—

għal Z., minn N. Butler, SC, P. Dillon Malone, BL, u A. Beirne, BL,

—

għall-Government department u l-Board of management of a community school, minn E. Creedon, bħala aġent, assistita minn G. Durcan, SC, u minn C. Smith, BL,

—

għall-Irlanda, minn E. Creedon, bħala aġent, assistita minn G. Durcan, SC, u minn C. Smith, BL,

—

għall-Gvern Portugiż, minn L. Inez Fernandes u S. Ribeiro, bħala aġenti,

—

għall-Parlament Ewropew, minn K. Zejdová u A. Pospíšilová Padowska, bħala aġenti,

—

għall-Kunsill tal-Unjoni Ewropea, minn H. Grahn, R. Liudvinaviciute-Cordeiro u S. Thomas, bħala aġenti,

—

għall-Kummissjoni Ewropea, minn J. Enegren u C. Gheorghiu, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tad-Direttivi 2006/54/KE, tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tal-5 ta’ Lulju 2006, dwar l-implimentazzjoni tal-prinċipju ta’ opportunitajiet indaqs u ta’ trattament ugwali tal-irġiel u n-nisa fi kwistjonijiet ta’ impjiegi u xogħol (ĠU L 204, p. 23-36), u tal-Kunsill 2000/78/KE, tas-27 ta’ Novembru 2000, li tistabbilixxi qafas ġenerali għall-ugwaljanza fit-trattament fl-impjieg u fix-xogħol (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 4, p. 79), kif ukoll il-validità ta’ dawn iż-żewġ direttivi.

2

Din it-talba ġiet imressqa fil-kuntest ta’ ta’ kawża bejn Z., Omm li tikkummissjona li kellha tarbija permezz ta’ arranġament ma’ omm surrogata, u Government department (Ministeru Irlandiż) u Board of management of a community school (bord ta’ tmexxija ta’ skola tal-komunità), dwar is-suġġett tar-rifjut li jingħatalha leave mħallas ekwivalenti għal leave tal-maternità jew għal leave tal-adozzjoni wara t-twelid ta’ din it-tarbija.

3

Il-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-drittijiet ta’ persuni b’diżabbiltà, li ġiet approvata għan-nom tal-Komunità Ewropea permezz tad-Deċiżjoni tal-Kunsill 2010/48/KE, tas-26 ta’ Novembru 2009 (ĠU 2010, L 23, p. 35, iktar ’il quddiem il-“Konvenzjoni tal-ONU”), tipprovdi, fil-premessa (e) tagħha:

“Filwaqt li jagħrfu li d-diżabbiltà hija kunċett li qed jevolvi u li d-diżabbiltà tirriżulta mill-effett reċiproku bejn il-persuni bi ħsara [limitazzjonijiet] fis-saħħa u l-barrieri ta’ attitudni u ambjentali li jxekklu l-parteċipazzjoni sħiħa u effettiva tagħhom fis-soċjetà fuq bażi ugwali ma’ ħaddieħor.”

4

Skont l-Artikolu 23 ta’ din il-konvenzjoni:

“L-għan ta’ din il-Konvenzjoni huwa li tippromwovi, tipproteġi u tiżgura t-tgawdija sħiħa u ugwali tad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali kollha mill-persuni kollha b’diżabbiltà, u li tippromwovi ir-rispett għad-dinjità inerenti.

Il-persuni b’diżabbiltà jinkludu dawk li għandom ħsarat [limitazzjonijiet] fiżiċi, mentali, intellettwali jew fis-sensi fuq perijodu twil li flimkien ma’ diversi ostakli jistgħu jxekklu l-partċipazzjoni sħiħa u effettiva tagħhom fis-soċjetà fuq bażi ugwali ma’ ħaddieħor.”

5

L-Artikolu 4 tal-imsemmija konvenzjoni, intitolata “Obbligi ġenerali” hija fformulata kif ġej:

“1.   L-Istati Partijiet jintrabtu li jiżguraw u jippromwovu t-tgawdija sħiħa tad-drittijiet tal-bniedem u l-libertajiet fundamentali kollha għall-persuni b’diżabbiltà kollha mingħajr diskriminazzjoni ta’ ebda tip fuq il-bażi ta’ diżabbiltà. Għal dan il-għan, l-Istati Partijiet jintrabtu:

[...]

3.   Fl-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni u linji ta’ politika biex tiġi implimentata din il-Konvenzjoni, u f’proċessi oħra fit-teħid ta’ deċiżjonijiet dwar kwistjonijiet relatati mal-persuni b’diżabbiltà, l-Istati Partijiet għandhom jikkonsultaw mill-qrib u jinvolvu b’mod attiv lill-persuni b’diżabbiltà, inklużi tfal b’diżabbiltà, permezz tal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tagħhom.

[...]”

6

Skont il-kliem tal-Artikolu 5 tal-istess konvenzjoni, intitolata “Ugwaljanza u non-diskriminazzjoni”:

“1.   L-Istati Partijiet jagħrfu li l-persuni kollha huma ugwali quddiem u taħt il-liġi u huma intitolati mingħajr kwalunkwe diskriminazzjoni għall-protezzjoni ugwali u għal benefiċċju ugwali tal-liġi.

2.   L-Istati Partijiet għandhom jipprojbixxu kull diskriminazzjoni fuq il-bażi ta’ diżabbiltà u jiggarantixxu lill-persuni b’diżabbiltà protezzjoni legali li hija ugwali u effettiva kontra d-diskriminazzjoni fuq kull bażi.

3.   Sabiex jippromwovu l-ugwaljanza u jeliminaw id-diskriminazzjoni, l-Istati Partijiet għandhom jieħdu l-passi kollha adegwati biex jiżguraw li tingħata aġevolezza raġonevoli.

4.   Miżuri speċifiċi li huma neċessarji biex titħaffef jew tinkiseb de facto l-ugwaljanza tal-persuni b’diżabbiltà m’għandhomx jitqiesu bħala diskriminazzjoni taħt it-termini ta’ din il-Konvenzjoni.”

7

L-Artikolu 6 tal-Konvenzjoni tal-ONU, intitolat “Nisa b’diżabbiltà”, jipprovdi:

“1.   L-Istati Partijiet jagħrfu li n-nisa u tfajliet jew bniet b’diżabbiltà huma suġġetti għal numru ta’ diskriminazzjonijiet, u f’dan ir-rigward għandhom jieħdu miżuri biex jiżguraw it-tgawdija sħiħa u ugwali minnhom tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali kollha.

2.   Istati Partijiet għandhom jieħdu l-miżuri adegwati kollha biex jiżguraw l-iżvilupp sħiħ, l-avvanz sħiħ u l-indipendenza sħiħa tan-nisa, bl-iskop li jiggarantulhom l-eżerċitar u t-tgawdija tad-drittijiet tal-bniedem u tal-libertajiet fundamentali stabbiliti f’din il-Konvenzjoni.”

8

L-Artikolu 27 ta’ din il-konvenzjoni, intitolat “Xogħol u impjieg”, jipprovdi fil-paragrafu 1:

“L-Istati Partijiet għandhom jagħrfu d-dritt tal-persuni b’diżabbiltà biex jaħdmu, fuq bażi ugwali ma’ ħaddieħor; dan jinkludi d-dritt għall-opportunità għal qligħ ta’ għajxien permezz ta’ xogħol magħżul b’mod liberu u ambjent tax-xogħol li hu miftuħ, inklużiv u aċċessibbli għall-persuni b’diżabbiltà. L-Istati Partijiet għandhom iħarsu u jippromwovu l-kisba tad-dritt għax-xogħol, inkluż għal dawk li jġarrbu diżabbiltà matul l-impjieg tagħhom, billi jieħdu passi adegwati, inkluż permezz ta’ leġiżlazzjoni, biex, inter alia:

[...]

[...]”

9

L-Artikolu 28 tal-imsemmija konvenzjoni, intitolat “Livell ta’ għajxien u protezzjoni soċjali adegwati”, jipprovdi fil-paragrafu 2:

“L-Istati Partijiet jagħrfu id-dritt tal-persuni b’diżabbiltà għal protezzjoni soċjali u għat-tgawdija ta’ dak id-dritt mingħajr diskriminazzjoni fuq il-bażi ta’ diżabbiltà, u għandhom jieħdu passi adegwati biex iħarsu u jippromwovu l-kisba inklużi miżuri:

[...]

[...]”

10

L-Artikolu 42 tal-imsemmija konvenzjoni jipprovdi:

“Din il-Konvenzjoni għandha tkun miftuħa għall-iffirmar mill-Istati kollha u minn organizzazzjonijiet ta’ integrazzjoni reġjonali fil-Kwartieri Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti f’New York mit-30 ta’ Marzu 2007.”

11

L-Artikolu 43 tal-Konvenzjoni tal-ONU jipprovdi:

“Din il-Konvenzjoni għandha tkun suġġetta għar-ratifika minn Stati firmatarji u għall-konferma formali mill-organizzazzjonijiet ta’ integrazzjoni reġjonali firmatarji. Għandha tkun miftuħa għall-adeżjoni minn kwalunkwe Stat jew organizzazzjoni ta’ integrazzjoni reġjonali li ma jkunux iffirmaw il-Konvenzjoni.”

12

Il-Konvenzjoni tal-ONU daħlet fis-seħħ fit-3 ta’ Mejju 2008.

13

L-Artikolu 2 tad-Direttiva tal-Kunsill 92/85/KEE, tad-19 ta’ Ottubru 1992, dwar l-introduzzjoni ta’ miżuri biex jinkoraġġixxu t-titjib fis-saħħa u s-sigurtà fuq il-post tax-xogħol għall-ħaddiema nisa tqal u ħaddiema li welldu reċentement, jew li qed ireddgħu (l-għaxar Direttiva partikolari fis-sens tal-Artikolu 16(1) tad-Direttiva 89/391/KEE) (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 2, p. 110, għandu d-definizzjonijiet li ġejjin:

“Għall-iskopijiet ta’ din id-Direttiva:

14

L-Artikolu 8 ta’ din id-direttiva, intitolat “Leave tal-maternità”, jipprovdi:

“1.   L-Istati Membri għandhom jieħdu l-passi neċessarji biex jiżguraw li l-ħaddiema fis-sens tal-Artikolu 2 huma ntitolati għal żmien kontinwu ta’ leave tal-maternità ta’ mill-inqas 14-il ġimgħa, allokati qabel u/jew wara l-ħlas skont il-liġi u/jew prattika nazzjonali.

2.   Il-leave tal-maternità stipulat fil-paragrafu 1 għandu jinkludi leave tal-maternità obbligatorju ta’ mill-inqas ġimgħatejn qabel u/jew wara l-ħlas skont il-leġislazzjoni u/jew il-prattika nazzjonali.”

15

Skont il-premessa 27 tad-Direttiva 2006/54:

“Konsiderazzjonijiet simili japplikaw għall-għoti mill-Istati Membri tad-dritt individwali u mhux trasferibbli għal leave wara ta’ l-adozzjoni ta’ tfal lil irġiel u nisa. Ikunu l-Istati Membri li jiddeterminaw jekk jagħtux jew le tali dritt għal paternita jew/u leave għall-adozzjoni u wkoll li jiddeterminaw kwalunkwe kondizzjoni, ħlief għal tkeċċija u ritorn għax-xogħol, li huma barra mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’din id-Direttiva.”

16

L-Artikolu 1 ta’ din id-direttiva jipprovdi:

“L-għan ta’ din id-Direttiva huwa li jiġi żgurat li jkun implimentat il-prinċipju ta’ opportunitajiet indaqs u trattament ugwali ta’ l-irġiel u n-nisa fi kwistjonijiet ta’ impjiegi u xogħol.

Għal dan il-għan, hi fiha dispożizzjonijiet biex jiġi implimentat il-prinċipju ta’ trattament ugwali f’relazzjoni ma’:

[...]

[...]”

17

L-Artikolu 2 tal-imsemmija direttiva jipprovdi:

“1.   Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[...]

2.   Għall-finijiet ta’ din id-Direttiva, diskriminazzjoni tinkludi:

[...]

18

L-Artikolu 4 tal-istess direttiva, dwar l-ugwaljanza ta’ remunerazzjoni, jipprovdi:

“Għandha tiġi eliminata d-diskriminazzjoni diretta u indiretta fuq il-bażi ta’ sess fir-rigward ta’ l-aspetti u l-kondizzjonjiet kollha ta’ rimunerazzjoni għall-istess xogħol jew għal xogħol li jitqies li għandu valur ugwali.

[...]”

19

L-Artikolu 14 tad-Direttiva 2006/54, dwar l-ugwaljanza fit-trattament fir-rigward tal-aċċess għall-impjiegi, għat-taħriġ vokazzjonali u għall-promozzjoni u tal-kondizzjonijiet tax-xogħol, jipprovdi fil-paragrafu 1 tiegħu:

“M’għandu jkun hemm l-ebda diskriminazzjoni diretta jew indiretta minħabba s-sess fis-settur pubbliku jew f’dak privat, inklużi l-korpi pubbliċi, b’relazzjoni għal:

[...]

[...]”

20

Skont l-Artikolu 16 ta’ din id-direttiva, intitolat “Leave ta’ paternità u adozzjoni”:

“Din id-Direttiva hija mingħajr preġudizzju għad-dritt ta’ l-Istati Membri li jirrikonoxxu drittijiet distinti għal-lîf tal-paternità u/jew ta’ l-adozzjoni. Dawk l-Istati Membri li jirrikonoxxu drittijiet bħal dawn għandhom jieħdu l-miżuri neċessarji biex iħarsu l-irġiel u n-nisa li jaħdmu kontra t-tkeċċija minħabba li jeżerċitaw dawk id-drittijiet u jiżguraw li, fit-tmiem ta’ lîf bħal dan, għandu jkollhom id-dritt li jerġgħu lura għall-impjiegi tagħhom jew għal karigi ekwivalenti b’termini u kondizzjonijiet li m’humiex inqas favorevoli għalihom, u li jibbenefikaw minn kwalunkwe titjib fil-kondizzjonijiet tax-xogħol li kien ikollhom id-dritt għalihom matul l-assenza tagħhom.”

21

L-Artikolu 1 tad-Direttiva 2000/35 jipprovdi:

“L-iskop ta’ din id-Direttiva huwa li tniżżel parametru ġenerali biex tikkumbatti diskriminazzjoni fuq bażi ta’ reliġjon jew twemmin, diżabilità, età jew orjentazzjoni sesswali f’dak li għandu x’jaqsam ma’ l-impjieg u x-xogħol, bi skop li timplimenta fl-Istati Membri il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament.”

22

L-Artikolu 2 tad-din id-direttiva, intitolat “Il-kunċett ta’ diskriminazzjoni”, jipprovdi:

“1.   Għall-iskop ta’ din id-Direttiva, ’il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament’ għandu jfisser li m’għandux ikun hemm diskriminazzjoni diretta jew indiretta għall-ebda raġguni msemmija fl-Artikolu 1.

2.   Għall-finijiet tal-paragrafu 1:

23

L-Artikolu 3 tad-Direttiva 2000/43 jiddefinixxi l-kamp ta’ applikazzjoni tagħha kif ġej:

“1.   Fil-limiti tal-kompetenzi konferiti lill-Komunità, din id-Direttiva għandha tapplika għall-persuni kollha, kemm fis-settur pubbliku kif ukoll f’dak privat, inklużi korpi pubbliċci, f’dak li jirrigwarda:

[...]

[...]”

24

L-Artikolu 5 tal-istess direttiva, intitolat “Akkomodazzjoni [arranġamenti] raġjonevoli għal persuni b’dizabilità”, huwa redatt kif ġej:

“Sabiex tiġi garantita konformità mal-prinċipju ta’ l-ugwaljanza fit-trattament fir-rigward ta’ persuni b’diżabilitajiet, għandha tiġi provduta akkomodazzjoni [għandhom jipu pprovduti arranġamenti] raġonevoli. Dan ifisser li dawk li iħaddmu għandhom jieħdu mizuri approprjati, meta meħtieġa f’każ partikulari, biex jippermettu persuna b’diżabilità li jkollha aċċess għal, u tipparteċipa fil-, jew tavvanza fl-impjieg, jew titħarreġ, sakemm dawn il-miżuri ma jimponux piż sproporzjonat fuq min iħaddem. Dan il-piż ma jitqiesx sproporzjonat meta jiġi mnaqqas biżżejjed permezz ta’ miżuri li jkunu jeżistu fil-qafas tal-politika dwar disabilità fl-Istat Membru ikkonċernat.”

25

L-arranġament ma’ omm surrogata ma huwiex irregolat fl-Irlanda.

26

L-Artikolu 8 tal-Liġi tal-1994 dwar il-Protezzjoni tal-Maternità (Maternity Protection Act 1994), fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-fatti fil-kawża prinċipali, jipprovdi li impjegata tqila għandha dritt għal leave tal-maternità għal perijodu statutorju minimu ta’ 26 ġimgħa.

27

L-Artikolu 9 ta’ din il-liġi jipprovdi li waħda mill-kundizzjonijiet neċessarji għall-għoti ta’ leave tal-maternità hija li l-impjegata tagħti lill-persuna li timpjegaha ċertifikat mediku jew ekwivalenti li jikkonferma t-tqala u l-ġimgħa li fiha mistenni l-ħlas ikun ippreżentat lill-persuna li timpjega.

28

L-Artikolu 6 tal-Liġi tal-1995 dwar il-Leave għall-Adozzjoni (Adoptive Leave Act 1995), fil-verżjoni tagħha applikabbli għall-fatti fil-kawża prinċipali, tagħti d-dritt lil omm adottiva jew lil raġel li jadotta li ma huwiex miżżewweġ u li huwa impjegat, għal leave tal-adozzjoni ta’ terminu minimu ta’ 24 ġimgħa mid-data li fiha jingħata l-wild.

29

L-Artikolu 7 ta’ din il-liġi jipprovdi, b’mod partikolari, li l-persuna li timpjega għandha tingħata avviż minn qabel li ser issir l-adozzjoni u dokumenti rilevanti li jiċċertifikaw l-adozzjoni, u fil-każ ta’ adozzjoni barra mill-pajjiż, ċertifikat ta’ eliġibbiltà u ta’ kapaċità.

30

Il-Kapitoli 9 u 11 tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Konsolidazzjoni) 2005 (Social Welfare Consolidation Act 2005) jistabbilixxu rispettivament ir-regoli dwar l-għoti tal-allowance tal-maternità u tal-allowance tal-adozzjoni.

31

L-Artikolu 2 tal-Atti tal-1998-2011 dwar l-Ugwaljanza fl-Impjieg (Employment Equality Acts 1998-2011) jiddefinixxi d-diżabbiltà bħala, b’mod partikolari, l-assenza totali jew parzjali ta’ funzjonijiet fiżiċi jew mentali ta’ persuna, inkluża l-assenza ta’ parti tal-ġisem ta’ persuna, u l-istatus tal-familja bħala r-responsabbiltà, speċjalment bħala ġenitur jew bħala persuna li taġixxi minflok il-ġenituri, lejn persuna li għadha ma laħqitx l-età ta’ 18-il sena.

32

L-Artikolu 6(1) u (2) ta’ dawn l-atti jiddefinixxi d-diskriminazzjoni bħala li ssir meta persuna tiġi ttrattata b’mod inqas favorevoli milli hija qiegħda, kienet, jew ser tkun ittrattata persuna oħra f’sitwazzjoni simili, għar-raġunijiet imsemmija. Dawn ir-raġunijiet, applikabbli bejn żewġ persuni, jinkludu l-fatt li waħda minnhom hija mara u l-oħra hija raġel, iddefinit bħala r-“raġuni bbażata fuq is-sess”, jew waħda minnhom hija persuna b’diżabilità u l-oħra ma hijiex jew hija persuna li tbati minn diżabbiltà differenti, iddefinit bħala “r-raġuni bbażata fuq diżabbiltà”.

33

L-Artikolu 6(2)A tal-imsemmija atti jipprovdi li, bla ħsara għall-ġeneralità tad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 6(1) u (2) tiegħu, id-diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess isseħħ meta, għal raġuni relatata mat-tqala jew mal-leave tal-maternità, impjegata tiġi ttrattata, kontra r-rekwiżiti legali, b’mod inqas favorevoli minn kif huwa, kien jew ser jiġi ttrattat impjegat ieħor.

34

Mid-deċiżjoni tar-rinviju jirriżulta li Z. hija impjegata bħala għalliema tal-edukazzjoni sekondarja fi skola komunitarja ġestita mill-Bord of Management, skont il-kundizzjonijiet tal-impjieg stabbiliti mill-Government department, li jiżgura r-remunerazzjoni tagħha.

35

Z. tbati minn kundizzjoni rari li għandha l-konsegwenza li, għalkemm l-ovarji tagħha huma b’saħħithom u hija fertili, hija ma għandha l-ebda utru u ma tistax tkun tqila. Matul l-2008 u l-2009, Z. u r-raġel tagħha iddeċidew li jirrikorru għal arranġament ma’ omm surrogata billi kkuntattjaw aġenzija speċjalizzata bbażata f’California (l-Istati Uniti), Stat fejn il-leġiżlazzjoni tirregola fid-dettall it-tqala u t-twelid li jseħħu f’tali arranġament.

36

It-trattament ta’ fekondazzjoni in vitro seħħ fl-Irlanda, filwaqt li t-trasferiment tal-ovuli għall-omm surrogata seħħ f’California, f’Awwissu 2009.

37

Fis-7 ta’ April 2010, Z. marret f’California sabiex tkun preżenti waqt it-twelid tat-tarbija, tifla, fit-28 ta’ April 2010. Dan hija t-tarbija ġenetika ta’ Z. u tar-raġel tagħha, peress li hija ġejja mill-gameti tagħhom. Mill-perspettiva tad-dritt ta’ California, Z. u r-raġel tagħha jitqiesu li huma l-ġenituri ta’ din it-tarbija u l-identità tal-omm surrogata ma tinsabx fuq iċ-ċertifikat tat-twelid tagħha. Z., assistita mir-raġel tagħha, żgurat il-kustodja effettiva tal-imsemmija tarbija mit-twelid tagħha. Fit-18 ta’ Mejju 2010, Z. u r-raġel tagħha marru lura mat-tarbija tagħhom fl-Irlanda, Stat Membru li fih l-arranġamenti ta’ omm surrogata ma humiex irregolati.

38

Il-kundizzjonijiet tal-impjieg ta’ Z. jipprevedu dritt għal leave tal-maternità u leave tal-adozzjoni mħallsa. Meta għalliem suġġett għal dawn il-kundizzjonijiet ta’ impjieg jieħu wieħed minn dawn il-leave, il-ħlas tiegħu, f’ħafna każijiet, huwa mħallas parzjalment mill-Government department, peress li l-bilanċ huwa mħallas mill-Ministeru tal-Ħarsien Soċjali, fil-forma ta’ allowance tal-maternità.

39

Peress li ma kinitx tqila u ma setgħetx twelled tarbija, Z. ma setgħetx tissodisfa l-kundizzjonijiet rikjesti mill-Liġi tal-1994 dwar il-Protezzjoni tal-Maternità sabiex tibbenefika minn leave tal-maternità. Peress li ma adottatx it-tarbija li ġejja mill-arranġament ma’ omm surrogata, hija ma setgħetx iktar tista’ tibbenefika mil-leave tal-adozzjoni fil-kundizzjonijiet stipulati mil-Liġi tal-1995 dwar il-Leave tal-Adozzjoni.

40

Barra minn hekk, la d-dispożizzjonijiet legali u lanqas il-kuntratt tal-impjieg ta’ Z. ma fihom dispożizzjonijiet espressi dwar l-għoti ta’ leave wara t-twelid ta’ tarbija fil-kuntest ta’ arranġament ma’ omm surrogata.

41

Fl-10 ta’ Frar 2010, Z. talbet lill-Government department l-għoti ta’ leave ekwivalenti għal leave tal-adozzjoni. Fil-5 ta’ Marzu 2010, dan tal-aħħar ċaħad din it-talba peress li l-persuna kkonċernata ma kinitx tissodisfa l-kundizzjonijiet previsti mill-iskemi eżistenti dwar il-leave tal-maternità jew tal-adozzjoni.

42

Il-Government department, madankollu, indika li kien lest li jagħti lil Z. leave mingħajr paga għall-perijodu li matulu hija kienet tinsab fil-California, qabel it-twelid tat-tarbija. Huwa żied li, wara dan it-twelid, Z. setgħet tibbenefika minn leave parentali għall-perjodu mill-imsemmi twelid sa l-aħħar ta’ Mejju 2010 u wara, mill-ġdid, mill-bidu tas-sena skolastika li jmiss. Huwa ppreċiża li Z. kienet intitolata għal leave parentali ta’ tul massimu ta’ erbatax-il ġimgħa u li kienet ser titħallas b’mod normali matul ix-xhur tas-sajf.

43

Insegwitu għall-kombinazzjoni ta’ jiem fejn l-iskola tkun magħluqa u tat-teħid ta’ leave tal-mard imħallas b’ċertifikat, għal raġunijiet li ma kinux ibbażati fuq id-diżabbiltà tagħha, iżda li jirriżultaw minn sitwazzjoni ta’ stress, Z. ħadmet għal madwar disat ijiem matul il-perijodu mit-12 ta’ April 2010 sal-bidu ta’ Jannar 2011. Il-Government department ħallas lil Z. ir-remunerazzjoni sħiħa matul dan il-perijodu kollu.

44

Matul Novembru 2010, Z. ippreżentat rikors kontra l-Government department quddiem l-Equality Tribunal. Hija sostniet li saret diskriminazzjoni kontriha abbażi tas-sess, tal-istatus tal-familja u tad-diżabbiltà, li l-Government department kien naqas li jagħtiha arranġamenti raġonevoli bħala persuna b’diżabbiltà u li huwa kien irrifjuta li jagħtiha leave mħallas ekwivalenti għal-leave tal-maternità jew leave tal-adozzjoni, minkejja li hija kienet segwiet trattament ta’ fertilizzazzjoni in vitro.

45

Huwa f’dawn iċ-ċirkustanzi li l-Equality Tribunal iddeċieda li jissospendi l-proċeduri u li jagħmel id-domandi preliminari segwenti lill-Qorti tal-Ġustizzja:

46

Permezz tal-ewwel u t-tieni domandi tagħha, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk id-Direttiva 2006/54, b’mod partikolari l-Artikoli 4 u 14, għandhiex tiġi interpretata fis-sens li jikkostitwixxi diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess il-fatt ta’ rifjut li jingħata leave mħallas ekwivalenti għal leave tal-maternità jew għal leave tal-adozzjoni lil ħaddiema, fil-kwalità tagħha ta’ omm li tikkummissjona li kellha tarbija permezz ta’ arranġament ma’ omm surrogata u, fin-negattiv, jekk din id-direttiva hijiex valida fid-dawl tal-Artikolu 3 TUE, tal-Artikoli 8 TFUE u 157 TFUE kif ukoll tal-Artikoli 21, 23, 33 u 34 tal-Karta.

47

Għandha tiġi eżaminata, qabel kollox, il-kwistjoni dwar jekk ir-rifjut ta’ leave tal-maternità ta’ omm li tikkummissjona, bħalma hija Z, tikkostitwixxix diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess, fis-sens tad-Direttiva 2006/54.

48

L-Artikolu 4 ta’ din id-direttiva jipprovdi li, għall-istess xogħol jew għal xogħol li jitqies li għandu valur ugwali, għandha tiġi eliminata d-diskriminazzjoni diretta jew indiretta bbażata fuq is-sess fir-rigward tal-aspetti u l-kundizzjonijiet kollha ta’ remunerazzjoni.

49

Skont il-kliem tal-Artikolu 14 tal-imsemmija direttiva, ma għandu jkun hemm l-ebda diskriminazzjoni diretta jew indiretta minħabba s-sess fis-settur pubbliku jew f’dak privat, inklużi l-korpi pubbliċi, fir-rigward, b’mod partikolari, tal-kundizzjonijiet tal-impjieg u tax-xogħol, inklużi l-kundizzjonijiet ta’ tkeċċija kif ukoll ta’ remunerazzjoni.

50

Fil-kuntest ta’ din il-kawża, dawn iż-żewġ artikoli tad-Direttiva 2006/54 għandhom jinqraw flimkien mad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 2(1)(a) u (b) u 2(ċ) tal-istess direttiva.

51

Fir-rigward tal-diskriminazzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 2(1)(a) u (b) tad-Direttiva 2006/54, ir-rifjut li jingħata leave tal-maternità fl-ipoteżi msemmija mill-qorti tar-rinviju, jikkostitwixxi diskriminazzjoni bbażata direttament fuq is-sess, fis-sens tal-punt (a) ta’ din id-dispożizzjoni, jekk ir-raġuni essenzjali għar-rifjut tapplika esklużivament għall-ħaddiema ta’ wieħed miż-żewġ sessi (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-8 ta’ Novembru 1990, Dekker, C-177/88, Ġabra p. I-3941, punt 10; tal-5 ta’ Mejju 1994, Habermann-Beltermann, C-421/92, Ġabra p. I-1657, punt 14, u tas-26 ta’ Frar 2008, Mayr, C-506/06, Ġabra p. I-1017, punt 50).

52

Issa, kif l-Avukat Ġenerali rrileva fil-punt 63 tal-konklużjonijiet tiegħu, taħt il-liġi nazzjonali applikabbli f’sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali, missier li jikkummissjona li kellu tarbija permezz ta’ arranġament ma’ omm surrogata huwa ttrattat bl-istess mod bħal omm li tikkummissjona f’sitwazzjoni simili, jiġifieri li huwa ma huwiex intitolat li jibbenefika minn leave mħallas ekwivalenti għal leave tal-maternità. Minn dan isegwi li r-rifjut lil Z. ma huwiex ibbażat fuq raġuni applikabbli esklużivament għal ħaddiema ta’ wieħed miż-żewġ sessi.

53

Barra minn hekk, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, ikun hemm diskriminazzjoni indiretta bbażata fuq is-sess meta l-applikazzjoni ta’ miżura nazzjonali, minkejja li tkun ifformulata b’mod newtrali, fil-fatt tkun tiżvantaġġa numru ħafna ikbar ta’ nisa milli ta’ rġiel (ara, f’dan is-sens, is-sentenzi tat-2 ta’ Ottubru 1997, Gerster, C-1/95, Ġabra p. I-5253, punt 30; tal-20 ta’ Ottubru 2011, Brachner, C-123/10, Ġabra p. I-10003, punt 56; kif ukoll tal-20 ta’ Ġunju 2013, Riežniece, C‑7/12, punt 39).

54

Issa, fil-każ tad-diskriminazzjoni indiretta li hija msemmija fl-Artikolu 2(1)(b) tad-Direttiva 2006/54, għandu jiġi kkonstatat li ma hemm l-ebda element fil-proċess li fuqu jista’ jiġi stabbilit li r-rifjut ta’ għoti ta’ leave inkwistjoni jiżvantaġġa b’mod partikolari lill-ħaddiema nisa meta mqabbla ma’ ħaddiema rġiel.

55

Konsegwentement, ir-rifjut li jingħata leave tal-maternità lil omm li tikkummissjona, bħalma hija Z., ma jikkostitwixxix diskriminazzjoni diretta jew indiretta bbażata fuq is-sess fis-sens tal-Artikolu 2(1)(a) u (b) tad-Direttiva 2006/54. Il-fatt li l-omm li tikkummissjona tieħu ħsieb it-tarbija mit-twelid tagħha, kif imsemmi fl-ewwel domanda, ma huwiex tali li jikkontesta din il-kunsiderazzjoni.

56

Barra minn hekk, skont il-kliem tal-Artikolu 2(2)(ċ) ta’ din id-direttiva, kull trattament inqas favorevoli ta’ mara relatat mat-tqala jew mal-leave tal-maternità fis-sens tad‑Direttiva 92/85/KEE jikkostitwixxi diskriminazzjoni fis-sens tad‑Direttiva 2006/54.

57

Issa, minn naħa, omm li tikkummissjona li kellha tarbija permezz ta’ ftehim ma’ omm surrogata ma tistax, bħala definizzjoni, tkun suġġetta għal trattament inqas favorevoli minħabba t-tqala tagħha, peress li ma kinitx tqila b’din it-tarbija.

58

Min-naħa l-oħra, fil-punt 1 tad-dispożittiv tas-sentenza tat-18 ta’ Marzu 2014, D. (C‑167/12), il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li d-Direttiva 92/85 għandha tiġi interpretata fis-sens li l-Istati Membri ma humiex obbligati li jagħtu leave tal-maternità skont l-Artikolu 8 ta’ din id-Direttiva lil ħaddiema, fil-kwalità tagħha ta’ omm li tikkummissjona li kellha tarbija permezz ta’ arranġament ma’ omm surrogata, inkluż meta hija tista’ tredda’ din it-tarbija wara t-twelid jew li hija effettivament treddagħha.

59

Għaldaqstant, tali omm li tikkummissjona ma kinitx suġġetta għal trattament inqas favorevoli marbut mat-teħid ta’ leave tal-maternità fis-sens tad-Direttiva 92/85, u konsegwentement, hija ma tistax titqies li hija s-suġġett ta’ diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess, fis-sens tal-Artikolu 2(2)(ċ) tad-Direttiva 2006/54.

60

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, għandu jiġi kkonstatat li l-fatt li jkun hemm rifjut li jingħata leave mħallas ekwivalenti għal leave tal-maternità lil mara li kellha tarbija permezz ta’ arranġament ma’ omm surrogata ma jikkostitwixxix diskriminazzjoni fis-sens tad-Direttiva 2006/54, u b’mod partikolari tal-Artikoli 4 u 14 ta’ din tal-aħħar.

61

Għandu jiġi mistħarreġ, sussegwentement, jekk il-fatt li jkun hemm rifjut li jingħata leave mħallas ekwivalenti għal leave tal-maternità lil omm li tikkummissjona, bħalma hija Z., jikkostitwixxix diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess, fis-sens tad-Direttiva 2006/54.

62

Skont l-Artikolu 16 tad-Direttiva 2006/54, din id-direttiva hija mingħajr preġudizzju għad-dritt tal-Istati Membri li jirrikonoxxu drittijiet distinti għal-leave tal-paternità u/jew tal-adozzjoni. Dan l-artikolu jipprevedi wkoll li l-Istati Membri li jirrikonoxxu drittijiet bħal dawn għandhom jieħdu l-miżuri neċessarji biex iħarsu l-ħaddiema irġiel u nisa kontra t-tkeċċija tagħhom minħabba li jeżerċitaw dawk id-drittijiet u jiżguraw li, fit-tmiem ta’ leave bħal dan, għandu jkollhom id-dritt li jerġgħu lura għall-impjiegi tagħhom jew għal karigi ekwivalenti b’termini u kundizzjonijiet li ma humiex inqas favorevoli għalihom, u li jibbenefikaw minn kwalunkwe titjib fil-kundizzjonijiet tax-xogħol li kien ikollhom id-dritt għalihom matul l-assenza tagħhom.

63

Minn dan l-artikolu, moqri flimkien mal-premessa 27 tad-Direttiva 2006/54, jirriżulta b’mod ċar li din id-direttiva tippreżerva d-dritt tal-Istati Membri dwar jekk jagħtux jew le tali tal-adozzjoni u wkoll li jiddeterminaw kwalunkwe kundizzjoni, ħlief għat-tkeċċija u r-ritorn għax-xogħol, li ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-imsemmija direttiva.

64

F’dak li jirrigwarda, fl-aħħar nett, il-validità tad-Direttiva 2006/54 fid-dawl tal-Artikolu 3 TUE, tal-Artikoli 8 TFUE u 157 TFUE, kif ukoll tal-Artikoli 21, 23, 33 u 34 tal-Karta, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tiddeċiedi li ma tiddeċidix fuq domanda preliminari meta d-dispożizzjoni li l-validità tagħha hija s-suġġett tar-rinviju hija manifestament mingħajr effett fuq is-soluzzjoni tal-kwistjoni fil-kawża prinċipali (ara s-sentenza tal-10 ta’ Jannar 2006, Cassa di Risparmio di Firenze et, C-222/04, Ġabra p. I-289, punt 75).

65

Issa, kif jirriżulta mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti, is-sitwazzjoni ta’ omm li tikkummissjona f’dak li jikkonċerna l-għoti ta’ leave tal-maternità jew ta’ leave tal-adozzjoni ma taqax taħt id-Direttiva 2006/54.

66

Konsegwentement, ma hemmx lok li tiġi eżaminata l-validità ta’ din id-direttiva fid-dawl tal-Artikolu 3 TUE, tal-Artikoli 8 TFUE u 157 TFUE kif ukoll tal-Artikoli 21, 23, 33 u 34 tal-Karta.

67

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, għandha tingħata risposta għall-ewwel u t-tieni domandi li:

68

Permezz tat-tielet sas-sitt domandi, li għandhom jiġu eżaminati flimkien, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk id-Direttiva 2000/78, interpretata jekk ikun il-każ fid-dawl tal-Konvenzjoni tal-ONU, għandhiex tiġi interpretata fis-sens li jikkostitwixxi diskriminazzjoni bbażata fuq id-diżabbiltà, il-fatt li jkun irrifjutat l-għoti ta’ leave mħallas ekwivalenti għal leave tal-maternità jew għal leave tal-adozzjoni lil ħaddiema li ma jistax ikollha tarbija u li rrikorriet għal arranġament ma’ omm surrogata u, fil-każ ta’ risposta negattiva, jekk din id-direttiva hijiex valida fid-dawl tal-Artikolu 10 TFUE, tal-Artikoli 21, 26 u 34 tal-Karta kif ukoll tal-Konvenzjoni tal-ONU.

69

B’mod preliminari, għandu jiġi rrilevat li, kif jirriżulta mill-Artikolu 1 tagħha, id-Direttiva 2000/78 għandha bħala għan qafas ġenerali għall-ġlieda, għal dak li jikkonċerna l-impjieg u x-xogħol, kontra d-diskriminazzjonijiet ibbażati fuq waħda mir-raġunijiet previsti f’dan l-artikolu, li fosthom tidher id-diżabbiltà (ara s-sentenza tal-11 ta’ Lulju 2006, Chacón Navas, C-13/05, Ġabra p. I-6467, punt 41). Skont l-Artikolu 3(1)(ċ) tagħha, din id-direttiva tapplika, fil-limiti tal-kompetenzi mogħtija lill-Unjoni lill-persuni kollha, f’dak li jikkonċerna b’mod partikolari, il-kundizzjonijiet tal-impjieg u tax-xogħol, fosthom il-kundizzjonijiet ta’ tkeċċija ta’ remunerazzjoni.

70

Il-kunċett ta’ “diżabilità” ma huwiex iddefinit mid-Direttiva 2000/78 stess.

71

Issa, għandu jitfakkar li, bis-saħħa tal-Artikolu 216(2) TFUE, meta jiġu konklużi ftehim internazzjonali mill-Unjoni, l-istituzzjonijiet tal-Unjoni huma marbuta b’dawn il-ftehim u, konsegwentement, dawn huma supremi fuq l-atti tal-Unjoni (sentenzi tal-21 ta’ Diċembru 2011, Air Transport Association of America et, C-366/10, Ġabra p. I-13755, punt 50, kif ukoll tal-11 ta’ April 2013, HK Danmark, C‑335/11 u C‑337/11, punt 28).

72

Is-supremazija tal-ftehim internazzjonali konklużi mill-Unjoni fuq it-testi tad-dritt derivat teżiġi li dawn tal-aħħar jiġu interpretati, sa fejn ikun possibbli, inkonformità ma’ dawn il-ftehim (sentenzi tat-22 ta’ Novembru 2012, Digitalnet et, C‑320/11, C‑330/11, C‑382/11 u C‑383/11, punt 39, kif ukoll HK Danmark, iċċitata iktar ’il fuq, punt 29).

73

Mid-Deċiżjoni 2010/48 jirriżulta li l-Unjoni approvat il-Konvenzjoni tal-ONU. Konsegwentement, id-dispożizzjonijiet ta’ din il-konvenzjoni jifformaw parti integrali, b’effett mid-dħul fis-seħħ tagħha, mill-ordinament ġuridiku tal-Unjoni (ara s-sentenza tat-30 ta’ April 1974, Haegeman, 181/73, Ġabra p. 449, punt 5 u HK Danmark, iċċitata iktar ’il fuq, punt 30).

74

Barra minn hekk, mill-appendiċi tal-Anness II tal-imsemmija deċiżjoni jirriżulta li, fir-rigward tal-awtonomija u l-inklużjoni soċjali, ix-xogħol u l-impjieg, id-Direttiva 2000/78 tinsab fost l-atti tal-Unjoni li ttrattaw id-domandi rregolati mill-Konvenzjoni tal-ONU.

75

Minn dan isegwi li, f’dan il-każ, il-Konvenzjoni tal-ONU tista’ tiġi invokata għall-finijiet tal-interpretazzjoni tad-Direttiva 2000/78, u din tal-aħħar għandha, sa fejn possibbli, tiġi interpretata b’mod konformi ma’ din il-konvenzjoni (ara s-sentenza HK Danmark, iċċitata iktar ’il fuq, punt 32).

76

Huwa għalhekk li, wara r-ratifika mill-Unjoni tal-Konvenzjoni tal-ONU, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li l-kunċett ta’ “diżabilità”, fis-sens tad-Direttiva 2000/78, għandu jinftiehem bħala limitazzjoni, li tirriżulta b’mod partikolari minn defiċjenzi fiżiċi, mentali jew psikiċi fit-tul, li flimkien ma’ diversi ostakli tista’ tkun ta’ xkiel għall-parteċipazzjoni sħiħa u effettiva tal-persuna kkonċernata fil-ħajja professjonali fuq il-bażi tal-ugwaljanza mal-ħaddiema l-oħra (ara s-sentenza HK Danmark, iċċitata iktar ’il fuq, punti 37 sa 39).

77

Għandu jiżdied li l-kunċett ta’ “diżabilità”, fis-sens tad-Direttiva 2000/78, għandu jinftiehem mhux biss bħala impossibbiltà li tiġi eżerċitata attività professjonali iżda wkoll limitazzjoni għall-eżerċizzju ta’ tali attività. Interpretazzjoni oħra tkun inkompatibbli mal-għan ta’ din id-direttiva li jfittex b’mod partikolari li persuna b’diżabbiltà tkun tista’ taċċedi għal impjieg jew teżerċitah (ara, f’dan is-sens, is-sentenza HK Danmark, iċċitata iktar ’il fuq, punt 44).

78

F’dan il-każ, Z. ma tistax twelled tarbija peress li tbati minn kundizzjoni rari, jiġifieri assenza ta’ utru.

79

Fir-rigward tal-kunċett ta’ “diżabilità”, kif imfakkar fil-punt 76 ta’ din is-sentenza, huma paċifiku li tali kundizzjoni tikkostitwixxi limitazzjoni li tirriżulta b’mod partikolari minn defiċjenzi fiżiċi, mentali jew psikiċi, u li din hija kundizzjoni fit-tul. F’dan ir-rigward, b’mod partikolari, ma huwiex ikkontestat li l-impossibbiltà għal mara li jkollha t-tarbija tagħha tista’ tkun sors ta’ tbatija kbira għaliha.

80

Madankollu, il-kunċett ta’ “diżabilità”, fis-sens tad-Direttiva 2000/78, jippreżupponi li l-limitazzjoni li tbati minnha l-persuna, flimkien ma’ diversi ostakli, tista’ tkun ta’ xkiel għall-parteċipazzjoni sħiħa u effettiva tal-persuna kkonċernata fil-ħajja professjonali fuq il-bażi tal-ugwaljanza mal-ħaddiema l-oħra.

81

Issa, kif irrileva l-Avukat Ġenerali fil-punti 95 sa 97 tal-konklużjonijiet tiegħu, l-inkapaċità ta’ persuna li jkollha tarbija b’mezzi konvenzjonali, fiha nnifisha, ma tikkostitwixxix fil-prinċipju, xkiel għall-omm li tikkummissjona li taċċedi għal impjieg, teżerċitah jew tavvanza fih. F’dan il-każ, ma jirriżultax mid-deċiżjoni tar-rinviju li l-kundizzjoni li minnha tbati Z. wasslitha sabiex ikollha impossibbiltà, għall-persuna kkonċernata, li twettaq ix-xogħol tagħha jew tikkostitwixxi limitazzjoni għall-eżerċizzju tal-attività professjonali tagħha.

82

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għandu jiġi nnotat li l-kundizzjoni li minnha tbati Z. ma hijiex “diżabilità” fis-sens tad-Direttiva 2000/78 u li, konsegwentement, din id-direttiva, u b’mod partikolari l-Artikolu 5, ma hijiex applikabbli f’sitwazzjoni bħal dik inkwistjoni fil-kawża prinċipali. Il-fatt li l-omm li tikkummissjona tieħu ħsieb it-tarbija mit-twelid, kif imsemmi fit-tielet domanda, ma huwiex tali li jikkontesta din il-konstatazzjoni.

83

Konsegwentement, kif jirriżulta mill-ġurisprudenza ċċitata fil-punt 64 ta’ din is-sentenza, ma hemmx lok li tiġi eżaminata l-validità tad-Direttiva 2000/78 fid-dawl tal-Artikolu 10 TFUE kif ukoll tal-Artikoli 21, 26 u 34 tal-Karta.

84

Fir-rigward tal-eżami tal-validità ta’ din id-direttiva fid-dawl tal-Konvenzjoni tal-ONU, mill-ġurisprudenza ċċitata fil-punt 71 ta’ din is-sentenza jirriżulta li l-validità ta’ att tal-Unjoni tista’ tiġi affettwata mill-inkompatibbiltà ta’ dan l-att mar-regoli tad-dritt internazzjonali. Meta din l-invalidità tiġi invokata quddiem qorti nazzjonali, il-Qorti tal-Ġustizzja tistħarreġ jekk ċerti kundizzjonijiet jkunux sodisfatti fil-kuntest tal-kawża adita minnha, sabiex jiġi stabbilit jekk, skont l-Artikolu 267 TFUE, tistax tiġi evalwata l-validità tal-att tad-dritt tal-Unjoni kkonċernat fid-dawl tar-regoli tad-dritt internazzjonali invokati (ara s-sentenzi tat-3 ta’ Ġunju 2008, Intertanko et, C-308/06, Ġabra p. I-4057, punt 43, kif ukoll Air Transport Association of America et, iċċitata iktar ’il fuq, punt 51).

85

Fost il-kundizzjonijiet imsemmija fil-punt preċedenti, għandu jitfakkar li, meta n-natura u l-istruttura ta’ trattat internazzjonali jippermettu stħarriġ tal-validità tal-att tad-dritt tal-Unjoni fid-dawl tad-dispożizzjonijiet ta’ dan it-trattat, hemm bżonn ukoll li d-dispożizzjonijiet ta’ dan it-trattat invokat għall-finijiet tal-eżami tal-validità tal-att tad-dritt tal-Unjoni jkunu, mil-lat tal-kontenut tagħhom, inkundizzjonali u suffiċjentement preċiżi (ara s-sentenzi ċċitati iktar ’il fuq Intertanko et, punt 45, kif ukoll Air Transport Association of America et, punt 54).

86

Din il-kundizzjoni tiġi sodisfatta meta d-dispożizzjoni invokata tinkludi obbligu ċar u preċiż li ma jkunx suġġett, fl-implementazzjoni tiegħu jew fl-effetti tiegħu, għall-fatt li jkun sar xi att ieħor sussegwenti (ara s-sentenzi tat-30 ta’ Settembru 1987, Demirel, 12/86, Ġabra p. 3719, punt 14; tal-15 ta’ Lulju 2004, Pêcheurs de l’étang de Berre, C-213/03, Ġabra p. I-7357, punt 39; kif ukoll Air Transport Association of America et, iċċitata iktar ’il fuq, punt 55).

87

Issa, f’dan il-każ, mill-Artikolu 4(1) tal-Konvenzjoni tal-ONU jirriżulta li huma b’mod partikolari l-Istati Partijiet li għandhom jieħdu l-miżuri kollha xierqa ta’ natura leġiżlattiva, amministrattiva jew xort’oħra sabiex jimplementaw id-drittijiet irrikonoxxuti f’din il-konvenzjoni. Barra minn hekk, skont l-Artikolu 4(3) tagħha, fl-iżvilupp u l-implementazzjoni tal-liġijiet u tal-linji ta’ politika adottati għall-implementazzjoni tal-imsemmija konvenzjoni, kif ukoll fl-adozzjoni ta’ kwalunkwe deċiżjoni dwar kwistjonijiet relatati mal-persuni b’diżabbiltà, l-Istati Partijiet għandhom jikkonsultaw mill-qrib u jinvolvu b’mod attiv lill-persuni, inklużi t-tfal b’diżabbiltà, permezz tal-organizzazzjonijiet rappreżentattivi tagħhom.

88

Għaldaqstant, kif l-Avukat Ġenerali rrileva fil-punt 114 tal-konklużjonijiet tiegħu, sa fejn l-obbligi imposti fl-imsemmija konvenzjoni jidhru li huma indirizzati lill-Partijiet Kontraenti, dan il-ftehim internazzjonali għandu forma programmata.

89

Konsegwentement, id-dispożizzjonijiet tal-Konvenzjoni tal-ONU huma suġġetti, fl-implementazzjoni jew fl-effetti tagħhom, għall-intervent ta’ atti sussegwenti tal-Partijiet Kontraenti. F’dan il-kuntest, l-Anness II tad-Deċiżjoni 2010/48 fih dikjarazzjoni li tikkonċerna l-kompetenza tal-Unjoni fl-oqsma koperti mill-Konvenzjoni tal-ONU kif ukoll l-atti tal-Unjoni dwar materji rregolati minn din il-konvenzjoni.

90

F’dawn iċ-ċirkustanzi, mingħajr ma hemm bżonn li jiġu eżaminati n-natura u l-istruttura tal-Konvenzjoni tal-ONU, għandu jiġi kkonstatat li d-dispożizzjonijiet ta’ din il-konvenzjoni ma jikkostitwixxux, mill-perspettiva tal-kontenut tagħhom, dispożizzjonijiet inkundizzjonati u suffiċjentement preċiżi, fis-sens tal-ġurisprudenza ċċitata fil-punti 85 u 86 ta’ din is-sentenza, u li għaldaqstant huma nieqsa minn effett dirett fid-dritt tal-Unjoni. Minn dan jirriżulta li l-validità tad-Direttiva 2000/78 ma tistax tiġi evalwata skont il-Konvenzjoni tal-ONU.

91

Fir-rigward tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, għandha tingħata risposta għat-tielet sas-sitt domandi li:

92

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas‑sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Awla Manja) taqta’ u tiddeċiedi: