegħu lejn il-lvant matul l-2005 tat lok għall-adozzjoni ta’ miżuri addizzjonali biex wieħed ikun lest u jinduna mill-ewwel bit-tip ta’ dan il-vajrus fit-tjur domestiku u dak selvaġġ. |
(8) |
Id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2005/731/KE tas-17 ta’ Ottubru 2005 li tistabbilixxi rekwiżiti addizzjonali għas-sorveljanza tal-influwenza tat-tjur fit-tjur selvaġġ (4) tistipula li l-Istati Membri jagħmlu arranġamenti biex jinnotifikaw lill-awtoritajiet kompetenti dwar xi mwiet anormali jew tifqigħ sinifikanti ta’ mard li jseħħ fit-tjur selvaġġ u b’mod partikolari tjur selvaġġ li jgħix fuq l-ilma. Irid isir ukoll teħid ta’ kampjuni u ttestjar fil-laboratorju għall-vajrus tal-influwenza tat-tjur. |
(9) |
Huwa xieraq li r-rekwiżiti stabbiliti fid-Deċiżjoni 2005/731/KE jiġu inklużi fid-Deċiżjoni attwali. |
(10) |
Mill-2006 sal-2009, ittieħdu kampjuni minn aktar minn 350 000 tajra selvaġġa u ġew ttestjati għall-influwenza tat-tjur. Bħala medja, is-sorveljanza fl-Istati Membri saret bit-teħid ta’ kampjunita’ 75 % ta’ tjur ħaj u 25 % ta’ tjur marid jew mejjet. |
(11) |
Aktar minn 1 000 tajra misjuba mejta jew morda nstabu pożittivi f’testijiet għall-HPAI tas-sottotip H5N1, filwaqt li madwar ħames tajriet biss mill-kampjun ta’ tajriet ħajjin u b’saħħithom instabu pożittivi għal dan il-vajrus matul dak il-perjodu ta’ erba’ snin. Is-sottotipi LPAI ġew kważi esklużivament iżolati minn kampjuni meħuda minn tajriet ħajjin. |
(12) |
Il-konklużjonijiet li ntlaħqu fir-rapporti annwali dwar is-sorveljanza tal-influwenza tat-tjur (5) fl-Unjoni kkompilati mil-Laboratorju ta’ Referenza tal-UE (LRUE) għall-influwenza tat-tjur, l-opinjonijiet xjentifiċi tal-Awtorità Ewropea għas-Sikurezza tal-Ikel (EFSA) (6) (7) (8) u l-ħidma tal-Grupp ta’ Azzjoni dwar is-Sorveljanza tal-Mard fl-Annimali (TFADS) enfasizzaw li għandhom jiġu introdotti ċerti emendi fl-istrateġija attwali ta’ sorveljanza fit-tjur domestiku u t-tjur selvaġġ biex jitrawwem aktar approċċ ibbażat fuq ir-riskju meqjus bħala l-iktar strateġija ta’ sorveljanza xierqa biex l-awtoritajiet kompetenti jkunu mgħarrfa għall-finijiet tal-prevenzjoni u l-kontroll tal-mard bil-ħsieb li jitħares it-tjur domestiku u l-azjendi tat-tjur mhux selvaġġ. |
(13) |
Is-sorveljanza bbażata fuq ir-riskju għandha tikkomplementa s-sistemi ta’ twissija minn kmieni għall-infezzjoni tal-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku, bħal dawk li kienu diġà stipulati fl-Artikolu 2 tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2005/734/KE tad-19 ta’ Ottubru 2005 li tistabbilixxi miżuri ta’ bijosigurtà biex jonqos ir-riskju ta’ tixrid tal-influwenza tat-tjur b’patoġeniċità għolja kkawżata mill-vajrus tal-Influwenza A tas-sottotip H5N1 minn tjur li jgħix fil-beraħ għat-tjur domestiku u tjur ieħor mhux selvaġġ u li tipprovdi għal sistema ta’ twissija minn kmieni f’żoni ta’ riskju partikolari (9) u fil-Kapitolu II(2) tal-Anness tad-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2006/437/KE tal-4 ta’ Awwissu 2006 li tapprova Manwal Dijanjostiku għall-influwenza tat-tjur kif stipulat fid-Direttiva tal-Kummissjoni 2005/94/KE (10). |
(14) |
Il-linji gwida għas-sorveljanza tal-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku u tjur selvaġġ stipulati fid-Deċiżjoni 2007/268/KE għandhom għalhekk jiġu riveduti fid-dawl tal-esperjenza u l-għarfien xjentifiku miksuba u jiġu sostitwiti mil-linji gwida stabbiliti f’din id-Deċiżjoni. |
(15) |
Fl-interess tal-konsistenza tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, it-teħid ta’ kampjuni u l-ittestjar fil-laboratorju għandhom isiru skont il-proċeduri stabbiliti fid-Deċiżjoni 2006/437/KE, għajr għal indikazzjonijiet mod ieħor. |
(16) |
Fl-interessi tal-konsistenza tal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, waqt l-implimentazzjoni tal-programmi ta’ sorveljanza fit-tjur selvaġġ, għandhom jitqiesu bis-sħiħ ir-rekwiżiti tad-Direttiva 2009/147/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-30 ta’ Novembru 2009 dwar it-tħaris tat-tjur selvaġġ (11) b’mod partikolari fir-rigward tal-pjan ta’ sorveljanza u l-proċeduri ta’ teħid ta’ kampjuni deskritti fit-Taqsimiet 2 u 3 tal-Parti 1 tal-Anness II ta’ din id-Deċiżjoni. |
(17) |
Id-Deċiżjonijiet 2005/731/KE u 2007/268/KE għandhom jitħassru. |
(18) |
Il-miżuri stipulati f’din id-Deċiżjoni huma skont l-opinjoni tal-Kumitat Permanenti għall-Katina Alimentari u s-Saħħa tal-Annimali, |
ADOTTAT DIN ID-DEĊIŻJONI:
Artikolu 1
L-Istati Membri għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jiżguraw li l-awtoritajiet kompetenti jagħmlu arranġamenti xierqa ma’ għaqdiet ta’ osservazzjoni u ta’ twaħħil ta’ ċrieki tat-tjur, għaqdiet ta’ kaċċaturi u għaqdiet oħrajn rilevanti sabiex jiġi żgurat li dawn l-għaqdiet jintalbu jinnotifikaw lill-awtoritajiet kompetenti mingħajr dewmien dwar xi mwiet anormali jew tifqigħ sinifikanti ta’ mard li joħroġ fit-tjur selvaġġ u b’mod partikolari fit-tjur selvaġġ li jgħix fuq l-ilma.
Artikolu 2
1. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li minnufih wara li l-awtorità kompetenti tkun irċeviet in-notifika, kif stipulat fl-Artikolu 1, u kull meta ebda kawża ċara oħra ta’ mard ma tkun identifikata għajr l-influwenza tat-tjur, l-awtorità kompetenti għandha tara li:
(a) |
jinġabru kampjuni xierqa mit-tajriet mejta u jekk ikun possibbli minn tajriet oħra li ġew f’kuntatt mat-tajriet mejta; |
(b) |
dawn il-kampjuni jkunu suġġetti għal testijiet tal-laboratorju għall-investigazzjoni tal-vajrus tal-influwenza tat-tjur. |
2. Il-proċeduri ta’ ttestjar u ta’ teħid ta’ kampjuni għandhom isiru skont il-Kapitoli minn II sa VIII tal-Manwal Dijanjostiku għall-influwenza tat-tjur approvat bid-Deċiżjoni 2006/437/KE.
3. L-Istati Membri għandhom jgħarrfu lill-Kummissjoni mingħajr dewmien f’każ li t-testijiet tal-laboratorju stipulati fil-paragrafu 1(b) jagħtu riżultati pożittivi għal vajrus tal-infuwenza tat-tjur b’patoġeniċità għolja (HPAI).
Artikolu 3
Il-programmi ta’ sorveljanza għall-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku u selvaġġ li għandhom isiru mill-Istati Membri, skont l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 2005/94/KE, għandhom jikkonformaw mal-linjigwida stabbiliti fl-Annessi I u II ta’ din id-Deċiżjoni.
Artikolu 4
Mingħajr ħsara għar-rekwiżiti stipulati fil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, l-awtorità kompetenti għandha tiżgura li r-riżultati kollha pożittivi u negattivi kemm tal-investigazzjoni seroloġika kif ukoll dik viroloġika għall-influwenza tat-tjur miksuba bħala parti mill-programmi ta’ sorveljanza għat-tjur domestiku u selvaġġ jitħabbru kull sitt xhur lill-Kummissjoni. Għandhom jintbagħtu permezz tas-sistema onlajn tal-Kummissjoni kull sena sal-31 ta’ Lulju għas-sitt xhur li jiġu qabel din id-data (mill-1 ta’ Jannar sat-30 ta’ Ġunju) u sal-31 ta’ Jannar għas-sitt xhur li jiġu qabel din id-data (mill-1 ta’ Lulju sal-31 ta’ Diċembru).
Artikolu 5
Id-Deċiżjonijiet 2005/731/KE u 2007/268/KE huma revokati.
Artikolu 6
Din id-Deċiżjoni hija indirizzata lill-Istati Membri.
Magħmul fi Brussell, il-25 ta’ Ġunju 2010.
Għall-Kummissjoni
John DALLI
Membru tal-Kummissjoni
(1) ĠU L 224, 18.8.1990, p. 29.
(2) ĠU L 10, 14.1.2006, p. 16.
(4) ĠU L 274, 20.10.2005, p. 93.
(5) Il-websajt tal-Kummissjoni Ewropea: http://ec.europa.eu/food/animal/diseases/controlmeasures/avian/eu_resp_surveillance_en.htm
(6) The EFSA Journal (2005) 266, 1-21; Scientific Opinion on Animal health and welfare aspects of Avian Influenza.
(7) The EFSA Journal (2008) 715, 1-161, Scientific Opinion on Animal health and welfare aspects of avian influenza and the risks of its introduction into the EU poultry holdings.
(8) The EFSA Journal (2006) 357, 1-46, Opinion on Migratory birds and their possible role in the spread of highly pathogenic Avian Influenza.
(9) ĠU L 274, 20.10.2005, p. 105.
(10) ĠU L 237, 31.8.2006, p. 1.
(11) ĠU L 20, 26.1.2010, p. 7.
ANNESS I
Linji Gwida dwar l-implimentazzjoni ta’ programmi ta’ sorveljanza għall-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku
1. Għanijiet tal-programmi ta’ sorveljanza
L-għanijiet tal-programmi ta’ sorveljanza għall-influwenza tat-tjur fit-tjur domestiku huma li l-awtorità kompetenti tkun infurmata dwar il-vajrus tal-influwenza tat-tjur li jkun qed jiċċirkola bil-ħsieb li l-marda tiġi kkontrollata skont id-Direttiva 2005/94/KE bis-saħħa tal-investigazzjoni annwali permezz ta’ sorveljanza attiva għal:
(a) |
l-influwenza tat-tjur b’patoġeniċità baxxa (LPAI) tas-sottotipi H5 u H7 fit-tjur ta’ ġens it-tiġieġ (jiġifieri tiġieġ, dundjani, fargħun, faġan, perniċi u summien) u r-ratiti biex b’hekk jiġu kkomplementati sistemi oħra attwali ta’ twissija minn kmieni; |
(b) |
l-LPAI tas-sottotipi H5 u H7 u l-influwenza tat-tjur b’patoġeniċità għolja (HPAI) fit-tjur domestiku li jgħix fuq l-ilma (jiġifieri papri, wiżż u kuluvert għall-provvista ta’ ħażna mill-ġdid tat-tjur tal-kaċċa); |
2. Pjan ta’ sorveljanza
It-teħid ta’ kampjuni u l-ittestjar seroloġiku fl-azjendi tat-tjur għandu jsir biex tinstab il-preżenza ta’ antikorpi għall-influwenza tat-tjur, kif iddefinit fid-Direttiva 2005/94/KE.
Din is-sorveljanza attiva tikkomplementa s-sistemi ta’ twissija minn kmieni li diġà teżisti fl-Istati Membri, kif stipulat fid-Deċiżjoni 2005/734/KE u fil-Kapitolu II tal-Manwal Dijanjostiku għall-influwenza tat-tjur approvat bid-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2006/437/KE (“il-Manwal Dijanjostiku”); b’mod partikolari dawk implimentati fl-azjendi tat-tjur li jitqiesu li jinsabu f’riskju ogħla għall-introduzzjoni tal-influwenza tat-tjur.
Jeżistu żewġ metodi ewlenin ta’ sorveljanza li għandhom għarfien internazzjonali għas-sorveljanza tal-mard fl-annimali: (a) is-sorveljanza bbażata fuq ir-riskju; u (b) is-sorveljanza bbażata fuq teħid ta’ kampjuni rappreżentattivi.
2.1. Sorveljanza Bbażata fuq ir-Riskju (SBR)
L-SBR għandu jkun il-metodu ppreferut għat-twettiq tas-sorveljanza għall-influwenza tat-tjur b’mod immirat u effiċjenti fir-rigward tar-riżorsi.
L-Istati Membri li jagħżlu dan il-metodu għandhom jispeċifikaw il-mogħdijiet ta’ riskju rilevanti għall-infezzjoni tal-qatgħat ta’ tjur domestiku u l-qafas ta’ teħid ta’ kampjuni għall-azjendi tat-tjur domestiku li jiġu identifikati li jinsabu f’riskju ogħla ta’ infezzjoni mill-influwenza tat-tjur.
Il-kriterji u l-fatturi ta’ riskju elenkati fit-Tqasima 4.1. mhumiex eżawrjenti, iżda jagħtu indikazzjoni ta’ kif jiġi mmirat it-teħid ta’ kampjuni u l-ittestjar tal-ispeċijiet tat-tjur domestiku u l-kategoriji ta’ produzzjoni tat-tjur fis-sistemi differenti ta’ trobbija. Skont il-qagħda tas-saħħa individwali tal-annimali fl-Istati Membri kkonċernati, dawn jistgħu jeħtieġu differenzazzjoni individwali.
2.2. Sorveljanza bbażata fuq Teħid ta’ Kampjuni Rappreżentattiv
Jekk Stat Membru ma jkunx f’qagħda li jwettaq stima biżżejjed bbażata fuq l-evidenza tal-mogħdijiet ta’ riskju għall-infezzjoni tal-qatgħat ta’ tjur domestiku fit-territorju tiegħu, dan għandu jimplimenta sorveljanza bbażata fuq skema ta’ teħid ta’ kampjuni rappreżentattivi. L-għadd ta’ azjendi ta’ tjur domestiku li minnhom irid jittieħdu l-kampjuni jrid jikkorrispondi mal-għadd fit-Tabelli 1 u 2, skont l-ispeċi ta’ tjur.
It-teħid ta’ kampjuni għall-ittestjar seroloġiku għall-influwenza tat-tjur għandu jkun stratifikat f’kull parti mit-territorju tal-Istat Membru kollu, sabiex il-kampjuni jkunu jistgħu jitqiesu bħala rappreżentattivi tal-Istat Membru kollu.
3. Popolazzjonijiet fil-mira
It-teħid ta’ kampjuni għall-ispeċijiet ta’ tjur li ġejjin u l-kategoriji ta’ produzzjoni għandhom jiġu inklużi fil-programm ta’ sorveljanza:
(a) |
tiġieġ li jbidu; |
(b) |
tiġieġ li jbidu mhux tal-batteriji; |
(c) |
qrejjaq tat-tiġieġ; |
(d) |
qrejjaq tad-dundjani; |
(e) |
qrejjaq tal-papri; |
(f) |
qrejjaq tal-wiżż; |
(g) |
dundjani tas-simna; |
(h) |
papri tas-simna; |
(i) |
wiżż tas-simna; |
(j) |
tjur tal-kaċċa fl-azjendi (tal-ispeċi tat-tiġieġ) b’attenzjoni fuq tjur adult bħat-tjur għat-tnissil; |
(k) |
tjur tal-kaċċa fl-azjendi (tjur li jgħix fuq l-ilma); |
(l) |
ratiti. |
Iżda, fiċ-ċirkustanzi eċċezzjonali speċifikati kif ġej, jistgħu jiġu inklużi wkoll il-kategoriji ta’ tjur li ġejjin:
(m) |
kapuċċelli, iżda biss f’każ li: (i) jinżammu f’għadd sinifikanti fi produzzjoni mhux tal-batteriji u (ii) meta jitqies li jistgħu jkunu ta’ riskju ogħla ta’ infezzjoni mill-influwenza tat-tjur; |
(n) |
qatgħat privati: dawn ġeneralment għandhom rwol iżgħar fiċ-ċirkolazzjoni u t-tixrid tal-vajrus u li jittieħdu kampjuni minnhom huwa ħela ta’ riżorsi; iżda, f’ċerti Stati Membri l-qatgħat privati jistgħu jkun fihom riskju ogħla ta’ influwenza tat-tjur minħabba l-preżenza tagħhom f’għadd sinifikanti, il-viċinanza tagħhom qrib azjendi kummerċjali tat-tjur, l-involviment tagħhom fil-kummerċ lokali/reġjonali u kriterji u fatturi ta’ riskju oħra kif elenkat fit-Taqsima 4.1. b’mod partikolari fir-rigward tal-kompożizzjoni tal-ispeċijiet. |
Madankollu, fejn ikun hemm każijiet ta’ ġustifikazzjoni raġonevoli għal dak li huwa livell ta’ riskju għal kategorija ta’ produzzjoni tat-tjur (bħal qrejjaq tat-tiġieġ li jinżammu taħt kundizzjonijiet ta’ bijosigurtà għolja), dawn jistgħu jitħallew barra mill-kampjuni.
4. Metodu ta’ Sorveljanza Bbażata fuq ir-Riskju (RBS)
L-għażla tal-RBS trid tiġi ddeterminata bi stima fuq livell ta’ Stat Membru, li għandha tqis tal-inqas il-kriterji u l-fatturi ta’ riskju li ġejjin:
4.1. Kriterji u Fatturi ta’ riskju
4.1.1.
(a) |
Il-post fejn tinsab l-azjenda tat-tjur qrib żoni tal-ilma, għadajjar, artijiet mistagħdra, lagi, xmajjar jew xtut fejn jista’ jinġabar it-tjur selvaġġ tal-passa li jgħix fuq l-ilma. |
(b) |
Il-post fejn tinsab l-azjenda tat-tjur f’żoni b’densità għolja ta’ tjur selvaġġ tal-passa, b’mod partikolari ta’ dak it-tjur kkaratterizzat bħala “speċi fil-mira” (SM) għall-osservazzjoni tal-HPAI H5N1 u elenkat fil-Parti 2 tal-Anness II. |
(c) |
Il-post fejn tinsab l-azjenda tat-tjur qrib postijiet ta’ mistriħ u trobbija ta’ frieħ tat-tjur selvaġġ tal-passa li jgħix fuq l-ilma, b’mod partikolari fejn dawn iż-żoni huma konnessi permezz ta’ ċaqliq ta’ tjur tal-passa ma’ żoni fejn l-HPAI H5N1 huwa magħruf li jfeġġ fit-tjur selvaġġ jew domestiku. |
(d) |
Azjendi tat-tjur bi produzzjoni mhux tal-batteriji, jew azjendi tat-tjur fejn jinżamm tjur domestiku jew tjur ieħor mhux selvaġġ fil-beraħ fi kwalunkwe post fejn il-kuntatt ma’ tjur selvaġġ ma jistax jiġi pprevenut biżżejjed. |
(e) |
Livell ta’ bijosigurtà baxx fl-azjenda tat-tjur, inkluż il-metodu ta’ ħażna tal-għalf u l-użu tal-ilma tal-wiċċ. |
4.1.2.
(a) |
Il-preżenza ta’ aktar minn speċi waħda ta’ tjur fl-istess azjenda tat-tjur, b’mod partikolari l-preżenza ta’ papri domestiċi u wiżż flimkien ma’ speċijiet oħra ta’ tjur. |
(b) |
It-tip ta’ produzzjoni ta’ tjur u l-ispeċijiet ta’ tjur fl-azjenda li d-dejta ta’ sorveljanza dwarhom uriet rata ta’ osservazzjoni ogħla ta’ infezzjoni tal-influwenza tat-tjur fl-Istat Membru, bħall-azjendi tal-papri u tjur intiż għall-provvista ta’ ħażna mill-ġdid tat-tjur tal-kaċċa (b’mod partikolari l-kuluvert tal-azjendi). |
(c) |
Il-post fejn tinsab l-azjenda tat-tjur f’żoni li għandhom densitajiet għoljin ta’ azjendi tat-tjur. |
(d) |
Mudelli kummerċjali, inklużi importazzjonijiet u l-intensità ta’ movimenti marbuta magħhom, kemm diretti kif ukoll indiretti, ta’ tjur u fatturi oħra inklużi vetturi, tagħmir u persuni. |
(e) |
Il-preżenza ta’ kategoriji ta’ tjur ta’ għomor twil u gruppi ta’ tjur ta’ età differenti fl-azjenda (bħat-tjur li jbid). |
4.2. L-immirar ta’ popolazzjonijiet fir-riskju
Il-livell ta’ mmirar irid jirrifletti l-għadd u d-differenzazzjoni lokali tal-fatturi ta’ riskju preżenti fuq l-azjenda tat-tjur.
L-awtorità kompetenti tista’ tqis fatturi oħra ta’ riskju fl-istima tat-tfassil tal-pjan ta’ sorveljanza li jrid jiġi indikat sewwa u ġġustifikat fil-programm tagħhom ta’ sorveljanza.
4.3. Immirar ta’ azjendi tat-tjur minn fejn għandu jsir it-teħid ta’ kampjuni
It-Tabelli 1 u 2 jistgħu jintużaw bħala bażi biex jiġi ddeterminat l-għadd ta’ azjendi tat-tjur li minnhom iridu jittieħdu l-kampjuni għal kull popolazzjoni fir-riskju.
5. Metodu ta’ teħid ta’ Kampjuni Rappreżenttattiv
Fejn isir teħid ta’ kampjuni rappreżenttattiv kif imsemmi fit-Taqsima 2.2, l-għadd ta’ azjendi tat-tjur li minnhom jittieħed kampjun għandu jkun ikkalkulat abbażi taċ-ċifri stabbiliti fit-Tabelli 1 u 2 skont l-ispeċi tat-tjur preżenti fl-azjenda tat-tjur.
5.1. Għadd ta’ azjendi tat-tjur li minnhom jittieħdu kampjuni għall-ittestjar seroloġiku għall-influwenza tat-tjur
5.1.1.
Għal kull kategorija ta’ produzzjoni ta’ tjur, għajr dawk tal-papri, wiżż u kuluvert, l-għadd ta’ azjendi tat-tjur li minnhom jittieħed kampjun għandu jiġi ddefinit sabiex tiġi żgurata l-identifikazzjoni ta’ mill-inqas azjenda infettata waħda tat-tjur fejn il-prevalenza tal-azjendi tat-tjur infettati hija tal-inqas 5 %, b’intervall ta’ fiduċja ta’ 95 %.
It-teħid ta’ kampjuni għandu jsir skont it-Tabella 1:
Tabella 1
Għadd ta’ azjendi tat-tjur (għajr azjendi ta’ papri, wiżż u kuluvert) li minnhom iridu jittieħdu kampjuni f’kull kategorija ta’ produzzjoni ta’ tjur
Għadd ta’ azjendi għal kull kategorija ta’ produzzjoni ta’ tjur għal kull Stat Membru |
Għadd ta’ azjendi tat-tjur li minnhom isir teħid ta’ kampjuni |
Sa 34 |
Kollha |
35-50 |
35 |
51-80 |
42 |
81-250 |
53 |
> 250 |
60 |
5.1.2. (1)
L-għadd ta’ azjendi ta’ papri, wiżż u kuluvert li minnhom jittieħdu kampjuni għandu jiġi ddefinit biex tkun żgurata l-identifikazzjoni ta’ mill-inqas azjenda waħda infettata tat-tjur fejn il-prevalenza tal-azjendi infettati hi tal-inqas 5 %, b’intervall ta’ fiduċja ta’ 99 %.
It-teħid ta’ kampjuni għandu jsir skont it-Tabella 2:
Tabella 2
Għadd ta’ azjendi ta’ papri, wiżż u kuluvert li minnhom isir teħid ta’ kampjuni
Għadd ta’ azjendi ta’ papri, wiżż u kuluvert għal kull Stat Membru |
Għadd ta’ azjendi ta’ papri, wiżż u kuluvert li minnhom isir teħid ta’ kampjuni |
Sa 46 |
Kollha |
47-60 |
47 |
61-100 |
59 |
101-350 |
80 |
> 350 |
90 |
5.2. Għadd ta’ tjur domestiku (tajriet) li minnhom jittieħdu kampjuni fl-azjenda tat-tjur
Iċ-ċifri msemmija fil-punti 5.2.1 u 5.2.2 japplikaw kemm għall-azjendi tat-tjur li minnhom ittieħdu kampjuni abbażi ta’ sorveljanza bbażata fuq ir-riskju kif ukoll abbażi ta’ teħid ta’ kampjuni rappreżentattivi.
5.2.1.
L-għadd ta’ tajriet li minnhom irid isir teħid ta’ kampjuni fl-azjenda tat-tjur għandu jiġi definit sabiex tkun żgurata probabbilità ta’ 95 % li tiġi identifikata għall-inqas tajra waħda li tirriżulta sero-pożittiva għall-influwenza tat-tjur, jekk il-prevalenza ta’ tajr sero-pożittivi hija ta’ ≥ 30 %.
Kampjuni tad-demm għal eżami seroloġiku għandhom jinġabru mill-kategoriji kollha ta’ produzzjoni tat-tjur u speċijiet ta’ tjur minn tal-inqas 5 sa 10 tajriet (għajr papri, wiżż u kuluvert) għal kull azjenda tat-tjur, u minn barrakki differenti, jekk fl-azjenda jkun hemm iktar minn barrakka waħda.
F’każ li jkun hemm bosta barrakki, il-kampjuni għandhom jittieħdu minn tal-inqas ħames tajriet kull barrakka.
5.2.2.
L-għadd ta’ papri, wiżż u kuluvert li minnhom irid isir teħid ta’ kampjuni fl-azjenda tat-tjur għandu jiġi definit sabiex tkun żgurata probabbilità ta’ 95 % li tiġi identifikata għall-inqas tajra waħda li tirriżulta sero-pożittiva għall-influwenza tat-tjur fejn il-prevalenza ta’ tajr sero-pożittivi hija ta’ ≥ 30 %.
Għandhom jittieħdu għoxrin kampjun (2) ta’ demm għall-ittestjar seroloġiku għal kull azjenda tat-tjur magħżula.
6. Proċeduri ta’ teħid ta’ kampjuni għall-ittestjar seroloġiku
Il-perjodu ta’ żmien għat-teħid ta’ kampjuni fl-azjenda tat-tjur għandu jkun fl-istess perjodu tal-produzzjoni staġunali għal kull kategorija ta’ produzzjoni ta’ tjur u t-teħid ta’ kampjuni jista’ wkoll isir fil-biċċeriji. Din il-prassi ta’ teħid ta’ kampjuni ma għandhiex tikkomprometti l-approċċ li għandu fil-mira r-riskju skont il-krierji u l-fatturi ta’ riskju elenkati fit-Taqsima 4.1.
Sabiex ikun hemm l-aqwa effiċjenza u biex jiġi evitat ukoll dħul ta’ persuni għal xejn fl-azjendi tat-tjur, it-teħid ta’ kampjuni sa fejn huwa possibbli għandu jsir flimkien ma’ teħid ta’ kampjuni għal finijiet oħra, bħal dak li jsir fil-qafas tal-kontroll tas-Salmonella u l-Mycoplasma. Iżda dan l-abbinament ma għandux ikun ta’ ħsara għar-rekwiżiti għas-sorveljanza bbażata fuq ir-riskju.
7. Teħid ta’ kampjuni għall-ittestjar viroloġiku
It-teħid ta’ kampjuni għall-ittestjar viroloġiku għall-influwenza tat-tjur ma għandux jintuża bħala alternattiva għall-ittestjar seroloġiku u għandu jsir biss fil-qafas tal-investigazzjonijiet bħala segwitu għar-riżultati tal-ittestjar seroloġiku pożittiv għall-influwenza tat-tjur.
8. Frekwenza u perjodu għall-ittestjar
It-teħid ta’ kampjuni mill-azjendi tat-tjur għandu jsir kull sena. Iżda, fuq bażi ta’ stima tar-riskju, l-Istati Membri jistgħu jiddeċiedu li jwettqu teħid ta’ kampjuni u ttestjar aktar spiss. Il-ġustifikazzjoni għal dan trid issir fid-dettall fil-programm ta’ sorveljanza.
It-teħid ta’ kampjuni għandu jsir skont il-programm ta’ sorveljanza approvat mill-1 ta’ Jannar sal-31 ta’ Diċembru tas-sena ta’ implimentazzjoni ta’ dan il-programm.
9. Testijiet fil-laboratorju
L-ittestjar tal-kampjuni għandu jsir fil-Laboratorji Nazzjonali ta’ Referenza għall-influwenza tat-tjur (LNR) fl-Istati Membri jew f’laboratorji oħra awtorizzati mill-awtoritajiet kompetenti u taħt il-kontroll tal-LNR.
It-testijiet fil-laboratorju għandhom jitwettqu skont il-Manwal Dijanjostiku li jistabbilixxi l-proċeduri għall-konferma u d-dijanjostika differenzjali tal-influwenza tat-tjur.
Iżda jekk Stat Membru jixtieq juża testijiet laboratorji li ma jkunux inklużi fil-Manwal Dijanostiku, jew li mhumiex deskritti fil-Manwal ta’ Testijiet Dijanostiċi u Vaċċini għall-Annimali Terrestri tal-Organizzazzjoni Dinjija għas-Saħħa tal-Annimali (OIE), dawn it-testijiet iridu l-ewwel jitqiesu bħala xierqa għal dan il-għan mil-LRUE, abbażi ta’ dejta li tkun ġiet kkonvalidata, qabel ma jintużaw.
Ir-riżultati seroloġiċi pożittivi kollha għandhom jiġu kkonfermati mil-LNR permezz ta’ test tal-inibizzjoni tal-emoagglutinazzjoni, bl-użu ta’ varjanti razzjali magħżula apposta fornuti mil-LRUE:
(a) |
għas-sottotip H5:
|
(b) |
għas-sottotip H7:
|
Ir-riżultati seroloġiċi pożittivi kollha jridu jiġu segwiti minn investigazzjonijiet epidemjoloġiċi fl-azjenda tat-tjur u minn aktar teħid ta’ kampjuni għall-ittestjar bil-metodi viroloġiċi sabiex jiġi ddeterminat jekk hemmx infezzjoni attiva tal-vajrus tal-influwenza tat-tjur fl-azjenda tat-tjur. Il-konklużjonijiet ta’ dawn l-investigazzjonijiet kollha għandhom jiġu rrappurtati lill-Kummissjoni.
L-iżolati kollha tal-vajrus tal-influwenza tat-tjur għandhom jintbagħtu lil-LRUE bi qbil mal-leġiżlazzjoni tal-Unjoni skont il-funzjonijiet u d-dmirijiet tal-laboratorji nazzjonali ta’ referenza kif preskritt fl-Anness VIII tad-Direttiva 2005/94/KE, sakemm ma tkunx ingħatat deroga kif stipulat fil-paragrafu 4(d) tal-Kapitolu V tal-Manwal Dijanjostiku. Il-vajrusis tas-sottotip H5/H7 għandhom jintbagħtu mingħajr dewmien lil-LRUE u għandhom ikunu suġġetti għat-testijiet ta’ karatterizzazzjoni standard (nucleotide sequencing/IVPI) skont il-Manwal Dijanjostiku.
Għandhom jintużaw il-protokolli speċifiċi pprovduti mil-LRUE biex jintbagħtu l-kampjuni u l-materjal dijanjostiku. L-awtoritajiet kompetenti għandhom jiżguraw li jkun hemm skambju tajjeb ta’ informazzjoni bejn l-LRUE u l-LNR.
(1) Jiġi applikat livell ogħla ta’ fiduċja fl-osservazzjoni ta’ azjendi ta’ papri u wiżż li jirriżultaw pożittivi minħabba l-evidenza li l-azjendi ta’ papri u wiżż infettati x’aktarx li jinstabu inqas mit-tjur tal-ispeċi tat-tiġieġ bi programmi ta’ sorveljanza passiva jew b’sistemi ta’ osservazzjoni minn kmieni.
(2) Iż-żieda fid-daqs tal-kampjun meta mqabbel ma’ 5.2.1. hija meħtieġa minħabba s-sensitività tat-test dijanostiku meta jintuża fit-tajr li jgħix fuq l-ilma.
ANNESS II
PARTI 1
Linji Gwida dwar l-implimentazzjoni ta’ programmi ta’ sorveljanza għall-influwenza tat-tjur fit-tjur selvaġġ
1. Għanijiet ta’ sorveljanza
L-għan tal-programm ta’ sorveljanza għall-influwenza tat-tjur fit-tjur selvaġġ huwa l-osservazzjoni f’waqtha tal-HPAI tas-sottotip H5N1 fit-tjur selvaġġ sabiex jitħares it-tjur fl-azjendi tat-tjur u tiġi ssalvagwardata s-saħħa pubblika veterinarja.
2. Pjan ta’ sorveljanza
(a) |
Sorveljanza bbażata fuq ir-riskju (SBR) għandha tiġi implimentata bħala sistema ta’ sorveljanza ‘passiva’ permezz ta’ investigazzjoni fil-laboratorju ta’ tjur selvaġġ moribond jew tjur li jinstab mejjet u għandha tiġi speċjalment diretta lejn speċijiet ta’ tjur li jgħixu fuq l-ilma. |
(b) |
Tjur selvaġġ, b’mod partikolari tjur li jpassi u jgħix fuq l-ilma, li jkun ġie ppruvat li huwa f’riskju ogħla li jiġi infettat bil-vajrus HPAI H5H1 u li jittrażmetti dan il-vajrus, l-‘ispeċijiet fil-mira’ (SM), għandu jkun fil-mira b’mod speċifiku. |
(c) |
Żoni qrib tal-baħar, għadajjar u kanali tal-ilma fejn instab tjur mejjet; u b’mod partikolari meta dawn iż-żoni jkunu qrib ħafna ta’ azjendi tat-tjur, speċjalment f’żoni fejn hemm densità għolja ta’ azjendi tat-tjur, għandhom ikunu fil-mira. |
(d) |
Kooperazzjoni mill-qrib ma’ epidemjoloġi u ornitologi u l-awtorità kompetenti għall-konservazzjoni tan-natura għandha tiġi żgurata waqt it-tfassil tal-programm ta’ sorveljanza, b’għajnuna fl-identifikazzjoni tal-ispeċijiet u l-ottimizzazzjoni tat-teħid ta’ kampjuni adattat skont is-sitwazzjoni nazzjonali. |
(e) |
Jekk is-sitwazzjoni epidemjoloġika għall-vajrus HPAI H5N1 tkun teħtieġ hekk, għandhom jittejbu l-attivitajiet ta’ sorveljanza biż-żieda tal-għarfien u t-tfittxija attiva u l-monitoraġġ għal tjur selvaġġ moribond jew mejjet, b’mod partikolari għal dawk li huma fl-SM. Din tista’ tkun ġejja mis-sejba tal-vajrus HPAI H5N1 fit-tjur domestiku u/jew tjur selvaġġ fl-Istati Membri ġirien u pajjiżi terzi jew pajjiżi li huma konnessi permezz tal-moviment ta’ tjur selvaġġ li jpassi, b’mod partikolari dak tal-SM lejn l-Istat Membru kkonċernat. F’dan il-każ għandhom jitqiesu r-rotot ta’ passa speċifiċi u l-ispeċijiet ta’ tjur selvaġġ, li jistgħu jvarjaw fl-Istati Membri differenti. |
3. Proċeduri ta’ teħid ta’ kampjuni
(a) |
Il-proċeduri ta’ teħid ta’ kampjuni għandhom jitwettqu skont il-Manwal Dijanjostiku. |
(b) |
Kampjuni mill-kloaka u trakeali/orofarinġali u/jew kampjuni mit-tessuti ta’ tjur selvaġġ li jinstab mejjet jew moribond għandhom jittieħdu għall-osservazzjoni molekolari (PCR) u/jew għall-iżolazzjoni virali. |
(c) |
Trid tingħata attenzjoni speċifika għall-ħażna u t-trasport tal-kampjuni skont il-paragrafi 5 u 6 tal-Kapitolu IV tal-Manwal Dijanostiku. L-iżolati kollha tal-vajrus tal-influwenza tat-tjur ta’ każijiet fit-tjur selvaġġ għandhom jintbagħtu lil-LRUE, sakemm ma tkunx ingħatat deroga kif stipulat fil-paragrafu 4(d) tal-Kapitolu V tal-Manwal Dijanostiku. Il-vajrusis tas-sottotip H5/H7 għandhom jintbagħtu mingħajr dewmien lill-EURL u għandhom ikunu suġġetti għat-testijiet ta’ karatterizzazzjoni standard (nucleotide sequencing/IVPI) skont il-Manwal Dijanjostiku. |
(d) |
It-teħid ta’ kampjuni ma għandux jibqa’ sejjer lil hinn mill-31 ta’ Diċembru tas-sena ta’ implimentazzjoni tal-programm ta’ sorveljanza. |
4. Testijiet fil-laboratorju
It-testijiet fil-laboratorju għandhom jitwettqu skont il-Manwal Dijanjostiku.
L-ittestjar ta’ kampjuni għandu jsir fl-LRN fl-Istati Membri jew minn laboratorji oħra awtorizzati mill-awtoritajiet kompetenti u taħt il-kontroll tal-LRN.
Iżda jekk Stat Membru jixtieq juża testijiet laboratorji li ma jkunux inklużi fil-Manwal Dijanostiku jew li mhumiex deskritti fil-Manwal ta’ Testijiet Dijanostiċi u Vaċċini għall-Annimali Terrestri tal-OIE, dawn it-testijiet iridu l-ewwel jitqiesu bħala xierqa għal dan il-għan mill-EURL, abbażi ta’ dejta li tkun ġiet kkonvalidata, qabel ma jintużaw.
Għandu jsir skrining inizjali bl-użu tal-ġene M tal-PCR, segwit minn ittestjar rapidu tar-riżultati pożittivi għall-H5 li għandhom isiru fi żmien perjodu ta’ mhux aktar minn ġimagħtejn. F’każ ta’ riżultat pożittiv għall-H5, għandha ssir analiżi kemm jista’ jkun malajr tas-sit tal-fissura biex jinstab jekk għandhiex motif ta’ influwenza tat-tjur b’patoġeniċità għolja (HPAI) jew influwenza tat-tjur b’patoġeniċità baxxa (LPAI). Fejn jiġi kkonfermat l-H5 HPAI, trid issir malajr analiżi ulterjuri biex jiġi determinat it-tip N, minkejja li dan jista’ jipproduċi biss evidenza biex jiġi eliminat l-N1.
5. Azzjoni ta’ segwitu
— |
Fil-każ ta’ konferma ta’ każijiet pożittivi ta’ HPAI H5 (N1) (1), għandhom japplikaw il-miżuri ta’ kontroll stabbiliti fid-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2006/563/KE tal-11 ta’ Awwissu 2006 dwar ċerti miżuri ta’ protezzjoni fir-rigward ta’ influwenza tat-tjur b’patoġeniċità għolja tas-sottotip H5N1 fit-tjur selvaġġ fil-Komunità u li tirrevoka d-Deċiżjoni 2006/115/KE (2). |
— |
Bħala parti mill-investigazzjonijiet epidemjoloġiċi, huwa importanti li jiġu identifikati żoni konnessi ma’ dawn il-każijiet biex possibbilment jitbassru attakki ulterjuri ta’ influwenza tat-tjur, b’mod partikolari f’żoni ta’ rilevanza għall-produzzjoni tat-tjur, bħal żoni b’densità għolja ta’ azjendi tat-tjur. |
PARTI 2
Lista ta’ speċijiet ta’ tjur selvaġġ li jrid ikun fil-mira għat-teħid ta’ kampjuni u ttestjar għall-influwenza tat-tjur – “speċijiet fil-mira” (SM)
Nru |
Isem xjentifiku |
Isem Komuni |
1. |
Accipiter gentilis |
Northern Goshawk |
2. |
Accipiter nisus |
Eurasian Sparrowhawk |
3. |
Anas acuta |
Northern Pintail |
4. |
Anas clypeata |
Papra tal-munqar wiesa’ |
5. |
Anas crecca |
Sarsella komuni |
6. |
Anas penelope |
Silfjun (Eurasian Wigeon) |
7. |
Anas platyrhynchos |
Kuluvert |
8. |
Anas querquedula |
Sarsella ħamra |
9. |
Anas strepera |
Gadwall |
10. |
Anser albifrons albifrons |
Il-Wiżża l-kbira tal-maskra bajda (Razza Ewropea) |
11. |
Anser anser |
Wiżża Greylag |
12. |
Anser brachyrhynchus |
Wiżża ta’ saqajha roża |
13. |
Anser erythropus |
Il-Wiżża ż-żgħira tal-maskra bajda |
14. |
Anser fabalis |
Wiżża tal-ful |
15. |
Ardea cinerea |
Russett Griż |
16. |
Aythya ferina |
Papra komuni |
17. |
Aythya fuligula |
Papra tal-baħar |
18. |
Branta bernicla |
Wiżża Brent |
19. |
Branta canadensis |
Wiżża tal-Kanada |
20. |
Branta leucopsis |
Wiżża Artika |
21. |
Branta ruficollis |
Wiżża sidirha aħmar |
22. |
Bubo bubo |
Kokka imperjali |
23. |
Buteo buteo |
Bies komuni (buzzard) |
24. |
Buteo lagopus |
Bies saqajh ħorox |
25. |
Cairina moschata |
Papra Muscovy |
26. |
Ciconia ciconia |
Ċikonja |
27. |
Circus aeruginosus |
Bugħadam aħmar |
28. |
Cygnus columbianus |
Bewick’s Swan |
29. |
Cygnus cygnus |
Żinna |
30. |
Cygnus olor |
Ċinju mutu |
31. |
Falco peregrinus |
Bies |
32. |
Falco tinnunculus |
Spanjulett |
33. |
Fulica atra |
Tiġieġa tal-baħar |
34. |
Larus canus |
Gawwija komuni |
35. |
Larus ridibundus |
Gawwija rasha sewda |
36. |
Limosa limosa |
Girwiel |
37. |
Marmaronetta angustirostris |
Sarsella |
38. |
Mergus albellus |
Mergante żgħir Ewroażjatiku |
39. |
Milvus migrans |
Astun iswed |
40. |
Milvus milvus |
Astun aħmar |
41. |
Netta rufina |
Papra bl-għalla ħamra |
42. |
Phalacrocorax carbo |
Margun |
43. |
Philomachus pugnax |
Gerwiel |
44. |
Pica pica |
Ċawla Ewroażjatika |
45. |
Pluvialis apricaria |
Pluviera Ewroażjatika |
46. |
Podiceps cristatus |
Blonġun tal-għalla kbira |
47. |
Podiceps nigricollis |
Blonġun sekond |
48. |
Porphyrio porphyrio |
Tiġieġa ħamra fil-vjola tal-art mistagħdra |
49. |
Tachybaptus ruficollis |
Blonġun terz |
50. |
Vanellus vanellus |
Venewwa |
(1) Il-miżuri ta’ kontroll tal-mard iridu jiġu implimentati fuq bażi ta’ konferma tal-HPAI H5 u suspett tal-N1.