Diviżjoni tal-kompetenzi fi ħdan l-Unjoni Ewropea

 

SOMMARJU

L-UE għandha biss il-kompetenzi mogħtija lilha mit-Trattati (prinċipju tal-konferiment). Taħt dan il-prinċipju, l-UE tista’ taġixxi biss fi ħdan il-limiti tal-kompetenzi mogħtija lilha mill-pajjiżi tal-UE fit-Trattati sabiex jintlaħqu l-għanijiet previsti fih. Kompetenzi mhux mogħtija lill-UE fit-Trattati jibqgħu għand il-pajjiżi tal-UE. It-Trattat ta’ Lisbona jiċċara t-tqassim tal-kompetenzi bejn l-UE u l-pajjiżi tal-UE. Dawn il-kompetenzi huma maqsumin fi 3 kategoriji ewlenin:

• kompetenzi esklussivi;
• kompetenzi kondiviżi; u
• kompetenzi ta’ sostenn.

3 tipi ewlenin ta’ kompetenzi

• 1.

  Kompetenzi esklussivi ( Artikolu 3 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea — TFUE) oqsma fejn l-UE biss tista’ tilleġiżla u tadotta atti vinkolanti. Il-pajjiżi tal-UE jistgħu jagħmlu dan biss jekk għandhom is-setgħa mill-UE sabiex jimplimentaw dawn l-atti. L-UE għandha l-kompetenza esklussiva fl-oqsma li ġejjin:

  • unjoni doganali;
  • l-istabbiliment ta’ regoli ta’ kompetizzjoni meħtieġa għall-funzjonament tas-suq intern;
  • politika monetarja għall-pajjiżi taż-żona tal-ewro;
  • konservazzjoni tar-riżorsi bijoloġiċi tal-baħar skont il-politika komuni tas-sajd;
  • politika kummerċjali komuni;
  • konklużjoni ta’ ftehimiet internazzjonali taħt ċerti kundizzjonijiet.

• 2.

  Kompetenzi kondiviżi (Artikolu 4 tat-TFUE): l-UE u l-pajjiżi tal-UE jistgħu jilleġiżlaw u jadottaw atti legali vinkolanti. Il-pajjiżi tal-UE jeżerċitaw il-kompetenzi tagħhom stess fejn l-UE ma teżerċitax, jew tkun iddeċidiet li mhux se teżerċita, il-kompetenza tagħha stess. Kompetenza kondiviża bejn l-UE u l-pajjiżi tal-UE tapplika fl-oqsma li ġejjin:

  • suq intern;
  • politika soċjali, iżda biss għal aspetti definiti b’mod speċifiku fit-Trattat;
  • koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali (politika reġjonali);
  • agrikoltura u sajd (minbarra l-konservazzjoni tar-riżorsi bijoloġiċi tal-baħar);
  • l-ambjent;
  • protezzjoni tal-konsumatur;
  • trasport;
  • netwerks trans-Ewropej;
  • enerġija;
  • qasam tal-libertà, sigurtà u ġustizzja;
  • tħassib konġunt dwar is-sigurtà fi kwistjonijiet ta’ saħħa pubblika, limitati għall-aspetti definiti fit-TFUE;
  • riċerka, l-iżvilupp tekonoloġiku, l-ispazju;
  • kooperazzjoni għall-iżvilupp u l-għajnuna umanitarja.

• 3.

  Kompetenzi ta’ sostenn (Artikolu 6 tat-TFUE): l-UE tista’ tintervjeni biss biex tappoġġja, tikkoordina jew tikkumplimenta l-azzjoni tal-pajjiżi tal-UE. Atti legalment vinkolanti tal-UE ma jeħtiġux l-armonizzazzjoni ta’ liġijiet jew regolamenti tal-pajjiżi tal-UE. Kompetenzi ta’ sostenn jirrelataw mal-oqsma politiċi li ġejjin:

  • protezzjoni u titjib tas-saħħa umana;
  • industrija;
  • kultura;
  • turiżmu;
  • edukazzjoni, taħriġ vokazzjonali, żgħażagħ u sport;
  • protezzjoni ċivili;
  • kooperazzjoni amministrattiva.

Kompetenzi speċjali

L-UE tista’ tieħu miżuri biex tiżgura li l-pajjiżi tal-UE jikkoordinaw il-politiki ekonomiċi, soċjali u tal-impjiegi tagħhom f’livell tal-UE.

Il-politika esterna u ta’ sigurtà komuni tal-UE hija kkaratterizzata minn karatteristiċi istituzzjonali speċifiċi, bħall-parteċipazzjoni limitata tal-Kummissjoni Ewropea u l-Parlament Ewropew fil-proċedura tat-teħid tad-deċiżjonijiet u l-esklużjoni ta’ kull attivita ta’ leġiżlazzjoni. Dik il-politika hija ddefinita u implimentata mill-Kunsill Ewropew (li jikkonsisti mill-Kapijiet tal-Istati jew Gvernijiet tal-pajjiżi tal-UE) u mill-Kunsill (li jikkonsisti minn rappreżentant ta’ kull pajjiż tal-UE fuq livell ministerjali). Il-President tal-Kunsill Ewropew u r-Rappreżentant Għoli tal-Unjoni għall-Politika Estera u ta' Sigurtà jirrappreżenta lill-UE fi kwistjonijiet relatati mal-politika estera u ta' sigurtà komuni.

Eżerċitar tal-kompetenza

L-eżerċitar tal-kompetenza tal-UE huwa soġġett għal żewġ prinċipji fundamentali stabbiliti fl-Artikolu 5 tat-Trattat tal-Unjoni Ewropea:

• il-proporzjonalità : il-kontenut u l-ambitu ta’ azzjoni tal-UE jistgħu ma jmorrux lil hinn minn dak li hu neċessarju biex jintlaħqu l-għanijiet tat-Trattati;
• is-sussidjarità : fil-qasam tal-kompetenzi mhux esklussivi tagħha, l-UE tista’ taġixxi biss jekk — u sa fejn — l-għan ta' azzjoni proposta ma jkunx jista' jintlaħaq b’mod suffiċjenti mill-pajjiżi tal-UE, iżda jista’ jintlaħaq aħjar fil-livell tal-UE.

l-aħħar aġġornament 26.01.2016