1.

2.

2.1.

2.2.

3.

3.1.

3.2.

3.3.

3.4.

3.5.

3.5.1.

3.5.2.

4.

4.1.

4.2.

5.

5.1.

5.1.1.

5.1.2.

5.2.

6.

7.

8.

8.1.

8.2.

8.3.

8.4.

8.5.

8.6.

8.7.

1.

Billi jgħaqqad lill-popli u lir-reġjuni, it-trasport bl-ajru għandu rwol vitali fl-integrazzjoni u l-kompetittività taż-Żona Ekonomika Ewropea (“ŻEE”), kif ukoll fl-interazzjoni tagħha mad-dinja. It-trasport bl-ajru jikkontribwixxi b'mod sinifikanti għall-ekonomija tal-Unjoni, b'aktar minn 15-il miljun moviment kummerċjali annwali, 822 miljun passiġġier ittrasportati minn u lejn l-ajruporti tal-Unjoni fl-2011, 150 linja tal-ajru skedati, netwerk ta' aktar minn 460 ajruport, u 60 fornitur tas-servizzi ta' navigazzjoni bl-ajru (1). L-Unjoni tgawdi mill-pożizzjoni tagħha bħala fus tal-avjazzjoni globali, b'linji tal-ajru u ajruporti li weħidhom jikkontribwixxu aktar minn EUR 140 000 miljun għall-Prodott Domestiku Gross tal-Unjoni kull sena. Is-settur tal-avjazzjoni jimpjega madwar 2,3 miljun ruħ fl-Unjoni (2).

2.

L-Istrateġija Ewropa 2020 (3) (“UE 2020”) tissottolinja l-importanza tal-infrastruttura tat-trasport bħala parti mill-istrateġija ta' tkabbir sostenibbli tal-Unjoni għall-għaxar snin li ġejjin. B'mod partikolari, il-Kummissjoni fil-White Paper tagħha “Pjan direzzjonali għal Żona Unika tat-Trasport” (4) enfasizzat li l-internalizzazzjoni tal-esternalitajiet, l-eliminazzjoni ta' sussidji mhux ġustifikati u l-kompetizzjoni ħielsa u mhux imxekkla huma parti essenzjali mill-isforz biex jiġu allinjati l-għażliet tas-suq mal-bżonnijiet ta' sostenibbiltà. Il-“Pjan Direzzjonali għal Żona Unika tat-Trasport” jenfasizza wkoll l-importanza ta' użu effiċjenti tar-riżorsi. Fil-prattika, it-trasport irid juża inqas enerġija u enerġija nadifa, jisfrutta aħjar infrastruttura moderna u jnaqqas l-impatt negativ tiegħu fuq il-klima u fuq l-ambjent u partikolarment fuq assi naturali ewlenin bħall-ilma, l-art u l-ekosistemi.

3.

It-tlestija gradwali tas-suq intern wasslet għat-tneħħija ta' kull restrizzjoni kummerċjali għal-linji tal-ajru li jtiru fiż-ŻEE, bħal restrizzjonijiet fuq rotot jew fuq in-numru ta' titjiriet u l-istabbiliment ta' tariffi. Mil-liberalizzazzjoni tat-trasport bl-ajru fl-1997 (5), l-industrija espandiet aktar minn qatt qabel, u dan ikkontribwixxa għat-tkabbir ekonomiku u l-ħolqien tal-impjiegi. Din wittiet it-triq ukoll għall-ħolqien ta' trasportaturi bi prezz baxx, li joperaw mudell tan-negozju ġdid ibbażat fuq il-ħinijiet qosra sat-titjira lura u l-użu effiċjenti ħafna tal-flotta. Dan l-iżvilupp iġġenera żieda tremenda fit-traffiku, bit-traffiku tat-trasportaturi bi prezz baxx li qed jiżdied b'rata mgħaġġla mill-2005. Fl-2012 għall-ewwel darba, il-linji tal-ajru bi prezz baxx (44,8 %) qabżu s-sehem fis-suq tat-trasportaturi tal-ajru stabbiliti (42,4 %), xejra li kompliet fl-2013 (45,94 % għal-linji tal-ajru bi prezz baxx u 40,42 % għal dawk stabbiliti).

4.

Filwaqt li fil-biċċa l-kbira tagħhom għadhom ta' sjieda u ġestjoni pubblika (6), l-ajruporti madwar l-UE bħalissa qegħdin jaraw l-involviment dejjem jikber ta' impriżi privati. Inħolqu swieq ġodda f'dawn l-aħħar għaxar snin, permezz tal-privatizzazzjoni parzjali ta' ċerti ajruporti, kif ukoll permezz tal-kompetizzjoni għall-ġestjoni ta' ajruporti ta' proprjetà pubblika, inklużi ajruporti reġjonali.

5.

Ajruporti iżgħar juru l-ogħla proporzjon ta' sjieda pubblika (7) u huma l-aktar spiss li jserrħu fuq l-appoġġ pubbliku biex jiffinanzjaw l-operazzjonijiet tagħhom. Il-prezzijiet ta' dawn l-ajruporti ġeneralment ma jkunux definiti fir-rigward ta' kunsiderazzjonijiet tas-suq u b'mod partikolari prospetti sodi ta' profittabilità ex ante, iżda essenzjalment fil-kunsiderazzjonijiet lokali jew reġjonali. Bil-kundizzjonijiet attwali tas-suq il-prospetti ta' profittabilità għal ajruporti operati kummerċjalment jibqgħu dipendenti ħafna (8) fuq il-livell ta' throughput, b'ajruporti b'inqas minn miljun passiġġier fis-sena li tipikament jitħabtu biex ikopru l-ispejjeż operattivi tagħhom. Konsegwentement il-biċċa l-kbira tal-ajruporti reġjonali huma ssussidjati minn awtoritajiet pubbliċi fuq bażi regolari.

6.

Ċerti reġjuni għadhom imfixklin minn aċċessibilità fqira mill-bqija taż-ŻEE, u ċentri ewlenin qed jiffaċċjaw livelli dejjem akbar ta' konġestjoni (9). Fl-istess waqt, id-densità tal-ajruporti reġjonali f'ċerti reġjuni taż-ŻEE wasslet għal kapaċità żejda sostanzjali fl-infrastruttura tal-ajruporti meta mqabbla mad-domanda tal-passiġġieri u l-ħtiġijiet tal-linji tal-ajru.

7.

Is-sistema tal-ipprezzar fil-biċċa l-kbira tal-ajruporti taż-ŻEE tradizzjonalment kienet imfassla bħala skema pubblikata tal-imposti tal-ajruport ibbażata fuq in-numri tal-passiġġieri u l-piż tal-inġenji tal-ajru (10). Madankollu, l-evoluzzjoni tas-suq u l-kooperazzjoni mill-qrib bejn l-ajruporti u l-linji tal-ajru gradwalment wittew it-triq għal varjetà wiesgħa ta' prattiki kummerċjali, inklużi kuntratti fit-tul b'tariffi differenzjati u xi drabi ammonti sostanzjali ta' inċentivi u ta' appoġġ ta' kummerċjalizzazzjoni mħallsa mill-ajruporti u/jew mill-awtoritajiet lokali lil-linji tal-ajru. B'mod partikolari, il-fondi pubbliċi allokati għall-appoġġ tal-operazzjonijiet tal-ajruporti jistgħu jkunu mgħoddija lil-linji tal-ajru sabiex jiġbdu aktar traffiku kummerċjali, u b'hekk joħolqu distorsjoni tas-swieq tat-trasport bl-ajru (11).

8.

Fil-Komunikazzjoni tagħha dwar il-Modernizzazzjoni tal-Għajnuna mill-Istat (SAM) (12), il-Kummissjoni tiġbed l-attenzjoni li l-politika dwar l-għajnuna mill-Istat għandha tiffoka fuq il-faċilitazzjoni ta' għajnuna mfassla tajjeb immirata lejn in-nuqqasijiet tas-suq u objettivi ta' interess komuni tal-Unjoni, u li tevita l-ħela tar-riżorsi pubbliċi. Tabilħaqq il-miżuri ta' għajnuna mill-Istat jistgħu, taħt ċerti kundizzjonijiet, jikkoreġu fallimenti fis-suq, biex b'hekk jikkontribwixxu għall-funzjonament effiċjenti tas-swieq u titkattar il-kompetittività. Barra minn hekk, meta s-swieq jipprovdu riżultati effiċjenti imma dawn jiġu kkunsidrati bħala mhux sodisfaċenti mil-lenti tal-politika ta' koeżjoni, l-għajnuna mill-Istat tista' tintuża biex jinkiseb riżultat tas-suq li jkun aktar mixtieq u ekwu. Madankollu, l-għajnuna mill-Istat jista' jkollha effetti negattivi, bħad-distorsjoni tal-kompetizzjoni bejn l-impriżi u l-effett fuq il-kummerċ bejn l-Istati taż-ŻEE sa tali punt li jmur kontra l-interessi komuni taż-ŻEE. Il-kontroll tal-għajnuna mill-Istat fis-setturi tal-ajruport u tat-trasport bl-ajru għandhom għalhekk jippromwovu l-użu għaqli tar-riżorsi pubbliċi għal politiki orjentati lejn it-tkabbir, filwaqt li jillimitaw id-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni li jfixklu l-kundizzjonijiet ekwi fis-suq intern, b'mod partikolari billi tiġi evitata d-duplikazzjoni ta' ajruporti li ma jħallux profitt fl-istess żona ta' qbid u l-ħolqien ta' kapaċità żejda.

9.

L-applikazzjoni tar-regoli tal-għajnuna mill-Istat għas-setturi tal-ajruporti u tat-trasportaturi tal-ajru tikkostitwixxi parti mill-isforzi tal-Awtorità bl-għan li jtejbu l-kompetittività u l-potenzjal tat-tkabbir tal-ajruport taż-ŻEE u tal-industriji tal-linji tal-ajru (13). Il-kundizzjonijiet ekwi fost il-linji tal-ajru u l-ajruporti fiż-ŻEE huma ta' importanza kbira għal dawn l-objettivi, kif ukoll għall-Ftehim ŻEE kollu kemm hu. Fl-istess ħin, ajruporti reġjonali jistgħu jaqdu rwol importanti kemm għall-iżvilupp lokali kif ukoll għall-aċċessibbiltà ta' ċerti reġjuni, b'mod partikolari fl-isfond ta' previżjonijiet tat-traffiku pożittivi għat-trasport tal-ajru fiż-ŻEE.

10.

Bħala parti mill-pjan ġenerali biex jinħoloq spazju tal-ajru uniku taż-ŻEE u waqt li jitqiesu l-iżviluppi tas-suq, fl-2005 l-Awtorità adottat linji gwida dwar il-finanzjament tal-ajruporti u l-għajnuna tal-bidu lil-linji tal-ajru li jitilqu minn ajruporti reġjonali (14) (il-“linji gwida tal-Avjazzjoni 2005”). Dawn il-linji gwida speċifikaw il-kundizzjonijiet li taħthom ċerti kategoriji ta' għajnuna mill-Istat lill-ajruporti u lil-linji tal-ajru jistgħu jkunu dikjarati kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE. Huma ssuplimentaw il-linji gwida tal-Avjazzjoni 1994 (15), li prinċipalment kien fihom dispożizzjonijiet fir-rigward tar-ristrutturar tat-trasportaturi nazzjonali u għajnuna soċjali għall-benefiċċju taċ-ċittadini taż-ŻEE.

11.

Dawn il-linji gwida jagħtu ħarsa lejn is-sitwazzjoni legali u ekonomika l-ġdida dwar il-finanzjament pubbliku tal-ajruporti u l-linji tal-ajru u jispeċifikaw il-kundizzjonijiet li bihom dan il-finanzjament pubbliku jista' jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 61(1) tal-Ftehim ŻEE u, meta jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, il-kundizzjonijiet li skonthom jista' jiġi ddikjarat kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3)(c). Il-valutazzjoni tal-Awtorità hija bbażata fuq l-esperjenza u l-prassi ta' teħid tad-deċiżjonijiet tagħha, kif ukoll fuq l-analiżi tagħha tal-kundizzjonijiet preżenti tas-suq fis-setturi tal-ajruport u tat-trasport bl-ajru. Huwa għalhekk mingħajr preġudizzju għall-approċċ tagħha fir-rigward ta' infrastrutturi jew setturi oħrajn. B'mod partikolari, l-Awtorità tqis li s-sempliċi fatt li operatur ta' ajruport jirċievi jew irċieva għajnuna mill-Istat ma jimplikax awtomatikament li l-linji tal-ajru klijenti tiegħu huma wkoll benefiċjarji tal-għajnuna. Jekk il-kundizzjonijiet offruti lil xi linja tal-ajru f'ajruport partikolari kienu offruti minn operatur ta' ajruport għall-profitt, il-linja tal-ajru ma tistax titqies li rċeviet vantaġġ għall-finijiet tar-regoli tal-għajnuna mill-Istat.

12.

Meta s-sostenn pubbliku jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, l-Awtorità tikkunsidra li f'ċerti kundizzjonijiet, ċerti kategoriji ta' għajnuna lill-ajruporti reġjonali u lil-linji tal-ajru li jużaw dawn l-ajruporti jistgħu jkunu ġustifikati b'mod partikolari biex jiżviluppaw servizzi ġodda u jikkontribwixxu għall-aċċessibilità lokali u l-iżvilupp ekonomiku. Madankollu, id-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni fis-swieq kollha kkonċernati għandhom jiġu kkunsidrati u l-għajnuna mill-Istat biss li hija proporzjonata u meħtieġa sabiex tikkontribwixxi għal objettiv ta' interess komuni tista' tkun aċċettabbli.

13.

F'dan il-kuntest, għandu jiġi nnutat li l-għajnuna għall-ġestjoni tikkostitwixxi fil-prinċipju forma ta' għajnuna li tfixkel ħafna l-kompetizzjoni u li tista' tiġi awtorizzata biss f'ċirkustanzi eċċezzjonali. L-Awtorità tikkunsidra li l-ajruporti u l-linji tal-ajru għandhom normalment iġarrbu l-ispejjeż operattivi tagħhom. Madankollu, il-bidla gradwali għal realtà ġdida tas-suq, kif deskritta fil-punti minn 3 sa 7, tispjega l-fatt li l-ajruporti reġjonali rċevew sostenn għall-ġestjoni mifrux mill-awtoritajiet pubbliċi qabel l-adozzjoni ta' dawn il-linji gwida. F'dan l-isfond, għal perjodu tranżitorju, u sabiex l-industrija tal-avjazzjoni tkun tista' tadatta għas-sitwazzjoni l-ġdida tas-suq, ċerti kategoriji ta' għajnuna operatorja lill-ajruporti xorta jistgħu jkunu ġustifikati f'ċerti kundizzjonijiet. Kif spjegat fil-punt 5, taħt il-kundizzjonijiet attwali tas-suq, id-dejta disponibbli u l-kunsens tal-industrija jindikaw rabta bejn il-qagħda finanzjarja ta' ajruport u l-livelli tat-traffiku tiegħu, b'eżiġenzi finanzjarji normalment akbar fil-każ ta' ajruporti iżgħar. Fid-dawl tal-kontribut tagħhom għall-iżvilupp ekonomiku u l-koeżjoni territorjali fiż-ŻEE, il-maniġers ta' ajruporti reġjonali iżgħar għalhekk għandhom jingħataw żmien biex jaġġustaw għall-ambjent ġdid tas-suq, pereżempju, billi gradwalment iżidu l-imposti tal-ajruporti lil-linji tal-ajru, bl-introduzzjoni ta' miżuri ta' razzjonalizzazzjoni, billi jiddiversifikaw il-mudelli tan-negozju tagħhom jew billi jiġbdu linji tal-ajru u klijenti ġodda biex jimlew il-kapaċità inattiva tagħhom.

14.

Fi tmiem il-perjodu tranżitorju, l-ajruporti m'għandhomx jibqgħu jinagħtaw għajnuna operatorja aktar u għandhom jiffinanzjaw l-operazzjonijiet tagħhom mir-riżorsi tagħhom stess. Filwaqt li l-għoti ta' kumpens għal spejjeż operattivi mhux koperti ta' servizzi ta' interess ekonomiku ġenerali għandu jibqa' possibbli għall-ajruporti ż-żgħar jew biex titħalla l-konnettività tar-reġjuni kollha b'rekwiżiti partikolari, il-bidliet fis-swieq stimulati minn dawn il-linji gwida għandhom jippermettu lill-ajruporti l-kopertura tal-ispejjeż tagħhom bħal f'kull industrija oħra.

15.

L-iżvilupp ta' traffiku tal-ajru ġdid għandu, fil-prinċipju, ikun ibbażat fuq argument sod għan-negozju. Madankollu l-linji tal-ajru mhumiex dejjem lesti, mingħajr inċentivi xierqa, li jieħdu r-riskju li jiftħu rotot ġodda minn ajruporti żgħar li ma jkunux magħrufa u ppruvati. Għalhekk, taħt ċerti kundizzjonijiet, il-linji tal-ajru jistgħu jingħataw għajnuna tal-bidu matul u anki wara l-perjodu tranżitorju, jekk din tipprovdilhom l-inċentiva meħtieġa biex joħolqu rotot ġodda minn ajruporti reġjonali, iżżid il-mobbiltà taċ-ċittadini taż-ŻEE billi tistabbilixxi punti ta' aċċess għal tijiriet fiż-ŻEE u tistimola l-iżvilupp reġjonali. Minħabba li reġjuni remoti huma penalizzati minħabba l-aċċessibilità fqira tagħhom, l-għajnuna tal-bidu għal rotot minn dawn ir-reġjuni hija suġġetta għal kriterji ta' kumpatibbiltà iktar flessibbli.

16.

L-allokazzjoni tal-kapaċità tal-ajruporti lil-linji tal-ajru għandha għalhekk gradwalment issir aktar effiċjenti (jiġifieri orjentata lejn id-domanda), u għandu jkun hemm inqas ħtieġa għal finanzjament pubbliku ta' ajruporti minħabba li l-investiment privat isir aktar mifrux. Jekk jistgħu jkunu stabbiliti l-ħtieġa ġenwina ta' trasport u l-esternalitajiet pożittivi għal reġjun, l-għajnuna għall-investiment għall-ajruporti madankollu għandha tkompli tkun aċċettata anki wara l-perjodu tranżitorju, b'intensitajiet massimi tal-għajnuna li jiżguraw kundizzjonijiet ekwi madwar iż-ŻEE.

17.

F'dan l-isfond dawn il-linji gwida attwali jintroduċu approċċ ġdid għall-valutazzjoni tal-kumpatibbiltà tal-għajnuna lill-ajruporti:

18.

Barra minn hekk, il-kundizzjonijiet ta' kumpatibbiltà tal-għajnuna tal-bidu lil-linji tal-ajru ġew simplifikati u adattati skont l-iżviluppi riċenti fis-suq.

19.

L-Awtorità se tapplika approċċ bilanċjat, li huwa newtrali fil-konfront tad-diversi mudelli ta' negozju tal-ajruporti u l-linji tal-ajru, u li jqis il-prospetti għat-tkabbir tat-traffiku tal-ajru, il-ħtieġa għal żvilupp reġjonali u l-aċċessibbiltà u l-kontribuzzjoni pożittiva tal-mudell tan-negozju tat-trasportaturi bi prezz baxx għall-iżvilupp ta' xi ajruporti reġjonali. Iżda fl-istess waqt, bidla gradwali lejn approċċ orjentat lejn is-suq hija bla dubju meħtieġa; għajr f'każijiet debitament ġustifikati u limitati l-ajruporti għandhom ikunu jistgħu jkopru l-ispejjeż operattivi tagħhom u kull investiment pubbliku għandu jintuża biex jiffinanzja l-kostruzzjoni ta' ajruporti vijabbli li jissodisfaw it-talba tal-linji tal-ajru u tal-passiġġieri; id-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni bejn l-ajruporti u bejn il-linji tal-ajru, kif ukoll id-duplikazzjoni ta' ajruporti mhux profittabbli għandhom jiġu evitati. Dan l-approċċ ibbilanċjat għandu jkun trasparenti, jinftiehem faċilment u sempliċi biex ikun applikat.

20.

Dawn il-linji gwida huma mingħajr preġudizzju għad-dover tal-Istati tal-EFTA li jikkonformaw mad-dritt taż-ŻEE. Partikolarment, biex jiġi evitat li l-investiment ikun iwassal għal dannu ambjentali, l-Istati tal-EFTA jridu jiżguraw konformità wkoll mal-leġiżlazzjoni ambjentali taż-ŻEE, inkluża mal-ħtieġa li jwettqu valutazzjoni tal-impatt ambjentali fejn xieraq u jiżguraw li jkun hemm il-permessi kollha rilevanti.

21.

Il-prinċipji stipulati f'dawn il-linji gwida japplikaw għall-għajnuna mill-Istat għall-ajruporti u l-linji tal-ajru (16). Dawn jiġu applikati skont il-Ftehim ŻEE u l-leġiżlazzjoni sekondarja adottata skont il-Ftehim ŻEE kif ukoll skont linji gwida oħra taż-ŻEE dwar l-għajnuna mill-Istat (17).

22.

Ċerti ajruporti u linji tal-ajru huma speċjalizzati fit-trasport tal-merkanzija. L-Awtorità għad ma għandhiex biżżejjed esperjenza fil-valutazzjoni tal-kumpatibbiltà tal-għajnuna lill-ajruporti u lil-linji tal-ajru speċjalizzati fit-trasport tal-merkanzija biex tippreżenta fil-qosor il-prattika tagħha fil-forma ta' kriterji speċifiċi ta' kumpatibbiltà. Għal dawn il-kategoriji ta' impriżi, l-Awtorità se tapplika l-prinċipji komuni ta' kumpatibbiltà kif stabbilit fit-Taqsima 5 permezz ta' analiżi skont il-każ.

23.

L-Awtorità mhijiex se tapplika l-prinċipji stipulati fil-Linji Gwida dwar l-għajnuna reġjonali nazzjonali għall-2007-2013 (18), u fil-Linji Gwida dwar l-għajnuna reġjonali mill-Istat għall-2014-2020 (19) jew xi linji gwida futuri għall-għajnuna reġjonali mill-Istat mogħtija lill-infrastruttura tal-ajruporti.

24.

Dawn il-linji gwida jissostitwixxu l-linji gwida tal-Avjazzjoni tal-1994 u tal-2005.

25.

Għall-fini ta' dawn il-linji gwida:

26.

Skont l-Artikolu 61(1) tal-Ftehim ŻEE, ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat japplikaw biss fejn il-benefiċjarju huwa “impriża”. Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (“il-Qorti”) konsistentement iddefinixxiet l-impriżi bħala entitajiet involuti f'attività ekonomika, irrispettivament mill-istatus ġuridiku tagħhom jew mis-sjieda tagħhom u mill-mod kif huma ffinanzjati (21). Kull attività li tikkonsisti fl-offerta ta' oġġetti u servizzi f'suq hija attività ekonomika (22). In-natura ekonomika ta' attività fiha nnifisha ma tiddependix fuq jekk l-attività tiġġenerax profitti (23).

27.

Issa jidher ċar li l-attività tal-linji tal-ajru li tikkonsisti fil-provvista ta' servizzi ta' trasport lill-passiġġieri u/jew lill-impriżi tikkostitwixxi attività ekonomika. Il-linji gwida tal-Avjazzjoni tal-1994, madankollu. xorta jirriflettu l-fehma li “il-kostruzzjoni [jew] it-tkabbir ta' proġetti ta' infrastruttura (bħal ajruporti, toroq, pontijiet, eċċ.) jirrappreżentaw miżura ġenerali ta' politika ekonomika li ma tistax tiġi kkontrollata mill-Kummissjoni skont ir-regoli tat-Trattat dwar l-għajnuna mill-Istat.” Fis-sentenza “Aéroports de Paris” (24), il-Qrati tal-Unjoni ddeċidew kontra din il-fehma u sostnew li l-operazzjoni ta' ajruport li tikkonsisti fil-provvista ta' servizzi tal-ajruport lil-linji tal-ajru u lil fornituri varji tas-servizzi tikkostitwixxi wkoll attività ekonomika. Fis-sentenza tagħha fil-kawża “l-Ajruport ta' Leipzig-Halle” (25), il-Qorti Ġenerali kkjarifikat li l-operazzjoni ta' ajruport hija attività ekonomika, li minnha l-kostruzzjoni tal-infrastruttura tal-ajruport tagħmel parti inseparabbli.

28.

Safejn huma kkonċernati l-miżuri ta' finanzjament tal-passat, l-iżvilupp gradwali tal-forzi tas-suq fis-settur tal-ajruporti (26) ma jippermettix li tkun determinata data preċiża, li minnha l-operazzjoni ta' ajruport għandha tkun bla dubju meqjusa bħala attività ta' natura ekonomika. Madankollu, il-Qrati tal-Unjoni rrikonoxxew l-evoluzzjoni fin-natura tal-attivitajiet tal-ajruporti. F'“l-Ajruport ta' Leipzig-Halle”, il-Qorti Ġenerali sostniet li mis-sena 2000 l-applikazzjoni tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat għall-finanzjament tal-infrastruttura tal-ajruporti ma setgħatx tkun eskluża aktar (27). Konsegwentement, mid-data tas-sentenza f'“Aéroports de Paris” (it-12 ta' Diċembru 2000), l-operazzjoni u kostruzzjoni tal-infrastruttura tal-ajruport għandhom jitqiesu bħala kompiti li jaqgħu fil-kamp ta' applikazzjoni tal-kontroll tal-għajnuna mill-Istat.

29.

Kuntrarju ta' dan, minħabba l-inċertezza li kienet teżisti qabel is-sentenza “Aéroports de Paris”, l-awtoritajiet pubbliċi setgħu leġittimament iqisu li l-finanzjament tal-infrastruttura tal-ajruport ma kienx jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat, u skont dan, li tali miżuri ma kellhomx għalfejn ikunu notifikati lill-Awtorità. Minn dan isegwi li l-Awtorità ma tistax titfa' aktar dubju, abbażi tar-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat, fuq il-miżuri ta' finanzjament mogħtija (28) qabel is-sentenza “Aéroports de Paris” (29).

30.

F'kull każ, il-miżuri li ngħataw qabel ma żviluppat kull kompetizzjoni fis-settur tal-ajruporti, ma kinux jikkostitwixxu għajnuna mill-Istat meta ingħataw, iżda jistgħu jitqiesu bħala għajnuna eżistenti skont l-Artikolu 1(b)(v) tal-Parti II tal-Protokoll 3 tal-Ftehim dwar is-Sorveljanza u l-Qorti, jekk il-kundizzjonijiet tal-Artikolu 61(1) tal-Ftehim jiġu ssodisfati.

31.

L-entità jew grupp ta' entitajiet li jwettqu attività ekonomika li tipprovdi servizzi tal-ajruport lil-linji tal-ajru, jiġifieri l-immaniġġar tal-inġenji tal-ajru, mill-inżul sat-tluq, u tal-passiġġieri u l-merkanzija, sabiex jippermettu lil-linji tal-ajru jipprovdu servizzi tat-trasport bl-ajru (30), se tissejjaħ “ajruport” (31). Ajruport jipprovdi firxa ta' servizzi (“servizzi tal-ajruport”) lil-linji tal-ajru, bi skambju għall-ħlas (“imposti tal-ajruport”). Filwaqt li d-daqs preċiż tas-servizzi pprovduti mill-ajruporti, kif ukoll id-definizzjoni tal-imposti bħala “tariffi” jew “taxxi” jvarjaw madwar iż-ŻEE, il-provvista ta' servizzi tal-ajruport lil-linji tal-ajru bi skambju għall-imposti tal-ajruport tikkostitwixxi attività ekonomika fl-Istati kollha tal-EFTA.

32.

Il-qafas ġuridiku u regolatorju li fih ajruporti individwali huma posseduti u operati tvarja minn ajruport għal ieħor madwar iż-ŻEE. B'mod partikolari, ajruporti reġjonali huma spiss ġestiti f'koperazzjoni mill-qrib ma' awtoritajiet pubbliċi. F'dan ir-rigward, il-Qorti ddeċidiet li bosta entitajiet jistgħu jkunu kkunsidrati li qed iwettqu attività ekonomika flimkien, u b'hekk jikkostitwixxu unità ekonomika, taħt kundizzjonijiet speċifiċi (32). Fil-qasam tal-avjazzjoni, l-Awtorità tqis li involviment sinifikanti fl-istrateġija kummerċjali ta' ajruport, bħal permezz tal-konklużjoni diretta ta' ftehimiet ma' linji tal-ajru jew l-iffissar ta' imposti tal-ajruport, jikkostitwixxi indikazzjoni qawwija li l-entità rilevanti, weħedha jew b'mod konġunt, twettaq l-attività ekonomika li topera l-ajruport (33).

33.

Flimkien mas-servizzi tal-ajruport, ajruport jista' jipprovdi wkoll servizzi kummerċjali oħra lil-linji tal-ajru jew persuni oħra li jużaw l-ajruport, bħal servizzi anċillari għall-passiġġieri, trasportaturi tal-merkanzija jew fornituri oħra tas-servizz (pereżempju permezz tal-kiri ta' immobbli lil maniġers ta' ħwienet u ristoranti, operaturi tal-parkeġġ, eċċ.). Dawn l-attivitajiet ekonomiċi se jkunu kollettivament imsejħa “attivitajiet mhux ajrunawtiċi”.

34.

Madanakollu, mhux l-attivitajiet kollha tal-ajruport huma neċessarjament ta' natura ekonomika (34). Billi l-klassifikazzjoni ta' entità bħala impriża ssir dejjem skont l-attività speċifika, huwa meħtieġ li ssir distinzjoni bejn l-attivitajiet ta' ajruport partikolari u li jiġi stabbilit sa liema punt dawn l-attivitajiet huma ta' natura ekonomika. Jekk ajruport iwettaq kemm attivitajiet ekonomiċi kif ukoll attivitajiet li mhumiex ekonomiċi, huwa għandu jitqies bħala impriża biss fir-rigward ta' dak tal-ewwel.

35.

Il-Qorti sostniet li l-attivitajiet li normalment jaqgħu taħt ir-responsabbiltà tal-Istat fl-eżerċizzju tas-setgħat uffiċjali tiegħu bħala awtorità pubblika mhumiex ta' natura ekonomika u ġeneralment ma jaqgħux fil-kamp ta' applikazzjoni tar-regoli għall-għajnuna mill-Istat (35). F'ajruport, attivitajiet bħall-kontroll tat-traffiku tal-ajru, il-pulizija, id-dwana, it-tifi tan-nar u attivitajiet meħtieġa għas-salvagwardja tal-avjazzjoni ċivili kontra atti ta' interferenza illegali u l-investimenti relatati mal-infrastruttura u t-tagħmir meħtieġ biex jitwettqu dawn l-attivitajiet jitqiesu ġeneralment bħala ta' natura mhux ekonomika (36).

36.

Il-finanzjament pubbliku ta' tali attivitajiet mhux ekonomiċi ma jikkostitwixxix għajnuna mill-Istat, iżda għandu jkun limitat esklussivament biex jikkumpensa għall-kostijiet li dawn jikkawżaw u ma jistax jintuża biex jiffinanzja attivitajiet oħra (37). Kull kumpens żejjed possibbli mill-awtoritajiet pubbliċi tal-kostijiet imġarrba fir-rigward ta' attivitajiet mhux ekonomiċi jista' jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat. Barra minn hekk, jekk ajruport ikun involut f'attivitajiet ta' natura mhux ekonomika flimkien mal-attivitajiet tiegħu ta' natura ekonomika, hija meħtieġa kontabilità tal-ispejjeż separata sabiex ikun evitat kull trasferiment possibbli ta' fondi pubbliċi bejn attivitajiet ta' natura ekonomika u mhux ekonomika.

37.

Finanzjament pubbliku ta' attivitajiet mhux ekonomiċi ma għandux iwassal għal diskriminazzjoni bla bżonn bejn l-ajruporti. Tabilħaqq, hija każistika stabbilita li jkun hemm vantaġġ meta l-awtoritajiet pubbliċi jeħilsu lill-impriżi mill-ispejjeż inerenti għall-attivitajiet ekonomiċi tagħhom (38). Għaldaqstant, meta skont ċerta ordni ġuridika hija normali li ajruporti ċivili jkollhom jeħlu ċerti spejjeż inerenti għall-operazzjoni tagħhom, filwaqt li ajruporti ċivili oħra ma jeħlux, dawn tal-aħħar jistgħu jingħataw vantaġġ, kemm jekk l-ispejjeż tagħhom ikunu relatati ma' attività li ġeneralment hi kkunsidrata ta' natura mhux ekonomika kif ukoll jekk le.

38.

It-trasferiment ta' riżorsi tal-Istat jista' jieħu ħafna forom bħalma huma għotjiet diretti, rifużjonijiet tat-taxxa (39), self b'imgħax favorevoli jew tipi oħra ta' kundizzjonijiet ta' finanzjament preferenzjali. Ir-riżorsi tal-Istat se jkunu involuti wkoll jekk l-Istat jipprovdi benefiċċju in natura jew fil-forma ta' servizzi sussidjati (40), bħal servizzi tal-ajruport. Ir-riżorsi tal-Istat jistgħu jintużaw (41) fil-livell nazzjonali, reġjonali jew lokali. Bl-istess mod, il-finanzjament minn fondi tal-Unjoni jikkostitwixxi riżorsi tal-Istat, meta dawn il-fondi jiġu allokati fid-diskrezzjoni ta' xi Stat tal-EFTA (42).

39.

Il-Qorti ddeċidiet ukoll li, anki jekk l-Istat huwa f'pożizzjoni li jikkontrolla impriża pubblika u li jeżerċita influwenza dominanti fuq l-operazzjonijiet tagħha, l-eżerċizzju attwali ta' dak il-kontroll f'każ partikolari ma jistax jiġi awtomatikament preżunt (43). Għalhekk, jeħtieġ li jkun ivvalutat jekk il-miżuri mogħtija minn impriżi pubbliċi humiex imputabbli lill-Istat. Il-Qorti indikat li l-imputabbiltà lill-Istat ta' miżura mogħtija minn impriża pubblika tista' tiġi dedotta minn sett ta' indikaturi li jirriżultaw miċ-ċirkustanzi tal-każ u l-kuntest li fih ittieħdet dik il-miżura (44).

40.

F'dan l-isfond, ir-riżorsi ta' ajruport pubbliku jikkostitwixxu riżorsi pubbliċi. Konsegwentement, ajruport pubbliku jista' jagħti għajnuna lil xi linja tal-ajru li tuża l-ajruport jekk id-deċiżjoni li tingħata l-miżura tkun imputabbli lill-Istat u l-kundizzjonijiet l-oħra tal-Artikolu 61(1) tal-Ftehim ŻEE jkunu ssodisfati. Il-Qorti ddeċidiet ukoll li jekk miżura tingħatax direttament mill-Istat jew minn korpi pubbliċi jew privati stabbiliti jew maħtura minnu sabiex jamministraw il-miżura huwa irrilevanti għal jekk tali għajnuna tikkwalifikax bħala għajnuna mill-Istat (45).

41.

Skont il-ġurisprudenza tal-Qorti, appoġġ finanzjarju jwassal għal distorsjoni fil-kompetizzjoni sakemm dan isaħħaħ il-pożizzjoni ta' impriża meta mqabbla ma' impriżi oħra (46).

42.

B'mod ġenerali, meta vantaġġ mogħti minn Stat tal-EFTA jsaħħaħ il-pożizzjoni ta' impriża meta mqabbla ma' impriżi oħra li jikkompetu f'suq partikolari ta' Stat tal-EFTA, il-kummerċ bejn l-Istati taż-ŻEE jrid jitqies bħala affettwat minn dak il-vantaġġ (47).

43.

Il-kompetizzjoni bejn l-ajruporti tista' tiġi vvalutata fid-dawl tal-kriterji tal-għażla tal-linji tal-ajru, u b'mod partikolari billi jitqabblu fatturi bħalma huma t-tipi ta' servizzi tal-ajruporti pprovduti u l-klijenti kkonċernati, il-popolazzjoni jew l-attività ekonomika, il-konġestjoni, jekk hemmx aċċess mill-art, u l-livell tal-imposti u l-kundizzjonijiet kummerċjali kumplessivi għall-użu tal-infrastruttura u s-servizzi tal-ajruport. Il-livell tal-imposti hu fattur ewlieni, minħabba li l-finanzjament pubbliku mogħti lill-ajruport jista' jintuża biex l-imposti tal-ajruporti jinżammu artifiċjalment baxxi sabiex jiġbdu lejhom linji tal-ajru u b'hekk jistgħu jfixklu l-kompetizzjoni b'mod sinifikanti.

44.

L-Awtorità tinnota wkoll li l-ajruporti huma f'kompetizzjoni għall-ġestjoni tal-infrastruttura tal-ajruport, inkluż f'ajruporti reġjonali u lokali. Il-finanzjament pubbliku ta' ajruport jista' għalhekk ifixkel il-kompetizzjoni fis-swieq għall-operazzjoni tal-infrastruttura tal-ajruporti. Barra minn hekk, il-finanzjament pubbliku kemm lill-ajruporti kif ukoll lil-linji tal-ajru jista' jfixkel il-kompetizzjoni u jkollu effett fuq il-kummerċ fis-swieq tat-trasport bl-ajru madwar iż-ŻEE. Fl-aħħar nett, il-kompetizzjoni intermodali tista' wkoll tiġi affettwata mill-finanzjament pubbliku lill-ajruporti jew lil-linji tal-ajru.

45.

Fis-sentenza Altmark  (48) il-Qorti ddeċidiet li anki finanzjament pubbliku mogħti lil impriża li tipprovdi biss servizzi tat-trasport lokali jew reġjonali jista' jkollu effett fuq il-kummerċ bejn l-Istati taż-ŻEE, minħabba li l-provvista ta' servizzi tat-trasport minn dik l-impriża tista' tinżamm jew tiżdied bir-riżultat li l-impriżi stabbiliti fi Stati oħra tal-EFTA jkollhom inqas ċans li jipprovdu s-servizzi tat-trasport tagħhom. Anki l-fatt li l-ammont ta' għajnuna huwa żgħir jew id-daqs relattivament ċkejken tal-impriża li tirċievi finanzjament pubbliku ma jeskludix, bħala tali, il-possibbiltà li jista' jiġi affettwat il-kummerċ bejn l-Istati taż-ŻEE. Konsegwentement, il-finanzjament pubbliku tal-ajruporti jew tal-linji tal-ajru li joperaw is-servizzi minn dawn l-ajruporti jista' jaffettwa l-kummerċ bejn l-Istati taż-ŻEE.

46.

L-Artikolu 125 tal-Ftehim ŻEE jiddikjara li l-Ftehim bl-ebda mod ma jippreġudika r-regoli tal-Istati taż-ŻEE li jirregolaw is-sistema ta' sjieda ta' proprjetà. Għaldaqstant l-Istati taż-ŻEE jista' jkollhom is-sjieda ta' impriżi u jistgħu jimmaniġġjawhom, u jistgħu jixtru ishma jew interessi oħra f'impriżi pubbliċi jew privati.

47.

Konsegwentement, dawn il-linji gwida ma jagħmlux distinzjoni bejn it-tipi differenti ta' benefiċjarji fir-rigward tal-istrutturi ġuridiċi tagħhom jew jekk humiex tas-settur pubbliku jew privat, u r-riferenzi kollha għal-linji tal-ajru u l-ajruporti jew il-kumpaniji li jimmaniġġjawhom jinkludu kull tip ta' entità ġuridika.

48.

Sabiex jiġi vvalutat jekk impriża bbenefikatx minn vantaġġ ekonomiku, jiġi applikat l-hekk imsejjaħ test tal-Operatur tal-Ekonomija tas-Suq (test “MEO”). Dan it-test għandu jkun ibbażat fuq informazzjoni disponibbli u l-iżviluppi prevedibbli fiż-żmien meta l-finanzjament pubbliku kien mogħti u ma għandux jiddependi fuq xi analiżi bbażata fuq sitwazzjoni iktar tard (49).

49.

Konsegwentement, meta ajruport jibbenefika mill-finanzjament pubbliku, l-Awtorità tivvaluta jekk dan il-finanzjament jikkostitwixxix għajnuna billi tqis jekk f'ċirkustanzi simili operatur privat, wara li jikkunsidra l-possibbiltà li jikseb redditu u jwarrab il-kunsiderazzjonijiet soċjali, dawk ta' politika reġjonali u dawk settorjali kollha (50), kienx jagħti l-istess finanzjament. Il-finanzjament pubbliku mogħti f'ċirkustanzi li jikkorrispondu mal-kundizzjonijiet normali tas-suq ma jitqiesx bħala għajnuna mill-Istat (51).

50.

Il-Qorti ddeċidiet ukoll li l-imġiba ta' investitur pubbliku tista' tkun imqabbla ma' dik ta' investitur privat iggwidat minn prospetti ta' profittabilità fit-tul (52), matul il-perjodu ta' ħajja tal-investiment. Dawn il-kunsiderazzjonijiet huma partikolarment pertinenti għall-investiment fl-infrastruttura, li spiss jinvolvu ammonti kbar ta' riżorsi finanzjarji u jistgħu biss jipproduċu redditu pożittiv wara ħafna snin. Kull valutazzjoni ta' profittabilità ta' ajruport trid tqis id-dħul tal-ajruport.

51.

Konsegwentement, rigward il-finanzjament pubbliku lill-ajruporti, l-analiżi ta' konformità mat-test MEO għandha tkun imsejsa fuq prospetti ta' profittabilità ex ante soda għall-entità li tagħti l-finanzjament (53). Kull previżjoni tat-traffiku użata għal dak l-iskop għandha tkun realistika u soġġetta għal analiżi tas-sensittività raġonevoli. In-nuqqas ta' pjan ta' negozju jikkostitwixxi indikazzjoni li t-test MEO jista' ma jkunx issodisfat (54). Fin-nuqqas ta' pjan ta' negozju, l-Istati tal-EFTA jistgħu jipprovdu analiżi jew dokumenti interni mill-awtoritajiet pubbliċi jew mill-ajruport ikkonċernat li juru b'mod ċar li analiżi mwettqa qabel l-għoti tal-finanzjament pubbliku turi li t-test ġie ssodisfat.

52.

L-ajruporti jista' jkollhom rwol importanti fit-trawwim tal-iżvilupp jew l-aċċessibbiltà lokali. Madankollu kunsiderazzjonijiet reġjonali jew ta' politika ma jistgħux jitqiesu għall-għanijiet tat-test MEO (55). Tali kunsiderazzjonijiet jistgħu madankollu, f'ċerti kundizzjonijiet, jitqiesu meta ssir il-valutazzjoni tal-kumpatibbiltà tal-għajnuna.

53.

Meta ajruport għandu riżorsi pubbliċi għad-dispożizzjoni tiegħu, l-għajnuna lil xi linja tal-ajru li tuża l-ajruport tista,' fil-prinċipju, tiġi eskluża meta r-relazzjoni bejn l-ajruport u dik il-linja tal-ajru tissodisfa t-test MEO. Dan normalment ikun il-każ jekk:

54.

Approċċ wieħed lejn il-valutazzjoni tal-preżenza ta' għajnuna lil-linji tal-ajru jinvolvi li jkun stabbilit jekk il-prezz mitlub minn ajruport lil-linja tal-ajru partikolari jikkorrispondix mal-prezz tas-suq. Abbażi ta' prezzijiet tas-suq disponibbli u rilevanti, jista' jkun identifikat valur referenzjarju xieraq, waqt li jkunu kkunsidrati l-elementi spjegati fil-punt 60.

55.

L-identifikazzjoni ta' valur referenzjarju tirrikjedi, primarjament, li jkun jista' jintgħażel għadd suffiċjenti ta' ajruporti kumparabbli li jipprovdu servizzi kumparabbli f'kundizzjonijiet normali tas-suq.

56.

F'dan ir-rigward l-Awtorità tinnota li għalissa, maġġoranza kbira tal-ajruporti fiż-ŻEE jibbenefikaw minn finanzjament pubbliku sabiex ikopru l-ispejjeż tal-investiment u l-ispejjeż operattivi. Il-biċċa l-kbira ta' dawn l-ajruporti jistgħu biss jibqgħu fis-suq bl-appoġġ pubbliku.

57.

Ajruporti li huma proprjetà pubblika kienu tradizzjonalment meqjusa mill-awtoritajiet pubbliċi bħala infrastrutturi biex jiffaċilitaw l-iżvilupp lokali u mhux bħala impriżi li joperaw skont ir-regoli tas-suq. Il-prezzijiet ta' dawn l-ajruporti konsegwentement ma jkunux ġeneralment definiti fir-rigward ta' kunsiderazzjonijiet tas-suq u partikolarment prospetti ta' profittabilità ex ante tajba, iżda essenzjalment fil-kunsiderazzjonijiet soċjali jew reġjonali.

58.

Anki jekk ċerti ajruporti huma proprjetà privata jew ġestiti mingħajr kunsiderazzjonijiet soċjali jew reġjonali, il-prezzijiet mitluba minn dawn l-ajruporti jistgħu jiġu influwenzati bis-sħiħ mill-prezzijiet imposti mill-maġġoranza ta' ajruporti ssussidjati pubblikament minħabba li l-prezzijiet ta' dawn tal-aħħar jitqiesu mil-linji tal-ajru matul in-negozjati tagħhom mal-ajruporti li huma proprjetà privata jew ġestiti privatament.

59.

F'dawn iċ-ċirkustanzi, l-Awtorità għandha dubji serji jekk fil-preżent, jistax ikun identifikat valur referenzjarju xieraq biex ikun identifikat prezz tas-suq realistiku għal servizzi pprovduti mill-ajruporti. Din is-sitwazzjoni tista' tinbidel jew tevolvi fil-futur, b'mod partikolari meta r-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat japplikaw b'mod sħiħ għall-finanzjament pubbliku tal-ajruporti.

60.

F'kull każ, l-Awtorità tqis li eżerċizzju ta' valutazzjoni komparattiva għandu jkun ibbażat fuq tqabbil tal-imposti tal-ajruporti, netti minn kull benefiċċju pprovdut lil-linja tal-ajru (bħal appoġġ għall-kummerċjalizzazzjoni, skontijiet, jew inċentiv ieħor), ma' numru suffiċjenti ta' “ajruporti komparaturi” adattati, li l-maniġers tagħhom jaġixxu bħala operaturi f'ekonomija tas-suq. B'mod partikolari, għandhom jintużaw l-indikaturi li ġejjin:

61.

Fil-preżent, l-Awtorità tqis l-analiżi tal-profittabilità inkrementali ex ante bħala l-aktar kriterju rilevanti għall-valutazzjoni ta' arranġamenti konklużi mill-ajruporti ma' linji tal-ajru individwali.

62.

F'dan ir-rigward, l-Awtorità tikkunsidra li d-differenzazzjoni tal-prezz hija prassi standard tan-negozju, sakemm tkun konformi mal-leġiżlazzjoni rilevanti kollha dwar il-kompetizzjoni u dik settorjali (56). Madanakollu, tali politiki ta' pprezzar iddifferenzjat għandhom jiġu ġustifikati mil-lat kummerċjali biex jissodisfaw it-test MEO (57).

63.

L-Awtorità tqis li arranġamenti konklużi bejn il-linji tal-ajru u ajruport jisgħu jitqiesu li jissodisfaw it-test MEO meta dawn jikkontribwixxu b'mod inkrimentali, minn perspettiva ex ante, għall-profittabilità tal-ajruport. L-ajruport irid juri li meta jiġi konkluż arranġament ma' linja tal-ajru (pereżempju kuntratt individwali jew skema ġenerali tal-imposti tal-ajruport) huwa jkun kapaċi jkopri l-ispejjeż kollha li jirriżultaw mill-arranġament, tul id-durata tal-arranġament, b'marġni ta' profitt raġonevoli (58) fuq il-bażi ta' prospetti sodi fuq perjodu ta' żmien medju (59).

64.

Sabiex jiġi vvalutat jekk arranġament konkluż minn ajruport ma' linja tal-ajru jissodisfax it-test MEO, għandu jittieħed f'kunsiderazzjoni d-dħul mistenni minn attivitajiet mhux ajrunawtiċi li jirriżulta mill-attività tal-linja tal-ajru, flimkien mat-tariffi tal-ajruport, netti minn kull ribass, l-appoġġ għall-kummerċjalizzazzjoni jew l-iskemi ta' inċentivi (60). B'mod simili, il-kostijiet kollha mistennija mġarrba inkrimentalment mill-ajruport fir-rigward tal-attività tal-linja tal-ajru fl-ajruport għandhom jiġu kkunsidrati (61). Tali kostijiet inkrementali jistgħu jinkludu l-kategoriji kollha ta' spejjeż jew investimenti, bħal persunal inkrimentali, tagħmir u kostijiet ta' investiment imġarrba minħabba l-preżenza tal-linja tal-ajru fl-ajruport. Pereżempju, jekk l-ajruport ikollu bżonn jespandi jew jibni terminal ġdid jew faċilitajiet oħrajn primarjament sabiex jakkomoda l-ħtiġijiet ta' linja tal-ajru speċifika, tali kostijiet għandhom jiġu kkunsidrati meta jiġu kkalkolati l-kostijiet inkrementali. B'kuntrast ma' dan, l-ispejjeż li l-ajruport ikollu jħallas xorta waħda, irrispettivament mill-arranġament li jkun sar mal-linja tal-ajru, ma għandhomx jittieħdu f'kunsiderazzjoni fit-test MEO.

65.

Meta operatur ta' ajruport jibbenefika minn għajnuna kompatibbli, il-vantaġġ li jirriżulta minn tali għajnuna ma jiġix mgħoddi lil linja tal-ajru speċifika (62) jekk il-kundizzjonijiet segwenti jiġu ssodisfati: l-infrastruttura tkun miftuħa għal-linji tal-ajru kollha (63) (dan jinkludi infrastruttura li x'aktarx tintuża minn ċertu kategoriji, bħal operaturi bi prezz baxx u ċarters) u ma tkunx iddedikata għal linja tal-ajru speċifika; u l-linji tal-ajru jħallsu tariffi li jkopru mill-inqas il-kostijiet inkrimentali kif definit fil-punt 64. Barra minn hekk, l-Awtorità tikkunsidra li taħt tali kundizzjonijiet, anki jekk kien ikun hemm għajnuna mill-Istat lil-linji tal-ajru, tali għajnuna f'kull każ kienet tkun kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE għall-istess raġunijiet li jiġġustifikaw il-kumpatibbiltà tal-għajnuna fil-livell tal-ajruport. Meta operatur ta' ajruport jibbenefika minn għajnuna għall-investiment inkompatibbli, il-vantaġġ li jirriżulta minn tali għajnuna ma jingħaddiex lil linja tal-ajru speċifika jekk il-kundizzjonijiet segwenti jkunu ssodisfati: l-infrastruttura tkun miftuħa għal-linji tal-ajru kollha u ma tkunx dedikata lil linja tal-ajru speċifika; u l-linji tal-ajru jħallsu tariffi li jkopru mill-inqas il-kost inkrimentali kif definit fil-punt 64. L-Awtorità tikkunsidra li f'tali kundizzjonijiet vantaġġ settorjali lill-industrija tal-linji tal-arju jew lil utenti oħra ma jistax jiġi eskluż iżda ma għandux iwassal għal irkupru minn linji tal-ajru speċifiċi jew utenti oħra.

66.

Meta tivvaluta arranġamenti tal-ajruporti/linji tal-ajru, l-Awtorità se tqis ukoll l-punt safejn l-arranġamenti li jkun qed jiġu vvalutati jistgħu jiġu kkunsidrati parti mill-implimentazzjoni ta' strateġija kumplessiva tal-ajruport li mistennija li twassal għal profittabilità għall-inqas fit-terminu twil ta' żmien.

67.

F'xi każijiet, l-awtoritajiet pubbliċi jistgħu jiddefinixxu ċerti attivitajiet ekonomiċi li jsiru minn ajruporti jew linji tal-ajru bħala servizzi ta' interess ekonomiku ġenerali (“SIEĠ”) skont it-tifsira tal-Artikolu 59(2) tal-Ftehim ŻEE u l-każistika “Altmark” (64), u jipprovdu kumpens għat-twettiq ta' tali servizzi.

68.

F'każijiet bħal dawn, il-Komunikazzjoni dwar is-SIEĠ (65) u r-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 360/2012 (66) jipprovdu gwida dwar il-kundizzjonijiet li taħthom il-finanzjament pubbliku ta' SIEĠ jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 61(1) tal-Ftehim ŻEE. Għajnuna fil-forma ta' kumpens għal servizz pubbliku se tkun ivvalutata skont id-Deċiżjoni tal-Kummissjoni 2012/21/UE (67) u l-qafas tas-SIEĠ (68). Flimkien dawk l-erba' dokumenti jiffurmaw il-“pakkett tas-SIEĠ”, li japplika wkoll għall-kumpens mogħti lill-ajruporti u lil-linji tal-ajru. Dan li ġej juri l-applikazzjoni ta' xi wħud mill-prinċipji stipulati fil-pakkett tas-SIEĠ fid-dawl ta' ċerti speċifiċitajiet settorjali.

69.

L-ewwel kriterju ta' “Altmark” jirrikjedi definizzjoni ċara tal-kompiti li jikkostitwixxu servizz ta' interess ekonomiku ġenerali. Dan ir-rekwiżit jaqbel ma' dak tal-Artikolu 59(2) tal-Ftehim ŻEE (69). Skont il-każistika (70), impriżi fdati bl-operat ta' SIEĠ iridu jkunu rċevew dak il-kompitu permezz ta' att ta' awtorità pubblika. L-Awtorità ċċarat ukoll (71) li, biex attività tkun ikkunsidrata bħala SIEĠ, irid ikollha karatteristiċi speċjali meta mqabbla ma' attivitajiet ekonomiċi ordinarji, u li l-objettiv ta' interess ġenerali li jridu jaslu għalih l-awtoritajiet pubbliċi ma jistax ikun sempliċiment dak tal-iżvilupp ta' ċerti attivitajiet ekonomiċi jew oqsma ekonomiċi kif hemm fl-Artikolu 61(3)(c) tal-Ftehim ŻEE (72).

70.

Fir-rigward tas-servizzi tat-trasport bl-ajru, l-obbligi tas-servizz pubbliku jistgħu jkunu imposti biss skont ir-Regolament (KE) Nru 1008/2008 (73). B'mod partikolari, dawn l-obbligi jistgħu jiġu imposti biss fir-rigward ta' rotta speċifika jew grupp ta' rotot (74), u mhux fir-rigward ta' kull rotta ġenerika li toriġina minn ajruport, belt jew reġjun partikolari. Barra minn hekk, l-obbligi tas-servizz pubbliku jistgħu jkunu imposti biss fir-rigward ta' rotta biex ikunu ssodisfati l-ħtiġijiet tat-trasport li ma jistgħux jintlaħqu adegwatament minn rotta tal-ajru eżistenti jew b'mezz ieħor ta' trasport (75).

71.

F'dan ir-rigward, għandu jiġi enfasizzat li l-konformità mar-rekwiżiti sostantivi u proċedurali tar-Regolament (KE) Nru 1008/2008 ma teliminax il-ħtieġa li l-Istat(i) tal-EFTA kkonċernati jivvalutaw il-konformità mal-Artikolu 61(1) tal-Ftehim ŻEE.

72.

Sa fejn għandhom x'jaqsmu l-ajruporti, l-Awtorità tqis li huwa possibbli għal ġestjoni ġenerali ta' ajruport, li tiġi kkunsidrata bħala SIEĠ, f'każijiet debitament ġustifikati. Fid-dawl tal-prinċipji mniżżla fil-punt 69, l-Awtorità tqis li dan jista' jkun il-każ biss jekk parti miż-żona li potenzjalment tuża l-ajruport, mingħajr l-ajruport, tkun iżolata mill-bqija taż-ŻEE sal-punt li l-iżvilupp soċjali u ekonomiku tagħha jkun preġudikat. Tali valutazzjoni għandha tqis b'mod xieraq modi oħrajn ta' trasport, u b'mod partikolari servizzi ferrovjarji ta' veloċità għolja jew konnessjonijiet marittimi moqdija minn bastimenti. F'tali każijiet, l-awtoritajiet pubbliċi jistgħu jimponu obbligu ta' servizz pubbliku fuq ajruport li jiżgura li l-ajruport jibqa' miftuħ għat-traffiku kummerċjali. L-Awtorità tinnota li ċerti ajruporti għandhom rwol importanti x'jaqdu fir-rigward tal-konnettività reġjonali ta' reġjuni iżolati, imbiegħda jew periferali tal-Unjoni. Tali sitwazzjoni tista' partikolarment tiġri fir-rigward tar-reġjuni ultraperiferiċi, kif ukoll ta' gżejjer u żoni oħra taż-ŻEE. Skont il-valutazzjoni ta' każijiet indiviwali u skont il-karatteristiċi partikolari ta' kull ajruport u tar-reġjun li jaqdi, jista' jkun iġġustifikat li jkunu definiti obbligi ta' SIEĠ f'dawn l-ajruporti.

73.

Fid-dawl tar-rekwiżiti speċifiċi mehmuża mal-obbligi ta' servizz pubbliku għas-servizzi tat-trasport bl-ajru (76), u fid-dawl tal-liberalizzazzjoni sħiħa tas-swieq tat-trasport bl-ajru, l-Awtorità tqis li l-ambitu tal-obbligi tas-servizz pubbliku imposti fuq l-ajruporti ma għandux jinkludi l-iżvilupp ta' servizzi ta' trasport kummerċjali bl-ajru.

74.

Jekk wieħed mill-kriterji kumulattivi tas-sentenza Altmark ma jkunx issodisfat, il-kumpens għas-servizz pubbliku jipprovdi vantaġġ ekonomiku lill-benefiċjarju tiegħu, u jista' jikkostitwixxi għajnuna mill-Istat skont it-tifsira tal-Artikolu 61(1) tal-Ftehim ŻEE. Tali għajnuna mill-Istat tista' tiġi kkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 59(2), jekk il-kriterji kollha ta' kumpatibbiltà żviluppati għall-applikazzjoni ta' dak il-paragrafu jiġu ssodisfati.

75.

L-għajnuna mill-Istat fil-forma ta' kumpens għas-servizz pubbliku hija eżentata mir-rekwiżit ta' notifika previst fl-Artikolu 1(3) tal-Parti I tal-Protokoll 3 għall-Ftehim dwar is-Sorveljanza u l-Qorti jekk ir-rekwiżiti stabbiliti fid-Deċiżjoni 2012/21/UE huma ssodisfati. Il-kamp ta' applikazzjoni tad-Deċiżjoni 2012/21/UE jkopri l-kumpens għas-servizz pubbliku mogħti lil:

76.

Għajnuna mill-Istat mhux koperta bid-Deċiżjoni 2012/21/UE tista' tiġi ddikjarata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 59(2), jekk il-kundizzjonijiet tal-Qafas SIEĠ jintlaħqu. Madankollu, ta' min jinnota li għall-valutazzjoni, kemm skont id-Deċiżjoni 2012/21/UE kif ukoll skont il-Qafas SIEĠ, japplikaw il-kunsiderazzjonijiet dwar id-definizzjoni ta' obbligi tas-servizz pubbliku imposti fuq l-ajruporti u l-linji tal-ajru fil-punti minn 69 sa 73 ta' dawn il-linji gwida.

77.

Jekk il-finanzjament pubbliku mogħti lill-ajruporti u/jew lil-linji tal-ajru jikkostitwixxi għajnuna, din l-għajnuna tista' titqies kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3)(c) sakemm tkun konformi mal-kriterji ta' kumpatibbiltà għall-ajruporti fit-Taqsima 5.1 ta' dawn il-linji gwida u għal-linji tal-ajru msemmija fit-Taqsima 5.2. L-għajnuna mill-Istat lil-linji tal-ajru, li b'mod inkrimentali tnaqqas il-profittabilità tal-ajruport (ara l-punti 63 u 64 ta' dawn il-linji gwida), titqies inkompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE, skont l-artikolu 61(1), sakemm il-kundizzjonijiet ta' kumpatibbiltà għall-għajnuna-tal-bidu stipulati fit-Taqsima 5.2 ta' dawn il-linji gwida ma jiġux issodisfati.

78.

Sabiex ikun ivvalutat jekk miżura ta' għajnuna mill-Istat tistax titqies bħala kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3), l-Awtorità ġeneralment tanalizza jekk it-tfassil tal-miżura tal-għajnuna jiżgurax li l-impatt pożittiv tagħha fejn jidħol l-objettiv ta' interess komuni, jaqbiżx l-effetti negattivi potenzjali tagħha fuq il-kummerċ u l-kompetizzjoni.

79.

Il-Komunikazzjoni dwar l-Immodernizzar tal-Għajnuna mill-Istat (SAM) talbet għall-identifikazzjoni u d-definizzjoni tal-prinċipji komuni applikabbli għall-valutazzjoni tal-kumpatibbiltà tal-miżuri kollha ta' għajnuna mwettqa mill-Awtorità. Miżura ta' għajnuna tkun ikkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3)(a) sakemm jiġu ssodisfati l-kundizzjonijiet kumulattivi li ġejjin:

80.

Fir-rigward tal-għajnuna mill-Istat fis-settur tal-avjazzjoni, l-Awtorità tikkunsidra li dawk il-prinċipji komuni huma rrispettati meta l-għajnuna mill-Istat mogħtija lill-ajruporti jew lil-linji tal-ajru tissodisfa l-kundizzjonijiet kollha spjegati rispettivament fit-Taqsimiet 5.1 u 5.2. Għalhekk, il-konformità ma' dawk il-kundizzjonijiet timplika l-kumpatibbiltà tal-għajnuna mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3)(c).

81.

Madankollu, jekk aspett inseparabbli ta' miżura ta' għajnuna mill-Istat u l-kundizzjonijiet marbuta magħha (inkluż il-metodu ta' finanzjament tagħha meta l-metodu ta' finanzjament ikun jifforma parti integrali mill-miżura ta' għajnuna mill-Istat) jinvolvu ksur tad-dritt taż-ŻEE, l-għajnuna ma tkunx tista' tiġi ddikjarata bħala kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE (79).

82.

Barra minn hekk, hi u tivvaluta l-kumpatibbiltà ta' kull għajnuna mill-Istat mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE, l-Awtorità tieħu inkunsiderazzjoni l-proċedimenti kollha li jikkonċernaw ksur tal-Artikolu 53 jew 54 tal-Ftehim ŻEE li jista' jirrigwarda lill-benefiċjarju tal-għajnuna u li jista' jkun rilevanti għall-valutazzjoni tagħha skont l-Artikolu 61(3) tal-Ftehim ŻEE (80).

83.

Għajnuna għall-investiment mogħtija lill-ajruporti jew bħala għajnuna individwali jew fi skema ta' għajnuna tkun ikkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3)(c) sakemm jiġu ssodisfati l-kundizzjonijiet kumulattivi tal-punt 79 kif stipulat fil-punti minn 84 sa 108:

84.

Għajnuna għall-investiment lill-ajruporti se titqies li tikkontribwixxi għall-kisba ta' objettiv ta' interess komuni, jekk kemm-il darba:

85.

Madankollu, id-duplikazzjoni ta' ajruporti li ma jrendux profitti jew il-ħolqien ta' kapaċità addizzjonali mhux użata ma jikkontribwixxux għal objettiv ta' interess komuni. Jekk proġett ta' investiment huwa primarjament immirat lejn il-ħolqien ta' kapaċità ġdida f'ajruport, l-infrastruttura l-ġdida, fuq perjodu medju, trid tlaħħaq mad-domanda prevista tal-linji tal-ajru, il-passiġġieri u l-burdnara fiż-żona ta' lħuq tal-ajruport. Kull investiment li ma jkollux prospetti sodisfaċenti għall-użu fuq perjodu ta' żmien medju, jew li jnaqqas il-prospetti għall-użu fuq perjodu ta' żmien medju tal-infrastrutturi eżistenti fiż-żona ta' lħuq, ma jistax jitqies li jservi objettiv ta' interess komuni.

86.

Għalhekk l-Awtorità se jkollha dubji dwar il-prospetti fuq perjodu ta' żmien medju għall-użu ta' infrastruttura ġdida f'ajruport li jinsab fiż-żona ta' lħuq ta' ajruport eżistenti f'każ li l-ajruport eżistenti ma jkunx qed jopera fil-kapaċita sħiħa, jew kważi sħiħa, tiegħu. Il-prospetti għall-użu fuq perjodu ta' żmien medju jridu jintwerew fuq il-bażi ta' previżjonijiet sodi tat-traffiku tal-passiġġieri u tal-merkanzija inkorporati fi pjan ta' negozju ex ante u jridu jidentifikaw l-effett probabbli tal-investiment fuq l-użu tal-infrastruttura eżistenti, bħal ajruport ieħor jew mezzi oħra ta' trasport, b'mod partikolari l-konnessjonijiet ferrovjarji ta' veloċità għolja.

87.

Sabiex jiġi vvalutat jekk l-għajnuna mill-Istat hijiex effettiva biex jinkiseb objettiv ta' interess komuni, huwa meħtieġ li tkun identifikata l-problema li trid tiġi indirizzata. L-għajnuna mill-Istat għandha tkun immirata lejn sitwazzjonijiet fejn tali għajnuna tistà ġġib magħha titjib materjali li s-suq ma jistax jagħti hu stess.

88.

Il-kundizzjonijiet li jiffaċċjaw ajruporti iżgħar meta jiżviluppaw is-servizzi tagħhom u biex jattiraw finanzjament privat għall-investimenti tal-infrastruttura tagħhom huma spiss inqas favorevoli meta mqabbla ma' dawk li jiffaċċjaw l-ajruporti ewlenin fiż-ŻEE. Għal dawn ir-raġunijiet, skont il-kundizzjonijiet preżenti tas-suq, ajruporti iżgħar jista' jkollhom diffikultajiet biex jiżguraw il-finanzjament tal-investimenti tagħhom mingħajr finanzjament pubbliku.

89.

Il-ħtieġa għal finanzjament pubbliku biex ikunu ffinanzjati investiment ta' infrastruttura, minħabba kostijiet fissi għolja (81), se tvarja skont id-daqs ta' ajruport u normalment tkun ogħla għal ajruporti iżgħar. L-Awtorità tikkunsidra li, fil-kundizzjonijiet kurrenti tas-suq, il-kategoriji li ġejjin tal-ajruporti (82), u l-vijabilitajiet finanzjarji relattivi tagħhom, jistgħu jiġu identifikati:

90.

L-Istati tal-EFTA jridu juru li l-miżura ta' għajnuna hija strument xieraq ta' politika biex jinkiseb l-objettiv maħsub jew biex jissolvew il-problemi intenzjonati li jiġu indirizzati mill-għajnuna. Miżura ta' għajnuna mhux se tkun ikkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE, jekk strumenti ta' politika oħra li huma inqas distorsivi jew strumenti ta' għajnuna jippermettu li tintlaħaq l-istess mira.

91.

L-Istati tal-EFTA jistgħu jagħmlu għażliet differenti fir-rigward tal-użu ta' strumenti ta' politika differenti u forom ta' għajnuna. B'mod ġenerali, fejn Stat tal-EFTA jkun ikkunsidra għażliet politiċi oħrajn, u l-użu ta' strument selettiv, bħall-għajnuna mill-Istat fil-forma ta' għotja diretta, jkun ġie mqabbel ma' forom anqas distorsivi ta' għajnuna (bħal self, garanziji jew avvanzi ripagabbli), il-miżuri kkonċernati jitqiesu li jikkostitwixxu strument adegwat.

92.

Kull meta jkun possibbli, l-Istati tal-EFTA huma mħeġġa jfasslu skemi nazzjonali li jirriflettu l-prinċipji ewlenin wara l-finanzjament pubbliku u jindikaw l-aktar fatturi rilevanti tal-finanzjament pubbliku ppjanat tal-ajruporti. Skemi qafas jiżguraw il-koerenza fl-użu tal-fondi pubbliċi, inaqqsu l-piż amministrattiv fuq l-awtoritajiet awtorizzanti iżgħar u jħaffu l-implimentazzjoni ta' miżuri ta' għajnuna individwali. Barra minn hekk, l-Istati tal-EFTA huma mħeġġa jipprovdu gwida ċara għall-implimentazzjoni tal-finanzjament tal-għajnuna mill-Istat għal ajruporti reġjonali.

93.

Il-ħidmiet fuq investiment individwali jistgħu jibdew biss wara li tkun ġiet ippreżentata applikazzjoni lill-awtorità awtorizzanti. Jekk il-ħidmiet jibdew qabel ma tkun ġiet ippreżentata l-applikazzjoni lill-awtorità awtorizzanti, kull għajnuna mogħtija fir-rigward ta' dak l-investiment individwali ma titqiesx kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE.

94.

Proġett ta' investiment f'ajruport jista' jkun ekonomikament attraenti fih innifsu. Għallhekk, jeħtieġ li jkun verifikat li l-investiment ma kienx isir, jew ma kienx isir sa dak il-punt, mingħajr għajnuna mill-Istat. Jekk dan ikun ikkonfermat, l-Awtorità se tikkunsidra li miżura ta' għajnuna għandha effett ta' inċentiv.

95.

L-effett tal-inċentiv huwa identifikat permezz ta' analiżi kontrofattwali, bit-tqabbil tal-livelli tal-attività intiża bl-għajnuna u mingħajr l-għajnuna.

96.

Fejn l-ebda kontrofattwal speċifiku ma huwa magħruf, l-effett ta' inċentiv jista' jkun assunt meta hemm diskrepanza tal-likwidità fil-kostijiet kapitali, jiġifieri meta abbażi tal-pjan ta' direzzjoni tan-negozju ex ante, jista' jintwera li hemm differenza bejn il-flussi ta' flus pożittivi u dawk negativi (inklużi kostijiet ta' investiment f'assi kapitali fissi) matul il-ħajja tal-investiment f'termini ta' valuri preżenti netti (83).

97.

L-ammont massimu ta' għajnuna mill-Istat li jista' jiġi permess hu espress bħala perċentwal tal-ispejjeż eliġibbli (l-intensità massima tal-għajnuna). L-ispejjeż eliġibbli huma l-kostijiet relatati mal-investimenti fl-infrastruttura tal-ajruport, inklużi l-kostijiet tal-ippjanar, tal-infrastruttura ta' groundhandling (pereżempju ċinturini għal ġarr tal-bagalji, eċċ) u tagħmir tal-ajruport. Il-kostijiet ta' investiment relatati ma' attivitajiet mhux ajrunawtiċi (partikolarment il-parkeġġ, il-lukandi, ir-ristoranti, u l-uffiċini) mhumiex eliġibbli (84).

98.

Il-kostijiet ta' investiment relatati mal-provvista ta' servizzi ta' groundhandling (bħal xarabankijiet, vetturi, eċċ) mhumiex eliġibbli, sakemm ma jkunux parti mill-infrastruttura tal-groundhandling (85).

99.

Biex għajnuna għall-investiment lill-ajruporti tkun proporzjonali hija trid tkun limitata għall-kostijiet żejda (nett ta' dħul żejjed) li jirriżultaw mit-twettiq tal-proġett megħjun/l-attività megħjuna aktar milli l-proġett/attività alternattivi li l-benefiċjarju kien jidħol għalihom fix-xenarju kontrofattwali, jiġifieri li kieku ma rċeviex l-għajnuna. Fejn ma hu magħruf l-ebda kontrofattwal speċifiku, l-ammont proporzjonali ta' għajnuna mill-Istat għandu jkun limitat għad-diskrepanza tal-likwidità tal-proġett ta' investiment (l-hekk imsejħa “diskrepanza tal-likwidità fil-kostijiet kapitali”), li hija determinata fuq il-bażi ta' pjan ta' negozju ex ante bħala l-valur preżenti nett tad-differenza bejn il-flussi tal-flus pożittivi u dawk negattivi (inklużi l-kostijiet ta' investiment) matul il-ħajja tal-investiment. Għall-għajnuna għall-investiment il-pjan tan-negozju għandu jkopri l-perjodu tal-utilizzazzjoni ekonomika tal-assi.

100.

Minħabba li d-diskrepanza tal-likwidità tvarja skont id-daqs tal-ajruport u normalment tkun ikbar għal ajruporti iżgħar, l-Awtorità se tuża firxa ta' intensitajiet massimi ta' għajnuna permissibbli sabiex tiżgura proporzjonalità ġenerali. L-intensità tal-għajnuna ma għandhiex taqbeż l-intensità tal-għajnuna għall-investiment massima permissibbli u, f'kull każ, ma għandhiex taqbeż id-diskrepanza tal-likwidità reali tal-proġett ta' investiment.

101.

It-tabella li ġejja tiġbor fil-qosor l-intensità massima tal-għajnuna permissibbli skont id-daqs tal-ajruport kif imkejla mill-għadd ta' passiġġieri fis-sena (86).

102.

L-intensitajiet massimi tal-għajnuna għall-investiment għall-finanzjament tal-infrastruttura tal-ajruport jistgħu jiżdiedu b'massimu ta' 20 % għal ajruporti li jinsabu f'reġjuni mbiegħda irrispettivament mid-daqs tagħhom.

103.

Ajruporti bi traffiku medju taħt il-miljun (1) passiġġier kull sena għandhom jikkontribwixxu mill-inqas 25 % għall-finanzjament tal-kostijiet ta' investiment totali eliġibbli. Madankollu, proġetti ta' investiment f'ċerti ajruporti b'medja ta' traffiku ta' inqas minn miljun passiġġier (1) fis-sena li jinsabu f'reġjuni periferali taż-ŻEE jistgħu jirriżultaw f'diskrepanza tal-likwidità li hija ogħla mill-intensitajiet massimi tal-għajnuna permissibbli. Skont il-valutazzjoni ta' każijiet individwali u skont il-karatteristiċi partikolari ta' kull ajruport, il-proġett ta' investiment u r-reġjun moqdi, l-intensità li taqbeż il-75 % tista' tkun iġġustifikata f'ċirkustanzi eċċezzjonali għal ajruporti b'volum ta' traffiku taħt il-miljun (1) passiġġier kull sena.

104.

Sabiex jitqiesu ċ-ċirkustanzi speċifiċi rigward ir-rilokazzjoni ta' ajruport eżistenti u s-sospensjoni tal-attivitajiet tal-ajruport f'post eżistenti, l-Awtorità se tivvaluta, b'mod partikolari, il-proporzjonalità, in-neċessità u l-intensità massima tal-għajnuna mill-Istat mogħtija abbażi ta' valutazzjoni tad-diskrepanza tal-likwidità jew tax-xenarju kontrofattwali ta' kull każ speċifiku, ikun xi jkun it-traffiku medju tal-passiġġieri ta' dak l-ajruport.

105.

Barra dan, f'ċirkustanzi eċċezzjonali ħafna, ikkaratterizzati minn nuqqas ċar fis-suq u waqt li jitqies id-daqs tal-investiment, l-impossibilità li jkun iffinanzjat l-investiment fuq swieq finanzjarji, livell għoli ħafna ta' esternalitajiet pożittivi u d-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni, ajruporti b'volum medju ta' aktar minn 5 miljun passiġġier fis-sena jistgħu jirċievu l-għajnuna biex jiffinanzjaw l-infrastruttura tal-ajruport. Madankollu, f'tali każijiet, l-Awtorità dejjem twettaq valutazzjoni dettaljata, partikolarment dwar il-proporzjonalità, in-neċessità u l-intensità massima tal-għajnuna mill-Istat mogħtija abbażi tal-analiżi tad-diskrepanza tal-likwidità u x-xenarju kontrofattwali ta' kull każ speċifiku, ikun x'ikun it-traffiku medju tal-passiġġieri ta' dak l-ajruport.

106.

B'mod partikolari, id-duplikazzjoni ta' ajruporti li ma jrendux profitti jew il-ħolqien ta' kapaċità addizzjonali mhux użata fiż-żona ta' lħuq ta' infrastruttura eżistenti jista' jkollha effetti distorsivi. Għalhekk, l-Awtorità, fil-prinċipju, se jkollha dubji dwar il-kumpatibbiltà tal-investiment fl-infrastruttura ta' ajruport li jinsab fiż-żona ta' lħuq ta' ajruport eżistenti (87) fejn l-ajruport eżistenti ma jkunx qed jopera fil-kapaċità sħiħa, jew kważi sħiħa, tiegħu.

107.

Barra minn hekk, sabiex jiġu evitati l-effetti negattivi ta' għajnuna li jistgħu jinqalgħu meta ajruporti jiffaċċjaw limitazzjonijiet baġitarji baxxi (88), għajnuna ta' investiment lil ajruporti bi traffiku li ma jaqbiżx il-5 miljun passiġġier tista' tingħata jew bħala ammont fiss bil-quddiem biex tkopri l-kostijiet ta' investiment eliġibbli jew permezz ta' pagamenti akkont annwali li jikkumpensaw għad-diskrepanza tal-likwidità fil-kostijiet kapitali li tirriżulta mill-pjan tan-negozju tal-ajruport.

108.

Sabiex tkun limitata ulterjorment kull distorsjoni, l-ajruport, inkluż kull investiment li għalih tingħata l-għajnuna, għandu jkun miftuħ għall-utenti potenzjali kollha u ma għandux ikun iddedikat lil utent speċifiku wieħed. Fil-każ ta' limitazzjoni fiżika tal-kapaċità, l-allokazzjoni għandha ssir fuq il-bażi ta' kriterji pertinenti, oġġettivi, trasparenti u nondiskriminatorji.

109.

L-Istati tal-EFTA huma mħeġġa li jinnotifikaw skemi ta' għajnuna mill-Istat għal għajnuna għall-investiment għal ajruporti bi traffiku annwali medju taħt it-3 miljun passiġġier.

110.

Meta tiġi valutata skema ta'għajnuna, il-kundizzjonijiet relatati mal-ħtieġa tal-għajnuna, l-effett ta' inċentiv u l-proporzjonalità tal-għajnuna jitqiesu bħala ssodisfati, jekk l-Istat tal-EFTA jkun impenja ruħu li jagħti għajnuna individwali taħt l-iskema ta'għajnuna approvata biss wara li jkun ivverifika li l-kundizzjonijiet kumulattivi f'din it-Taqsima jkunu ntlaħqu.

111.

Minħabba riskju ogħla ta' distorsjoni tal-kompetizzjoni, il-miżuri ta' għajnuna li ġejjin għandhom dejjem jiġu nnotifikati individwalment:

112.

Għajnuna operatorja mogħtija lill-ajruporti jew bħala għajnuna individwali jew taħt skema ta' għajnuna tkun ikkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3)(c) għal perjodu tranżitorju ta' 10 snin li jibda mid-data ta' pubblikazzjoni (89) ta' dawn il-linji gwida, sakemm jiġu ssodisfati l-kundizzjonijiet kumulattivi tal-punt 79 kif stipulat fil-punti minn 113 sa 134.

113.

Kif imsemmi fil-punt 13, sabiex l-ajruporti jingħataw żmien biex jaġġustaw għar-realitajiet ġodda tas-suq u jiġu evitati interruzzjonijiet fit-traffiku tal-ajru u l-konnettività tar-reġjuni, l-għajnuna operatorja lill-ajruporti tiġi kkunsidrata li tikkontribwixxi għall-kisba ta' objettiv ta' interess komuni, għal perjodu tranżitorju ta' 10 snin, jekk:

114.

Madankollu, id-duplikazzjoni ta' ajruporti li ma jrendux profitti ma tikkontribwixxix għal objettiv ta' interess komuni. Fejn ajruport jinsab fl-istess żona ta' lħuq bħala ajruport ieħor b'kapaċità żejda, il-pjan ta' negozju, ibbażat fuq previżjonijiet tajba tat-traffiku tal-passiġġieri u tal-merkanzija, għandu jidentifika l-effett probabbli fuq it-traffiku tal-ajruport l-ieħor li jinsab f'dik iż-żona ta' lħuq.

115.

Skont dan, l-Awtorità jkollha dubji dwar il-prospetti ta' ajruport li ma jħallix profitt biex jikseb kopertura sħiħa tal-ispejjeż operattivi fi tmiem il-perjodu tranżitorju, jekk ajruport ieħor ikun jinsab fl-istess żona ta' lħuq.

116.

Sabiex jiġi vvalutat jekk l-għajnuna mill-Istat hijiex effettiva biex jinkiseb objettiv ta' interess komuni, huwa meħtieġ li tkun identifikata l-problema li trid tiġi indirizzata. L-għajnuna mill-Istat għandha tkun immirata lejn sitwazzjonijiet fejn tali għajnuna tistà ġġib magħha titjib materjali li s-suq ma jistax jagħti hu stess.

117.

Il-kundizzjonijiet iffaċċjati minn ajruporti iżgħar meta jiżviluppaw is-servizzi tagħhom u biex jattiraw finanzjament privat huma spiss inqas favorevoli meta mqabbla ma' dawk li jiffaċċjaw l-ajruporti ewlenin fiż-ŻEE. Għalhekk, skont il-kundizzjonijiet preżenti tas-suq, ajruporti iżgħar jista' jkollhom diffikultajiet biex jiżguraw il-finanzjament tal-operazzjoni tagħhom mingħajr finanzjament pubbliku.

118.

Fil-kundizzjonijiet attwali tas-suq, il-ħtieġa għal finanzjament pubbliku biex jiffinanzja l-ispejjeż operattivi, minħabba kostijiet fissi għolja, se tvarja skont id-daqs ta' ajruport u normalment tkun proporzjonalment ogħla għal ajruporti iżgħar. L-Awtorità tikkunsidra li, fil-kundizzjonijiet attwali tas-suq, il-kategoriji li ġejjin ta' ajruporti, u l-vijabilitajiet finanzjarji relattivi tagħhom, jistgħu jiġu identifikati:

119.

Għaldaqstant, l-Awtorità tikkunsidra li sabiex ikun eliġibbli għal għajnuna operatorja, it-traffiku annwali tal-ajruport ma għandux jaqbeż it-tliet (3) miljun passiġġier (90).

120.

L-Istati tal-EFTA jridu juru li l-għajnuna hija xierqa biex jinkiseb l-objettiv maħsub jew biex jissolvew il-problemi maħsuba li jiġu indirizzati mill-għajnuna. Miżura ta' għajnuna ma titqiesx kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE, jekk strumenti ta' politika oħra li huma inqas distorsivi jew strumenti ta' għajnuna jippermettu li jintlaħaq l-istess objettiv (91).

121.

Biex jiġu pprovduti inċentivi xierqa għall-immaniġġar effiċjenti ta' ajruport, l-ammont tal-għajnuna, fil-prinċipju, għandu jiġi stabbilit ex ante bħala somma fissa li tkopri d-diskrepanza tal-likwidità operattiva mistennija (stabbilita fuq il-bażi ta' pjan ta' negozju ex ante) matul perjodu tranżitorju ta' 10 snin. Għal dawn ir-raġunijiet l-ebda żieda ex post fl-ammont ta' għajnuna ma għandha tkun fil-prinċipju kkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE. L-Istat tal-EFTA jista' jħallas l-ammont iffissat ex ante bħala somma f'daqqa bil-quddiem jew fi ħlasijiet parzjali, pereżempju fuq bażi annwali.

122.

F'ċirkustanzi eċċezzjonali, fejn il-kostijiet futuri u l-andament tad-dħul huma kkaratterizzati bi grad partikolarment għoli ta' inċertezza u l-awtorità pubblika tiffaċċja assimetriji importanti fl-informazzjoni, l-awtorità pubblika tista' tikkalkola l-ammont massimu ta' għajnuna operatorja kompatibbli skont mudell ibbażat fuq id-diskrepanza tal-likwidità operattiva inizjali fil-bidu tal-perjodu tranżitorju. Id-diskrepanza tal-likwidità operattiva inizjali hija l-medja tad-disrepanzi tal-likwidità operatorji (jiġifieri l-ammont tal-ispejjeż operattivi li mhumiex koperti minn dħul) matul il-ħames snin ta' qabel il-bidu tal-perjodu tranżitorju (mill-2009 sal-2013).

123.

Kull meta jkun possibbli, l-Istati tal-EFTA huma mħeġġa jfasslu skemi nazzjonali li jirriflettu l-prinċipji ewlenin wara l-finanzjament pubbliku u jindikaw l-aktar fatturi rilevanti tal-finanzjament pubbliku ppjanat tal-ajruporti. Skemi qafas jiżguraw il-koerenza fl-użu tal-fondi pubbliċi, inaqqsu l-piż amministrattiv fuq l-awtoritajiet awtorizzanti iżgħar u jħaffu l-implimentazzjoni ta' miżuri ta' għajnuna individwali. Barra minn hekk, l-Istati tal-EFTA huma mħeġġa jipprovdu gwida ċara għall-implimentazzjoni tal-finanzjament ta' għajnuna mill-Istat għal ajruporti reġjonali u linji tal-ajru li jużaw dawn l-ajruporti.

124.

Għajnuna operatorja għandha effett ta' inċentiv jekk x'aktarx li, fin-nuqqas tagħha, u waqt li titqies il-preżenza possibbli ta' għajnuna għall-investiment u l-livell ta' traffiku, il-livell ta' attività ekonomika tal-ajruport ikkonċernat jitnaqqas b'mod sinifikanti.

125.

Sabiex tkun proporzjonata, l-għajnuna operatorja lill-ajruporti trid tkun limitata għall-minimu meħtieġ biex issir l-attività megħjuna.

126.

Il-pjan tan-negozju tal-ajruport għandu jwitti t-triq lejn il-kopertura sħiħa tal-ispejjeż operattivi fi tmiem il-perjodu tranżitorju. Il-parametri ewlenin ta' dan il-pjan ta' negozju jiffurmaw parti integrali tal-valutazzjoni ta' kumpatibbiltà tal-Awtorità.

127.

It-triq lejn il-kopertura sħiħa tal-ispejjeż operattivi se tkun differenti għal kull ajruport u tkun tiddependi mid-diskrepanza tal-likwidità operattiva inizjali tal-ajruport fil-bidu tal-perjodu tranżitorju. Il-perjodu tranżitorju jibda mid-data tal-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida.

128.

F'kull każ, l-ammont massimu ta' għajnuna permissibbli matul il-perjodu kollu tranżitorju jkun limitat għal 50 % tad-diskrepanza tal-likwidità inizjali għal perjodu ta' 10 snin (92). Pereżempju, jekk id-diskrepanza annwali medja tal-likwidità ta' ajruport partikolari matul il-perjodu mill-2009 sal-2013 hija ta' EUR 1 miljun, l-ammont massimu ta' għajnuna operatorja li dak l-ajruport jista' jirċievi bħal somma fissa stabbilta ex ante jkun ta' EUR 5 miljun matul 10 snin (50 % × 1 miljun × 10). L-ebda għajnuna operatorja ulterjuri ma hi se titqies kompatibbli għal dak l-ajruport.

129.

Sa mhux aktar tard minn 10 snin wara l-bidu tal-perjodu ta' tranzizzjoni, l-ajruporti kollha jridu jkunu laħqu kopertura sħiħa tal-ispejjeż operattivi tagħhom u l-ebda għajnuna operatorja lill-ajruporti ma hi se titqies kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE wara dik id-data, bl-eċċezzjoni ta' għajnuna operatorja mogħtija skont ir-regoli orizzontali dwar l-għajnuna mill-Istat, bħar-regoli applikabbli għall-finanzjament tas-SIEĠ.

130.

Skont il-kundizzjonijiet attwali tas-suq, l-ajruporti bi traffiku annwali sa massimu ta' 700 000 passiġġier jista' jiffaċċja diffikultajiet ikbar bil-kisba ta' kopertura sħiħa tal-ispejjeż matul il-perjodu tranżitorju ta' 10 snin. Għal din ir-raġuni, l-ammont massimu ta' għajnuna permessibbli għal ajruporti li għandhom sa 700 000 passiġġier kull sena se jkun ta' 80 % tad-diskrepanza tal-likwidità operattiva inizjali għal perjodu ta' ħames snin wara l-bidu tal-perjodu ta' tranzizzjoni. Pereżempju, jekk id-diskrepanza annwali medja tal-likwidità ta' ajruport żgħir matul il-perjodu mill-2009 sal-2013 hija ta' EUR 1 miljun, l-ammont massimu ta' għajnuna operatorja li dak l-ajruport jista' jirċievi bħal somma fissa stabbilta ex ante jkun ta' EUR 4 miljun matul ħames snin (80 % × 1 miljun × 5). L-Awtorità se tivvaluta mil-ġdid il-ħtieġa għall-kontinwazzjoni ta' trattament speċifiku u l-prospetti futuri għal kopertura sħiħa tal-ispejjeż operattivi għal din il-kategorija ta' ajruporti, partikolarment fir-rigward tal-bidla tal-kundizzjonijiet tas-suq u l-prospetti ta' profittabilità.

131.

Meta tivvaluta l-kumpatibbiltà tal-għajnuna operatorja l-Awtorità se tqis id-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni u l-effetti fuq il-kummerċ. Fejn ajruport jinstab fl-istess żona ta' lħuq ta' ajruport ieħor b'kapaċità żejda, il-pjan ta' negozju, ibbażat fuq previżjonijiet tajba tat-traffiku tal-passiġġieri u tal-merkanzija, irid jidentifika l-effett probabbli fuq it-traffiku tal-ajruporti l-oħra li jinsabu f'dik iż-żona ta' lħuq.

132.

L-għajnuna operatorja mogħtija lil ajruport li jinsab fl-istess żona ta' lħuq se tiġi kkunsidrata bħala kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE biss jekk l-Istat tal-EFTA juri li l-ajruporti kollha li jinsabu fl-istess żona ta' lħuq ikunu kapaċi jiksbu kopertura sħiħa tal-ispejjeż operattivi kollha tagħhom sa tmiem il-perjodu tranżitorju.

133.

Sabiex ikunu limitati ulterjorment id-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni, l-ajruport irid ikun miftuħ għall-utenti potenzjali kollha u mhux iddedikat għall-utent wieħed speċifiku. Fil-każ ta' limitazzjoni fiżika tal-kapaċità, l-allokazzjoni għandha ssir fuq il-bażi ta' kriterji pertinenti, oġġettivi, trasparenti u nondiskriminatorji.

134.

Barra minn hekk, sabiex ikunu llimitati l-effetti negattivi fuq il-kompetizzjoni u l-kummerċ, l-Awtorità se tapprova għajnuna operatorja lill-ajruporti għal perjodu tranżitorju ta' 10 snin li jibda mid-data tal-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida. L-Awtorità se tivvaluta mil-ġdid is-sitwazzjoni ta' ajruporti bi traffiku annwali ta' mhux iktar minn 700 000 passiġġier erba' snin wara l-bidu tal-perjodu tranżitorju.

135.

L-Istati tal-EFTA huma mħeġġa jinnotifikaw skemi nazzjonali għal għajnuna operatorja għall-finanzjament tal-ajruporti, iktar milli miżuri ta' għajnuna individwali għal kull ajruport. Dan huwa maħsub biex inaqqas il-piż amministrattiv kemm għall-awtoritajiet tal-Istati tal-EFTA kif ukoll għall-Awtorità.

136.

Minħabba riskju ogħla ta' distorsjoni tal-kompetizzjoni, il-miżuri ta' għajnuna li ġejjin għandhom dejjem jiġu nnotifikati individwalment:

137.

Għajnuna operatorja mogħtija qabel il-bidu tal-perjodu tranżitorju (inkluża għajnuna mħallsa qabel il-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida), tista' tiġi ddikjarata kompatibbli sal-livell totali tal-ispejjeż operattivi mhux koperti, jekk il-kundizzjonijiet stipulati fit-Taqsima 5.1.2 jintlaħqu, bl-eċċezzjoni tal-punti 115, 119, 121, 122, 123, minn 126 sa 130, 132, 133 u 134. B'mod partikolari, meta tivvaluta l-kumpatibbiltà ta' għajnuna operatorja mogħtija qabel il-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida, l-Awtorità se tqis id-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni.

138.

Kif imsemmi fil-punt 15, l-għajnuna mill-Istat mogħtija lil-linji tal-ajru għall-varar ta' rotta ġdida bl-għan li tiżdied il-konnettività ta' reġjun, se tkun ikkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(3)(c), jekk il-kundizzjonijiet kumulattivi fil-punt 79 jiġu ssodisfati kif stipulat fil-punti minn 139 sa 153.

139.

L-għajnuna tal-bidu lil-linji tal-ajru titqies li tikkontribwixxi għall-kisba ta' objettiv ta' interess komuni, jekk:

140.

Meta konnessjoni li tkun se tiġi operata mir-rotta tal-ajru l-ġdida tkun diġà operata minn servizz tal-ferrovija b'veloċità għolja jew minn ajruport ieħor fl-istess żona ta' lħuq bl-istess kundizzjonijiet kumparabbli, b'mod partikolari f'termini ta' tul tal-vjaġġ, ma tistax tiġi ikkunsidrata bħala li tikkontribwixxi għal objettiv ta' interess komuni definit tajjeb.

141.

Il-kundizzjonijiet iffaċċjati minn ajruporti iżgħar meta jiżviluppaw is-servizzi tagħhom huma ta' spiss inqas favorevoli minn dawk li jiffaċċjaw l-ajruporti ewlenin fiż-ŻEE. Barra minn hekk, il-linji tal-ajru mhux dejjem ikunu lesti li jġorru r-riskju li jiftħu rotot ġodda minn ajruporti mhux magħrufa u mhux ittestjati, u jista' ma jkollhomx l-inċentivi xierqa biex jagħmlu dan.

142.

Abbażi ta' dan, l-għajnuna tal-bidu se tiġi biss ikkunsidrata kompatibbli għal rotot li jgħaqqdu ajruport ta' anqas minn 3 miljun passiġġier fis-sena (93) ma' ajruport ieħor fl-Ispazju Komuni Ewropew għall-Avjazzjoni (94).

143.

Għajnuna tal-bidu għal rotot li jgħaqqdu ajruport li jinsab f'reġjun imbiegħed ma' ajruport ieħor (fl-Ispazju Komuni Ewropew għall-Avjazzjoni jew lil hinn minnu) tkun kompatibbli irrispettivament mid-daqs tal-ajruporti kkonċernati.

144.

Għajnuna tal-bidu għal rotot li jorbtu ajruport b'iktar minn 3 miljun passiġġier kull sena (95) u inqas minn 5 miljun passiġġier fis-sena li ma jinsabx f'reġjun imbiegħed, tista' titqies kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE biss f'każijiet eċċezzjonali debitament sostanzjati.

145.

Għajnuna tal-bidu għal rotot li jorbtu ajruport b'iktar minn 5 miljun passiġġier fis-sena li ma jinsabx f'reġjun imbiegħed, ma tistax titqies kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE.

146.

L-Istati tal-EFTA jridu juru li l-għajnuna hija xierqa biex jinkiseb l-objettiv maħsub jew biex jissolvew il-problemi maħsuba li jiġu indirizzati mill-għajnuna. Miżura ta' għajnuna ma tiġix ikkunsidrata kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE, jekk strumenti ta' politika oħra li huma inqas distorsivi jew strumenti ta' għajnuna jippermettu li jintlaħaq l-istess objettiv (96).

147.

Pjan tan-negozju ex ante mħejji mil-linja tal-ajru għandu jistabbilixxi li r-rotta li tirċievi l-għajnuna jkollha l-prospetti li ssir profittabbli għal-linja tal-ajru mingħajr finanzjament pubbliku wara 3 snin. Fin-nuqqas ta' pjan ta' negozju għal rotta, il-linji tal-ajru jridu jipprovdu impenn irrevokabbli lill-ajruport biex jopera r-rotta mill-inqas għal perjodu li hu daqs il-perjodu li matulu rċieva l-għajnuna tal-bidu.

148.

Għajnuna tal-bidu lil-linji tal-ajru għandha effett ta' inċentiv jekk x'aktarx li, fin-nuqqas tal-għajnuna, il-livell ta' attività ekonomika tal-linja tal-ajru fl-ajruport ikkonċernat ma jespandix. Pereżempju r-rotta l-ġdida ma kinitx tkun varata.

149.

Ir-rotta l-ġdida tista' tibda biss wara l-preżentazzjoni tal-applikazzjoni għall-għajnuna lill-awtorità awtorizzanti. Jekk ir-rotta l-ġdida tibda qabel ma tiġi ippreżentata l-applikazzjoni għall-għajnuna lill-awtorità awtorizzanti, kull għajnuna mogħtija fir-rigward ta' dik ir-rotta individwali ma titqiesx kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE.

150.

Għajnuna tal-bidu tista' tkopri sa 50 % tal-imposti tal-ajruport fir-rigward ta' rotta għal perjodi massimu ta' tliet snin. L-ispejjeż eliġibbli huma l-imposti tal-ajruport fir-rigward tar-rotta.

151.

Sabiex ikunu evitati effetti negattivi mhux meħtieġa fuq il-kompetizzjoni u l-kummerċ, meta konnessjoni (pereżempju, żewġt ibliet) li tkun se tiġi operata mir-rotta l-ġdida tal-ajru tkun diġà operata minn servizz tal-ferrovija ta' veloċità għolja jew minn ajruport ieħor fl-istess żona ta' lħuq b'kundizzjonijiet kumparabbli, notevolment f'termini tat-tul tal-vjaġġ, tali rotta tal-ajru ma tkunx eliġibbli għall-għajnuna tal-bidu.

152.

Kull korp pubbliku li jippjana li jagħti għajnuna tal-bidu lil linja tal-ajru għal xi rotta ġdida, kemm jekk permezz ta' xi ajruport kif ukoll jekk le, irid jagħmel il-pjanijiet tiegħu pubbliċi fi żmien xieraq u b'reklamar adegwat sabiex il-linji tal-ajru kollha interessati jkunu jistgħu joffru s-servizzi tagħhom.

153.

L-għajnuna tal-bidu ma tistax tingħaqad ma xi tip ieħor ta' għajnuna mill-Istat mogħtija għall-operat ta' rotta.

154.

L-Istati tal-EFTA huma mħeġġa jinnotifikaw lill-iskemi nazzjonali għal għajnuna tal-bidu lil linji tal-ajru, iktar milli l-miżuri ta' għajnuna individwali għal kull ajruport. Dan huwa maħsub biex inaqqas il-piż amministrattiv kemm għall-awtoritajiet tal-Istati tal-EFTA kif ukoll għall-Awtorità.

155.

Minħabba riskju ogħla ta' distorsjoni għall-kompetizzjoni, l-għajnuna tal-bidu lill-ajruporti li ma jinsabux f'reġjuni mbiegħda bi traffiku annwali medju ogħla minn 3 miljun passiġġier għandha dejjem tkun notifikata individwalment.

156.

Għajnuna ta' karattru soċjali għas-servizzi ta' trasport bl-ajru titqies bħala kompatibbli mal-funzjonament tal-Ftehim ŻEE skont l-Artikolu 61(2)(a), sakemm jiġu ssodisfati l-kundizzjonijiet kumulattivi li ġejjin (97):

157.

L-Istati tal-EFTA huma mħeġġa jinnotifikaw skemi nazzjonali għal għajnuna ta' karattru soċjali, iktar milli miżuri ta' għajnuna individwali.

158.

L-intensitajiet massimi ta' għajnuna applikabbli skont dawn il-linji gwida japplikaw irrispettivament minn jekk l-għajnuna hijiex iffinanzjata kompletament minn riżorsi tal-Istat jew iffinanzjata parzjalment miż-ŻEE.

159.

Għajnuna awtorizzata skont dawn il-linji gwida ma tistax tiġi kkumbinata ma' għajnuniet oħra mill-Istat, għajnuna de minimis jew forom oħra ta' finanzjament taż-ŻEE, jekk tali taħlita tirriżulta f'intensità ta' għajnuna ogħla minn dik stabbilita f'dawn il-linji gwida.

160.

Skont il-Ftehim dwar is-Sorveljanza u l-Qorti u l-verżjoni konsolidata tad-Deċiżjoni tal-Awtorità Nru 195/04/COL (98), l-Istati tal-EFTA jridu jissottomettu rapporti annwali lill-Awtorità. Ir-rapporti annwali jiġu ppubblikati fis-sit tal-Internet tal-Awtorità.

161.

L-Awtorità tqis li huma meħtieġa miżuri ulterjuri sabiex itejbu t-trasparenza tal-għajnuna mill-Istat fiż-ŻEE. B'mod partikolari, għandhom jittieħdu passi biex ikun żgurat li l-Istati tal-EFTA, l-operaturi ekonomiċi, il-pubbliku interessat u l-Awtorità jkollhom aċċess faċli għat-test sħiħ tal-iskemi ta' għajnuna kollha applikabbli fis-settur tal-avjazzjoni u għal informazzjoni pertinenti dwar miżuri ta'għajnuna individwali.

162.

L-Istati tal-EFTA għandhom jippubblikaw l-informazzjoni li ġejja fuq websajt dwar l-għajnuna mill-Istat komprensiv, fil-livell nazzjonali jew reġjonali:

163.

L-informazzjoni trid tkun ippubblikata wara li d-deċiżjoni tal-għoti tkun ittieħdet, trid tinżamm għal mill-inqas 10 snin u trid tkun disponibbli għall-pubbliku interessat mingħajr restrizzjonijiet (99).

164.

L-Istati tal-EFTA jridu jiżguraw li jinżammu r-rekords dettaljati li jirrigwardaw il-miżuri kollha li jinvolvu l-għoti ta' għajnuna mill-Istat skont dawn il-linji gwida. Tali rekords iridu jinkludu l-informazzjoni kollha meħtieġa biex jiġi stabbilit li l-kundizzjonijiet ta' kumpatibbiltà jkunu ġew osservati, b'mod partikolari dawk rigward l-ispejjeż eliġibbli u l-intensità massima ta' għajnuna permessa, fejn applikabbli,. Dawn ir-rekords iridu jinżammu għal 10 snin mid-data li fiha tkun ingħatat l-għajnuna u jridu jiġu pprovduti lill-Awtorità meta titlobhom.

165.

Sabiex jippermettu lill-Awtorità timmonitorja l-progress tat-twaqqif gradwali tal-għajnuna operatorja lill-ajruporti u l-impatt tagħha fuq il-kompetizzjoni, l-Istati tal-EFTA jridu jippreżentaw rapport regolari (fuq bażi annwali) dwar il-progress f'termini tat-tnaqqis tal-għajnuna operatorja għal kull ajruport li jibbenefika minn tali għajnuna. F'ċerti każijiet, jista' jinħatar fiduċjarju ta' monitoraġġ biex jiżgura konformità ma kull kundizzjoni u obbligu li jirfdu l-awtorizzazzjoni tal-għajnuna.

166.

Biex tiżgura ulterjorment li d-distorsjonijiet tal-kompetizzjoni u l-kummerċ ikunu limitati, l-Awtorità tista' titlob li ċerti skemi jkunu suġġetti għal durata limitata u għal evalwazzjoni. L-evalwazzjonijiet għandhom partikolarment jitwettqu għall-skemi fejn id-distorsjonijiet potenzjali huma partikolarment għolja, jiġifieri skemi li jistgħu jirriskjaw li jirrestrinġu b'mod sinifikanti l-kompetizzjoni jekk l-implimentazzjoni tagħhom ma tkunx rieżaminata fi żmien debitu.

167.

Fid-dawl tal-miri u sabiex ma jintefax piż sproporzjonat fuq l-Istati tal-EFTA u fuq miżuri ta' għajnuna iżgħar, dan ir-rekwiżit japplika biss għal skemi ta' għajnuna b'baġit ta' għajnuna kbir, li fihom karatteristiċi ġodda jew meta bidliet sinifikanti tas-suq, teknoloġiċi jew regolatorji huma previsti. L-evalwazzjoni trid titwettaq minn espert li jkun indipendenti mill-awtorità awtorizzanti tal-għajnuna fuq il-bażi ta' metodoloġija komuni (100) u trid issir pubblika.

168.

L-evalwazzjoni trid tiġi ppreżentata lill-Awtorità fi żmien opportun, biex tkun tista' ssir il-valutazzjoni tal-estensjoni possibbli tal-iskema ta' għajnuna u f'kull każ, mal-iskadenza tal-iskema. Il-kamp ta' applikazzjoni u l-metodoloġija preċiżi tal-evalwazzjoni li trid issir jiġu definiti fid-deċiżjoni li tapprova l-iskema ta' għajnuna. Kull miżura ta' għajnuna sussegwenti b'objettiv simili trid tikkunsidra r-riżultati ta' dik l-evalwazzjoni.

169.

L-Istati tal-EFTA għandhom, fejn ikun meħtieġ, jemendaw l-iskemi eżistenti tagħhom sabiex iġibuhom konformi ma' dawn il-linji gwida mhux iktar tard minn 12-il xahar wara l-pubblikazzjoni tagħhom.

170.

L-Istati tal-EFTA huma mistiedna jagħtu l-approvazzjoni espliċita u bla kundizzjoni tagħhom għal dawn il-linji gwida fi żmien xahrejn wara l-pubblikazzjoni tagħhom. F'każ li ma tingħatax tweġiba, l-Awtorità tassumi li l-Istat tal-EFTA kkonċernat ma jaqbilx mal-miżuri proposti.

171.

Il-prinċipji f'dawn il-linji gwida jkunu applikati mid-data tal-pubblikazzjoni tagħhom. Dawn il-linji gwida jissostitwixxu l-Linji Gwida dwar l-Avjazzjoni tal-1994 u l-Linji Gwida tal-Avjazzjoni tal-2005 minn dik id-data.

172.

Fid-dawl tal-iżvilupp tas-settur tal-avjazzjoni, u notevolment tal-liberalizzazzjoni tiegħu, l-Awtorità tikkunsidra li d-dispożizzjonijiet tal-avviż tagħha dwar id-determinazzjoni tar-regoli applikabbli għall-valutazzjoni tal-għajnuna mill-Istat illegali (101) ma għandhomx japplikaw għal każijiet pendenti ta' għajnuna operatorja illegali lill-ajruporti mogħtija qabel id-data ta' pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida. Minflok, l-Awtorità se tapplika l-prinċipji stipulati f'dawn il-linji gwida għall-każijiet kollha dwar l-għajnuna operatorja (notifiki pendenti u għajnuna illegali mhux notifikata) għall-ajruporti anki jekk l-għajnuna tkun ingħatat qabel il-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida u l-bidu tal-perjodu tranżitorju.

173.

Fir-rigward ta' għajnuna għall-investiment lill-ajruporti, l-Awtorità se tapplika l-prinċipji stipulati f'dawn il-linji gwida għall-mizuri kollha ta' għajnuna għall-investiment notifikati li fir-rigward tagħhom hija mitluba tieħu deċiżjoni mid-data tal-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida, anki fejn il-proġetti kienu nnotifikati qabel dik id-data. B'konformità mar-regoli applikabbli tal-Awtorità dwar il-valutazzjoni ta' għajnuna mill-Istat illegali, l-Awtorità, fir-rigward tal-għajnuna għall-investiment illegali lill-ajruporti, se tapplika r-regoli li kienu fis-seħħ meta ngħatat l-għajnuna. Għaldaqstant, mhijiex se tapplika l-prinċipji previsti f'dawn il-linji gwida fil-każ ta' għajnuna għall-investiment illegali lil ajruporti mogħtija qabel id-data tal-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida.

174.

Fir-rigward ta' għajnuna tal-bidu lil-linji tal-ajru, l-Awtorità se tapplika l-prinċipji stipulati f'dawn il-linji gwida lill-miżuri kollha ta' għajnuna tal-bidu notifikati, li fir-rigward tagħhom hija mitluba tieħu deċiżjoni mid-data tal-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida, anki fejn il-miżuri ġew notifikati qabel dik id-data. Skont l-avviż tal-Awtorità dwar id-determinazzjoni tar-regoli applikabbli għall-valutazzjoni tal-għajnuna mill-Istat illegali, l-Awtorità, fir-rigward ta' għajnuna tal-bidu illegali lil-linji tal-ajru, se tapplika r-regoli li jkunu fis-seħħ meta tingħata l-għajnuna. Għaldaqstant, mhijiex se tapplika l-prinċipji stipulati f'dawn il-linji gwida fil-każ ta' għajnuna tal-bidu illegali lil linji tal-ajru mogħtija qabel il-pubblikazzjoni ta' dawn il-linji gwida.

175.

L-Awtorità tista' tagħmel evalwazzjoni ta' dawn il-linji gwida f'kull waqt u se tagħmel dan mill-inqas sitt snin wara l-pubblikazzjoni tagħhom. Din l-evalwazzjoni tkun imsejsa fuq informazzjoni fattwali u fuq ir-riżultati ta' konsultazzjonijiet wiesgħa mwettqa mill-Awtorità fuq il-bażi ta' dejta pprovduta mill-Istati tal-EFTA u l-partijiet ikkonċernati. L-Awtorità se tivvaluta mil-ġdid is-sitwazzjoni ta' ajruporti bi traffiku annwali li ma jaqbiżx is-700 000 passiġġier sabiex tiddetermina l-ħtieġa għall-kontinwazzjoni ta' regoli speċifiċi ta' kumpatibbiltà fir-rigward tal-għajnuna operatorja għal din il-kategorija ta' ajruporti fid-dawl tal-prospetti futuri għall-kopertura sħiħa tal-ispejjeż operattivi, b'mod partikolari fir-rigward tal-bidla tal-kundizzjonijiet tas-suq u l-prospetti ta' profittabilità.

176.

Wara li tikkonsulta mal-Istati tal-EFTA, l-Awtorità tista' tissostitwixxi jew tissupplimenta dawn il-linji gwida fuq il-bażi ta' politika importanti ta' kompetizzjoni jew kunsiderazzjonijiet ta' politika tat-trasport.