Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 22021A1103(01)

Ftehim dwar Spazju Komuni tal-Avjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa waħda, u l-Ukrajna, min-naħa l-oħra

ST/7746/2021/INIT

ĠU L 387, 3.11.2021, p. 3–57 (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

Legal status of the document Date of entry into force unknown (pending notification) or not yet in force.

Related Council decision

3.11.2021   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

L 387/3


FTEHIM DWAR SPAZJU KOMUNI TAL-AVJAZZJONI

bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa waħda, u l-Ukrajna, min-naħa l-oħra

IR-RENJU TAL-BELĠJU,

IR-REPUBBLIKA TAL-BULGARIJA,

IR-REPUBBLIKA ĊEKA,

IR-RENJU TAD-DANIMARKA,

IR-REPUBBLIKA FEDERALI TAL-ĠERMANJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-ESTONJA,

L-IRLANDA,

IR-REPUBBLIKA ELLENIKA,

IR-RENJU TA' SPANJA,

IR-REPUBBLIKA FRANĊIŻA,

IR-REPUBBLIKA TAL-KROAZJA,

IR-REPUBBLIKA TALJANA,

IR-REPUBBLIKA TA' ĊIPRU,

IR-REPUBBLIKA TAL-LATVJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-LITWANJA,

IL-GRAN DUKAT TAL-LUSSEMBURGU,

L-UNGERIJA,

IR-REPUBBLIKA TA’ MALTA,

IR-RENJU TAN-NETHERLANDS,

IR-REPUBBLIKA TAL-AWSTRIJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-POLONJA,

IR-REPUBBLIKA PORTUGIŻA,

IR-RUMANIJA,

IR-REPUBBLIKA TAS-SLOVENJA,

IR-REPUBBLIKA SLOVAKKA,

IR-REPUBBLIKA TAL-FINLANDJA,

IR-RENJU TAL-IŻVEZJA,

li huma Partijiet għat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (minn hawn ’il quddiem imsejħin “it-Trattati tal-UE”) u bħala Stati Membri tal-Unjoni Ewropea (minn hawn ’il quddiem imsejħin l-“Istati Membri tal-UE”),

u

L-UNJONI EWROPEA, minn hawn’ il quddiem imsejħa wkoll “l-UE”,

minn naħa waħda,

u

L-UKRAJNA, min-naħa l-oħra,

minn hawn ’il quddiem konġuntement imsejħin “il-Partijiet”;

XEWQANA li jinħoloq spazju komuni tal-avjazzjoni (CAA, common aviation area) abbażi ta’ aċċess reċiproku tas-suq għas-swieq tat-trasport bl-ajru tal-Partijiet, b’kundizzjonijiet indaqs ta' kompetizzjoni u b’rispett għall-istess regoli - inklużi fl-oqsma ta' sikurezza, sigurtà, ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, aspetti soċjali u l-ambjent;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-karattru integrat tal-avjazzjoni ċivili internazzjonali u d-drittijiet u l-obbligi tal-Ukrajna u l-Istati Membri tal-UE derivanti mis-sħubija tagħhom fl-organizzazzjonijiet internazzjonali tal-avjazzjoni, partikolarment l-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali (ICAO, International Civil Aviation Organisation) u l-Organizzazzjoni Ewropea għas-Sigurtà tan-Navigazzjoni tal-Ajru, kif ukoll id-drittijiet u l-obbligi tagħhom taħt ftehimiet internazzjonali ma’ partijiet terzi u organizzazzjonijiet internazzjonali;

XEWQANA li jistabbilixxu aktar fil-fond ir-relazzjonijiet bejn il-Partijiet fil-qasam tat-trasport bl-ajru, inkluż fil-qasam tal-koperazzjoni industrijali, u biex jibnu fuq il-qafas tas-sistema eżistenti dwar is-servizzi bl-ajru biex jippromwovu links ekonomiċi, kulturali u tat-trasport bejn il-Partijiet;

XEWQANA li jiffaċilitaw l-espansjoni tal-opportunitajiet tat-trasport bl-ajru, inkluż bl-iżvilupp ta’ networks ta’ trasport bl-ajru biex jintlaħqu l-ħtiġijiet tal-passiġġieri u tat-trasportaturi tal-merkanzija u biex ikun hemm servizzi ta’ trasport bl-ajru konvenjenti;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-importanza tat-trasport bl-ajru fil-promozzjoni tal-kummerċ, tat-turiżmu u tal-investiment;

FILWAQT LI JINNOTAW il-Konvenzjoni dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, li nfetħet għall-iffirmar f’Chicago fis-7 ta’ Diċembru 1944;

FILWAQT LI JŻOMMU F’MOĦĦHOM li l-Ftehim ta’ Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom u l-Ukrajna jipprevedi li, bil-għan li jiġi żgurat l-iżvilupp koordinat tat-trasport bejn il-Partijiet, li jkun adattat għall-ħtiġijiet kummerċjali tagħhom, il-kundizzjonijiet tal-aċċess reċiproku għas-suq u l-forniment ta’ servizzi tat-trasport bl-ajru jistgħu jiġu indirizzati bi ftehimiet speċifiċi;

XEWQANA li joħolqu l-possibbiltà għat-trasportaturi tal-ajru li joffru lil passiġġieri u fornituri tal-merkanzija prezzijiet u servizzi kompetittivi fi swieq miftuħa lill-passiġġieri u lit-trasportaturi tal-merkanzija;

XEWQANA li s-setturi kollha tal-industrija tat-trasport bl-ajru, inklużi l-ħaddiema tat-trasportaturi tal-ajru, ikunu jistgħu jgawdu minn ftehim liberalizzat;

BIL-ĦSIEB li jkomplu jiżviluppaw il-qafas tal-ftehimiet eżistenti tat-trasport bl-ajru, bil-għan li gradwalment jiftħu l-aċċess għas-swieq u jiġu mmassimizzati l-benefiċċji għall-konsumaturi, it-trasportaturi tal-ajru, ħaddiema u komunitajiet taż-żewġ Partijiet;

FILWAQT LI JAQBLU li huwa xieraq li r-regoli tas-CAA jkunu abbażi tal-leġiżlazzjoni rilevanti fl-Unjoni Ewropea, kif stabbiliti fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim, mingħajr preġudizzju għat-Trattati tal-UE u għall-Kostituzzjoni tal-Ukrajna;

FILWAQT LI JINNOTAW li l-intenzjoni tal-Ukrajna biex tinkorpora l-leġiżlazzjoni tal-avjazzjoni tagħha r-rekwiżiti korrispondenti u l-istandards tal-Unjoni Ewropea, inkluż fir-rigward ta’ żviluppi leġiżlattivi futuri fl-UE;

XEWQANA li jiżguraw l-ogħla grad ta’ sikurezza u sigurtà fit-trasport internazzjonali bl-ajru, u fl-istess ħin jaffermaw mill-ġdid it-tħassib serju tagħhom dwar atti jew theddid kontra s-sigurtà tal-inġenji tal-ajru li jipperikolaw is-sikurezza tal-persuni jew tal-proprjetà, li jaffettwaw ħażin l-operat tal-inġenji tal-ajru u li jnaqqsu l-kunfidenza tal-passiġġieri pubbliċi fis-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU l-benefiċċji li l-Partijiet jistgħu jiggwadanjaw mill-konformità sħiħa mar-regoli tas-CAA, inkluż il-ftuħ tal-aċċess għas-swieq u l-massimizzazzjoni tal-benefiċċji għall-konsumaturi u l-industriji taż-żewġ Partijiet;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU li l-ħolqien tas-CAA u l-implimentazzjoni tar-regoli tiegħu ma jistgħux jinkisbu mingħajr arranġamenti tranżizzjonali u l-importanza ta’ għajnuna adegwata f’dan ir-rigward;

JENFASIZZAW li t-trasportaturi tal-ajru jenħtieġ ikunu trattati b'mod trasparenti u nondiskriminatorju fir-rigward tal-aċċess tagħhom għall-infrastruttura tat-trasport tal-ajru, speċjalment fejn dawn l-infrastrutturi jkunu limitati, inkluż l-aċċess għall-ajruporti;

XEWQANA li jiżguraw kundizzjonijiet ugwali għat-trasportaturi tal-ajru kollha, u li jippermettu opportunitajiet indaqs u ġusti għat-trasportaturi tal-ajru tagħhom biex jipprovdu s-servizzi miftiehma;

FILWAQT LI JIRRIKONOXXU li s-sussidji tal-gvern jistgħu jaffettwaw ħażin il-kompetizzjoni tat-trasportaturi tal-ajru u jistgħu jipperikolaw l-objettivi bażiċi ta’ dan il-Ftehim;

FILWAQT LI JAFFERMAW l-importanza li jħarsu l-ambjent fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni ta’ politika internazzjonali dwar l-avjazzjoni, u filwaqt li jagħrfu d-drittijiet tal-Istati sovrani li jieħdu miżuri xierqa għal dan il-għan;

FILWAQT LI JINNOTAW l-importanza li l-konsumaturi jiġu protetti, inklużi l-protezzjonijiet mogħtija permezz tal-Konvenzjoni għall-Unifikazzjoni ta' Ċerti Regoli tat-Trasport Internazzjonali bl-Ajru, magħmula f'Montreal fit-28 ta' Mejju, 1999;

FILWAQT LI JILQGĦU djalogu kontinwu bejn il-Partijiet bix isaħħu r-relazzjonijiet tagħhom f’oqsma oħra, partikolarment biex ikun iffaċilitat il-moviment ta’ persuni,

FTIEHMU KIF ĠEJ:

TITOLU I

DISPOŻIZZJONIJIET ĠENERALI

Artikolu 1

Objettivi u kamp ta' applikazzjoni

Il-mira ta’ dan il-Ftehim hija l-ħolqien gradwali ta’ CAA bejn l-Unjoni Ewropea, l-Istati Membri tagħha u l-Ukrajna, ibbażat fuq, partikolarment, regoli identiċi fl-oqsma ta’ sikurezza, sigurtà, ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, l-ambjent, il-protezzjoni tal-konsumatur, u sistemi ta’ riżervazzjoni kompjuterizzati, kif ukoll regoli identiċi fir-rigward ta’ aspetti soċjali. Għal dan l-għan, dan il-Ftehim jistabbilixxi r-regoli, ir-rekwiżiti tekniċi, il-proċeduri amministrattivi, l-istandards operattivi bażiċi u r-regoli implimentattivi applikabbli bejn il-Partijiet.

Dak is-CAA għandu jkun ibbażat fuq aċċess ħieles fis-suq tat-trasport bl-ajru u kundizzjonijiet ugwali ta’ kompetizzjoni.

Artikolu 2

Definizzjonijiet

Għall-finijiet ta' dan il-Ftehim, sakemm ma jingħadx diversament, japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

(1)

“servizzi miftiehma” u “rotot speċifikati” jfissru trasport internazzjonali bl-ajru skont l-Artikolu 16 u l-Anness II ta' dan il-Ftehim;

(2)

“Ftehim” ifisser dan il-Ftehim u l-Annessi tiegħu u kwalunkwe emenda għalihom;

(3)

“trasport bl-ajru” tfisser il-ġarr pubbliku, b’inġenji tal-ajru, ta’ passiġġieri, bagalji, merkanzija u posta, separatament jew flimkien, bi ħlas jew b’kiri; biex ikun evitat kull dubju, din tinkludi s-servizzi skedati jew mhux skedati (charter), kif ukoll is-servizzi sħaħ tal-merkanzija;

(4)

“trasportatur tal-ajru” tfisser kumpanija jew impriża li għandha liċenzja operatorja jew ekwivalenti valida;

(5)

“awtoritajiet kompetenti” tfisser l-aġenziji jew l-entitajiet tal-gvern li huma responsabbli għall-funzjonijiet amministrattivi skont dan il-Ftehim;

(6)

“kumpaniji jew impriżi” tfisser entitajiet stabbiliti skont id-dritt ċivili jew id-dritt kummerċjali, inkluż soċjetajiet koperattivi u persuni ġuridiċi oħra rregolati bid-dritt pubbliku jew bid-dritt privat, salvi għal dawk bla skop ta' profitt;

(7)

“Konvenzjoni” tfisser il-Konvenzjoni dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, li nfetħet għall-firem f’Chicago fis-7 ta’ Diċembru 1944, u tinkludi:

(a)

kwalunkwe emenda li daħlet fis-seħħ taħt l-Artikolu 94(a) tal-Konvenzjoni u li ġiet ratifikata kemm mill-Ukrajna u kemm minn Stat Membru tal-UE jew mill-Istati Membri tal-UE; kif ukoll; kif ukoll

(b)

kwalunkwe anness jew emenda tiegħu li tkun ġiet adottata skont l-Artikolu 90 tal-Konvenzjoni, sa fejn tali anness jew emenda jkunu effettivi fi kwalunkwe mument kemm għall-Ukrajna u kemm għal Stat Membru tal-UE jew għall-Istati Membri tal-UE skont kif ikun rilevanti għall-kwistjoni kkonċernata;

(8)

“Ftehim ECAA” tfisser Ftehim Multilaterali bejn il-Komunità Ewropea u l-Istati Membri tagħha, ir-Repubblika tal-Albanija, il-Bożnija-Ħerzegovina, ir-Repubblika tal-Bulgarija, ir-Repubblika tal-Kroazja, l-ex Repubblika Jugoslava tal-Maċedonja, ir-Repubblika tal-Islanda, ir-Repubblika tal-Montenegro, ir-Renju tan-Norveġja, ir-Rumanija, ir-Repubblika tas-Serbja u l-Missjoni Temporanja ta’ Amministrazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti fil-Kosovo (1) dwar l-istabbiliment tal-Ispazju Komuni Ewropew tal-Avjazzjoni;

(9)

“EASA” tfisser l-Aġenzija Ewropea tas-Sikurezza tal-Avjazzjoni stabbilita mir-Regolament (KE) Nru 216/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-20 ta’ Frar 2008 dwar regoli komuni fil-kamp tal-avjazzjoni ċivili u li jistabbilixxi Aġenzija Ewropea tas-Sikurezza tal-Avjazzjoni, u li jħassar id-Direttiva tal-Kunsill 91/670/KEE, ir-Regolament (KE) Nru 1592/2002 u d-Direttiva 2004/36/KE;

(10)

“kontroll effettiv” tfisser relazzjoni kostitwita permezz ta’ jeddijiet, kuntratti jew kwalunkwe mezz ieħor li jagħtu l-possibbiltà li, jew separatament jew konġuntament u meta jitqiesu l-fatti jew il-liġijiet involuti, tiġi eżerċitata, direttament jew indirettament, influwenza deċiżiva fuq xi impriża, b'mod partikolari permezz ta':

(a)

id-dritt li jintuża kwalunkwe assi tal-impriża jew parti minnhom;

(b)

drittijiet jew kuntratti li jagħtu influwenza deċiżiva fuq il-kompożizzjoni, il-votazzjoni jew id-deċiżjonijiet tal-korpi tal-impriża jew li jinfluwenzaw b’mod ieħor b'mod deċiżiv it-tħaddim tal-operat kummerċjali tal-impriża;

(11)

“kontroll regolatorju effettiv” tfisser li l-awtorità tal-liċenzji kompetenti ta’ Parti li tkun ħarġet liċenzja operatorja jew permess lil trasportatur tal-ajru:

(a)

tivverifika kontinwament li l-kriterji applikabbli għat-tħaddim ta’ servizzi internazzjonali bl-ajru, li abbażi tagħhom tinħareġ liċenzja operatorja jew jinħareġ permess, ikunu qed jiġu ssodisfati min-naħa ta' dak it-trasportatur tal-ajru, skont il-liġijiet u r-regolamenti nazzjonali rilevanti, u

(b)

tissorvelja kif xieraq, fir-rigward tas-sikurezza u s-sigurtà, f’konformità tal-inqas mal-istandards tal-ICAO;

(12)

“It-Trattati tal-UE” tfisser it-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea;

(13)

“Stat Membru tal-UE” tfisser Stat Membru tal-Unjoni Ewropea;

(14)

“adegwatezza” tfisser jekk trasportatur tal-ajru jiflaħx iħaddem servizzi internazzjonali tal-ajru, jiġifieri jekk għandux il-kapaċità finanzjarja u l-għarfien adattat tat-tmexxija u jekk hux lest ikun konformi mal-liġijiet, mar-regolamenti u mar-rekwiżiti li jirregolaw it-tħaddim tat-tali servizzi;

(15)

“id-dritt tal-ħames libertà” tfisser id-dritt jew il-privileġġ mogħti minn Stat partikulari (“l-Istat li jagħti”) lit-trasportaturi tal-ajru ta’ Stat ieħor (“l-Istat li jirċievi”), sabiex dawn jipprovdu servizzi internazzjonali tat-trasport bl-ajru bejn it-territorju tal-Istat li jagħti u dak ta’ pajjiż terz, dejjem jekk it-tali servizzi jkunu jibdew jew jispiċċaw fit-territorju tal-Istat li jirċievi;

(16)

“kost kollu” tfisser il-kost biex jingħata s-servizz bl-ajru plus imposta raġonevoli għall-kostijiet fissi amministrattivi u, fejn ikun jgħodd, kwalunkwe imposta applikabbli bl-għan li tirrifletti l-kostijiet ambjentali u li tkun applikata mingħajr distinzjoni ta’ nazzjonalità;”

(17)

“ICAO” tfisser l-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali stabbilita skont il-Konvenzjoni;

(18)

“trasport internazzjonali bl-ajru” tfisser it-trasport bl-ajru bejn punti f’mill-inqas żewġ Stati;

(19)

“trasport intermodali” tfisser it-trasport pubbliku, permezz ta' inġenji tal-ajru u ta’ mezz wieħed jew aktar ta’ trasport bis-superfiċje, ta’ passiġġieri, bagalji, merkanzija u posta, separatament jew flimkien, għal ħlas jew kiri;

(20)

“miżura” tfisser kwalunkwe miżura minn Parti, kemm jekk tkun fil-forma ta' liġi, regolament, regola, proċedura, deċiżjoni jew azzjoni amministrattiva, u fi kwalunkwe forma oħra;

(21)

“nazzjonal” tfisser:

(a)

fil-każ tal-Ukrajna, kwalunkwe persuna li għandha n-nazzjonalità Ukrena, jew, fil-każ tal-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, kwalunkwe persuna li għandha n-nazzjonalità ta’ Stat Membru tal-UE; jew

(b)

kwalunkwe entità legali:

(i)

li tkun il-proprjetà, direttament jew permezz ta’ sjieda maġġoritarja u li tkun ikkontrollata effettivament f’kull ħin minn, fil-każ tal-Ukrajna, persuni jew entitajiet li għandhom in-nazzjonalità Ukrena jew, fil-każ tal-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn persuni jew entitajiet li għandhom in-nazzjonalità ta’ Stat Membru tal-UE jew ta’ wieħed mill-Istati l-oħra elenkati fl-Anness V ta’ dan il-Ftehim, u

(ii)

li l-post ewlieni tan-negozju tagħha jkun jinsab, fil-każ tal-Ukrajna, fl-Ukrajna jew, fil-każ tal-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, fi Stat Membru;

(22)

“nazzjonalità”, fil-kuntest ta’ trasportatur tal-ajru, tfisser jekk trasportatur tal-ajru jissodisfax ir-rekwiżiti dwar ċerti kwistjonijiet bħalma huma s-sjieda tiegħu, il-kontroll effettiv tiegħu u l-post ewlieni tan-negozju tiegħu jew le;

(23)

“liċenzja operatorja” tfisser:

(a)

fil-każ tal-Unjoni Ewropea u tal-Istati Membri tagħha, awtorizzazzjoni mogħtija mill-awtorità kompetenti tal-liċenzji lil kumpanija jew impriża, li tippermettilha tipprovdi servizzi tal-ajru skont il-leġiżlazzjoni rilevanti tal-UE, u

(b)

fil-każ tal-Ukrajna, liċenzja għat-trasport bl-ajru ta’ passiġġieri u/jew ta’ merkanzija, mogħtija skont il-leġiżlazzjoni rilevanti tal-Ukrajna;

(24)

“prezz” tfisser:

(a)

“nollijiet tal-ajru” li għandhom jitħallsu lit-trasportaturi tal-ajru jew lill-aġenti tagħhom jew lil bejjiegħa oħra tal-biljetti għat-trasport ta' passiġġieri u bagalji permezz tas-servizzi bl-ajru u kwalunkwe kundizzjoni li biha japplikaw dawk il-prezzijiet, inklużi r-remunerazzjoni u l-kundizzjonijiet offruti lill-aġenzija u lil servizzi awżiljarji oħra; kif ukoll

(b)

“rati tal-ajru” li għandhom jitħallsu għat-trasport tal-posta u tal-merkanzija u l-kundizzjonijiet li bihom japplikaw dawk il-prezzijiet, inklużi r-remunerazzjoni u l-kundizzjonijiet offruti lill-aġenzija u lil servizzi awżiljarji oħra.

Din id-definizzjoni tkopri, fejn hu xieraq, it-trasport bis-superfiċje b’rabta mat-trasport internazzjonali bl-ajru, u l-kundizzjonijiet li għalihom hija soġġetta l-applikazzjoni tan-nollijiet tal-ajru u tar-rati tal-ajru;

(25)

“Ftehim ta’ Assoċjazzjoni” tfisser il-Ftehim ta’ Assoċjazzjoni bejn l-Unjoni Ewropea u l-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika u l-Istati Membri tagħhom, minn naħa waħda, u l-Ukrajna, min-naħa l-oħra, magħmul fi Brussell fil-21 ta’ Marzu 2014 u s-27 ta’ Ġunju 2014, u kwalunkwe strument suċċessur;

(26)

“post ewlieni tan-negozju” tfisser l-uffiċċju ewlieni jew l-uffiċċju reġistrat ta’ trasportatur tal-ajru li fih jitwettqu l-funzjonijiet finanzjarji ewlenin u l-kontroll tal-operat, inkluża l-ġestjoni tal-ajrunavigabbilità kontinwa, tat-trasportatur tal-ajru;

(27)

“obbligu ta’ servizz pubbliku” tfisser kwalunkwe obbligu impost fuq it-trasportaturi tal-ajru sabiex, fuq rotta speċifikata, jkun żgurat il-forniment minimu ta’ servizzi tal-ajru skedati li jkunu jissodisfaw l-istandards stabbiliti tal-kontinwità, tar-regolarità, tal-prezz u tal-kapaċità minima, li t-trasportaturi tal-ajru ma jassumux li kieku kellhom iqisu biss l-interessi kummerċjali tagħhom. It-trasportaturi tal-ajru jistgħu jingħataw kumpens mill-Parti kkonċernata talli jkunu wettqu l-obbligi tas-servizz pubbliku;

(28)

“SESAR” tfisser il-Programm ta' Riċerka dwar il-Ġestjoni tat-Traffiku bl-Ajru tal-Ajru Uniku Ewropew (Single European Sky ATM Research Programme), li huwa l-element teknoloġiku tal-Ajru Uniku Ewropew u li l-għan tiegħu huwa li l-UE tingħata infrastruttura ta’ kontroll tat-traffiku bl-ajru li tkun effikaċi ħafna biex it-trasport bl-ajru jkun jista’ jiżviluppa b’mod sikur u ekoloġiku;

(29)

“sussidju” tfisser kwalunkwe kontribuzzjoni finanzjarja mogħtija minn gvern, korp pubbliku reġjonali jew xi organizzazzjoni pubblika oħra, jiġifieri fejn:

(a)

prattika ta’ gvern, korp pubbliku reġjonali jew organizzazzjoni pubblika oħra tinvolvi t-trasferiment dirett ta’ fondi bħal għotjiet, self jew infużjonijiet tal-ekwità, it-trasferiment dirett potenzjali ta’ fondi lill-kumpanija, it-teħid ta’ obbligazzjonijiet tal-kumpanija bħalma huma l-garanziji fuq is-self, l-injezzjonijiet tal-kapital, is-sjieda, il-protezzjoni kontra l-falliment jew l-assigurazzjoni;

(b)

dħul ta’ gvern, korp pubbliku reġjonali jew organizzazzjoni pubblika oħra li jkun dovut b’xi mod jinħafer jew ma jinġabarx jew jitnaqqas b’mod mhux xieraq;

(c)

gvern, korp pubbliku reġjonali jew organizzazzjoni pubblika oħra tipprovdi prodotti jew servizzi minbarra l-infrastruttura ġenerali, jew tixtri prodotti jew servizzi; jew

(d)

gvern, korp pubbliku reġjonali jew organizzazzjoni pubblika oħra tħallas lil mekkaniżmu ta’ finanzjament jew tqabbad jew tordna lil entità privata sabiex twettaq waħda jew iktar mit-tipi ta’ funzjonijiet imsemmijin fil-punti (a), (b) u (c), li normalment ikunu f’idejn il-gvern u li, fil-prattika, ma jkunux ivarjaw minn dawk il-prattiki li normalment isegwu l-gvernijiet;

u fejn ikun qed jingħata benefiċċju b’dan il-mod;

(30)

“territorju” tfisser, għall-Ukrajna, l-artijiet u l-ilmijiet territorjali li jmissu magħha li għandha taħt is-sovranità tagħha, u, għall-Unjoni Ewropea, l-artijiet (iż-żoni kontinentali u l-gżejjer), l-ilmijiet interni u l-ibħra territorjali fejn japplikaw it-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u taħt il-kundizzjonijiet stabbiliti f’dawk it-Trattati u fi kwalunkwe strument suċċessur;

(31)

“Ftehim dwar it-Tranżitu” tfisser il-Ftehim Internazzjonali tat-Tranżitu tas-Servizzi bl-Ajru magħmul f’Chicago fis-7 ta’ Diċembru 1944;

(32)

“imposta tal-utent” tfisser imposta addebitata fuq it-trasportaturi tal-ajru mill-awtorità kompetenti jew permess minn dik l-awtorità għall-użu, minn inġenji tal-ajru, l-ekwipaġġi tagħhom, il-passiġġieri, il-merkanzija u l-posta, ta’ faċilitajiet u servizzi relatati man-navigazzjoni bl-ajru (inkluż fil-każ ta’ titjiriet li jgħaddu minn fuq iż-żona), mal-kontroll tat-traffiku tal-ajru, u mas-sigurtà tal-ajruport u tal-avjazzjoni.

Artikolu 3

Implimentazzjoni tal-Ftehim

1.   Il-Partijiet għandhom jieħdu l-miżuri x-xierqa kollha, kemm jekk ikunu ġenerali u kemm jekk ikunu partikolari, sabiex jiżguraw li jintlaħqu l-obbligi li joriġinaw minn dan il-Ftehim, u għandhom jevitaw kwalunkwe miżura li tista’ tipperikola b’xi mod il-kisba tal-objettivi ta’ dan il-Ftehim.

2.   L-implimentazzjoni tal-miżuri msemmija fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu għandha tkun mingħajr preġudizzju għad-drittijiet u l-obbligi ta’ kwalunkwe Parti li joħorġu mill-parteċipazzjoni tagħha f’organizzazzjonijiet internazzjonali u/jew fi ftehimiet internazzjonali, partikolarment il-Konvenzjoni u l-Ftehim dwar it-Tranżitu.

3.   Huma u japplikaw il-miżuri tal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, il-Partijiet għandhom, fil-kamp ta' applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim:

(a)

jabolixxu l-miżuri unilaterali kollha amministrattivi, tekniċi jew oħrajn li jistgħu jikkostitwixxu restrizzjoni indiretta u li jista’ jkollhom effetti diskriminatorji fuq il-forniment tas-servizzi bl-ajru skont dan il-Ftehim; kif ukoll

(b)

jevitaw li jimplimentaw miżuri leġiżlattivi, amministrattivi jew tekniċi li jistgħu jwasslu għal diskriminazzjoni kontra nazzjonali jew kumpaniji jew impriżi tal-Parti l-oħra fil-forniment ta’ servizzi taħt dan il-Ftehim.

Artikolu 4

Non-diskriminazzjoni

Fil-kamp ta' applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim, u mingħajr preġudizzju għal kwalunkwe dispożizzjoni speċjali fih, kwalunkwe diskriminazzjoni fuq il-bażi tan-nazzjonalità għandha tkun ipprojbita.

TITOLU II

KOOPERAZZJONI REGOLATORJA

Artikolu 5

Prinċipji ġenerali tal-kooperazzjoni regolatorja

1.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw bil-mezzi kollha possibbli biex jiżguraw l-inkorporazzjoni progressiva fil-leġiżlazzjoni tal-Ukrajna tar-rekwiżiti u l-istandards tal-atti tal-Unjoni Ewropea elenkati fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim, kif ukoll l-implimentazzjoni, min-naħa tal-Ukrajna, ta' dawn id-dispożizzjonijiet permezz:

(a)

ta’ konsultazzjonijiet perjodiċi, fil-qafas tal-Kumitat Konġunt imsemmi fl-Artikolu 29 ta’ dan il-Ftehim (“Kumitat Konġunt”), dwar l-interpretazzjoni tal-atti tal-Unjoni Ewropea elenkati fl-Anness 1 ta’ dan il-Ftehim relatati mas-sikurezza u s-sigurtà tal-avjazzjoni, mal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, mal-protezzjoni ambjentali, mal-aċċess għas-suq u kwistjonijiet anċillari, ma’ kwistjonijiet soċjali, mal-protezzjoni tal-konsumaturi u ma’ oqsma oħra koperti minn dan il-Ftehim;

(b)

tal-forniment ta' assistenza adegwata f'oqsma speċifiċi identifikati mill-Partijiet;

(c)

ta’ konsultazzjonijiet u l-iskambju ta’ informazzjoni dwar leġiżlazzjoni ġdida skont l-Artikolu 15 ta’ dan il-Ftehim.

2.   L-Ukrajna għandha tadotta l-miżuri meħtieġa biex tintegra fis-sistema legali tal-Ukrajna, u timplimenta, ir-rekwiżiti u l-istandards tal-atti tal-Unjoni Ewropea elenkati fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim f’konformità mal-arranġamenti tranżizzjonali speċifikati fl-Artikolu 33 u l-Anness III relatat ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jinfurmaw lil xulxin dwar l-awtoritajiet rispettivi tagħhom li huma responsabbli għall-qasam tas-sorveljanza tas-sikurezza, tal-ajrunavigabbiltà, tal-liċenzjar tat-trasportaturi tal-ajru, tal-kwistjonijiet marbutin mal-ajruporti, tas-sigurtà tal-avjazzjoni, tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, tal-investigazzjoni tal-aċċidenti u l-inċidenti, tal-istabbiliment tan-navigazzjoni bl-ajru u tal-imposti tal-ajruporti mingħajr dewmien permezz tal-Kumitat Konġunt.

Artikolu 6

Konformità mal-liġijiet u r-regolamenti

1.   Meta inġenju tal-ajru jidħol fi jew joħroġ mit-territorju ta’ Parti waħda jew ikun fih, it-trasportaturi tal-ajru tal-Parti l-oħra għandhom josservaw kemm il-liġijiet u r-regolamenti li huma applikabbli f’dak it-territorju u li jikkonċernaw id-dħul fit-territorju tagħha jew it-tluq minnu ta’ inġenju tal-ajru li jkun qed iwettaq it-trasport bl-ajru u kemm dawk dwar l-operat u n-navigazzjoni tal-inġenji tal-ajru.

2.   Waqt id-dħul fit-territorju ta’ waħda mill-Partijiet, ġewwa fih, jew waqt it-tluq minnu, il-liġijiet u r-regolamenti applikabbli f’dak it-territorju li jkunu relatati mad-dħul fit-territorju tagħha jew mat-tluq minnu ta’ passiġġieri, membri tal-ekwipaġġ jew merkanzija fuq l-inġenji tal-ajru (inklużi r-regolamenti relatati mad-dħul, il-permessi, l-immigrazzjoni, il-passaporti, id-dwana u l-kwarantina jew, fil-każ tal-posta, ir-regolamenti postali) għandhom jiġu osservati minn, jew f’isem, it-tali passiġġieri, membri tal-ekwipaġġ jew merkanzija tat-trasportaturi tal-ajru tal-Parti l-oħra.

Artikolu 7

Sikurezza tal-avjazzjoni

1.   Suġġetti għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom dwar ir-rekwiżiti u l-istandards marbutin mas-sikurezza tal-avjazzjoni speċifikata fil-Parti C tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim, taħt il-kundizzjonijiet stipulati f’dan l-Artikolu.

2.   Filwaqt li tkompli twettaq il-funzjonijiet u l-kompiti tal-Istat tad-disinn, tal-manifattura, tar-reġistrazzjoni u tal-operatur, kif previst mill-Konvenzjoni, l-Ukrajna għandha tinkorpora fil-leġiżlazzjoni tagħha r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu u timplimentahom effettivament, skont id-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva min-naħa tal-Ukrajna tal-leġiżlazzjoni tagħha adottata bil-għan li jinkorporaw ir-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu. Għal dan il-għan, l-Ukrajna għandha tkun involuta fil-ħidma tal-EASA bħala osservatur mid-data tad-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim, kif previst fl-Anness VI ta’ dan il-Ftehim.

4.   Biex jiżguraw l-operat ta’ servizzi miftiehma taħt il-punti (a), (b), (c) u (d) tal-Artikolu 16(1) ta’ dan il-Ftehim, kull Parti għandha tirrikonoxxi bħala validi ċ-ċertifikati tal-ajrunavigabbiltà, iċ-ċertifikati ta’ kompetenza u l-liċenzji maħruġa jew ivvalidati mill-Parti l-oħra u li jkun għadhom fis-seħħ, sakemm ir-rekwiżiti għal dawn iċ-ċertifikati jew il-liċenzji jkunu tal-inqas ugwali għall-istandards minimi li jistgħu jiġu stabbiliti skont il-Konvenzjoni.

5.   Ir-rikonoxximent, min-naħa tal-Istati Membri tal-UE, ta’ ċertifikati maħruġin mill-Ukrajna u msemmijin fit-Taqsima 1 tal-Anness IV ta’ dan il-Ftehim għandu jiġi deċiż skont id-dispożizzjonijiet stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

6.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jaslu għall-konverġenza tas-sistemi ta’ ċertifikazzjoni fl-oqsma tal-ajrunavigabbiltà inizjali u kontinwa.

7.   Il-Partijiet għandhom jiżguraw li meta inġenju tal-ajru reġistrat f’Parti waħda li dwaru jkun hemm suspett li dan ma jkunx konformi mal-istandards internazzjonali dwar is-sikurezza tal-avjazzjoni stabbiliti skont il-Konvenzjoni, jinżel f’ajruporti miftuħa għat-traffiku internazzjonali tal-ajru fit-territorju tal-Parti l-oħra, dan għandhom isirulu spezzjonijiet fir-rampa abbord jew madwaru mill-awtoritajiet kompetenti ta’ dik il-Parti l-oħra. Dawn l-ispezzjonijiet isiru biex ikunu vverifikati kemm il-validità tad-dokumenti tal-inġenju tal-ajru u tal-ekwipaġġ tiegħu, u kemm il-kundizzjonijiet viżibbli tal-inġenju tal-ajru u tat-tagħmir tiegħu.

8.   Il-Partijiet għandhom jiskambjaw l-informazzjoni, inkluż dik dwar kwalunkwe sejba, identifikata matul l-ispezzjonijiet fir-rampa mwettqin skont il-paragrafu 7 ta’ dan l-Artikolu permezz tal-mezzi rilevanti.

9.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti jistgħu jitolbu konsultazzjonijiet mal-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra fi kwalunkwe ħin dwar l-istandards tas-sikurezza tal-Parti l-oħra, inklużi f’oqsma minbarra dawk koperti mill-atti msemmija fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim, jew fuq is-sejbiet identifikati matul l-ispezzjonijiet fir-rampa. It-tali konsultazzjonijiet għandhom jitwettqu fi żmien 30 jum minn meta ssir it-talba.

10.   Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jinftiehem li jillimita l-awtorità ta’ Parti sabiex tieħu l-miżuri kollha xierqa u immedjati kull meta taċċerta ruħha li inġenju tal-ajru, prodott jew servizz jista’:

(a)

jonqos milli jilħaq l-istandards minimi stabbiliti skont il-Konvenzjoni jew ir-rekwiżiti u l-istandards speċifikati fil-Parti C tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim, skont liema minn dawn ikunu applikabbli;

(b)

iwassal għal tħassib serju — stabbilit bl-ispezzjoni msemmija fil-paragrafu 7 ta’ dan l-Artikolu — li l-inġenju tal-ajru jew it-tħaddim tiegħu ma jkunx konformi mal-istandards minimi stabbiliti skont il-Konvenzjoni jew ir-rekwiżiti u l-istandards speċifikati fil-Parti C tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim, skont liema minn dawn ikunu applikabbli; jew

(c)

iwassal għal tħassib serju li jkun hemm nuqqas ta’ manutenzjoni u ta’ amministrazzjoni effettiva tal-istandards minimi stabbiliti skont il-Konvenzjoni jew ir-rekwiżiti u l-istandards speċifikati fil-Parti C tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim, skont liema minn dawn ikunu applikabbli.

11.   Fejn Parti waħda tieħu azzjoni skont il-paragrafu 10 ta’ dan l-Artikolu, din għandha tinforma minnufih lill-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra dwar it-teħid tat-tali azzjoni u għandha tagħti r-raġunijiet għal dan.

12.   Fejn il-miżuri meħudin biex jiġi applikat il-paragrafu 10 ta’ dan l-Artikolu ma jitwaqqfux minkejja li l-bażi biex dawn jittieħdu ma tkunx għadha teżisti, kwalunkwe Parti tista’ tirreferi din il-kwistjoni lill-Kumitat Konġunt.

13.   Kwalunkwe emenda fil-liġi nazzjonali fir-rigward tal-istatus tal-awtoritajiet kompetenti tal-Ukrajna jew ta’ kwalunkwe awtorità kompetenti tal-Istati Membri tal-UE għandha tiġi nnotifikata mingħajr dewmien mill-Parti kkonċernata lill-Partijiet l-oħra.

Artikolu 8

Sigurtà tal-avjazzjoni

1.   L-Ukrajna għandha tinkorpora fil-leġiżlazzjoni tagħha d-dispożizzjonijiet li jinsabu fil-Parti II tad-Dokument 30 tal-Konferenza Ewropea tal-Avjazzjoni Ċivili (ECAC, European Civil Aviation Conference) u timplimentahom b’mod effettiv, skont id-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim. Fil-kuntest tal-valutazzjonijiet previsti fl-Artikolu 33(2) ta’ dan il-Ftehim, l-ispetturi tal-Kummissjoni Ewropea jistgħu jipparteċipaw bħala osservaturi fl-ispezzjonijiet imwettqin mill-awtoritajiet kompetenti tal-Ukrajna f’ajruporti li jinsabu fit-territorju tal-Ukrajna, skont mekkaniżmu miftiehem miż-żewġ Partijiet. Dan il-Ftehim għandu jkun mingħajr preġudizzju għad-drittijiet u l-obbligi tal-Ukrajna u tal-Istati Membri tal-UE taħt l-Anness 17 tal-Konvenzjoni.

2.   Minħabba li l-garanzija tas-sikurezza għall-inġenji tal-ajru ċivili, għall-passiġġieri u għall-ekwipaġġ tagħhom hija prerekwiżit fundamentali għall-operat tas-servizzi internazzjonali bl-ajru, il-Partijiet jaffermaw mill-ġdid l-obbligi reċiproki tagħhom li jipprovdu għas-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili kontra atti ta’ interferenza illegali, u partikolarment l-obbligi tagħhom taħt il-Konvenzjoni, il-Konvenzjoni dwar ir-Reati u Ċerti Atti Oħra li Jsiru Abbord l-Inġenju tal-Ajru, iffirmata f’Tokjo fl-14 ta’ Settembru 1963, il-Konvenzjoni għat-Trażżin ta’ Ħtif Illegali ta’ Inġenji tal-Ajru, iffirmata f’The Hague fis-16 ta’ Diċembru 1970, il-Konvenzjoni għat-Trażżin ta’ Atti Illegali kontra s-Sikurezza tal-Avjazzjoni Ċivili, iffirmata f’Montreal fit-23 ta’ Settembru 1971, il-Protokoll għat-Trażżin ta’ Atti Illegali ta’ Vjolenza fl-Ajruporti li Jservu l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, iffirmat f’Montreal fl-24 ta’ Frar 1988 u l-Konvenzjoni dwar l-Immarkar ta’ Bombi tal-Plastik għal Għanijiet ta’ Skoperta, iffirmata f’Montreal fl-1 ta’ Marzu 1991, bil-kundizzjoni li ż-żewġ Partijiet ikunu firmatarji ta’ dawn il-konvenzjonijiet, kif ukoll taħt il-konvenzjonijiet u l-protokolli l-oħra kollha li jikkonċernaw is-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili li tagħhom iż-żewġ Partijiet ikunu firmatarji.

3.   Fuq talba, il-Partijiet għandhom jipprovdu l-għajnuna kollha meħtieġa lil xulxin biex ikunu evitati atti ta’ ħtif illegali ta’ inġenji tal-ajru ċivili u atti illegali oħrajn kontra s-sikurezza ta’ dawn l-inġenji tal-ajru, il-passiġġieri u l-ekwipaġġ tagħhom, l-ajruporti u l-faċilitajiet tan-navigazzjoni bl-ajru, u kwalunkwe theddida oħra li jista’ jkun hemm għas-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili.

4.   Fir-relazzjonijiet reċiproki tagħhom, il-Partijiet għandhom jaġixxu b’mod li jkun konformi mal-Istandards tas-sigurtà tal-avjazzjoni u, safejn ikunu japplikawhom, mal-Prattiki Rrakkomandati stabbiliti mill-Organizzazzjoni tal-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali (ICAO) u li jidhru bħala Annessi tal-Konvenzjoni, safejn dawn id-dispożizzjonijiet dwar is-sigurtà jkunu japplikaw għall-Partijiet. Iż-żewġ Partijiet għandhom jitolbu lill-operaturi tal-inġenji tal-ajru tar-reġistru tagħhom, lill-operaturi li jkollhom il-post prinċipali tan-negozju tagħhom jew ir-residenza permanenti tagħhom fit-territorju tagħhom u lill-operaturi tal-ajruporti fit-territorju tagħhom, biex jaġixxu f’konformità mat-tali dispożizzjonijiet tas-sigurtà tal-avjazzjoni.

5.   Kull Parti għandha tiżgura li fit-territorju tagħha jittieħdu miżuri effettivi biex l-avjazzjoni ċivili titħares minn atti ta’ interferenza illegali, inkluż, iżda mhux esklussivament, il-verifiki fuq il-passiġġieri u l-bagalji li dawn iġorru magħhom fil-kabina, il-verifiki fuq il-bagalji li jkun hemm fl-istiva u l-kontrolli tas-sigurtà fuq il-merkanzija u l-posta qabel ma dawn jitilgħu abbord jew jitgħabbew fuq l-inġenju tal-ajru, kif ukoll il-kontrolli tas-sigurtà fuq il-provvisti għal matul it-titjira u l-provvisti tal-ajruport u l-kontroll tal-aċċess u l-verifiki ta' persuni minbarra l-passiġġieri mad-dħul tagħhom f’żoni ristretti tas-sigurtà. Dawk il-miżuri għandhom jiġu aġġustati kif meħtieġ, sabiex jindirizzaw il-vulnerabbiltajiet u t-theddid fl-avjazzjoni ċivili. Kull Parti taqbel li t-trasportaturi tal-ajru tagħha jistgħu jintalbu josservaw id-dispożizzjonijiet tas-sigurtà tal-avjazzjoni msemmija fil-paragrafu 4 ta’ dan l-Artikolu li jkunu meħtieġa mill-Parti l-oħra għad-dħul fit-territorju ta’ dik il-Parti l-oħra jew għat-tluq minnu jew waqt li inġenju tal-ajru jkun fih.

6.   Kull Parti għandha wkoll tqis b’mod pożittiv kwalunkwe talba mill-Parti l-oħra għal miżuri tas-sigurtà speċjali li jkunu raġonevoli sabiex jilqgħu għal xi theddida partikolari. Ħlief fejn dan ma jkunx raġonevolment possibbli fil-każ ta’ emerġenza, kull Parti se tinforma lill-Parti l-oħra bil-quddiem bi kwalunkwe miżura tas-sigurtà speċjali li beħsiebha tintroduċi li jista’ jkollha impatt finanzjarju jew operattiv sinifikanti fuq is-servizzi tat-trasport bl-ajru pprovduti skont dan il-Ftehim. Kwalunkwe Parti tista’ titlob laqgħa tal-Kumitat Konġunt biex ikunu diskussi miżuri tas-sigurtà bħal dawn, kif previst fl-Artikolu 29 ta’ dan il-Ftehim.

7.   Meta jseħħ inċident jew meta jkun hemm theddida ta’ inċident ta’ ħtif illegali ta’ inġenji tal-ajru ċivili jew atti illegali oħrajn kontra s-sikurezza tat-tali inġenji tal-ajru, tal-passiġġieri u tal-ekwipaġġi tagħhom, tal-ajruporti jew tal-faċilitajiet tan-navigazzjoni bl-ajru, il-Partijiet għandhom jgħinu lil xulxin billi jiffaċilitaw il-komunikazzjonijiet u l-miżuri x-xierqa l-oħra maħsubin biex itemmu malajr u bla periklu t-tali inċident jew it-tali theddida.

8.   Kull Parti għandha tieħu l-miżuri kollha possibbli li hija tqis bħala prattiċi biex tiżgura li inġenju tal-ajru li jkun soġġett għal att ta’ ħtif illegali jew atti oħra ta’ interferenza illegali u li jkun fuq l-art fit-territorju tagħha jinżamm fuq l-art sakemm ikun meħtieġ it-tluq tiegħu minħabba l-obbligu imperattiv li tiġi protetta l-ħajja umana. Kull meta jkun prattiku, dawn il-miżuri għandhom jittieħdu abbażi ta’ konsultazzjonijiet reċiproki.

9.   Meta Parti jkollha raġunijiet biżżejjed biex temmen li l-Parti l-oħra ma tkunx segwiet id-dispożizzjonijiet tas-sigurtà tal-avjazzjoni ta’ dan l-Artikolu, dik il-Parti għandha titlob li jsiru konsultazzjonijiet immedjati mal-Parti l-oħra.

10.   Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 19 ta’ dan il-Ftehim, in-nuqqas li jintlaħaq ftehim sodisfaċenti fi żmien 15-il ġurnata mid-data ta’ tali talba għandu jwassal biex jiġu miżmuma, revokati jew limitati l-awtorizzazzjonijiet operatorji ta’ trasportatur tal-ajru wieħed jew aktar tat-tali Parti l-oħra, jew biex jiġu imposti ċerti kundizzjonijiet fuq it-tali awtorizzazzjonijiet.

11.   F’każ ta’ theddida immedjata u straordinarja, Parti tista’ tieħu azzjoni interim qabel ma jiskadi l-perjodu ta’ 15-il ġurnata.

12.   Kwalunkwe azzjoni li tittieħed skont il-paragrafu 10 jew 11 ta’ dan l-Artikolu għandha titwaqqaf hekk kif il-Parti l-oħra tikkonforma mad-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 9

Ġestjoni tat-traffiku tal-ajru

1.   Suġġetti għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom dwar ir-rekwiżiti u l-istandards marbutin mal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru speċifikata fil-Parti B tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim, taħt il-kundizzjonijiet stipulati f’dan l-Artikolu.

2.   L-Ukrajna għandha tinkorpora fil-leġiżlazzjoni tagħha r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu u timplimentahom b’mod effettiv, skont id-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qasam tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, sabiex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva min-naħa tal-Ukrajna tal-leġiżlazzjoni tagħha adottata bil-għan li jiġu inkorporati r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, kif ukoll bil-għan li jiġi estiż l-Ajru Uniku Ewropew għall-Ukrajna sabiex jissaħħu l-istandards attwali tas-sikurezza u l-effiċjenza ġenerali tat-tħaddim ġenerali tat-traffiku tal-ajru fl-Ewropa u sabiex jiġu ottimizzati l-kapaċitajiet tal-kontroll tat-traffiku tal-ajru, jiġi mminimizzat id-dewmien u tiżdied l-effiċjenza ambjentali.

4.   Għal dan il-għan, l-Ukrajna għandha tkun involuta bħala osservatur fil-Kumitat dwar Ajru Uniku mid-data tad-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim u l-entitajiet kompetenti u/jew l-awtoritajiet Ukrajni għandhom ikunu assoċjati fuq bażi mhux diskriminatorja, permezz tal-koordinazzjoni x-xierqa rigward is-SESAR, skont il-leġiżlazzjoni rilevanti.

5.   Il-Kumitat Konġunt għandu jkun responsabbli għall-monitoraġġ u l-iffaċilitar tal-kooperazzjoni fil-qasam tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru.

6.   Sabiex jiffaċilitaw l-applikazzjoni tal-leġiżlazzjoni dwar l-Ajru Uniku Ewropew:

(a)

l-Ukrajna għandha tieħu l-miżuri meħtieġa biex taġġusta l-istrutturi istituzzjonali tagħha tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru għall-Ajru Uniku Ewropew; kif ukoll

(b)

l-Unjoni Ewropea għandha tiffaċilita l-parteċipazzjoni tal-Ukrajna f’attivitajiet operattivi fl-oqsma tas-servizzi tan-navigazzjoni bl-ajru, tal-użu tal-ispazju tal-ajru u tal-interoperabbiltà li joriġinaw mill-Ajru Uniku Ewropew.

7.   Dan il-Ftehim għandu jkun mingħajr preġudizzju għad-drittijiet u l-obbligi tal-Ukrajna skont il-Konvenzjoni, kif ukoll għall-ftehimiet reġjonali tan-navigazzjoni bl-ajru fis-seħħ u approvati mill-Kunsill tal-ICAO. Wara d-dħul fis-seħħ ta’ dan il-Ftehim, kwalunkwe ftehim reġjonali sussegwenti jenħtieġ jikkonforma mad-dispożizzjonijiet tiegħu.

8.   Bil-għan li jinżamm livell għoli ta’ sikurezza sabiex dan jimmassimizza l-kapaċità tal-ispazju tal-ajru u l-effiċjenza tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru u suġġetta għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim, l-Ukrajna għandha torganizza l-ispazju tal-ajru li jaqa’ taħt ir-responsabbiltà tagħha f’konformità mar-rekwiżiti tal-UE dwar l-istabbiliment ta’ blokok ta’ spazju tal-ajru funzjonali (FABs), kif imsemmi fil-Parti B tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim.

Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jikkunsidraw il-possibbiltà li l-ispazju tal-ajru li jaqa’ taħt ir-responsabbiltà tal-Ukrajna jiġi integrat fi blokk ta’ spazju tal-ajru funzjonali, f’konformità mal-leġiżlazzjoni tal-UE u filwaqt li jitqiesu l-benefiċċji operattivi ta’ integrazzjoni bħal din.

9.   Ir-rikonoxximent, min-naħa tal-Istati Membri tal-UE, taċ-ċertifikati rilevanti maħruġin mill-Ukrajna u msemmijin fit-Taqsima 2 tal-Anness IV ta’ dan il-Ftehim għandu jiġi deċiż skont l-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 10

Ambjent

1.   Il-Partijiet jirrikonoxxu l-importanza li jħarsu l-ambjent waqt li jkunu qed jiżviluppaw u jimplimentaw il-politika tal-avjazzjoni. Il-Partijiet jirrikonoxxu li hija meħtieġa azzjoni globali, reġjonali, nazzjonali u/jew lokali effettiva biex l-impatt tal-avjazzjoni ċivili fuq l-ambjent jiġi minimizzat.

2.   Suġġetti għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom dwar ir-rekwiżiti u l-istandards dwar l-ambjent speċifikata fil-Parti D tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim, taħt il-kundizzjonijiet stipulati f’dan l-Artikolu.

3.   L-Ukrajna għandha tinkorpora fil-leġiżlazzjoni tagħha r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu u timplimentahom b’mod effettiv, skont id-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva min-naħa tal-Ukrajna tal-leġiżlazzjoni tagħha adottata bil-għan li jiġu inkorporati r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu, filwaqt li jirrikonoxxu l-importanza li jaħdmu flimkien, u sabiex iqisu, fil-qafas ta’ diskussjonijiet multilaterali, l-effetti tal-avjazzjoni fuq l-ambjent, u biex jiżguraw li kwalunkwe miżura ta’ mitigazzjoni tkun konsistenti b’mod sħiħ mal-objettivi ta’ dan il-Ftehim.

5.   Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jinftiehem li jillimita l-awtorità tal-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti milli jieħdu l-miżuri x-xierqa kollha biex jevitaw jew inkella jindirizzaw l-impatti ambjentali tat-trasport bl-ajru, sakemm dawn il-miżuri jiġu applikati mingħajr distinzjoni ta’ nazzjonalità u ma jikkontradixxux id-drittijiet u l-obbligi tal-Partijiet skont il-liġijiet internazzjonali.

Artikolu 11

Protezzjoni tal-konsumaturi

1.   Suġġetti għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness II ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom dwar ir-rekwiżiti u l-istandards relatati mal-protezzjoni tal-konsumaturi speċifikata fil-Parti F tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim.

2.   L-Ukrajna għandha tinkorpora fil-leġiżlazzjoni tagħha r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu u timplimentahom b’mod effettiv, skont id-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva min-naħa tal-Ukrajna tal-leġiżlazzjoni tagħha adottata bil-għan li jiġu inkorporati r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu.

4.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw ukoll biex jiżguraw il-ħarsien tad-drittijiet tal-konsumaturi li jirriżultaw minn dan il-Ftehim.

Artikolu 12

Kooperazzjoni industrijali

1.   Il-Partijiet għandhom jimmiraw li jsaħħu l-kooperazzjoni industrijali, partikolarment permezz:

(i)

tal-iżvilupp ta' rabtiet kummerċjali bejn il-manifatturi fil-qasam tal-avjazzjoni taż-żewġ naħat;

(ii)

tal-promozzjoni u l-iżvilupp ta’ proġetti konġunti li jimmiraw li jiżviluppaw b’mod sostenibbli s-settur tat-trasport bl-ajru, inkluża l-infrastruttura tiegħu;

(iii)

tal-kooperazzjoni teknika għall-implimentazzjoni tal-istandards tal-UE;

(iv)

tal-promozzjoni ta' opportunitajiet għall-manifatturi u d-disinjaturi fil-qasam tal-avjazzjoni; kif ukoll

(v)

tal-promozzjoni tal-investiment fil-kamp ta' applikazzjoni ta' dan il-Ftehim.

2.   Dan il-Ftehim għandu jkun mingħajr preġudizzju għall-istandards tekniċi u industrijali eżistenti fl-Ukrajna għall-manifattura tal-inġenji tal-ajru u tal-komponenti tagħhom li mhumiex koperti mill-Anness I ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Kumitat Konġunt għandu jimmonitorja u jiffaċilita l-proċess ta’ kooperazzjoni industrijali.

Artikolu 13

Sistemi ta’ riżervazzjoni kompjuterizzati

1.   Suġġetti għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom dwar ir-rekwiżiti u l-istandards relatati mas-sistemi ta’ riżervazzjoni kompjuterizzati speċifikata fil-Parti G tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim. Il-Partijiet għandhom jiggarantixxu aċċess ħieles mis-sistemi ta’ riżervazzjoni kompjuterizzati ta' Parti waħda għas-suq tal-Parti l-oħra.

2.   L-Ukrajna għandha tinkorpora fil-leġiżlazzjoni tagħha r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu u timplimentahom b’mod effettiv, skont id-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva min-naħa tal-Ukrajna tal-leġiżlazzjoni tagħha adottata bil-għan li jiġu inkorporati r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 14

Aspetti soċjali

1.   Suġġetti għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jaġixxu f’konformità mal-leġiżlazzjoni rispettiva tagħhom dwar ir-rekwiżiti u l-istandards relatati mal-aspetti soċjali speċifikata fil-Parti E tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim.

2.   L-Ukrajna għandha tadotta l-miżuri meħtieġa biex tinkorpora fil-leġiżlazzjoni tagħha r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu u timplimentahom b’mod effettiv, skont id-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw biex jiżguraw l-implimentazzjoni effettiva min-naħa tal-Ukrajna tal-leġiżlazzjoni tagħha adottata bil-għan li jiġu inkorporati r-rekwiżiti u l-istandards imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 15

Leġiżlazzjoni ġdida

1.   Dan il-Ftehim għandu jkun mingħajr preġudizzju għad-dritt ta’ kull Parti, suġġett għall-konformità mal-prinċipju tan-nondiskriminazzjoni u mad-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu u tal-Artikolu 4 ta’ dan il-Ftehim, li tadotta b’mod unilaterali leġiżlazzjoni ġdida jew li temenda l-leġiżlazzjoni eżistenti tagħha fil-qasam tat-trasport bl-ajru jew f’qasam assoċjat imsemmija fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim.

2.   Meta waħda mill-Partijiet tkun qed tqis l-adozzjoni ta’ leġiżlazzjoni ġdida li taqa’ fil-kamp ta' applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim jew emenda għal-leġiżlazzjoni tagħha, din għandha tinforma lill-Parti l-oħra. Fuq talba ta’ kwalunkwe Parti, il-Kumitat Konġunt għandu, fi żmien xahrejn minn meta ssir it-talba, iwettaq skambju tal-ideat fuq l-implikazzjonijiet li din il-leġiżlazzjoni jew l-emenda l-ġdida jista’ jkollha fuq it-tħaddim tajjeb ta’ dan il-Ftehim.

3.   Il-Kumitat Konġunt għandu:

(a)

jadotta deċiżjoni li tirrevedi l-Anness I ta’ dan il-Ftehim biex jintegra fih, jekk ikun meħtieġ fuq il-bażi tar-reċiproċità, il-leġiżlazzjoni jew l-emenda l-ġdida kkonċernata;

(b)

jadotta deċiżjoni fis-sens li l-leġiżlazzjoni jew l-emenda l-ġdida kkonċernata għandha titqies bħala konformi ma’ dan il-Ftehim; jew

(c)

jirrakkomanda kwalunkwe miżura oħra li għandha tiġi adottata f’perjodu taż-żmien raġonevoli, biex ikun żgurat it-tħaddim tajjeb ta’ dan il-Ftehim.

TITOLU III

DISPOŻIZZJONIJIET EKONOMIĊI

Artikolu 16

Għoti ta’ drittijiet

1.   Kull Parti għandha tagħti lill-Parti l-oħra, f’konformità mal-Annessi II u III ta’ dan il-Ftehim, id-drittijiet li ġejjin għat-twettiq tat-trasport internazzjonali bl-ajru mit-trasportaturi tal-ajru tal-Parti l-oħra:

(a)

id-dritt li jtiru fuq it-territorju tagħha mingħajr inżul;

(b)

id-dritt li jieqfu fit-territorju tagħha għal kwalunkwe għan għajr dak li jgħabbu fuq l-ajruplani jew li jniżżlu minnhom passiġġieri, bagalji, merkanzija u/jew posta waqt it-trasport bl-ajru (għanijiet mhux tat-traffiku);

(c)

id-dritt li, waqt l-operat ta’ servizz miftiehem fuq rotta speċifikata, isiru waqfiet fit-territorju tagħha biex ikun jista’ jibda jew jintemm it-traffiku internazzjonali tal-passiġġieri, tal-merkanzija u/jew tal-posta, separatament jew f’kombinament; kif ukoll

(d)

id-drittijiet li huma speċifikati b’mod ieħor f’dan il-Ftehim.

2.   Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jitqies li qed jagħti lit-trasportaturi tal-ajru tal-Ukrajna d-dritt li jtellgħu abbord, fit-territorju ta’ xi Stat Membru tal-UE, passiġġieri, bagalji, merkanzija u/jew posta li jinġarru bi ħlas lejn punt ta’ destinazzjoni ieħor fit-territorju ta’ dak l-Istat Membru.

Artikolu 17

Awtorizzazzjoni operatorja u permess tekniku

Hekk kif jirċievu l-applikazzjonijiet għall-awtorizzazzjoni operatorja jew għall-permess tekniku minn trasportatur tal-ajru ta' Parti minnhom, li jenħtieġ jiġu sottomessi fil-forma u l-manjiera preskritti għall-awtorizzazzjonijiet operatorji jew għall-permessi tekniċi, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra għandhom jagħtu l-awtorizzazzjonijiet ix-xierqa bl-inqas dewmien possibbli, sakemm:

(a)

għal trasportatur tal-ajru tal-Ukrajna:

(i)

it-trasportatur tal-ajru jkollu l-post ewlieni tan-negozju tiegħu fl-Ukrajna u jkollu liċenzja operatorja valida f’konformità mal-liġijiet applikabbli tal-Ukrajna;

(ii)

l-Ukrajna tkun teżerċita u żżomm kontroll regolatorju effettiv fuqu u l-awtorità kompetenti rilevanti tkun identifikata b’mod ċar; u

(iii)

sakemm ma jkunx stabbilit mod ieħor taħt l-Artikolu 20 ta’ dan il-Ftehim, it-trasportatur tal-ajru jkun, direttament jew bi sjieda maġġoritarja, il-proprjetà ta’, u jkun ikkontrollat effettivament minn, l-Ukrajna u/jew in-nazzjonali tagħha;

(b)

għal trasportatur tal-ajru tal-Unjoni Ewropea:

(i)

it-trasportatur tal-ajru jkollu l-post ewlieni tan-negozju tiegħu fit-territorju ta' Stat Membru tal-UE skont it-Trattati tal-UE u huwa jkollu liċenzja operatorja valida f’konformità mal-liġijiet applikabbli tal-Unjoni Ewropea;

(ii)

l-Istat Membru tal-UE li jkun responsabbli għall-ħruġ taċ-Ċertifikat tal-Operaturi tal-Ajru tiegħu jkun jeżerċita u jżomm kontroll regolatorju effettiv fuqu u l-awtorità kompetenti rilevanti tkun identifikata b’mod ċar; u

(iii)

sakemm ma jkunx stabbilit mod ieħor taħt l-Artikolu 20 ta’ dan il-Ftehim, it-trasportatur tal-ajru jkun, direttament jew bi sjieda maġġoritarja, il-proprjetà ta’, u jkun ikkontrollat effettivament minn, Stat Membru wieħed jew aktar tal-UE u/jew in-nazzjonali tagħhom jew Stati oħra elenkati fl-Anness V ta’ dan il-Ftehim u/jew in-nazzjonali tagħhom;

(c)

it-trasportatur tal-ajru jkun jissodisfa l-kundizzjonijiet preskritti fil-liġijiet u r-regolamenti msemmijin fl-Artikolu 6 ta’ dan il-Ftehim; u

(d)

ikunu qed jitħarsu u jiġu amministrati d-dispożizzjonijiet stabbiliti fl-Artikoli 7 u 8 ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 18

Rikonoxximent reċiproku ta’ deċiżjonijiet regolatorji fir-rigward tal-adegwatezza tat-trasportaturi tal-ajru u tan-nazzjonalità tagħhom

1.   Hekk kif jirċievu applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni operatorja jew għall-permess tekniku minn trasportatur tal-ajru ta’ Parti minnhom, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra għandhom jirrikonoxxu kwalunkwe deċiżjoni dwar l-adegwatezza jew in-nazzjonalità li tkun ittieħdet mill-awtoritajiet kompetenti tal-ewwel Parti fir-rigward ta’ dak it-trasportatur tal-ajru daqs li kieku din id-deċiżjoni tkun ittieħdet mill-awtoritajiet kompetenti tagħha stess, mingħajr ma toqgħod tinvestiga aktar dwar tali kwistjonijiet, ħlief hekk kif previst fil-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu.

2.   Jekk, wara li jirċievu applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni operatorja jew għall-permess tekniku minn trasportatur tal-ajru, jew wara li tingħata t-tali awtorizzazzjoni operatorja jew jingħata t-tali permess tekniku, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti li tirċievi l-applikazzjoni jkollhom raġuni speċifika ta’ preokkupazzjoni, minkejja d-deċiżjoni tal-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra, il-kundizzjonijiet preskritti fl-Artikolu 17 ta’ dan il-Ftehim għall-għoti tal-awtorizzazzjonijiet operatorja jew tal-permessi t-tekniċi xierqa ma jkunux ġew issodisfati, huma għandhom javżaw minnufih lil dawk l-awtoritajiet b’dan, u jagħtuhom raġunijiet sostantivi għat-tħassib tagħhom. F’dak il-każ, kwalunkwe Parti tista’ titlob li jsiru konsultazzjonijiet, li jistgħu jinkludu r-rappreżentanti tal-awtoritajiet kompetenti rilevanti, u/jew tikseb informazzjoni addizzjonali li tkun rilevanti għal dan it-tħassib, u dawn it-talbiet għandhom jintlaqgħu kemm jista’ jkun malajr. Jekk il-kwistjoni tibqa’ ma tissolviex, kwalunkwe Parti tista’ tressaq il-kwistjoni quddiem il-Kumitat Konġunt.

Artikolu 19

Rifjut, revoka, sospensjoni u limitazzjoni tal-awtorizzazzjoni operatorja jew tal-permess tekniku

1.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ kwalunkwe Parti jistgħu jirrifjutaw, jirrevokaw, jissospendu jew jillimitaw l-awtorizzazzjonijiet operatorji jew il-permessi tekniċi jew inkella jissospendu jew jillimitaw l-operazzjonijiet ta’ trasportatur tal-ajru tal-Parti l-oħra meta:

(a)

għal trasportatur tal-ajru tal-Ukrajna:

(i)

it-trasportatur tal-ajru ma jkollux il-post ewlieni tan-negozju tiegħu fl-Ukrajna jew ma jkollux liċenzja operatorja valida f’konformità mal-liġijiet applikabbli tal-Ukrajna;

(ii)

l-Ukrajna ma tkunx teżerċita jew iżżomm kontroll regolatorju effettiv fuqu jew l-awtorità kompetenti rilevanti ma tkunx ġiet identifikata b’mod ċar; jew

(iii)

sakemm ma jkunx stabbilit mod ieħor taħt l-Artikolu 20 ta’ dan il-Ftehim, it-trasportatur tal-ajru ma jkunx, direttament jew bi sjieda maġġoritarja, il-proprjetà ta’, jew ikkontrollat effettivament minn, l-Ukrajna u/jew in-nazzjonali tagħha;

(b)

għal trasportatur tal-ajru tal-Unjoni Ewropea:

(i)

it-trasportatur tal-ajru ma jkollux il-post ewlieni tan-negozju tiegħu fit-territorju ta' Stat Membru tal-UE taħt it-Trattati tal-UE, jew ma jkollux liċenzja operatorja valida f’konformità mal-liġijiet applikabbli tal-Unjoni Ewropea; jew

(ii)

l-Istat Membru tal-UE li jkun responsabbli għall-ħruġ taċ-Ċertifikat tal-Operaturi tal-Ajru tiegħu ma jkunx jeżerċita jew iżomm kontroll regolatorju effettiv fuqu jew l-awtorità kompetenti ma tkunx ġiet identifikata b’mod ċar; jew

(iii)

sakemm ma jkunx stabbilit mod ieħor taħt l-Artikolu 20 ta’ dan il-Ftehim, it-trasportatur tal-ajru ma jkunx, direttament jew bi sjieda maġġoritarja, il-proprjetà ta’, jew ikkontrollat effettivament minn, Stat Membru wieħed jew aktar tal-UE u/jew in-nazzjonali tagħhom jew Stati oħra elenkati fl-Anness V ta’ dan il-Ftehim u/jew in-nazzjonali tagħhom;

(c)

it-trasportatur tal-ajru jkun naqas milli jikkonforma mal-liġijiet u r-regolamenti msemmijin fl-Artikolu 6 ta’ dan il-Ftehim;

(d)

id-dispożizzjonijiet stabbiliti fl-Artikoli 7 u 8 ta’ dan il-Ftehim ma jkunux qed jitħarsu jew jiġu amministrati; jew

(e)

xi Parti tkun iddeterminat f’konformità mal-Artikolu 26(5) ta’ dan il-Ftehim li l-kundizzjonijiet għal ambjent kompetittiv mhux qed jiġu ssodisfati.

2.   Sakemm ma jkunx essenzjali li tittieħed azzjoni immedjata biex jiġi evitat aktar nuqqas ta’ konformità mal-punt (c) jew (d) tal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, id-drittijiet stabbiliti b’dan l-Artikolu għandhom jiġu eżerċitati biss wara li ssir konsultazzjoni mal-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra.

3.   L-ebda Parti ma għandha tuża d-drittijiet tagħha stabbiliti b’dan l-Artikolu biex tirrifjuta, tirrevoka, tissospendi jew tillimita l-awtorizzazzjonijiet operatorji jew il-permessi tekniċi ta' kwalunkwe trasportatur tal-ajru ta' xi Parti fuq il-bażi li s-sjieda bi sjieda maġġoritarja u/jew il-kontroll effettiv ta' dak it-trasportatur tal-ajru hija f’idejn Parti waħda jew aktar tal-Ftehim tal-ECAA jew tan-nazzjonali tagħhom, sakemm din il-Parti jew dawn il-Partijiet għall-Ftehim tal-ECAA joffru trattament reċiproku u japplikaw it-termini u l-kundizzjonijiet tal-Ftehim tal-ECAA.

Artikolu 20

Investiment fit-trasportaturi tal-ajru

1.   Minkejja l-Artikoli 17 u 19 ta’ dan il-Ftehim, is-sjieda maġġoritarja jew il-kontroll effettiv ta' trasportatur tal-ajru tal-Ukrajna minn Stati Membri tal-UE u/jew min-nazzjonali tagħhom, jew ta' trasportatur tal-ajru tal-Unjoni Ewropea mill-Ukrajna u/jew min-nazzjonali tagħha, għandhom ikunu permessi permezz ta’ deċiżjoni minn qabel tal-Kumitat Konġunt.

2.   Dik id-deċiżjoni għandha tispeċifika l-kundizzjonijiet assoċjati mal-operat tas-servizzi miftiehma skont dan il-Ftehim u mas-servizzi ta’ bejn il-pajjiżi terzi u l-Partijiet. L-Artikolu 29(8) ta’ dan il-Ftehim ma għandux japplika għal din it-tip ta’ deċiżjoni.

Artikolu 21

Abolizzjoni tar-restrizzjonijiet kwantitattivi

1.   Mingħajr preġudizzju għal dispożizzjonijiet aktar favorevoli fi ftehimiet eżistenti u fil-kamp ta' applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom ineħħu r-restrizzjonijiet kwantitattivi u l-miżuri li jkollhom effett ekwivalenti fuq it-trasferiment ta’ tagħmir, provvisti, spareparts, u apparat ieħor meta dawn ikunu meħtieġa għal trasportatur tal-ajru biex ikompli jipprovdi s-servizzi tat-trasport bl-ajru bil-kundizzjonijiet previsti f’dan il-Ftehim.

2.   L-obbligu msemmi fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu m’għandux jipprekludi lill-Partijiet milli jipprojbixxu jew jimponu restrizzjonijiet fuq it-tali trasferimenti minħabba raġunijiet ta’ politika pubblika jew sigurtà pubblika, tal-ħarsien tas-saħħa u l-ħajja tal-bnedmin, tal-annimali jew tal-pjanti, jew tal-protezzjoni tal-proprjetà intellettwali, industrijali u kummerċjali. Madanakollu, dawn il-projbizzjonijiet jew ir-restrizzjonijiet m'għandhomx jikkostitwixxu diskriminazzjoni arbitrarja jew restrizzjoni moħbija fuq il-kummerċ bejn il-Partijiet.

Artikolu 22

Opportunitajiet kummerċjali

Twettiq ta’ negozju

1.

Il-Partijiet jaqblu li l-ostakli għall-eżerċizzju tan-negozju affaċċati mill-operaturi kummerċjali jfixklu l-benefiċċji li jridu jinkisbu b’dan il-Ftehim. Għaldaqstant, il-Partijiet jaqblu li jimpenjaw ruħhom fi proċess effettiv u reċiproku għat-tneħħija tal-ostakli għall-eżerċizzju tan-negozju affaċċati mill-operaturi kummerċjali taż-żewġ Partijiet, fejn it-tali ostakli jistgħu jfixklu l-operazzjonijiet kummerċjali, jgħawġu l-kompetizzjoni jew ifixklu l-iżvilupp ta’ kundizzjonijiet ugwali.

2.

Il-Kumitat Konġunt għandu jiżviluppa proċess ta’ kooperazzjoni fir-rigward tat-twettiq tan-negozju u tal-opportunitajiet kummerċjali, għandu jimmonitorja l-progress billi jindirizza b’mod effettiv l-ostakli li jaffaċċaw l-operaturi kummerċjali fl-eżerċizzju tan-negozju tagħhom u għandu jirrevedi b’mod regolari l-iżviluppi, inkluż, jekk ikun meħtieġ, dawk li jirrigwardaw bidliet leġiżlattivi u regolatorji. Skont l-Artikolu 29 ta’ dan il-Ftehim, Parti tista’ titlob li tiġi organizzata laqgħa tal-Kumitat Konġunt sabiex tiġi diskussa kwalunkwe kwistjoni relatata mal-applikazzjoni ta’ dan l-Artikolu.

Rappreżentanti tat-trasportaturi tal-ajru

3.

It-trasportaturi tal-ajru ta’ kull Parti għandu jkollhom id-dritt li jwaqqfu uffiċċji fit-territorju tal-Parti l-oħra għall-promozzjoni u l-bejgħ tal-attivitajiet tat-trasport bl-ajru u għal attivitajiet relatati oħra, inkluż id-dritt li jbigħu u joħorġu kwalunkwe biljett u/jew polza tat-tagħbija bl-ajru, kemm tagħhom stess u/jew kemm ta’ kwalunkwe trasportatur tal-ajru ieħor.

4.

It-trasportaturi tal-ajru ta’ kull Parti għandhom ikunu intitolati, skont il-liġijiet u r-regolamenti tal-Parti l-oħra dwar id-dħul, ir-residenza u l-impjieg, li jġibu u jżommu fit-territorju tal-Parti l-oħra impjegati maniġerjali, tal-bejgħ, tekniċi, tal-operat, u impjegati speċjalizzati oħra li jkunu meħtieġa biex jingħata appoġġ sabiex jiġi pprovdut it-trasport bl-ajru. Jekk ikunu jridu t-trasportaturi tal-ajru, dawn ir-rekwiżiti għall-persunal jistgħu jkunu ssodisfati mill-persunal tagħhom stess jew billi jintużaw is-servizzi ta’ kwalunkwe organizzazzjoni, kumpanija jew trasportatur tal-ajru ieħor li jopera fit-territorju tal-Parti l-oħra u li jkun awtorizzat iwettaq it-tali servizzi fit-territorju ta’ dik il-Parti. Iż-żewġ Partijiet għandhom jiffaċilitaw u jħaffu l-għoti ta’ permessi tal-impjieg, meta jkunu meħtieġa, lil dawk il-persuni li jkunu impjegati fl-uffiċċji skont dan il-paragrafu, inklużi dawk li jwettqu ċerti kompiti temporanji li ma jkunux jaqbżu 90 jum, suġġett għal-liġijiet u r-regolamenti rilevanti li jkunu fis-seħħ.

Servizzi fuq l-art

5.

Suġġett għad-dispożizzjonijiet tranżizzjonali stipulati fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim:

(a)

mingħajr preġudizzju għall-punt (b), b’rabta mal-groundhandling fit-territorju tal-Parti l-oħra, kull trasportatur tal-ajru għandu jkollu:

(i)

id-dritt li jwettaq huwa stess il-groundhandling tiegħu stess (“self-handling”); jew

(ii)

id-dritt li jagħżel minn fost il-fornituri kompetituri li jipprovdu servizzi ta’ groundhandling kompluti jew parzjali, f’każ li dawn il-fornituri jingħataw aċċess għas-suq skont il-liġijiet u r-regolamenti ta’ kull Parti u f’każ li dawn ikunu preżenti fis-suq;

(b)

għall-ġestjoni tal-bagalji, il-ġestjoni fuq ir-rampa, il-ġestjoni tal-fjuwil u ż-żejt u l-ġestjoni tal-merkanzija u tal-posta, partikolarment f’dak li għandu x’jaqsam mal-ġestjoni fiżika tal-merkanzija u l-posta bejn it-terminal tal-ajru u l-inġenju tal-ajru, id-drittjiet skont il-punt (a)(i) u (ii) jistgħu jiġu suġġetti għal-limiti skont il-liġijiet u r-regolamenti applikabbli fit-territorju tal-Parti l-oħra. Fejn dawn il-limiti jipprekludu s-self-handling u fejn ma jkun hemm l-ebda kompetizzjoni effettiva bejn il-fornituri li jipprovdu s-servizzi tal-groundhandling, dawn is-servizzi kollha għandhom ikunu disponibbli għat-trasportaturi tal-ajru kollha b’mod ugwali u mingħajr diskriminazzjoni;

(c)

kwalunkwe fornitur tal-groundhandling ta' kull Parti, kemm jekk dan ikun trasportatur tal-ajru u kemm jekk le, għandu jkollu d-dritt, fir-rigward tal-groundhandling fit-territorju tal-Parti l-oħra, li jipprovdi s-servizzi tal-groundhandling lit-trasportaturi tal-ajru tal-Partijiet li joperaw fl-istess ajruport, meta dan ikun awtorizzat mil-liġijiet u r-regolamenti applikabbli u jkun konsistenti magħhom.

Allokazzjoni ta’ slots fl-ajruporti

6.

L-allokazzjoni ta’ slots disponibbli fl-ajruporti fit-territorji tal-Partijiet għandha titwettaq b’mod indipendenti, trasparenti, mhux diskriminatorju u tempestivament.

Bejgħ, spejjeż lokali, u trasferiment ta’ fondi

7.

Kwalunkwe trasportatur tal-ajru ta’ kull Parti jista’ jwettaq bejgħ ta’ servizzi ta’ trasport bl-ajru u servizzi relatati fit-territorju tal-Parti l-oħra b’mod dirett u/jew, jekk it-trasportatur tal-ajru jkun irid, permezz tal-aġenti tal-bejgħ tiegħu, permezz ta’ intermedjarji oħra li jkunu maħtura minnu, permezz ta’ trasportatur tal-ajru ieħor jew permezz tal-internet. Kull trasportatur tal-ajru għandu jkollu d-dritt li jbigħ dawn is-servizzi tat-trasport u servizzi relatati, u kwalunkwe persuna għandha tkun libera li tixtri t-tali trasport u servizzi fil-munita ta’ dak it-territorju jew f’muniti liberament konvertibbli skont il-leġiżlazzjoni monetarja lokali.

8.

Kull trasportatur tal-ajru għandu jkollu d-dritt li jikkonverti f’muniti liberament konvertibbli u jirrimetti dħul lokali mit-territorju tal-Parti l-oħra lejn it-territorju tiegħu stess jew lejn il-pajjiż jew il-pajjiżi li jagħżel huwa stess, skont il-leġiżlazzjoni applikabbli. Il-konverżjoni u r-rimessa għandhom ikunu awtorizzati minnufih mingħajr restrizzjoni jew tassazzjoni fir-rigward tagħhom bir-rata uffiċjali tal-kambju tas-suq applikabbli għal transazzjonijiet u rimessi kurrenti fid-data li fiha t-trasportatur tal-ajru jkun għamel l-applikazzjoni inizjali għar-rimessa.

9.

It-trasportaturi tal-ajru ta’ kull Parti għandhom jitħallew iħallsu għall-ispejjeż lokali, inkluż ix-xiri ta’ fjuwil, fit-territorju tal-Parti l-oħra fil-munita nazzjonali. Jekk ikunu jridu, it-trasportaturi tal-ajru ta’ kull Parti jistgħu jħallsu dawn l-ispejjeż fit-territorju tal-Parti l-oħra f’muniti li jistgħu jiġu skambjati b’mod ħieles, skont il-leġiżlazzjoni monetarja lokali.

Arranġamenti kooperattivi

10.

Waqt l-operat jew il-forniment ta’ servizzi skont dan il-Ftehim, kwalunkwe trasportatur tal-ajru ta’ Parti jista’ jidħol f’arranġamenti ta’ kummerċjalizzazzjoni kooperattiva, bħalma huma ftehimiet ta’ spazju magħluq jew arranġamenti ta’ qsim ta’ kodiċi, ma’:

(a)

kwalunkwe trasportatur jew trasportaturi tal-ajru tal-Partijiet;

(b)

kwalunkwe trasportatur jew trasportaturi tal-ajru ta’ pajjiż terz; u

(c)

kwalunkwe fornitur tat-trasport bis-superfiċje (bil-baħar jew fuq l-art),

sakemm: (i) it-trasportatur operattiv ikollu l-awtorizzazzjoni xierqa; (ii) it-trasportaturi involuti fil-kummerċjalizzazzjoni jkollhom l-awtorizzazzjoni xierqa għar-rotta bażika fi ħdan id-dispożizzjonijiet bilaterali rilevanti u (iii) l-arranġamenti jkunu jissodisfaw ir-rekwiżiti tas-sikurezza u tal-kompetizzjoni li s-soltu jkunu japplikaw għalihom. F’dak li għandu x’jaqsam mal-bejgħ ta’ trasport tal-passiġġieri li jinvolvi l-kondiviżjoni tal-kodiċi, ix-xerrej għandu jkun infurmat waqt il-bejgħ dwar liema fornitur tat-trasport se jkun qed jopera kull settur tas-servizz, jew fi kwalunkwe każ għandu jkun infurmat b’dan waqt ir-reġistrazzjoni, jew x’ħin jitla’ abbord l-ajruplan f’każ li ma tkun meħtieġa l-ebda reġistrazzjoni għal titjira ta’ konnessjoni.

Trasport intermodali

11.

Fir-rigward tat-trasport tal-passiġġieri, il-fornituri tat-trasport bis-superfiċje ma għandhomx ikunu suġġetti għal liġijiet jew regolamenti li jirregolaw it-trasport bl-ajru biss minħabba li dan it-trasport bis-superfiċje jkun qed isir minn trasportatur tal-ajru f’ismu stess. Il-fornituri tat-trasport bis-superfiċje għandhom id-dritt jiddeċiedu jekk jidħlux f’arranġamenti kooperattivi jew le. Meta jiddeċiedu dwar kwalunkwe arranġament partikolari, il-fornituri tat-trasport bis-superfiċje jistgħu jikkunsidraw, fost affarijiet oħra, l-interessi tal-konsumaturi kif ukoll ir-restrizzjonijiet tekniċi, ekonomiċi, ta’ spazju u ta’ kapaċità.

12.

Mingħajr preġudizzju għar-rekwiżiti tal-liġijiet u r-regolamenti applikabbli u minkejja kwalunkwe dispożizzjoni oħra ta’ dan il-Ftehim, it-trasportaturi tal-ajru u l-fornituri indiretti tat-trasport tal-merkanzija tal-Partijiet għandhom ikunu awtorizzati jużaw, mingħajr restrizzjoni, fejn jidħol it-trasport internazzjonali bl-ajru bl-istess polza tat-tagħbija bl-ajru, kwalunkwe trasport bis-superfiċje tal-merkanzija lejn jew minn kwalunkwe punt fit-territorji tal-Ukrajna u tal-Unjoni Ewropea, jew f’pajjiżi terzi. Dan jinkludi t-trasport lejn u mill-ajruporti kollha li jkollhom il-faċilitajiet ta’ dwana kif ukoll, fejn jgħodd, id-dritt li jġorru l-merkanzija fid-dwana. It-tali merkanzija, kemm jekk tkun qed tinġarr bis-superfiċje u kemm jekk tkun qed tinġarr bl-ajru, għandu jkollha aċċess għall-ipproċessar u għall-faċilitajiet doganali tal-ajruporti. It-trasportaturi tal-ajru jistgħu jagħżlu li jwettqu t-trasport bis-superfiċje tagħhom stess jew li jipprovduh permezz ta’ arranġamenti ma’ trasportaturi oħra bis-superfiċje, inkluż it-trasport bis-superfiċje li jitħaddem minn trasportaturi oħra tal-ajru kif ukoll minn fornituri indiretti tat-trasport tal-merkanzija bl-ajru. Dawn is-servizzi li fihom jintużaw diversi mezzi tat-trasport għall-ġarr tal-merkanzija jistgħu jiġu offruti bi prezz wieħed, li jinkludi t-trasport bl-ajru u bis-superfiċje flimkien, sakemm it-trasportaturi tal-merkanzija ma jkunux żgwidati dwar il-fatti marbutin mat-tali trasport.

Għall-għanijiet tal-ewwel subparagrafu ta’ dan il-paragrafu, it-”trasport bis-superfiċje” għandu jinkludi kemm it-trasport fuq l-art kif ukoll dak marittimu.

Leasing

13.

It-trasportaturi tal-ajru ta’ kull Parti għandu jkollhom id-dritt jipprovdu s-servizzi miftiehma billi jużaw inġenji tal-ajru bl-ekwipaġġ jew mingħajru lokat mingħand kwalunkwe trasportatur tal-ajru, inkluż minn pajjiżi terzi, sakemm il-parteċipanti kollha fit-tali arranġamenti jkunu jissodisfaw il-kundizzjonijiet preskritti fil-liġijiet u fir-regolamenti li l-Partijiet s-soltu japplikaw għat-tali arranġamenti.

L-ebda Parti ma għandha teħtieġ li t-trasportaturi tal-ajru li jkunu qed jagħtu t-tagħmir tagħhom b’lease ikollhom drittijiet tat-traffiku taħt dan il-Ftehim.

Il-leasing bl-ekwipaġġ (“wet-leasing”) minn trasportatur tal-ajru tal-Ukrajna ta’ inġenju tal-ajru ta’ trasportatur tal-ajru ta’ pajjiż terz jew minn trasportatur tal-ajru tal-Unjoni Ewropea ta’ inġenju tal-ajru ta’ trasportatur tal-ajru ta’ pajjiż terz għajr dawk imsemmija fl-Anness V ta’ dan il-Ftehim, biex jiġu sfruttati d-drittijiet stabbiliti f'dan il-Ftehim, għandu jibqa’ wieħed eċċezzjonali jew li jissodisfa ħtiġijiet temporanji. Dan għandu jiġi ppreżentat għall-approvazzjoni minn qabel lill-awtorità tal-għoti tal-liċenzja tat-trasportatur bl-ajru lokatarju li jagħti b’lokazzjoni l-inġenju tal-ajru bl-ekwipaġġ b'kollox, kif ukoll lill-awtorità kompetenti tal-Parti l-oħra.

Arranġamenti ta’ franchising, immarkar u konċessjoni kummerċjali

14.

It-trasportaturi tal-ajru ta’ kull Parti għandhom ikunu intitolati li jidħlu f’arranġamenti ta’ franchising jew ta’ mmarkar jew konċessjoni kummerċjali ma’ kumpaniji, inklużi trasportaturi tal-ajru, ta’ kull Parti jew pajjiżi terzi, sakemm it-trasportaturi tal-ajru għandhom l-awtorità xierqa u jissodisfaw il-kundizzjonijiet preskritti skont il-liġijiet u r-regolamenti normalment applikati mill-Partijiet għal arranġamenti bħal dawn, partikolarment dawk li jeħtieġu li tiġi divulgata l-identità tat-trasportatur tal-ajru li qed jopera s-servizz.

Waqfiet tul il-lejl

15.

It-trasportaturi tal-ajru ta’ kull Parti għandu jkollhom id-dritt li jagħmlu waqfiet tul il-lejl fl-ajruporti tal-Parti l-oħra li huma miftuħa għat-traffiku internazzjonali.

Artikolu 23

Tassazzjoni u dazji doganali

1.   Meta jasal fit-territorju ta’ waħda mill-Partijiet, l-inġenju tal-ajru li jitħaddem mit-trasportaturi tal-ajru tal-Parti l-oħra għat-trasport internazzjonali bl-ajru, it-tagħmir regolari tiegħu, il-fjuwil, il-lubrifikanti, il-provvisti tekniċi konsumabbli, it-tagħmir ta’ fuq l-art, l-ispare parts (inklużi magni), il-provvisti ta’ fuq l-inġenju tal-ajru (inklużi iżda mhux limitati għal oġġetti bħal ikel, xorb u likuri, tabakk u prodotti oħrajn li jkunu maħsuba biex jinbiegħu jew jintużaw mill-passiġġieri fi kwantitajiet limitati waqt it-titjira), u oġġetti oħra maħsuba jew użati biss b’rabta mal-operat jew it-tiswija tal-inġenju tal-ajru li jkun f’ħidma ta’ trasport internazzjonali bl-ajru, għandhom ikunu eżentati, fuq bażi reċiproka, skont il-leġiżlazzjoni rilevanti applikabbli, mir-restrizzjonijiet kollha tal-importazzjoni, mit-taxxi fuq il-proprjetà u mill-imposti kapitali, mid-dazji doganali, mit-taxxi tas-sisa, u minn tariffi u imposti simili li:

(a)

huma imposti mill-awtoritajiet nazzjonali jew lokali jew mill-Unjoni Ewropea, u

(b)

mhumiex ibbażati fuq il-kost tas-servizzi pprovduti, sakemm dak it-tagħmir u dawk il-provvisti jibqgħu abbord l-inġenju tal-ajru.

2.   Dawn li ġejjin għandhom ikunu eżentati wkoll, fuq bażi reċiproka, taħt il-leġiżlazzjoni rilevanti applikabbli ta’ Parti, mit-taxxi, mis-sisa, mid-dazji, mit-tariffi u mill-imposti msemmija fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, ħlief għal imposti ibbażati fuq il-kost tas-servizz provdut:

(a)

il-provvisti tal-inġenju tal-ajru mdaħħla jew fornuti fit-territorju ta’ Parti u mtellgħin abbord f’limiti raġonevoli, għall-użu fuq l-inġenju tal-ajru li jkun se jitlaq ta’ trasportatur tal-ajru tal-Parti l-oħra involuta fit-trasport internazzjonali bl-ajru, inkluż f’każijiet fejn tali provvisti jkunu se jintużaw waqt parti mill-vjaġġ imwettaq fuq dak it-territorju;

(b)

it-tagħmir ta’ fuq l-art u l-ispare parts (inklużi magni) li jidħlu fit-territorju ta’ Parti għat-tiswija, għall-manutenzjoni jew għaż-żamma ta’ inġenju tal-ajru ta’ trasportatur tal-ajru tal-Parti l-oħra li jintuża għal trasport internazzjonali bl-ajru;

(c)

il-fjuwil, il-lubrifikanti u l-provvisti tekniċi konsumabbli mdaħħla jew fornuti fit-territorju ta’ Parti biex jintużaw f’inġenju tal-ajru ta’ trasportatur tal-ajru tal-Parti l-oħra involuta fit-trasport internazzjonali bl-ajru, inkluż f’każijiet fejn tali provvisti jkunu se jintużaw waqt parti mill-vjaġġ imwettaq fuq dak it-territorju;

(d)

materjal stampat, kif previst bil-leġiżlazzjoni tad-dwana ta’ kull Parti, li jiddaħħal jew li jkun fornut fit-territorju ta’ Parti u li jintuża abbord l-inġenju tal-ajru li jkun sejjer, ta' trasportatur tal-ajru tal-Parti l-oħra li jkun impenjat fi trasport internazzjonali bl-ajru, anke meta dawn il-provvisti jkunu se jintużaw f’parti mill-vjaġġ li jkun se jsir fit-territorju msemmi; kif ukoll

(e)

it-tagħmir tas-sikurezza u tas-sigurtà biex jintuża fl-ajruporti jew fit-terminali tal-merkanzija.

3.   Minkejja kwalunkwe dispożizzjoni oħra kontra dan, xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jimpedixxi lil Parti milli timponi taxxi, levies, dazji, tariffi jew imposti fuq il-fjuwil fornut fit-territorju tagħha fuq bażi mhux diskriminatorja għall-użu fl-inġenju tal-ajru ta’ trasportatur tal-ajru li jopera bejn żewġ punti fit-territorju tagħha.

4.   Jista’ jkun meħtieġ li t-tagħmir u l-provvisti msemmija fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu jibqgħu taħt is-superviżjoni jew il-kontroll tal-awtoritajiet xierqa u ma jkunux trasferiti mingħajr il-pagamenti tad-dazji doganali u t-taxxi rilevanti.

5.   L-eżenzjonijiet previsti minn dan l-Artikolu għandhom ikunu disponibbli wkoll meta t-trasportaturi tal-ajru ta’ Parti waħda jkunu daħlu f'kuntratt ma’ trasportatur tal-ajru ieħor li jkun igawdi bl-istess mod minn tali eżenzjonijiet mill-Parti l-oħra għas-self jew it-trasferiment fit-territorju tal-Parti l-oħra tal-oġġetti speċifikati fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu.

6.   Xejn f’dan il-Ftehim ma għandu jimpedixxi kwalunkwe Parti milli timponi taxxi, levies, dazji, tariffi jew imposti fuq oġġetti mibjugħa abbord lill-passiġġieri għajr il-konsum abbord matul parti minn servizz bl-ajru bejn żewġ punti fit-territorju tagħha li fiha l-imbark jew l-iżbark ikunu ġew awtorizzati.

7.   Il-bagalji u l-merkanzija fi tranżitu dirett minn parti għall-oħra tat-territorju ta’ Parti għandhom jiġu eżentati mit-taxxi, dazji doganali, tariffi u imposti simili oħra li ma jkunux ibbażati fuq il-kost tas-servizz fornut.

8.   It-tagħmir regolari li jinġarr abbord, kif ukoll il-materjal u l-provvisti normalment miżmuma abbord inġenju tal-ajru użat minn trasportatur tal-ajru ta’ Parti, jista’ jinħatt fit-territorju tal-Parti l-oħra biss bl-approvazzjoni tal-awtoritajiet doganali ta’ dak it-territorju. F’każ bħal dan, jista’ jkun meħtieġ li jitqiegħdu taħt is-sorveljanza tal-awtoritajiet imsemmija sa meta jiġu esportati mill-ġdid jew imneħħija b’mod ieħor skont ir-regolamenti doganali.

9.   L-istipulazzjonijiet ta’ dan il-Ftehim ma għandhomx jaffettwaw il-qasam tal-VAT, bl-eċċezzjoni tat-taxxa fuq il-fatturat fuq l-importazzjonijiet. Id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim ma għandhomx jaffettwaw id-dispożizzjonijiet ta’ ebda konvenzjoni li fiż-żmien rilevanti tkun fis-seħħ bejn xi Stat Membru u l-Ukrajna biex tkun evitata t-tassazzjoni doppja fuq l-introjtu u fuq il-kapital.

Artikolu 24

Imposti fuq l-utenti għall-ajruporti u għall-faċilitajiet u s-servizzi tal-avjazzjoni

1.   Kull Parti għandha tiżgura li l-imposti fuq l-utenti li jistgħu jkunu imposti mill-awtoritajiet jew korpi addebitanti kompetenti tagħha fuq it-trasportaturi tal-ajru tal-Parti l-oħra għall-użu tal-kontroll tan-navigazzjoni bl-ajru u tat-traffiku tal-ajru, tal-ajruport, tas-sigurtà tal-avjazzjoni u tal-faċilitajiet u s-servizzi relatati jkunu ġusti, raġonevoli, mhux diskriminatorji b’mod inġust, u mqassma ġustament fost il-kategoriji tal-utenti. Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 9 ta’ dan il-Ftehim, dawn l-imposti jistgħu jirriflettu, imma m’għandhomx jaqbżu, il-kost kollu għall-awtoritajiet jew mill-korpi kompetenti addebitanti talli jipprovdu l-faċilitajiet u s-servizzi x-xierqa tal-ajruport u tas-sigurtà tal-avjazzjoni f’dak l-ajruport jew fis-sistema ta’ dak l-ajruport. Dawn l-imposti jistgħu jinkludu qligħ raġonevoli fuq l-assi, wara d-deprezzament. Il-faċilitajiet u s-servizzi li fuqhom ikun hemm imposta fuq l-utenti għandhom ikunu pprovduti fuq bażi effiċjenti u ekonomika. Fi kwalunkwe każ, dawn l-imposti għandhom jiġu imposti lit-trasportaturi tal-ajru tal-Parti l-oħra taħt termini li ma jkunux inqas favorevoli mit-termini l-aktar favorevoli disponibbli għal kwalunkwe trasportatur tal-ajru ieħor fiż-żmien meta dawn l-imposti jiġu stabbiliti. L-imposti tal-utent għandhom jiġu stabbiliti mill-awtoritajiet jew korpi addebitanti kompetenti tal-partijiet f’munita nazzjonali jew barranija.

2.   Kull Parti għandha tinkoraġġixxi jew teħtieġ konsultazzjonijiet skont il-leġiżlazzjoni applikabbli eżistenti, bejn l-awtoritajiet jew korpi addebitanti kompetenti fit-territorju tagħha u t-trasportaturi tal-ajru u/jew il-korpi rappreżentanti tagħhom li jużaw is-servizzi u l-faċilitajiet, u għandha tiżgura li l-awtoritajiet jew korpi addebitanti kompetenti u li t-trasportatur tal-ajru jew il-korpi rappreżentanti tagħhom jiskambjaw tali tagħrif li jista’ jkun meħtieġ biex tkun tista’ ssir analiżi preċiża dwar kemm ikunu raġonevoli l-imposti fuq l-utenti skont il-prinċipji tal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu. Kull Parti għandha tiżgura li l-awtoritajiet jew korpi addebitanti kompetenti jagħtu lill-utenti avviż raġonevoli rigward kwalunkwe proposta ta’ bidliet fl-imposti fuq l-utenti sabiex dawk l-awtoritajiet ikunu jistgħu jqisu l-fehmiet espressi mill-utenti qabel isiru l-bidliet.

Artikolu 25

Pprezzar

1.   Il-Partijiet għandhom jippermettu li t-trasportaturi tal-ajru jistabbilixxu liberament il-prezzijiet abbażi ta’ kompetizzjoni ħielsa u ġusta.

2.   Il-Partijiet ma għandhomx jirrikjedu li l-prezzijiet ikunu rreġistrati jew notifikati.

3.   Jekk l-awtoritajiet kompetenti ta’ kwalunkwe Parti jemmnu li kwalunkwe prezz huwa inkonsistenti mal-konsiderazzjonijiet stipulati f’dan l-Artikolu, huma għandhom jibagħtu avviż xieraq lill-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra kkonċernati u tista’ titlob konsultazzjonijiet ma’ dawn l-awtoritajiet. Jistgħu jsiru konsultazzjonijiet bejn l-awtoritajiet kompetenti fuq kwistjonijiet bħal prezzijiet li jistgħu jkunu inġusti, mhux raġonevoli, diskriminatorji jew sussidjati. Dawn il-konsultazzjonijiet għandhom isiru mhux iktar tard minn 30 jum wara d-data tal-wasla tat-talba.

Artikolu 26

Ambjent kompetittiv

1.   Fi ħdan l-kamp ta applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim, it-Titolu IV tal-Ftehim ta’ Assoċjazzjoni jew kwalunkwe ftehim suċċessur bejn l-Unjoni Ewropea, l-Istati Membri tagħha u l-Ukrajna għandu japplika ħlief fejn regoli aktar speċifiċi dwar il-kompetizzjoni u l-għajnuna mill-Istat għas-settur tal-avjazzjoni huma inklużi f’dan il-Ftehim.

2   Il-partijiet jagħrfu li huwa l-objettiv komuni tagħhom li jkun hemm ambjent ġust u kompetittiv għat-tħaddim tas-servizzi bl-ajru. Il-Partijiet jirrikonoxxu li prattiki kompetittivi ġusti mit-trasportaturi tal-ajru għandhom aktar probabbiltà li jseħħu meta dawn it-trasportaturi tal-ajru jaħdmu fuq bażi kummerċjali b’mod sħiħ u ma jkunux issussidjati.

3.   L-għajnuna tal-Istat li tfixkel jew thedded li tfixkel il-kompetizzjoni billi tiffavorixxi ċerti kumpaniji jew impriżi jew ċerti prodotti jew servizzi tal-avjazzjoni hija inkompatibbli mal-funzjonament korrett ta’ dan il-Ftehim, peress li tista’ taffettwa l-kummerċ bejn il-Partijiet fis-settur tal-avjazzjoni.

4.   Rigward għajnuna mill-Istat, kwalunkwe prattika kontra dan l-Artikolu għandha tiġi vvalutata abbażi ta’ kriterji li jkunu ġejjin mill-applikazzjoni tar-regoli tal-kompetizzjoni applikabbli fl-Unjoni Ewropea u partikolarment dawk speċifikati fl-Anness VII ta’ dan il-Ftehim.

5.   Jekk Parti waħda ssib li jeżistu kundizzjonijiet fit-territorju tal-Parti l-oħra, partikolarment minħabba sussidju, li jistgħu jaffettwaw b’mod negattiv l-opportunitajiet ġusti u ugwali tat-trasportaturi tal-ajru tagħha biex jikkompetu, tista’ tissottometti osservazzjonijiet lill-Parti l-oħra. Barra minn hekk, hija tista’ titlob laqgħa tal-Kumitat Konġunt, kif previst fl-Artikolu 29 ta’ dan il-Ftehim. Mir-riċezzjoni ta’ tali talba, il-konsultazzjonijiet għandhom jibdew fi żmien 30 jum. Jekk ma jintlaħaqx qbil sodisfaċenti fi żmien 30 jum mill-bidu tal-konsultazzjonijiet, dan għandu jikkostitwixxi l-bażi għall-Parti li talbet il-konsultazzjonijiet biex tieħu azzjoni ta’ rifjut, revoka, sospensjoni jew limitazzjoni tal-awtorizzazzjonijiet tat-trasportatur(i) bl-ajru kkonċernat(i), skont l-Artikolu 19 ta’ dan il-Ftehim.

6.   L-azzjonijiet, imsemmija fil-paragrafu 5 ta’ dan l-Artikolu, għandhom ikunu adattati, proporzjonati u ristretti fir-rigward tal-kamp ta' applikazzjoni u t-tul ta’ żmien għal dak li huwa strettament meħtieġ. Għandhom ikunu esklussivament diretti lejn it-trasportatur tal-ajru jew it-trasportaturi tal-ajru li qed jibbenefikaw minn sussidju jew il-kundizzjonijiet imsemmija f’dan l-Artikolu, u għandhom ikunu mingħajr preġudizzju għad-dritt ta' Parti jew oħra li tieħu azzjoni skont l-Artikolu 31 ta’ dan il-Ftehim.

7.   Kull Parti, meta tkun innotifikata mill-Parti oħra, tista’ tavviċina lill-entitajiet governattivi responsabbli fit-territorju tal-Parti l-oħra, inklużi entitajiet fil-livell tal-Istat, jew fil-livell provinċjali jew lokali, biex tiddiskuti kwistjonijiet relatati ma’ dan l-Artikolu.

8.   L-ebda dispożizzjoni f’dan il-Ftehim ma tillimita jew tipperikola s-setgħa tal-awtoritajiet tal-kompetizzjoni tal-Partijiet fis-sens li l-kwistjonijiet kollha relatati mal-infurzar tal-liġi dwar il-kompetizzjoni jaqgħu taħt il-kompetenza esklussiva tagħhom. Kwalunkwe azzjoni meħuda skont dan l-Artikolu għandha tkun mingħajr preġudizzju għal azzjonijiet meħuda minn dawn l-awtoritajiet, li għandhom ikunu kompletament indipendenti minn azzjonijiet meħuda skont dan l-Artikolu.

9.   Dan l-Artikolu għandu japplika mingħajr preġudizzju għal-liġijiet u r-regolamenti tal-Partijiet fir-rigward tal-obbligi tas-servizzi pubbliċi fit-territorji tal-Partijiet.

10.   Il-Partijiet għandhom jiskambjaw din l-informazzjoni, waqt li jikkunsidraw il-limitazzjonijiet imposti mir-rekwiżiti tas-segretezza professjonali u kummerċjali.

Artikolu 27

Statistika

1.   Kull Parti għandha tipprovdi lill-Parti l-oħra statistika li tkun meħtieġa mil-liġijiet u r-regolamenti nazzjonali, u, meta jintalab, informazzjoni statistika oħra disponibbli kif ikun meħtieġ b’mod raġonevoli għall-fini ta’ analiżi tal-operat tas-servizzi tal-ajru.

2.   Il-Partijiet għandhom jikkooperaw fil-qafas tal-Kumitat Konġunt biex jiffaċilitaw l-iskambju bejniethom tal-informazzjoni statistika għall-fini tal-monitoraġġ tal-iżvilupp tas-servizzi tal-ajru skont dan il-Ftehim.

TITOLU IV

DISPOŻIZZJONIJIET ISTITUZZJONALI

Artikolu 28

Interpretazzjoni u infurzar

1.   Il-Partijiet għandhom jieħdu l-miżuri xierqa kollha, kemm jekk ikunu ġenerali kif ukoll speċifiċi, sabiex jiżguraw li jintlaħqu l-obbligi li joriġinaw minn dan il-Ftehim u għandhom jevitaw kwalunkwe miżura li tipperikola b’xi mod il-kisba tal-objettivi ta’ dan il-Ftehim.

2.   Kull Parti għandha tkun responsabbli, fit-territorju tagħha stess, biex tinforza b’mod xieraq dan il-Ftehim. L-Ukrajna għandha tkun responsabbli ukoll għall-implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni tagħha adottata bil-għan li tinkorpora fis-sistema legali tagħha r-rekwiżiti u l-istandards ta’ atti tal-Unjoni Ewropea li jirrelataw għall-avjazzjoni ċivili, imsemmija fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim.

3.   Kull Parti għandha tagħti lill-Parti l-oħra l-informazzjoni u l-għajnuna kollha meħtieġa relattivament għal investigazzjonijiet dwar ksur possibbli ta’ dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim, li l-Parti l-oħra tkun qed twettaq taħt il-kompetenzi rispettivi tagħha, kif previst f’dan il-Ftehim.

4.   Kull meta l-Partijiet jaġixxu skont is-setgħat mogħtija lilhom b’dan il-Ftehim fuq kwistjonijiet li jkunu ta’ interess sostanzjali għall-Parti l-oħra u li jkunu jikkonċernaw lill-awtoritajiet jew lill-kumpaniji jew lill-intrapriżi tal-Parti l-oħra, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti l-oħra għandhom ikunu informati b’mod sħiħ u mogħtija l-opportunità biex jikkummentaw qabel ma tittieħed deċiżjoni finali.

5.   Safejn id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim u d-dispożizzjonijiet tal-atti speċifikati fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim huma identiċi fis-sustanza għar-regoli korrispondenti tat-Trattati tal-UE u għall-atti adottati skont it-Trattati tal-UE, dawk id-dispożizzjonijiet għandhom, fl-implimentazzjoni u l-applikazzjoni tagħhom, jiġu interpretati f'konformità mas-sentenzi u d-deċiżjonijiet rilevanti tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea, minn hawn 'l quddiem imsejħa “il-Qorti tal-Ġustizzja”, u tal-Kummissjoni Ewropea rispettivament.

Artikolu 29

Kumitat konġunt

1.   B’dan huwa stabbilit Kumitat Konġunt, magħmul mir-rappreżentanti tal-Partijiet u li għandu jkun responsabbli mill-amministrazzjoni ta’ dan il-Ftehim u għandu jiżgura l-implimentazzjoni xierqa tiegħu. Għal dan il-għan, għandu jagħmel rakkomandazzjonijiet u jieħu deċiżjonijiet fejn dan ikun previst b’mod espliċitu minn dan il-Ftehim.

2.   Id-deċiżjonijiet tal-Kumitat Konġunt għandhom jiġu adottati b’kunsens u jkunu jorbtu lill-Partijiet. Il-Partijiet għandhom iqegħduhom fis-seħħ skont il-proċeduri interni tagħhom. Il-Partijiet għandhom jinfurmaw lil xulxin dwar il-finalizzazzjoni ta’ tali proċeduri u d-data tad-dħul fis-seħħ tad-deċiżjonijiet. Kull meta deċiżjoni meħuda mill-Kumitat Konġunt tkun tinkludi rekwiżit biex tittieħed azzjoni minn Parti, dik il-Parti għandha tieħu l-miżuri meħtieġa u tinforma lill-Kumitat Konġunt dwar dan.

3.   Il-Kumitat Konġunt għandu jadotta, b’deċiżjoni, ir-regoli tal-proċedura tiegħu.

4.   Il-Kumitat Konġunt għandu jiltaqa’ kif u meta jħoss il-ħtieġa meta jintalab minn Parti.

5.   Parti tista’ wkoll tagħmel talba li ssir laqgħa tal-Kumitat Konġunt biex tinstab soluzzjoni għal kwalunkwe kwistjoni li tkun tikkonċerna l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim. Laqgħa bħal din għandha isseħħ fl-eqreb data possibbli, iżda mhux iktar tard minn xahrejn mid-data tal-wasla tat-talba, sakemm ma jkunx maqbul mod ieħor bejn il-Partijiet.

6.   Għall-finijiet tal-implimentazzjoni xierqa ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jiskambjaw l-informazzjoni u, fuq talba li ssir minn kwalunkwe waħda mill-Partijiet, iwettqu l-konsultazzjonijiet fi ħdan il-Kumitat Konġunt.

7.   Jekk, skont waħda mill-Partijiet, id-deċiżjoni tal-Kumitat Konġunt ma tkunx implimentata kif xieraq mill-Parti l-oħra, l-ewwel Parti tista’ titlob li l-kwistjoni tiġi diskussa mill-Kumitat Konġunt. Jekk il-Kumitat Konġunt ma jkunx jista’ jsolvi l-kwistjoni fi żmien xahrejn minn mindu tkun saret it-talba, il-Parti li tkun għamlet it-talba tista’ tieħu miżuri adegwati ta’ salvagwardja taħt l-Artikolu 31 ta’ dan il-Ftehim.

8.   Mingħajr preġudizzju għall-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu, jekk il-Kumitat Konġunt ma jiħux deċiżjoni dwar kwistjoni li tkun ġiet riferuta lilu fi żmien sitt xhur mid-data tat-talba, il-Partijiet jistgħu jieħdu l-miżuri temporanji ta’ salvagwardja li jkunu xierqa skont l-Artikolu 31 ta’ dan il-Ftehim.

9.   B’konformità mal-Artikolu 20 ta’ dan il-Ftehim, il-Kumitat Konġunt għandu janalizza kwistjonijiet relatati ma’ investimenti bilaterali ta' sjieda maġġoritarja, jew ma’ bidliet fil-kontroll effettiv tat-trasportaturi tal-ajru tal-Partijiet.

10.   Il-Kumitat Konġunt għandu jiżviluppa wkoll il-kooperazzjoni bejn il-Partijiet billi:

(a)

iwettaq analiżi tal-kundizzjonijiet tas-suq li jaffettwaw is-servizzi tal-ajru skont dan il-Ftehim;

(b)

jindirizza u jsib l-aktar soluzzjoni effettiva għall-kwistjonijiet ta’ “twettiq ta’ negozju” li jistgħu, fost oħrajn, ifixklu l-aċċess għas-suq kif ukoll l-operat bla xkiel tas-servizzi miftiehma koperti minn dan il-ftehim bħala mezz biex ikunu żgurati kundizzjonijiet ugwali u l-konverġenza regolatorja u biex jitnaqqas kemm jista’ jkun il-piż regolatorju minn fuq l-operaturi kummerċjali;

(c)

irawwem skambji fil-livell ta’ esperti dwar inizjattivi u żviluppi leġiżlattivi jew regolatorji ġodda, kif ukoll l-adozzjoni ta’ strumenti ġodda internazzjonali tal-liġi tal-avjazzjoni pubblika u privata, partikolarment fl-oqsma tas-sigurtà, tas-sikurezza, tal-ambjent, tal-infrastruttura tal-avjazzjoni (inklużi slots), tal-ajruporti, tal-kooperazzjoni industrijali, tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, tal-ambjent kompetittiv u tal-protezzjoni tal-konsumatur;

(d)

jeżamina regolarment l-effetti soċjali ta’ dan il-Ftehim skont il-mod kif dan ikun qed jiġi implimentat, partikolarment fil-qasam tal-impjiegi, u billi jiżviluppa reazzjonijiet xierqa għal problemi li jinsab li huma leġittimi;

(e)

iqis l-oqsma potenzjali għal żvilupp ulterjuri ta’ dan il-Ftehim, inkluża r-rakkomandazzjoni ta’ emendi għal dan il-Ftehim;

(f)

jaqbel, abbażi ta’ kunsens, fuq proposti, approċċi jew dokumenti ta’ natura proċedurali li huma marbutin b’mod dirett mal-funzjonament ta’ dan il-Ftehim;

(g)

jikkonsidra u jiżviluppa għajnuna teknika fl-oqsma koperti minn dan il-Ftehim; kif ukoll

(h)

irawwem il-kooperazzjoni fil-fora internazzjonali rilevanti u jistinka biex jistabbilixxi pożizzjonijiet koordinati.

Artikolu 30

Soluzzjoni ta’ tilwim u arbitraġġ

1.   Jekk tinqala’ tilwima bejn il-Partijiet relatata mal-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim, huma għandhom fl-ewwel lok jippruvaw jilħqu ftehim permezz ta’ konsultazzjonijiet formali fi ħdan il-Kumitat Konġunt f’konformità mal-Artikolu 29(5) ta’ dan il-Ftehim. F’każijiet meta l-Kumitat Konġunt jieħu deċiżjonijiet skont din il-proċedura dwar l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni tar-rekwiżiti u l-istandards imsemmija fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim, tali deċiżjonijiet għandhom jirrispettaw id-deċiżjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja relatati mal-interpretazzjoni tar-rekwiżiti u standards pertinenti, kif ukoll id-deċiżjonijiet tal-Kummissjoni Ewropea, li jittieħdu skont it-termini ta’ rekwiżiti u standards korrispondenti.

2.   Kull Parti tista’ tirreferi kwalunkwe tilwima relatata mal-applikazzjoni jew l-interpretazzjoni ta’ dan il-Ftehim li ma kienx possibbli li tissolva skont il-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, quddiem bord ta’ arbitraġġ ta’ tliet arbitri skont il-proċedura li ġejja:

(a)

kull Parti għandha taħtar arbitru fi żmien 60 jum mid-data li fiha l-bord tal-arbitraġġ ikun irċieva n-notifika għal talba tal-arbitraġġ indirizzata mill-Parti l-oħra permezz ta’ mezzi diplomatiċi; it-tielet arbitru jenħtieġ jinħatar miż-żewġ arbitri l-oħra fi żmien 60 jum ieħor. Jekk waħda mill-Partijiet ma tkunx ħatret arbitru fiż-żmien miftiehem, jew jekk it-tielet arbitru ma jinħatarx fiż-żmien miftiehem, kull Parti tista’ titlob lill-President tal-Kunsill tal-ICAO biex jaħtar arbitru jew arbitri, skont liema minn dawn tkun applikabbli. Jekk il-President tal-Kunsill tal-ICAO jkun tal-istess nazzjonalità bħal waħda mill-Partijiet, il-Viċi President l-iktar superjuri tal-Kunsill tal-ICAO li ma jkunx skwalifikat għal dik ir-raġuni għandu jagħmel il-ħatra;

(b)

it-tielet arbitru li jinħatar taħt it-termini tal-punt (a) għandu jkun nazzjonal ta’ Stat terz u għandu jaġixxi bħala l-President tal-bord tal-arbitraġġ;

(c)

il-bord tal-arbitraġġ għandu jaqbel dwar ir-regoli ta’ proċedura tiegħu; kif ukoll

(d)

soġġett għad-deċiżjoni finali tal-bord tal-arbitraġġ, l-ispejjeż inizjali tal-arbitraġġ għandhom jinqasmu b’mod ugwali bejn il-Partijiet.

3.   Fuq talba ta’ Parti, il-bord tal-arbitraġġ jista’ jordna lill-Parti l-oħra timplimenta miżuri interim ta’ rimedju sad-deċiżjoni finali tal-bord.

4.   Kwalunkwe deċiżjoni provviżorja jew finali tal-bord tal-arbitraġġ għandha torbot lill-Partijiet. It-tribunal tal-arbitraġġ għandu jfittex li jadotta kwalunkwe deċiżjoni provviżorja jew finali b’kunsens. Meta ma jkunx possibbli li jintlaħaq kunsens, it-tribunal tal-arbitraġġ għandu jadotta d-deċiżjonijiet tiegħu b’maġġoranza tal-voti.

5.   Jekk waħda mill-Partijiet ma taġixxix skont id-deċiżjoni tal-bord tal-arbitraġġ li tkun ittieħdet skont it-termini ta’ dan l-Artikolu fi żmien 30 ġurnata mid-data tal-wasla tan-notifika tad-deċiżjoni msemmija hawn fuq, il-Parti l-oħra tista’, sakemm idum għaddej dan in-nuqqas, tillimita, tissospendi jew tirrevoka d-drittijiet jew il-privileġġi li din tkun tat taħt it-termini ta’ dan il-Ftehim lill-Parti li tkun qed tonqos.

Artikolu 31

Miżuri ta’ salvagwardja

1.   Mingħajr preġudizzju għall-Artikoli 7 u 8 ta’ dan il-Ftehim u l-valutazzjonijiet ta’ sikurezza u għas-sigurtà msemmija fl-Anness III ta’ dan il-Ftehim, Parti tista’ tieħu l-miżuri ta’ salvagwardja xierqa jekk tikkunsidra li l-Parti l-oħra tkun naqset milli twettaq obbligu skont dan il-Ftehim. Il-miżuri ta’ salvagwardja għandhom ikunu limitati fir-rigward tal-kamp ta' applikazzjoni u tat-tul taż-żmien tagħhom, għal dak li huwa strettament meħtieġ sabiex titranġa s-sitwazzjoni jew sabiex jinżamm il-bilanċ ta’ dan il-Ftehim. Għandha tingħata prijorità għal dawk il-miżuri li jfixklu l-inqas it-tħaddim ta’ dan il-Ftehim.

2.   Kwalunkwe Parti li tkun qed tikkonsidra li tieħu miżuri ta’ salvagwardja għandha tavża mingħajr dewmien lill-Parti l-oħra permezz tal-Kumitat Konġunt u għandha tforni t-tagħrif rilevanti kollu.

3.   Il-Partijiet għandhom jikkonsultaw minnufih lill-Kumitat Konġunt bil-għan li tinstab soluzzjoni aċċettabbli għal kulħadd.

4.   Mingħajr preġudizzju għall-Artikoli 7 u 8 ta’ dan il-Ftehim, il-Parti kkonċernata ma tistax tieħu miżuri ta’ salvagwardja qabel ma jkun għadda xahar mid-data tan-notifika taħt il-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu, sakemm il-proċedura ta’ konsultazzjoni taħt il-paragrafu 3 ta’ dan l-Artikolu ma tkunx intemmet qabel ma jiskadi l-limitu ta’ żmien dikjarat.

5.   Il-Parti konċernata għandha, mingħajr dewmien, tavża lill-Kumitat Konġunt dwar il-miżuri meħuda u għandha tforni l-informazzjoni rilevanti kollha.

6.   Kwalunkwe azzjoni li tkun ittieħdet taħt it-termini ta’ dan l-Artikolu għandha tiġi sospiża hekk kif il-Parti li jkollha t-tort tissodisfa id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 32

Divulgazzjoni ta’ informazzjoni

Ir-rappreżentanti, id-delegati u l-esperti tal-Partijiet, kif ukoll uffiċjali oħra li jaġixxu skont dan il-Ftehim, għandhom ikunu meħtieġa, anke wara li jkunu waqfu mid-dmirijiet tagħhom, li ma jiddivulgawx lil partijiet terzi informazzjoni koperta mill-obbligu tal-kunfidenzjalità professjonali, partikolarment informazzjoni rilevanti dwar is-sigurtà u informazzjoni dwar kumpaniji jew impriżi, ir-relazzjonijiet ta’ negozju jew il-komponenti tal-kost tagħhom.

Artikolu 33

Arranġamenti tranżizzjonali

1.   L-Anness III ta’ dan il-Ftehim jistabbilixxi l-arranġamenti tranżizzjonali u l-perjodi tranżizzjonali korrispondenti li japplikaw bejn il-Partijiet.

2.   It-tranżizzjoni tal-Ukrajna għall-implimentazzjoni effettiva tar-rekwiżiti u l-istandards tal-atti tal-Unjoni Ewropea msemmija fl-Anness I ta’ dan il-Ftehim u l-eżekuzzjoni tal-kundizzjonijiet taħt l-Anness III ta’ dan il-Ftehim għandha tkun suġġetta għal valutazzjonijiet, li jitwettqu mill-Kummissjoni Ewropea b'kooperazzjoni mal-Ukrajna u fir-rigward tal-ispezzjonijiet tal-istandardizzazzjoni tas-sikurezza tal-avjazzjoni għandhom jitwettqu mill-EASA skont ir-rekwiżiti u l-istandards speċifikati fil-Parti C tal-Anness I ta’ dan il-Ftehim.

Meta l-Ukrajna tkun sodisfatta li r-rekwiżiti u l-istandards leġislattivi rilevanti ikunu ġew inkorporati fil-leġiżlazzjoni Ukrajna u implimentati, hija għandha tinforma lill-Kummissjoni Ewropea li jenħtieġ issir valutazzjoni.

3.   Jekk il-Kummissjoni Ewropea tiddetermina li l-Ukrajna tissodisfa r-rekwiżiti u l-istandards rilevanti, hija għandha tressaq il-kwistjoni quddiem il-Kumitat Konġunt sabiex dan jieħu deċiżjoni li l-Ukrajna tikkwalifika biex tgħaddi għall-perjodu tranżizzjonali li jmiss jew tikkonforma ma’ dawn ir-rekwiżiti kollha.

4.   Jekk il-Kummissjoni Ewropea tiddetermina li l-Ukrajna ma tissodisfax ir-rekwiżiti u l-istandards rilevanti, hija għandha tirrapporta dan lill-Kumitat Konġunt. Il-Kummissjoni Ewropea għandha, minn hawn 'l quddiem, tirrakkomanda lill-Ukrajna titjib speċifiku u tiddetermina, f’konsultazzjoni mal-Ukrajna, il-perjodu ta’ implimentazzjoni li matulu jistgħu raġonevolment jiġu indirizzati n-nuqqasijiet rilevanti. Qabel tmiem il-perjodu ta’ implimentazzjoni, għandha ssir it-tieni valutazzjoni, u jekk ikun neċessarju jsiru aktar valutazzjonijiet, dwar jekk il-miżuri rakkomandati jkunux ġew implimentati b’mod effettiv u sodisfaċenti.

5.   Jekk il-Kummissjoni Ewropea tiddetermina li n-nuqqasijiet rilevanti jkunu ġew indirizzati, hija għandha tissottometti l-kwistjoni lill-Kumitat Konġunt sabiex jiddeċiedi skont dan u kif stipulat fil-paragrafu 3 ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 34

Relazzjoni ma’ ftehimiet oħra u/jew arranġamenti

1.   Id-dispożizzjonijiet tal-Ftehim għandhom jipprevalu fuq id-dispożizzjonijiet rilevanti tal-ftehimiet bilaterali tas-servizzi bl-ajru u/jew bejn il-Partijiet.

2.   Minkejja l-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, id-dispożizzjonijiet li jirrigwardaw is-sjieda, id-drittijiet tat-traffiku, il-kapaċità, il-frekwenzi, it-tip jew il-bidla tal-inġenji tal-ajru, it-taqsim tal-kodiċi u l-ipprezzar ta’ ftehim jew arranġament bilaterali bejn l-Ukrajna u l-Unjoni Ewropea jew Stat Membru tal-UE, għandhom japplikaw bejn il-Partijiet jekk tali ftehim u/jew arranġament bilaterali ikun aktar favorevoli, f’termini ta’ libertà għat-trasportaturi tal-ajru kkonċernati, jew inkella aktar favorevoli f'sens ieħor u sakemm ma jkun hemm l-ebda diskriminazzjoni bejn l-Istati Membri tal-UE u n-nazzjonali tagħhom. L-istess japplika għal dispożizzjonijiet li mhumiex koperti b’dan il-Ftehim.

3.   Jekk il-Partijiet isiru partijiet għal xi ftehim multilaterali, jew japprovaw deċiżjoni adottata mill-ICAO jew minn xi organizzazzjoni internazzjonali oħra, li tindirizza kwistjonijiet koperti minn dan il-Ftehim, huma għandhom jikkonsultaw fil-Kumitat Konġunt sabiex ikun determinat jekk dan il-Ftehim jenħtieġx jiġi rrivedut sabiex jitqiesu tali żviluppi.

Artikolu 35

Dispożizzjonijiet finanzjarji

Mingħajr preġudizzju għall-punt (b) tal-Artikolu 5(1) ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet għandhom jallokaw ir-riżorsi finanzjarji meħtieġa, inklużi dawk relatati mal-Kumitat Konġunt, għall-implimentazzjoni ta’ dan il-Ftehim fit-territorji rispettivi tagħhom.

TITOLU V

DĦUL FIS-SEĦĦ, REVIŻJONI, TERMINAZZJONI U DISPOŻIZZJONIJIET FINALI

Artikolu 36

Emendi

1.   Il-Kumitat Konġunt jista’, fuq proposta li ssir minn waħda mill-Partijiet u skont dan l-Artikolu, jiddeċiedi li, b’kunsens, jimmodifika l-Annessi ta’ dan il-Ftehim kif previst fil-punt (a) tal-Artikolu 15(3) ta’ dan il-Ftehim.

2.   L-emendi għall-Annessi ta’ dan il-Ftehim għandhom jidħlu fis-seħħ wara t-tlestija mill-Partijiet tal-proċeduri interni neċessarji.

3.   Fuq talba ta’ kwalunkwe Parti u fi qbil mal-proċeduri relevanti, b’kont meħud tal-possibbiltà ta’ rakkomandazzjonijiet mill-Kumitat Konġunt, dan il-Ftehim għandu jiġi rivedut fid-dawl tal-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tiegħu, bil-għan li jiġi kkunsidrat kwalunkwe żvilupp futur li jista' jkun neċessarju. Kwalunkwe emenda li tirriżulta lil dan il-Ftehim għandha tidħol fis-seħħ kif previst fl-Artikolu 38 ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 37

Terminazzjoni

Kwalunkwe Parti tista’, fi kwalunkwe waqt, tibgħat avviż bil-miktub, permezz ta' mezzi diplomatiċi, lill-Parti l-oħra dwar id-deċiżjoni tagħha li ttemm dan il-Ftehim. Tali avviż għandu jintbagħat fl-istess ħin lill-ICAO. Dan il-Ftehim għandu jiġi tterminat f’nofs il-lejl GMT fi tmiem l-istaġun tat-traffiku tal-Assoċjazzjoni Internazzjonali tat-Trasport bl-Ajru li jkun fis-seħħ sena wara d-data tal-avviż ta’ terminazzjoni bil-miktub, sakemm l-avviż ma jiġix irtirat bi qbil reċiproku bejn il-Partijiet qabel it-tmiem ta’ dan il-perijodu.

Artikolu 38

Dħul fis-seħħ u applikazzjoni provviżorja

1.   Dan il-Ftehim għandu jkun suġġett għar-ratifika jew l-approvazzjoni mill-firmatarji skont il-proċeduri tagħhom stess.

2.   Dan il-Ftehim jidħol fis-seħħ fl-ewwel jum tat-tieni xahar wara d-data tal-aħħar nota tal-iskambju ta' noti diplomatiċi bejn il-Partijiet li jikkonfermaw li l-proċeduri kollha meħtieġa biex dan il-Ftehim jidħol fis-seħħ ikunu tlestew. Għall-għan ta’ dan l-iskambju, l-Ukrajna għandu jwassal lis-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea n-nota diplomatika tiegħu lill-Unjoni Ewropea u lill-Istati Membri tagħha, u s-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea għandu jwassal lill-Ukrajna n-nota diplomatika tiegħu mingħand l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha. In-nota diplomatika mill-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha għandha tinkludi l-komunikazzjonijiet minn kull Stat Membru li jikkonfermaw li l-proċeduri tagħhom meħtieġa biex dan il-Ftehim jidħol fis-seħħ ikunu tlestew.

3.   Minkejja l-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu, il-Partijiet jaqblu li japplikaw provviżorjament dan il-Ftehim, f’konformità mal-proċeduri u/jew mal-leġislazzjoni nazzjonali interna tagħhom kif applikabbli, mill-ewwel jum tax-xahar li jiġi wara d-data tal-aktar nota riċenti li biha l-Partijiet ikunu nnotifikaw lil xulxin dwar it-tlestija tal-proċeduri nazzjonali rilevanti biex japplikaw provviżorjament jew jikkonkludu dan il-Ftehim, skont kif ikun il-każ.

4.   Is-Segretarju Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea għandu jkun id-depożitarju ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 39

Reġistrazzjoni mal-ICAO u mas-Segretarjat tan-Nazzjonijiet Uniti

Dan il-Ftehim u l-emendi kollha għalih għandhom jiġu rreġistrati mill-Ukrajna mal-ICAO u mas-Segretarjat tan-Nazzjonijiet Uniti, skont l-Artikolu 102 tal-Karta tan-Nazzjonijiet Uniti, wara d-dħul fis-seħħ tiegħu.

Artikolu 40

Testi awtentiċi

Dan il-Ftehim huwa magħmul duplikatament f’żewġ eżemplari bil-lingwa Bulgara, Kroata, Ċeka, Daniża, Olandiża, Ingliża, Estonjana, Finlandiża, Franċiża, Ġermaniża, Griega, Ungeriża, Irlandiża, Taljana, Latvjana, Litwana, Maltija, Pollakka, Portugiża, Rumena, Slovakka, Slovena, Spanjola, Żvediża u Ukrena, b’kull test ikun ugwalment awtentiku.

B’XHIEDA TA’ DAN, il-plenipotenzarji firmatarji hawn, debitament awtorizzati, iffirmaw dan il-Ftehim.

Съставено в Киев на дванадесети октомври две хиляди двадесет и първа година.

Hecho en Kiev, el doce de octubre de dos mil veintiuno.

V Kyjevě dne dvanáctého října dva tisíce dvacet jedna.

Udfærdiget i Kiev den tolvte oktober to tusind og enogtyve.

Geschehen zu Kiew am zwölften Oktober zweitausendeinundzwanzig.

Kahe tuhande kahekümne esimese aasta oktoobrikuu kaheteistkümnendal päeval Kiievis.

Έγινε στο Κίεβο, στις δώδεκα Οκτωβρίου δύο χιλιάδες είκοσι ένα.

Done at Kyiv on the twelfth day of October in the year two thousand and twenty one.

Fait à Kiev, le douze octobre deux mille vingt et un.

Arna dhéanamh i gCív, an dóú lá déag de Dheireadh Fómhair an bhliain dhá mhíle fiche agus haon.

Sastavljeno u Kijevu dvanaestog listopada godine dvije tisuće dvadeset prve.

Fatto a Kiev, addì dodici ottobre duemilaventuno.

Kijevā, divi tūkstoši divdesmit pirmā gada divpadsmitajā oktobrī.

Priimta du tūkstančiai dvidešimt pirmų metų spalio dvyliktą dieną Kijeve.

Kelt Kijevben, a kétezer-huszonegyedik év október havának tizenkettedik napján.

Magħmul f'Kiev, fit-tnax-il jum ta’ Ottubru fis-sena elfejn u wieħed u għoxrin.

Gedaan te Kiev, twaalf oktober tweeduizend eenentwintig.

Sporządzono w Kijowie dnia dwunastego października roku dwa tysiące dwudziestego pierwszego.

Feito em Kiev, em doze de outubro de dois mil e vinte e um.

Întocmit la Kiev la doisprezece octombrie două mii douăzeci și unu.

V Kyjeve dvanásteho októbra dvetisícdvadsaťjeden.

V Kijevu, dne dvanajstega oktobra leta dva tisoč enaindvajset.

Tehty Kiovassa kahdentenatoista päivänä lokakuuta vuonna kaksituhattakaksikymmentäyksi.

Som skedde i Kiev den tolfte oktober år tjugohundratjugoett.

Учинено в Києвi дванадцятого жовтня двi тисячi двадцять першого року.

Image 1

Image 2

Image 3

Image 4

Image 5

Image 6

Image 7