1. 

F’din il-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja qed tintalab biex tikkompleta l-ġurisprudenza tagħha fir-rigward tal-possibbiltà ta’ protezzjoni għall-kalendarji ta’ kampjonat tal-futbol abbażi tad-Direttiva 96/9/KE dwar il-protezzjoni legali ta’ databases (iktar ’il quddiem id-“Direttiva” ( 2 )). Fl-2004, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà ċċarat il-fatt li dawn il-kalendarji bħala prinċipju ma jistgħux igawdu mill-protezzjoni “sui generis” abbażi tal-imsemmi dritt previst fid-Direttiva. F’dan ir-rigward għandu jiġi vverifikat, sabiex jiġi kkompletat dan il-qafas, jekk hijiex applikabbli u taħt liema kundizzjonijiet, il-protezzjoni pprovduta bid-drittijiet tal-awtur.

2.

Id-Direttiva 96/9/KE tipprovdi li database tista’ tgawdi minn żewġ tipi differenti ta’ protezzjoni. L-ewwel nett, dik il-protezzjoni żgurata bid-drittijiet tal-awtur, iddefinita skont it-termini li ġejjin fl-Artikolu 3 :

“1.   B’konformità ma’ din id-Direttiva, databases li, minħabba l-għażla jew l-arranġament tal-kontenut tagħhom, jikkostitwixxu kreazzjoni intellettwali ta’ l-awtur innifsu għandhom ikunu protetti bid-dritt ta’ l-awtur. L-ebda kriterji oħra m’għandhom ikunu applikati biex tkun stabbilita l-eliġibilità tagħhom għal dik il-protezzjoni.

2.   Il-protezzjoni tad-dritt ta’ l-awtur ta’ databases kif provduta f’din id-Direttiva m’għandhiex testendi għall-kontenut tagħhom u għandha tkun bla ħsara għad-drittijiet kollha li jkollhom x’jaqsmu mal-kontenut innifsu.”

3.

L-Artikolu 7 tad-Direttiva jistabbilixxi wkoll tip ieħor ta’ protezzjoni, magħrufa bħala. “sui generis”, għad-databases, li l-preparazzjoni tagħhom irrikjediet “investiment sostanzjali”:

“1.   Stati Membri għandhom jipprovdu għal dritt għal min jagħmel database li juri li jkun sar investiment sostanzjali kwalitattiv u/jew kwantitattiv fil-kisba, verifika jew preżentazzjoni tal-kontenut biex ma titħalliex li ssir estrazzjoni u/jew użu mill-ġdid tiegħu kollu jew parti sostanzjali minn, valutat b’mod kwalitattiv u/jew kwantitattiv, tal-kontenut ta’ dik id-database.

[…]

4.   Id-dritt imsemmi fil-paragrafu 1 għandu japplika wkoll jekk dik id-database ma tkunx eliġibbli għal protezzjoni bid-dritt ta’ l-awtur jew bi drittijiet oħra. Barra dan, dan għandu japplika wkoll jekk il-kontenut ta’ dik id-database ma jkunx eliġibbli għall-protezzjoni bid-dritt ta’ l-awtur jew bi drittijiet oħra. Il-protezzjoni ta’ databases skond id-dritt imsemmi fil-paragrafu 1 għandha tkun bla ħsara għal drittijiet li jkun hemm fir-rigward tal-kontenut tagħhom.”

4.

L-Artikolu 14 tad-Direttiva jittratta l-applikazzjoni tagħha ratione temporis. Dan jindika, b’mod partikolari fil-punt 2, ir-regola li għandha tiġi applikata meta database tkun protetta bid-drittijiet tal-awtur qabel id-dħul fis-seħħ tad-Direttiva, iżda ma tkunx tissodisfa l-kriterji għal din il-protezzjoni abbażi tal-istess Direttiva:

“[…] fejn database protetta bl-arranġamenti tad-dritt ta’ l-awtur fi Stat Membru fid-data tal-pubblikazzjoni ta’ din id-Direttiva ma tissodisfax il-kriterji ta’ eliġibilità għall-protezzjoni tad-dritt ta’ l-awtur stabbilita fl-Artikolu 3(1), din id-Direttiva ma jkollhiex l-effett li tnaqqas f’dak l-Istat Membru il-perjodu li jkun fadal ta’ protezzjoni mogħti permezz ta’ dawk l-arranġamenti”.

5.

Il-kumpanniji Football Dataco Ltd et (iktar ’il quddiem “Football Dataco et”) jorganizzaw il-kampjonati tal-futbol Ingliż u Skoċċiż. F’dan il-kuntest, huma jiżviluppaw u jippubblikaw l-elenku tal-logħbiet kollha li jkunu se jintlagħbu kull sena fil-kampjonati. Il-konvenuti, Yahoo! UK Limited et, (iktar ’il quddiem “Yahoo et”) jużaw il-kalendarji tal-futbol inkwistjoni biex ifornu aħbarijiet u informazzjoni oħra u/jew biex jorganizzaw attivitajiet ta’ mħatri.

6.

Football Dataco et essenzjalment qed jitlobu mingħand Yahoo et il-ħlas tad-drittijiet għall-użu tal-kalendarji tal-futbol żviluppati minnhom. Huma qed jeżiġu l-protezzjoni ta’ dawn il-kalendarji, kemm abbażi tad-Direttiva kif ukoll abbażi tad-drittijiet tal-awtur kif ukoll abbażi tad-dritt “sui generis”.

7.

Il-qrati nazzjonali eskludew il-protezzjoni abbażi tad-dritt “sui generis”, minħabba li l-Qorti tal-Ġustizzja diġà ddeċidiet dwar dan il-punt reċentement u b’mod ċar ħafna f’erba’ sentenzi mogħtija mill-Awla Manja f’Novembru 2004 ( 3 ). Għall-kuntrarju, minħabba li għadha meqjusa miftuħa l-problema dwar il-protezzjoni possibbli abbażi tad-drittijiet tal-awtur, li ma kinitx solvuta fl-2004, il-qorti tar-rinviju ssospendiet il-proċeduri quddiemha u għamlet id-domandi preliminari li ġejjin:

8.

Permezz tal-ewwel domanda preliminari, il-qorti tar-rinviju essenzjalment qed titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tippreċiża liema kundizzjonijiet għandha jkollha database, skont id-Direttiva 96/9/KE, biex tkun protetta bid-drittijiet tal-awtur. Sabiex nirrispondi b’mod xieraq, jeħtieġ l-ewwel nett li tinġabar fil-qosor il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-kalendarji tal-futbol u wara li jiġi vverifikat x’inhuma r-relazzjonijiet bejn iż-żewġ tipi ta’ protezzjoni possibbli abbażi tad-Direttiva: id-drittijiet tal-awtur minn naħa u d-dritt “sui generis” min-naħa l-oħra.

9.

Il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-protezzjoni tad-databases, u nirreferi b’mod partikolari għas-sentenzi diġà ċċitati ta’ Novembru 2004, ikkjarifikaw il-punti fundamentali li għandhom ikunu meqjusa fl-analiżi tad-domandi preliminari preżenti.

10.

L-ewwel nett, il-kalendarju tal-futbol, anki jekk jikkonsisti f’lista sempliċi ta’ logħbiet, għandu jitqies bħala database skont is-sens tad-Direttiva ( 4 ). Dan il-punt jitqies li diġà ġie stabbilit kemm mill-qorti tar-rinviju kif ukoll mis-suġġetti kollha li ppreżentaw l-osservazzjonijiet tagħhom, u għaldaqstant ma għandux jingħata iktar attenzjoni.

11.

It-tieni nett, kalendarju tal-futbol ma jissodisfax ir-rekwiżiti li huma meħtiega skont is-sens tal-Artikolu 7 tad-Direttiva għall-protezzjoni ta’ database bid-dritt “sui generis”. Fir-rigward tat-test tal-kalendarju jiġifieri, l-inklużjoni ta’ lista ordinata ta’ sensiela ta’ elementi li diġà jeżistu (id-data dwar kull logħba), ma jirrikjedi ebda investiment sostanzjali għat-tlestija, il-verifika jew il-preżentazzjoni tad-data ( 5 ). Anki dan l-aspett, kif diġà indikajt, jitqies mill-qorti tar-rinviju li diġà ġie stabbilit (għalkemm xi partijiet fil-kawża prinċipali ppruvaw jagħmlu xi domandi lil-Qorti tal-Ġustizzja anki relatati mad-dritt “sui generis”), u li għaldaqstant limitat ruħha għaż-żewġ domandi tagħha dwar il-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur.

12.

Punt ieħor li għandu neċessarjament jiġi kkjarifikat qabel ma nipproċedi bl-analiżi tal-ewwel domanda preliminari jikkonċerna r-relazzjoni bejn iż-żewġ tipi ta’ protezzjoni previsti fid-Direttiva. Fil-fatt, mill-qari tat-test wieħed jista’ jistaqsi jekk teżistix relazzjoni ġerarkika bejn il-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur u dik “sui generis”. Interpretazzjoni simili bbażata fuq sorsi affidabbli ( 6 ) u invokata indirettament f’ċerti osservazzjonijiet li saru waqt is-seduta, tqis il-protezzjoni “sui generis” bħala protezzjoni tat-tieni livell, li tista’ tiġi rrikonoxxuta meta database ma jkollhiex l-oriġinalità li hija neċessarja biex tkun protetta bid-drittijiet tal-awtur. F’dan il-każ, il-fatt li l-Qorti tal-Ġustizzja eskludiet, fis-sentenzi tagħha ta’ Novembru 2004, il-protezzjoni “sui generis” (biex ngħidu hekk “minuri”) għall-kampjonati tal-futbol awtomatikament wasslet anki għall-esklużjoni tal-protezzjoni (biex ngħidu hekk “maġġuri”) ibbażata fuq id-drittijiet tal-awtur.

13.

Madankollu, analiżi ddettaljata tad-Direttiva turi li interpretazzjoni simili ma hijiex korretta u ż-żewġ tipi ta’ protezzjoni għandhom jitqiesu bħala awtonomi għal kollox minn xulxin, kif jidher li aċċettaw is-suġġetti kollha li ppreżentaw osservazzjonijiet f’din il-kawża, inkluża l-Kummissjoni.

14.

F’din id-direttiva għandu jiġi osservat li s-suġġett stess taż-żewġ protezzjonijiet huwa differenti. Minn naħa, il-protezzjoni bbażata fuq id-drittijiet tal-awtur essenzjalment tiffoka fuq l-istruttura tad-database, jiġifieri l-mod kif din inħolqot konkretament mill-awtur, permezz tal-għażla tal-kontenut li għandu jkun inkluż jew il-modalitajiet tal-preżentazzjoni tiegħu. L-Artikolu 3(2) b’mod ċar jippreċiża li l-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur kif previst f’dan l-artikolu “m’għandhiex testendi […] għall-kontenut” tad-databases, li jista’ jkun protett bid-drittijiet tal-awtur b’mod awtonomu, iżda mhux għall-fatt li jiżdied f’database protetta. Il-premessa 15 tosserva li l-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur “għandha tinkludi l-istruttura tad-database”. Għall-kuntrarju, il-protezzjoni “sui generis” hija sempliċiment dritt biex ikunu evitati l-estrazzjoni u/jew l-użu mill-ġdid tad-data inkluża fid-database. Dan id-dritt huwa rrikonoxxut mhux biex jipproteġi l-oriġinalità tad-database, iżda biex jikkumpensa l-isforz kbir li jsir biex tinġabar, tiġi vverifikata u/jew ippreżentata d-data inkluża f’dawn id-databases ( 7 ).

15.

Għaldaqstant, fi kliem ieħor, database tista’ tkun protetta bid-drittijiet tal-awtur biss, bid-dritt “sui generis” biss, biż-żewġ drittijiet jew bl-ebda miż-żewġ drittijiet, skont il-każ.

16.

Kif għadu kemm intwera, il-fatt li ż-żewġ tipi ta’ protezzjoni possibbli ta’ database huma totalment indipendenti minn xulxin, madankollu ma jfissirx li l-kunċett ta’ database, kif stabbilit mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenzi tagħha ta’ Novembru 2004, għandu jkun differenti fir-rigward taż-żewġ tipi ta’ drittijiet. Għall-kuntrarju, fl-opinjoni tiegħi dan il-kunċett għandu jkun identiku. Ma jagħmel l-ebda sens li kunċett ewlieni tad-Direttiva, iddefinit fl-Artikolu 1 tagħha, jista’ jkollu diversi tifsiriet, mingħajr ebda argument testwali f’dan ir-rigward, biex jiġu interpretati żewġ artikoli distinti tat-test leġiżlattiv, li jikkonservaw mill-bqija l-valur kollu tagħhom interpretati fid-dawl ta’ kunċett uniku tal-kunċett ta’ database. Id-drittijiet tal-awtur jistgħu jipproteġu l-istruttura tad-database, filwaqt li d-dritt “sui generis” jipproteġi l-kontenut: iżda dan bl-ebda mod ma jirrikjedi li jkunu jeżistu żewġ kunċetti differenti ta’ “database”.

17.

F’dan il-kuntest, il-Qorti tal-Ġustizzja kkjarifikat li l-ambitu tal-protezzjoni offruta mid-Direttiva ma jinkludix il-fażi tal-kreazzjoni tad-data, iżda biss il-fażi tal-ġbir, il-verifika u l-preżentazzjoni tagħha ( 8 ). Fi kliem ieħor, l-interpretazzjoni għandha tidentifka d-“database” billi toħloq distinzjoni ċara bejn il-mument tal-ħolqient tad-data, li ma jaqax taħt id-Direttiva, u l-mument li fih din id-data tkun inġabret jew ġiet abbozzata, li min-naħa l-oħra hija importanti biex jiġi ddeterminat jekk din id-database għandhiex jew le tiġi protetta.

18.

Il-Qorti tal-Ġustizzja għamlet din id-distinzjoni bejn il-kreazzjoni tad-data u l-inklużjoni tagħha fl-ambitu ta’ diskors dwar il-protezzjoni “sui generis”. Madankollu, fl-opinjoni tiegħi, dawn huma kunsiderazzjonijiet iktar ġenerali, li jirrigwardaw il-kunċett innifsu tad-database skont is-sens tad-Direttva. Din il-preċiżazzjoni barra minn hekk tikkjarifika b’mod definittiv li d-Direttiva tipproteġi l-kreazzjoni ta’ databases — taħt iż-żewġ profili tal-istruttura tagħhom u tal-ġbir tad-data iżda ma tittrattax il-protezzjoni tad-data bħala tali. Mill-bqija, l-għan tad-Direttiva huwa li tiffaċilita l-kreazzjoni ta’ sistemi ta’ ġbir u konsultazzjoni ta’ informazzjoni ( 9 ), mhux il-kreazzjoni ta’ data. Fid-diskussjoni tagħha dwar il-kunċett ta’ database, il-Qorti tal-Ġustizzja ripetutament insistiet fuq il-valur informattiv indipendenti tad-data inkluża fid-database ( 10 ).

19.

Il-fatt li għall-finijiet tad-Direttiva, qatt ma jiġu kkunsidrati l-attivitajiet tal-kreazzjoni tad-data huwa mill-bqija perfettament loġiku anki b’riferiment għad-drittijiet tal-awtur, minħabba li d-Direttiva tenfasizza, li d-data tista’ madankollu tkun protetta bid-drittijiet tal-awtur bħala tali, jekk tissodisfa r-rekwiżiti, indipendentement mill-eżistenza tad-drittijiet tal-awtur fuq id-database.

20.

Barra minn hekk, għandi nosserva li, f’dan il-każ, l-idea stess li tintuża l-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur għall-protezzjoni tal-kalendarji tal-futbol tidher kemxejn singulari. Kif diġà nnutajt iktar ’il fuq, fil-fatt id-drittijiet tal-awtur jipproteġu essenzjalment, fil-każ ta’ database, il-parti “esterna” tagħha, l-istruttura tagħha. Milli qiegħed nifhem, Yahoo et, jużaw id-data żviluppata mill-kumpanniji organizzattriċi tal-kampjonati, u mhux il-modalitajiet eventwali li bihom dawn il-kumpanniji jippubblikaw din id-data. Qabel ma s-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-2004 eskludew l-applikabbiltà tagħha, il-kumpanniji organizzattriċi ġustament kienu kkunsidraw li l-protezzjoni “sui generis”, tikkonċerna, kif intwera, iktar il-kontenut ta’ database (jew aħjar, l-isforz meħtieġ biex tinġabar u tiġi ppreżentata d-data), milli l-istruttura tagħha. Ir-rikors għad-drittijiet tal-awtur hawnhekk jidher li hu t-tieni l-aħjar soluzzjoni minħabba l-esklużjoni tal-protezzjoni “sui generis” min-naħa tal-Qorti tal-Ġustizzja. Barra minn hekk, lanqas mhu ċert li l-eżistenza eventwali ta’ protezzjoni bbażata fuq id-dritt tal-awtur għall-kalendarji tal-futbol tipprekludi l-attività li bħalissa qed jagħmlu l-Yahoo et, li mill-atti tal-proċess, tidher li hija limitata għall-użu ta’ data mhux ipproċessata (dati, orarji u timijiet ta’ diversi logħbiet) mhux tal-istruttura tad-database.

21.

Minn dak li ntqal qabel, nista’ ngħaddi għall-analiżi tat-tliet sub-domandi magħmula mill-qorti tar-rinviju. Is-soluzzjoni ta’ dawn tippermetti, kif ser jintwera, li tingħata risposta kumplessiva għall-ewwel domanda preliminari.

22.

Permezz tal-ewwel mit-tliet sub-domandi, il-qorti tar-rinviju qed tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja jekk l-attività mwettqa għall-kreazzjoni tad-data inkluża f’database għandhiex titqies biex jiġi ddeterminat jekk din id-database jistħoqqilhiex jew le l-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur.

23.

Ir-risposta għal din id-domanda tirriżulta direttamment minn dak li osservajt iktar ’il fuq fir-rigward tal-kunċett neċessarjament unitarju ta’ “database” fid-Direttiva. L-isforzi li jsiru għall-kreazzjoni tad-data ma jistgħux jitqiesu sabiex jiġi evalwat id-dritt għall-protezzjoni “sui generis”. Il-kreazzjoni ta’ data hija attività li ma taqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva.

24.

Barra minn hekk, għandu jiġi osservat li għalkemm l-attivitajiet li jsiru għall-kreazzjoni ta’ data ma jistgħux ikunu, kif affermat il-Qorti tal-Ġustizzja, ikkunsidrati għall-protezzjoni “sui generis”, li hija l-protezzjoni relatata iktar mill-qrib mad-data u l-mod tal-kisba tagħha, dawn l-attivitajiet għandhom speċjalment ikunu injorati f’dak li jirrigwarda l-protezzjoni permezz tad-drittijiet tal-awtur, li għandha rabta iktar dgħajfa mal-ġbir tad-data u hija pjuttost iffukata fuq ir-rappreżentazzjoni tagħha.

25.

Permezz tat-tieni sub-domanda, il-qorti tar-rinviju qed titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tikkjarifika jekk “l-għażla jew l-arranġament” tal-kontenut tad-database, li l-analiżi tiegħu tippermetti li jkun ivverifikat jekk jissodisfax il-prerekwiżiti għall-protezzjoni skont id-drittijiet tal-awtur, jistax jikkonsisti anki f’żieda rilevanti ta’ importanza ta’ data li diġà teżisti.

26.

Id-domanda magħmula, essenzjalment, hija l-kwistjoni dwar jekk jikkostitwixxix attività ta’ “għażla jew […] arranġament” biżżejjed biex jiggarantixxi l-protezzjoni abbażi tal-Artikolu 3 il-fatt, pereżempju, li jattribwixxi karatteristiċi speċifiċi supplimentari għal element inkluż f’database. Il-qorti tar-rinviju ssemmi, bħala eżempju, il-fatt li tiġi ddeterminata d-data ta’ logħba speċifika bejn żewġ timijiet tal-futbol.

27.

Inqis li s-sub-domanda li għadha kemm ġiet indikata titlaq minn prerekwiżit żbaljat. Fil-fatt, l-indikazzjonijiet kollha relattivi għal kull logħba ta’ kampjonat speċifiku, għandhom jitqiesu bħala definiti qabel l-introduzzjoni tad-data fid-database. Kif diġà kkjarifikat il-Qorti tal-Ġustizzja, fil-każ li kalendarju tal-futbol, id-data inizjali li tiddaħħal fid-database ma hijiex it-timijiet kollha u d-dati kollha possibbli, iżda ċ-ċirkustanzi speċifiċi ta’ kull logħba li għandha tintlagħab (data, tim, post, eċċ.) ( 11 ). Fi kliem ieħor, id-determinazzjoni tal-karatteristiċi kollha ta’ kull logħba ssir fil-fażi tal-kreazzjoni tad-data- eskluża, kif rajna, mill-protezzjoni abbażi tad-Direttiva — u ma tistax titqies bħala r-riżultat jew il-konsegwenza tal-organizzazzjoni tad-data fid-database.

28.

Għall-kuntrarju, il-qorti tar-rinviju tidher li telqet mill-prerekwiżit li fid-database kienu inklużi fil-prattika, diversi listi sempliċi: it-timijiet kollha tal-kampjonat, id-dati kollha u l-ħinijiet kollha possibbli għal-logħbiet. F’din il-perspettiva, id-determinazzjoni tal-karatteristiċi speċifiċi ta’ kull logħba (timijiet interessati, ġurnata u ħin) isseħħ, wara l-introduzzjoni tad-data inizjali fid-database. Din id-determinazzjoni hija l-prodott tad-database.

29.

Fl-opinjoni tiegħi, interpretazzjoni simili tal-fatti hija żbaljata. Ma humiex l-elenki ġeneriċi tat-timijiet, id-dati u l-ħinijiet possibbli li huma inklużi fid-database. Għall-kuntrarju, fid-database jiddaħlu l-logħbiet individwali li għandhom jintlagħbu, kull logħba bil-karatteristiċi kompluti tagħha: il-ħin, id-data, it-tim. Il-passaġġ mil-listi ġeneriċi (pereżempju t-timijiet A, B, C, D, eċċ., id-dati x, y, z, eċċ.) għad-definizzjoni tal-logħbiet individwali (pereżempju, tim A kontra tim B fid-data x) isir fil-fażi tal-kreazzjoni tad-data, qabel l-inklużjoni tagħhom stess fid-database.

30.

Konsegwentement, huma irrilevanti l-osservazzjonijiet iddettaljati ħafna tar-rikorrenti fil-kawża prinċipali biex juru li x-xogħol tad-determinazzjoni tal-karatteristiċi ta’ kull logħba individwali mhux purament awtomatiku u għall-kuntrarju jirrikjedi ħila u kompetenza kunsiderevoli. Fil-fatt, din l-attività hija totalment preliminari u separata minn dik ta’ kreazzjoni tad-database.

31.

L-interpretazzjoni ċċitata iktar ’il fuq hija kkonfermata mill-istess ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod partikolari minn testi li jenfasizzaw in-neċessità li l-komponenti individwali ta’ database jkollhom valur informattiv awtonomu ( 12 ). Fil-fatt, fl-opinjoni tiegħi, il-listi ġeneriċi ta’ timijiet, dati u ħinijiet ma jistgħux ikunu kkunsidrati bħala awtentikament “informattivi”. Il-karatteristiċi kollha flimkien ta’ kull logħba individwali biss jistgħu jkollhom valur simili.

32.

Wara dak kollu li għadu kemm intqal, inqis li s-sub-domanda, anki jekk applikata f’termini astratti u lil hinn miċ-ċirkustanzi tal-kawża inkwistjoni, għandha tingħata risposta pożittiva. Fi kliem ieħor, l-attribuzzjoni ta’ rilevanza sinjifikattiva għall-elementi ta’ data li kienet teżisti qabel — imwettqa permezz tal-inklużjoni ta’ din id-data f’database — tista’ tippreżenta “dispożizzjoni jew arranġament” li jistħoqqilhom li jiġu kkunsidrati għall-finijiet tal-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur. Fl-opinjoni tiegħi, ma hemmx dubju li, fl-ispirtu tad-Direttiva, l-inklużjoni tad-data f’database tagħti valur jew sinjifikat ulterjuri lill-istess data fl-kuntest ta’ evalwazzjoni kumplessiva għar-rikonoxximent tal-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur għall-istess database. Dan huwa preċiżament l-iskop tad-dispożizzjoni li għandha l-għan li tipproteġi dak li database “żżied”, fi kwalunkwe mod, fir-rigward tad-data inizjali li tiddaħħal fiha. Fil-każ tal-elementi li jikkaratterizzaw il-logħbiet tal-kampjonat tal-futbol, madankollu, dawn huma kollha parti mid-data inizjali u ma humiex il-prodott tal-inklużjoni ta’ dawn tal-aħħar fid-database.

33.

Permezz tat-tielet sub-domanda, il-qorti tar-rinviju qed tistaqsi lill-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-kunċett ta “kreazzjoni intellettwali” tal-awtur ta’ database. Dan, evidentement minħabba l-fatt li l-Artikolu 3 tad-Direttiva preċiżament jissuġġetta l-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur għall-fatt li d-database, hija, għall-għażla jew għall-arranġament tal-kontenut, kreazzjoni intellettwali tal-awtur stess. B’mod partikolari, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk sabiex ikollok kreazzjoni intellettwali huwiex biżżejjed li jkun hemm kontribut sinjifikattiv ta’ xogħol u ħila (“significant labour and skill”).

34.

Fl-opinjoni tiegħi, anki din it-tielet sub-domanda, bi probabbiltà kbira bħal ta’ qabel, titlaq minn premessa żbaljata minħabba li skontha, l-isforzi kbar li l-kumpanniji organizzattriċi jagħmlu biex jiddeterminaw it-timijiet, id-dati u l-ħinijiet tad-diversi logħbiet tal-kampjonat, sforzi li mingħajr dubju jirrikjedu kwantità ta’ xogħol u esperjenza organizzattiva, huma marbuta mal-kreazzjoni ta’ database. Fil-verità, kif innutajt iktar ’il fuq, dawn l-isforzi għall-kuntrarju għandhom ikunu marbuta mal-fażi ta’ qabel, jiġifieri dik tal-kreazzjoni tad-data, li ma tistax tiġi kkunsidrata għall-evalwazzjoni tad-dritt ta’ protezzjoni tad-database.

35.

Fi kwalunkwe każ, anki indipendentement mill-kunsiderazzjonijiet preċedenti u anki jekk id-domanda tal-qorti nazzjonali tiġi interpretata f’termini astratti, ir-risposta fl-opinjoni tiegħi hija neċessarja: il-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur hija suġġetta għall-fatt li database hija kkaratterizzata minn element “kreattiv” u mhux biżżejjed li l-kreazzjoni tad-database irrikjediet xogħol u ħila.

36.

Huwa magħruf li fl-Unjoni Ewropea jeżistu standards differenti f’dak li jirrigwarda l-livell ta’ oriġinalità mitlub, b’mod ġenerali biex tiġi rrikonoxxuta l-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur ( 13 ). B’mod partikolari, f’xi pajjiżi tal-Unjoni, dawk ikkaratterizzati minn tradizzjoni ta’ common law, il-kriterju ta’ riferiment tradizzjonalment huwa x-“xogħol, ħiliet jew sforz” (labour, skills or effort). Għal din ir-raġuni, pereżempju fir-Renju Unit, id-databases, qabel id-dħul fis-seħħ ta’ din id-Direttiva, kienu ġeneralment igawdu mill-protezzjoni bid-drittijiet tal-awtur. Database kienet protetta bid-drittijiet tal-awtur jekk il-kreatur tagħha kellu, fil-kuntest tal-elaborazzjoni tagħha, jagħmel sforz partikolari jew juża ċertu ħila. Għall-kuntrarju, fil-pajjiżi ta’ tradizzjoni kontinentali, huwa ġeneralment mitlub, sabiex tiġi rrikonoxxuta protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur, li x-xogħol ikollu element ta’ kreattività, jew jesprimi b’ċertu mod il-personalità tal-awtur tiegħu, minkejja li dejjem hija eskluża kwalunkwe evalwazzjoni relattiva għall-kwalità jew għan-natura “artistika” tax-xogħol.

37.

Għaldaqstant, f’dan ir-rigward ma hemmx dubji dwar il-fatt li d-Direttiva, daħlet, f’dak li għandu x’jaqsam mal-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur, kunċett ta’ oriġinalità li jmur lil hinn minn sempliċiment sforz “mekkaniku” neċessarju biex tinġabar data u tiġi inkluża f’database. Sabiex tiġi protetta bid-drittijiet tal-awtur, database, kif jindika b’mod ċar l-Artikolu 3 tad-Direttiva għandha tkun “kreazzjoni intellettwali” tal-awtur tagħha. Din l-espressjoni ma tħalli ebda dubju u terġa’ tieħu l-format tipiku tat-tradizzjoni kontinentali tad-drittijiet tal-awtur.

38.

Huwa ċar li mhux possibbli li tingħata darba għal dejjem f’termini ġenerali definizzjoni dwar meta xogħol ikun “kreazzjoni intellettwali”. Din tinvolvi evalwazzjoni li, kif indikajt, mhix neċessarja fil-kawża inkwistjoni. Fi kwalunkwe każ, fejn dan ikun meħtieġ, din l-evalwazzjoni għandha titwettaq mill-qorti nazzjonali abbażi taċ-ċirkustanzi ta’ kull każ partikolari.

39.

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja diġà kellha l-okkażżjoni li tagħti xi indikazzjonijiet, u b’mod partikolari enfasizzat li l-protezzjoni tad-data bid-drittijiet tal-awtur irrikonoxxuta bl-Artikolu 3 tad-Direttiva, kif ukoll bl-Artikolu 1(3) tad-Direttiva 91/250 ( 14 ) dwar il-protezzjoni legali ta’ programmi tal-kompjuter u bl-Artikolu 6 tad-Direttiva 2006/116 ( 15 ) għall-fotografija, tippresupponi li x-xogħlijiet ikunu “oriġinali fis-sens li huma kreazzjoni intellettwali tal-awtur stess” ( 16 ).

40.

F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja anki kellha mod kif tindika li kreazzjoni intellettwali tal-awtur tista’ tkun preżenti biss meta x-xogħol jirrifletti l-personalità tiegħu: dan ikun il-każ meta l-awtur jista’ jagħmel għażliet ħielsa u kreattivi ( 17 ) Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja speċifikat li, b’mod ġenerali, jista’ ma jkunx hemm l-oriġinalità neċessarja meta l-karatteristiċi ta’ xogħol ikunu imposti mill-funzjoni teknika ta’ dan tal-aħħar ( 18 ).

41.

Għaldaqstant, il-leġiżlatur tad-Direttiva essenzjalment ipprova jagħmel tip ta’ kompromess/konċiljazzjoni tal-orjentamenti eżistenti fid-diversi Stati tal-Unjoni Ewropea fiż-żmien tal-adozzjoni tad-Direttiva. Għall-protezzjoni bid-drittijiet tal-awtur, intgħażel il-prinċipju l-iktar “strett” tal-pajjiżi li għandhom tradizzjonijiet kontinentali, filwaqt li għall-protezzjoni “sui generis” intuża l-kriterju ta’ riferiment li fil-prattika huwa l-eqreb għal dak tat-tradizzjoni ta’ common law ( 19 ).

42.

Kif intwera, dawn huma indikazzjonijiet pjuttost ġenerali, li madankollu mhux meħtieġ li jkunu approfonditi iktar, minħabba li kif indikajt iktar ’il fuq, fil-każ ta’ kalendarju tal-futbol, jamalgamaw fid-database unitajiet informattivi u diġà kompluti li ma jakkwistaw ebda sinjifikat ulterjuri permezz tal-inklużjoni tagħhom fl-istess database.

43.

Il-fatt li l-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur għad-databases hija suġġetta għal rekwiżit ta’ oriġinalità pjuttost strett naturalement ma jfissirx, li l-isforzi “mekkaniċi” għall-ġbir tad-data huma irrilevanti għall-finijiet tad-Direttiva. Għall-kuntrarju, l-għan essenzjali tal-Artikolu 7 tagħha dwar il-protezzjoni “sui generis”, huwa preċiżament dak li jipproteġi t-tali attività. Il-fatt li l-Qorti tal-Ġustizzja eskludiet l-applikazzjoni fil-każ tal-kalendarji tal-futbol ma jnaqqasx mill-importanza tagħhom f’termini iktar ġenerali.

44.

Madanakollu, jibqa’ l-fatt li fil-prinċipju, anki kalendarju tal-futbol, jista’ taħt xi kundizzjonijiet, ikun protett bid-drittijiet tal-awtur, jekk fit-twettiq prattiku tiegħu l-awtur introduċa elementi suffiċjenti ta’ oriġinalità. Pereżempju, kalendarju kkaratterizzat minn mod partikolari ta’ rappreżentazzjoni tal-logħbiet, permezz tal-użu tal-kuluri u elementi grafiċi oħra, jista’ mingħajr dubju jkun jistħoqqlu il-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur abbażi tad-Direttiva. Din il-protezzjoni, madankollu hija limitata biex tkopri l-modalitajiet biss tar-rappreżentazzjoni, u mhux id-data inkluża fihom. Ma jirriżultax li fil-kawża inkwistjoni, il-kalendarju tal-futbol magħmul mill-kumpannija organizzattriċi tal-kampjonati huwa kkaratterizzat minn kwalunkwe modalità oriġinali tal-preżentazzjoni tad-data: madankollu hija l-qorti nazzjonali li għandha tivverifika dan il-fatt, billi tikkunsidera, għal dan l-għan, l-indikazzjonijiet iċċitati hawn fuq li huma pprovduti mill-Qorti tal-Ġustizzja.

45.

L-analiżi tat-tliet sub-domandi ppermettiet li jkunu kkjarifikati ċerti aspetti essenzjali tal-protezzjoni tad-databases bid-drittijiet tal-awtur abbażi tad-Direttiva. B’mod partikolari kien ikkjarifikat li l-isforz kbir għall-kreazzjoni tad-data ma jistax ikun ikkunsidrat biex ikun ivvalutat id-dritt għall-protezzjoni tad-databases inkwantu tali (l-ewwel sub-domanda). It-tieni nett intwera li, minkejja li l-inklużjoni ta’ elementi ġodda mad-data li diġà teżisti, li minħabba l-inklużjoni tagħhom fid-database tista’ tkun sinjifikattiva għall-evalwazzjoni jekk jistħoqqilhomx dritt għall-protezzjoni, fil-każ ta’ sensiela ta’ logħbiet tal-futbol inklużi f’database, ma hemm l-ebda “arrikkament” tad-data li diġà teżisti (it-tieni sub-domanda). Fl-aħħar nett huwa żgurat li s-sempliċi impenn ta’ sforz jew ħila ma huwiex biżżejjed sabiex database tkun kreazzjoni intellettwali protetta bid-drittijiet tal-awtur (it-tielet sub-domanda). Abbażi ta’ dawn l-ossevazzjonijiet, tista’ għaldaqstant tiġi fformulata risposta għall-ewwel domanda preliminari.

46.

Għaldaqstant nipproponi lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tirrispondi l-ewwel domanda preliminari billi tiddikjara li database tista’ tiġi protetta bid-drittijiet tal-awtur, skont is-sens tal-Artikolu 3 tad-Direttiva 96/9/KE, biss meta tikkostitwixxi kreazzjoni intellettwali oriġinali tal-awtur tagħha. Għal dan l-għan, l-attivitajiet magħmula għall-kreazzjoni tad-data ma jistgħux jiġu kkunsidrati. Fil-każ ta’ kalendarju tal-futbol, id-determinazzjoni tal-elementi kollha relatati ma’ kull logħba individwali, tikkostitwixxi attività ta’ kreazzjoni tad-data.

47.

Permezz tat-tieni domanda preliminari, il-qorti tar-rinviju qed titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja biex tindika jekk il-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur indikata mid-Direttiva, hijiex l-uniku tip possibbli għal database, jew jekk għall-kuntrarju, id-dritt nazzjonali jistax jirrikonoxxi l-istess protezzjoni anki għad-databases li, skont is-sens tad-Direttiva, ma għandhomx ir-rekwiżiti neċessarji.

48.

L-istess qorti tar-rinviju tindika hija stess b’mod ċar fid-digriet tagħha li d-dubji li għandha fir-rigward tar-risposta għal din id-domanda huma żgħar u, fil-fatt, it-tieni domanda tista’ tissolva rapidament. Fil-fatt huwa ċar li d-Direttiva fil-qasam tal-protezzjoni tad-databases bid-drittijiet tal-awtur wettqet armonizzazzjoni eżawrjenti li ma taċċettax drittijiet ulterjuri rikonoxxuti fil-livell nazzjonali.

49.

Mill-qari ta’ “premessi” tad-Direttiva jirriżulta mingħajr ebda ambigwità li din kienet l-intenzjoni tal-leġiżlatur. Pereżempju, il-premessa 3 tgħid kif ġej:

“Billi jeħtieġ li d-differenzi eżistenti li jgħawwġu l-operat tas-suq intern jitneħħew, u li ma jkunx hemm oħrajn ġodda, waqt li m’hemmx għalfejn jitneħħew jew li ma jkunx hemm differenzi li ma jħallux effett ħażin fuq l-operat tas-suq intern jew fuq l-iżvilupp tas-suq ta’ l-informazzjoni fil-Komunità”.

50.

Il-premessa 12 tipprovdi l-istess ordni ta’ ideat:

“Billi investiment bħal dan għal-ħażna ta’ informazzjoni moderna u sistemi ta’ proċessar ma jseħħ fil-Komunità kemm-il darba ma jkunx hemm sistema ta’ protezzjoni legali stabbli u uniformi għall-protezzjoni tad-drittijiet ta’ dawk li jagħmlu databases”.

51.

Madankollu, fl-opinjoni tiegħi, l-argument li jagħlaq b’mod definittiv il-kwistjoni huwa l-Artikolu 14 tad-Direttiva. Din id-dispożizzjoni tipprovdi sistema tranżitorja speċjali għad-databases li, peress li qabel kienu protetti bid-drittijiet tal-awtur abbażi tad-dispożizzjonijiet nazzjonali, ma jissodisfawx ir-rekwiżiti għall-protezzjoni abbażi tad-drittijiet tal-awtur skont is-sens tad-Direttiva. Dawn id-databases iżommu l-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur għall-kumplament tal-perijodu ta’ protezzjoni mogħtija abbażi tas-sistema nazzjonali qabel id-Direttiva. Huwa evidenti li d-dispożizzjoni ma kien ikollha ebda sens li kieku, wara d-dħul fis-seħħ tad-Direttiva, dritt nazzjonali seta’ jkompli jirrikonoxxi mingħajr limitu ta’ żmien, il-protezzjoni ta’ database li ma għandhiex ir-rekwiżiti skont is-sens tad-Direttiva. Kieku fil-fatt kien hekk, id-dritt “nazzjonali” tal-awtur kien ikompli jkun applikabbli b’mod awtonomu u ma kienx ikun hemm għalfejn li tiġi stabbilita dispożizzjoni tranżitorja għad-databases li, skont is-sens tad-Direttiva, ma humiex oriġinali biżżejjed biex ikun jistħoqqilhom il-protezzjoni.

52.

Għaldaqstant, ir-risposta għat-tieni domanda preliminari għandha tkun li d-Direttiva tipprojbixxi li dritt nazzjonali jirrikonoxxi l-protezzjoni tad-drittijiet tal-awtur għal database li ma tissodisfax il-kriterji indikati fl-Artikolu 3 tal-imsemmija direttiva.

53.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi skont kif ġej id-domandi preliminari mressqa mill-Court of Appeal: