FTEHIM IMSAĦĦAĦ TA' SĦUBIJA U KOOPERAZZJONI

bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, min-naħa l-waħda, u r-Repubblika tal-Każakistan, min-naħa l-oħra

WERREJ

TITOLU

PREAMBOLU

PROTOKOLL DWAR ASSISTENZA AMMINISTRATTIVA REĊIPROKA FI KWISTJONIJIET DOGANALI

IR-RENJU TAL-BELĠJU,

IR-REPUBBLIKA TAL-BULGARIJA,

IR-REPUBBLIKA ĊEKA,

IR-RENJU TAD-DANIMARKA,

IR-REPUBBLIKA FEDERALI TAL-ĠERMANJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-ESTONJA,

L-IRLANDA,

IR-REPUBBLIKA ELLENIKA,

IR-RENJU TA' SPANJA,

IR-REPUBBLIKA FRANĊIŻA,

IR-REPUBBLIKA TAL-KROAZJA,

IR-REPUBBLIKA TALJANA,

IR-REPUBBLIKA TA' ĊIPRU,

IR-REPUBBLIKA TAL-LATVJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-LITWANJA,

IL-GRAN DUKAT TAL-LUSSEMBURGU,

L-UNGERIJA,

IR-REPUBBLIKA TA' MALTA,

IR-RENJU TAL-PAJJIŻI L-BAXXI,

IR-REPUBBLIKA TAL-AWSTRIJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-POLONJA,

IR-REPUBBLIKA PORTUGIŻA,

IR-RUMANIJA,

IR-REPUBBLIKA TAS-SLOVENJA,

IR-REPUBBLIKA SLOVAKKA,

IR-REPUBBLIKA TAL-FINLANDJA,

IR-RENJU TAL-ISVEZJA,

IR-RENJU UNIT TAL-GRAN BRITTANJA U L-IRLANDA TA' FUQ,

Partijiet Kontraenti fit-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, minn hawn 'il quddiem imsejħin “l-Istati Membri”, u

L-UNJONI EWROPEA,

min-naħa l-waħda, u

IR-REPUBBLIKA TAL-KAŻAKISTAN,

min-naħa l-oħra,

minn hawn 'il quddiem imsejħin flimkien “il-Partijiet”,

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW ir-rabtiet sodi bejn il-Partijiet u l-valuri komuni tagħhom, u x-xewqa tagħhom li jkomplu jsaħħu u jestendu r-rabtiet stabbiliti fl-imgħoddi permezz tal-implimentazzjoni tal-Ftehim ta' Sħubija u Kooperazzjoni bejn il-Komunitajiet Ewropej u l-Istati Membri tagħhom u r-Repubblika tal-Każakistan, iffirmat fi Brussell fit-23 ta' Jannar 1995, u l-Istrateġija tal-Unjoni Ewropea u l-Asja Ċentrali għal Sħubija Ġdida adottata mill-Kunsill Ewropew f'Ġunju 2007, kif ukoll il-programm statali tar-Repubblika tal-Każakistan “Il-Mogħdija lejn l-Ewropa” adottat fl-2008;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet lejn l-implimentazzjoni sħiħa tal-prinċipji u d-dispożizzjonijiet tal-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti (“il-Karta tan-NU”), tad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, u tal-Organizzazzjoni għas-Sigurtà u l-Kooperazzjoni fl-Ewropa (OSKE), partikolarment tal-Att Finali ta' Ħelsinki, kif ukoll normi rikonoxxuti b'mod ġenerali tad-dritt internazzjonali;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn qawwi tal-Partijiet biex isaħħu l-promozzjoni, il-ħarsien u l-implementazzjoni tad-drittijiet fundamentali u tad-drittijiet tal-bniedem, u r-rispett lejn il-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, u l-governanza tajba;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-aderenza qawwija tal-Partijiet mal-prinċipji li ġejjin fil-kooperazzjoni tagħhom rigward id-drittijiet tal-bniedem u d-demokrazija: il-promozzjoni ta' għanijiet komuni, djalogu politiku miftuħ u kostruttiv, it-trasparenza, u r-rispett għall-istandards internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet li jżommu mal-prinċipji ta' ekonomija tas-suq ħieles;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-importanza li dejjem tikber tar-relazzjonijiet kummerċjali u ta' investiment bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW li l-Ftehim se jkompli jsaħħaħ ir-relazzjoni ekonomika mill-qrib bejn il-Partijiet u joħloq klima ġdida u kundizzjonijiet aħjar għal aktar żvilupp tal-kummerċ u l-investiment bejniethom, inkluż fil-qasam tal-enerġija;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-għan li jittejjeb il-kummerċ u l-investiment, fis-setturi kollha, fuq bażi legali msaħħa, b'mod partikolari dan il-Ftehim u l-Ftehim li Jistabbilixxi l-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (“il-Ftehim dwar id-WTO”);

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet biex jippromwovu l-paċi u s-sigurtà internazzjonali u s-soluzzjoni paċifika tat-tilwim, partikolarment billi jikkooperaw b'mod effettiv għal dak l-għan fi ħdan il-qafas tan-NU u tal-OSKE;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW ir-rieda tal-Partijiet biex ikomplu jiżviluppaw djalogu politiku regolari dwar kwistjonijiet bilaterali u internazzjonali ta' interess reċiproku;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet lejn l-obbligi internazzjonali fil-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-armi ta' qerda massiva u l-mezzi ta' kunsinna tagħhom u biex jikkooperaw fl-oqsma tan-nonproliferazzjoni, u s-sikurezza u s-sigurtà nukleari;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet biex jiġi miġġieled il-kummerċ illeċitu u l-akkumulazzjoni ta' armi ta' kalibru żgħir u armamenti ħfief u filwaqt li jżommu f'moħħhom l-adozzjoni tat-Trattat dwar il-Kummerċ tal-Armi (“l-ATT”) mill-Assemblea Ġenerali tan-NU;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-importanza tas-sehem attiv tar-Repubblika tal-Każakistan fl-implimentazzjoni tal-Istrateġija tal-Unjoni Ewropea u l-Asja Ċentrali għal Sħubija Ġdida;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet biex tiġi miġġielda l-kriminalità organizzata u t-traffikar tal-bnedmin u biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni fil-ġlieda kontra t-terroriżmu;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet li jħaffu d-djalogu u l-kooperazzjoni tagħhom dwar kwistjonijiet marbuta mal-migrazzjoni, b'approċċ komprensiv bl-għan ta' kooperazzjoni f'dak li għandu x'jaqsam mal-migrazzjoni legali u t-trattament tal-migrazzjoni irregolari u t-traffikar tal-bnedmin, u filwaqt li jagħrfu l-importanza tal-klawżola ta' riammissjoni ta' dan il-Ftehim;

XEWQANA li jiżguraw kundizzjonijiet bilanċjati fir-relazzjonijiet kummerċjali bilaterali bejn l-Unjoni Ewropea u l-Każakistan;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet lejn il-konformità mad-drittijiet u l-obbligi li joħorġu mis-sħubija fl-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (“id-WTO”), u għal implimentazzjoni trasparenti u nondiskriminatorja ta' dawn id-drittijiet u l-obbligi;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet li jirrispettaw il-prinċipju ta' żvilupp sostenibbli, inkluż bil-promozzjoni tal-implimentazzjoni ta' ftehimiet internazzjonali multilaterali u l-kooperazzjoni reġjonali;

XEWQANA li jtejbu l-kooperazzjoni ta' benefiċċju reċiproku fl-oqsma kollha ta' interess reċiproku u t-tisħiħ tal-qafas tagħha kif xieraq;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-ħtieġa ta' kooperazzjoni msaħħa fil-qasam tal-enerġija, is-sigurtà tal-provvista tal-enerġija u l-iffaċilitar fl-iżvilupp ta' infrastruttura xierqa, li jibnu fuq il-Memorandum ta' Qbil dwar il-kooperazzjoni fil-qasam tal-enerġija bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan magħmul fi Brussell fl-4 ta' Diċembru 2006, u fil-kuntest tat-Trattat dwar il-Karta tal-Enerġija;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU li kull kooperazzjoni fl-użi paċifiċi tal-enerġija nukleari hija rregolata mill-Ftehim ta' Kooperazzjoni bejn il-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u r-Repubblika tal-Każakistan fil-qasam tas-sikurezza nukleari, iffirmat fi Brussell fid-19 ta' Lulju 1999, u li ma taqax taħt dan il-Ftehim;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partjiet li jtejbu l-livell tas-sigurtà tas-saħħa pubblika u l-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem bħala prekundizzjoni għall-iżvilupp sostenibbli u t-tkabbir ekonomiku;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW l-impenn tal-Partijiet li jtejbu l-kuntatti bejn il-persuni, inkluż permezz tal-kooperazzjoni u l-iskambji fl-oqsma tax-xjenza u t-teknoloġija, l-iżvilupp tal-innovazzjoni, l-edukazzjoni u l-kultura;

FILWAQT LI JIKKUNSIDRAW li l-Partijiet għandhom jippromwovu fehim reċiproku u konverġenza tal-leġislazzjoni u l-qafas regolatorju tagħhom, sabiex isaħħu aktar ir-rabtiet ta' benefiċċju reċiproku u l-iżvilupp sostenibbli;

FILWAQT LI JINNOTAW li f'każ li l-Partijiet jiddeċiedu, fi ħdan il-qafas ta' dan il-Ftehim, li jidħlu fi ftehimiet speċifiċi fil-qasam tal-libertà, is-sigurtà u l-ġustizzja, li kellhom ikunu konklużi mill-Unjoni Ewropea skont it-Titolu V tal-Parti Tlieta tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, id-dispożizzjonijiet ta' tali ftehimiet futuri ma jkunux jorbtu lir-Renju Unit u/jew lill-Irlanda sakemm l-Unjoni Ewropea, fl-istess ħin mar-Renju Unit u/jew l-Irlanda fir-rigward tar-relazzjonijiet bilaterali preċedenti rispettivi tagħhom, tinnotifika lir-Repubblika tal-Każakistan li r-Renju Unit u/jew l-Irlanda intrabat/intrabtet/intrabtu b'dawn il-ftehimiet bħala parti mill-Unjoni Ewropea f'konformità mal-Protokoll (Nru 21) dwar il-pożizzjoni tar-Renju Unit u l-Irlanda fir-rigward tal-qasam tal-Libertà, is-Sigurtà u l-Ġustizzja anness mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea. B'mod simili, kull miżura sussegwenti interna għall-UE li ma ġietx adottata skont l-imsemmi Titolu V biex jiġi implimentat dan il-Ftehim ma torbotx lir-Renju Unit u/jew lill-Irlanda sakemm dawn ma jkunux innotifikaw ix-xewqa tagħhom li jieħdu sehem jew li jaċċettaw tali miżuri b'konformità mal-Protokoll Nru 21. Waqt li jinnutaw ukoll li tali ftehimiet futuri jew tali miżuri sussegwenti interni għall-UE jaqgħu taħt il-Protokoll (Nru 22) dwar il-pożizzjoni tad-Danimarka anness ma' dawk it-Trattati,

FTIEHMU KIF ĠEJ:

TITOLU I

PRINĊIPJI ĠENERALI U GĦANIJIET TA' DAN IL-FTEHIM

Artikolu 1

Prinċipji ġenerali

Ir-rispett lejn il-prinċipji demokratiċi u d-drittijiet tal-bniedem, kif stipulati fid-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, fl-Atti Finali ta' Ħelsinki tal-OSKE u fil-Karta ta' Pariġi għal Ewropa Ġdida, u strumenti internazzjonali rilevanti oħra dwar id-drittijiet tal-bniedem, u għall-prinċipju tal-istat tad-dritt, jirfed il-politiki interni u internazzjonali taż-żewġ Partijiet u jikkostitwixxi element essenzjali ta' dan il-Ftehim.

Il-Partijiet itennu l-impenn tagħhom għall-prinċipji ta' ekonomija tas-suq ħieles, il-promozzjoni tal-iżvilupp sostenibbli u t-tkabbir ekonomiku.

L-implimentazzjoni ta' dan il-Ftehim tkun ibbażata fuq il-prinċipji tad-djalogu, il-fiduċja u r-rispett reċiproku, is-sħubija ugwali, u l-benefiċċju reċiproku u rispett sħiħ għall-prinċipji u l-valuri minquxa fil-Karta tan-NU.

Artikolu 2

Għanijiet ta' dan il-Ftehim

1.   Dan il-Ftehim jistabbilixxi sħubija u kooperazzjoni mtejba bejn il-Partijiet fil-limiti tal-kompetenzi rispettivi tagħhom, ibbażati fuq l-interess komuni u l-approfondiment tar-relazzjoni fl-oqsma kollha ta' applikazzjoni tiegħu.

2.   Din il-kooperazzjoni hija proċess bejn il-Partijiet li tikkontribwixxi għall-paċi u għall-istabbiltà internazzjonali u reġjonali, u għall-iżvilupp ekonomiku, u hija strutturata madwar il-prinċipji li l-Partijiet jaffermaw mill-ġdid ukoll permezz tal-impenji internazzjonali tagħhom, b'mod partikolari taħt in-NU u l-OSKE.

Artikolu 3

Kooperazzjoni f'organizzazzjonijiet reġjonali u internazzjonali

Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw u jiskambjaw opinjonijiet fil-qafas ta' fora u organizzazzjonijiet reġjonali u internazzjonali.

TITOLU II

DJALOGU POLITIKU; KOOPERAZZJONI FIL-QASAM TAL-POLITIKA ESTERA U TA' SIGURTÀ

Artikolu 4

Djalogu politiku

Il-Partijiet jiżviluppaw u jsaħħu aktar id-djalogu politiku effettiv fl-oqsma kollha ta' interess reċiproku sabiex jippromwovu l-paċi, l-istabbiltà u s-sigurtà internazzjonali, inkluż fil-kontinent tal-Ewrasja, abbażi tal-liġi internazzjonali, il-kooperazzjoni effettiva fi ħdan istituzzjonijiet multilaterali, u valuri kondiviżi.

Il-Partijiet jikkooperaw bl-għan li jsaħħu r-rwol tan-NU u l-OSKE, u biex itejbu l-effiċjenza tal-organizzazzjonijiet internazzjonali u reġjonali rilevanti.

Il-Partijiet japprofondixxu l-kooperazzjoni u d-djalogu dwar kwistjonijiet ta' sigurtà internazzjonali u l-ġestjoni tal-kriżi sabiex jirrispondu għall-isfidi globali u reġjonali u t-theddidiet maġġuri attwali.

Il-Partijiet jimpenjaw ruħhom li jsaħħu l-kooperazzjoni dwar is-suġġetti kollha ta' interess komuni u b'mod partikolari l-osservanza tad-dritt internazzjonali, it-tisħiħ tar-rispett għall-prinċipji demokratiċi, l-istat tad-dritt, id-drittijiet tal-bniedem u l-governanza tajba. Il-Partijiet jaqblu li jaħdmu biex itejbu l-kundizzjonijiet għal aktar kooperazzjoni reġjonali, speċjalment f'dak li jirrigwarda l-Asja Ċentrali u lil hinn minnha.

Artikolu 5

Id-demokrazija u l-istat tad-dritt

Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw fil-promozzjoni u l-protezzjoni effettiva tad-drittijiet tal-bniedem u l-istat tad-dritt, inkluż permezz ta' strumenti internazzjonali rilevanti dwar id-drittijiet tal-bniedem.

Din il-kooperazzjoni tinkiseb permezz ta' attivitajiet maqbula reċiprokament bejn il-Partijiet, inkluż billi jissaħħaħ ir-rispett għall-istat tad-dritt, aktar titjib tad-djalogu eżistenti dwar id-drittijiet tal-bniedem, aktar żvilupp tal-istituzzjonijiet demokratiċi, il-promozzjoni ta' sensibilizzazzjoni dwar id-drittijiet tal-bniedem, u t-tisħiħ tal-kooperazzjoni fil-korpi tad-drittijiet tal-bniedem tan-NU u tal-OSKE.

Artikolu 6

Politika estera u ta' sigurtà

Il-Partijiet jintensifikaw id-djalogu u l-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tal-politika estera u ta' sigurtà u jindirizzaw, b'mod partikolari, kwistjonijiet ta' prevenzjoni tal-kunflitti u l-ġestjoni tal-kriżijiet, l-istabbiltà reġjonali, in-nonproliferazzjoni, id-diżarm u l-kontroll tal-armi, is-sigurtà nukleari u l-kontroll tal-esportazzjoni ta' armi u l-prodotti b'użu doppju.

Il-kooperazzjoni tkun ibbażata fuq valuri komuni u interessi reċiproċi, u timmira lejn iż-żieda fl-effettività u t-tqarrib tal-politika, u li jsir użu mill-fora bilaterali, internazzjonali u reġjonali.

Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom lejn il-prinċipji ta' rispett lejn l-integrità territorjali, l-invjolabbiltà tal-fruntieri, is-sovranità u l-indipendenza, kif stabbiliti fil-Karta tan-NU u fl-Att Finali ta' Ħelsinki tal-OSKE, u l-impenn tagħhom li jippromwovu dawk il-prinċipji fir-relazzjonijiet bilaterali u multilaterali tagħhom.

Artikolu 7

Sigurtà spazjali

Il-Partijiet jippromwovu t-tisħiħ tas-sikurezza, is-sigurtà u s-sostenibbiltà tal-attivitajiet kollha marbuta mal-ispazju, u jaqblu li jaħdmu flimkien fuq livelli bilaterali, reġjunali u internazzjonali bl-għan li jiġu salvagwardjati l-użi paċifiċi tal-ispazju extratmosferiku. Iż-żewġ Partijiet jinnotaw l-importanza tal-prevenzjoni ta' tellieqa tal-armi fl-ispazju extratmosferiku.

Artikolu 8

Reati serji ta' tħassib internazzjonali

Il-Partijiet jirriaffermaw li l-aktar reati serji ta' tħassib għall-komunità internazzjonali b'mod ġenerali ma jistgħux ma jiġux penalizzati u li l-prosekuzzjoni tagħhom għandha tiġi żgurata billi jittieħdu miżuri fil-livell internazzjonali jew domestiku, inkluż permezz tal-Qorti Kriminali Internazzjonali.

Waqt li l-preservazzjoni tal-integrità tal-Istatut ta' Ruma tingħata konsiderazzjoni dovuta, il-Partijiet jaqblu li jkollhom djalogu dwar, u jfittxu li jieħdu passi lejn, l-adeżjoni universali mal-Istatut ta' Ruma f'konformità mal-liġijiet rispettivi tagħhom, inkluż l-għoti ta' għajnuna għall-bini ta' kapaċità.

Artikolu 9

Prevenzjoni ta' kunflitti u ġestjoni tal-kriżijiet

Il-Partijiet isaħħu l-kooperazzjoni dwar il-prevenzjoni ta' konflitti, is-soluzzjoni tal-kunflitti reġjonali u l-ġestjoni tal-kriżijiet sabiex jinħoloq ambjent ta' paċi u stabbiltà.

Artikolu 10

Stabbiltà reġjonali

Il-Partijiet jintensifikaw l-isforzi konġunti tagħhom biex jippromwovu l-istabbiltà u s-sigurtà fl-Asja Ċentrali kif ukoll biex itejbu l-kundizzjonijiet għal aktar kooperazzjoni reġjonali, fuq il-bażi tal-prinċipji stabbiliti mill-Karta tan-NU, l-Att Finali ta' Ħelsinki tal-OSKE u dokumenti multilaterali oħra rilevanti, li magħhom jaderixxu ż-żewġ Partijiet.

Artikolu 11

Il-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-armi ta' qerda massiva

Il-Partijiet iqisu li l-proliferazzjoni ta' armi ta' qerda massiva (AQM) u l-mezzi tal-kunsinna tagħhom, kemm lil atturi statali kif ukoll lil dawk mhux statali, tirrappreżenta waħda mill-akbar theddidiet serji għall-istabbiltà u s-sigurtà internazzjonali.

Il-Partijiet jikkoperaw u jikkontribwixxu fil-ġlieda kontra l-proliferazzjoni tal-AQM u l-mezzi ta' kunsinna tagħhom permezz ta' konformità sħiħa ma' u l-implimentazzjoni tal-obbligi tat-trattat internazzjonali rispettivi tagħhom u obbligi internazzjonali rilevanti oħra fil-qasam tad-diżarm u n-nonproliferazzjoni. Il-Partijiet jaqblu li din id-dispożizzjoni tikkostitwixxi element essenzjali ta' dan il-Ftehim.

Il-kooperazzjoni f'dan il-qasam tiġi implimentata, inkluż permezz ta':

Artikolu 12

Armi ħfief u ta' kalibru żgħir

Il-Partijiet jikkooperaw u jiżguraw il-koordinazzjoni, il-kumplimentarjetà u s-sinerġija fl-isforzi tagħhom biex jiġġieldu kontra l-kummerċ illegali ta' armi żgħar u ta' kalibru żgħir, inkluż il-munizzjon tagħhom, fil-livelli rilevanti kollha, u jaqblu li jkomplu djalogu politiku regolari, inkluż fil-qafas multilaterali.

Din il-kooperazzjoni tiġi implimentata mill-Partijiet skont il-ftehimiet internazzjonali eżistenti u r-riżoluzzjonijiet tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-NU, kif ukoll l-impenji tagħhom fil-qafas ta' strumenti internazzjonali oħrajn applikabbli f'dan il-qasam li magħhom jaderixxu l-Partijiet. Iż-żewġ Partijiet huma konvinti f'dan ir-rigward dwar il-valur tal-ATT.

Artikolu 13

Il-ġlieda kontra t-terroriżmu

Il-Partijiet jaqblu li jaħdmu flimkien fuq livelli bilaterali, reġjunali u internazzjonali biex jipprevjenu u jikkombattu t-terroriżmu skont l-istat tad-dritt, id-dritt internazzjonali, l-istandards internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem u l-liġi umanitarja u d-deċiżjonijiet rilevanti tan-NU, inkluża l-Istrateġija Globali tan-NU Kontra t-Terroriżmu.

Il-kooperazzjoni bejn il-Partijiet jkollha fil-mira li:

TITOLU III

KUMMERĊ U NEGOZJU

KAPITOLU 1

Kummerċ ta' prodotti

Artikolu 14

It-trattament tan-nazzjon l-aktar iffavorit

1.   Kull Parti għandha tagħti t-trattament tan-nazzjon l-aktar iffavorit lill-prodotti tal-Parti l-oħra f'konformità mal-Artikolu I tal-Ftehim Ġenerali dwar it-Tariffi u l-Kummerċ 1994 (GATT 1994), inklużi n-noti interpretattivi tiegħu, li huma inkorporati fil-Ftehim u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

2.   Il-paragrafu 1 m'għandux japplika fir-rigward ta' trattament preferenzjali mogħti minn xi waħda mill-Partijiet għall-prodotti ta' pajjiż ieħor skont il-GATT 1994.

Artikolu 15

It-trattament nazzjonali

Kull Parti tagħti trattament nazzjonali lill-prodotti tal-Parti l-oħra skont l-Artikolu III tal-GATT tal-1994, inklużi n-noti interpretattivi tiegħu, li huma inkorporati f'dan it-Trattat u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

Artikolu 16

Dazji doganali fuq l-importazzjoni u l-esportazzjoni

Kull Parti tapplika dazji doganali ta' importazzjoni u esportazzjoni skont l-impenji tariffarji tad-WTO tagħha.

Artikolu 17

Restrizzjonijiet fuq l-importazzjoni u l-esportazzjoni

L-ebda Parti ma tista' tistitwixxi jew iżżomm xi projbizzjoni jew restrizzjoni ħlief dazji, taxxi jew imposti oħra, kemm jekk magħmula effettivi permezz ta' kwoti, liċenzji ta' importazzjoni jew ta' esportazzjoni jew miżuri oħrajn, fuq l-importazzjoni ta' kwalunkwe prodott tal-Parti l-oħra kif ukoll fuq l-esportazzjoni jew il-bejgħ għall-esportazzjoni ta' kwalunkwe prodott destinat għat-territorju tal-Parti l-oħra, skont l-Artikolu XI tal-GATT 1994, inklużi n-noti interpretattivi tiegħuli huma inkorporati f'dan il-Ftehim u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

Artikolu 18

Ammissjoni temporanja tal-prodotti

Kull Parti għandha teżenta lill-Parti l-oħra mill-imposti ta' importazzjoni u mid-dazji fuq il-prodotti ammessi temporanjament, fil-każijiet u skont il-proċeduri stipulati minn xi konvenzjoni oħra internazzjonali dwar id-dħul temporanju ta' prodotti li jorbtu. Din l-eżenzjoni tiġi applikata skont il-leġislazzjoni tal-Parti li tagħti l-eżenzjoni.

Artikolu 19

Tranżitu

Il-Partijiet jaqblu li l-prinċipju tal-libertà tat-transitu huwa kundizzjoni essenzali biex jintlaħqu l-għanijiet ta' dan il-Ftehim. F'dan ir-rigward, kull waħda mill-Partijiet tipprovdi għall-libertà tat-transitu mit-territorju tagħha tal-prodotti kkunsinnati minn jew li huma destinati għat-territorju doganali tal-Parti l-oħra skont l-Artikolu V tal-GATT 1994, inklużi n-noti interpretattivi tiegħu, li huma inkorporati f'dan il-Ftehim u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

Artikolu 20

Miżuri ta' salvagwardja

Xejn f'dan il-Ftehim m'għandu jippreġudika jew jaffettwa d-drittijiet u l-obbligi ta' xi waħda mill-Partijiet skont l-Artikolu XIX tal-GATT 1994 u l-Ftehim tad-WTO dwar is-Salvagwardji.

Artikolu 21

Salvagwardja speċjali dwar l-agrikoltura

Xejn f'dan il-Ftehim ma jippreġudika jew jaffettwa d-drittijiet u l-obbligi ta' xi waħda mill-Partijiet skont l-Artikolu 5 (Dispożizzjonijiet Speċjali ta' Salvagwardja) tal-Ftehim dwar l-Agrikoltura tad-WTO.

Artikolu 22

Miżuri ta' antidumping u miżuri kompensatorji

1.   Xejn f'dan il-Ftehim m'għandu jippreġudika jew jaffettwa d-drittijiet u l-obbligi ta' xi waħda mill-Partijiet skont l-Artikolu VI tal-GATT 1994, il-Ftehim tad-WTO dwar l-Implimentazzjoni tal-Artikolu VI tal-GATT 1994 u l-Ftehim tad-WTO dwar is-Sussidji u l-Miżuri Kompensatorji (“il-Ftehim dwar l-SMK”).

2.   Qabel ma ssir id-determinazzjoni finali, il-Partijiet għandhom jiżguraw id-divulgazzjoni tal-fatti essenzali kollha għall-kunsiderazzjoni li jiffurmaw il-bażi għad-deċiżjoni biex jiġu applikati l-miżuri, mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 6.5 tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Implimentazzjoni tal-Artikolu VI tal-GATT 1994 u l-Artikolu 12.4 tal-Ftehim dwar l-SMK. Id-divulgazzjonijiet għandhom jippermettu lill-partijiet interessati żmien biżżejjed biex jagħmlu l-kummenti tagħhom.

3.   Sakemm dan ma jittardjax bla bżonn l-andament tal-investigazzjoni, kull parti interessata tingħata l-opportunità ta' smigħ sabiex tesprimi l-opinjonijiet tagħha waqt l-investigazzjonijiet dwar l-antidumping jew dawk kumpensatorji.

4.   Id-dispożizzjonijiet ta' dan l-Artikolu ma jkunux suġġetti għad-dispożizzjonijiet dwar is-Soluzzjoni tat-Tilwim f'dan il-Ftehim.

Artikolu 23

Ipprezzar

Kull Parti tiżgura li l-impriżi jew l-entitajiet li lilhom tagħti drittijiet speċjali jew esklussivi jew li hija tikkontrolla, u li jbiegħu prodotti fis-suq domestiku u li jesportaw ukoll l-istess prodott, iżommu kontijiet separati sabiex dan li ġej jiġi aċċertat b'mod ċar:

Dawn il-kontijiet separati għandhom ikunu bbażati fuq il-prinċipji kontabilistiċi tal-kawżalità, l-oġġettività, it-trasparenza u l-konsistenza, skont standards tal-kontabilità rikonoxxuti internazzjonalment u jkunu bbażati fuq data awditjata.

Artikolu 24

Eċċezzjonijiet

1.   Il-Partijiet jaffermaw li d-drittijiet u l-obbligi eżistenti tagħhom skont l-Artikolu XX tal-GATT 1994 u n-noti interpretattivi tiegħu japplikaw għall-kummerċ fi prodotti koperti minn dan il-Ftehim, mutatis mutandis. Għal dak l-għan, l-Artikolu XX tal-GATT 1994 u n-noti interpretattivi tiegħu huma inkorporati f'dan il-Ftehim u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

2.   Il-Partijiet jifhmu li qabel ma jittieħdu xi miżuri previsti fis-subparagrafi (i) u (j) tal-Artikolu XX tal-GATT 1994, il-Parti li tkun beħsiebha tieħu l-miżuri tipprovdi lill-Parti l-oħra bl-informazzjoni kollha rilevanti, bl-iskop li tinstab soluzzjoni aċċettabbli għall-Partijiet. Il-Partijiet jistgħu jiftiehmu dwar kull mezz li jkun meħtieġ sabiex itemmu d-diffikultajiet. Jekk ma jintlaħaq l-ebda ftehim fi żmien 30 jum li tiġi pprovduta tali informazzjoni, il-Parti tista' tapplika miżuri skont dan l-Artikolu fuq il-prodott ikkonċernat. Fejn ċirkostanzi eċċezzjonali u kritiċi li jkunu jeħtieġu azzjoni immedjata jagħmlu informazzjoni jew eżami minn qabel impossibbli, il-Parti li tkun beħsiebha tieħu l-miżuri tista' tapplika minnufih il-miżuri ta' prekawzjoni neċessarji sabiex tiġi indirizzata s-sitwazzjoni u tgħarraf minnufih lill-Parti l-oħra dwar dan.

3.   Ir-Repubblika tal-Każakistan tista' żżomm ċerti miżuri inkonsistenti mal-Artikoli 14, 15 u 17 ta' dan il-Ftehim, identifikati fil-Protokoll dwar l-Adeżjoni tar-Repubblika tal-Każakistan mad-WTO, sad-data tal-iskadenza tal-perijodi ta' tranżizzjoni stipulata għal dawn il-miżuri f'dak il-Protokoll.

KAPITOLU 2

Dwana

Artikolu 25

Kooperazzjoni doganali

1.   Il-Partijiet isaħħu l-kooperazzjoni fil-qasam doganali biex jiżguraw ambjent tal-kummerċ trasparenti, jiffaċilitaw il-kummerċ, isaħħu s-sigurtà tal-katina tal-provvista, jippromwovu s-sikurezza tal-konsumaturi, iwaqqfu l-flussi ta' prodotti li jiksru d-drittijiet ta' proprjetà intellettwali u jiġġieldu l-kuntrabandu u l-frodi.

2.   Sabiex jimplimentaw dawk l-objettivi u fil-konfini tar-riżorsi disponibbli, il-Partijiet għandhom jikkooperaw, fost l-oħrajn, sabiex:

3.   Il-Kunsill ta' Kooperazzjoni jistabbilixxi Sottokumitat dwar il-Kooperazzjoni Doganali.

4.   Għandu jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu. Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni jista' jistabbilixxi regoli għat-tmexxija ta' dan id-djalogu.

Artikolu 26

Assistenza Amministrattiva Reċiproka

Mingħajr preġudizzju għall-forom oħra ta' kooperazzjoni previsti f'dan il-Ftehim, b'mod partikolari fl-Artikolu 25, il-Partijiet jipprovdu lil xulxin b'għajnuna amministrattiva reċiproka fi kwistjonijiet doganali skont il-Protokoll għal dan il-Ftehim dwar l-Għajnuna Amministrattiva Reċiproka fi Kwistjonijiet Doganali.

Artikolu 27

Valwazzjoni doganali

Il-Ftehim dwar l-Implimentazzjoni tal-Artikolu VII tal-GATT 1994 jirregola l-valwazzjoni doganali tal-prodotti applikati għall-kummerċ bejn il-Partijiet. Id-dispożizzjonijiet tiegħu huma b'dan inkorporati fil-Ftehim u magħmula parti minnu, mutatis mutandis.

KAPITOLU 3

Ostakoli tekniċi għall-kummerċ

Artikolu 28

Ftehim tad-WTO dwar l-Ostakoli Tekniċi għall-Kummerċ

Il-Partijiet jaffermaw li fir-relazzjonijiet tagħhom huma jirrispettaw id-drittijiet u l-obbligi tal-Ftehim tad-WTO dwar l-Ostakoli Tekniċi għall-Kummerċ (“il-Ftehim dwar l-OTK”) li huwa inkorporat u magħmul parti minn dan il-Ftehim, mutatis mutandis.

Artikolu 29

Ir-regolamentazzjoni teknika, l-istandardizzazzjoni, il-metroloġija, l-akkreditazzjoni, is-sorveljanza tas-suq u l-valutazzjoni tal-konformità

1.   Il-Partijiet jaqblu li:

2.   Il-Partijiet jimmiraw li jistabbilixxu u jżommu proċess li permezz tiegħu jinkiseb l-allinjament gradwali tar-regolamenti tekniċi tagħhom, l-istandards u l-proċeduri ta' valutazzjoni ta' konformità.

3.   Għal oqsma li fihom inkiseb l-allinjament, il-Partijiet jistgħu jikkunsidraw in-negozjar ta' ftehimiet dwar il-valutazzjoni tal-konformità u l-aċċettazzjoni ta' prodotti industrijali.

Artikolu 30

Trasparenza

1.   Mingħajr preġudizzju għad-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu 13 (Trasparenza) ta' dan it-Titolu, kull Parti tiżgura li l-proċeduri tagħha għall-iżvilupp ta' regolamenti tekniċi u proċeduri ta' valutazzjoni tal-konformità jippermettu li ssir konsultazzjoni pubblika mal-partijiet interessati fi stadju bikri xieraq meta l-kummenti li jirriżultaw mill-konsultazzjoni pubblika jkunu għadhom jistgħu jiddaħħlu u jitqiesu, ħlief meta dan ma jkunx possibbli minħabba emerġenza jew theddida ta' emerġenza relatati mas-sikurezza, is-saħħa, il-ħarsien tal-ambjent jew is-sigurtà nazzjonali.

2.   Skont l-Artikolu 2.9 tal-Ftehim dwar l-OTK, kull Parti għandha tikkonċedi perijodu għall-kummenti fi stadju bikri xieraq wara n-notifika ta' regolamenti tekniċi proposti jew proċeduri ta' valutazzjoni tal-konformità. Fejn proċess ta' konsultazzjoni dwar proposti ta' abbozzi ta' regolamenti tekniċi jew proċeduri ta' valutazzjoni tal-konformità huwa miftuħ għall-pubbliku, kull Parti tippermetti lill-Parti l-oħra, jew lil persuni fiżiċi jew ġuridiċi li jinsabu fit-territorju tal-Parti l-oħra, jipparteċipaw fuq termini li mhumiex inqas favorevoli minn dawk mogħtija lil persuni fiżiċi jew ġuridiċi li jinsabu fit-territorju ta' dik il-Parti.

3.   Kull Parti għandha tassigura li r-regolamenti tekniċi adottati u l-proċeduri ta' valutazzjoni tal-konformità jkunu disponibbli pubblikament.

KAPITOLU 4

Kwistjonijiet sanitarji u fitosanitarji

Artikolu 31

Għan

L-għan ta' dan il-Kapitolu huwa li jistabbilixxi prinċipji applikabbli għal miżuri sanitarji u fitosanitarji (SPS) u għal kwistjonijiet ta' trattament xieraq tal-annimali fil-kummerċ bejn il-Partijiet. Dawn il-prinċipji għandhom jiġu applikati mill-Partijiet b'mod li jkomplu jiffaċilitaw il-kummerċ, filwaqt li jżommu l-livell ta' kull Parti rigward il-protezzjoni tal-ħajja jew tas-saħħa tal-bniedem, tal-annimali jew tal-pjanti.

Artikolu 32

Prinċipji

1.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li jiġu żviluppati u applikati miżuri SPS fuq il-bażi tal-prinċipji ta' proporzjonalità, ta' trasparenza, ta' nondiskriminazzjoni, u ta' ġustifikazzjoni xjentifika.

2.   Kull Parti għandha tiżgura li l-miżuri SPS tagħha ma jiddiskriminawx b'mod arbitrarju jew mhux iġġustifikat bejn it-territorju tagħha stess u t-territorju tal-Parti l-oħra sa fejn jipprevalu kundizzjonijiet identiċi jew simili. Il-miżuri SPS m'għandhomx jiġu applikati b'manjiera li tkun tikkostitwixxi restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ.

3.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li l-miżuri, il-proċeduri jew il-kontrolli SPS jiġu implimentati u talbiet għal informazzjoni jiġu indirizzati mill-awtoritajiet rilevanti ta' kull Parti mingħajr dewmien żejjed, u b'mod mhux inqas favorevoli għall-prodotti importati milli għal prodotti simili domestiċi.

Artikolu 33

Rekwiżiti għall-Importazzjoni

1.   Ir-rekwiżiti għall-importazzjoni tal-Parti importatriċi jkunu applikabbli għat-territorju kollu tal-Parti esportatriċi, suġġett għall-Artikolu 35 ta' dan il-Kapitolu. Ir-rekwiżiti għall-importazzjoni stabbiliti fiċ-ċertifikati huma bbażati fuq il-prinċipji tal-Codex Alimentarius (“Codex”) tal-Kummissjoni, tal-Organizzazzjoni Dinjija għas-Saħħa tal-Annimali (OIE) u tal-Konvenzjoni Internazzjonali għall-Protezzjoni tal-Pjanti (IPPC), sakemm ir-rekwiżiti għall-importazzjoni ma jkunux ġustifikati minn valutazzjoni tar-riskju msejsa fuq ix-xjenza, mwettqa skont ir-regoli internazzjonali applikabbli kif previst fil-Ftehim tad-WTO dwar l-Applikazzjoni ta' Miżuri Sanitarji u Fitosanitarji (“il-Ftehim SPS”).

2.   Ir-rekwiżiti stabbiliti f'permessi ta' importazzjoni m'għandux ikun fihom kundizzjonijiet sanitarji u veterinarji aktar stretti mill-kundizzjonijiet stipulati fiċ-ċertifikati skont il-paragrafu 1 ta' dan l-Artikolu.

Artikolu 34

Ekwivalenza

Wara talba mill-Parti esportatriċi u soġġetta għall-evalwazzjoni sodisfaċenti mill-Parti importatriċi, l-ekwivalenza għandha tiġi rikonoxxuta mill-Partijiet, wara proċeduri internazzjonali rilevanti, fir-rigward ta' miżura individwali u/jew gruppi ta' miżuri u/jew sistemi applikabbli b'mod ġenerali jew għal settur jew parti minn settur.

Artikolu 35

Miżuri marbuta mas-saħħa tal-annimali u tal-pjanti

1.   Il-Partijiet għandhom jirrikonoxxu l-kunċett ta' żoni ħielsa mill-mard jew ħielsa minn organiżmi ta' ħsara, u żoni bi prevalenza baxxa ta' mard jew organiżmi ta' ħsara, skont il-Ftehim SPS u l-istandards, il-linji gwida jew ir-rakkomandazzjonijiet rilevanti tal-Codex, tal-OIE u tal-IPPC.

2.   Meta jiddeterminaw żoni ħielsa mill-mard jew ħielsa minn organiżmi ta' ħsara u żoni bi prevalenza baxxa ta' mard jew ta' organiżmi ta' ħsara, il-Partijiet jikkunsidraw fatturi bħall-qagħda ġeografika, l-ekosistemi, is-sorveljanza epidemjoloġika u l-effikaċja tal-kontrolli sanitarji jew fitosanitarji f'dawn iż-żoni.

Artikolu 36

Il-faċilitazzjoni tal-kummerċ

1.   Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u japplikaw għodod ta' faċilitazzjoni tal-kummerċ abbażi tar-rikonoxximent mill-Parti importatriċi tas-sistemi ta' spezzjoni u ċertifikazzjoni tal-Parti esportatriċi.

2.   L-għodod bħal dawn għall-faċilitazzjoni tal-kummerċ għandhom l-għan li jevitaw l-ispezzjoni mill-Parti importatriċi ta' kull konsenja jew kull stabbiliment esportatur fit-territorju tal-Parti esportatriċi skont il-leġislazzjoni eżistenti. Dawn jistgħu jinkludu l-approvazzjoni ta' stabbiliment esportatur u l-istabbiliment ta' listi ta' stabbilimenti li jesportaw fit-territorju tal-Parti esportatriċi abbażi ta' garanziji mogħtija mill-Parti esportatriċi.

Artikolu 37

Spezzjonijiet u Verifiki

L-ispezzjonijiet u l-verifiki mwettqa mill-Parti importatriċi fit-territorju tal-Parti esportatriċi biex tevalwa s-sistemi ta' spezzjoni u ta' ċertifikazzjoni ta' din tal-aħħar għandhom jitwettqu f'konformità mal-istandards, mal-linji gwida u mar-rakkomandazzjonijiet internazzjonali rilevanti. L-ispejjeż tal-ispezzjonijiet u l-verifiki għandhom jiġġarrbu mill-Parti li twettaq il-verifiki u l-ispezzjonijiet.

Artikolu 38

Skambju ta' informazzjoni u kooperazzjoni

1.   Il-Partijiet għandhom jiddiskutu u jiskambjaw l-informazzjoni dwar il-miżuri SPS eżistenti u l-miżuri dwar it-trattament xieraq tal-annimaliu dwar l-iżvilupp u l-implimentazzjoni tagħhom. Tali diskussjonijiet u skambju ta' informazzjoni, fejn xieraq, jieħdu kont tal-Ftehim SPS u l-istandards, il-linji gwida jew ir-rakkomandazzjonijiet tal-Codex, l-IPPC u l-OIE.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw dwar it-trattament xieraq tal-annimali u l-pjanti permezz tal-iskambju ta' informazzjoni, il-kompetenzi u l-esperjenzi bl-għan li tinbena l-kapaċità f'dan il-qasam. Kooperazzjoni bħal din għandha tkun speċifika għall-ħtiġijiet ta' kull Parti u titwettaq bl-għan li tassisti lil kull Parti biex tikkonforma mal-qafas ġuridiku tal-Parti l-oħra.

3.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu djalogu f'waqtu dwar il-kwistjonijiet SPS jekk xi waħda mill-Partijiet titlob dan, biex jiġu kkunsidrati kwistjonijiet relatati ma' kwistjonijiet SPS u kwistjonijiet urġenti oħra koperti minn dan il-Kapitolu. Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni jista' jadotta regoli għat-twettiq ta' dawn id-djalogi.

4.   Il-Partijiet għandhom jaħtru u jaġġornaw regolarment punti ta' kuntatt għall-komunikazzjoni dwar kwistjonijiet koperti minn dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 5

Kummerċ fis-servizzi u stabbiliment

Taqsima 1

Dispożizzjonijiet ġenerali

Artikolu 39

Objettiv, kamp ta' applikazzjoni u kopertura

1.   Il-Partijiet, waqt li jaffermaw mill-ġdid l-impenji rispettivi tagħhom skont il-Ftehim tad-WTO, b'dan jistabbilixxu l-arranġamenti meħtieġa bl-għan li jtejbu l-kundizzjonijiet reċiproċi għall-kummerċ fis-servizzi u l-istabbiliment.

2.   Xejn f'dan il-Kapitolu m'għandu jinftiehem li jimponi xi obbligu fir-rigward tal-akkwist pubbliku mill-gvern soġġett għad-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu 8 (Akkwist Pubbliku mill-Gvern) ta' dan it-Titolu.

3.   Id-dispożizzjonijiet ta' dan il-Kapitolu m'għandhomx japplikaw għas-sussidji mogħtija mill-Partijiet.

4.   B'mod konsistenti mad-dispożizzjonijiet ta' dan il-Ftehim, kull Parti tirriżerva d-dritt li tirregola u tintroduċi regolamenti ġodda biex jintlaħqu l-għanijiet leġittimi tal-politika.

5.   Dan il-Kapitolu m'għandux japplika għal miżuri li jaffettwaw lil persuni fiżiċi li qed ifittxu aċċess għas-suq tal-impjiegi tal-Unjoni Ewropea jew tar-Repubblika tal-Każakistan, u lanqas ma japplika għall-miżuri dwar iċ-ċittadinanza, ir-residenza jew l-impjieg fuq bażi permanenti.

6.   Xejn f'dan il-Kapitolu ma jipprevjeni lill-Partijiet milli japplikaw miżuri biex jirregolaw id-dħul ta' persuni fiżiċi, jew is-soġġorn temporanji ta' dawn il-persuni, fit-territorju tagħhom, inklużi dawk il-miżuri meħtieġa biex tkun protetta l-integrità, u jkun żgurat il-moviment regolat ta' persuni fiżiċi min-naħa għall-oħra tal-fruntieri, sakemm tali miżuri ma jiġux applikati b'tali mod li jġibu fix-xejn jew ikunu ta' ħsara għall-benefiċċji dovuti lil xi waħda mill-Partijiet skont id-dispożizzjonijiet ta' dan il-Kapitolu (1).

7.   Dan il-Kapitolu ma japplikax għal miżuri adottati jew miżmuma mill-Partijiet li jaffettwaw il-kummerċ fis-servizzi u l-istabbiliment fis-settur awdjoviżiv.

Artikolu 40

Definizzjonijiet

Għall-finijiet ta' dan il-Kapitolu:

Taqsima 2

L-istabbiliment u l-provvista transfruntiera ta' servizzi

Subtaqsima 1

L-attivitajiet ekonomiċi kollha

Artikolu 41

Kamp ta' applikazzjoni u kopertura

1.   Din is-Subtaqsima tapplika għall-miżuri mill-Partijiet li jaffettwaw l-istabbiliment fl-attivitajiet ekonomiċi kollha u fil-provvista transfruntiera ta' servizzi.

2.   Il-Partijiet jikkonfermaw id-drittijiet u l-obbligi rispettivi tagħhom li joħorġu mill-impenji tagħhom skont il-GATS.

Għal aktar ċertezza, fir-rigward tas-servizzi, l-iskedi GATS rispettivi tal-Partijiet ta' impenji speċifiċi (6), inklużi r-riżervi u l-listi ta' eżenzjonijiet tan-nazzjon l-iktar iffavorit, għandhom jiġu inkorporati u jsiru parti minn dan il-Ftehim u għandhom japplikaw.

Artikolu 42

Titjib progressiv tal-kundizzjonijiet għall-istabbiliment

1.   Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni li jiltaqa' fil-konfigurazzjoni tal-kummerċ għandu jagħmel rakkomandazzjonijiet lill-Partijiet għal aktar liberalizzazzjoni tal-istabbiliment fil-kuntest ta' dan il-Ftehim.

2.   Il-Partijiet għandhom ifittxu li jevitaw l-adozzjoni ta' kwalunkwe miżura li tagħmel il-kundizzjonijiet għall-istabbiliment aktar ristrettivi mis-sitwazzjoni eżistenti fil-jum ta' qabel id-data tal-iffirmar ta' dan il-Ftehim.

Artikolu 43

Titjib progressiv tal-kundizzjonijiet għal provvista transfruntiera ta' servizzi

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tal-liberalizzazzjoni tal-provvista transfruntiera ta' servizzi bejn il-Partijiet.

2.   Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni li jiltaqa' fil-konfigurazzjoni tal-kummerċ għandu jagħmel rakkomandazzjonijiet lill-Partijiet għal aktar liberalizzazzjoni ta' provvista transfruntiera tas-servizzi fil-kuntest ta' dan il-Ftehim.

Subtaqsima 2

Attivitajiet ekonomiċi minbarra servizzi

Artikolu 44

Kamp ta' applikazzjoni u kopertura

Din is-Subtaqsima tapplika għall-miżuri mill-Partijiet li jaffettwaw l-istabbiliment fl-attivitajiet ekonomiċi kollha, għajr is-servizzi.

Artikolu 45

Trattament ta' nazzjon l-iktar iffavorit

1.   Kull Parti għandha tagħti lil persuni ġuridiċi tal-Parti l-oħra trattament mhux inqas favorevoli minn dak li tagħti lil persuni ġuridiċi ta' kull pajjiż terz fir-rigward tal-istabbiliment tagħhom.

2.   Kull Parti għandha tagħti lil persuni ġuridiċi tal-Parti l-oħra trattament mhux inqas favorevoli minn dak li tagħti lil persuni ġuridiċi ta' kull pajjiż terz fir-rigward tat-tħaddim ta' persuni ġuridiċi tal-Parti l-oħra stabbiliti fit-territorju tal-ewwel Parti.

3.   Kull vantaġġ, favur, privileġġ jew immunità mogħtija, b'rabta ma' rekwiżiti ta' kontenut lokali, mir-Repubblika tal-Każakistan lil persuni ġuridiċi ta' membru tad-WTO stabbiliti fir-Repubblika tal-Każakistan fil-forma ta' persuna ġuridika għandu jingħata minnufih u mingħajr kundizzjonijiet lil persuni ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea stabbiliti fir-Repubblika tal-Każakistan fil-forma ta' persuna ġuridika.

4.   It-trattament mogħti skont id-dispożizzjonijiet tal-paragrafi 1 u 2 m'għandux japplika għal trattament mogħti minn kull parti skont il-ftehimiet ta' integrazzjoni ekonomika, ftehimiet ta' kummerċ ħieles, ftehimiet dwar evitar ta' taxxa doppja u ftehimiet li primarjament jirregolaw kwistjonijiet ta' tassazzjoni u lanqas m'għandu jiġi interpretat bħala li jestendi għall-protezzjoni tal-investimenti, ħlief it-trattament li joħroġ mill-Artikolu 46, proċeduri ta' soluzzjoni tat-tilwim bejn l-investitur u l-istat

5.   Minkejja l-paragrafu 4, fir-rigward ta' riżorsi strateġiċi u oġġetti, ir-Repubblika tal-Każakistan fl-ebda każ m'għandha tagħti lil sussidjarji ta' persuni ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea stabbiliti fir-Repubblika tal-Każakistan fil-forma ta' persuna ġuridika, trattament inqas favorevoli minn dak mogħti wara d-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu għal sussidjarji ta' persuni ġuridiċi ta' kull pajjiż terz stabbiliti fir-Repubblika tal-Każakistan fil-forma ta' persuna ġuridika.

Artikolu 46

Trattament nazzjonali

Soġġett għar-riżervi tal-Partijiet stabbiliti fl-Anness I,

Taqsima 3

Preżenza temporanja ta' persuni fiżiċi għal finijiet ta' negozju

Artikolu 47

Kopertura u definizzjonijiet

1.   Din it-Taqsima tapplika għall-miżuri tal-Partijiet li jirrigwardaw id-dħul, u s-soġġorn temporanju, fit-territorji tagħhom ta' viżitaturi kummerċjali għall-finijiet ta' stabbiliment, ħaddiema bi trasferiment intraazjendali, u fornituri ta' servizzi kuntrattwali f'konformità mal-Artikolu 39(5) u (6).

2.   Għall-finijiet ta' din it-Taqsima:

Artikolu 48

Ħaddiema bi trasferiment intraażjendali u viżitaturi kummerċjali għal finijiet ta' stabbiliment

1.   Għas-servizzi, il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-obbligi rispettivi tagħhom li joriġinaw mill-impenji tagħhom skont il-GATS fir-rigward tad-dħul u s-soġġorn temporanju ta' ħaddiema bi trasferiment intraażjendali jew viżitaturi kummerċjali għal finijiet ta' stabbiliment. Ir-riżervi elenkati fih japplikaw (9).

2.   Għal attivitajiet ekonomiċi minbarra servizzi u soġġetti għar-riżervi stabbiliti fl-Anness II:

Artikolu 49

Il-fornituri ta' servizz kuntrattwali

1.   Ir-Repubblika tal-Każakistan għandha tippermetti l-provvista ta' servizzi fit-territorju tagħha minn persuni ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea permezz tal-preżenza ta' persuni fiżiċi li jkunu ċittadini ta' Stati Membri tal-Unjoni Ewropea, soġġett għall-kundizzjonijiet li ġejjin:

2.   Ir-Repubblika tal-Każakistan għandha tippermetti l-provvista ta' servizzi fit-territorju tagħha minn persuni ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea permezz tal-preżenza ta' persuni fiżiċi jekk il-kuntratt tas-servizz jissodisfa l-kundizzjonijiet li ġejjin:

3.   L-Unjoni Ewropea tafferma mill-ġdid l-obbligi rispettivi tagħha li joħorġu mill-impenji taħt il-GATS fir-rigward tad-dħul u s-soġġorn temporanju ta' fornituri ta' servizzi kuntrattwali. Ir-riżervi elenkati fih japplikaw (12).

Artikolu 50

It-trattament tan-nazzjon l-aktar iffavorit

1.   It-trattament konċess mill-Unjoni Ewropea lil fornituri ta' servizzi kuntrattwali fir-Repubblika tal-Każakistan m'għandux ikun inqas favorevoli minn dak mogħti lil fornituri ta' servizzi kuntrattwali ta' xi pajjiż terz.

2.   Trattament mogħti skont ftehimiet oħra konklużi mill-Unjoni Ewropea ma' pajjiż terz li huma notifikati skont l-Artikolu V tal-GATS, jew li jibbenefikaw mill-kopertura tal-lista tal-GATS tal-Unjoni Ewropea tal-eżenzjonijiet tan-nazzjon l-aktar iffavorit, għandu jkun eskluż mill-kamp ta' applikazzjoni tal-paragrafu 1. Trattament li ġej mill-armonizzazzjoni ta' regolamenti bbażati fuq ftehimiet konklużi mill-Unjoni Ewropea li jipprovdu għar-rikonoxximent reċiproku skont l-Artikolu VII tal-GATS għandu ukoll jiġi eskluż mill-kamp ta' applikazzjoni tal-paragrafu 1.

3.   Jekk ir-Repubblika tal-Każakistan tagħti trattament aktar favorevoli minn dak previst f'dan il-Ftehim lil fornituri ta' servizzi kuntrattwali ta' xi membru ieħor tad-WTO, ħlief għall-pajjiżi tal-Komunità ta' Stati Indipendenti (KSI) u l-pajjiżi li huma partijiet għall-ftehimiet ta' integrazzjoni ekonomika mar-Repubblika tal-Każakistan, dak it-trattament għandu jiġi applikat lil fornituri ta' servizzi kuntrattwali tal-Unjoni Ewropea. Trattament li ġej mill-armonizzazzjoni ta' regolamenti bbażati fuq ftehimiet konklużi mill-Unjoni Ewropea għar-rikonoxximent reċiproku skont l-Artikolu VII tal-GATS għandu jiġi wkoll eskluż minn din id-dispożizzjoni.

Artikolu 51

Titjib progressiv tal-kundizzjonijiet għal preżenza temporanja ta' persuni fiżiċi għal skopijiet ta' negozju

Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni li jiltaqa' fil-konfigurazzjoni tal-Kummerċ għandu jagħmel rakkomandazzjonijiet lill-Partijiet għal aktar liberalizzazzjoni tal-preżenza temporanja ta' persuni fiżiċi għal skopijiet ta' negozju.

Taqsima 4

Regolamentazzjoni domestika

Artikolu 52

Kamp ta' applikazzjoni u kopertura

1.   Id-dixxiplini stipulati fl-Artikolu 53 għandhom japplikaw għal miżuri mill-Partijiet marbuta mal-proċeduri ta' liċenzjar u ta' kwalifika li jaffettwaw:

2.   Id-dixxiplini stipulati fl-Artikolu 53 għandhom japplikaw għall-attivitajiet ekonomiċi kollha li jaqgħu taħt il-kamp ta' applikazzjoni ta' dan il-Kapitolu. Għas-servizzi, huma għandhom japplikaw sal-punt tal-impenji speċifiċi tal-Parti rilevanti taħt il-GATS (13). Dawn id-dixxiplini ma japplikawx għal miżuri sal-punt li jikkostitwixxu limitazzjonijiet suġġetti għall-iskedar skont l-Artikoli XVI jew XVII tal-GATS.

Artikolu 53

Liċenzjar u kwalifiki

1.   Kull Parti għandha tiżgura li l-proċeduri ta' liċenzjar u ta' kwalifiki għall-iskop li tinkiseb awtorizzazzjoni għall-provvista ta' servizz jew għall-istabbiliment ikunu raġonevoli, ċari u rilevanti għall-għanijiet ta' politika sottostanti, filwaqt li titqies in-natura tar-rekwiżiti li għandhom jiġu ssodisfati u l-kriterji li jridu jiġu evalwati, u fihom infushom ma jikkostitwixxux restrizzjoni fuq il-provvista ta' servizzi jew l-istabbiliment.

2.   Fejn jeżistu perijodi ta' żmien speċifiċi għall-applikazzjonijiet, applikant għandu jingħata perijodu ta' żmien raġonevoli biex jippreżenta applikazzjoni. L-awtorità kompetenti għandha tagħti bidu għall-ipproċessar ta' applikazzjoni mingħajr dewmien żejjed. Fejn possibbli, l-applikazzjonijiet għandhom jiġu aċċettati f'format elettroniku skont l-istess kundizzjonijiet ta' awtentiċità bħall-applikazzjonijiet ippreżentati f'format kartaċeju.

3.   Il-kopji awtentikati għandhom jiġu aċċettati, fejn possibbli, minflok id-dokumenti oriġinali.

4.   Kull Parti għandha tiżgura li l-proċessar ta' applikazzjoni, inkluż l-ilħuq ta' deċiżjoni finali, jintemm fi żmien raġonevoli speċifikat fil-leġislazzjoni tagħha, jew, f'kull każ, mingħajr dewmien żejjed. Kull Parti għandha tagħmel ħilitha biex tistabbilixxi ż-żmien normali għall-ipproċessar ta' applikazzjoni. Kull Parti għandha tiżgura li liċenzja jew awtorizzazzjoni, ladarba tingħata, tidħol fis-seħħ mingħajr dewmien żejjed bi qbil mat-termini u l-kundizzjonijiet speċifikati fiha.

5.   Kull Parti għandha tiżgura li t-tariffi tal-liċenzji (14) jkunu raġonevoli f'termini tal-ispejjeż imġarrba mill-awtorità kompetenti, u li fihom infushom ma jirrestrinġux il-provvista tas-servizz jew l-istabbiliment.

6.   Fejn l-awtorità kompetenti tqis li l-applikazzjoni mhijiex kompluta jew tiddetermina li tkun teħtieġ informazzjoni addizzjonali, hija għandha, fi żmien raġonevoli:

7.   Jekk l-awtorità kompetenti tirrifjuta applikazzjoni, hija għandha tinforma lill-applikant mingħajr dewmien żejjed, u sa fejn ikun prattikabbli, bil-miktub. L-awtorità kompetenti għandha tinforma lill-applikant, wara talba, bir-raġunijiet għar-rifjut tal-applikazzjoni u fejn possibbli, b'kull nuqqas li jkun ġie identifikat. Hija għandha tinforma lill-applikant dwar il-proċeduri għall-appell kontra d-deċiżjoni skont il-leġislazzjoni rilevanti. L-awtorità kompetenti għandha tippermetti applikant jippreżenta applikazzjoni ġdida skont il-proċeduri stabbiliti tal-awtorità rilevanti, ħlief fejn l-awtorità rilevanti tillimita n-numru ta' liċenzji jew id-determinazzjonijiet ta' kwalifiki.

8.   Kull Parti għandha tiżgura li l-proċeduri użati minn, u d-deċiżjonijiet ta', l-awtorità kompetenti fil-proċedura ta' liċenzjar jew awtorizzazzjoni, ikunu imparzjali fir-rigward tal-applikanti kollha. L-awtorità kompetenti għandha tilħaq id-deċiżjoni tagħha b'mod indipendenti u m'għandha tkun responsabbli lejn l-ebda fornitur tas-servizzi jew investitur li għalih tkun tinħtieġ il-liċenzja jew l-awtorizzazzjoni.

Taqsima 5

Dispożizzjonijiet speċifiċi għas-settur

Artikolu 54

Trasport marittimu internazzjonali

1.   Dan l-Artikolu jistabbilixxi l-prinċipji għal-liberalizzazzjoni tas-servizzi tat-trasport marittimu internazzjonali. Dan l-Artikolu huwamingħajr preġudizzju għad-drittijiet u l-obbligi li joħorġu minn impenji ta' GATS ta' kull Parti.

2.   Għall-finijiet ta' dan l-Artikolu, “trasport marittimu internazzjonali” tinkludi operazzjonijiet ta' trasport bieb bieb u multimodali, li huwa l-ġarr tal-merkanzija fejn jintuża aktar minn mezz wieħed ta' trasport, li jinvolvi parti mill-vjaġġ fuq il-baħar, b'dokument wieħed tat-trasport u, f'dan ir-rigward jinkludi d-dritt tal-fornituri tat-trasport marittimu internazzjonali li jikkuntrattaw direttament fornituri ta' mezzi oħrajn ta' trasport.

3.   Fir-rigward ta' attivitajiet, imsemmija fil-paragrafu 4, li jitwettqu minn aġenziji tat-tbaħħir għall-provvista ta' servizzi fir-rigward ta' trasport marittimu internazzjonali, kull Parti għandha tippermetti lil persuni ġuridiċi tal-Parti l-oħra li jistabbilixxu sussidjarji jew fergħat fit-territorju tagħha, taħt il-kundizzjonijiet ta' stabbiliment u operat mhux inqas favorevoli minn dawk mogħtija lil sussidjarji jew fergħat tagħha stess jew lil sussidjarji jew fergħat ta' kull pajjiż terz, skont liema jkunu l-aħjar.

Dan il-paragrafu ma japplikax għall-istabbiliment għall-iskop tal-operat ta' flotta taħt il-bandiera nazzjonali ta' Stat Membru tal-Unjoni Ewropea jew tar-Repubblika tal-Każakistan.

4.   Dawn l-attivitajiet jinkludu, iżda mhumiex limitati għal:

5.   Fid-dawl tal-livelli eżistenti ta' liberalizzazzjoni rigward il-provvista transfruntiera ta' servizzi bejn il-Partijiet fit-trasport marittimu internazzjonali:

6.   Fl-applikazzjoni tal-prinċipji stipulati fil-paragrafu 5, il-Partijiet għandhom:

7.   Persuni fiżiċi u ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea li jipprovdu servizzi ta' trasport marittimu internazzjonali għandhom ikunu liberi li jipprovdu servizzi internazzjonali marittimu u tax-xmajjar f'passaġġi fuq l-ilma interni tar-Repubblika tal-Każakistan u viċi versa.

8.   Kull Parti għandha tpoġġi għad-dispożizzjoni tal-fornituri tat-trasport marittimu internazzjonali tal-Parti l-oħra, b'termini u kundizzjonijiet raġonevoli u mhux diskriminatorji, is-servizzi segwenti fil-port: pilotaġġ, għajnuna għall-irmonk, għoti ta' proviżjonijiet, għoti tal-fjuwil u tal-ilma, ġbir tal-iskart u r-rimi tal-iskart tas-saborra, servizzi tal-kaptan portwali, għajnunijiet għan-navigazzjoni, servizzi operazzjonali bbażati fuq l-art essenzjali għall-operazzjonijiet tal-bastimenti, inklużi mezzi ta' komunikazzjoni, provvisti ta' ilma u ta' elettriku, faċilitajiet ta' tiswijiet ta' emerġenza, ankraġġ, servizzi ta' rmiġġ u biex isir l-irmiġġ.

9.   Jekk ir-Repubblika tal-Każakistan tagħti trattament aktar favorevoli għat-trasport marittimu lil xi membru ieħor tad-WTO, għajr lil Stati Kostali tal-Baħar Kaspju u lil-pajjiżi tal-KSI, dawk it-termini għandhom jiġu applikati fuq il-persuni fiżiċi u ġuridiċi tal-Unjoni Ewropea.

Artikolu 54 bis

Toroq, ferroviji, ilma navigabbli intern u trasport bl-ajru

Bil-ħsieb li jkun żgurat l-iżvilupp ikkoordinat tat-trasport bejn il-Partijiet, li għandu jkun adattat għall-ħtiġiet kummerċjali reċiproċi tagħhom, il-kundizzjonijiet tal-aċċess reċiproku għas-suq tas-servizzi ta' ġarr fit-triq, bil-ferrovija u fl-ilma navigabbli intern, u jekk applikabbli, it-trasport bl-ajru jistgħu jkunu ttrattati bi ftehimiet speċifiċi potenzjali nnegozjati bejn il-Partijiet wara d-dħul fis-seħħ ta' dan il-Ftehim.

Taqsima 6

Eċċezzjonijiet

Artikolu 55

Eċċezzjonijiet ġenerali

1.   Soġġett għar-rekwiżit li tali miżuri ma jiġux applikati b'mod li jikkostitwixxi mezz ta' diskriminazzjoni arbitrarja jew mhux ġustifikabbli bejn pajjiżi fejn ikun hemm kundizzjonijiet simili, jew restrizzjoni moħbija fuq l-istabbiliment, inklużi l-operazzjonijiet, jew il-provvista transfruntiera ta' servizzi, xejn f'dan il-Kapitolu m'għandu jinftiehem li jimpedixxi l-adozzjoni jew l-infurzar min-naħa ta' xi Parti, ta' miżuri:

2.   Dan il-Kapitolu m'għandux japplika għas-sistemi ta' sigurtà soċjali rispettivi tal-Partijiet jew għal attivitajiet fit-territorju ta' kull Parti, li huma marbuta, anki okkażjonalment, mal-eżerċizzju ta' awtorità governattiva.

Taqsima 7

Investiment

Artikolu 56

Rieżami u konsultazzjonijiet

Sabiex jiġu identifikati l-ostakli għall-investiment, il-Partijiet flimkien għandhom jirrevedu l-qafas legali tal-investiment mhux aktar tard minn tliet snin wara d-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu. Fuq il-bażi ta' dan ir-rieżami, huma għandhom jikkunsidraw l-opportunità li jibdew in-negozjati sabiex jindirizzaw ostakoli bħal dawn, bl-għan li dan il-Ftehim ikun issupplementat, fosthom fir-rigward tal-prinċipji ġenerali tal-protezzjoni tal-investiment.

KAPITOLU 6

Ċaqliq ta' kapital u pagamenti

Artikolu 57

Kont kurrenti

Kull Parti għandha tawtorizza, f'munita liberament konvertibbli u skont l-Artikoli tal-Ftehim tal-Fond Monetarju Internazzjonali (FMI), kif applikabbli, kull ħlas u trasferiment fil-kont kurrenti tal-bilanċ ta' pagamenti bejn il-Partijiet.

Artikolu 58

Il-moviment tal-kapital

1.   Fir-rigward ta' tranżazzjonijiet fuq il-kont kapitali u finanzjarju tal-bilanċ tal-pagamenti u mingħajr preġudizzju għal dispożizzjonijiet oħra ta' dan il-Ftehim,, il-Partijiet jintrabtu li ma jimponu l-ebda restrizzjonijiet fuq il-moviment liberu ta' kapital relatat ma' investimenti diretti magħmula skont il-liġijiet tal-pajjiż ospitant, ma' attivitajiet ekonomiċi koperti mill-Kapitolu 5 (Il-Kummerċ fis-Servizzi u l-Istabbiliment) ta' dan it-Titolu u mal-likwidazzjoni u r-ripatrijazzjoni ta' tali kapital investit u ta' kull profitt iġġenerat minnu.

2.   Fir-rigward ta' tranżazzjonijiet fuq il-kont kapitali u finanzjarju tal-bilanċ tal-pagamenti li ma jkunux koperti mill-paragrafu 1, u mingħajr preġudizzju għal dispożizzjonijiet oħra ta'dan il-Ftehim, kull Parti għandha tiżgura, skont il-liġijiet tagħha, il-moviment liberu tal-kapital relatat ma', fost l-oħrajn:

3.   Mingħajr preġudizzju għal dispożizzjonijiet oħra ta' dan il-Ftehim, il-Partijiet m'għandhom idaħħlu l-ebda restrizzjonijiet ġodda fuq il-moviment ta' kapital bejn ir-residenti tal-Partijiet u m'għandhomx jirrendu l-arranġamenti eżistenti aktar restrittivi.

4.   Il-Partijiet jistgħu jagħmlu konsultazzjonijiet bl-għan li jiffaċilitaw aktar il-moviment ta' kapital bejniethom.

Artikolu 59

Eċċezzjonijiet

Suġġett għar-rekwiżit li tali miżuri ma jiġux applikati b'mod li jikkostitwixxi mezz ta' diskriminazzjoni arbitrarja u mhux ġustifikata bejn pajjiżi fejn ikun hemm kundizzjonijiet simili, jew restrizzjoni moħbija fuq il-movimenti ta' kapital, xejn f'dan il-Kapitolu m'għandu jinftiehem li jimpedixxi l-adozzjoni jew l-infurzar minn kull Parti, ta' miżuri:

Artikolu 60

Miżuri ta' salvagwardja temporanji rigward movimenti ta' kapital, pagamenti jew trasferimenti

F'ċirkostanzi eċċezzjonali ta' diffikultajiet serji fit-tħaddim tal-politika monetarja u tar-rata tal-kambju, fil-każ tar-Repubblika tal-Każakistan, jew it-tħaddim tal-unjoni ekonomika u monetarja, fil-każ tal-Unjoni Ewropea, jew it-theddida ta' dan, jistgħu jittieħdu miżuri ta' salvagwardja strettament meħtieġa mill-parti kkonċernata fir-rigward ta' moviment ta' kapitali, pagamenti jew trasferimenti għal perijodu ta' mhux aktar minn sena. Il-Parti li żżomm jew li tadotta tali miżuri ta' salvagwardja għandha tinforma lill-Parti l-oħra minnufih u tippreżenta, malajr kemm jista' jkun, skedar għat-tneħħija tagħhom.

KAPITOLU 7

Proprjetà intellettwali

Artikolu 61

Għanijiet

L-għanijiet ta' dan il-Kapitolu huma:

Taqsima 1

Prinċipji

Artikolu 62

In-natura u l-kamp ta' applikazzjoni tal-obbligi

1.   Il-Partijiet ifakkru l-obbligu tagħhom li jiżguraw l-implimentazzjoni adegwata u effettiva tal-ftehimiet internazzjonali li jirrigwardaw il-proprjetà intellettwali li tagħhom huma partijiet fosthom il-Ftehim tad-WTO dwar l-Aspetti tad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali Relatati mal-Kummerċ (“il-Ftehim TRIPS”). Id-dispożizzjonijiet ta' dan il-Kapitolu għandhom jikkumplimentaw u jispeċifikaw ulterjorment id-drittijiet u l-obbligi bejn il-Partijiet skont il-Ftehim TRIPS u ftehimiet internazzjonali oħra fil-qasam tal-proprjetà intellettwali.

2.   Għall-finijiet ta' dan il-Ftehim, it-terminu “proprjetà intellettwali” jirreferi, fost l-oħrajn, għall-kategoriji kollha tal-proprjetà intellettwali msemmija fl-Artikoli 65 sa 96.

3.   Il-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali tinkludi l-protezzjoni kontra kompetizzjoni inġusta kif imsemmi fl-Artikolu 10 bis tal-Konvenzjoni ta' Pariġi għall-Protezzjoni tal-Proprjetà Industrijali tal-1883, kif riveduta u emendata (“il-Konvenzjoni ta' Pariġi”).

4.   Dan il-Kapitolu m'għandux jipprevjeni lill-Partijiet milli japplikaw dispożizzjonijiet fil-liġi tagħhom li jipprovdu għal standards ogħla għall-protezzjoni u l-infurzar tal-proprjetà intellettwali, sakemm dawk id-dispożizzjonijiet ma jiksrux id-dispożizzjonijiet ta' dan il-Kapitolu.

Artikolu 63

Trasferiment tat-Teknoloġija

1.   Il-Partijiet jaqblu li jiskambjaw opinjonijiet u informazzjoni dwar il-liġi u l-prattiki internazzjonali tagħhom fir-rigward tal-protezzjoni u l-infurzar tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, li jaffettwaw it-trasferiment tat-teknoloġija. B'mod partikolari, dan għandu jinkludi skambji dwar miżuri sabiex jiffaċilitaw il-flussi ta' informazzjoni, is-sħubijiet kummerċjali, u l-liċenzjar u s-sottokuntrattar ta' ftehimiet volontarji. Għandha tingħata attenzjoni partikolari għall-kundizzjonijiet neċessarji sabiex jinħoloq ambjent adegwat li jippermetti t-trasferiment tat-teknoloġija fil-pajjiżi ospitanti, inklużi kwistjonijiet bħall-qafas legali domestiku u l-iżvilupp tal-kapital uman.

2.   Meta jittieħdu miżuri fir-rigward tat-trasferiment tat-teknoloġija, l-interessi leġittimi tad-detenturi tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali għandhom ikunu mħarsa.

Artikolu 64

Eżawriment

Kull Parti għandha tapplika reġim ta' eżawriment nazzjonali jew reġjonali (17) ta' drittijiet ta' proprjetà intellettwali, skont il-liġi nazzjonali rispettiva tagħha, fir-rigward tad-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, disinji, jew trademarks.

Taqsima 2

Standards li jirrigwardaw id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali

DRITTIJIET TAL-AWTUR U DRITTIJIET RELATATI

Artikolu 65

Protezzjoni mogħtija

Kull Parti għandha tikkonforma mad-drittijiet u l-obbligi stabbiliti fil-ftehimiet internazzjonali li ġejjin:

Artikolu 66

Awturi

Kull Parti għandha, fir-rigward tal-awturi, tipprovdi għad-dritt esklussiv li jawtorizzaw jew jipprojbixxu:

Artikolu 67

Artisti interpreti

Kull Parti għandha, fir-rigward tal-artisti interpreti, tipprovdi għad-dritt esklussiv li jawtorizzaw jew jipprojbixxu:

Artikolu 68

Produtturi ta' fonogrammi

Kull Parti għandha, fir-rigward tal-produtturi ta' fonogrammi, tipprovdi għad-dritt esklussiv li jawtorizzaw jew jipprojbixxu:

Artikolu 69

L-organizzazzjonijiet tax-xandir

Kull Parti għandha, fir-rigward tal-organizzazzjonijiet tax-xandir, tipprovdi għad-dritt esklussiv li jawtorizzaw jew jipprojbixxu:

Artikolu 70

Xandir u komunikazzjoni lill-pubbliku

Kull Parti għandha tipprovdi għad-dritt li jkun żgurat li titħallas remunerazzjoni unika ekwa mill-utent, jekk fonogramma ppubblikata għall-finijiet kummerċjali, jew riproduzzjoni tagħha, tintuża għax-xandir b'mezzi mingħajr fili jew għal kull komunikazzjoni lill pubbliku, u li jkun żgurat li dik ir-remunerazzjoni titqassam bejn l-artisti interpreti u l-produtturi tal-fonogrammi rilevanti. Kull Parti tista', fin-nuqqas ta' ftehim bejn l-artisti interpreti u l-produtturi tal-fonogrammi, tistipula l-kundizzjonijiet għat-tqassim ta' dik ir-remunerazzjoni bejniethom.

Artikolu 71

Terminu ta' protezzjoni

1.   Id-drittijiet tal-awtur ta' xogħol artistiku jew letterarju skont it-tifsira tal-Artikolu 2 tal-Konvenzjoni ta' Berna huma validi tul il-ħajja tal-awtur u għal mhux inqas minn 70 sena wara mewtu.

2.   Fil-każ ta' biċċa xogħol ta' aktar minn awtur wieħed, it-terminu msemmi fil-paragrafu 1 għandu jkun ikkalkulat mill-mewt tal-aħħar awtur li jibqa' ħaj.

3.   Id-drittijiet tal-artisti interpreti għandhom jiskadu mhux qabel 50 sena wara d-data tar-rappreżentazzjoni. Madankollu, jekk ir-reġistrazzjoni ta' rappreżentazzjoni tkun ippubblikata legalment jew komunikata legalment lill-pubbliku f'dan il-perijodu, id-drittijiet għandhom jiskadu mhux qabel 50 sena wara d-data tal-ewwel pubblikazzjoni bħal din jew l-ewwel komunikazzjoni bħal din lill-pubbliku, liema minnhom tkun l-ewwel;

4.   Id-drittijiet tal-produtturi ta' fonogrammi għandhom jiskadu mhux qabel 50 sena wara li ssir ir-reġistrazzjoni. Madankollu, jekk il-fonogramma tkun ġiet ippubblikata legalment f'dan il-perijodu, id-drittijiet imsemmija għandhom jiskadu mhux qabel 50 sena wara d-data tal-ewwel pubblikazzjoni legali. Jekk ma tkun saret l-ebda pubblikazzjoni legali fil-perijodu msemmi fl-ewwel sentenza, u jekk il-fonogramma tkun ġiet legalment ikkomunikata lill-pubbliku matul dak il-perijodu, id-drittijiet imsemmija għandhom jiskadu mhux qabel 50 sena wara d-data tal-ewwel komunikazzjoni legali lill-pubbliku.

5.   Id-drittijiet tal-organizzazzjonijiet tax-xandir għandhom jiskadu mhux qabel 50 sena wara l-ewwel trażmissjoni ta' xandira, kemm jekk dik ix-xandira tiġi trażmessa b'mezzi bil-fili kif ukoll jekk mingħajr fili, inkluż bil-kejbil jew bis-satellita.

6.   It-termini stipulati f'dan l-Artikolu għandhomjiġu kkalkolati mill-ewwel ta' Jannar tas-sena li ssegwi l-avveniment li jagħti bidu għalihom.

7.   It-termini ta' protezzjoni jistgħu jaqbżu t-termini stabbiliti f'dan l-Artikolu.

Artikolu 72

Protezzjoni ta' miżuri teknoloġiċi

1.   Kull Parti għandha tipprovdi protezzjoni legali adegwata kontra ċ-ċirkomvenzjoni ta' kull miżura teknoloġika effettiva, li l-persuna kkonċernata twettaq fl-għarfien, jew b'bażi raġonevoli ta' għarfien, li hija tkun qiegħda ssegwi dak l-għan.

2.   Kull Parti għandha tipprovdi protezzjoni legali adegwata kontra l-manifattura, l-importazzjoni, id-distribuzzjoni, il-bejgħ, il-kiri, ir-reklamar għall-bejgħ jew għall-kiri, jew il-pussess għal skopijiet kummerċjali, ta' apparat, prodotti jew komponenti, jew il-provvista ta' servizzi li huma prinċipalment diretti lejn jew li jippermettu ċ-ċirkomvenzjoni ta' kull miżura teknoloġika effettiva.

3.   Għall-finijiet ta' dan il-Ftehim, l-espressjoni “miżuri teknoloġiċi” tfisser kull teknoloġija, apparat jew komponent li, fil-proċess normali tat-tħaddim tiegħu, ikun imfassal biex jevita jew jillimita atti, fir-rigward ta' xogħlijiet jew suġġetti oħra, li ma jkunux awtorizzati mid-detentur tad-drittijiet tal-awtur jew tad-drittijiet relatati, hekk kif previst mil-liġi nazzjonali. Miżuri teknoloġiċi għandhom jitqiesu “effettivi” fejn l-użu ta' xogħol protett jew ta' materjal ieħor huwa kontrollat mid-detenturi tad-drittijiet permezz tal-applikazzjoni ta' kontroll għal aċċess jew proċess ta' protezzjoni, bħal kriptaġġ, taqlib jew trasformazzjoni oħra tax-xogħol jew materjal ieħor jew mekkaniżmu ta' kontroll ta' kkupjar, li jilħaq l-għan ta' protezzjoni.

Artikolu 73

Il-protezzjoni ta' informazzjoni dwar l-immaniġġar tad-drittijiet

1.   Kull Parti għandha tipprovdi protezzjoni legali adegwata kontra kull persuna li twettaq xi wieħed mill-atti li ġejjin mingħajr ma jkollha l-awtorità:

jekk dik il-persuna tkun taf, jew ikollha raġunijiet biżżejjed sabiex tkun taf, li billi tagħmel dan tkun qiegħda tikkawża, tippermetti, tiffaċilita jew taħbi l-ksur ta' xi dritt tal-awtur jew dritt relatat kif previst mil-liġi nazzjonali.

2.   Għall-finijiet ta' dan il-Kapitolu, l-espressjoni “informazzjoni dwar l-immaniġġar tad-drittijiet” tfisser kull informazzjoni pprovduta mid-detenturi tad-drittijiet li tidentifika x-xogħol jew suġġett ieħor protett bid-drittijiet tal-awtur jew drittijiet relatati, l-awtur jew kull detentur ieħor ta' drittijiet, jew informazzjoni dwar it-termini u l-kundizzjonijiet tal-użu tax-xogħol jew ta' suġġett ieħor, u kull numru jew kodiċi li jirrappreżenta tali informazzjoni.

3.   Il-paragrafu 1 għandu japplika meta xi wieħed mil-elementi ta' informazzjoni msemmija fil-paragrafu 2 ikun assoċjat ma' kopja, jew jidher b'rabta mal-komunikazzjoni lill-pubbliku ta' xogħol jew ta' suġġett ieħor li huwa protett bid-drittijiet tal-awtur jew drittijiet relatati.

Artikolu 74

Eċċezzjonijiet u limitazzjonijiet

1.   Skont il-konvenzjonijiet u l-ftehimiet internazzjonali li għalihom huma partijiet, kull Parti tista' tipprovdi għal limitazzjonijiet jew eċċezzjonijiet għad-drittijiet stabbiliti fl-Artikoli 66 sa 70, f'ċerti każi speċjali biss li ma jmorrux kontra l-isfruttament normali tax-xogħlijiet jew ta' suġġett ieħor u li ma jippreġudikawx b'mod mhux raġonevoli l-interessi leġittimi tad-detenturi tad-drittijiet.

2.   Kull Parti għandha tipprovdi li l-atti temporanji ta' riproduzzjoni msemmija fl-Artikoli 66 sa 70, li huma temporanji jew inċidentali, li huma parti integrali u essenzjali ta' proċess teknoloġiku u li l-għan ewlieni tagħhom hu li jippermettu:

ta' xogħol jew suġġett ieħor li għandu jsir, u li ma jkollhom ebda sinifikat ekonomiku indipendenti, għandhom ikunu eżenti mid-dritt ta' riproduzzjoni previst fl-Artikoli 66 sa 69.

Artikolu 75

Dritt ta' bejgħ mill-ġdid

Kull Parti għandha tipprovdi, għall-benefiċċju tal-awtur ta' xogħol artistiku oriġinali li huwa ċittadin tal-Parti l-oħra u għall-benefiċċju tas-suċċessur tagħha fit-titolu, dritt ta' bejgħ mill-ġdid, li jkun definit bħala dritt inaljenabbli, li ma jistax jitneħħa, lanqas bil-quddiem, sabiex jirċievi royalty ibbażata fuq il-prezz tal-bejgħ miksub mill-bejgħ mill-ġdid tax-xogħol, wara l-ewwel trasferiment tax-xogħol mill-awtur. Il-livelli limitu u r-rati tal-ġbir ta' royalties għandhom jiġu stabbiliti skont il-liġi nazzjonali tal-Parti fejn isir il-bejgħ mill-ġdid (19).

Artikolu 76

Kooperazzjoni dwar l-immaniġġar kollettiv tad-drittijiet tal-awtur

Il-Partijiet għandhom jieħdu miżuri raġonevoli bħal dawn li jistgħu jkunu disponibbli għalihom biex jiffaċilitaw l-istabbiliment ta' ftehimiet bejn is-soċjetajiet tal-immaniġġar kollettiv rispettivi tagħhom bl-għan li jiġi żgurat aċċess reċiproku u twassil ta' xogħlijiet u ta' materjal protett ieħor b'mod aktar faċli bejn it-territorji tal-Partijiet, kif ukoll it-trasferiment ta' royalties bejniethom għall-użu ta' dawn ix-xogħlijiet jew suġġett ieħor protett. Il-Partijiet għandhom jieħdu wkoll miżuri raġonevoli bħal dawn li jistgħu jkunu disponibbli għalihom biex jiksbu livell għoli ta' razzjonalizzazzjoni u trasparenza fir-rigward tat-twettiq tal-kompiti tas-soċjetajiet tal-immaniġġar kollettiv rispettivi tagħhom.

TRADEMARKS

Artikolu 77

Ftehimiet internazzjonali

Kull Parti għandha:

Artikolu 78

Proċedura ta' Reġistrazzjoni

1.   Kull Parti għandha tipprovdi għal sistema ta' reġistrazzjoni tat-trademarks fejn kull deċiżjoni finali meħuda mill-awtorità kompetenti rilevanti tat-trademarks għandha tkun raġunata u kkomunikata bil-miktub kif xieraq lill-applikant li jkollu l-opportunità li jikkontestaha quddiem l-awtorità tat-trademarks kompetenti u li jappellaha quddiem il-Qorti.

2.   Kull Parti għandha tipprovdi għall-possibbiltà li d-dententuri tad-drittijiet jopponu applikazzjonijiet għat-trademarks jew reġistrazzjonijiet. Il-proċedimenti f'każ ta' oppożizzjoni għandhom ikunu kuntrarji.

3.   Kull Parti għandha tipprovdi database elettronika pubblikament disponibbli tar-reġistrazzjonijiet tat-trademarks.

Artikolu 79

Trademarks magħrufa

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw bl-għan li l-protezzjoni ta' trademarks magħrufin sew, kif imsemmi fl-Artikolu 6bis tal-Konvenzjoni ta' Pariġi u l-Artikolu 16(2) u (3) tal-Ftehim TRIPS, tkun effettiva.

Artikolu 80

Eċċezzjonijiet għad-drittijiet mogħtija minn trademark

Kull Parti għandha tipprovdi għal eċċezzjonijiet limitati għad-drittijiet mogħtija minn trademark, bħall-użu ġust ta' termini deskrittivi, l-użu ta' indikazzjonijiet ġeografiċi jew eċċezzjonijiet limitati oħra, li jqisu l-interessi leġittimi tal-proprjetarju tat-trademark u tal-partijiet terzi.

INDIKAZZJONIJIET ĠEOGRAFIĊI

Artikolu 81

Definizzjoni

L-indikazzjonijet ġeografiċi huma, għall-għanijiet ta' dan il-Ftehim, indikazzjonijiet li jidentifikaw prodott ġej minn territorju ta' Parti, jew reġjun jew lokalità f'dak it-territorju, fejn il-kwalità, reputazzjoni jew xi karatteristika oħra partikolari tal-prodott hija attriwibbli essenzaliment għall-oriġini ġeografika.

Artikolu 82

Il-Prinċipji tal-Protezzjoni tal-Indikazzjonijiet Ġeografiċi

1.   Kull Parti għandha tiżgura protezzjoni adegwata u indefinita ta' indikazzjonijiet ġeografiċi, permezz ta' sistema sui generis ta' protezzjoni u b'konformità mal-liġi nazzjonali, sakemm l-indikazzjoni ġeografika tgawdi protezzjoni legali fil-pajjiż ta' oriġini.

2.   Għal dak l-għan, il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qasam tal-indikazzjonijiet ġeografiċi fuq il-bażi ta' dan l-Artikolu, li jikkomplementa l-istandards minimi stabbiliti fid-dispożizzjonijiet rilevanti tal-Ftehim TRIPS.

3.   Kull Parti għandha tiżgura li s-sistema ta' protezzjoni tal-indikazzjonijiet ġeografiċi tagħha hija miftuħa għar-reġistrazzjoni ta' indikazzjonijiet ġeografiċi tal-Parti l-oħra. Kull Parti għandha tipprovdi database elettronika pubblikament disponibbli ta' indikazzjonijiet ġeografiċi reġistrati.

4.   Fir-rigward tal-indikazzjonijiet ġeografiċi protetti fit-territorju rispettiv tagħha, kull Parti għandha tipprojbixxi u tipprevjeni:

5.   Kull Parti għandha tinforza l-protezzjoni prevista fl-Artikoli 81 sa 83 inkluż, wara talba minn parti interessata, permezz ta' infurzar amministrattiv xieraq skont il-liġi domestika.

6.   Kull Parti għandha tiżgura li l-indikazzjonijiet ġeografiċi protetti jkunu jistgħu jintużaw minn kull operatur li jikkummerċjalizza prodott li jkun konformi mal-ispeċifikazzjoni korrispondenti.

7.   Kull Parti għandha tiżgura li l-ismijiet li jkunu pproteġew skont il-liġi domestika ma jsirux ġeneriċi.

8.   Il-Partijiet m'għandu jkollhom l-ebda obbligu li jirreġistraw indikazzjoni ġeografika fejn, fir-rigward ta' trademark ta' fama jew magħrufa sewwa, ir-reġistrazzjoni tista' tiżgwida l-konsumaturi dwar l-identità vera tal-prodott.

9.   Mingħajr preġudizzju għal dan l-Artikolu, kull Parti għandha tipproteġi l-indikazzjonijiet ġeografiċi anki meta teżisti trademark preċedenti. “Trademark preċedenti” tfisser trademark li l-użu tagħha jikkorrispondi ma' waħda mis-sitwazzjonijiet imsemmija fil-paragrafu 4, li għaliha tkun saret applikazzjoni, tkun ġiet irreġistrata jew stabbilita bl-użu, jekk din il possibbiltà hemm provvediment għaliha fil-liġi nazzjonali, bi prijorità qabel id-data li fiha l-applikazzjoni għar-reġistrazzjoni tal-indikazzjoni ġeografika tkun ġiet ippreżentata lill-awtorità kompetenti ta' dik il-Parti. Trademark preċedenti bħal din tista' tibqa' tiġi użata u mġedda minkejja l-protezzjoni tal-indikazzjoni ġeografika, bil-kundizzjoni li fil-liġi dwar it-trademarks tal-Parti fejn tkun ġiet reġistrata jew użata t-trademark, ma jkunux jeżistu raġunijiet għall-invalidità jew ir-revoka tagħha.

Artikolu 83

Negozjati

Mhux aktar tard minn seba' snin wara d-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu, il-Partijiet għandhom jibdew in-negozjati bl-għan li jiġi konkluż ftehim dwar il-protezzjoni tal-indikazzjonijiet ġeografiċi fit-territorji rispettivi tagħhom.

DISINJI

Artikolu 84

Ftehimiet internazzjonali

L-Unjoni Ewropea tafferma mill-ġdid l-impenn tagħha favur l-Att ta' Ġinevra tal-Ftehim tal-Aja dwar ir-Reġistrazzjoni Internazzjonali ta' Disinji Industrijali tal-1999. Ir-Repubblika tal-Każakistan għandha tagħmel sforzi raġonevoli biex taderixxi miegħu.

Artikolu 85

Rekwiżiti għall-protezzjoni ta' disinji reġistrati

1.   Kull Parti għandha tipprovdi l-protezzjoni ta' disinji maħluqa indipendentement li huma oriġinali u ġodda. Din il-protezzjoni għandha tkun ipprovduta bir-reġistrazzjoniu għandha tagħti dritt esklussiv lid-detenturi ta' disinn reġistrat skont il-liġi nazzjonali. Għall-finijiet ta' dan l-Artikolu, Parti tista' tikkunsidra li disinn li jkollu karattru individwali jkun oriġinali.

2.   Disinn li jiġi applikat jew inkorporat fi prodott li jikkostitwixxi parti komponenti ta' prodott kumpless għandu jiġi kkunsidrat biss li jkun ġdid jew li jkollu karattru individwali:

Artikolu 86

Drittijiet mogħtija bir-reġistrazzjoni

Id-detentur ta' disinn irreġistrat għandu jkollu d-dritt esklussiv li jużah u li jimpedixxi kull parti terza li ma jkollhiex il-kunsens tas-sid, milli, fost oħrajn, tagħmel, toffri għall-bejgħ, tbigħ, timporta, tesporta, tistokkja jew tuża prodott li jġorr jew li jinkorpora d-disinn protett meta dawn l-atti jsiru għal skopijiet kummerċjali.

Artikolu 87

Protezzjoni mogħtija lil disinji mhux reġistrati

Mhux aktar tard minn seba' snin wara d-data li fiha jibda japplika effettivament dan it-Titolu, ir-Repubblika tal-Każakistan tintroduċi protezzjoni legali kontra l-ikkupjar ta' disinji mhux reġistrati, bil-kundizzjoni li l-Unjoni Ewropea, mhux aktar tard minn sentejn qabel it-tmiem ta' dan il-perijodu ta' seba' snin, tipprovdi taħriġ adegwat għar-rappreżentanti tal-korpi u l-organizzazzjonijiet awtorizzati, u l-imħallfin.

Artikolu 88

Terminu ta' protezzjoni

Id-durata tal-protezzjoni mid-data li fiha ssir l-applikazzjoni għandha tammonta għal mill-inqas għaxar snin. Kull Parti tista' tipprevedi li d-detentur tad-dritt jista' jkollu t-terminu ta' protezzjoni mġedded għal perijodu wieħed jew aktar ta' ħames snin il-wieħed, sat-terminu massimu ta' protezzjoni stabbilit skont il-liġi nazzjonali.

Artikolu 89

Eċċezzjonijiet

1.   Kull Parti tista' tipprovdi għal eċċezzjonijiet limitati għall-protezzjoni tad-disinji, bil-kundizzjoni li tali eċċezzjonijiet ma jkunux f'kunflitt inġust mal-isfruttament normali tad-disinji protetti u ma jippreġudikawx inġustament l-interessi leġittimi tas-sid tad-disinn protett, filwaqt li jitqiesu l-interessi leġittimi tal-partijiet terzi.

2.   Il-protezzjoni tad-disinn ma għandhiex testendi la għall-karatteristiċi tad-dehra ddettati biss b'funzjoni teknika tal-prodott u lanqas għall-karatteristiċi tad-dehra ta' prodott li huma meħtieġa biex tkun żgurata l-interoperabbiltà ma' prodott ieħor (20).

3.   Dritt ta' disinn m'għandux jeżisti f'disinn li jmur kontra l-politika pubblika jew il-prinċipji aċċettati tal-moralità.

Artikolu 90

Ir-relazzjoni mad-dritt tal-awtur

Disinn protett minn dritt ta' disinn reġistrat f'Parti għandu jkun eliġibbli wkoll għal protezzjoni skont il-liġi tad-dritt tal-awtur ta' dik il-Parti sa mid-data li fiha d-disinn ikun inħoloq jew ikun ġie ffissat fi kwalunkwe forma. Il-punt sa fejn, u l-kundizzjonijiet li taħthom, din il-protezzjoni tiġi kkonferita, inkluż il-livell meħtieġ tal-oriġinalità, għandhom jiġu determinati minn kull Parti.

PRIVATTIVI

Artikolu 91

Ftehimiet internazzjonali

Kull Parti għandha tagħmel kull sforz raġonevoli biex tikkonforma mal-Artikoli 1 sa 16 tat-Trattat dwar il-Liġi tal-Privattivi.

Artikolu 92

Privattivi u saħħa pubblika

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tad-Dikjarazzjoni tal-Konferenza Ministerjali tad-WTO dwar il-Ftehim TRIPS u s-Saħħa Pubblika, adottata fl-14 ta' Novembru 2001. Fl-interpretazzjoni u l-implimentazzjoni tad-drittijiet u l-obbligi skont dan il-Kapitolu, kull Parti għandha tiżgura konsistenza ma' dik id-Dikjarazzjoni.

2.   Kull Parti għandha tirrispetta d-Deċiżjoni tal-Kunsill Ġenerali tad-WTO tat-30 ta' Awwissu 2003 dwar il-paragrafu 6 tad-Dikjarazzjoni msemmija fil-paragrafu 1.

Artikolu 93

Ċertifikati ta' protezzjoni supplimentari

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li l-prodotti mediċinali u dawk għall-protezzjoni tal-pjanti protetti bi privattiva fit-territorju rispettiv tagħhom jistgħu jkunu suġġetti għal proċedura ta' awtorizzazzjoni amministrattiva qabel ma jitpoġġew fis-suq. Huma jirrikonoxxu li l-perijodu li jgħaddi bejn l-introduzzjoni tal-applikazzjoni għal privattiva u l-ewwel awtorizzazzjoni biex il-prodott jitpoġġa fis-suq, kif definit għal dak l-iskop mil-liġi nazzjonali rilevanti, jista' jqassar il-perijodu ta' protezzjoni effettiva konferit mill-privattiva.

2.   Kull Parti għandha tipprovdi għal perijodu ulterjuri ta' protezzjoni għal prodott mediċinali jew wieħed għall-protezzjoni tal-pjanti li jkun protett bi privattiva u li kien suġġett għal proċedura ta' awtorizzazzjoni amministrattiva, b'dak il-perijodu li jkun ekwivalenti għall-perijodu msemmi fit-tieni sentenza tal-paragrafu 1, imnaqqas b'perijodu ta' ħames snin.

3.   Minkejja l-paragrafu 2, id-durata tal-perijodu ulterjuri ta' protezzjoni ma jistax jaqbeż il-ħames snin.

Artikolu 94

Il-protezzjoni tad-data sottomessa għall-kisba ta' awtorizzazzjoni biex prodott farmaċewtiku (21) jitpoġġa fis-suq

1.   Kull Parti għandha timplimenta sistema komprensiva biex tiggarantixxi l-kunfidenzjalità, in-nuqqas ta' żvelar u n-nuqqas ta' dipendenza fuq data sottomessa għall-iskop li tinkiseb awtorizzazzjoni biex prodott mediċinali jitqiegħed fis-suq.

2.   Kull Parti għandha tiżgura li kull informazzjoni sottomessa biex tinkiseb awtorizzazzjoni biex jitqiegħed prodott farmaċewtiku fis-suq, kif imsemmi fl-Artikolu 39(3) tal-Ftehim TRIPS, tibqa' mhux żvelata lil partijiet terzi u tgawdi minn perijodu ta' mill-inqas sitt snin ta' protezzjoni kontra l-użu kummerċjali inġust li jibda mid-data tal-għotja ta' awtorizzazzjoni ta' kummerċjalizzazzjoni fi kwalunkwe Parti.

Għal dak l-għan,

Artikolu 95

Il-protezzjoni tad-data dwar prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti u regoli biex jiġi evitat l-ittestjar doppju

1.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu r-rekwiżiti tas-sigurtà u l-effikaċja qabel ma jawtorizzaw it-tqegħid fis-suq ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti.

2.   Kull Parti għandha tirrikonoxxi dritt temporanju tal-protezzjoni tad-data lis-sid ta' test jew rapport ta' studju ppreżentat għall-ewwel darba biex tinkiseb awtorizzazzjoni għall-kummerċjalizzazzjoni għal prodott għall-protezzjoni tal-pjanti.

Matul il-perijodu ta' validità tad-dritt tal-protezzjoni tad-data, it-test jew rapport ta' studju m'għandux jintuża għall-benefiċċju ta' xi persuna oħra li tfittex li tikseb awtorizzazzjoni għall-kummerċjalizzazzjoni għal prodott għall-protezzjoni tal-pjanti, għajr meta jingħata l-kunsens espliċitu tas-sid. Minn hawn 'il quddiem dan id-dritt għandu jissejjaħ “protezzjoni tad-data”.

3.   It-test jew ir-rapport ta' studju għandhom:

4.   It-terminu ta' protezzjoni tad-data għal prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti f'Parti għandu jkun ta' għaxar snin, li jibdew mid-data tal-ewwel awtorizzazzjoni f'dik il-Parti. Perijodi itwal jistgħu jingħataw minn kull Parti biex jinkoraġġixxu l-awtorizzazzjoni ta', pereżempju, prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti b'riskju baxx jew użi minuri.

5.   Test jew studju għandu jkun protett ukoll jekk ikun meħtieġ għat-tiġdid jew għar-rieżami ta' awtorizzazzjoni.

6.   Il-Partijiet għandhom jistabbilixxu regoli dwar l-evitar ta' ittestjar doppju fuq annimali vertebrati. Kull applikant li jkun beħsiebu jwettaq testijiet u studji li jinvolvu annimali vertebrati għandu jieħu l-miżuri meħtieġa biex jivverifika li dawk it-testijiet u studji ma jkunux diġà twettqu jew inbdew.

7.   L-applikant prospettiv u d-detentur jew id-detenturi tal-awtorizzazzjonijiet rilevanti għandhom jagħmlu kull sforz biex jiżguraw li jikkondividu t-testijiet u l-istudji li jinvolvu l-annimali vertebrati. L-ispejjeż tal-kondiviżjoni tar-rapporti ta' ttestjar u ta' studju għandhom ikunu determinati b'mod ġust, trasparenti u nondiskriminatorju. L-applikant prospettiv għandu jkun meħtieġ biss li jikkondividi fl-ispejjeż tal-informazzjoni li huwa meħtieġ iressaq sabiex jissodisfa r-rekwiżiti tal-awtorizzazzjoni.

8.   Fejn l-applikant prospettiv u d-detentur jew id-detenturi tal-awtorizzazzjonijiet rilevanti ta' prodotti għall-protezzjoni tal-pjanti ma jistgħux jilħqu ftehim dwar il-kondiviżjoni ta' rapporti ta' testijiet u studji li jinvolvu annimali vertebri, l-applikant prospettiv għandu jinforma lill-awtorità kompetenti tal-Parti kkonċernata.

9.   In-nuqqas milli jintlaħaq ftehim dwar il-kondiviżjoni tar-rapporti tat-testijiet u l-istudji li jinvolvu l-annimali vertebrati m'għandux jipprevjeni lill-awtorità kompetenti tal-Parti kkonċernata milli tuża dawk ir-rapporti għall-iskop tal-applikazzjoni tal-applikant prospettiv.

Id-detentur jew id-detenturi tal-awtorizzazzjoni rilevanti jistgħu jitolbu lill-applikant prospettiv jipparteċipa b'mod ekwu fl-ispejjeż imġarrba minnu jew minnhom. Il-Parti tista' tidderieġi lill-partijiet involuti biex isolvu l-kwistjoni permezz ta' arbitraġġ formali u vinkolanti amministrat skont il-liġi nazzjonali.

Artikolu 96

Varjetajiet tal-pjanti

L-Unjoni Ewropea tafferma mill-ġdid l-impenn tagħha lejn il-Konvenzjoni Internazzjonali għall-Protezzjoni ta' Varjetajiet Ġodda ta' Pjanti (il-Konvenzjoni UPOV), li magħha r-Repubblika tal-Każakistan għandha tagħmel sforzi raġonevoli biex taderixxi.

Taqsima 3

Infurzar tad-drittijiet ta' proprjetà intellettwali

Artikolu 97

Obbligi ġenerali

1.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-impenji tagħhom skont il-Ftehim TRIPS, partikolarment il-Parti III tiegħu, u għandhom jipprevedu l-miżuri, il-proċeduri u r-rimedji komplementari stabbiliti f'din it-Taqsima, meħtieġa biex jiżguraw l-infurzar tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali (22).

2.   Dawn il-miżuri, il-proċeduri u r-rimedji għandhom ikunu ġusti u ekwi u m'għandhomx ikunu kkomplikati jew għaljin bla bżonn, jew jinvolvu limiti ta' żmien irraġonevoli jew dewmien mhux ġustifikat. Għandhom ikunu wkoll effettivi, proporzjonati u dissważivi u għandhom jiġu applikati b'tali mod li jiġi evitat il-ħolqien ta' ostakoli għall-kummerċ leġittimu u biex jipprevedu salvagwardji kontra l-abbuż tagħhom.

Artikolu 98

Applikanti intitolati

Kull Parti għandha tirrikonoxxi bħala persuni intitolati biex ifittxu l-applikazzjoni tal-miżuri, il-proċeduri u r-rimedji msemmija f'din it-Taqsima u fil-Parti III tal-Ftehim TRIPS:

Artikolu 99

Evidenza

1.   Fejn parti tkun ippreżentat evidenza disponibbli b'mod raġonevoli biżżejjed biex tappoġġa l-allegazzjonijiet tagħha u tkun, fl-issostanzjar tal-allegazzjonijiet tagħha, speċifikat evidenza li tinsab fil-kontroll tal-parti opposta, l-awtoritajiet ġudizzjarji ta' kull Parti għandu jkollhom l-awtorità jordnaw li din l-evidenza tiġi prodotta mill-parti opposta, soġġetta għall-protezzjoni ta' informazzjoni kunfidenzali.

2.   Taħt il-kundizzjonijiet imsemmija fil-paragrafu 1, kull Parti għandha tieħu tali miżuri kif ikun meħtieġ, fil-każ ta' ksur ta' dritt ta' proprjetà intellettwali mwettaq fuq skala kummerċjali, sabiex l-awtoritajiet ġuridiċi kompetenti jkunu jistgħu jordnaw, fejn ikun xieraq u wara applikazzjoni, il-komunikazzjoni ta' dokumenti bankarji, finanzjarji jew kummerċjali taħt il-kontroll tal-parti opposta, suġġetti għall-protezzjoni ta' informazzjoni kunfidenzjali.

Artikolu 100

Miżuri għall-preservazzjoni tal-evidenza

1.   Kull Parti għandha tiżgura li, saħansitra qabel il-bidu ta' proċedimenti dwar il-merti tal-każ, wara applikazzjoni minn detentur tad-drittijiet li jkun ippreżenta evidenza raġonevolment disponibbli sabiex isostni l-allegazzjonijiet tiegħu li d-dritt tal-proprjetà intellettwali tiegħu jkun inkiser jew ikun se jinkiser, l-awtoritajiet ġudizzjarji kompetenti jkunu jistgħu jordnaw miżuri provviżorji fil-pront u effettivi sabiex tiġi ppreżervata l-evidenza rilevanti fir-rigward tal-allegat ksur, soġġett għall-protezzjoni ta' informazzjoni kunfidenzjali.

2.   Tali miżuri jistgħu jinkludu d-deskrizzjoni dettaljata, bit-teħid tal-kampjuni jew mingħajrhom, jew il-qbid fiżiku tal-prodotti allegatament kontraventorji, u, f'każi xierqa, il-materjali u l-għodod li ntużaw fil-produzzjoni u/jew fid-distribuzzjoni ta' dawn il-prodotti u d-dokumenti relatati magħhom. Dawk il-miżuri għandhom jittieħdu, jekk ikun hemm bżonn, mingħajr ma tinstemal-parti l-oħra, b'mod partikolari fejn kull dewmien aktarx jikkawża dannu irreparabbli lid-detentur tad-dritt jew fejn ikun hemm riskju li jista' jintwera li qiegħda tinqered l-evidenza.

Artikolu 101

Dritt għall-informazzjoni

1.   Kull Parti għandha tiżgura li, fil-kuntest tal-proċedimenti li jikkonċernaw ksur ta' dritt ta' proprjetà intellettwali u b'risposta għal talba ġġustifika u proporzjonali tar-rikorrent, l-awtoritajiet ġudizzjarji kompetenti jkunu jistgħu jordnaw li l-informazzjoni dwar l-oriġini u n-netwerks ta' distribuzzjoni tal-prodotti jew tas-servizzi li jiksru dritt ta' proprjetà intellettwali tiġi pprovduta mill-kontraventur u/jew minn kull persuna oħra li:

2.   L-informazzjoni msemmija fil-paragrafu 1 għandha tinkludi:

3.   Il-paragrafi 1 u 2 għandhom japplikaw mingħajr preġudizzju għal dispożizzjonijiet statutorji oħrajn li:

Artikolu 102

Miżuri provviżorji u prekawzjonarji

1.   Kull Parti għandha tiżgura li l-awtoritajiet ġudizzjarji jistgħu, fuq it-talba tal-applikant, joħorġu inġunzjoni interlokutorja kontra l-allegat kontraventur maħsuba sabiex tipprevjeni kull ksur imminenti ta' dritt ta' proprjetà intellettwali jew biex tipprojbixxi, fuq bażi provviżorja u soġġetta, fejn ikun xieraq, għal pagament rikorrenti ta' penali fejn ikun previst fil-liġi nazzjonali, il-kontinwazzjoni tal-ksur allegat ta' dak id-dritt, jew li tali kontinwazzjoni tkun suġġetta għad-depożitu ta' garanziji maħsuba biex ikun żgurat il-kumpens tad-detentur tad-dritt. Inġunzjoni interlokutorja tista' tinħareġ ukoll, skont l-istess kundizzjonijiet, u skont il-liġi nazzjonali, kontra intermedjarju li s-servizzi tiegħu jkunu qegħdin jintużaw minn parti terza biex isir ksur ta' dritt tal-proprjetà intellettwali.

2.   Inġunzjoni interlokutorja tista' tinħareġ ukoll sabiex jiġi ordnat is-sekwestru jew il-kunsinna tal-prodotti ssuspettati li qed jiksru dritt ta' proprjetà intellettwali, sabiex tipprevjeni d-dħul fi jew il-movimenti tagħhom fil-kanali kummerċjali.

3.   Fil-każ ta' ksur imwettaq fuq skala kummerċjali, kull Parti għandha tassigura li, jekk l-applikant juri ċirkostanzi li aktarx jipperikolaw l-irkupru tad-danni, l-awtoritajiet ġudizzjarji jkunu jistgħu, skont il-liġi nazzjonali, jordnaw is-sekwestru prekawzjonarju jew l-arrest tal-proprjetà mobbli u/jew immobbli tal-allegat kontraventur, inkluż l-ibblokkjar tal-kontijiet bankarji tiegħu u ta' assi oħra. Għal dan l-għan, l-awtoritajiet ġudizzjarji jistgħu jordnaw li jiġu pprovduti dokumenti bankarji, finanzjarji jew kummerċjali, jew l-aċċess xieraq għall-informazzjoni rilevanti.

Artikolu 103

Miżuri rimedjali

1.   Kull Parti għandha tiżgura li l-awtoritajiet ġudizzjarji kompetenti jkunu jistgħu jordnaw, fuq it-talba tal-applikant u mingħajr preġudizzju għal kull dannu dovut lid-detentur tad-dritt minħabba l-ksur, u mingħajr kumpens ta' kull xorta, is-sejħa lura, it-tneħħija definittiva mill-kanali kummerċjali, jew il-qerda tal-prodotti li nstabu li qed jiksru dritt ta' proprjetà intellettwali. Jekk ikun xieraq, l-awtoritajiet ġudizzjarji kompetenti jistgħu jordnaw ukoll il-qerda ta' materjali u għodod użati b'mod predominanti fil-ħolqien jew il-manifattura ta' dawk il-prodotti.

2.   L-awtoritajiet ġudizzjarji ta' kull Parti għandu jkollhom is-setgħa jordnaw li dawn il-miżuri jitwettqu għad-dannu tal-kontraventur, sakemm ma jiġux invokati raġunijiet partikolari sabiex dan ma jsirx.

Artikolu 104

Inġunzjonijiet

Kull Parti għandha tassigura li, meta tittieħed deċiżjoni ġudizzjarja li ssib ksur ta' dritt tal-proprjetà intellettwali, l-awtoritajiet ġudizzjarji jkunu jistgħu joħorġu inġunzjoni kontra l-kontraventur li jkollha fil-mira l-projbizzjoni tal-kontinwazzjoni tal-ksur. Fejn ikun previst mil-liġi nazzjonali, in-nuqqas ta' konformità ma' inġunzjoni għandu jkun, fejn ikun xieraq, suġġett għall-pagament ta' penali rikorrenti, bil-ħsieb li tiġi assigurata l-konformità. Kull Parti għandha tiżgura wkoll li d-detenturi tad-drittijiet ikunu f'pożizzjoni li japplikaw għal inġunzjoni kontra intermedjarji li s-servizzi tagħhom jintużaw minn parti terza biex jinkiser dritt ta' proprjetà intellettwali.

Artikolu 105

Miżuri alternattivi

Kull Parti, skont il-liġi nazzjonali, tista' tipprovdi li, f'każijiet xierqa u wara talba tal-persuna li tista' tkun suġġetta għall-miżuri previsti fl-Artikolu 103 u/jew l-Artikolu 104, l-awtoritajiet ġudizzjarji kompetenti jkunu jistgħu jordnaw kumpens fi flus li għandu jitħallas lill-parti danneġġata minflok ma jiġu applikati l-miżuri previsti fl-Artikolu 103 u/jew l-Artikolu 104 jekk dik il-persuna tkun aġixxiet b'mod mhux intenzjonali u mingħajr negliġenza, jekk it-twettiq tal-miżuri inkwistjoni jikkawżalha dannu sproporzjonat u jekk il-kumpens fi flus lill-parti danneġġata jidher li jkun raġonevolment sodisfaċenti.

Artikolu 106

Danni

1.   Kull Parti għandha tiżgura li meta l-awtoritajiet ġudizzjarji jistabbilixxu d-danni:

2.   F'każijiet fejn il-kontraventur daħal f'attività kontraventorja mingħajr ma kien jaf jew mingħajr ma kellu raġunijiet validi li jkun jaf, kull Parti tista' tistipula li l-awtoritajiet ġudizzjarji jkunu jistgħu jordnaw li jiġu rkuprati l-profitti jew il-pagament tad-danni, li jistgħu jiġu stabbiliti minn qabel, lill-parti danneġġata.

Artikolu 107

Spejjeż legali

Kull Parti għandha tiżgura li l-ispejjeż legali u spejjeż oħra raġonevoli u proprozjonati mħallsa mill-parti rebbieħa, bħala regola ġenerali, jitħallsu mill-parti telliefa, sakemm l-ekwità ma tippermettix li jsir dan.

Artikolu 108

Pubblikazzjoni tad-deċiżjonijiet ġudizzjarji

Kull Parti għandha tiżgura li, fil-proċedimenti legali stabbiliti għall-ksur ta' dritt tal-proprjetà intellettwali, l-awtoritajiet ġudizzjarji jkunu jistgħu jordnaw, fuq it-talba tal-applikant u għad-dannu tal-kontraventur, miżuri xierqa għat-tixrid tal-informazzjoni li tikkonċerna d-deċiżjoni, inkluż il-wiri tad-deċiżjoni u l-pubblikazzjoni tagħha sħiħa jew parti minnha.

Artikolu 109

Il-preżunzjoni tal-oriġini jew tas-sjieda

Bl-għan li jiġu applikati l-miżuri, il-proċeduri u r-rimedji previsti f'din it-Taqsima, għandu jkun suffiċjenti li l-isem ta' awtur ta' xogħol letterarju jew artistiku, fin-nuqqas ta' prova kuntrarja u sabiex jitqies bħala l-awtur u konsegwentement biex ikun intitolat li jistabbilixxi proċedimenti ta' ksur, li jidher fuq il-biċċa xogħol bil-mod tas-soltu. Dan għandu japplika wkoll, mutatis mutandis, għad-detenturi tad-drittijiet relatati mad-drittijiet tal-awtur fir-rigward tas-suġġett protett tagħhom.

Artikolu 110

Proċeduri amministrattivi

Sal-punt li kwalunkwe rimedju ċivili jista' jkun ordnat bħala riżultat ta' proċeduri amministrattivi dwar il-meriti tal-każ, proċeduri bħal dawn għandhom jikkonformaw ma' prinċipji ekwivalenti fis-sustanza għal dawk previsti fid-dispożizzjonijiet rilevanti ta' din it-Taqsima.

Artikolu 111

Miżuri dwar il-fruntieri

1.   Meta jimplimentaw miżuri dwar il-fruntieri għall-infurzar tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali, kull Parti għandha tiżgura l-konformità mal-obbligi tagħha taħt il-GATT 1994 u l-Ftehim TRIPS.

2.   Sabiex jiżguraw il-protezzjoni tad-drittijiet ta' proprjetà intellettwali fit-territorju doganali ta' kull waħda mill-Partijiet, l-awtoritajiet doganali għandhom, fi ħdan il-limiti tal-awtorità tagħhom, jadottaw firxa ta' approċċi sabiex jiġu identifikati kunsinni li jkollhom merkanzija suspettata li tikser id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali msemmija fil-paragrafi 3 u 4. Dawn l-approċċi jinkludu tekniki tal-analiżi tar-riskju bbażati, fost l-oħrajn, fuq informazzjoni mogħtija mid-detenturi tad-drittijiet, l-intelligence li tkun inġabret u l-ispezzjonijiet tal-merkanzija.

3.   L-awtoritajiet doganali għandu jkollhom, wara applikazzjoni mid-detentur tad-dritt, is-setgħa li jieħdu miżuri biex iżommu jew jissospendu r-rilaxx ta' merkanzija taħt kontroll doganali li tkun suspettata li tikser it-trademarks, id-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, jew indikazzjonijiet ġeografiċi.

4.   L-awtoritajiet doganali tar-Repubblika tal-Każakistan għandu jkollhom, mhux aktar tard minn tliet snin wara d-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu, is-setgħa li jieħdu miżuri, mal-applikazzjoni mid-detentur tad-dritt, li jżommu jew jissospendu r-rilaxx ta' merkanzija taħt kontroll doganali suspettata li tikser privattivi, mudelli ta' utilità, disinni industrijali, topografiji ta' ċirkwiti integrati jew drittijiet tal-varjetà tal-pjanti, bil-kundizzjoni li l-Unjoni Ewropea tipprovdi, mhux iktar tard minn sentejn qabel it-tmiem ta' dan il-perijodu ta' tliet snin, taħriġ adegwat għar-rappreżentanti tal-korpi awtorizzati, bħal uffiċjali tad-dwana, prosekuturi, imħallfin u persunal ieħor kif ikun xieraq.

5.   L-awtoritajiet doganali għandu jkollhom is-setgħa li jżommu jew jissospendu, fuq l-inizjattiva tagħhom stess, ir-rilaxx tal-merkanzija taħt kontroll doganali suspettata li tikser it-trademarks, id-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati, jew indikazzjonijiet ġeografiċi.

6.   L-awtoritajiet doganali tar-Repubblika tal-Każakistan għandu jkollhom, mhux aktar tard minn ħames snin wara d-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu, is-setgħa li jżommu jew jissospendu, fuq l-inizjattiva tagħhom stess, ir-rilaxx tal-merkanzija taħt kontroll doganali suspettata li tikser privattivi, mudelli ta' utilità, disinni industrijali, topografiji ta' ċirkwiti integrati jew drittijiet tal-varjetà tal-pjanti, bil-kundizzjoni li l-Unjoni Ewropea tipprovdi, mhux iktar tard minn sentejn qabel it-tmiem ta' dan il-perijodu ta' ħames snin, taħriġ adegwat għal rappreżentanti ta' korpi awtorizzati, bħal uffiċjali tad-dwana, prosekuturi, imħallfin u persunal ieħor kif ikun xieraq.

7.   Minkejja l-paragrafi 3 sa 6, ma għandu jkun hemm l-ebda obbligu li jiġu applikati miżuri ta' detenzjoni jew sospensjoni għall-importazzjoni ta' merkanzija mqiegħda fis-suq f'pajjiż ieħor mid-detentur tad-dritt jew bil-kunsens tiegħu.

8.   Il-Partijiet jaqblu li jimplimentaw b'mod effettiv l-Artikolu 69 tal-Ftehim TRIPS fir-rigward tal-kummerċ internazzjonali ta' merkanzija suspettata li tikser id-drittijiet tal-proprjetà intellettwali. Għal dan l-għan, kull Parti għandha tkun lesta li tistabbilixxi u tinnotifika lill-Parti l-oħra punt ta' kuntatt mal-amministrazzjoni doganali tagħha biex jiffaċilita l-kooperazzjoni. Din il-kooperazzjoni tista' tinkludi skambji ta' informazzjoni rigward mekkaniżmi li jirċievu l-informazzjoni mingħand id-detenturi tad-drittijiet, l-aħjar prassi u esperjenzi bi strateġiji ta' ġestjoni tar-riskju, kif ukoll informazzjoni ta' għajnuna fl-identifikazzjoni ta' kunsinni suspettati li fihom prodotti kontraventorji.

9.   L-awtoritajiet doganali ta' kull Parti għandhom ikunu lesti li jikkooperaw, wara talba mill-Parti l-oħra jew fuq inizjattiva tagħhom stess, sabiex jipprovdu l-informazzjoni rilevanti disponibbli lill-awtoritajiet doganali tal-Parti l-oħra, b'mod partikolari għal merkanzija fi tranżitu fit-territorju ta' Parti li toriġina fil-Parti l-oħra, jew destinata għaliha.

10.   Mingħajr preġudizzju għal forom oħra ta' kooperazzjoni, il-Protokoll dwar l-Assistenza Amministrattiva Reċiproka f'Affarijiet Doganali għandhom ikun applikabbli fir-rigward tal-paragrafi 8 u 9 ta' dan l-Artikolu fir-rigward tal-ksur tal-leġislazzjoni doganali relatata mad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

11.   Mingħajr preġudizzju għas-setgħat tal-Kunsill ta' Kooperazzjoni, is-Sottokumitat għall-Kooperazzjoni Doganali msemmi fl-Artikolu 25(3) għandu jkun responsabbli biex jiżgura l-funzjonament tajjeb u l-implimentazzjoni ta' dan l-Artikolu. Is-sottokumitat għall-Kooperazzjoni Doganali għandu jistabbilixxi l-prijoritajiet u jipprevedi proċeduri adegwati għall-kooperazzjoni bejn l-awtoritajiet kompetenti tal-Partijiet.

Taqsima 4

Ir-responsabbiltà ta' fornituri tas-servizzi intermedjarji

Artikolu 112

Użu ta' servizzi ta' intermedjarji

Il-Partijiet jirrikonoxxu li s-servizzi tal-intermedjarji jistgħu jintużaw minn partijiet terzi għal attivitajiet kontraventorji. Sabiex tassigura l-moviment ħieles tas-servizzi ta' informazzjoni u fl-istess ħin tinfurza d-drittijiet tal-proprjetà intellettwali fl-ambjent diġitali, kull Parti għandha tipprovdi għall-miżuri deskritti f'din it-Taqsima li tikkonċerna l-fornituri ta' servizzi intermedjarji, fejn dawn il-fornituri ma jkunu involuti bl-ebda mod fl-informazzjoni trażmessa.

Artikolu 113

Ir-responsabbilità tal-fornituri ta' servizzi intermedjarji: “mere conduit”

1.   Meta jiġi pprovdut servizz tas-soċjetà tal-informazzjoni li jkun jikkonsisti fit-trażmissjoni f'netwerk ta' komunikazzjoni ta' informazzjoni pprovduta minn riċevitur tas-servizz, jew il-provvediment ta' aċċess għal netwerk ta' komunikazzjoni, kull Parti għandha tiżgura li l-fornitur tas-servizzi ma jkunx responsabbli għall-informazzjoni trażmessa, sakemm il-fornitur:

2.   L-atti tat-trażmissjoni u l-provvista ta' aċċess li hemm referenza għalihom fil-paragrafu 1 jinkludu l-ħażna awtomatika, intermedjarja u tranżitorja tal-informazzjoni trażmessa sakemm din tkun seħħet għall-uniku skop li titwettaq it-trażmissjoni fin-netwerk tal-komunikazzjoni, u sakemm l-informazzjoni ma tkunx maħżuna għal perijodu itwal milli raġonevolment meħtieġ għat-trażmissjoni.

3.   Dan l-Artikolu m'għandux jaffettwa l-possibbiltà li qorti jew awtorità amministrattiva, skont il-liġi nazzjonali, tirrekjedi li l-fornitur tas-servizz jittermina jew jipprevjeni ksur.

Artikolu 114

Ir-responsabbilità tal-fornituri ta' servizzi intermedjarji: “caching”

1.   Fejn jiġi pprovdut servizz tas-soċjetà tal-informazzjoni li jkun jikkonsisti fit-trażmissjoni f'netwerk tal-komunikazzjoni ta' informazzjoni pprovduta minn riċevitur tas-servizz, kull Parti għandha tassigura li l fornitur tas-servizz ma jkunx responsabbli għall-ħażna awtomatika, intermedja u temporanja ta' dik l-informazzjoni, imwettqa għall-iskop biss li t-trażmissjoni 'l quddiem tal-informazzjoni ssir iżjed effiċjenti għal riċevituri oħra tas-servizz meta jitolbuha, bil-kundizzjoni li:

2.   Dan l-Artikolu m'għandux jaffettwa l-possibbiltà li qorti jew awtorità amministrattiva, skont il-liġi nazzjonali, tirrekjedi li l-fornitur tas-servizz jittermina jew jipprevjeni ksur.

Artikolu 115

Ir-responsabbilità tal-fornituri ta' servizzi intermedjarji: “hosting”

1.   Meta jiġi pprovdut servizz tas-soċjetà tal-informazzjoni li jkun jikkonsisti fil-ħażna ta' informazzjoni pprovduta minn riċevitur tas-servizz, kull Parti għandha tiżgura li l-fornitur tas-servizz ma jkunx responsabbli għall-informazzjoni maħżuna wara talba minn riċevitur tas-servizz, bil-kundizzjoni li:

2.   Il-paragrafu 1 m'għandux japplika meta r-riċevitur tas-servizz ikun qiegħed jaġixxi bl-awtorità jew bil-kontroll tal-fornitur.

3.   Dan l-Artikolu m'għandux jaffettwa l-possibbiltà għal qorti jew awtorità amministrattiva, skont il-liġi nazzjonali, li jeħtieġu li l-fornitur ta' servizz iwaqqaf jew jipprevjeni ksur, u lanqas ma jaffettwa l-possibbiltà għal Parti li tistabbilixxi proċeduri li jirregolaw it-tneħħija jew id-diżattivazzjoni tal-aċċess għall-informazzjoni.

Artikolu 116

Ebda obbligu ġenerali ta' monitoraġġ

1.   Il-Partijiet m'għandhomx jimponu obbligu ġenerali fuq il-fornituri, meta dawn jipprovdu s-servizzi koperti mill-Artikoli 113 sa 115, biex jimmonitorjaw l-informazzjoni li jittrażmettu jew jaħżnu, u lanqas m'għandhom jimponu obbligu ġenerali biex ifittxu attivament fatti jew ċirkostanzi li jindikaw attività illegali.

2.   Parti tista' tistabbilixxi obbligi għall-fornituri ta' servizzi tas-soċjetà tal-informazzjoni li jinfurmaw fil-pront lill-awtoritajiet kompetenti dwar l-allegati attivitajiet illegali mwettqa jew informazzjoni pprovduta mir-riċevituri tas-servizz tagħhom. Parti tista' tistabbilixxi wkoll obbligu għall-fornituri ta' servizzi tas-soċjetà tal-informazzjoni li jikkomunikaw lill-awtoritajiet kompetenti, meta jintalbu, informazzjoni li tippermetti l-identifikazzjoni tar-riċevituri tas-servizz tagħhom li magħhom ikollhom ftehimiet ta' ħażna.

Artikolu 117

Id-data tal-applikazzjoni tal-Artikoli 112 sa 116

Ir-Repubblika tal-Każakistan għandha timplimenta b'mod sħiħ l-obbligi previsti fl-Artikoli 112 sa 116 fi żmien ħames snin mid-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu.

Artikolu 118

Kooperazzjoni

1.   Il-Partijiet għandhom iħeġġu l-iżvilupp ta' kooperazzjoni fost l-assoċjazzjonijiet jew l-organizzazzjonijiet kummerċjali jew professjonali li jkollhom fil-mira l-protezzjoni u l-infurzar tad-drittijiet tal-proprjetà intellettwali.

2.   Il-Partijiet jaqblu li jikkooperaw bl-għan li jsostnu l-implimentazzjoni tal-obbligi meħuda skont dan il-Kapitolu. L-oqsma ta' kooperazzjoni jinkludu l-attivitajiet li ġejjin, iżda mhumiex limitati għalihom biss:

KAPITOLU 8

Akkwist pubbliku mill-gvern

Artikolu 119

Definizzjonijiet

Għall-finijiet ta' dan il-Kapitolu:

Artikolu 120

Kamp ta' applikazzjoni u kopertura

1.   Dan il-Kapitolu japplika għal kull miżura dwar l-akkwist kopert, kemm jekk jitwettaq b'mod esklussiv jew parzjali minn mezzi elettroniċi kif ukoll jekk le.

2.   Għall-finijiet ta' dan il-Kapitolu, “akkwist kopert” ifisser akkwist għall-finijiet governattivi:

Jekk il-valur ta' akkwist ikun inċert, dan għandu jiġi stmat skont il-paragrafi 6 sa 8.

3.   Għajr fejn previst mod ieħor fl-Anness III, dan il-Kapitolu ma japplikax għal:

4.   L-Anness III jispeċifika għal kull Parti l-informazzjoni li ġejja:

5.   F'każ li l-entità tal-akkwist, fil-kuntest ta' akkwist kopert, tirrekjedi li persuni mhux koperti bl-Anness III li jakkwistaw skont ir-rekwiżiti partikolari, l-Artikolu 122 għandu japplika mutatis mutandis għal rekwiżiti bħal dawn.

6.   Fl-istima tal-valur ta' akkwist sabiex jiġi żgurat jekk huwiex akkwist kopert, l-entità tal-akkwist:

7.   Meta rekwiżit individwali għall-akkwist jirriżulta fl-għoti ta' iktar minn kuntratt wieħed, jew fl-għoti ta' kuntratti f'partijiet separati (li minn hawn 'il quddiem se jissejħu “kuntratti rikorrenti”), il-kalkolu tal-valur totali massimu stmat għandu jkun ibbażat fuq:

8.   Fil-każ ta' akkwist b'lokazzjoni, kiri jew kuntratt ta' lokazzjoni b'opzjoni ta' xiri ta' prodotti jew servizzi, jew akkwist li għalih mhuwiex speċifikat prezz totali, il-bażi għall-valwazzjoni għandha tkun:

Artikolu 121

Eċċezzjonijiet ġenerali

Soġġett għar-rekwiżit li miżuri bħal dawn ma jiġux applikati b' mod li jkun jikkostitwixxi mezz ta' arbitraġġ jew diskriminazzjoni mhux ġustifikata bejn il-Partijiet jew restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ internazzjonali, xejn f'dan il-Kapitolu m'għandu jiġi interpretat li jippreveni lil xi Parti milli timponi jew tinforza miżuri:

Artikolu 122

Prinċipji ġenerali

1.   Fir-rigward ta' kull miżura dwar akkwist kopert, kull Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, għandha tagħti minnufih u mingħajr ebda kundizzjoni lill-prodotti u lis-servizzi tal-Parti l-oħra u lill-fornituri tal-Parti l-oħra li joffru tali prodotti jew servizzi, trattament mhux inqas favorevoli mit-trattatment li l-Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, tagħti lill-prodotti, lis-servizzi u lill-fornituri domestiċi tagħha stess.

2.   Fir-rigward ta' kull miżura dwar l-akkwist kopert, Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha:

3.   Meta twettaq akkwist kopert b'mezzi elettroniċi, l-entità tal-akkwist għandha:

4.   L-entità tal-akkwist għandha twettaq akkwist kopert b'mod trasparenti u imparzjali li:

5.   Parti m'għandhiex, għall-finijiet ta' akkwist kopert, tapplika r-regoli ta' oriġini għall-prodotti jew servizzi importati minn jew forniti mill-Parti l-oħra li huma differenti mir-regoli ta' oriġini li l-Parti tapplika fl-istess ħin fil-proċess normali tan-negozju għall-importazzjonijiet jew provvisti tal-istess prodotti jew servizzi mill-istess Parti.

6.   Il-paragrafi 1 u 2 m'għandhomx japplikaw għal: dazji doganali u imposti ta' kull xorta imposti fuq, jew in konnessjoni ma', l-importazzjoni; il-metodu dwar l-imponiment ta' dawn id-dazji u imposti; regolamenti jew formalitajiet oħra dwar l-importazzjoni, u miżuri li jaffettwaw il-kummerċ f'servizzi għajr miżuri li jirregolaw l-akkwist kopert.

Artikolu 123

Informazzjoni dwar is-sistema tal-akkwist

1.   Kull Parti għandha:

2.   Il-Parti 1 tal-Anness IV telenka:

3.   Kull Parti għandha tinnotifika minnufih lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni dwar kull modifika li ssir fl-informazzjoni tal-Parti elenkata fil-Parti 1 tal-Anness IV. Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni għandu regolarment jadotta deċiżjonijiet li jirriflettu l-modifiki fil-Parti 1 tal-Anness IV.

Artikolu 124

Avviżi

1.   Għal kull akkwist kopert, l-entità tal-akkwist għandha tippubblika avviż ta' akkwist ippjanat bil-mezz elettroniku jew kartaċeju kif xieraq u kif elenkat fil-Parti 2 tal-Anness IV, għajr fiċ-ċirkostanzi deskritti fl-Artikolu 130. Tali mezz għandu jkun imxerred b'mod wiesgħa u tali avviżi għandhom jibqgħu faċilment aċċessibbli għall-pubbliku, tal-inqas sakemm jiskadi l-perijodu ta' żmien indikat fl-avviż. L-avviżi għandhom, għall-entitajiet tal-akkwist koperti skont il-Partijiet 1, 2 jew 3 tal-Anness III, ikunu aċċessibbli b'mezzi elettroniċi mingħajr ħlas permezz ta' punt ta' aċċess uniku, għal tal-inqas kull perijodu minimu ta' żmien speċifikat fil-Parti 2 tal-Anness IV.

2.   Għajr meta previst mod ieħor f'dan il-Kapitolu, kull avviż tal-akkwist ippjanat għandu jinkludi:

3.   Għal kull każ ta' akkwist ippjanat, l-entità tal-akkwist għandha tippubblika avviż sommarju li huwa faċilment aċċessibbli, fl-istess ħin tal-pubblikazzjoni tal-avviż tal-akkwist ippjanat, bl-Ingliż jew bil-Franċiż. L-avviż sommarju għandu jkun fih tal-inqas l-informazzjoni li ġejja:

4.   L-entitajiet tal-akkwist huma mħeġġa jippubblikaw, bil-mezz elettroniku jew kartaċeju kif xieraq elenkat fil-Parti 2 tal-Anness IV, l-iktar kmieni possibbli f'kull sena fiskali, avviż dwar il-pjanijiet tal-akkwist futuri tagħhom (li minn hawn 'il quddiem jissejjaħ “avviż ta' akkwist ippjanat”). L-avviż tal-akkwist ippjanat għandu jinkludi s-suġġett tal-akkwist u d-data ppjanata tal-pubblikazzjoni tal-avviż ta' akkwist ippjanat.

5.   Entità tal-akkwist koperta fil-Parti 3 tal-Anness III tista' tuża avviż ta' akkwist ippjanat bħala avviż ta' akkwist intenzjonat bil-kundizzjoni li l-avviż ta' akkwist ippjanat jinkludi l-informazzjoni kollha msemmija fil-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu kif disponibbli għall-entità u dikjarazzjoni li l-fornituri interessati għandhom jesprimu l-interess tagħhom fl-akkwist lill-entità tal-akkwist.

Artikolu 125

Kundizzjonijiet għall-parteċipazzjoni

1.   Entità tal-akkwist għandha tillimita l-kundizzjonijiet għall-parteċipazzjoni f'akkwist għal dawk li huma essenzjali biex jiġi żgurat li fornitur għandu l-kapaċitajiet legali u finanzjarji u l-ħiliet kummerċjali u tekniċi biex iwettaq l-akkwist rilevanti.

2.   Fl-istabbiliment tal-kundizzjonijiet għall-parteċipazzjoni, l-entità tal-akkwist:

3.   Fil-valutazzjoni ta' jekk fornitur jissodisfax il-kundizzjonijiet għall-parteċipazzjoni, l-entità tal-akkwist għandha:

4.   Fejn ikun hemm evidenza għal dan, Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, tista' teskludi fornitur għal raġunijiet bħal:

Artikolu 126

Kwalifika tal-fornituri

1.   Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, tista' tmantni sistema ta' reġistrazzjoni tal-fornituri li fiha l-fornituri interessati jkunu meħtieġa jirreġistraw u jipprovdu ċerta informazzjoni.

2.   Kull Parti għandha tiżgura li:

3.   Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, m'għandhomx jadottaw jew japplikaw xi sistema ta' reġistrazzjoni jew proċedura ta' kwalifika bl-għan jew bl-effett li joħolqu ostakoli mhux neċessarji għall-parteċipazzjoni tal-fornituri tal-Parti l-oħra fl-akkwist tagħha.

4.   Fejn l-entità tal-akkwist ikun beħsiebha tuża proċedura ta' offerti selettiva, l-entità għandha:

5.   L-entità tal-akkwist għandha tippermetti lill-fornituri kollha kkwalifikati li jieħdu sehem f'akkwist partikolari, sakemm l-entità tal-akkwist ma tiddikjarax fl-avviż ta' akkwist ippjanat xi limitazzjoni fuq in-numru ta' fornituri li se jitħallew joffru u l-kriterji għall-għażla tan-numru limitat ta' fornituri.

6.   Fejn id-dokumentazzjoni tal-offerti ma titqigħedx għad-dispożizzjoni tal-pubbliku mid-data ta' pubblikazzjoni tal-avviż imsemmija fil-paragrafu 4, l-entità tal-akkwist għandha tiżgura li dawk id-dokumenti tqiegħdu għad-dispożizzjoni fl-istess ħin lill-fornituri kkwalifikati kollha magħżula skont il-paragrafu 5.

7.   L-entità tal-akkwist tista' żżomm lista b'użi multipli ta' fornituri, bil-kundizzjoni li avviż li fih ikunu mistiedna l-fornituri interessati sabiex japplikaw għall-inklużjoni fil-lista jkun:

bil-mezz xieraq elenkat fil-Parti 2 tal-Anness IV.

8.   L-avviż previst fil-paragrafu 7 għandu jinkludi:

9.   Minkejja l-paragrafu 7, fejn lista b'użi multipli tkun valida għal tliet snin jew inqas, l-entità tal-akkwist tista' tippubblika l-avviż imsemmi fil-paragrafu 7 darba biss, fil-bidu tal-perijodu ta' validità tal-lista, basta l-avviż:

10.   L-entità tal-akkwist għandha tippermetti lill-fornituri japplikaw f'kull ħin għall-inklużjoni f'lista b'użi multipli u għandha tinkludi fil-lista lill-fornituri kkwalifikati kollha fi żmien perijodu raġonevolment qasir.

11.   Meta fornitur li mhuwiex inkluż f'lista b'użi multipli jippreżenta talba għall-parteċipazzjoni f'akkwist abbażi ta' lista b'użi multipli u d-dokumenti kollha meħtieġa, fi ħdan il-perijodu ta' żmien stipulat fl-Artikolu 128(2), it-talba għandha tiġi eżaminata minn entità tal-akkwist. L-entità tal-akkwist m'għandhiex teskludi lill-fornitur minn kunsiderazzjoni fir-rigward tal-akkwist minħabba r-raġuni li l-entità m'għandhiex biżżejjed żmien biex teżamina t-talba, sakemm, f'każijiet eċċezzjonali, minħabba l-kumplessità tal-akkwist, l-entità ma tkunx tista' tlesti l-eżami tat-talba fil-perijodu ta' żmien permess għall-preżentazzjoni tal-offerti.

12.   Entità tal-akkwist koperta taħt il-Parti 3 tal-Anness III tista' tuża avviż li bih tistieden il-fornituri biex japplikaw għall-inklużjoni fil-lista b'użi multipli bħala avviż ta' akkwist ippjanat, bil-kundizzjoni li:

13.   Entità tal-akkwist koperta taħt il-Parti 3 tal-Anness III tista' tippermetti lil fornitur li applika biex ikun inkluż fil-lista b'użi multipli skont il-paragrafu 10 ta' dan l-Artikolu biex jipparteċipa f'akkwist partikolari, fejn ikun hemm biżżejjed żmien għall-entità tal-akkwist biex teżamina jekk il-fornitur jissodisfax il-kundizzjonijiet għall-parteċipazzjoni.

14.   L-entità tal-akkwist għandha tgħarraf minnufih lil kull fornitur li jissottometti talba għall-parteċipazzjoni f'akkwist jew applikazzjoni għall-inklużjoni f'lista b'użi multipli dwar id-deċiżjoni tal-entità tal-akkwist relatata mat-talba jew l-applikazzjoni.

15.   Fejn entità tal-akkwist tirrifjuta talba ta' fornitur għall-parteċipazzjoni f'akkwist jew applikazzjoni għall-inklużjoni f'lista b'użi multipli, ma tibqax tirrikonoxxi fornitur bħala kkwalifikat, jew tneħħi fornitur minn lista b'użi multipli, l-entità għandha tgħarraf minnufih lill-fornitur u, wara talba tal-fornitur, tipprovdi minnufih lill-fornitur bi spjegazzjoni bil-miktub dwar ir-raġunijiet għad-deċiżjoni tagħha.

Artikolu 127

Speċifikazzjonijiet tekniċi u dokumentazzjoni tal-offerta

1.   L-entità tal-akkwist m'għandhiex tħejji, tadotta jew tapplika xi speċifikazzjoni teknika jew tippreskrivi xi proċedura ta' valutazzjoni tal-konformità bl-għan jew l-effett li toħloq ostakli żejda għall-kummerċ internazzjonali.

L-ispeċifikazzjonijiet tekniċi jridu jippermettu aċċess ugwali lill-offerenti u m'għandux ikollhom l-effett li joħolqu ostakli inġustifikati għall-ftuħ tas-swieq tal-akkwist pubbliku għall-kompetizzjoni.

2.   Fil-preskrizzjoni tal-ispeċifikazzjonijiet tekniċi għall-prodotti jew servizzi li jkunu se jinxtraw, entità tal-akkwist għandha, fejn xieraq:

3.   Meta fl-ispeċifikazzjonijiet tekniċi jintużaw karatteristiċi deskrittivi jew tad-disinn, entità tal-akkwist għandha tindika, fejn xieraq, li se tikkunsidra offerti ta' prodotti jew servizzi ekwivalenti li jissodisfaw biċ-ċar ir-rekwiżiti tal-akkwist billi tinkludi kliem bħal “jew ekwivalenti” fil-fajl tal-offerta.

4.   Entità tal-akkwist m'għandhiex tippreskrivi speċifikazzjonijiet tekniċi li jeħtieġu jew jirreferu għal trademark partikolari jew isem kummerċjali, privattiva, dritt tal-awtur, disinn, tip, oriġini speċifiku, produttur jew fornitur speċifiċi, sakemm ma jkun hemm l-ebda mod ieħor preċiż jew intelliġibbli biżżejjed biex jiġu deskritti r-rekwiżiti tal-akkwist u bil-kundizzjoni li, f'tali każijiet, l-entità tinkludi kliem bħal “jew ekwivalenti” fil-fajl tal-offerta.

5.   Entità tal-akkwist m'għandhiex tfittex jew taċċetta, b'mod li jkollha effett li tipprekludi l-kompetizzjoni, avviż li jista' jintuża fit-tħejjija jew l-adozzjoni ta' xi speċifikazzjoni teknika għal akkwist speċifiku minn persuna li jista' jkollha interess kummerċjali fl-akkwist.

6.   Għal ċertezza ikbar, Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, tista', b'konformità ma' dan l-Artikolu, tħejji, tadotta jew tapplika speċifikazzjonijiet tekniċi biex tippromovi l-konservazzjoni ta' riżorsi naturali jew tipproteġi l-ambjent.

7.   Entità tal-akkwist għandha tqiegħed għad-dispożizzjoni tal-fornituri fajl tal-offerta li jinkludi l-informazzjoni kollha meħtieġa biex il-fornituri jkunu jistgħu jħejju u jippreżentaw offerti ta' ammissibbli. Sakemm ma tkunx diġà ngħatat fl-avviż ta' akkwist ippjanat, tali dokumentazzjoni għandha tinkludi deskrizzjoni sħiħa ta':

8.   Meta tistabbilixxi data għall-konsenja ta' prodotti jew għall-provvista ta' servizzi li jkunu qegħdin jinxtraw, l-entità tal-akkwist għandha tqis fatturi bħall-kumplessità tal-akkwist, kemm huwa antiċipat li jsir sottokuntrattar u ż-żmien realistiku meħtieġ għall-produzzjoni, it-tneħħija mill-ħżin, u t-trasport tal-prodotti mill-punt ta' provvista jew għall-provvista ta' servizzi.

9.   Il-kriterji ta' evalwazzjoni stabbiliti fl-avviż ta' akkwist ippjanat jew fil-fajl tal-offerta jistgħu jinkludu, fost l-oħrajn, il-prezz u fatturi oħrajn ta' spejjeż, il-kwalità, il-mertu tekniku, il-karatteristiċi ambjentali u t-termini tal-konsenja.

10.   Entità tal-akkwist għandha minnufih:

11.   Meta, qabel l-għoti ta' kuntratt, entità tal-akkwist timmodifika l-kriterji jew ir-rekwiżiti stipulati fl-avviż ta' akkwist ippjanat jew fil-fajl tal-offerta pprovduta lill-fornituri li jkunu qed jieħdu sehem, jew temenda jew terġa' toħroġ avviż jew fajl tal-offerta, hija għandha tittrasmetti bil-miktub dawn il-modifiki kollha jew l-avviż jew il-fajl tal-offerta emendati jew maħruġin mill-ġdid:

Artikolu 128

Perijodi ta' żmien

1.   B'mod konsistenti mal-ħtiġijiet raġonevoli tagħha stess, entità tal-akkwist għandha tipprovdi biżżejjed żmien sabiex il-fornituri jħejju u jippreżentaw talbiet għall-parteċipazzjoni u offerti ammissibbli, filwaqt li tieħu f'kunsiderazzjoni fatturi bħal:

Perijodi ta' żmien bħal dawn, inkluża kull estensjoni tal-perijodi ta' żmien, għandhom ikunu l-istess għall-fornituri interessati jew parteċipanti kollha.

2.   Entità tal-akkwist li tuża sejħa għall-offerti selettiva għandha tistabbilixxi li d-data finali għas-sottomissjoni tat-talbiet għall-parteċipazzjoni m'għandhiex, fil-prinċipju, tkun inqas minn 25 jum mid-data tal-pubblikazzjoni tal-avviż tal-akkwist ippjanat. F'każ li stat ta' urġenza ssostanzjat kif xieraq mill-entità tal-akkwist jrendi dan il-perijodu ta' żmien imprattikabbli, il-perijodu ta' żmien jista' jitnaqqas b'mhux inqas minn għaxart ijiem.

3.   Għajr kif stipulat fil-paragrafi 4, 5, 7 u 8, entità tal-akkwist għandha tistabbilixxi li d-data finali għas-sottomissjoni tal-offerti m'għandhiex tkun inqas minn 40 jum mid-data li fiha:

4.   Entità tal-akkwist tista' tnaqqas il-perijodu ta' żmien għall-proċedura ta' offerti stabbilit skont il-paragrafu 3 għal mhux inqas minn għaxart ijiem fejn:

5.   Entità tal-akkwist tista' tnaqqas il-perijodu ta' żmien għall-proċedura ta' offerti stabbilit skont il-paragrafu 3 b'sebat ijiem f'kull waħda miċ-ċirkostanzi li ġejjin:

6.   L-użu tad-dispożizzjonijiet tal-paragrafu 5, flimkien mal-paragrafu 4, m'għandu fl-ebda każ jirriżulta fit-tnaqqis tal-perijodu ta' żmien għas-sejħa tal-offerti stabbilit skont il-paragrafu 3 għal inqas minn sebat ijiem mid-data li fiha l-avviż tal-akkwist ippjanat jiġi pubblikat.

7.   Minkejja kull dispożizzjoni oħra f'dan l-Artikolu, meta entità tal-akkwist takkwista prodotti jew servizzi kummerċjali, jew xi kombinazzjoni tagħhom, din tista' tnaqqas il-perijodu ta' żmien għall-proċedura ta' offerti stabbilit skont il-paragrafu 3 għal mhux inqas minn 13-il jum, bil-kundizzjoni li tippubblika b'mezzi elettroniċi, fl-istess ħin, kemm l-avviż ta' akkwist ippjanat kif ukoll id-dokumentazzjoni tal-offerta. Barra minn hekk, meta l-entità taċċetta offerti għal prodotti jew servizzi kummerċjali b'mezzi elettroniċi, tista' tnaqqas il-perijodu ta' żmien stabbilit skont il-paragrafu 3 għal mhux inqas minn sebat ijiem.

8.   Meta entità tal-akkwist koperta taħt il-Parti 3 tal-Anness III tkun għażlet il-fornituri kkwalifikati kollha jew għadd limitat minnhom, il-perijodu ta' żmien għall-proċedura ta' offerti jista' jiġi stabbilit minn ftehim reċiproku bejn l-entità tal-akkwist u l-fornituri magħżulin. Fin-nuqqas ta' qbil, il-perijodu m'għandux ikun inqas minn sebat ijiem.

Artikolu 129

Negozjar

1.   Parti tista' tipprovdi li l-entitajiet tal-akkwist tagħha jwettqu negozjati:

2.   L-entità tal-akkwist għandha:

Artikolu 130

Proċedura ta' offerti limitata

1.   Sakemm ma tużax din id-dispożizzjoni bl-għan li tiġi evitata l-kompetizzjoni fost il-fornituri jew b'mod li jiddiskrimina kontra fornituri tal-Parti l-oħra jew tipproteġi fornituri domestiċi, entità tal-akkwist tista' tuża proċedura ta' offerti limitata u tista', fiċ-ċirkostanzi li ġejjin biss, tagħżel li ma tapplikax l-Artikoli 124, 125, 126, 127 (il-paragrafi 7 sa 11), 128, 129, 131 u 132:

2.   L-entità tal-akkwist għandha tħejji rapport bil-miktub fuq kull kuntratt mogħti skont il-paragrafu 1. Ir-rapport għandu jinkludi isem l-entità tal-akkwist, il-valur u t-tip ta' prodotti jew servizzi mixtrija u dikjarazzjoni li tindika ċ-ċirkostanzi u l-kundizzjonijiet deskritti fil-paragrafu 1 li ġġustifikaw l-użu tal-proċedura ta' offerti limitata.

Artikolu 131

Irkanti elettroniċi

1.   L-entitajiet tal-akkwist jistgħu jużaw l-irkantar elettroniku.

2.   Fil-proċeduri miftuħa, limitati jew proċeduri negozjati, entità tal-akkwist tista' tiddeċiedi li l-għoti ta' kuntratt għandu jiġi preċedut minn irkantar elettroniku meta l-ispeċifikazzjonijiet tal-kuntratt jistgħu jkunu stabbiliti bi preċiżjoni.

L-irkant elettroniku għandu jkun ibbażat:

3.   Entità kontraenti li tiddeċiedi li torganizza irkant elettroniku għandha tiddikjara dan il-fatt fl-avviż ta' akkwist ippjanat.

L-ispeċifikazzjonijiet għandhom jinkludu, fost ħwejjeġ oħra, id-dettalji li ġejjin:

4.   Qabel tipproċedi b'irkant elettroniku, l-entità tal-akkwist għandha tagħmel evalwazzjoni inizjali sħiħa tal-offerti skont il-kriterju jew il-kriterji tal-għotja tal-kuntratt stipulati u bil-ponderazzjoni ffissata għalihom. L-offerenti kollha li ssottomettew offerti ammissibbli għandhom jiġu mistiedna fl-istess waqt b'mezzi elettroniċi biex jippreżentaw prezzijiet u/jew valuri ġodda; l-istedina għandu jkun fiha l-informazzjoni rilevanti kollha li tikkonċerna l-konnessjoni individwali mat-tagħmir elettroniku li jkun qed jintuża u għandha tispeċifika d-data u l-ħin tal-bidu tal-irkant elettroniku. L-irkant elettroniku jista' jseħħ f'għadd ta' fażijiet suċċessivi. L-irkant elettroniku ma jistax jibda qabel jumejn ta' xogħol mid-data li fiha jkunu ħarġu l-istediniet.

5.   Meta l-kuntratt ikun irid jingħata fuq il-bażi tal-iktar offerta vantaġġuża, l-istedina għandha tkun akkumpanjata bl-eżitu ta' evalwazzjoni sħiħa tal-offerent rilevanti. L-istedina għandha tiddikjara wkoll il-formula matematika li trid tintuża fl-irkant elettroniku sabiex jiġu determinati l-klassifikazzjonijiet awtomatiċi l-ġodda fuq il-bażi tal-prezzijiet il-ġodda u/jew il-valuri l-ġodda sottomessi. Dik il-formula għandha tinkorpora l-ponderazzjoni tal-kriterji kollha ffissati biex tiġi determinata l-offerta l-aktar vantaġġuża, kif indikat fl-avviż tal-kuntratt jew fl-ispeċifikazzjonijiet; għal dan l-iskop, kull parametri għandhom, madankollu, jitnaqqsu minn sa valur speċifikat.

6.   Matul kull fażi ta' rkant elettroniku l-awtoritajiet kontraenti għandhom jikkomunikaw minnufih lill-offerenti kollha tal-inqas biżżejjed informazzjoni sabiex ikunu jistgħu jaċċertaw ruħhom mill-klassifikazzjonijiet relattivi f'kull mument. Jistgħu jikkomunikaw ukoll informazzjoni oħra rigward prezzijiet jew valuri oħra sottemessi, sakemm dan ikun iddikjarat fl-ispeċifikazzjonijiet. Huma jistgħu wkoll fi kwalunkwe ħin iħabbru n-numru ta' parteċipanti f'dik il-fażi tal-irkant. Madanakollu, fl-ebda każ ma jistgħu jiddivulgaw l-identitiajiet tal-offerenti matul xi fażi tal-irkant elettroniku.

7.   L-entità tal-akkwist għandha tagħlaq irkant elettroniku b'wieħed jew aktar mill-modi li ġejjin:

8.   Meta l-entità tal-akkwist tkun iddeċidiet li tagħlaq irkant elettroniku skont il-punt (c) tal-paragrafu 7, possibbilment f'kombinazzjoni mal-arranġamenti stipulati fil-punt (b) ta' dak il-paragrafu, l-istedina għall-parteċipazzjoni fl-irkant għandha tindika l-iskeda ta' żmien għal kull fażi tal-irkant.

9.   Wara li tagħlaq irkant elettroniku, l-entità tal-akkwist għandha tagħti l-kuntratt f'konformità mal-Artikolu 132 fuq il-bażi tar-riżultati tal-irkant elettroniku.

10.   L-entitajiet tal-akkwist ma jistgħux jużaw l-irkanti elettroniċi b'mod mhux xieraq jew b'mod li jimpedixxu, jillimitaw jew jgħawġu l-kompetizzjoni jew li jbiddlu s-suġġett tal-kuntratt, kif imqiegħed għall-offerti fl-avviż ippubblikat tal-akkwist intiż u definit fl-ispeċifikazzjoni.

Artikolu 132

Trattament ta' offerti u għoti ta' kuntratti

1.   Entità tal-akkwist għandha tirċievi, tiftaħ u tittratta l-offerti kollha bi proċeduri li jiggarantixxu ġustizzja u imparzjalità tal-proċess ta' akkwist, u l-kunfidenzjalità tal-offerti.

2.   Entità tal-akkwist m'għandhiex tippenalizza lil xi fornitur li l-offerta tiegħu tkun waslet wara ż-żmien speċifikat biex isiru l-offerti jekk id-dewmien huwa dovut biss għall-ġestjoni ħażina min-naħa tal-entità tal-akkwist.

3.   Meta l-entità tal-akkwist tipprovdi lill-fornitur b'opportunità biex jikkoreġi żbalji tal-forma mhux intenzjonati bejn il-ftuħ tal-offerti u l-għoti tal-kuntratt, l-entità tal-akkwist għandha tipprovdi l-istess opportunità lill-fornituri parteċipanti kollha.

4.   Biex tiġi kkunsidrata għall-għotja, offerta għandha tiġi ppreżentata bil-miktub u għandha, fi żmien il-ftuħ, tikkonforma mar-rekwiżiti essenzjali stabbiliti fl-avviżi u d-dokumentazzjoni tal-offerta u tkun ġejja minn fornitur li jissodisfa l-kundizzjonijiet għall-parteċipazzjoni.

5.   Sakemm l-entità tal-akkwist ma tiddeterminax li mhuwiex fl-interess pubbliku li jingħata kuntratt, l-entità għandha tagħti l-kuntratt lill-fornitur li l-entità għażlet bħala dak li kapaċi jissodisfa t-termini tal-kuntratt u li, abbażi biss tal-kriterji ta' evalwazzjoni speċifikati fl-avviżi u d-dokumentazzjoni tal-offerta, ippreżenta:

6.   Meta l-entità tal-akkwist tirċievi offerta bi prezz li huwa anormalment iktar baxx mill-prezzijiet fl-offerti ppreżentati l-oħrajn, tista' tivverifika mal-fornitur sabiex tara li jissodisfa l-kundizzjonijiet għall-parteċipazzjoni u li huwa kapaċi jissodisfa t-termini tal-kuntratt.

7.   L-entità tal-akkwist m'għandhiex tuża opzjonijiet, ma tannullax akkwisti, jew ma timmodifikax kuntratti mogħtija b'mod li jevitaw l-obbligi skont dan il-Kapitolu.

Artikolu 133

It-trasparenza tal-informazzjoni dwar l-akkwisti

1.   L-entità tal-akkwist għandha tgħarraf minnufih lill-fornituri parteċipanti bid-deċiżjonijiet tagħha ta' għoti tal-kuntratt u, fuq it-talba ta' fornitur, għandha tagħmel dan bil-miktub. Soġġetta għall-Artikolu 134(2) u (3), entità tal-akkwist għandha, jekk mitluba, tagħti lil fornitur li ma ntgħażilx, spjegazzjoni tar-raġunijiet il-għala l-entità ma għażlitx l-offerta tiegħu u l-vantaġġi relattivi tal-offerta tal-fornitur li ntagħżel.

2.   Mhux aktar tard minn 72 jum wara l-għoti ta' kull kuntratt kopert b'dan il-Kapitolu, l-entità tal-akkwist għandha tippubblika avviż fil-mezz kartaċeju jew elettroniku xieraq elenkat fil-Parti 2 tal-Anness IV. Meta l-entità tippubblika l-avviż esklussivament fuq mezz elettroniku, l-informazzjoni għandha tibqa' faċilment aċċessibbli għal perijodu ta' żmien raġonevoli. L-avviż għandu jinkludi tal-inqas l-informazzjoni li ġejja:

3.   Għal perijodu mhux inqas minn tliet snin mid-data li fiha tagħti kuntratt, kull entità tal-akkwist għandha żżomm:

Artikolu 134

Divulgazzjoni ta' informazzjoni

1.   Fuq talba tal-Parti l-oħra, Parti għandha tipprovdi minnufih kull informazzjoni meħtieġa biex tiddetermina jekk akkwist twettaqx b'mod leali, imparzjali u skont dan il-Kapitolu, inkluża informazzjoni dwar il-karatteristiċi u l-vantaġġi relattivi tal-offerta rebbieħa. F'fażijiet fejn il-ħruġ tal-informazzjoni jxekkel il-kompetizzjoni fl-offerti fil-ġejjieni, il-Parti li tirċievi l-informazzjoni m'għandhiex tiddivulgaha lil xi fornitur, ħlief wara li tikkonsulta mal-Parti li pprovdiet l-informazzjoni u wara li tikseb il-qbil ta' din tal-aħħar.

2.   Minkejja kull dispożizzjoni oħra ta' dan il-Kapitolu, Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, m'għandhiex tipprovdi informazzjoni lil xi fornitur partikolari li tista' tippreġudika l-kompetizzjoni ġusta bejn il-fornituri.

3.   Xejn f'dan il-Kapitolu m'għandu jiġi interpretat li jobbliga Parti, inklużi l-entitajiet tal-akkwist tagħha, l-awtoritajiet u l-korpi ta' rieżami, milli jiddivulgaw informazzjoni kunfidenzjali fejn id-divulgazzjoni;

Artikolu 135

Proċeduri domestiċi ta' rieżami

1.   Kull Parti għandha tipprovdi proċedura ta' rieżami amministrattiva jew ta' stħarriġ ġudizzjarju f'waqtha, effettiva, trasparenti u mhux diskriminatorja li permezz tagħha fornitur jista', fil-kuntest ta' akkwist kopert, li fih il-fornitur għandu, jew kellu, interess, tikkontesta:

2.   Ir-regoli proċedurali għall-kontestazzjonijiet kollha skont il-paragrafu 1 għandhom ikunu bil-miktub u jkunu disponibbli b'mod ġenerali.

3.   Fil-każ ta' lment minn fornitur, li jirriżulta fil-kuntest ta' akkwist kopert li fih il-fornitur għandu, jew kellu, interess, li hemm ksur jew nuqqas kif imsemmi fil-paragrafu 1, il-Parti tal-entità tal-akkwist li twettaq l-akkwist għandha tħeġġeġ lill-entità u lill-fornitur biex isibu soluzzjoni għall-ilment permezz ta' konsultazzjonijiet. L-entità għandha tagħti kunsiderazzjoni imparzjali u f'waqtha għal kull ilment bħal dan b'mod li ma jxekkilx il-parteċipazzjoni tal-fornitur fl-akkwist attwali jew fil-ġejjieni jew id-dritt tiegħu li jfittex miżuri korrettivi skont il-proċedura ta' rieżami amministrattiva jew ta' stħarriġ ġudizzjarju.

4.   Kull fornitur għandu jingħata perijodu ta' żmien twil biżżejjed biex iħejji u jippreżenta oġġezzjoni, li fl-ebda każ m'għandu jkun inqas minn għaxart ijiem miż-żmien meta l-bażi tal-oġġezzjoni saret magħrufa jew kellha ssir raġonevolment magħrufa għall-fornitur.

5.   Kull Parti għandha tistabbilixxi jew tagħżel tal-inqas awtorità amministrattiva jew ġudizzjarja imparzjali waħda li hija indipendenti mill-entitajiet tal-akkwist tagħha sabiex tilqa' u tirrieżamina oġġezzjoni minn fornitur li tqum fil-kuntest ta' akkwist kopert.

6.   Meta korp li mhuwiex awtorità msemmija fil-paragrafu 5, inizjalment janalizza oġġezzjoni, il-Parti għandha tiżgura li l-fornitur ikun jista' jappella d-deċiżjoni inizjali quddiem awtorità amministrattiva jew ġudizzjarja imparzjali li hija indipendenti mill-entità tal-akkwist li l-akkwist tagħha huwa s-suġġett tal-oġġezzjoni.

7.   Kull Parti għandha tiżgura li korp ta' reviżjoni li mhuwiex qorti jkollu d-deċiżjoni tiegħu soġġetta għal reviżjoni ġudizzjarja jew ikollu proċeduri li jipprovdu li:

8.   Kull Parti għandha tadotta jew iżżomm fis-seħħ proċeduri li jipprovdu għal:

9.   Il-miżuri interim rapidi msemmija fil-punt (a) tal-paragrafu 8 jistgħu jirriżultaw fis-sospensjoni tal-proċess tal-akkwist. Il-proċeduri msemmija fil-paragrafu 8 jistgħu jiddisponu li konsekwenzi negattivi prevalenti għall-interessi kkonċernati, inkluż l-interess pubbliku, jistgħu jitqiesu meta ssir deċiżjoni dwar jekk tali miżuri għandhomx jiġu applikati. Kawża ġusta għal nuqqas ta' azzjoni għandha tiġi pprovduta bil-miktub.

Artikolu 136

Modifiki u rettifiki fil-kopertura

1.   Parti tista' tipproponi modifika jew rettifika tal-elementi fl-Anness III li huma relatati ma' dik il-Parti.

2.   Meta Parti tipproponi modifika, dik il-Parti għandha:

3.   Minkejja l-punt (b) tal-paragrafu 2, Parti m'għandhiex għalfejn tipprovdi aġġustamenti kumpensatorji jekk:

4.   Il-Parti l-oħra għandha titqies li tkun aċċettat il-modifika, inkluż għall-finijiet tal-Kapitolu 14 (Soluzzjoni tat-Tilwim) ta' dan it-Titolu, sakemm ma toġġezzjonax bil-miktub fi żmien 45 jum minn meta tirċievi n-notifika msemmija fil-punt (a) tal-paragrafu 2 li:

5.   Il-bidliet li ġejjin fil-Partijiet 1 sa 3 tal-Anness III għandhom jitqiesu bħala rettifika, sakemm dawn ma jaffettwawx il-kopertura maqbula reċiprokament prevista f'dan il-Kapitolu:

6.   Il-Parti li tipproponi rettifika għandha tinnotifika lill-Parti l-oħra kull sentejn, wara d-data li fiha dan it-Titolu jibda japplika (23).

7.   Parti tista' tinnotifika lill-Parti l-oħra dwar oġġezzjoni għal rettifika proposta fi żmien 45 jum minn meta tirċievi n-notifika msemmija fil-paragrafu 6. Meta Parti tressaq oġġezzjoni, hija għandha tistipula r-raġunijiet għalfejn temmen li r-rettifika proposta mhijiex bidla prevista fil-paragrafu 5, u tiddeskrivi l-effett li r-rettifika proposta dwar il-kopertura maqbula reċiprokament prevista f'dan il-Ftehim. Jekk l-ebda oġġezzjoni bħal din ma titressaq bil-miktub fi żmien 45 jum wara li tkun irċeviet in-notifika, il-Parti għandha titqies li tkun qablet mar-rettifika proposta.

8.   Jekk ma titressaq l-ebda oġġezzjoni rigward modifika jew rettifika proposta fil-perijodu previst mill-paragrafi 4 u 7, il-Kumitat ta' Kooperazzjoni għandu jemenda l-Anness III sabiex jirrefletti tali modifika jew rettifika. Il-modifika jew ir-rettifika għandha tkun effettiva mill-jum wara d-data tal-skadenza tal-perijodu msemmi fil-paragrafi 4 u 7.

9.   Jekk tkun tressqet oġġezzjoni għal modifika jew rettifika proposta, il-Kumitat ta' Kooperazzjoni għandu jiddiskuti l-kwistjoni. Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni jista' jiddeċiedi li japprova modifika jew rettifika u jemenda l-Anness III biex jirrefletti dan.

Artikolu 137

Perijodu tranżitorju

Dan il-Kapitolu għandu jibda japplika ħames snin wara d-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu. Għall-prodotti elenkati f'Parti 4 tal-Anness III u għas-servizzi koperti fil-Parti 6 tal-Anness III, dan il-Kapitolu għandu japplika tmien snin wara d-data li fiha jibda japplika dan it-Titolu.

KAPITOLU 9

Materja prima u enerġija

Artikolu 138

Definizzjonijiet

Għall-finijiet ta' dan il-Kapitolu:

Artikolu 139

Regolazzjoni tal-prezzijiet

1.   Il-Partijiet għandhom l-għan li l-prezz tal-provvista ta' materja prima jew prodotti tal-enerġija għall-utenti industrijali, jekk regolat mill-gvern ta' Parti, jirkupra l-ispejjeż u jipprovdu għal qligħ raġonevoli.

2.   Jekk il-prezz tal-materja prima jew prodotti tal-enerġija li jinbiegħu fis-suq domestiku huwa differenti mill-prezz tal-esportazzjoni tal-istess prodott, il-Parti esportatriċi għandha, fuq talba tal-Parti l-oħra, tipprovdi informazzjoni dwar din id-differenza, esklużi l-ispejjeż tat-trasport u taxxi fuq l-esportazzjoni.

Artikolu 140

Monopolji kummerċjali u fuq l-esportazzjoni

Il-Partijiet m'għandhomx iżommu jew jistabbilixxu xi monopolju kummerċjali jew fuq l-esportazzjoni għal materja prima jew prodotti tal-enerġija ħlief meta xi Parti teżerċita l-jedd ta' prelazzjoni tagħha li tixtri gass mhux maħdum, gass niexef u deheb.

Artikolu 141

Aċċess u drittijiet għall-prospettar, l-esplorazzjoni u l-produzzjoni ta' idrokarburi (żejt mhux maħdum u gass naturali)

1.   Xejn f'dan il-Ftehim m'għandu jaffettwa s-sovranità sħiħa tal-Partijiet skont il-liġi internazzjonali fuq ir-riżorsi ta' idrokarburi li jinsabu fit-territorju tagħhom u fl-ilmijiet interni, arċipelaġiċi u territorjali kif ukoll drittijiet sovrani għall-finijiet ta' esplorazzjoni u sfruttament tar-riżorsi tal-idrokarburi li jinsabu fiż-Żoni Ekonomiċi Esklussivi u l-blata kontinentali tagħhom.

2.   Il-Partijiet iżommu d-dritt li jiddeterminaw liema żoni fit-territorju tagħhom, ilmijiet interni, arċipelaġiċi u territorjali, Żoni Ekonomiċi Esklussivi, u l-blata kontinentali tagħhom għandhom ikunu disponibbli sabiex jiġu eżerċitati l-attivitajiet tal-prospettar, it-tiftix għal u l-produzzjoni tal-idrokarburi.

3.   Kull meta tittieħed deċiżjoni sovrana ta' Parti, kif deskritt fil-paragrafu 2, kull Parti għandha tiżgura li ma ssirx diskriminazzjoni kontra l-intrapriżi tal-Parti l-oħra ma jkunux fir-rigward tal-aċċess u l-eżerċizzju tad-drittijiet għall-prospettar, l-esplorazzjoni u l-produzzjoni tal-idrokarburi, bil-kundizzjoni li l-intrapriża kkonċernata tiġi stabbilita bħala persuna ġuridika fit-territorju tal-Parti ospitanti li tagħti dan l-aċċess.

4.   Kull Parti tista' titlob entità, li tkun ingħatat awtorizzazzjoni għall-eżerċizzju tal-attivitajiet għall-prospettar, l-esplorazzjoni u l-produzzjoni tal-idrokarburi, biex tħallas kontribuzzjoni finanzjarja jew kontribuzzjoni f'idrokarburi.

5.   Il-Partijiet għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jiżguraw li, liċenzji jew awtorizzazzjonijiet oħra, li permezz tagħhom impriża hija intitolata li teżerċita d-drittijiet li tipprospetta, tesplora u tipproduċi l-idrokarburi, jingħataw wara proċedura ppubblikata jew stedina għal applikanti potenzjalment interessati tal-Partijiet biex jippreżentaw applikazzjonijiet permezz ta' avviż. L-avviż għandu jispeċifika t-tip ta' liċenzja jew awtorizzazzjoni oħra, iż-żona ġeografika rilevanti u d-data jew il-limitu ta' żmien proposti għall-għoti ta' liċenzja jew forom oħra ta' awtorizzazzjoni.

6.   Il-paragrafi 3 sa 5 huma mingħajr preġudizzju għad-dritt ta' intrapriża tal-istat li tikseb aċċess u drittijiet għall-ipprospettar, l-esplorazzjoni għal u l-produzzjoni ta' idrokarburi permezz ta' negozjati diretti mal-Parti tagħha. Meta tali intrapriża tal-istat tiddeċiedi li titrasferixxi b'mod sħiħ jew parzjali d-dritt tagħha ta' prospettar, ta' esplorazzjoni għal, u ta' estrazzjoni ta' idrokarburi, għandhom japplikaw l-obbligi previsti fil-paragrafi 3 sa 5.

7.   L-Artikolu 53 għandu japplika fir-rigward tal-kundizzjonijiet tal-liċenzji u l-proċedura tal-awtorizzazzjoni tal-liċenzji.

Artikolu 142

Kundizzjonijiet għall-investiment f'materja prima u fi prodotti tal-enerġija

Sabiex jitrawwem l-investiment f'attivitajiet ta' prospettar, ta' esplorazzjoni, estrazzjoni u l-estrazzjoni ta' materja prima u prodotti tal-enerġija, l-ebda Parti m'għandha:

Artikolu 143

Tranżitu

1.   Il-Partijiet għandhom jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex jiffaċilitaw it-tranżitu ta' prodotti tal-enerġija, konsistenti mal-prinċipji tal-libertà tat-tranżitu, u skont l-Artikoli 7(1) u (3) tat-Trattat dwar il-Karta tal-Enerġija.

2.   Kull Parti għandha tipprojbixxi t-teħid mhux awtorizzat ta' materja prima u prodotti tal-enerġija tranżitati jew trasportati minn ġewwa t-territorju tagħha minn kull entità soġġetta għall-kontroll jew il-ġurisdizzjoni tagħha u għandha tieħu l-miżuri kollha xierqa biex tindirizza dan it-tip ta' teħid mhux awtorizzat.

Artikolu 144

Interruzzjoni

1.   Kull Parti għandha tieħu l-miżuri kollha possibbli biex tiżgura li l-operaturi tal-pajpijiet u l-grilji tat-tranżitu tal-enerġija prinċipali:

2.   Parti li t-territorju tagħha jintuża għat-tranżitu jew it-trasport, jew għar-riċeviment u l-ħażna ta' prodotti tal-enerġija bħala parti mir-rotta ta' trasport/tranżitu, m'għandhiex, fil-każ ta' tilwima dwar xi kwistjoni li tinvolvi l-Partijiet jew xi waħda jew aktar mill-entitajiet soġġetti għall-kontroll jew il-ġurisdizzjoni ta' xi Parti, tinterrompi jew tnaqqas, jew tippermetti lil xi entità soġġetta għall-kontroll jew il-ġurisdizzjoni tagħha li tinterrompi jew tnaqqas, it-tranżitu, it-trasport, ir-riċeviment u l-ħażna eżistenti bħala parti mir-rotta ta' trasport/tranżitu tal-prodotti tal-enerġija, għajr meta dan ikun previst speċifikament f'kuntratt jew ftehim ieħor li jirregola tali tranżitu, trasport, riċeviment u ħażna bħala parti mir-rotta tat-trasport/tranżitu, qabel il-konklużjoni ta' proċedura għas-soluzzjoni tat-tilwim taħt il-kuntratt rilevanti jew il-proċedura ta' soluzzjoni tat-tilwim stabbilita fil-Kapitolu 14 (Soluzzjoni tat-Tilwim) ta' dan it-Titolu dwar sitwazzjonijiet ta' emerġenza kif definit fil-punt (h) tal-Artikolu 138.

3.   Parti m'għandhiex tinżamm responsabbli għal interruzzjoni jew tnaqqis skont dan l-Artikolu f'sitwazzjonijiet ta' force majeure fejn dik il-Parti ma tkunx tista' tipprovdi prodotti tal-enerġija jew tiżgura t-trasport tagħhom minħabba f'azzjonijiet attribwibbli għal pajjiż terz jew entità taħt il-kontroll jew il-ġuriżdizzjoni ta' pajjiż terz.

Artikolu 145

Aċċess għall-grilji u l-linji ta' trażmissjoni tal-enerġija elettrika b'vultaġġ għoli

1.   Kull Parti għandha tipprovdi lill-intrapriżi tal-Parti l-oħra, stabbiliti bħala persuni ġuridiċi fit-territorju tal-Parti li tagħti l-aċċess, b'aċċess mhux diskriminatorju għall-grilji u l-linji ta' trażmissjoni tal-enerġija elettrika b'vultaġġ għoli, li huma parzjalment jew kompletament il-proprjetà ta' u regolati mill-Parti li tagħti l-aċċess fil-konfini tal-kapaċitajiet eżistenti ta' tali grilji u linji. L-aċċess għandu jiġi allokat b'mod ġust u ekwu.

2.   Meta tapplika miżuri relatati ma' tali grilji u linji ta' trażmissjoni, il-Parti għandha tiżgura li jiġu rrispettati l-prinċipji li ġejjin:

Artikolu 146

Awtoritajiet regolatorji għall-elettriku u l-gass

1.   Kull Parti għandha taħtar awtoritajiet regolatorji u tagħtihom is-setgħa li jirregolaw is-swieq tal-elettriku u l-gass fit-territorju tagħha. Dawk l-awtoritajiet regolatorji għandhom ikunu legalment distinti u funzjonalment indipendenti minn kull awtorità pubblika oħra jew parteċipant ieħor fis-suq.

2.   Id-deċiżjonijiet ta' awtorità regolatorja u l-proċeduri użati minnha għandhom ikunu imparzjali fir-rigward tal-parteċipanti kollha tas-suq.

3.   Parteċipant fis-suq affetwat minn kwalunkwe deċiżjoni ta' awtorità regolatorja għandu jkollu d-dritt li jappella kontra dik id-deċiżjoni għand korp ta' appell. Jekk il-korp ta' appell ma jkunx indipendenti mill-partijiet involuti jew ma jkunx ta' natura ġudizzjarja, id-deċiżjonijiet tal-korp ta' appell għandhom ikunu soġġetti għal rieżami minn awtorità ġuridika imparzjali u indipendenti. Id-deċiżjonijiet tal-korp ta' appell u l-awtorità ġudizzjarja għandhom jagħtu r-raġunijiet u dawn għandhom ikunu bil-miktub. Il-Partijiet għandhom jiżguraw li d-deċiżjoni finali tal-korp ta' appell jew l-awtorità ġudizzjarja, skont liema hija l-aħħar istanza, tiġi infurzata b'mod effettiv.

Artikolu 147

Is-settur tal-enerġija rinnovabbli

1.   Dan l-Artikolu għandu japplika għal miżuri li jistgħu jaffettwaw il-kummerċ u l-investiment bejn il-Partijiet relatat mal-ġenerazzjoni tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli mhux fossili, fost l-oħrajn enerġija mir-riħ, mix-xemx u mill-ilma, iżda mhux għall-prodotti li minnhom din l-enerġija tiġi ġġenerata.

2.   Kull Parti għandha:

3.   Fejn jeżistu standards internazzjonali jew reġjonali rigward tagħmir u sistemi għall-ġenerazzjoni tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli u minn sorsi mhux fossili, il-Partijiet għandhom jużaw dawk l-istandards, jew il-partijiet rilevanti tagħhom, bħala bażi għar-regolamenti tekniċi tagħhom għajr meta standards internazzjonali bħal dawn jew partijiet rilevanti ma jkunux effettivi jew xierqa għat-twettiq tal-għanijiet leġittimi segwiti. Għall-iskopijiet tal-applikazzjoni ta' dan il-paragrafu, l-Organizzazzjoni Internazzjonali għall-Istandardardizzazzjoni (ISO) u l-Kummissjoni Elettroteknika Internazzjonali (IEC) għandhom jiġu kkunsidrati bħala korpi li jistabbilixxu l-istandards internazzjonali rilevanti.

4.   Fejn xieraq, il-Partijiet għandhom jispeċifikaw regolamenti tekniċi bbażati fuq il-ħtiġijiet tal-prodotti f'termini ta' prestazzjoni, inkluża l-prestazzjoni ambjentali, aktar milli d-disinn tal-prodott jew il-karatteristiċi deskrittivi.

5.   Xejn f'dan l-Artikolu m'għandu jinftiehem li jimpedixxi l-adozzjoni jew l-infurzar minn xi waħda mill-Partijiet, ta' miżuri meħtieġa għat-tħaddim sikur tan-netwerks tal-enerġija kkonċernati, jew is-sigurtà tal-provvista tal-enerġija, soġġetti għar-rekwiżit li tali miżuri ma jiġux applikati b'mod li jikkostitwixxi mezz ta' diskriminazzjoni arbitrarja jew mhux ġustifikabbli bejn il-prodotti, il-fornituri tas-servizzi jew l-investituri tal-Partijiet fejn jipprevalu l-istess kundizzjonijiet, jew restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ u l-investiment bejn il-Partijiet.

Artikolu 148

Kooperazzjoni fil-materja prima u prodotti tal-enerġija

1.   Mingħajr preġudizzju għall-Artikoli 204 sa 208, il-Partijiet jaqblu li jsaħħu l-kooperazzjoni u l-promozzjoni tal-fehim reċiproku bejniethom fil-qasam tal-kummerċ fil-materja prima u fil-prodotti tal-enerġija.

2.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li r-rispett lejn il-prinċipji ta' trasparenza u n-nondiskriminazzjoni u l-iżgurar li r-regoli ma jgħawġux il-kummerċ huma l-aħjar modi biex jinħoloq ambjent favorevoli għall-investiment barrani dirett fil-produzzjoni u l-kummerċ tal-materja prima u l-prodotti tal-enerġija. B'mod aktar ġenerali, tali ambjent jiffavorixxi l-allokazzjoni effiċjenti u l-użu effiċjenti ta' materja prima u prodotti tal-enerġija.

3.   Il-kooperazzjoni u l-promozzjoni tal-fehim reċiproku jkopru kwistjonijiet kummerċjali bilaterali kif ukoll kwistjonijiet ta' interess komuni li jirriżultaw mill-kummerċ internazzjonali. Tali kwistjonijiet jinkludu distorsjonijiet kummerċjali li għandhom impatt fuq is-swieq globali, l-ambjent u l-kwistjonijiet ta' żvilupp speċifikament marbuta mal-kummerċ ta' materja prima u prodotti tal-enerġija kif ukoll ir-responsabilità soċjali korporattiva f'konformità ma' standards rikonoxxuti internazzjonalment bħall-Linji gwida tal-OECD għall-Intrapriżi Multinazzjonali u l-Gwida tal-OECD dwar id-Diliġenza Dovuta għal Ktajjen ta' Provvista Responsabbli tal-Minerali minn Żoni Affettwati mill-Kunflitti u Żoni ta' Riskju Għoli. Il-kooperazzjoni u l-promozzjoni tal-fehim reċiproku jinkludu skambju ta' data u informazzjoni dwar il-qafas regolatorju tas-setturi tal-materja prima u tal-enerġija. Dan m'għandux jiġi interpretat bħala li jeħtieġ li l-Partijiet jagħtu xi informazzjoni li d-divulgazzjoni tagħha jikkunsidrawha li tmur kontra l-interess tas-sigurtà rispettiv tagħhom.

4.   Kull Parti tista' titlob l-organizzazzjoni ta' laqgħa ad hoc relatata mal-materja prima u prodotti tal-enerġija jew sessjoni ad hoc dwar il-materja prima u l-prodotti tal-enerġija matul il-laqgħat tal-Kumitat ta' Kooperazzjoni. Il-kooperazzjoni bilaterali tista' barra minn hekk, jekk xieraq, tiġi estiża għall-fora multilaterali jew plurilaterali rilevanti li fihom jipparteċipaw iż-żewġ Partijiet.

Artikolu 149

Mekkaniżmu ta' twissija bikrija

1.   Il-Partijiet jistabbilixxu mekkaniżmu ta' twissija bikrija biex jadottaw miżuri prattiċi intenzjonati għall-prevenzjoni u għal reazzjoni rapida fil-każ ta' sitwazzjoni ta' emerġenza jew it-theddida ta' tali.

2.   Il-Partijiet għandhom jieħdu azzjonijiet b'mod konġunt:

3.   F'każ li xi waħda mill-Partijiet issir konxja minn sitwazzjoni ta' emerġenza jew ta' sitwazzjoni li, fl-opinjoni tagħha, tista' twassal għal sitwazzjoni ta' emerġenza, dik il-Parti għandha tinforma lill-Parti l-oħra fl-iqsar żmien possibbli.

4.   Għall-finijiet ta' dan l-Artikolu, il-Partijiet jaqblu li l-korpi responsabbli huma l-Membru tal-Kummissjoni Ewropea inkarigat mill-enerġija u l-Ministru tar-Repubblika tal-Każakistan inkarigat mill-kwistjonijiet rispettivi dwar l-enerġija.

5.   Man-notifika, il-Partijiet għandhom jipprovdu valutazzjoni tas-sitwazzjoni lil xulxin.

6.   Kull Parti tista' titlob konsultazzjonijiet fi żmien tlett ijiem kalendarji min-notifika biex:

7.   Il-Partijiet għandhom, fejn xieraq, jikkooperaw ma' pajjiżi terzi biex jeliminaw it-theddida ta' sitwazzjoni ta' emerġenza, jew biex jegħlbu s-sitwazzjoni ta' emerġenza.

8.   Fil-każ li s-sitwazzjoni ta' emerġenza tippersisti, kull Parti tista' tibda proċedura għas-soluzzjoni ta' tilwima ta' emerġenza, skont il-mekkaniżmu speċjali previst fil-Kapitolu 14 (Soluzzjoni tat-Tilwim) ta' dan it-Titolu.

9.   Il-Partijiet għandhom joqogħdu lura minn kull azzjoni li tista' taggrava jew issaħħaħ is-sitwazzjoni ta' emerġenza, kif xieraq f'sitwazzjoni partikolari, mill-mument tan-notifika.

10.   Parti m'għandhiex isseraħ fuq, jew tintroduċi bħala evidenza fi proċeduri tas-soluzzjoni tat-tilwim skont dan il-Ftehim, dan li ġej:

11.   Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni jista' jiżviluppa, kif meħtieġ, dispożizzjonijiet ta' implimentazzjoni ddettaljati għall-applikazzjoni ta' dan l-Artikolu.

Artikolu 150

Eċċezzjonijiet

1.   Dan il-Kapitolu huwa mingħajr preġudizzju għal kull eċċezzjoni, riżerva jew restrizzjoni prevista f'dan il-Ftehim.

2.   Dan il-Kapitolu m'għandu japplika la għal proġetti ta' riċerka u ta' żvilupp, u lanqas għal proġetti ta' dimostrazzjoni mwettqa fuq skala mhux kummerċjali.

3.   Xejn f'dan il-Kapitolu m'għandu jinftiehem li jimpedixxi l-adozzjoni jew l-infurzar minn xi waħda mill-Partijiet, ta' miżuri meħtieġa għat-tħaddim sikur tal-infrastruttura tal-enerġija, inkluż it-trasport tal-enerġija u l-faċilitajiet ta' produzzjoni kkonċernati, fl-interess tas-sigurtà nazzjonali jew tas-sigurtà pubblika, inkluża l-prevenzjoni ta' sitwazzjoni ta' emerġenza u r-reazzjoni għaliha, soġġett għar-rekwiżit li tali miżuri ma jiġux applikati b'mod li jkun jikkostitwixxi mezz ta' diskriminazzjoni arbitrarja jew mhux ġustifikabbli bejn il-prodotti, il-fornituri tas-servizzi jew l-investituri tal-Partijiet fejn jipprevalu l-istess kundizzjonijiet, jew restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ u l-investiment bejn il-Partijiet.

KAPITOLU 10

Kummerċ u żvilupp sostenibbli

Artikolu 151

Kuntest u għanijiet

1.   Il-Partijiet ifakkru fl-Aġenda 21 tal-Konferenza tan-Nazzjonijiet Uniti dwar l-Ambjent u l-Iżvilupp tal-1992, id-Dikjarazzjoni tal-Organizzazzjoni Internazzjonali tax-Xogħol (ILO) dwar il-Prinċipji u d-Drittijiet Fundamentali fuq ix-Xogħol tal-1998, il-Pjan ta' Implimentazzjoni ta' Johannesburg dwar l-Iżvilupp Sostenibbli tal-2002, id-Dikjarazzjoni Ministerjali tal-Kunsill Ekonomiku u Soċjali tan-NU dwar il-Ġenerazzjoni ta' Impjieg Sħiħ u Produttiv u Xogħol Deċenti għal Kulħadd tal-2006, id-Dikjarazzjoni tal-ILO dwar il-Ġustizzja Soċjali għal Globalizzazzjoni Ġusta tal-2008 u d-Dokument ta' Eżitu tal-Konferenza tan-NU dwar l-Iżvilupp Sostenibblil tal-2012 inkorporat fir-Riżoluzzjoni 66/288 adottata mill-Assemblea Ġenerali tan-NU tas-27 ta' Lulju 2012, intitolata “Il-Ġejjieni li Nixtiequ”.

2.   Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom li jippromwovu l-iżvilupp tal-kummerċ internazzjonali b'mod li jikkontribwixxi għall-objettiv tal-iżvilupp sostenibbli, għall-benessri tal-ġenerazzjonijiet preżenti u futuri. Il-Partijiet għandhom jistinkaw biex jiżguraw li dan l-għan ikun integrat u rifless f'kull livell tar-relazzjoni kummerċjali tagħhom.

Artikolu 152

L-istandards u l-ftehimiet multilaterali dwar l-ambjent u x-xogħol

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-valur tal-governanza u l-ftehimiet internazzjonali dwar l-ambjent bħala risposta tal-komunità internazzjonali għall-problemi ambjentali globali jew reġjunali.

2.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li impjieg produttiv u sħiħ u x-xogħol diċenti għal kulħadd huma elementi ewlenin tal-iżvilupp sostenibbli għall-pajjiżi kollha u għan prijoritarju tal-kooperazzjoni internazzjonali.

3.   F'dak il-kuntest, il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom li jimplimentaw b'mod effettiv, fil-liġijiet u l-prassi tagħhom, il-ftehimiet ambjentali multilaterali li tagħhom huma parti, flimkien mal-konvenzjonijiet tal-ILO ratifikati mill-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan, rispettivament.

Artikolu 153

Id-dritt ta' regolamentazzjoni u livelli ta' protezzjoni

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu d-dritt ta' kull Parti li tistabbilixxi l-livelli tagħha ta' protezzjoni domestika tal-ambjent u tax-xogħol, u li tadotta jew timmodifika kif xieraq il-liġi u l-politiki rilevanti tagħha, b'mod konsistenti mal-istandards u l-ftehimiet rikonoxxuti internazzjonalment imsemmija fl-Artikolu 152. Il-Partijiet għandhom jimmiraw lejn livelli għoljin ta' protezzjoni tal-ambjent u tax-xogħol.

2.   Il-Partijiet jirrikonoxxu li mhuwiex xieraq li jinkoraġġixxu l-kummerċ jew l-investiment billi jnaqqsu l-livelli ta' protezzjoni mogħtija fil-liġi domestika ambjentali jew tax-xogħol.

3.   Parti m'għandhiex tidderoga minn, jew permezz ta' kors ta' azzjoni jew nuqqas ta' azzjoni rikorrenti jew sostnuta, tonqos milli tinforza b'mod effettiv il-liġi ambjentali u tax-xogħol tagħha, biex tinkoraġġixxi l-kummerċ jew l-investiment.

Artikolu 154

Il-kummerċ u l-investiment li jippromwovu żvilupp sostenibbli

1.   Il-Partijiet jikkonfermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom biex isaħħu l-kontribut tal-kummerċ lejn l-għan ta' żvilupp sostenibbli fid-dimensjonijiet ekonomiċi, soċjali u ambjentali tiegħu. Għalhekk, huma jaqblu li jippromwovu:

2.   Il-Partijiet għandhom jiskambjaw l-informazzjoni u jaqsmu l-esperjenzi dwar l-azzjonijiet tagħhom biex jippromwovu l-koerenza u l-appoġġ reċiproku bejn il-kummerċ u għanijiet soċjali u ambjentali. Barra minn hekk, il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni u d-djalogu tagħhom dwar kwistjonijiet ta' żvilupp sostenibbli li jistgħu jinqalgħu fil-kuntest tar-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom inkluż dwar aspetti rilevanti stabbiliti fit-Titolu IV (Il-Kooperazzjoni fil-Qasam tal-Iżvilupp Ekonomiku u Sostenibbli) ta' dan il-Ftehim.

3.   Tali kooperazzjoni u djalogu msemmija fil-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu għandhom jinvolvu lill-partijiet interessati rilevanti, b'mod partikolari l-imsieħba soċjali, kif ukoll organizzazzjonijiet tas-soċjetà ċivili oħrajn, permezz ta' kooperazzjoni tas-soċjetà ċivili stabbilita taħt l-Artikolu 251 ta' dan il-Ftehim.

4.   Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni jista' jadotta regoli għal tali kooperazzjoni u djalogu.

Artikolu 155

Soluzzjoni tat-tilwim

Is-subtaqsima 2 tat-Taqsima 3 tal-Kapitolu 14 (Soluzzjoni tat-Tilwim) ta' dan it-Titolu ma tapplikax għal tilwim taħt dan il-Kapitolu. Għal kull tilwima bħal din, wara li l-bord ta' arbitraġġ ikun ressaq ir-rapport finali tiegħu skont l-Artikoli 180 u 182, il-Partijiet, waqt li jikkunsidraw ir-rapport, għandhom jiddiskutu miżuri xierqa biex jiġu implimentati. Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni għandu jagħmel monitoraġġ tal-implimentazzjoni ta' kwalunkwe miżuri ta' din ix-xorta u għandu jżomm il-kwistjoni taħt rieżami, inkluż permezz tal-mekkaniżmu msemmi fl-Artikolu 154(3).

KAPITOLU 11

Kompetizzjoni

Artikolu 156

Prinċipji

Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza tal-kompetizzjoni ħielsa u mhux imxekkla fir-relazzjonijiet kummerċjali tagħhom. Il-Partijiet jirrikonoxxu li prattiki kummerċjali u interventi statali antikompetittivi, inklużi sussidji, għandhom il-potenzjal li jxekklu l-funzjonament xieraq tas-swieq u jdgħajfu l-benefiċċji tal-liberalizzazzjoni kummerċjali.

Artikolu 157

Leġislazzjoni dwar l-antitrust u tal-fużjonijiet u l-implimentazzjoni tagħha

1.   Kull Parti għandha żżomm fit-territorju tagħha liġi tal-kompetizzjoni komprensiva li tindirizza effettivament ftehimiet dwar l-antikompettitività, prattiki miftiehma u l-kondotta unilaterali antikompetittiva tal-intrapriżi b'setgħa dominanti fis-suq u li jipprovdu kontroll effettiv tal-konċentrazzjonijiet.

2.   Kull Parti għandha żżomm awtoritajiet operazzjonalment indipendenti responsabbli, u mgħammra kif xieraq, għall-infurzar effettiv tal-liġijiet dwar il-kompetizzjoni msemmija fil-paragrafu 1.

3.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li japplikaw il-liġijiet rispettivi tagħhom dwar il-kompetizzjoni b'mod trasparenti u mhux diskriminatorju, filwaqt li jirrispettaw il-prinċipji tal-ġustizzja proċedurali u d-drittijiet tad-difiża tal-impriżi kkonċernati.

Artikolu 158

Monopolji tal-istat, intrapriżi tal-istat u intrapriżi mogħtija drittijiet jew privileġġi speċjali jew esklussivi

1.   Xejn f'dan il-Kapitolu ma jimpedixxi lil Parti milli taħtar jew iżżomm monopolji tal-Istat, intrapriżi tal-istat, jew milli tafda intrapriżi bi drittjiet jew privileġġi speċjali jew esklussivi skont il-liġi tagħha.

2.   Fir-rigward ta' monopolji tal-Istat, intrapriżi tal-Istat u intrapriżi mogħtija drittijiet speċjali jew esklussivi jew privileġġi li huma involuti f'attivitajiet ekonomiċi, kull Parti għandha tiżgura li tali intrapriżi jkunu soġġetti għal-liġi tal-kompetizzjoni msemmija fl-Artikolu 157. Għall-finijiet ta' dan il-Kapitolu, attività ekonomika tikkonsisti fl-offerta ta' merkanzija u servizzi f'suq. Hija ma tinkludix attivitajiet imwettqa fl-eżerċizzju ta' awtorità governattiva, jiġifieri attivitajiet li la jitwettqu fuq bażi kummerċjali u lanqas f'kompetizzjoni ma' operatur ekonomiku wieħed jew aktar.

3.   L-applikazzjoni tal-liġi tal-kompetizzjoni msemmija fl-Artikolu 157 m'għandhiex ixxekklel it-twettiq, skont il-liġi jew fil-fatt, tal-kompiti partikolari tal-interess pubbliku mogħtija lill-intrapriżi inkwistjoni. L-eċċezzjonijiet għandhom ikunu limitati u trasparenti. Il-kummerċ u l-investiment m'għandhomx ikunu affettwati sa tali punt li jkun jimmina l-għan ta' dan il-Ftehim.

Artikolu 159

Sussidji

1.   Għall-finijiet ta' dan l-Artikolu, “sussidju” huwa miżura li tissodisfa l-kundizzjonijiet tal-Artikolu 1 tal-Ftehim SMK irrispettivament minn jekk jingħatax lil intrapriża għall-produzzjoni ta' prodotti jew għall-provvista ta' servizzi, u li jkun speċifiku skont it-tifsira tal-Artikolu 2 ta' dak il-Ftehim.

2.   Kull Parti għandha tiżgura t-trasparenza fil-qasam tas-sussidji. Għal dak l-għan, kull Parti għandha tirrapporta kull sentejn mid-data tal-applikazzjoni ta' dan it-Titolu lill-Parti l-oħra dwar il-bażi legali, inkluż l-objettiv tal-politika jew l-għan tas-sussidju, it-tul ta' żmien jew kull skadenza oħra, il-forma u, fejn possibbli, l-ammont jew il-baġit u l-benefiċjarji tas-sussidju mogħti mill-gvern jew korp pubbliku tagħha. Tali rapport jitqies li ġie pprovdut jekk l-informazzjoni rilevanti ssir disponibbli fuq websajt aċċessibbli pubblikament jew permezz tal-mekkaniżmu ta' notifika tad-WTO.

3.   Jekk parti tqis li sussidju mogħti mill-Parti l-oħra qed jaffettwa negattivament l-interessi tal-ewwel Parti, l-ewwel Parti tista' titlob li jsiru konsultazzjonijiet dwar il-kwistjoni. Il-Parti rikjesta għandha tagħti konsiderazzjoni xierqa għal talba bħal din. Il-konsultazzjonijiet għandhom b'mod partikolari jkollhom l-għan li jispeċifikaw l-għan tal-politika tas-sussidju, jekk is-sussidju għandux effett ta' inċentiv u jekk huwiex proporzjonat, u kull miżuri meħuda biex jillimitaw il-potenzjal effett ta' tgħawwiġ fuq il-kummerċ u l-investiment tal-Parti li tagħmel it-talba (24).

4.   Sabiex jiġu ffaċilitati l-konsultazzjonijiet, il-Parti rikjesta għandha tipprovdi informazzjoni dwar is-sussidju inkwistjoni f'perijodu ta' mhux aktar minn 90 jum mid-data tal-wasla tat-talba. Jekk il-Parti rikjedenti, wara li tirċievi informazzjoni dwar is-sussidju inkwistjoni, tqis li s-sussidju inkwistjoni jaffettwa b'mod negattiv jew jista' jaffettwa negattivament l-interessi kummerċjali jew ta' investiment tal-Parti rikjedenti b'mod sproporzjonat, il-Parti rikjesta għandha tagħmel l-aħjar sforzi tagħha biex tindirizza l-effetti negattivi fuq l-interessi kummerċjali jew ta' investiment tal-Parti rikjedenti kkawżati mis-sussidju inkwistjoni.

5.   Il-paragrafi 3 u 4 m'għandhomx japplikaw għas-sussidji relatati mas-sajd u l-kummerċ fi prodotti koperti mill-Anness 1 għall-Ftehim tad-WTO dwar l-Agrikoltura.

Artikolu 160

Soluzzjoni tat-tilwim

Id-dispożizzjonijiet tal-Kapitolu 14 (Soluzzjoni tat-Tilwim) ta' dan it-Titolu m'għandhomx japplikaw fir-rigward tal-Artikoli 156 sa 158 u l-Artikolu 159 (3) u (4).

Artikolu 161

Ir-relazzjoni mad-WTO

Id-dispożizzjonijiet ta' dan il-Kapitolu huma bla preġudizzju għad-drittijiet u l-obbligi ta' Parti, taħt il-Ftehim tad-WTO, b'mod partikolari l-Ftehim SMK u l-Qbil dwar ir-Regoli u l-Proċeduri li Jirregolaw is-Soluzzjonijiet tat-Tilwim.

Artikolu 162

Kunfidenzjalità

Meta jiskambjaw l-informazzjoni skont dan il-Kapitolu, il-Partijiet għandhom jikkunsidraw il-limitazzjonijiet imposti mir-rekwiżiti tas-sigriet professjonali u kummerċjali.

KAPITOLU 12

Intrapriżi tal-istat intrapriżi kkontrollati mill-istat u intrapriżi mogħtija drittijiet jew privileġġi speċjali jew esklussivi

Artikolu 163

Definizzjonijiet

Għall-finijiet ta' dan il-Kapitolu:

Artikolu 164

Kamp ta' applikazzjoni

1.   Il-Partijiet jikkonfermaw id-drittijiet u l-obbligi tagħhom skont il-paragrafi 1 sa 3 tal-Artikolu XVII tal-GATT 1994, il-Qbil dwar l-Interpretazzjoni tal-Artikolu XVII tal-GATT 1994, kif ukoll skont il-paragrafi 1, 2 u 5 tal-Artikolu VIII tal-GATS u l-Kapitolu dwar Intrapriżi tal-Istat u Intrapriżi kkontrollati mill-Istat u Intrapriżi bi Privileġġi Speċjali u Esklussivi tal-Protokoll dwar l-Adeżjoni tar-Repubblika tal-Każakistan fid-WTO, li huma b'dan inkorporati u integrati f'dan il-Ftehim u japplikaw.

2.   Dan il-Kapitolu ma japplikax għal akkwist kopert minn Parti jew l-entitajiet tal-akkwist tagħha skont it-tifsira tal-Artikolu 120.

3.   Dan il-Kapitolu għandu japplika għall-attivitajiet ekonomiċi kollha koperti minn dan il-Ftehim. Servizzi li mhumiex elenkati fl-iskeda ta' impenji speċifiċi ta' Parti tal-GATS m'għandhomx ikunu suġġetti għad-dispożizzjonijiet tal-Artikoli 166 u 167.

Artikolu 165

1.   Mingħajr preġudizzju għad-drittijiet u l-obbligi tal-Partijiet skont dan il-Kapitolu, xejn f'dan il-Kapitolu ma jimpedixxi lill-Partijiet milli jistabbilixxu jew iżommu intrapriżi tal-Istat jew intrapriżi kkontrollati mill-Istat jew milli jaħtru jew iżommu monopolji jew milli jagħtu lill-intrapriżi drittijiet jew privileġġi speċjali jew esklussivi.

2.   Fejn intrapriża taqa' fil-kamp ta' applikazzjoni ta' dan il-Kapitolu, il-Partijiet la għandhom jeħtieġu u lanqas jinkoraġġixxu tali intrapriża biex taġixxi b'mod inkonsistenti ma' dan il-Ftehim.

Artikolu 166

In-nondiskriminazzjoni

Sakemm ma jkunx previst mod ieħor fl-Artikolu 142 jew fl-iskeda ta' impenji speċifiċi ta' Parti tal-GATS jew fir-riżervi għat-trattament nazzjonali ta' Parti stabbiliti fl-Anness I, kull Parti għandha tiżgura li fit-territorju tagħha kull intrapriża li tissodisfa l-kundizzjonijiet stipulati fil-punti (c) u (d) tal-Artikolu 163 fil-kuntest tax-xiri jew il-bejgħ tagħha ta' prodott jew servizz, tagħti trattament nondiskriminatorju lill-prodott tal-Parti l-oħra u/jew lil servizz jew fornitur ta' servizz tal-Parti l-oħra.

Artikolu 167

Kunsiderazzjonijiet kummerċjali

Għajr biex jintlaħaq l-iskop, bħal obbligu ta' servizz pubbliku, li għalih ingħataw drittijiet jew privileġġi speċjali jew esklussivi, jew fil-każ ta' intrapriża tal-Istat jew intrapriża kkontrollata mill-Istat biex tissodisfa l-mandat pubbliku tagħha, u sakemm l-imġiba tal-intrapriża fit-twettiq ta' dan l-għan jew il-mandat tkun konsistenti mad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 166 u l-Kapitolu 11 (Kompetizzjoni) ta' dan it-Titolu, kull Parti għandha tiżgura li kull intrapriża msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163 taġixxi skont il-kunsiderazzjonijiet kummerċjali tagħha fit-territorju rilevanti fix-xiri u l-bejgħ tagħha ta' prodotti, inkluż fir-rigward tal-prezz, il-kwalità, id-disponibbilità, il-kummerċjabilità, it-trasportazzjoni u termini u kundizzjonijiet oħra tax-xiri jew tal-bejgħ, kif ukoll fix-xiri jew il-provvista tagħha ta' servizzi, inkluż meta dawk il-prodotti jew is-servizzi jiġu fornuti lil jew minn investitur tal-Parti l-oħra.

Artikolu 168

Ipprezzar

Li jinżammu prezzijiet differenti fi swieq differenti, jew fl-istess suq, fejn tali differenzi huma bbażati fuq kunsiderazzjonijiet kummerċjali normali, bħall-kundizzjonijiet ta' provvista u domanda, mhijiex fiha nfisha inkonsistenti mal-Artikoli 166 u 166.

Artikolu 169

Governanza korporattiva

1.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li l-intrapriżi msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163 josservaw standards għoljin ta' trasparenza u governanza korporattiva skont il-Linji Gwida tal-OECD 2005 dwar il-Governanza Korporattiva tal-Intrapriżi tal-Istat. Żvilupp ulterjuri tal-politika ta' governanza korporattiva f'intrapriżi msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163 għandu jsir f'konformità ma' dawk il-Linji Gwida.

2.   Kull Parti għandha tiżgura li kull korp regolatorju responsabbli mir-regolamentazzjoni tal-intrapriżi msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163 ikun legalment distint u funzjonalment indipendenti minn, u mhux responsabbli lejn, xi waħda mill-intrapriżi msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163.

3.   Kull Parti għandha tiżgura l-infurzar tal-liġijiet u r-regolamenti b'mod konsistenti u nondiskriminatorju fil-livelli kollha tal-gvern, kemm ċentrali kif ukoll lokali, u inkluż fl-intrapriżi msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163. L-eżenzjonijiet għandhom ikunu limitati u trasparenti.

Artikolu 170

Skambju ta' informazzjoni

1.   Parti li jkollha raġuni biex temmen li l-interessi tagħha skont dan il-Ftehim qed jiġu affettwati ħażin mill-operazzjonijiet ta' intrapriża jew intrapriżi tal-Parti l-oħra msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163 tista' titlob lil din il-Parti tal-aħħar biex tipprovdi informazzjoni dwar l-operazzjonijiet tal-intrapriża tagħha relatati mat-twettiq tad-dispożizzjonijiet ta' dan il-Ftehim. Tali informazzjoni tista' tinkludi informazzjoni organizzattiva, korporattiva u finanzjarja.

2.   Kull Parti għandha, fuq it-talba tal-Parti l-oħra, tagħmel disponibbli informazzjoni li tikkonċerna intrapriżi speċifiċi msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163 li ma jikkwalifikawx bħala intrapriżi żgħar u ta' daqs medju kif definit fil-liġi tal-Parti rikjesta. It-talbiet għal tali informazzjoni għandhom jindikaw l-intrapriża, il-prodotti/servizzi u s-swieq ikkonċernati, u jinkludu indikazzjonijiet li l-intrapriża qed tinvolvi ruħha fi prattiki li jfixklu l-kummerċ jew l-investiment bejn il-Partijiet.

3.   Kull Parti għandha, fuq it-talba tal-Parti l-oħra, tagħmel disponibbli l-informazzjoni dwar l-eżenzjonijiet, il-miżuri mhux konformi, l-immunitajiet u kwalunkwe miżura oħra, inkluż trattament iktar favorevoli, applikabbli fit-territorju tal-Parti rikjesta għal kull intrapriża msemmija fil-punti (a) sa (d) tal-Artikolu 163.

4.   Il-paragrafi 1 sa 3 ta' dan l-Artikolu m'għandhomx jeħtieġu li xi Parti tiddivulga informazzjoni konfidenzjali li timpedixxi l-infurzar tal-liġi jew b'xi mod ieħor tkun kontra l-interess pubbliku jew li tippreġudika l-interessi kummerċjali leġittimi ta' xi intrapriżi partikolari.

KAPITOLU 13

Trasparenza

Artikolu 171

1.   Kull Parti għandha twieġeb fil-pront għat-talbiet kollha mill-Parti l-oħra għal informazzjoni speċifika dwar xi waħda mill-miżuri tagħha ta' applikazzjoni ġenerali jew dwar ftehimiet internazzjonali li jappartjenu jew li jaffetwaw lil dan it-Titolu. Kull Parti għandha tistabbilixxi punt ta' informazzjoni wieħed jew aktar sabiex tipprovdi informazzjoni speċifika lil persuni interessati tal-Parti l-oħra, meta mitluba, dwar il-kwistjonijiet kollha bħal dawn (25). Il-Partijiet għandhom jinnotifikaw lil xulxin dwar il-punti ta' informazzjoni tagħhom fi żmien tliet xhur mid-data ta' applikazzjoni ta' dan it-Titolu. M'hemmx għalfejn li l-punti ta' informazzjoni jkunu depożitarji ta' liġijiet u regolamenti.

2.   Il-liġijiet, ir-regolamenti, id-digrieti, id-deċiżjonijiet u s-sentenzi amministrattivi ta' applikazzjoni ġenerali kollha tal-Partijiet li jirrigwardaw jew jaffettwaw xi kwistjoni rregolata minn dan it-Titolu għandhom jiġu pubblikati fil-pront b'mod li jissodisfa r-rekwiżiti applikabbli tal-Ftehim tad-WTO, inklużi dawk fl-Artikolu X tal-GATT 1994, l-Artikolu III tal-GATS, u l-Artikolu 63 tal-Ftehim TRIPS tad-WTO. Il-Partijiet għandhom jaġġornaw riżorsi ppubblikati, inklużi websajts, li jinkludu miżuri bħal dawn, fuq bażi regolari u jagħmluhom faċilment disponibbli għall-persuni interessati. Dawn il-miżuri għandhom ikunu disponibbli waqt li jkunu fis-seħħ u għal perijodu raġonevoli wara li ma jibqgħux fis-seħħ.

3.   Il-Partijiet għandhom jippubblikaw kull liġi, regolament, digriet, deċiżjoni u sentenza amministrattiva ta' applikazzjoni ġenerali li tirrigwarda jew taffettwa xi kwistjoni rregolata minn dan it-Titolu, qabel ma tiġi adottata. Il-Partijiet għandhom jipprovdu perijodu ta' żmien raġonevoli, normalment mhux inqas minn 30 jum kalendarju, sabiex persuni interessati jgħaddu l-kummenti tagħhom lill-awtoritajiet responsabbli qabel ma l-miżura rilevanti tiġi ffinalizzata jew sottomessa lill-awtoritajiet responsabbli għall-adozzjoni tagħha. Il-kummenti kollha li jaslu matul il-perijodu għall-kummenti jiġu kkunsidrati.

4.   L-ebda liġi, regolament, digriet, deċiżjoni jew deċiżjoni amministrattiva ta' applikazzjoni ġenerali tal-Partijiet li tirrigwarda jew taffettwa lil xi kwistjoni rregolata minn dan it-Titolu m'għandha ssir effettiva qabel il-pubblikazzjoni.

5.   Xejn f'dan il-Ftehim m'għandu jeħtieġ li Parti tipprovdi informazzjoni kunfidenzjali, li d-divulgazzjoni tagħha tista' xxekkel l-infurzar tal-liġi, jew tkun kuntrarja b'mod ieħor għall-interess pubbliku, jew li tkun tippreġudika l-interessi kummerċjali leġittimi ta' intrapriżi partikolari, kemm pubbliċi kif ukoll privati.

6.   L-Artikolu 55 għandu japplika fir-rigward ta' dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 14

Soluzzjoni tat-tilwim

Taqsima 1

Objettiv u kamp ta' applikazzjoni

Artikolu 172

Għan

L-għan ta' dan il-Kapitolu huwa li jistabbilixxi mekkaniżmu effettiv u effiċjenti biex tiġi evitata u riżolta kull tilwima bejn il-Partijiet rigward l-interpretazzjoni u l-applikazzjoni ta' dan il-Ftehim bl-għan li jaslu, fejn ikun possibbli, għal soluzzjoni maqbula reċiprokament.

Artikolu 173

Kamp ta' applikazzjoni

Dan il-Kapitolu għandu japplika fir-rigward ta' kull tilwima li tikkonċerna l-interpretazzjoni u l-applikazzjoni ta' dan it-Titolu, għajr meta previst mod ieħor.

Taqsima 2

Konsultazzjonijiet u medjazzjoni

Artikolu 174

Konsultazzjonijiet

1.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex isolvu kull tilwima msemmija fl-Artikolu 173 billi jidħlu f'konsultazzjonijiet bona fide bl-għan li jilħqu soluzzjoni maqbula reċiprokament.

2.   Parti għandha tfittex konsultazzjonijiet permezz ta' talba bil-miktub lill-Parti l-oħra, b'kopja mibgħuta lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni, u tidentifika l-miżura inkwistjoni u d-dispożizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 173 li tikkunsidra applikabbli.

3.   Il-Parti li ssirilha t-talba twieġeb għat-talba għall-konsultazzjonijiet fi żmien għaxart ijiem mid-data tal-wasla tagħha, sakemm ma jkunx ipprovdut mod ieħor f'dan il-Ftehim jew miftiehem b'mod ieħor bejn il-Partijiet.

4.   Il-konsultazzjonijiet għandhom jinżammu fi żmien 30 jum mid-data ta' meta tasal it-talba u jsiru fit-territorju tal-Parti li tkun saritilha t-talba, sakemm il-Partijiet ma jiftehmux mod ieħor. Il-konsultazzjonijiet għandhom jitqiesu li ġew konklużi fi żmien 30 jum mid-data ta' meta tasal it-talba, sakemm iż-żewg Partijiet ma jaqblux li jkomplu bil-konsultazzjonijiet. Il-konsultazzjonijiet, b'mod partikolari l-informazzjoni kollha ddivulgata u l-pożizzjonijiet meħuda mill-Partijiet matul il-konsultazzjonijiet, għandhom ikunu kunfidenzjali, u mingħajr preġudizzju għad-drittijiet ta' xi Parti f'kull proċediment ulterjuri.

5.   Il-konsultazzjonijiet dwar kwistjonijiet ta' urġenza għandhom jitqiesu bħala konklużi fi żmien 15 il-jum mid-data ta' meta tasal it-talba mill-Parti rikjesta, sakemm iż-żewg Partijiet ma jaqblux li jkomplu bil-konsultazzjonijiet.

6.   Jekk il-Parti li ssirilha t-talba ma tirrispondix għat-talba għal konsultazzjonijiet fi żmien għaxart ijiem minn meta tirċeviha, jew jekk il-konsultazzjonijiet ma jsirux fil-perijodi ta' żmien stabbiliti fil-paragrafu 3 jew 4 ta' dan l-Artikolu, rispettivament, jew jekk il-Partijiet jaqblu li ma jkollhomx konsultazzjonijiet, jew jekk il-konsultazzjonijiet ikunu ġew konklużi u ma tkun intlaħqet l-ebda soluzzjoni maqbula reċiprokament, il-Parti li talbet il-konsultazzjonijiet tista' tirrikorri għall-Artikolu 176.

7.   Matul il-konsultazzjonijiet kull Parti għandha tipprovdi biżżejjed informazzjoni fattwali, biex tippermetti eżami sħiħ tal-mod li bih il-miżura inkwistjoni tista' taffettwa t-tħaddim u l-applikazzjoni ta' dan il-Ftehim.

8.   Il-konsultazzjonijiet għandhom jitqiesu bħala konklużi fi żmien ħamest ijiem tax-xogħol mid-data tal-wasla tat-talba għall-konsultazzjonijiet, sakemm il-Partijiet ma jiftiehmux mod ieħor, meta dawn jikkonċernaw sitwazzjonijiet ta' emerġenza kif definiti fil-punt (h) tal-Artikolu 138.

Artikolu 175

Medjazzjoni

Kull Parti tista' titlob lill-Parti l-oħra biex tidħol fi proċedura ta' medjazzjoni rigward kull miżura li taffettwa ħażin il-kummerċ jew l-investiment bejn il-Partijiet skont l-Anness VII.

Taqsima 3

Proċeduri għas-soluzzjoni tat-tilwim

Subtaqsima 1

Proċedura ta' arbitraġġ

Artikolu 176

Il-bidu tal-proċedura ta' arbitraġġ

1.   Meta l-Partijiet jonqsu milli jsolvu t-tilwima wara li jkunu rrikorrew għall-konsultazzjonijiet kif previst fl-Artikolu 174, il-Parti li tkun fittxet il-konsultazzjonijiet tista' titlob l-istabbiliment ta' bord ta' arbitraġġ skont dan l-Artikolu.

2.   It-talba għall-istabbiliment ta' bord ta' arbitraġġ għandha issir permezz ta' talba bil-miktub mibgħuta lill-Parti l-oħra u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni. Il-Parti lmentatriċi għandha tidentifika fit-talba tagħha l-miżura inkwistjoni, u għandha tispjega kif tali miżura tikkostitwixxi ksur tad-dispożizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 173 b'tali mod li tiġi ppreżentata b'mod ċar il-bażi legali tal-ilment.

Artikolu 177

L-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ

1.   Il-bord ta' arbitraġġ għandu jkun magħmul minn tliet arbitri.

2.   Fi żmien għaxart ijiem mid-data tat-twassil, lill-Parti konvenuta, tat-talba bil-miktub għall-istabbiliment ta' bord ta' arbitraġġ, il-Partijiet għandhom jikkonsultaw sabiex jilħqu ftehim dwar il-kompożizzjoni tal-bord ta' arbitraġġ.

3.   Fil-każ li l-Partijiet ma jkunux jistgħu jaqblu dwar il-kompożizzjoni tal-bord ta' arbitraġġ fil-limitu ta' żmien stabbilit fil-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu, kull Parti tista', fi żmien ħamest ijiem mill-iskadenza taż-żmien stabbilit fil-paragrafu 2, taħtar arbitru mil-lista sekondarja ta' dik il-Parti li tinsab fil-lista stabbilita skont l-Artikolu 196. Jekk xi waħda mill-Partijiet tonqos milli taħtar arbitru, l-arbitru għandu, wara talba mill-Parti l-oħra, jintgħażel bil-polza mill-president tal-Kumitat ta' Kooperazzjoni, jew mid-delegat tal-president, mil-lista sekondarja ta' dik il-Parti li tinsab fil-lista stabbilita skont l-Artikolu 196.

4.   Sakemm il-Partijiet ma jilħqux ftehim dwar il-president tal-bord ta' arbitraġġ fil-limitu ta' żmien stabbilit fil-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu, il-president tal-Kumitat ta' Kooperazzjoni jew id-delegat tal-president għandu, wara talba ta' xi waħda mill-Partijiet, jagħżel bil-polza l-president tal-bord ta' arbitraġġ mil-lista sekondarja ta' presidenti li tinsab fil-lista stabbilita skont l-Artikolu 196.

5.   Il-president tal-Kumitat ta' Kooperazzjoni, jew id-delegat tal-president, għandu jagħżel l-arbitri fi żmien ħamest ijiem mit-talba magħmula minn xi waħda mill-Partijiet imsemmija fil-paragrafu 3 jew 4.

6.   Id-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ għandha tkun l-aħħar d-data li fiha t-tliet arbitri magħżula kollha jaċċettaw il-ħatra tagħhom skont ir-Regoli ta' Proċedura fl-Anness V.

7.   F'każ li xi waħda mil-listi previsti fl-Artikolu 196 ma tkunx ġiet stabbilita jew ma tinkludix biżżejjed ismijiet fiż-żmien li fih issir it-talba skont il-paragrafu 3 jew il-paragrafu 4 ta' dan l-Artikolu, l-arbitri għandhom jintgħażlu bil-polza mill-individwi li jkunu ġew formalment proposti minn Parti waħda jew miż-żewġ Partijiet.

8.   Sakemm il-Partijiet ma jaqblux mod ieħor, fir-rigward ta' tilwima li tikkonċerna sitwazzjonijiet ta' emerġenza kif definiti fil-punt (h) tal-Artikolu 138 bejn il-Partijiet, it-tieni sentenza tal-paragrafu 3 u l-paragrafu 4 ta' dan l-Artikolu għandha tapplika mingħajr rikors għall-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu, u l-perijodu ta' żmien fil-paragrafu 5 ta' dan l-Artikolu għandu jkun ta' jumejn.

Artikolu 178

Deċiżjoni preliminari dwar l-urġenza

Jekk Parti titlob dan, il-bord ta' arbitraġġ għandu, fi żmien għaxart ijiem mill-istabbiliment tiegħu, jieħu deċiżjoni preliminari dwar jekk il-każ iqisux bħala wieħed urġenti.

Artikolu 179

Konċiljazzjoni għal tilwimiet urġenti dwar l-enerġija

1.   Rigward tilwima li tikkonċerna sitwazzjonijiet ta' emerġenza kif definiti fil-punt (h) tal-Artikolu 138, kull Parti tista' titlob lill-president tal-bord ta' arbitraġġ biex jaġixxi ta' konċiljatur dwar kull kwistjoni relatata mat-tilwima billi ssir talba lill-bord ta' arbitraġġ.

2.   Il-konċiljatur għandu jfittex li jikseb soluzzjoni miftiehma tat-tilwima jew ifittex li jkun hemm qbil fuq proċedura li twassal għal tali soluzzjoni. Jekk fi żmien 15-il ġurnata mill-ħatra tiegħu il-konċiljatur jonqos milli jikseb tali ftehim, huwa għandu jirrakkomanda soluzzjoni għat-tilwima jew proċedura biex tintlaħaq tali riżoluzzjoni u għandu jiddeċiedi dwar it-termini u l-kundizzjonijiet li għandhom jiġu osservati mid-data li huwa għandu jispeċifika sakemm it-tilwima tiġi riżolta.

3.   Il-Partijiet u l-entitajiet taħt il-kontroll jew il-ġurisdizzjoni tagħhom għandhom jirrispettaw ir-rakkomandazzjonijiet li jsiru skont il-paragrafu 2 dwar it-terimini u l-kundizzjonijiet għal tliet xhur wara d-deċiżjoni tal-konċiljatur jew sas-soluzzjoni tat-tilwima, liema minnhom tiġi l-ewwel.

4.   Il-konċiljatur għandu jirrispetta l-Kodiċi ta' Kondotta għall-Membri tal-Bordijiet ta' Arbitraġġ u l-Medjaturi (Kodiċi ta' Kondotta) stabbilit fl-Anness VI.

Artikolu 180

Ir-rapporti tal-bord ta' arbitraġġ

1.   Il-bord ta' arbitraġġ għandu jagħmel rapport interim lill-Partijiet li jistabbilixxi r-riżultati tal-fatti, l-applikabbiltà tad-dispożizzjonijiet rilevanti u r-raġunijiet bażiċi wara kull riżultat u rakkomandazzjoni li jagħmel.

2.   Kull Parti tista' tissottometti talba bil-miktub lill-bord ta' arbitraġġ biex jirrieżamina aspetti preċiżi tar-rapport interim fi żmien 14-il ġurnata mill-ħruġ tiegħu.

3.   Wara li jikkunsidra kull kumment bil-miktub mingħand il-Partijiet dwar ir-rapport interim, il-bord ta' arbitraġġ jista' jimmodifika r-rapport interim tiegħu u jagħmel kull eżami ulterjuri li jqis xieraq.

4.   Ir-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ għandu jistabbilixxi s-sejbiet tal-fatt, l-applikabilità tad-dispożizzjonijiet rilevanti msemmija fl-Artikolu 173 u r-raġunijiet bażiċi wara kull sejba u konklużjoni li jasal għaliha. Ir-rapport finali għandu jinkludi diskussjoni suffiċjenti tal-argumenti li jkunu ssemmew fl-istadju tar-rieżami interim, u jwieġeb b'mod ċar il-mistoqsijiet u l-osservazzjonijiet tal-Partijiet.

Artikolu 181

Ir-rapport interim tal-bord ta' arbitraġġ

1.   Il-bord ta' arbitraġġ għandu jippreżenta rapport interim lill-Partijiet mhux aktar tard minn 90 jum wara d-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ. Fejn il-bord ta' arbitraġġ jikkunsidra li din l-iskadenza ma tistax tintlaħaq, il-president tal-bord ta' arbitraġġ għandu jinforma bil-miktub lill-Partijiet u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni, fejn jiddikjara r-raġunijiet għad-dewmien u d-data li fiha l-bord ta' arbitraġġ jippjana li joħroġ ir-rapport interim. Taħt l-ebda ċirkostanza r-rapport interim m'għandu jiġi notifikat iżjed tard minn 120 jum wara d-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ.

2.   F'każijiet ta' urġenza, il-bord ta' arbitraġġ għandu jagħmel kull sforz biex iwassal ir-rapport interim tiegħu fi żmien 45 jum u, f'kull każ, mhux aktar tard minn 60 jum mid-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ. Parti tista' tippreżenta talba bil-miktub lill-bord ta' arbitraġġ biex jirrieżamina aspetti preċiżi tar-rapport interim skont l-Artikolu 189(2) fi żmien sebat ijiem mill-preżentazzjoni tar-rapport interim.

3.   F'każ ta' tilwima li tikkonċerna sitwazzjonijiet ta' emerġenza kif definiti fil-punt (h) tal-Artikolu 138 bejn il-Partijiet, ir-rapport interim għandu jiġi ppreżentat 20 jum wara d-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ, u kull talba skont l-Artikolu 180(2) għandha tiġi ppreżentata fi żmien ħamest ijiem mill-preżentazzjoni tar-rapport interim. Il-bord ta' arbitraġġ jista' jiddeċiedi wkoll li jgħaddi mingħajr ir-rapport interim.

Artikolu 182

Ir-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ

1.   Il-bord ta' arbitraġġ għandu jippreżenta r-rapport finali tiegħu lill-Partijiet u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni fi żmien 120 jum mid-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ. Fejn jikkunsidra li din l-iskadenza ma tistax tintlaħaq, il-president tal-bord ta' arbitraġġ għandu jinforma bil-miktub lill-Partijiet u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni, fejn jiddikjara r-raġunijiet għad-dewmien u d-data li fiha l-bord jippjana li jippreżenta r-rapport interim. Taħt l-ebda ċirkostanza r-rapport finali m'għandu jiġi ppreżentat iżjed tard minn 150 jum wara d-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ.

2.   F'każijiet ta' urġenza, il-bord ta' arbitraġġ għandu jagħmel kull sforz sabiex jippreżenta r-rapport tiegħu fi żmien 60 jum wara d-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ. Taħt l-ebda ċirkostanza r-rapport finali m'għandu jiġi ppreżentat iżjed tard minn 75 jum wara d-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ.

3.   F'każ ta' tilwima li tikkonċerna sitwazzjonijiet ta' emerġenza kif definit fil-punt (h)_tal-Artikolu 138, il-bord ta' arbitraġġ għandu jippreżenta r-rapport finali tiegħu fi żmien 40 jum mid-data tal-istabbiliment tal-bord ta' arbitraġġ.

Subtaqsima 2

Konformità

Artikolu 183

Il-konformità mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ

Il-Parti konvenuta għandha tieħu kull miżura meħtieġa sabiex tkun konformi minnufih, u f'bona fide mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ.

Artikolu 184

Perijodu raġonevoli ta' żmien għall-konformità

1.   Jekk il-konformità immedjata mhix possibbli, il-Partijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jaqblu dwar il-perijodu ta' żmien meħtieġ għall-konformità mar-rapport finali. F'tali każ, il-Parti konvenuta għandha, mhux iktar minn 30 jum wara li jiġi riċevut ir-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ, twassal notifika lill-Parti lmentatriċi u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni dwar iż-żmien li teħtieġ għall-konformità (“il-perijodu raġonevoli ta' żmien”).

2.   Jekk ikun hemm nuqqas ta' qbil bejn il-Partijiet rigward it-tul tal-perijodu raġonevoli ta' żmien, il-Parti lmentatriċi tista', fi żmien 20 jum minn meta tkun irċieviet notifika msemmija fil-paragrafu 1 ta' dan l-Artikolu, tagħmel talba bil-miktub biex il-bord ta' arbitraġġ stabbilit inizjalment skont l-Artikolu 177 (“il-bord oriġinali ta' arbitraġġ”) jiddetermina t-tul tal-perijodu raġonevoli ta' żmien. Talba bħal din għandha tiġi nnotifikata lill-Parti l-oħra u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni fl-istess ħin. Il-bord ta' arbitraġġ għandu jinnotifika r-rapport tiegħu lill-Partijiet u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni fi żmien 20 jum mid-data tal-wasla tat-talba.

3.   Il-Parti konvenuta għandha tinforma bil-miktub lill-Parti lmentatriċi dwar il-progress tagħha sabiex tikkonforma mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ. Din in-notifika għandha tingħata bil-miktub u tintbagħat mill-inqas xahar qabel ma jiskadi l-perijodu raġonevoli ta' żmien.

4.   Il-perijodu raġonevoli ta' żmien jista' jiġi estiż permezz ta' qbil reċiproku bejn il-Partijiet.

Artikolu 185

Ir-rieżami ta' kwalunkwe miżura meħuda għall-konformità mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ

1.   Il-Parti konvenuta għandha tinforma lill-Parti lmentatriċi u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni dwar kull miżura li tkun ħadet sabiex tikkonforma mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ. Din in-notifika għandha tingħata qabel tmiem il-perijodu raġonevoli ta' żmien.

2.   F'każ li jkun hemm nuqqas ta' qbil bejn il-Partijiet rigward l-eżistenza jew il-konsistenza ta' xi miżura notifikata skont il-paragrafu 1 mad-dispożizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 173, il-Parti lmentatriċi tista' tagħmel talba bil-miktub lill-bord oriġinali ta' arbitraġġ sabiex jiddeċiedi dwar il-kwistjoni. Talba bħal din għandha tidentifika l-miżura speċifika inkwistjoni u tispjega kif tali miżura hija inkonsistenti mad-dispożizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 173, b'manjiera suffiċjenti biex tiġi ppreżentata l-bażi ġuridika għall-ilment b'mod ċar. Il-bord ta' arbitraġġ għandu jippreżenta r-rapport tiegħu lill-Partijiet u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni fi żmien 45 jum mid-data tal-wasla tat-talba.

Artikolu 186

Ir-rimedji temporanji f'każ ta' nuqqas ta' konformità

1.   Jekk il-Parti konvenuta tonqos milli tinnotifika xi miżura li tkun ħadet sabiex tikkonforma mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ qabel ma jiskadi l-perijodu taż-żmien raġonevoli, jew jekk il-bord ta' arbitraġġ jiddeċiedi li ma tkun teżisti l-ebda miżura meħuda bi skop ta' konformità jew li l-miżura nnotifikata skont l-Artikolu 185(1) tkun inkonsistenti mal-obbligi ta' dik il-Parti skont id-dispożizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 173, il-Parti konvenuta għandha, jekk tintalab mill-Parti lmentatriċi u wara konsultazzjonijiet ma' dik il-Parti, tippreżenta offerta għal kumpens.

2.   Jekk il-Parti lmentatriċi tiddeċiedi li ma titlobx offerta għall-kumpens skont il-paragrafu 1 ta' dan l-Artikolu, jew, f'każ li ssir talba bħal din, jekk ma jintlaħaqx ftehim dwar kumpens fi żmien 30 jum mid-data tal-iskadenza tal-perijodu raġonevoli ta' żmien jew tal-preżentazzjoni tar-rapport tal-bord ta' arbitraġġ skont l-Artikolu 185(2), il-Parti lmentatriċi għandha tkun intitolata, wara notifika lill-Parti l-oħra u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni, li tieħu l-miżuri xierqa f'livell ekwivalenti għan-nullifikazzjoni jew l-indebolment (26) ikkawżati mill-ksur. In-notifika għandha tispeċifika miżuri bħal dawn. Il-Parti lmentatriċi tista' timplimenta l-miżuri fi kwalunkwe mument wara li jiskadi l-perijodu ta' għaxart ijiem minn wara d-data tal-wasla tan-notifika mill-Parti konvenuta, sakemm il-Parti konvenuta ma tkunx talbet għal arbitraġġ skont il-paragrafu 3 ta' dan l-Artikolu.

3.   Jekk il-Parti konvenuta tqis li l-miżuri xierqa ma jkunux f'livell ekwivalenti għan-nullifikazzjoni jew l-indeboliment ikkawżati mill-ksur tal-obbligi ta' dik il-Parti skont id-dispożizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 173, il-Parti konvenuta tista' tibgħat talba bil-miktub lill-bord oriġinali ta' arbitraġġ biex jiddeċiedi dwar il-kwistjoni. Tali rikjesta għandha tiġi nnotifikata lill-Parti lmentatriċi u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni qabel ma jiskadi l-perijodu ta' għaxart ijiem imsemmi fil-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu. Il-bord oriġinali ta' arbitraġġ għandu jippreżenta r-rapport tiegħu dwar il-miżuri notifikati mill-Parti lmentatriċi lill-Partijiet u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni fi żmien 30 jum mid-data tal-preżentazzjoni tat-talba. Il-Parti lmentatriċi m'għandhiex tagħmel effettivi l-miżuri notifikati sakemm il-bord oriġinali ta' arbitraġġ ma jkunx ippreżenta r-rapport tiegħu. Miżura bħal din magħmula effettiva wara l-preżentazzjoni tar-rapport għandha tkun konsistenti mar-rapport tal-bord ta' arbitraġġ.

4.   Il-miżuri magħmula effettivi mill-Parti lmentatriċi kif ukoll il-kumpens previsti f'dan l-Artikolu għandhom ikunu temporanji u m'għandhomx jiġu applikati wara li:

Artikolu 187

Ir-rieżami ta' kull miżura li tittieħed għall-konformità wara l-adozzjoni ta' rimedji temporanji għan-nuqqas ta' konformità

1.   Il-Parti konvenuta għandha tinnotifika lill-Parti lmentatriċi u l-Kumitat ta' Kooperazzjoni dwar il-miżura li tkun ħadet biex tkun konformi mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ wara l-applikazzjoni tal-kumpens jew it-teħid ta' miżura xierqa mill-Parti lmentatriċi skont l-Artikolu 186, skont il-każ. Bl-eċċezzjoni ta' każijiet skont il-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu, il-Parti lmentatriċi għandha ttemm il-miżura fi żmien 30 jum minn meta tirċievi n-notifika. F'każijiet fejn il-kumpens ġie applikat, u bl-eċċezzjoni ta' każijiet skont il-paragrafu 2 ta' dan l-Artikolu, il-Parti konvenuta tista' ttemm l-applikazzjoni ta' tali kumpens fi żmien 30 jum mill-wasla tan-notifika tagħha li hi kkonformat mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ.

2.   Jekk il-Partijiet ma jilħqux ftehim dwar jekk il-Parti konvenuta tkunx ikkonformat mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ fi żmien 30 jum minn meta tirċievi n-notifika skont il-paragrafu 1 ta' dan l-Artikolu, il-Parti lmentatriċi għandha tippreżenta talba bil-miktub lill-bord oriġinali ta' arbitraġġ biex jiddeċiedi dwar il-kwistjoni. Talba bħal din għandha tiġi nnotifikata lill-Parti l-oħra u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni fl-istess ħin. Ir-rapport tal-bord ta' arbitraġġ għandu jiġi ppreżentat lill-Partijiet u lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni fi żmien 45 jum mid-data tas-sottomissjoni tat-talba. Jekk il-bord ta' arbitraġġ jiddeċiedi li l-Parti konvenuta tkun ikkonformat mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ, il-Parti lmentatriċi għandha ttemm il-miżura xierqa meħuda skont l-Artikolu 186 jew inkella l-Parti konvenuta għandha ttemm il-kumpens, skont kif ikun il-każ. Jekk il-bord ta' arbitraġġ jiddeċiedi li l-Parti konvenuta ma tkunx ikkonformat b'mod sħiħ mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ, il-kumpens jew il-miżura xierqa meħuda skont l-Artikolu 186 għandha tiġi adattata fid-dawl tar-rapport tal-bord ta' arbitraġġ.

Artikolu 188

Rimedji għal tilwimiet urġenti dwar l-enerġija

1.   Fir-rigward ta' tilwima li tikkonċerna sitwazzjonijiet ta' emerġenza kif definiti fil-punt (h) tal-Artikolu 138 bejn il-Partijiet, għandu japplika dan l-Artikolu.

2.   Permezz ta' deroga mill-Artikoli 184, 185 u 186, il-Parti lmentatriċi tista' tieħu miżuri xierqa għal livell ekwivalenti għat-tixjin jew l-indebolment ikkawżati minn Parti li tonqos milli tkun konformi mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ fi żmien 15-il jum mir-rilaxx tiegħu. Dawn il-miżuri jistgħu jidħlu fis-seħħ minnufih. Tali sospensjoni tista' tinżamm sakemm il-Parti konvenuta ma tkunx ikkonformat mar-rapport finali tal-bord ta' arbitraġġ.

3.   Jekk il-Parti konvenuta kkontestat l-eżistenza ta' nuqqas ta' konformità jew il-proporzjonalità tal-miżura magħmula effettiva mill-Parti lmentatriċi jew in-nuqqas li tikkonforma, din tista' tniedi proċedimenti skont l-Artikolu 186(3) u l-Artikolu 187 li għandhom jiġu eżaminati mingħajr dewmien. Il-Parti lmentatriċi għandha tintalab tneħħi jew tirranġa l-miżuri biss ladarba l-bord ta' arbitraġġ ikun iddeċieda dwar il-kwistjoni, u tista' tibqa' żżomm il-miżuri sakemm jitlestew il-proċedimenti.

Subtaqsima 3

Dispożizzjonijiet komuni

Artikolu 189

Is-sostituzzjoni tal-arbitri

Jekk fi proċedimenti ta' arbitraġġ skont dan il-Kapitolu, il-bord oriġinali ta' arbitraġġ jew uħud mill-membri tiegħu ma jkunux jistgħu jipparteċipaw, jirtiraw, jew jeħtieġ li jiġu sostitwiti għax ma jikkonformawx mar-rekwiżiti tal-Kodiċi ta' Kondotta stabbiliti fl-Anness VI, għandha tapplika l-proċedura stipulata fl-Artikolu 177. Il-limitu ta' żmien għat-twassil tar-rapport jista' jiġi estiż għaż-żmien meħtieġ għall-ħatra ta' arbitru ġdid iżda għal mhux aktar minn 20 jum.

Artikolu 190

Is-sospensjoni u t-tmiem tal-proċeduri ta' arbitraġġ u ta' konformità

Wara talba miż-żewġ Partijiet, il-bord ta' arbitraġġ għandu jissospendi l-ħidma tiegħu f'kull ħin għal perijodu miftiehem mill-Partijiet li ma jaqbiżx it-12-il xahar konsekuttivi. Il-bord ta' arbitraġġ għandu jkompli l-ħidma tiegħu qabel it-tmiem ta' dak il-perijodu wara talba bil-miktub miż-żewġ Partijiet jew kif jintemm dak il-perijodu wara talba bil-miktub ta' kull Parti. Il-Parti rikjedenti għandha tinnotifika lill-president tal-Kumitat ta' Kooperazzjoni u lill-Parti l-oħra kif xieraq. Jekk Parti ma titlobx li titkompla l-ħidma tal-bord ta' arbitraġġ malli jiskadi l-perijodu ta' sospensjoni li jkun sar qbil dwaru, il-proċedura għandha tintemm. Is-sospensjoni u t-tmiem tal-ħidma tal-bord ta' arbitraġġ huma mingħajr preġudizzju għad-drittijiet ta' kull waħda mill-Partijiet fi proċedimenti oħrajn soġġett għall-Artikolu 197.

Artikolu 191

Soluzzjoni maqbula reċiprokament

Il-Partijiet jistgħu f'kull ħin jaslu għal soluzzjoni ta' tilwima maqbula reċiprokament skont dan il-Kapitolu. Huma għandhom jgħarrfu b'mod konġunt lill-Kumitat ta' Kooperazzjoni u lill-president tal-bord ta' arbitraġġ, fejn applikabbli, dwar tali soluzzjoni. Jekk is-soluzzjoni tirrikjedi l-approvazzjoni skont il-proċeduri rilevanti domestiċi ta' xi waħda mill-Partijiet, in-notifika għandha tirreferi għal dan ir-rekwiżit, u l-proċedura ta' soluzzjoni tat-tilwim għandha tiġi sospiża. Jekk tali approvazzjoni ma tkunx meħtieġa, jew jekk it-tlestija ta' tali proċeduri domestiċi tiġi notifikata, il-proċedura ta' soluzzjoni tat-tilwim għandha tintemm.

Artikolu 192

Regoli ta' proċedura

1.   Il-proċeduri għas-soluzzjoni tat-tilwim skont dan il-Kapitolu għandhom ikunu rregolati mir-Regoli ta' Proċedura stabbiliti fl-Anness V u bil-Kodiċi ta' Kondotta stabbilit fl-Anness VI.

2.   Kull smigħ tal-bord ta' arbitraġġ għandu ikun miftuħ għall-pubbliku sakemm ma jkunx ipprovdut mod ieħor fir-Regoli ta' Proċedura stabbiliti fl-Anness V.

Artikolu 193

L-informazzjoni u l-pariri tekniċi

Wara talba ta' Parti, jew bl-inizjattiva tiegħu stess, il-bord ta' arbitraġġ jista' jikseb kull informazzjoni li jqis xierqa għall-proċedimenti tal-bord ta' arbitraġġ minn kull sors, inklużi l-Partijiet involuti fit-tilwima. Il-bord ta' arbitraġġ ikollu wkoll id-dritt li jfittex l-opinjoni ta' esperti, kif iqis xieraq. Il-bord ta' arbitraġġ għandu jikkonsulta l-Partijiet qabel ma jagħżel esperti bħal dawn. Persuni fiżiċi jew ġuridiċi stabbiliti fit-territorju ta' Parti jistgħu jissottomettu sommarji tal-fatti amicus curiae quddiem il-bord ta' arbitraġġ skont ir-Regoli ta' Proċedura stipulati fl-Anness V. Kull informazzjoni miksuba skont dan l-Artikolu għandha tiġi divulgata lil kull Parti u titressaq għall-kummenti tagħhom.

Artikolu 194

Ir-regoli ta' interpretazzjoni

Kull bord ta' arbitraġġ għandu jinterpreta d-dispożizzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 173 skont ir-regoli normali tal-interpretazzjoni tad-dritt pubbliku internazzjonali, inklużi dawk kodifikati fil-Konvenzjoni ta' Vjenna tal-1969 dwar il-Liġi tat-Trattati. Il-bord ta' arbitraġġ għandu jqis ukoll l-interpretazzjonijiet rilevanti tal-bordijiet tad-WTO u tal-Korp tal-Appell adottat mill-Korp tas-Soluzzjoni tat-Tilwim tad-WTO (minn issa 'l quddiem imsejjaħ “DSB”). Ir-rapporti tal-bord ta' arbitraġġ ma jistgħux iżidu jew inaqqsu d-drittijiet u l-obbligi tal-Partijiet previsti skont dan il-Ftehim.

Artikolu 195

Id-deċiżjonijiet u r-rapporti tal-bord ta' arbitraġġ

1.   Id-deliberazzjonijiet tal-bord ta' arbitraġġ għandhom ikunu kunfidenzjali. Il-bord ta' arbitraġġ għandu jagħmel kull sforz biex jieħu kull deċiżjoni b'kunsens. Madankollu, fejn ma tistax tintlaħaq deċiżjoni b'kunsens, il-kwistjoni kkonċernata għandha tiġi deċiża b'vot b'maġġoranza. Fl-ebda każ m'għandhom jiġu divulgati l-opinjonijiet kuntrarji tal-arbitri.

2.   Ir-rapporti tal-bord ta' arbitraġġ għandhom jiġu abbozzati mingħajr il-preżenza tal-Partijiet. Ir-rapport finali tal-bord għandu jistabbilixxi s-sejbiet tal-fatt, l-applikabbiltà tad-dispożizzjonijiet rilevanti msemmija fl-Artikolu 173 u r-raġunijiet bażiċi wara kull sejba u l-konklużjoni li jasal għalihom.

3.   Ir-rapporti tal-bord ta' arbitraġġ għandhom ikunu aċċettati mill-Partijiet mingħajr kundizzjonijiet. Dawn m'għandhom joħolqu l-ebda drittijiet jew obbligi għal persuni fiżiċi jew ġuridiċi.

4.   Il-Partijiet għandhom jagħmlu r-rapport tal-bord ta' arbitraġġ disponibbli pubblikament, soġġett għall-protezzjoni ta' informazzjoni kunfidenzjali kif previst fir-Regoli ta' Proċedura stabbiliti fl-Anness V.

Taqsima 4

Dispożizzjonijiet ġenerali

Artikolu 196

Listi ta' arbitri

1.   Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni, fuq il-bażi ta' proposti li saru mill-Partijiet, għandu jistabbilixxi lista ta' 15-il persuna li jkunu lesti u jkunu kapaċi jservu bħala arbitri, sa mhux aktar tard minn sitt xhur wara d-dħul fis-seħħ ta' dan il-Ftehim. Il-lista għandha tkun magħmula minn tliet listi sekondarji: lista sekondarja waħda għal kull Parti u lista sekondarja waħda ta' individwi li ma jkunu ċittadini tal-ebda Parti u li jistgħu jservu bħala president tal-bord ta' arbitraġġ. Kull lista sekondarja għandha tinkludi mill-inqas ħames individwi. Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni jassigura li l-lista tinżamm dejjem f'dan il-livell.

2.   L-arbitri għandu jkollhom għarfien u esperjenza speċjalizzati fil-liġi u l-kummerċ internazzjonali. Dawn għandhom ikunu indipendenti, iservu fil-kapaċitajiet individwali tagħhom u ma jieħdu struzzjonijiet mill-ebda organizzazzjoni jew gvern, u lanqas ma jkunu affiljati mal-gvern ta' xi waħda mill-Partijiet, u għandhom ikunu konformi mal-Kodiċi ta' Kondotta stabbilit fl-Anness VI.

3.   Il-Kumitat ta' Kooperazzjoni jista' jistabbilixxi listi addizzjonali ta' 15-il individwu b'għarfien u esperjenza f'setturi speċifiċi koperti minn dan il-Ftehim. Soġġett għall-qbil mill-Partijiet, tali listi addizzjonali għandhom jintużaw biex jiffurmaw il-bord ta' arbitraġġ skont il-proċedura stipulata fl-Artikolu 177.

Artikolu 197

Relazzjoni mal-obbligi tad-WTO

1.   Ir-rikors għad-dispożizzjonijiet ta' soluzzjoni tat-tilwim ta' dan it-Titolu għandu jkun mingħajr preġudizzju għal kull azzjoni fil-qafas tad-WTO, inkluża azzjoni għas-soluzzjoni tat-tilwim.

2.   Madankollu, Parti m'għandhiex tfittex, għal ebda miżura partikolari, rimedju għal ksur ta' obbligu sostanzjalment ekwivalenti kemm skont dan il-Ftehim kif ukoll skont il-Ftehim tad-WTO fiż-żewġ fora. F'każ bħal dan, ladarba jkun inbeda proċediment ta' soluzzjoni tat-tilwim, il-Parti m'għandhiex tressaq talba li tfittex rimedju għall-ksur ta' obbligu sostanzjalment ekwivalenti skont il-Ftehim l-ieħor fil-forum l-ieħor, ħlief jekk forum magħżul l-ewwel ma jirnexxilux, minħabba raġunijiet proċedurali jew ġuriżdizzjonali, jasal għal sejbiet dwar it-talba għal rimedju ta' dak l-obbligu.

3.   Għall-għanijiet ta' dan l-Artikolu,

4.   Xejn f'dan il-Ftehim m'għandu jwaqqaf lil Parti milli timplimenta s-sospensjoni ta' obbligi awtorizzati mid-DSB. Il-Ftehim tad-WTO m'għandux jiġi invokat sabiex iwaqqaf Parti milli tapplika rimedji temporanji għal nuqqas ta' konformità skont dan il-Kapitolu.

Artikolu 198

Limiti ta' żmien

1.   L-iskadenzi kollha stabbiliti f'dan il-Kapitolu, fosthom l-iskadenzi sabiex il-bordijiet ta' arbitraġġ jippreżentaw ir-rapporti tagħhom, għandhom jingħaddu f'jiem tal-kalendarju, bl-ewwel jum ikun l-għada tal-att jew il-fatt li għalih jirreferu, sakemm ma jkunx speċifikat mod ieħor.

2.   Kull limitu ta' żmien li jissemma f'dan il-Kapitolu jista' jiġi modifikat bi ftehim reċiproku tal-Partijiet involuti fit-tilwima. Il-bord ta' arbitraġġ jista' f'kull ħin jipproponi lill-Partijiet li jimmodifikaw kull limitu ta' żmien imsemmi f'dan il-Kapitolu, filwaqt li jagħti r-raġunijiet għal dik il-proposta.

TITOLU IV

KOOPERAZZJONI FIL-QASAM TAL-IŻVILUPP EKONOMIKU U SOSTENIBBLI

KAPITOLU 1

Djalogu ekonomiku

Artikolu 199

Il-Partijiet josservaw il-prinċipji tal-ekonomija tas-suq ħieles, jiżguraw politiki makroekonomiċi sodi u għandhom jiżviluppaw u jsaħħu djalogu ekonomiku regolari bl-għan li jkomplu jespandu u japprofondixxu r-rabtiet ekonomiċi ta' benefiċċju reċiproku, kif ukoll l-iżvilupp sostenibbli u t-tkabbir ekonomiku.

Artikolu 200

Il-Partijiet għandhom jirrieżaminaw regolarment l-istatus tal-kooperazzjoni bilaterali u jwettqu skambju regolari ta' informazzjoni, għarfien espert u l-aħjar prattiki fil-qasam tal-politika ekonomika, l-iżvilupp ekonomiku u finanzjarju u l-istatistika.

KAPITOLU 2

Kooperazzjoni fil-ġestjoni tal-finanzi pubbliċi, inklużi l-awditjar pubbliku u l-kontroll intern

Artikolu 201

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qasam tal-ġestjoni tal-finanzi pubbliċi, inkluża l-awditjar pubbliku u l-kontroll intern, bl-għan ta' żvilupp ulterjuri ta' sistema ta' ġestjoni tal-finanzi pubbliċi soda, kompatibbli mal-prinċipji tal-ekonomija, l-effiċjenza u l-effettività kif ukoll mat-trasparenza u r-responsabbiltà.

Il-kooperazzjoni għandha tinkludi:

KAPITOLU 3

Kooperazzjoni fil-qasam tat-tassazzjoni

Artikolu 202

Il-Partijiet għandhom jaħdmu sabiex itejbu l-kooperazzjoni internazzjonali fil-qasam tat-tassazzjoni, b'mod partikolari fil-qasam tal-faċilitazzjoni tal-ġbir ta' dħul leġittimu tat-taxxa, u biex jiżviluppaw miżuri f'konformità ma' standards internazzjonali għall-implimentazzjoni effettiva tal-prinċipji ta' governanza tajba fil-qasam tat-tassazzjoni, fosthom it-trasparenza u l-iskambju ta' informazzjoni. Il-Partijiet għandhom isaħħu d-djalogu u l-iskambju tal-esperjenza bil-ħsieb li jiġu evitati prattiki tat-taxxa dannużi.

KAPITOLU 4

Kooperazzjoni fil-qasam tal-istatistika

Artikolu 203

Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-armonizzazzjoni ta' metodi u prattika tal-istatistika inkluż il-ġbir u t-tixrid tal-istatistika. Il-kooperazzjoni statistika għandha tiffoka fuq l-iskambju tal-għarfien, it-trawwim ta' prattiki tajba u rispett lejn il-Prinċipji Fundamentali tal-Istatistika Uffiċjali tan-NU u l-Kodiċi ta' Prattika tal-Istatistika Ewropea.

L-Unjoni Ewropea għandha tikkontribwixxi għal dan l-għan billi tagħti assistenza teknika lir-Repubblika tal-Każakistan.

KAPITOLU 5

Kooperazzjoni fil-qasam tal-enerġija

Artikolu 204

Il-partijiet għandhom ikomplu u jintensifikaw il-kooperazzjoni preżenti tagħhom dwar kwistjonijiet tal-enerġija, bl-objettiv li jtejbu s-sigurtà, l-effiċjenza, is-sostenibbiltà u l-kompetittività tal-enerġija. Il-kooperazzjoni għandha tkun ibbażata fuq sħubija komprensiva u tkun iggwidata mill-prinċipji ta' interess reċiproku, ir-reċiproċità, it-trasparenza u l-prevedibbiltà skont il-prinċipji tal-ekonomija tas-suq u tal-ftehimiet bilaterali u multilaterali relatati eżistenti.

Artikolu 205

Il-kooperazzjoni għandha tinkludi, fost l-oħrajn, l-oqsma li ġejjin:

Artikolu 206

L-enerġija tal-idrokarburi

Il-kooperazzjoni fil-qasam tal-enerġija tal-idrokarburi għandha tkopri l-oqsma li ġejjin:

Artikolu 207

Sorsi ta' enerġija rinnovabbli

Il-kooperazzjoni għandha ssir fl-oqsma ta':

Artikolu 208

L-effiċjenza fl-użu tal-enerġija u l-konservazzjoni tal-enerġija

Il-kooperazzjoni fil-promozzjoni tal-effiċjenza fl-użu tal-enerġija u l-konservazzjoni tal-enerġija, inkluż fis-settur tal-faħam, l-ivvampjar ta' gassijiet (u l-użu ta' gass assoċjat), bini, tagħmir u trasport, għandha issir, fost l-oħrajn, permezz ta':

KAPITOLU 6

Kooperazzjoni fil-qasam tat-trasport

Artikolu 209

Il-Partijiet għandhom jikkoperaw dwar:

Artikolu 210

Il-kooperazzjoni msemmija f'dan il-Kapitolu għandha tkopri, fost l-oħrajn, l-oqsma li ġejjin:

Ir-Repubblika tal-Każakistan għandha iġġib il-ftehimiet bilaterali tagħha dwar l-avjazzjoni konformi mal-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea f'konformità mal-leġislazzjoni tal-Unjoni Ewropea.

Artikolu 211

Għandu jsir djalogu regolari dwar il-kwistjonijiet koperti f'dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 7

Kooperazzjoni fil-qasam tal-ambjent

Artikolu 212

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fir-rigward ta' kwistjonijiet ambjentali, u b'hekk jikkontribwixxu lejn l-iżvilupp sostenibbli u l-amministrazzjoni tajba fil-ħarsien tal-ambjent.

Il-kooperazzjoni għandha ssir fl-oqsma li ġejjin:

Artikolu 213

Il-kooperazzjoni fil-qasam tal-ħarsien ambjentali għandha titwettaq bil-kunsens reċiproku tal-Partijiet fil-forom li ġejjin, fost oħrajn:

Artikolu 214

Il-Partijiet għandhom jagħtu attenzjoni speċjali lill-implimentazzjoni ta', u l-kooperazzjoni fi, kwistjonijiet ambjentali fil-qafas ta' ftehimiet ambjentali multilaterali rilevanti u jaqblu li jintensifikaw il-kooperazzjoni f'livell reġjonali.

Il-Partijiet għandhom jiskambjaw esperjenzi fil-promozzjoni tal-integrazzjoni tal-ambjent f'setturi oħra, inkluż l-iskambju tal-aħjar prattiki, iż-żieda tal-għarfien u l-kompetenza, l-edukazzjoni ambjentali u s-sensibilizzazzjoni fl-oqsma msemmija f'dan il-Kapitolu.

KAPITOLU 8

Kooperazzjoni fil-qasam tat-tibdil fil-klima

Artikolu 215

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom biex jikkumbattu t-tibdil fil-klima u jadattaw għal dan it-tibdil. Il-kooperazzjoni għandha titwettaq waqt li jitqiesu l-interessi tal-Partijiet fuq il-bażi tal-ugwaljanza u l-benefiċċju reċiproku kif ukoll waqt li titqies l-interdipendenza eżistenti bejn l-impenji bilaterali u multilaterali f'dan il-qasam.

Artikolu 216

Il-kooperazzjoni għandha tippromwovi miżuri fil-livell domestiku u internazzjonali, inkluż fl-oqsma li ġejjin:

Artikolu 217

Il-Partijiet għandhom, fost l-oħrajn, jiskambjaw informazzjoni u kompetenzi, jimplimentaw attivitajiet ta' riċerka konġunti u jiskambjaw informazzjoni dwar teknoloġiji aktar nodfa, jimplimentaw attivitajiet konġunti fil-livell reġjonali u internazzjonali, inkluż fir-rigward ta' ftehimiet ambjentali multilaterali applikabbli għall-Partijiet, bħall-Konvenzjoni ta' Qafas tan-NU dwar it-Tibdil fil-Klima, u attivitajiet konġunti fil-qafas ta' aġenziji rilevanti, kif xieraq.

KAPITOLU 9

Kooperazzjoni fil-qasam tal-industrija

Artikolu 218

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fl-industrija, inklużi fi kwistjonijiet relatati mal-iżvilupp ta' inċentivi effettivi u kundizzjonijiet favorevoli għal aktar diversifikazzjoni u żieda fil-kompetittività tal-industrija tal-manifattura.

Għal dak il-għan, il-Partijiet għandhom jikkooperaw, inkluż permezz tal-iskambju tal-aħjar prattiki u esperjenza, fis-setturi li ġejjin:

Dan il-Ftehim ma jeskludix kooperazzjoni industrijali ikbar bejn il-Partijiet, u jistgħu jiġu konklużi arranġamenti separati.

KAPITOLU 10

Kooperazzjoni fil-qasam tal-intrapriżi żgħar u ta' daqs medju

Artikolu 219

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw u jsaħħu l-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tal-impriżi żgħar u medji (SMEs) biex irawmu ambjent tan-negozju li jwassal għall-iżvilupp u l-ħolqien ta' SMEs b'suċċess.

Għal dak il-għan, il-Partijiet għandhom jikkoperaw fl-oqsma li ġejjin:

KAPITOLU 11

Kooperazzjoni fil-qasam tal-liġi tal-kumpanniji

Artikolu 220

Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza ta' sett ta' regoli u prattiki effettivi fl-oqsma tal-liġi tal-kumpanniji u l-governanza korporattiva, kif ukoll fil-kontabilità u l-awditjar, ġewwa ekonomija tas-suq li tiffunzjona b'ambjent ta' negozju prevedibbli u trasparenti, u jissottolinjaw l-importanza tal-promozzjoni ta' konverġenza regolatorja f'dan il-qasam.

Il-Partijiet għandhom jikkoperaw dwar dan li ġej:

KAPITOLU 12

Kooperazzjoni fil-qasam bankarju, tal-assigurazzjoni u servizzi finanzjarji oħrajn

Artikolu 221

Il-Partijiet jaqblu dwar l-importanza ta' leġislazzjoni u prattiki effettivi u li jikkooperaw fil-qasam tas-servizzi finanzjarji bl-objettivi li:

Il-Partijiet għandhom jippromwovu konverġenza regolatorja ma' standards internazzjonali rikonoxxuti għal sistemi finanzjarji sodi.

KAPITOLU 13

Kooperazzjoni fil-qasam tas-soċjetà tal-informazzjoni

Artikolu 222

Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni dwar l-iżvilupp tas-soċjetà tal-informazzjoni għall-benefiċċju taċ-ċittadini u n-negozji permezz tad-disponibbiltà wiesgħa tat-teknoloġiji tal-informazzjoni u l-komunikazzjoni (ICT) u permezz ta' kwalità aħjar ta' servizzi bi prezzijiet li l-konsumaturi jifilħu jħallsu. Din il-kooperazzjoni għandha jkollha fil-mira tagħha l-promozzjoni tal-iżvilupp tal-kompetizzjoni fi, u l-ftuħ ta' swieq tal-ICT, kif ukoll l-inkoraġġiment tal-investimenti f'dan is-settur.

Artikolu 223

Il-kooperazzjoni għandha tkopri, fost l-oħrajn, l-iskambju tal-informazzjoni u l-aħjar prattiki dwar l-implimentazzjoni tal-inizjattivi tas-soċjetà tal-informazzjoni, b'enfasi b'mod partikolari fuq:

Artikolu 224

Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-kooperazzjoni bejn ir-regolaturi fil-qasam tal-ICT, inklużi l-komunikazzjonijiet elettroniċi, fl-Unjon Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan.

KAPITOLU 14

Kooperazzjoni fil-qasam tat-turiżmu

Artikolu 225

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qasam tat-turiżmu, bl-għan li jsaħħu l-iżvilupp ta' industrija tat-turiżmu kompetitittiva u sostenibbli bħala ġeneratur tat-tkabbir ekonomiku, l-għoti ta' setgħa, l-impjiegi u l-iskambji fis-settur tat-turiżmu.

Artikolu 226

Il-kooperazzjoni għandha tkun ibbażata fuq il-prinċipji li ġejjin:

Artikolu 227

Il-kooperazzjoni għandha tiffoka fuq is-suġġetti li ġejjin:

KAPITOLU 15

Kooperazzjoni fil-qasam tal-agrikoltura u l-iżvilupp rurali

Artikolu 228

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jippromwovu l-iżvilupp agrikolu u rurali, b'mod partikolari permezz ta' konverġenza gradwali tal-politiki u l-leġislazzjoni.

Artikolu 229

Il-kooperazzjoni għandha tkopri, fost l-oħrajn, l-oqsma li ġejjin:

KAPITOLU 16

Kooperazzjoni fl-impjiegi, fir-relazzjonijiet industrijali, il-politika soċjali u l-opportunitajiet indaqs

Artikolu 230

Il-Partijiet għandhom jippromwovu l-iżvilupp ta' djalogu u jikkooperaw sabiex jippromwovu l-Aġenda tax-Xogħol Deċenti tal-ILO, il-politika tal-impjiegi, il-kundizzjonijiet tal-għajxien u tax-xogħol u s-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol, id-djalogu soċjali, il-protezzjoni soċjali, l-inklużjoni soċjali u l-antidiskriminazzjoni, kif ukoll it-trattament ġust tal-ħaddiema li jkunu jirresjiedu u jaħdmu legalment fil-Parti l-oħra.

Artikolu 231

Il-Partijiet għandhom ifittxu li jilħqu l-għanijiet koperti mill-Artikolu 230, inkluż permezz tal-kooperazzjoni u l-iskambju ta' prattiki f'dawn l-oqsma li ġejjin:

Artikolu 232

Il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-impenn tagħhom li jimplimentaw b'mod effettiv il-konvenzjonijiet tal-ILO applikabbli.

Il-Partijiet, waqt li jqisu d-Dikjarazzjoni Ministerjali tal-Kunsill Ekonomiku u Soċjali tan-NU dwar il-Ġenerazzjoni ta' Impjieg Sħiħ u Produttiv u Xogħol Deċenti għal Kulħadd tal-2006, jirrikonoxxu li impjieg sħiħ u produttiv u xogħol deċenti għall-kulħadd huma elementi prinċipali għall-iżvilupp sostenibbli.

Il-Partijiet għandhom jinkoraġġixxu, b'konformità mad-Dikjarazzjoni tal-ILO dwar il-Prinċipji u d-Drittijiet Fundamentali fuq ix-Xogħol tal-1998, l-involviment tal-partijiet ikkonċernati rilevanti kollha, b'mod partikolari l-imsieħba soċjali fl-iżvilupp tal-politika soċjali rispettiva tagħhom, u fil-kooperazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan taħt dan il-Ftehim.

Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jtejbu l-kooperazzjoni fil-kwistjonijiet marbuta max-xogħol diċenti, mal-impjiegi u mal-politika soċjali fil-fora u fl-organizzazzjonijiet rilevanti kollha.

KAPITOLU 17

Kooperazzjoni fil-qasam tas-saħħa

Artikolu 233

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw il-kooperazzjoni tagħhom fil-qasam tas-saħħa pubblika, bl-għan li jgħollu l-livell tal-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem u jnaqqsu l-inugwaljanzi fis-settur tas-saħħa, f'konformità ma' prinċipji u valuri tas-saħħa komuni, u bħala prekundizzjoni għall-iżvilupp sostenibbli u t-tkabbir ekonomiku.

Artikolu 234

Il-kooperazzjoni għandha tindirizza l-prevenzjoni u l-kontroll ta' mard li jittieħed u mard li ma jitteħidx, inkluż permezz tal-iskambju ta' informazzjoni dwar is-saħħa, il-promozzjoni ta' approċċ fejn is-saħħa titqies fit-tfassil tal-politiki kollha, il-kooperazzjoni ma' organizzazzjonijiet internazzjonali, b'mod partikolari l-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa, u bil-promozzjoni tal-implimentazzjoni ta' ftehimiet internazzjonali dwar is-saħħa, bħall-Konvenzjoni Qafas tal- Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa dwar il-Kontroll tat-Tabakk tal-2003 u r-Regolamenti Internazzjonali dwar is-Saħħa.

TITOLU V

KOOPERAZZJONI FIL-QASAM TAL-LIBERTÀ, IS-SIGURTÀ U L-ĠUSTIZZJA

Artikolu 235

L-Istat tad-dritt u r-rispett tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali

Fil-kooperazzjoni tagħhom taħt dan it-Titolu, il-Partijiet għandhom jagħtu importanza partikolari lill-promozzjoni tal-istat tad-dritt, inkluża l-indipendenza tal-ġudikatura, l-aċċess għall-ġustizzja u d-dritt għal proċess ġust, u r-rispett lejn id-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali.

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jissaħħaħ il-funzjonament tal-istituzzjonijiet, inkluż l-infurzar tal-liġi, il-prosekuzzjoni, l-amministrazzjoni tal-ġustizzja u l-prevenzjoni tal-korruzzjoni u l-ġlieda kontriha.

Artikolu 236

Kooperazzjoni legali

Il-Partijiet għandhom jiżviluppaw kooperazzjoni fi kwistjonijiet ċivili u kummerċjali fir-rigward tan-negozjar, ir-ratifika u l-implimentazzjoni tal-konvenzjonijiet multilaterali dwar il-kooperazzjoni ġudizzjarja ċivili u, b'mod partikolari, il-konvenzjonijiet tal-Konferenza tal-Aja dwar id-Dritt Internazzjonali Privat.

Il-Partijiet għandhom isaħħu l-kooperazzjoni fil-kwistjonijiet kriminali, inkluż fl-assistenza ġuridika reċiproka. Dan jista' jinkludi, fejn xieraq u soġġett għall-proċeduri applikabbli, l-adeżjoni ma', u l-implimentazzjoni, tal-konvenzjonijiet tal-Kunsill tal-Ewropa fi proċedimenti kriminali mir-Repubblika tal-Każakistan, l-implimentazzjoni ta' strumenti internazzjonali rilevanti tan-NU, u kooperazzjoni mal-Eurojust.

Artikolu 237

Il-protezzjoni tad-data personali

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw sabiex jiżguraw livell għoli ta' protezzjoni tad-data personali, permezz tal-iskambju tal-aħjar prattiki u l-esperjenza, waqt li jittieħed kont tal-isrumenti u standards legali Ewropej u internazzjonali.

Dan jista' jinkludi, fejn xieraq u soġġett għall-proċeduri applikabbli, l-adeżjoni tar-Repubblika tal-Każakistan mal-Konvenzjoni tal-Kunsill tal-Ewropa għall-Protezzjoni ta' Individwi fir-rigward tal-Ipproċessar Awtomatiku ta' Data Personali u l-Protokoll addizzjonali tagħha u l-implementazzjoni tagħhom.

Artikolu 238

Il-kooperazzjoni fil-migrazzjoni, l-ażil u l-ġestjoni tal-fruntieri

1.   Il-Partijiet jaffermaw l-importanza li jagħtu lill-ġestjoni tal-flussi ta' migrazzjoni. Il-kooperazzjoni għandha tkun ibbażata fuq konsultazzjoni reċiproka bejn il-Partijiet u għandha tiġi implimentata skont il-leġislazzjoni rilevanti fis-seħħ.

2.   Fil-qafas ta' kooperazzjoni għall-prevenzjoni u t-trattament tal-migrazzjoni irregolari, il-Partijiet jaqblu li:

3.   L-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan għandhom jipprovdu liċ-ċittadini tagħhom b'dokumenti xierqa ta' identità għall-finijiet tal-paragrafu 2 mingħajr formalitajiet oħra minbarra dawk imsemmija f'dan l-Artikolu u mingħajr dewmien bla bżonn. Meta l-persuna li tkun se tiġi riammessa ma jkollha l-ebda dokument jew provi oħra tan-nazzjonalità tagħha ir-rappreżentanzi diplomatiċi u konsulari tal-Istat Membru kkonċernat jew tar-Repubblika tal-Każakistan għandhom, wara talba mir-Repubblika tal-Każakistan jew l-Istat Membru kkonċernat, jagħmlu arranġamenti biex tiġi intervistata dik il-persuna biex tiġi stabbilita n-nazzjonalità tagħha mingħajr aktar formalitajiet u dewmien bla bżonn.

4.   Il-Partijiet jaqblu li jistabbilixxu djalogu komprensiv dwar kwistjonijiet relatati mal-migrazzjoni rilevanti f'konformità mal-Approċċ Globali għall-Migrazzjoni u l-Mobilità, fost l-oħrajn bil-ħsieb li jikkunsidraw negozjar possibli ta' ftehim bejn l-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan li jirregola l-obbligi speċifiċi għall-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea u r-Repubblika tal-Każakistan dwar l-ammissjoni mill-ġdid, inkluża obbligazzjoni għall-ammissjoni mill-ġdid ta' ċittadini ta' pajjiżi oħra u persuni apolidi, kif ukoll bil-ħsieb li tiġi kkunsidrata l-possibbiltà ta' negozjar, b'mod parallel, ta' ftehim dwar il-faċilitazzjoni tal-viżi għaċ-ċittadini tal-Unjoni Ewropea u tar-Repubblika tal-Każakistan.

Artikolu 239

Protezzjoni konsulari

Ir-Repubblika tal-Każakistan taqbel li l-awtoritajiet diplomatiċi u konsulari ta' kull Stat Membru tal-Unjoni Ewropea rrappreżentat fir-Repubblika tal-Każakistan għandhom jipprovdu protezzjoni lil kull ċittadin ta' Stat Membru tal-Unjoni Ewropea li ma jkollux rappreżentazzjoni permanenti aċċessibbli fir-Repubblika tal-Każakistan, bl-istess kundizzjonijiet bħaċ-ċittadini ta' dak l-Istat Membru tal-Unjoni Ewropea.

Artikolu 240

Il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw sabiex jipprevjenu l-użu tas-setturi finanzjarji u dawk rilevanti nonfinanzjarji tagħhom għall-ħasil ta' redditu minn attivitajiet kriminali inġenerali u partikolarment reati rigward drogi, kif ukoll għall-għan tal-finanzjament tat-terroriżmu, skont l-istandards internazzjonali dwar il-ġlieda kontra l-ħasil tal-flus u l-finanzjament tat-terroriżmu, kif adottat mit-Task Force ta' Azzjoni Finanzjarja. Din il-kooperazzjoni testendi għall-irkupru, il-qbid, il-konfiska u r-ritorn tal-assi jew il-fondi li jkunu ġejjin mir-rikavat tal-kriminalità.