31.7.2012

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 229/122

---

Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill — Viżjoni Ewropea għall-passiġġieri: Komunikazzjoni dwar id-drittijiet tal-passiġġieri fil-mezzi kollha tat-trasport”

COM(2011) 898 final

2012/C 229/24

Relatur: is-Sur HENCKS

Nhar id-19 ta’ Jannar 2012, il-Kummissjoni Ewropea ddeċidiet, b’konformità mal-Artikolu 304 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, li tikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar

il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill — Viżjoni Ewropea għall-passiġġieri: Komunikazzjoni dwar id-drittijiet tal-passiġġieri fil-mezzi kollha tat-trasport

COM(2011) 898 final.

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar l-10 ta’ Mejju 2012.

Matul l-481 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-23 u l-24 ta’ Mejju 2012 (seduta tat-23 ta’ Mejju 2012), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-Opinjoni b’135 vot favur, vot 1 kontra u 2 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Il-KESE japprova bil-qawwi l-politika tal-Unjoni bil-għan li tiggarantixxi lill-passiġġieri kollha li jużaw it-trasport bil-ferrovija, bl-ajru, bil-baħar, fix-xmajjar, bil-karozzi tal-linja u bil-kowċis, drittijiet u kundizzjonijiet komuni u komparabbli għal dawn il-modi kollha tat-trasport u jappoġġja l-miżuri kollha previsti biex jitneħħew l-ostakli li jipprevjenu liċ-ċittadini milli jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom b’mod effettiv, fil-qafas ta’ approċċ intermodali.

1.2   Il-Kumitat iqis li l-għaxar drittijiet speċifiċi elenkati f’din il-komunikazzjoni għandhom ikunu ssupplimentati minn tliet drittijiet addizzjonali, jiġifieri d-dritt għas-sikurezza u għas-sigurtà li jinkludu kemm is-sikurezza teknika tat-tagħmir tat-trasport kif ukoll is-sigurtà fiżika tal-passiġġieri, u d-dritt għal standards minimi ta’ kwalità tas-servizz, ta’ kumdità, ta’ ħarsien ambjentali u ta’ aċċessibbiltà.

1.3   Fuq il-bażi ta’ dawn it-13-il dritt, id-dispożizzjonijiet leġislattivi rilevanti li huma fis-seħħ bħalissa għandhom jiġu soġġetti għal reviżjoni sabiex jitjiebu u jissaħħu jekk ikun hemm bżonn.

1.4   Waqt li qed isir dan, għandha tingħata attenzjoni partikolari lit-titjib tal-informazzjoni pprovduta lill-passiġġieri, il-kundizzjonijiet u d-drittijiet tal-persuni b’diżabilità u b’mobilità mnaqqsa, il-kumpens lill-passiġġieri fil-każ ta’ disturbi, kanċellazzjoni tal-vjaġġ jew telf ta’ bagalji, li jiġu ppreċiżati l-elementi li jammontaw għall-prezz finali, il-konklużjoni ta’ kuntratt ta’ vjaġġ u l-kundizzjonijiet dwar l-ilmenti u l-proċeduri għal rikors, kif ukoll id-definizzjoni tad-drittijiet tal-organizzazzjonijiet tal-passiġġieri li qegħdin fl-aħjar sitwazzjoni biex jinfurmaw u jappoġġjaw liċ-ċittadini fl-eżerċizzju tad-drittijiet tagħhom.

1.5   Sabiex jiġi ffaċilitat il-kontroll tal-effettività u l-effiċjenza tas-servizzi tat-trasport, l-adattament tagħhom għall-bżonnijiet li jinbidlu u r-rispett tad-drittijiet tal-passiġġieri, il-KESE jipproponi li tiġi implimentata proċedura ta’ evalwazzjoni indipendenti, li tosserva l-prinċipju tas-sussidjarjetà, billi titfassal metodoloġija ta’ evalwazzjoni armonizzata fil-livell Ewropew fuq il-bażi ta’ indikaturi komuni, permezz ta’ djalogu mar-rappreżentanti tal-atturi kkonċernati, speċjalment l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw il-passiġġieri (inklużi passiġġieri b’diżabilità u b’mobilità mnaqqsa).

1.6   Fir-rigward tal-ilmenti, il-Kumitat jissuġġerixxi li t-trasportaturi kollha jużaw indirizz elettroniku standard għall-ilmenti kollha (ilmenti@…) u li jiġu stabbiliti perjodi ta’ żmien massimi vinkolanti biex iwieġbuhom.

1.7   Fl-aħħar nett, il-KESE jipproponi li jiġu ġeneralizzati l-proċeduri ta’ soluzzjoni alternattiva għat-tilwim, mingħajr ma l-passiġġieri jitilfu d-dritt tagħhom li jressqu l-każ il-qorti. Barra minn hekk jirrakkomanda li tiġi stabbilita b’mod ċar fit-test leġislattiv il-possibbiltà ta’ mekkaniżmu legali ta’ rikors kollettiv fl-UE u li tiġi definita b’mod adegwat is-sistema ta’ dan il-mekkaniżmu.

2.   Introduzzjoni

2.1   L-ewwel nett għandu jiġi speċifikat li din il-komunikazzjoni tittratta d-drittijiet tal-passiġġieri fil-modi kollha tat-trasport minn trasportaturi pubbliċi u privati, u li l-vjaġġi minn trasportaturi professjonali (taksi, minibus b’inqas minn 12-il passiġġier, eċċ.) ma jaqgħux fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet analizzati hawn taħt. Dan kollu huwa iktar deplorevoli peress li l-Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Mobilità Urbana ((COM(2009) 490 final), li jittratta kemm it-trasport professjonali kollettiv kif ukoll dak individwali, jipprevedi li għandha tingħata attenzjoni għat-tariffar, il-kwalità, l-aċċessibbiltà għall-persuni b’mobilità mnaqqsa, l-informazzjoni, u d-drittijiet tal-passiġġieri.

2.2   L-għanijiet ta’ żvilupp sostenibbli tal-Unjoni Ewropea jinvolvu l-promozzjoni u l-iżvilupp tat-trasport kollettiv għat-tnaqqis, safejn ikun possibbli, tal-vjaġġi individwali.

2.3   Għalhekk, ir-rikonoxximent u l-garanzija tad-drittijiet tal-passiġġieri huwa prerekwiżit għall-iżvilupp u l-promozzjoni tat-trasport kollettiv, billi jiġu bbilanċjati mill-ġdid ir-relazzjonijiet bejn l-utenti u t-trasportaturi.

2.4   Sa mill-2011, l-Unjoni Ewropea tinsab imħassba bil-kbir dwar il-protezzjoni tal-passiġġieri u t-tisħiħ tat-drittijiet tagħhom fil-modi tat-trasport differenti. Għal dan l-għan matul iż-żmien inħolqot leġislazzjoni bil-għan li tiggarantixxi livell għoli ta’ protezzjoni sabiex l-utenti tat-trasport bil-ferrovija, bl-ajru, bil-baħar, fix-xmajjar, bil-karozzi tal-linja u l-kowċis, igawdu minn drittijiet u kundizzjonijiet komparabbli fl-Unjoni kollha, u dan ukoll għal persuni b’diżabilità u b’mobilità mnaqqsa. Madankollu, ir-regolamenti dwar it-trasport fuq l-ilma u t-trasport bil-karozzi tal-linja/kowċ se japplikaw biss minn Diċembru 2012 u Marzu 2013 rispettivament.

2.5   Fl-2011, il-Kummissjoni nediet kampanja wiesgħa fuq perjodu ta’ sentejn, bl-isem: id-drittijiet tiegħek bħala passiġġier disponibbli għalik, speċjalment permezz tal-ħolqien ta’ sit elettroniku http://ec.europa.eu/passenger-rights b’sommarju tad-drittijiet tal-utenti, għal kull mod ta’ trasport u f’kull lingwa uffiċjali tal-UE. Bl-istess mod, tqassmu fuljetti b’xejn li jfakkru d-drittijiet tal-vjaġġaturi u twaħħlu posters relatati fl-istazzjonijiet u fl-ajruporti kollha tal-Istati Membri. Il-Kummissjoni għadha kemm iddeċidiet li testendi din il-kampanja sal-2014.

2.6   It-trasport kollettiv madankollu jibqa’ kkaratterizzat minn inkonsistenzi fl-informazzjoni, fil-kompetenzi u s-sitwazzjonijiet bejn il-passiġġieri minn naħa u t-trasportaturi min-naħa l-oħra. Għad hemm l-impressjoni li ħafna vjaġġaturi għadhom mhumiex konxji bis-sħiħ tad-drittijiet tagħhom jew ma jafux, f’każ ta’ bżonn, kif jagħmlu l-aħjar użu minnhom u kif jużawhom b’mod xieraq. L-istudji u l-istħarriġ tal-Kummissjoni juru li għal talba ta’ valur inqas minn elf euro konsumatur Ewropew minn kull ħamsa biss ser ifittex rimedju quddiem qorti ġenerali minħabba l-ispejjeż kbar, il-komplessità u d-dewmien tal-proċeduri.

2.7   Barra minn hekk, skont il-Kummissjoni, l-awtoritajiet nazzjonali qed ikomplu japplikaw il-leġislazzjoni nazzjonali b’mod differenti, u dan iwassal għal konfużjoni fost il-passiġġieri kif ukoll fost it-trasportaturi u joħloq tfixkil fis-suq.

2.8   Għalhekk, il-Kummissjoni beħsiebha ssaħħaħ l-implimentazzjoni tar-regoli attwali billi ttejjibhom fejn ikun hemm bżonn. Għal dan l-għan il-Kummissjoni għadha kif nediet konsultazzjoni pubblika dwar reviżjoni potenzjali tar-regolament dwar id-drittijiet tal-passiġġieri bl-ajru.

3.   Il-kontenut tal-Komunikazzjoni

3.1   Il-komunikazzjoni tiddeskrivi fil-qosor id-drittijiet u l-prinċipji li japplikaw għall-modi kollha tat-trasport kollettiv. Din turi n-nuqqasijiet li jistgħu jittejbu u beħsiebha tneħħi l-ostakli li jipprevjenu liċ-ċittadini milli jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom b’mod effettiv skont il-leġislazzjoni Ewropea.

3.2   Il-komunikazzjoni tisħaq fuq tliet prinċipji fundamentali li huma n-nondiskriminazzjoni, l-informazzjoni preċiża, f’waqtha u aċċessibbli, kif ukoll għajnuna immedjata u proporzjonata. Din tislet l-10 drittijiet speċifiċi li ġejjin li, fl-ispirtu ta’ viżjoni aktar intermodali, japplikaw għall-modi kollha tat-trasport:

1)	Id-dritt għan-nondiskriminazzjoni fl-aċċess għat-trasport

2)	Id-dritt għall-mobilità: l-aċċessibbiltà u l-għajnuna mingħajr ebda spiża addizzjonali għall-passiġġieri b’diżabilità u għall-passiġġieri b’mobilità mnaqqsa (PRM) (Persuni b’Mobilità Mnaqqsa)

3)	Id-dritt għall-informazzjoni qabel ix-xiri tal-biljett u fid-diversi stadji tal-vjaġġ, b’mod partikulari f’każ li jiġi interrott

4)	Id-dritt li jiġu rrinunzjati l-ispejjeż tal-vjaġġ (rimborż tal-ispiża sħiħa tal-biljett) meta l-vjaġġ ma jsirx kif ippjanat

5)	Id-dritt li jitwettaq il-kuntratt tat-trasport f’każ li jiġi interrott (tibdil fir-rotot u bbukkjar mill-ġdid)

6)	Id-dritt li wieħed jingħata għajnuna fil-każ ta’ dewmien twil fit-tluq jew fil-punti ta’ konnessjoni

7)	Id-dritt għal kumpens f’ċerti ċirkostanzi

8)	Id-dritt għar-responsabbiltà tat-trasportaturi għall-passiġġieri u l-bagalji tagħhom

9)	Id-dritt għal sistema rapida u aċċessibbli ta’ trattament tal-ilmenti

10)	Id-dritt għal applikazzjoni sħiħa u għal infurzar effettiv tal-liġi tal-UE.

3.3   Anke jekk il-kundizzjonijiet u l-metodi ta’ applikazzjoni jkunu jvarjaw u jiżviluppaw skont il-karatteristiċi speċifiċi tal-modi tat-trasport differenti, l-għan ewlieni minn issa ’l quddiem se jkun li dawn ir-regoli jsiru regoli li jkunu jistgħu jinftiehmu faċilment u li jissaħħu l-implimentazzjoni u l-infurzar tagħhom fil-modi kollha tat-trasport bil-għan li jkun hemm approċċ konverġenti f’dan il-qasam.

3.4   Sabiex titjieb il-protezzjoni tal-passiġġieri lil hinn mill-fruntieri tal-UE, il-kwistjonijiet relatati mad-drittijiet tal-passiġġieri se jiġu indirizzati fi ftehimiet bilaterali u internazzjonali.

4.   Kummenti Ġenerali

4.1   Ta’ min jifraħ lill-Kummissjoni talli wettqet politika li tiggarantixxi sett ta’ drittijiet u kundizzjonijiet tal-passiġġieri komuni jew komparabbli għall-modi kollha tat-trasport kollettiv li jikkorrispondu kemm mal-għanijiet tat-trattati fir-rigward tal-protezzjoni tal-konsumaturi (l-Artikolu 169, Titolu XV tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE) kif ukoll mal-linji gwida tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali jew tal-Ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea.

4.2   Jekk il-KESE japprova l-fatt li l-komunikazzjoni tiġbor flimkien fl-istess dokument, fil-qosor, ir-regoli u r-rekwiżiti kollha li jeżistu dwar id-drittijiet tal-utenti tat-trasport kollettiv, huwa madankollu jiddispjaċih għan-nuqqas ta’ ċifri dwar l-ostakli nnutati.

4.3   Il-KESE jappoġġja l-miżuri kollha li x’aktarx ineħħu l-ostakli li jtellfu liċ-ċittadini milli jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom b’mod effettiv u jifraħ lill-Kummissjoni għall-passi previsti li jiggarantixxu li l-utenti tat-trasport bil-ferrovija, bl-ajru, bil-baħar, fix-xmajjar, bil-karozzi tal-linja u bil-kowċis igawdu minn drittijiet u kundizzjonijiet komparabbli, ikun(u) liema jkun(u) l-mod(i) ta’ trasport użat(i).

4.4   Wieħed minn dawn l-ostakli ta’ spiss ġej minn informazzjoni nieqsa, mhux kompluta jew li ma tinftehimx dwar id-drittijiet u l-obbligi tal-passiġġieri, fil-mument tax-xiri ta’ biljett tat-trasport kif ukoll qabel il-vjaġġ, u fil-każ ta’ disturbi, waqt il-vjaġġ.

4.5   Sabiex kull passiġġier jiġi infurmat b’mod ċar dwar id-drittijiet tiegħu, il-KESE jipproponi li, matul il-prenotazzjoni ta’ kull vjaġġ jew ix-xiri ta’ dokument tal-ivvjaġġar, jiġi kkomunikat lil kull passiġġier, permezz ta’ referenza għal websajt rilevanti, u permezz ta’ stampar fuq kull dokument tat-trasport, b’lingwaġġ ċar, konċiż, li jinftiehem u aċċessibbli, inkluż għall-persuni b’diżabilità, minn fejn wieħed jista’ jikseb l-informazzjoni rilevanti, kemm f’forma ta’ fuljett disponibbli fil-ħwienet, kif ukoll fuq l-Internet. Il-kampanja ta’ informazzjoni għall-passiġġieri, li tnediet mill-Kummissjoni fl-2010, għandha titkompla b’kollaborazzjoni mill-qrib mal-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi.

4.6   Barra minn hekk, jeżistu differenzi sostanzjali, għad-detriment tal-utent, bejn il-modi tat-trasport differenti, l-aktar għat-trasport bl-ajru, li dwarhom il-KESE kien innota, fl-opinjoni espoloratorja tiegħu dwar is-suġġett (1), li d-drittijiet tal-passiġġieri bl-ajru f’ċerti oqsma għadhom lura meta mqabbla mad-dispożizzjonijiet fil-modi tat-trasport l-oħrajn u kien talab biex:

—	jiġi stabbilit il-kamp tal-applikazzjoni tad-dritt ta’ għajnuna;

—	titjieb l-informazzjoni għall-passiġġieri, anke matul il-vjaġġ;

—	jiġi estiż id-dritt għall-informazzjoni anke għaż-żoni tat-tlugħ abbord:

—	jiġi speċifikat dak li wieħed ifisser b’“ċirkostanzi straordinarji”;

—	jiġu żviluppati flimkien mar-rappreżentanti ta’ persuni b’mobilità mnaqqsa linji gwida li jiċċaraw id-definizzjonijiet tar-Regolament 1107/2006 dwar id-drittijiet tal-persuni b’diżabilità u b’nuqqas ta’ mobilità u titjieb l-implimentazzjoni tiegħu;

—	jiġu speċifikati l-elementi li jsawru l-prezz finali;

—	jiġi impost l-obbligu li jingħata kumpens lill-passiġġieri kkonċernati fil-każ li tfalli kumpanija tal-ajru, li jiġi applikat il-prinċipju tal-“obbligazzjoni in solidum” sabiex dawn jiġu rimpatrijati minn kumpaniji oħra, u li jinħoloq fond għall-kumpens tal-passiġġieri;

—	tinħoloq il-possibbiltà li kuntratt ta’ vjaġġ jiġi ċedut lil persuna terza mingħajr ħlas.

Dawn id-dispożizzjonijiet kollha għandhom jiġu applikati wkoll għall-modi l-oħra tat-trasport fejn għadhom ma jeżistux.

4.7   L-għaxar drittijiet speċifiċi elenkati f’din il-komunikazzjoni jikkostitwixxu bażi rilevanti biex tgħin lill-passiġġieri jifhmu aħjar dak li jistgħu jistennew bħala servizz ta’ kwalità minima meta jivvjaġġaw, u biex tgħin lit-trasportaturi japplikaw il-leġislazzjoni tal-UE b’mod aktar koerenti u effikaċi.

4.8   Il-KESE madankollu jqis li l-għaxar drittijiet elenkati għandhom jiġu ssupplimentati minn tliet drittijiet addizzjonali, jiġifieri:

1)	id-dritt għas-sikurezza u s-sigurtà li jinkludi kemm is-sikurezza teknika tat-tagħmir tat-trasport kif ukoll is-sigurtà fiżika tal-passiġġieri;

2)

id-dritt għal standards minimi ta’ kwalità tas-servizz, ta’ kumdità u ta’ aċċessibbiltà kif ukoll għal informazzjoni minn qabel mit-trasportatur f’każ ta’ booking żejjed. Il-KESE jfakkar li fil-Komunikazzjoni tiegħu COM(2009) 490 dwar il-“Pjan ta’ Azzjoni dwar il-Mobilità Urbana” il-Kummissjoni kienet ħabbret li xtaqet tissupplimenta l-approċċ regolamentari permezz ta’ indikaturi tal-kwalità komuni sabiex tipproteġi d-drittijiet tal-vjaġġaturi u ta’ persuni b’mobilità mnaqqsa

3)	id-dritt għar-rispett, min-naħa tat-trasportaturi, tal-prinċipji taż-żamma, tal-protezzjoni u tat-titjib tal-kwalità tal-ambjent, kif imsemmija fit-Trattat.

4.9   Fuq il-bażi ta’ dawn it-13-il dritt, id-dispożizzjonijiet leġislattivi relatati li bħalissa huma fis-seħħ għandhom ikunu soġġetti għal reviżjoni. B’dan il-mod, il-problemi magħrufa bħall-ostakli li jeżistu għall-persuni b’diżabilità u b’nuqqas ta’ mobilità, in-nuqqas ta’ trasparenza tal-istrutturi tal-ipprezzar, l-informazzjoni żbaljata jew li ma tinftiehemx, ir-rimedji li joħolqu konfużjoni u li huma kkumplikati, il-kumpensi finanzjarji mhux adegwati, il-perjodi ta’ żmien biex jiġu indirizzati l-ilmenti eċċessivi, eċċ. għandhom jiġu analizzati u aboliti.

4.10   Bħalma l-Kummissjoni tirrikonoxxi hija stess f’din il-komunikazzjoni li l-pubblikazzjoni tal-valutazzjonijiet tal-prestazzjoni tal-operaturi u tal-istħarriġ dwar kemm huma sodisfatti l-passiġġieri se tiffaċilita l-monitoraġġ u l-infurzar uniformi mill-korpi nazzjonali tal-infurzar, il-KESE jitkellem favur valutazzjoni bħal din u jqis li rappreżentanti tal-partijiet interessati kollha għandhom jiġu assoċjati ma’ analiżi tal-ħtiġijiet kif ukoll ma’ valutazzjoni tal-prestazzjoni u tar-rispett tad-drittijiet tal-passiġġieri.

4.11   Għalhekk il-KESE jipproponi l-implimentazzjoni ta’ sistema ta’ valutazzjoni regolari sabiex jiżdiedu l-effettività u l-effiċjenza tas-servizzi tat-trasport kif ukoll l-adattament tagħhom għall-iżviluppi fil-ħtiġijiet tal-passiġġieri, u biex jiġi verifikat ir-rispett tad-drittijiet tal-passiġġieri. Din se tinvolvi l-istabbiliment fil-livell komunitarju tal-proċeduri għall-iskambju, il-ġbir, it-tqabbil u l-koordinazzjoni, u li titqanqal id-dinamika tal-evalwazzjoni indipendenti filwaqt li jiġi rrispettat il-prinċipju tas-sussidjarjetà, billi titfassal metodoloġija ta’ evalwazzjoni armonizzata fil-livell Ewropew fuq il-bażi ta’ indikaturi komuni, permezz ta’ djalogu mar-rappreżentanti tal-atturi kkonċernati, speċjalment l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw il-passiġġieri (inklużi passiġġieri b’diżabilità u b’mobilità mnaqqsa).

4.12   Il-KESE japprova l-intenzjoni tal-Kummissjoni li ma tillimitax ruħha, kif kien il-każ s’issa, għal miżuri settorjali, iżda li tipprova tiżviluppa approċċ intermodali, li jqis il-ħtiġijiet ta’ mobilità u ta’ vjaġġar tal-utenti, ikunu liema jkunu l-modi li jużaw jew li jikkombinaw biex jiżguraw kontinwità intermodali. Huwa biss permezz ta’ armonizzazzjoni aktar qawwija tad-drittijiet tal-passiġġieri li d-distorsjonijiet fil-kompetizzjoni bejn il-modi differenti tat-trasport jistgħu jiġu evitati.

4.13   Għall-biċċa l-kbira tan-nuqqasijiet u l-lakuni msemmija fil-komunikazzjoni hemm referenza, kemm għall-valutazzjoni tal-impatt bil-għan li ssir reviżjoni tar-regolament dwar it-“trasport bl-ajru” li se jipprevedi miżuri obbligatorji potenzjali, kif ukoll għal ftehimiet volontarji min-naħa tat-trasportaturi. Il-KESE xtaq attitudni aktar deċiża li tagħti preferenza lil miżuri vinkolanti.

4.14   Il-KESE jiddispjaċih li l-Kummissjoni baqgħet ma qalet xejn dwar id-drittijiet u s-setgħat tal-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw il-passiġġieri, speċjalment minħabba li dawn jinsabu fl-aħjar pożizzjoni biex jinfurmaw u jappoġġjaw liċ-ċittadini fit-tħaddim tad-drittijiet tagħhom, inklużi l-organizzazzjonijiet li jirrappreżentaw l-interessi tal-persuni b’diżabilità u b’nuqqas ta’ mobilità.

4.15   Fir-rigward tal-ilmenti, il-passiġġieri għandhom jiġu infurmati, b’lingwaġġ ċar, dwar kif u għand min għandhom jintroduċu l-ilmenti tagħhom, kif ukoll dwar il-mezzi għal rikors. Il-Kumitat jissuġġerixxi li t-trasportaturi kollha jużaw indirizz elettroniku standard għall-ilmenti kollha (ilmenti@…) filwaqt li għandu jkun possibbli, ovvjament, kull mezz ieħor biex jintbagħat ilment (bil-posta, jitħallew f’punt ta’ bejgħ, eċċ.). Barra minn hekk għandhom jiġu stabbiliti perjodi ta’ żmien massimi vinkolanti biex iwieġbuhom.

4.16   Il-KESE jitlob li l-komunikazzjoni tiġi ssupplimentata permezz ta’ speċifikazzjonijiet dwar ir-rimedji f’każ ta’ rifjut li jiġu kkunsidrati lmenti u pretensjonijiet ta’ passiġġieri fi ħdan korpi fil-livell ta’ kull Stat Membru, kif ukoll fil-livell Ewropew, li jkollhom is-setgħa li jieħdu d-deċiżjonijiet u li jwettqu r-restrizzjonijiet. Fl-ebda każ m’għandu d-dritt għar-rikors jintrabat mal-prezz imħallas għat-trasport.

4.17   Il-KESE ifakkar li d-dritt li jinkiseb rimedju spiss jibqa’ wieħed teoretiku speċjalment jekk tkun kwistjoni ta’ talbiet żgħar dispersi minħabba d-diffikultajiet prattiċi tat-tħaddim ta’ dan id-dritt. Peress li huwa importanti li l-proċeduri għal rikors ikunu disponibbli mingħajr ma jkun hemm komplessità u spejjeż li jiskoraġġixxu lil min jagħmel l-ilment, il-KESE jirrakkomanda li jiġu ġeneralizzati l-proċeduri ta’ soluzzjoni alternattiva għat-tilwim mingħajr ma l-passiġġieri jitilfu d-dritt li jressqu l-każ il-qorti.

4.18   Fl-opinjoni tiegħu CESE 803/2012, il-KESE ħa nota li s-sistemi ta’ soluzzjoni alternattiva għat-tilwim minn issa jistgħu jiġu applikati għal kunflitti kollettivi, bħala l-ewwel pass lejn il-ħolqien ta’ mekkaniżmu legali ta’ rikors kollettiv fl-UE, iżda jirrakkomanda li din il-possibbiltà għandha tiġi stabbilita b’mod ċar f’test leġislattiv u li s-sistema ta’ dan il-mekkaniżmu għandha tiġi definita adegwatament.

---

(1)  ĠU 2012/C 24/28, tat-28.1.2012, p. 125-130.

---