1.

Il-liġi moderna dwar ir-refuġjati taf il-bidu tagħha lill-Konvenzjoni ta’ Genève dwar l-istatus tar-refuġjati ( 2 ). L-Artikolu 1A(2) ta’ din il-konvenzjoni jipprovdi li t-terminu “refuġjat” japplika għal kull persuna li:

“[…] minħabba f’biża’msejsa fuq ir-realtà li jista’ jiġi persegwitat għal raġunijiet ta’ razza, reliġjon, nazzjonalità, sħubija f’xi grupp soċjali jew fehma politika partikolari, ikun jinsab barra mill-pajjiż tan-nazzjonalità tiegħu u ma jkunx kapaċi jew, minħabba f’dik il-biża’, ma jkunx irid, jinqeda bil-protezzjoni ta’ dak il-pajjiż; jew li, mingħajr ma jkollu nazzjonalità u filwaqt li jkun barra mill-pajjiż fejn soltu kien joqgħod […] ma jkunx kapaċi jew, minħabba f’dik il-biża’, ma jkunx irid jerġa’ lura fih […]” [traduzzjoni mhux uffiċjali]

2.

Fil-kuntest tad-domandi preċiżi magħmula mill-qorti tar-rinviju f’din it-talba għal deċiżjoni preliminari, forsi jolqtok il-fatt li “l-kriterji għal status ta’ refuġjat stabbiliti fl-Artikolu 1A(2) tal-[Konvenzjoni ta’ Geneve] huma bbażati b’mod ċar fuq qafas ta’ Stat u nazzjonalità” [traduzzjoni libera] ( 3 ). Madankollu, din id-definizzjoni ftit li xejn hija ta’ sorpriża peress li l-protezzjoni internazzjonali ( 4 ) hija aspett tal-obbligi tal-Istat skont id-dritt internazzjonali, u fl-1951 Stati nazzjon biss kienu jitqiesu bħala l-atturi tal-Istat rilevanti fid-dritt internazzjonali.

3.

Madankollu, f’ċerti aspetti, kien hemm evoluzzjoni fil-ħsieb modern dwar kemm għandha tkun il-protezzjoni tal-Istat fir-rigward tar-refuġjati, mhux l-inqas dwar dak li għandu x’jaqsam mad-dritt tal-Unjoni Ewropea. Dan huwa rifless fl-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika”) ( 5 ).

4.

L-Artikolu 7(1) tad-Direttiva dwar il-kwalifika jipprovdi li l-protezzjoni tista’ tingħata jeww mill-Istat (Artikolu 7(1)(a)) jew minn “partijiet jew organizzazzjonijiet, inkluż organizzazzjonijiet internazzjonali, li jikkontrollaw l-Istat jew parti sostanzjali tat-territorju tal-Istat” (Artikolu 7(1)(b)).

5.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda, inter alia, l-interpretazzjoni tajba tal-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika u, b’mod speċifiku, jekk l-eżistenza ta’ atturi privati, bħal netwerk ta’ klanns u familji li jagħtu protezzjoni, hijiex biżżejjed sabiex ikun issodisfatt ir-rekwiżiti ta’ din id-dispożizzjoni. Dan ir-rinviju, għalhekk, jagħti lill-Qorti tal-Ġustizzja opportunità tiddeċiedi dwar aspett importanti tad-Direttiva dwar il-kwalifika li fir-rigward tagħha hija kellha biss opportunità tqis f’kawża waħda preċedenti, u anki hemm b’mod każwali ( 6 ).

6.

Dan ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari minnu nnifsu joriġina minn proċeduri quddiem l-Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) (il-Qorti Superjuri (Awla tal-immigrazzjoni u l-ażil)) (ir-Renju Unit) (iktar ’il quddiem l-“Upper Tribunal”) bejn OA. u s-Secretary of State for the Home Department (is-Segretarju tal-Istat tad-Dipartiment tal-Intern) dwar il-waqfien tal-istatus tiegħu ta’ refuġjat.

7.

Il-proċeduri quddiem il-qorti tar-rinviju jirrigwardaw, essenzjalment, il-waqfien ta’ status ta’ refuġjat, b’mod partikolari l-portata tat-terminu “protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonalità”, skont it-tifsira, inter alia, tal-Artikolu 2(ċ) u tal-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva dwar il-kwalifika, l-identifikazzjoni ta’ atturi ta’ protezzjoni għall-finijiet tal-Artikolu 7(1) ta’ din id-direttiva u l-livell ta’ protezzjoni li għandu jkun ipprovdut skont l-Artikolu 7(2) tagħha.

8.

Il-qorti tar-rinviju ġibdet l-attenzjoni wkoll għall-possibbiltà tar-rilevanza f’dan il-kuntest li jkun hemm għajnuna finanzjarja għal persuna li tista’ tintbagħat lura lejn il-pajjiż tal-oriġini tagħha. Għalhekk jeħtieġ li din il-kwistjoni tiġi eżaminata fil-kuntest tal-waqfien ta’ status ta’ refuġjat.

9.

Qabel ma jitqiesu dawn il-kwistjonijiet jeħtieġ, madankollu, li l-ewwel nett tiġi deskritta l-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, u mbagħad, wara, jiġu indikati d-dispożizzjonijiet legali rilevanti.

10.

Id-domandi magħmula mill-Upper Tribunal kienu s-suġġett ta’ osservazzjonijiet bil-miktub ippreżentati mill-Gvern Franċiż, minn dak tar-Renju Unit u minn dak tal-Ungerija kif ukoll mill-Kummissjoni Ewropea.

11.

Ir-Renju Unit ħareġ mill-Unjoni Ewropea f’nofs il-lejl (CET) tal-31 ta’ Jannar 2020. Skont l-Artikolu 86(2) tal-Ftehim dwar il-ħruġ tar-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq mill-Unjoni Ewropea u mill-Komunità Ewropea tal-Enerġija Atomika (iktar ’il quddiem il-“Ftehim ta’ Ħruġ” ( 7 ), il-Qorti tal-Ġustizzja jkompli jkollha l-ġurisdizzjoni li tirrispondi talbiet għal deċiżjoni preliminari mressqa mill-Qrati u mit-tribunali tar-Renju Unit qabel tmiem il-perijodu ta’ tranżizzjoni kif iddefinit fl-Artikolu 126 tal-imsemmi ftehim, li huwa, bħala prinċipju, fil-31 ta’ Diċembru 2020.

12.

Iktar minn hekk, skont l-Artikolu 89 tal-Ftehim ta’ Ħruġ, id-deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja li ser tingħata f’data futura ser ikollha saħħa vinkolanti sħiħa filu fuq ir-Renju Unit.

13.

Din it-talba għal deċiżjoni preliminari tressqet fir-Reġistru tal-Qorti tal-Ġustizzja fis-26 ta’ Marzu 2019. Għaldaqstant il-Qorti tal-Ġustizzja għad għandha l-ġurisdizzjoni li tiddeċiedi dwar din it-talba għal deċiżjoni preliminari u l-Upper Tribunal jibqa’ marbut bid-deċiżjoni li tingħata mill-Qorti tal-Ġustizzja f’dawn il-proċeduri.

14.

Fis-27 ta’ Frar 2020 inżammet seduta quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja li għaliha kienu preżenti rappreżentanti tal-Gvern tar-Renju Unit, ta’ dak ta’ Franza u tal-Kummissjoni.

15.

L-Artikolu 1(C)(5) tal-Konvenzjoni ta’ Genève jipprovdi li:

“Din il-konvenzjoni ma tibqax tapplika fir-rigward ta’ kull persuna li taqa’ taħt id-dispożizzjonijiet imsemmija fit- Taqsima A msemmija iktar ’il fuq:

[…]

5. Jekk, minħabba li ċ-ċirkustanzi li bihom hija tkun ġiet irrikonoxxuta bħala refuġjat ikunu waqfu milli jeżistu, hija ma tkunx tista’ tkompli tirrifjuta milli tgawdi mill-protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonalità tagħha;

Madankollu, id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-paragrafu ma japplikawx għal kull refuġjat imsemmi fil-paragrafu 1 tat-Taqsima A ta’ dan l-artikolu li jista’ jinvoka, sabiex ikompli jirrifjuta milli japprofitta mill-protezzjoni tal-pajjiż taċ-ċittadinanza tiegħu, raġunijiet imperattivi li jirriżultaw minn persekuzzjonijiet preċedenti.”

[traduzzjoni mhux uffiċjali]

16.

Skont l-Artikolu 18 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (iktar ’il quddiem il-“Karta”) jipprovdi:

“Id-dritt għall-asil għandu jkun garantit b’rispett għar-regoli tal-Konvenzjoni ta’ Ġinevra tat-28 ta’ Lulju 1951 u l-Protokoll tal-31 ta’ Jannar 1967 dwar l-istatus ta’ refuġjati u skond it-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament ta’ l-Unjoni Ewropea […]”.

17.

L-Artikolu 78(1) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea jipprovdi:

“1.   L-Unjoni għandha tiżviluppa politika komuni dwar l-asil, il-protezzjoni sussidjarja u l-protezzjoni temporanja bil-għan li toffri status xieraq lil kull ċittadin ta’ pajjiż terz li jeħtieġ protezzjoni internazzjonali u bil-għan li tassigura l-ħarsien tal-prinċipju ta’ non-refoulement. Din il-politika trid tkun konformi mal-Konvenzjoni ta’ Ġinevra tat-28 ta’ Lulju 1951 u mal-Protokoll tal-31 ta’ Jannar 1967 dwar l-istatus tar-refuġjati, kif ukoll ma’ trattati oħra rilevanti.

[…]”

18.

Il-premessa 19 ta’ din id-direttiva tgħid:

“Protezzjoni tista’ tiġi provvduta mhux biss mill-Istat imma wkoll minn partijiet jew organizzazzjonijiet, inklużi organizzazzjonijiet internazzjonali, li jilħqu l-kondizzjonijiet ta’ din id-Direttiva, li jikkontrollaw reġjun jew erja akbar fit-territorju ta’ l-Istat.”

19.

L-Artikolu 1 ta’ din id-direttiva jgħid li:

“L-għan ta’ din id-Direttiva tal-Kunsill huwa li tippreskrivi livelli stabbiliti minimi għall-kwalifika ta’ ċittadini nazzjonali ta’ pajjiżi terzi jew persuni mingħajr stat bħala refuġjati jew bħala persuni li nkella jeħtieġu protezzjoni internazzjonali u l-kontenut tal-protezzjoni mogħtija.”

20.

L-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva, bit-titolu “Id-definizzjonijiet”, jipprovdi li:

“Għall-għanijiet ta’ din id-Direttiva:

[…]

[…]”

21.

L-Artikolu 4 ta’ din id-direttiva, bit-titolu “Stima ta’ fatti u ċirkostanzi”, jipprovdi fil-paragrafi 3 u 4 tiegħu:

“3.   L-istima ta’ applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali trid titwettaq fuq bażi individwali u tinkludi li jitqiesu:

[…]

[…]

4.   Il-fatt li applikant diġa kien suġġett għal persekuzzjoni jew periklu serju jew għal theddid dirett għal din il-persekuzzjoni jew dan il-perikolu, huwa indikazzjoni serja tal-biża bir-raġun ta’ persekuzzjoni jew ir-riskju veru li jsofri periklu serju, minbarra jekk ikun hemm raġunijiet tajbin li jista’jitqies li din il-persekuzzjoni jew periklu serju ma jiġix ripetut.”

22.

L-Artikolu 6 ta’ din id-direttiva, dwar atturi ta’ persekuzzjoni jew periklu serju, jipprovdi:

“Atturi ta’ persekuzzjoni jew periklu serju jinkludu:

23.

L-Artikolu 7 ta’ din id-direttiva, bit-titolu “Atturi ta’ protezzjoni”, jgħid:

“1.   Protezzjoni tista’ tiġi provvduta minn:

2.   Protezzjoni hija ġeneralment provvduta meta l-atturi msemmija fil-paragrafu 1 jieħdu passi raġunevoli sabiex jipprevjenu l-persekuzzjoni jew isofru minn periklu serju, fost ħwejjeġ oħra, billi joperaw sistema legali effettiva għall-kxif, prosekuzzjoni u kastig ta’ atti li jikkostitwixxu persekuzzjoni jew periklu serju, u l-applikant għandu aċċess għal din il-protezzjoni.

[…]”

24.

L-Artikolu 11 ta’ din id-direttiva jipprovdi li:

“1.   .Ċittadin nazzjonali ta’ pajjiż terz jew persuna mingħajr stat għandu jieqaf milli jkun refuġjat, jekk huwa jew hija:

[…]

[…]

2.   Fil-kunsiderazzjoni [tal-punti (e) tal-paragrafu 1], l-Istati Membri għandhom iqisu jekk il-bdil fiċ-ċirkostanzi huwiex ta’ natura sinifikanti u mhux temporanja li l-biża tar-refuġjat minn persekuzzjoni ma tistax tibqa’ titqies bħala bir-raġun.”

25.

Id-Direttiva dwar il-kwalifika kienet trasposta fid-dritt tar-Renju Unit permezz tal-Immigration Rules ( 8 ) (ir-Regoli dwar l-Immigrazzjoni) u tar-Refugee or Person in Need of International Protection (Qualification) Regulations 2006 ( 9 ) (ir-Regoli tal-2006 dwar ir-Refuġjati u l-Persuni li Jeħtieġu Protezzjoni Internazzjonali (Kwalifiki)).

26.

Ir-Regoli dwar l-Immigrazzjoni rilevanti jipprovdu:

“Revoka jew rifjut ta’ tiġdid ta’ għoti ta’ status ta’ refuġjat

338A. L-għoti ta’ status ta’ refuġjat lil persuna skont il-paragrafu 334 għandu jiġi rrevokat jew ma jiġġeddidx jekk ikun japplika xi wieħed mill-paragrafi minn 339A sa 339AB. L-għoti ta’ status ta’ refuġjat lil persuna skont il-paragrafu 334 jista’ jiġi rrevokat jew ma jiġġeddidx jekk ikun japplika l-paragrafu 339AC.

Il-Konvenzjoni dwar ir-Refuġjati tieqaf tapplika (waqfien)

339A. Dan il-paragrafu japplika meta s-Segretarju tal-Istat ikun issodisfatt li wieħed jew iktar minn dan li ġej ikun japplika:

[…]

(v) ma jkunux jistgħu iktar, minħabba li ċ-ċirkustanzi li b’rabta magħhom huma jkunu ġew irrikonoxxuti bħala refuġjati jkunu waqfu, ikomplu jirrifjutaw li jużaw il-protezzjoni tal-pajjiż tan-nazzjonalità;

[…]

Meta jikkunsidra (v) u (vi) is-Segretarju tal-Istat għandu jqis jekk il-bdil fiċ-ċirkustanzi jkunx ta’ natura tant sinjifikattiv u mhux temporanju li l-biża’ tar-refuġjat minn persekuzzjoni ma jkunx għadu jista’ jitqies iktar bħala bir-raġun.”

27.

Ir-Regolament 4 tar-Regoli tal-2006 dwar ir-refuġjati u l-Persuni li Jeħtieġu Protezzjoni Internazzjonali jiddefinixxi “atturi ta’ protezzjoni” kif ġej:

“(1)   Meta jiġi sabiex ikun deċiż jekk persuna tkunx refuġjata jew persuna eliġibbli għal protezzjoni umanitarja, protezzjoni minn persekuzzjoni jew perikolu serju tista’ tiġi pprovduta minn:

(2)   Protezzjoni għandha titqies li ġeneralment tiġi pprovduta meta l-atturi msemmija fil-paragrafu 1(a) u (b) jieħdu passi raġonevoli sabiex jipprevjenu persekuzzjoni jew tbatija minn perikolu serju billi joperaw sistema legali effettiva għall-identifikazzjoni, il-prosekuzzjoni u s-sanzjoni ta’ atti li jikkostitwixxu persekuzzjoni jew perikolu serju, u meta l-persuna msemmija fil-paragrafu (1) ikollha aċċess għal tali protezzjoni.

(3)   Meta jiġi sabiex jiddeċiedi jekk persuna tkunx refuġjata jew persuna eliġibbli għal protezzjoni umanitarja s-Segretarju tal-Istat jista’ jeżamina jekk organizzazzjoni internazzjonali tkunx tikkontrolla Stat jew parti sostanzjali tat-territorju tiegħu u tipprovdix protezzjoni kif deskritt fil-paragrafu (2).”

28.

OA, huwa ċittadin Somalu li mar fir-Renju Unit fl-2003 b’visa bi dħul multiplu bħala l-konjugu ta’ dik li qabel kienet il-mara tiegħu li kienet ingħatat status ta’ refuġjat f’Ottubru 2001. Sussegwentement, OA ingħata status ta’ refuġjat bħala dipendenti ta’ martu dak iż-żmien. L-Upper Tribunal sabet li huwa kien membru ta’ klann minoritarju partikolari u li oriġinarjament huwa kien residenti fil-kapitali Mogadishu. Sabet ukoll li fil-bidu tas-snin disgħin kemm huwa, kif ukoll martu dak iż-żmien, kienu batew persekuzzjoni minn milizja partikolari u li t-tnejn kienu attakkati fiżikament u ġarrbu ġrieħi fi stadji varji matul is-snin disgħin. L-Upper Tribunal kompliet tgħid li kieku huwa kellu jintbagħat lura Mogadishu OA kien ikollu opportunitajiet ta’ impjieg, għalkemm dawn kienu jkunu limitati għal xogħol li kellu jkun aġġustat minħabba l-mobbiltà mnaqqsa tiegħu. Barra minn hekk, l-Upper Tribunal osserva li OA kellu xi membri tal-familja mill-qrib f’Mogadishu u li huwa seta’ jistrieħ fuqhom għal xi għajnuna finanzjarja. Ingħad li huwa seta’ jsib tali għajnuna mingħand oħtu (li, milli jidher, kienet l-aħħar magħrufa bħala bbażata f’Dubai (l-Emirati Għarab Magħquda) u minn membri msieħba tal-klann fir-Renju Unit ( 10 ).

29.

Fit-8 ta’ Lulju 2014 is-Segretarju tal-Istat tad-Dipartiment tal-Intern (iktar ’il quddiem l-“SSHD”) għarraf lil OA bl-intenzjoni tiegħu li jirrevoka l-istatus tiegħu ta’ refuġjat minħabba bidla fiċ-ċirkustanzi fil-pajjiż tal-oriġini tiegħu.

30.

Fis-27 ta’ April 2016 is-SSHD ħareġ ordni ta’ deportazzjoni kontra OA Barra minn hekk, fis-27 ta’ Settembru 2016, l-SSHD irrevoka l-istatus ta’ refuġjat ta’ O. A skont l-Artikolu 1(C)(5) tal-Konvenzjoni ta’ Genève u eskludieh mill-protezzjoni umanitarja skont il-paragrafu 339D tar-Regoli dwar l-Immigrazzjoni. Fl-ittra mibgħuta minn OA fis-27 ta’ Settembru 2016, l-SSHD qalet li “baqagħlek is-sostenn mill-klann f’Mogadishu u l-ġurisprudenza ta’ gwida tal-pajjiż turi li s-sigurtà tiegħek ma tiddependix minn jekk tkunx tista’ tikseb għajnuna mill-klann ta’ maġġoranza.” L-SSHD iddeċida wkoll li r-ritorn ta’ OA fis-Somalja ma kienx jikser l-obbligi tar-Renju Unit skont l-Artikolu 3 tal-Konvenzjoni għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem u tal-Libertajiet Fundamentali, iffirmata f’Ruma fl-4 ta’ Novembru 1950 (iktar ’il quddiem il-“KEDB”).

31.

OA ppreżenta rikors kontra dawn id-deċiżjonijiet. Fl-20 ta’ Lulju 2017, lir-rikors ta’ OA ġie miċħud mill-First-tier Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) (il-Qorti tal-Ewwel Istanza (Awla tal-Immigrazzjoni u tal-Ażil)) (ir-Renju Unit) (iktar ’il quddiem il-“First-Tier Tribunal”. L-Upper Tribunal annullat dik id-deċiżjoni minħabba żball materjali ta’ liġi, u bagħtet il-kawża lil membru ieħor tal-istess First-tier Tribunal. B’sentenza tat-30 ta’ Jannar 2018 il-First-tier Tribunal sabet li t-tneħħija ta’ OA lejn is-Somalja tkun qiegħda tikser l-Artikolu 3 tal-KEDB. Madankollu, l-appell ta’ OA abbażi ta’ motivi ta’ ażil ġie miċħud.

32.

Wara li l-SSHD ingħata permess jappella, fit-13 ta’ Novembru 2018, is-sentenza tal-First-tier Tribunal ġiet annullata mill-Upper Tribunal.

33.

Il-kwistjoni kollha issa qiegħda tinstema’ mill-ġdid quddiem l-Upper Tribunal.

34.

L-SSHD isostni li huwa kellu d-dritt, skont ir-Regoli dwar l-Immigrazzjoni u l-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva dwar il-kwalifika, u bl-applikazzjoni tal-gwida tal-pajjiż imsemmija fis-sentenzi tal-Upper Tribunal fil-kawża MOJ and others (return to Mogadishu) Somalia CG [2014] UKUT 00442 (IAC) (iktar ’il quddiem il-“kawża MOJ”), li jikkonkludi li kien hemm bidla fit-tul fiċ-ċirkustanzi fil-pajjiż tan-nazzjonalità ta’ O.A., jiġifieri li fejn huwa kien joqgħod f’Mogadishu ma kienx għad hemm persekuzzjoni ta’ klanns f’minoranza minn klanns ta’ maġġoranza, u kien hemm protezzjoni effettiva mill-Istat.

35.

OA jissottometti li minħabba li din kienet kawża ta’ waqfien, kien sinjifikattiv li l-opinjoni tas-SSHD kienet kontra l-evalwazzjoni mogħtija mill-Kummissarju Għoli għar-Refuġjati tan-Nazzjonijiet Uniti (iktar ’il quddiem il-“UNHCR”) f’Ġunju 2014, li nnota, fir-rigward tal-kwistjoni jekk setgħetx tinkiseb il-protezzjoni tal-Istat, li s-sitwazzjoni ta’ sigurtà f’Mogadishu kienet tqajjem tħassib serju u li klanns f’minoranza jibqgħu fi żvantaġġ partikolari f’Mogadishu, fin-nofsinhar u fis-Somalja ċentrali. OA jiddikjara kemm li huwa għandu biża’ bir-raġun ta’ persekuzzjoni f’Mogadishu u li l-awtoritajiet statali f’Mogadishu ma jistgħux jipproteġuh minn tali perikolu serju. Huwa jissottometti wkoll li l-analiżi magħmula mill-Upper Tribunal fil-kawża MOJ kienet ibbażata fuq interpretazzjoni żbaljata dwar il-protezzjoni tal-Istat. Skont il-linji gwida tal-UNHCF dwar waqfien ( 11 ), protezzjoni tal-Istat kellha tingħata permezz tal-istruttura tal-Istat permezz ta’ azzjonijiet statali. Madankollu l-analiżi fil-kawża MOJ li ġeneralment kien hemm protezzjoni mill-Istat f’Mogadishu kienet parzjalment ibbażata fuq jekk kienx hemm sostenn u protezzjoni mill-familja u/jew minn membri msieħba fi klann. Fl-istess waqt, il-familja jew membri ta’ klann kienu atturi privati u mhux tal-Istat. Fl-evalwazzjoni ta’ jekk iċ-ċirkustanzi f’Mogadishu li kienu rrendew lir-rikorrent refuġjat (fl-2003) kinux inbidlu b’mod sinjifikattiv u fit-tul sabiex b’hekk ir-rikorrent ma setax iktar “ikompli jirrifjuta li juża l-protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonalità”, ma kienx legalment permissibbli li jitqiesu funzjonijiet protettivi mwettqa minn atturi mhux tal-Istat.

36.

L-Upper Tribunal qies li għas-soluzzjoni tal-proċeduri kienet meħtieġa interpretazzjoni tar-regoli nazzjonali li jimplementaw il-leġiżlazzjoni tal-Unjoni dwar il-kwalifika ta’ refuġjati, jiġifieri d-Direttiva dwar il-kwalifika.

37.

Permezz ta’ deċiżjoni tat-22 ta’ Marzu 2019, l-Upper Tribunal (Londra, ir-Renju Unit) irrinvija d-domandi li ġejjin lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni preliminari:

38.

Aktarx jidher mit-talba għal deċiżjoni preliminari li l-kawża quddiem il-qorti tar-rinviju tirrigwarda l-waqfien tal-istatus ta’ refuġjat ta’ O. A, l-esklużjoni tiegħu mill-protezzjoni umanitarja skont il-paragrafu 339D tar-Regoli dwar l-Immigrazzjoni u jekk ir-ritorn tiegħu lejn is-Somalja jiksirx l-Artikolu 3 tal-KEDB ( 13 ) u, għalhekk, b’implikazzjoni l-Artikolu 4 u l-Artikolu 19(2) tal-Karta ( 14 ).

39.

Id-domandi li, madankollu, kienu rrinvijati mill-Upper Tribunal huma relatati biss mal-kwistjoni tal-waqfien ta’ status ta’ refuġjat u mhux mal-kwistjoni separata ta’ jekk OA jistax isib lilu nnifsu espost għal faqar qalil jekk jintbagħat lura s-Somalja, biex b’hekk potenzjalment jinkisru garanziji tal-Artikolu 3 KEDB u, b’estensjoni, tal-Artikolu 4 u tal-Artikolu 19(2) tal-Karta.

40.

Għalhekk għandu jiġi rrilevat li aktarx hemm għadd ta’ konstatazzjonijiet ta’ fatt fit-talba għal deċiżjoni preliminari li ma humiex direttament rilevanti għall-waqfien ta’ status ta’ refuġjat u għad-domandi speċifiċi magħmula. Dawn il-konstatazzjonijiet l-oħra ta’ fatt aktarx jidhru li huma relatati mal-kwistjonijiet l-oħra quddiem il-qorti tar-rinviju ( 15 ). Nipproponi, għalhekk, li nipprova nidentifika l-fatti rilevanti għad-domandi magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja minn dawk li ma humiex.

41.

Qabel ma nqis il-kwistjonijiet speċifiċi dwar il-waqfien ta’ status ta’ refuġjat, jistgħu wkoll ikunu f’waqthom xi osservazzjonijiet preliminari oħra. L-ewwel nett, kif osservaw kemm l-Avukat Ġenerali Mazák ( 16 ), kif ukoll il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza tagħha tat-2 ta’ Marzu 2010 fil-kawża Salahadin Abdulla et (C‑175/08, C‑176/08, C‑178/08 u C‑179/08, EU:C:2010:105, punt 52), huwa ċar mill-premessi 3, 16 u 17 tad-Direttiva 2004/83 li l-Konvenzjoni ta’ Genève tibqa’ “[i]l-cornerstone tar-reġim legali internazzjonali għall-protezzjoni ta’ refuġjati”. Barra minn hekk, id-Direttiva dwar il-kwalifika kienet adottata sabiex “[tgħin] lill-awtoritajiet kompetenti tal-Istati Membri sabiex japplikaw din il-konvenzjoni abbażi ta’ kunċetti u kriterji komuni.” ( 17 )

42.

It-tieni nett, fejn il-kliem tad-Direttiva dwar il-kwalifika jitbiegħed minn dak tal-Konvenzjoni ta’ Genève, dawn id-dispożizzjonijiet tad-direttiva għandhom, madankollu, jiġu interpretati bl-iktar mod qrib mal-għanijiet li fuqhom hija bbażata l-Konvenzjoni ta’ Genève stess. Wara kollox, l-Artikolu 78(1) TFUE jipprovdi li l-politika komuni tal-Unjoni dwar l-ażil u l-protezzjoni sussidjarja għandhom ikunu konformi mal-Konvenzjoni ta’ Genève, u l-Artikolu 18 tal-Karta jipprovdi li d-dritt għall-ażil “għandu jkun garantit b’rispett għar-regoli tal-Konvenzjoni ta’ Genève”. Dan, min-naħa tiegħu, jimplika li l-leġiżlatur tal-Unjoni ried li kull miżura leġiżlattiva, bħad-Direttiva dwar il-kwalifika, għandha tkun kemm jista’ jkun konformi kemm mal-kelma kif ukoll mal-ispirtu tal-Konvenzjoni ta’ Genève.

43.

It-tielet nett, kif jidher mill-premessa 10 tad-Direttiva dwar il-kwalifika, id-direttiva stess għandha tiġi interpretata b’mod li jitħarsu l-prinċipji fundamentali rikonoxxuti mill-Karta ( 18 ), inklużi r-rekwiżiti tal-Artikolu 1 tal-Karta li jipprovdi għar-rispett u għall-protezzjoni tad-dinjità tal-bniedem ( 19 ).

44.

L-ewwel domanda tirrigwarda t-tifsira tal-kunċett ta’ “protezzjoni” tal-“pajjiż ta’ nazzjonalità”, kif jirriżulta mill-Artikolu 2(ċ) u mill-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva dwar il-kwalifika ( 20 ). Essenzjalment, il-kwistjoni hija jekk dawn ir-riferimenti għandhomx jinftehmu bħala li jirreferu għal protezzjoni mill-Istat ( 21 ).

45.

Min-naħa tiegħi naħseb li huwa ċar kemm mill-kliem stess, kif ukoll mill-kuntest ta’ dawn id-dispożizzjonijiet li, bla ħsara għal eċċezzjoni importanti waħda, ir-riferiment għall-“protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonalità” huwa riferiment għall-protezzjoni tal-Istat ( 22 ) min-naħa tal-pajjiż tan-nazzjonalità tal-applikant, f’dan il-każ, is-Somalja.

46.

F’kull każ, huwa ċar mis-sentenza tat-2 ta’ Marzu 2010, fil-kawża Salahadin Abdulla et (C‑175/08, C‑176/08, C‑178/08 u C‑179/08, EU:C:2010:105) li dawn id-dispożizzjonijiet għandhom jinftehmu b’dan il-mod. Għalhekk, pereżempju, fil-punti 57 sa 59 ta’ dik is-sentenza l-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat li refuġjat huwa ċittadin ta’ pajjiż terz li, “minħabba ċirkustanzi eżistenti fil-pajjiż ta’ oriġini tiegħu, jikkonfronta l-biża’ fondata ta’ fuq persekuzzjoni eżerċitata fuqu ta’ mill-inqas għal waħda mir-raġunijiet elenkati fid-Direttiva jew fil-Konvenzjoni ta’ Genève. Fil-fatt, dawn iċ-ċirkustanzi juru li l-pajjiż terz ma jipproteġix iċ-ċittadin tiegħu minn atti ta’ persekuzzjoni. Huma r-raġuni għaliex huwa impossibbli għall-persuna kkonċernata, jew għar-rifjut iġġustifikat tagħha, li tapprofitta ruħha mill-‘protezzjoni” tal-pajjiż ta’ oriġini tagħha fis-sens tal-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva, jiġifieri fis-sens tal-kapaċità ta’ dan il-pajjiż li jipprevjeni jew li jissanzjona atti ta’ persekuzzjoni.” ( 23 )

47.

Biex inkun għidt kollox irrid inżid, madankollu, li huwa neċessarjament impliċitu fid-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 7(1)(b) u tal-Artikolu 7(2) tad-Direttiva dwar il-kwalifika li f’ċerti okkażjonijiet, atturi oħra barra l-Istat, bħal partijiet jew organizzazzjonijiet, jistgħu jagħtu protezzjoni meqjusa bħala ekwivalenti għal protezzjoni tal-Istat minflok l-Istat meta jitħarsu kriterji iebsin. Nipproponi li nelabora iktar dwar dan il-punt meta neżamina t-tielet domanda.

48.

It-tieni domanda tal-Upper Tribunal tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 2(ċ) u tal-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika fil-kuntest tal-waqfien ta’ status ta’ refuġjat skont l-Artikolu 11(1)(e) ta’ din id-direttiva. Ir-risposta għal din id-domanda għandha tkun fid-dawl tal-fatt li OA, li qed jaffaċċja l-possibbiltà tal-waqfien tal-istatus tiegħu ta’ refuġjat fir-Renju Unit, jallega biża’ ta’ persekuzzjoni minn atturi mhux tal-Istat ( 24 ) u n-nuqqas ta’ protezzjoni effettiva tal-Istat fil-pajjiż ta’ nazzjonalità tiegħu.

49.

Essenzjalment il-qorti nazzjonali tistaqsi jekk id-disponibbiltà ta’ protezzjoni kontra persekuzzjoni, skont it-tifsira tal-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika, tkunx evalwata biss meta jiġi eżaminat jekk ikunx hemm biża’ fondat ta’ persekuzzjoni skont l-Artikolu 2(ċ) tad-direttiva jew jekk tali “investigazzjoni dwar protezzjoni” issirx ukoll meta jiġi eżaminat jekk ikunx hemm protezzjoni kontra tali persekuzzjoni. Il-qorti tar-rinviju tistaqsi wkoll jekk il-kriterji dwar jekk ikunx hemm tali protezzjoni jkunux l-istess fiż-żewġ każijiet.

50.

Mit-talba għal deċiżjoni preliminari jidher ċar li din id-domanda saret minħabba deċiżjonijiet diverġenti mill-qrati tar-Renju Unit dwar il-kunċett ta’ “protezzjoni” li jinsab fl-Artikolu 1A(2) tal-Konvenzjoni ta’ Genève u, għalhekk, b’implikazzjoni fl-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva dwar il-kwalifika ( 25 ).

51.

Skont wieħed mill-approċċi, ibbażat fuq is-sentenza tal-Court of Appeal (England & Wales) (il-Qorti tal-Appell (Ingilterra u Wales)), AG and Others vs Secretary of State for the Home Department [2006] EWCA Civ 1342, l-investigazzjoni dwar “protezzjoni” hemm lok li titwettaq biss “fl-istadju meta jitqies jekk ikunx hemm riskju reali ta’ perikolu serju”.

52.

Skont it-tieni approċċ, li ssemma fil-qosor minn Lord Hope of Craighead fil-kawża Horvath vs Secretary of State for the Home Department [2000] UKHL 37, [2001] 1 Appeal Cases 489, l-investigazzjoni dwar protezzjoni hemm lok li titwettaq f’żewġ punti differenti. Fil-kawża Horvath [2000] UKHL 37, [2001] 1 Appeals Cases 489, huwa qal li, “meta l-allegazzjoni tkun ta’ persekuzzjoni minn atturi mhux tal-Istat, jekk il-protezzjoni statali tkunx biżżejjed tkun rilevanti sabiex jitqies jekk ikunux tħarsu kull wieħed miż-żewġ testijiet — it-test ta’ ‘biża’ u t-test ta’ ‘protezzjoni’. Il-punt tat-tluq veru, ladarba l-qorti tkun issodisfatta li r-rikorrent ikollu biża’ ġenwin u bir-raġun ta’ vjolenza serja jew trattament ħażin għal raġuni tal-Konvenzjoni, huwa li jitqies jekk dak li r-rikorrent jibża’ minnu tkunx ‘persekuzzjoni’ skont it-tifsira tal-Konvenzjoni. F’dak l-istadju l-kwistjoni jekk l-Istat ikunx jista’ u jridx jagħti protezzjoni issir direttament il-qofol permezz ta’ approċċ olistiku għad-definizzjoni li hija bbażata fuq il-prinċipju ta’ surroga […]” ( 26 )

53.

Il-qorti tar-rinviju nnotat li l-House of Lords, fil-kawża Horvath v Secretary of State for the Home Department [2000] UKHL 37, irrilevat li, sakemm il-protezzjoni ma titqisx bħala parti interdipendenti tal-kunċett ta’ persekuzzjoni, ikun possibbli li persuni jikkwalifikaw bħala refuġjati sempliċement billi juru biża’ bir-raġun ta’ perikolu serju, anki jekk ikunu protetti b’mod sħiħ kontriha. Dan jikser il-prinċipju ta’ surroga ( 27 ).

54.

Wieħed jista’, fil-fehma tiegħi, aktarx jikkumplika żżejjed analiżi li finalment tirrigwarda kunċett wieħed li, għaldaqstant, japplika kriterji identiċi fil-kuntest tal-applikazzjoni kemm tal-Artikolu 2(ċ) kif ukoll tal-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika u, tabilħaqq, imbagħad, tal-Artikolu 11(1)(e) ta’ din id-direttiva ( 28 ).

55.

Fl-eżami ta’ kull applikazzjoni għal status ta’ refuġjat, id-domanda għandha dejjem tkun jekk applikant ikunx stabbilixxa biża’ bir-raġun ta’ persekuzzjoni skont l-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva dwar il-kwalifika. L-użu tal-frażi biża’ “bir-raġun” fid-definizzjoni ta’ “refuġjat” tal-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva dwar il-kwalifika jitlob, inter alia, analiżi dwar jekk il-kundizzjonijiet fil-pajjiż ta’ nazzjonalità jew ta’ oriġini tal-applikant ikunux tali li oġġettivament jiġġustifikaw il-biża’ tal-applikant minn persekuzzjoni.

56.

Dan it-test neċessarjament jitlob, fil-fehma tiegħi, eżami oġġettiv dwar jekk ikunx hemm jew le protezzjoni fil-pajjiż ta’ nazzjonalità tal-applikant minn atturi ta’ protezzjoni, kif iddefiniti fl-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika, kontra persekuzzjoni ( 29 ) u jekk l-applikant ikollux aċċess għal dik il-protezzjoni ( 30 ).

57.

Għalhekk, essenzjalment naqbel mal-osservazzjoni tal-Kummissjoni ( 31 ) li status ta’ refuġjat għandu jiġi ddeterminat b’riferiment għal test ta’ protezzjoni wieħed li jkun jissodisfa r-rekwiżiti stabbiliti fl-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika. Madankollu nenfasizza li għandu jkun hemm protezzjoni fil-pajjiż ta’ nazzjonalità kontra l-atturi kollha ta’ persekuzzjoni, skont l-Artikolu 6 tad-Direttiva dwar il-kwalifika ( 32 ).

58.

Għalkemm ma teżistix, strettament, definizzjoni formali ta’ “protezzjoni” fl-Artikolu 2 tad-Direttiva dwar il-kwalifika, protezzjoni hija fil-fatt deskritta fl-Artikolu 7(2) tad-Direttiva dwar il-kwalifika. Dan iseħħ meta l-atturi ta’ protezzjoni msemmija fl-Artikolu 7(1) tad-Direttiva dwar il-kwalifika, jieħdu “passi raġonevoli biex jipprevjenu persekuzzjoni […],billi joperaw sistema legali effettiva għall-kxif, il-prosekuzzjoni u l-kastig ta’ atti li jikkostitwixxu persekuzzjoni […] ( 33 )” u meta l-applikant “ikoll[u] aċċess għal tali protezzjoni.” ( 34 )

59.

B’hekk, il-ħtieġa li jibqa’ jkun hemm protezzjoni internazzjonali (status ta’ refuġjat) f’każ bħal dak inkwistjoni fil-kawża prinċipali hija ddeterminata, fost ħwejjwġ oħra, mill-ħila jew xort’oħra ta’ attur ta’ protezzjoni li jieħu passi raġonevoli sabiex ma jħallix ikun hemm il-persekuzzjoni tal-applikant minn atturi mhux tal-Istat billi, fost ħwejjeħ oħra, jopera sistema legali effettiva għall-kxif, il-prosekuzzjoni u l-kastig ta’ atti minn, fost l-oħrajn, atturi mhux tal-Istat ( 35 ).

60.

Jekk, għal kwalunkwe raġuni, atturi ta’ protezzjoni jonqsu jew mod ieħor ma jkunux jistgħu jieħdu tali miżuri raġonevoli sabiex ma jħallux issir il-persekuzzjoni tal-applikant, allura l-applikant ikun, bħala prinċipju, intitolat għal status ta’ refuġjat ( 36 ).

61.

Għalhekk inqis li sabiex ikun aċċertat jekk persuna jkollhiex biża’ bir-raġun minn persekuzzjoni skont l-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva dwar il-kwalifika minn atturi mhux tal-Istat, għandha tittieħed inkunsiderazzjoni d-disponibbiltà ta’ “protezzjoni” kif deskritta fl-Artikolu 7(2) tad-Direttiva dwar il-kwalifika minn atturi ta’ protezzjoni. Għandha ssir l-istess analiżi fir-rigward tal-waqfien ta’ status ta’ refuġjat skont l-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva dwar il-kwalifika.

62.

Il-kwistjoni li tqajmet mit-tielet domanda hija l-qofol ta’ dan ir-rinviju. Hija din: jekk “protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonali[tà]” skont it-tifsira tal-Artikolu 11(1)(e) u tal-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva dwar il-kwalifika tirreferi għal protezzjoni mill-Istat skont l-Artikolu 7(1)(a) tad-Direttiva dwar il-kwalifika, tista’ protezzjoni bħal din tinkludi wkoll atti jew funzjonijiet protettivi mwettqa minn persuni purament privati, bħal familji u/jew klanns li jkunu jistgħu joffru protezzjoni lill-applikant?

63.

Il-konstatazzjonijiet ta’ fatt magħmula mill-Upper Tribunal jassumu ċerta rilevanza f’dan il-kuntest. L-Upper Tribunal irrileva li fir-rigward tal-“kundizzjonijiet tal-pajjiż f’Mogadishu, iż-żewġ partijiet kienu sodisfatti jistrieħu fuq il-konstatazzjonijiet magħmula mill-Upper Tribunal fil-kawża MOJ” ( 37 ). Il-konstatazzjonijiet rilevanti fil-kawża MOJ kienu, inter alia, kif ġej:

[…]

64.

Fit-talba tagħha għal deċiżjoni preliminari l-Upper Tribunal irrilevat li s-sentenza ta’ qabel fil-kawża MOJ kienet tippreżumi li “għalkemm il-protezzjoni rilevanti għandha tkun ta’ natura statali, l-eżami tal-effikaċja ta’ din il-protezzjoni jeħtieġ teħid inkunsiderazzjoni tal-funzjonijiet ta’ protezzjoni f’tifsira wiesgħa sabiex jiġu inklużi dawk imwettqa minn familji u klanns.” Metodu simili jidher li huwa adottat mill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem (iktar ’il quddiem il-“QEDB”) fil-kawża RH vs L-Isvezja (Rikors nru 4601/01), tal-10 ta’ Settembru 2015, punt 73 [ ( 39 )] dwar il-kunċett ta’ protezzjoni kontra trattament ħażin imsemmi fl-Artikolu 3 tal-KEDB. Għaldaqstant, hemm nuqqas ta’ ċarezza dwar it-tifsira tal-kelma ‘protezzjoni’ tal-Artikolu 11(1)(e) u tal-Artikolu 2([c]) tad-Direttiva dwar il-kwalifika” ( 40 ).

65.

Filwaqt li mmur lura issa għall-fatti ta’ din il-kawża, kif diġà osservajt, l-Upper Tribunal ikkonstatat ukoll li O. A kellu xi qraba f’Mogadishu u li seta’ jistrieħ fuqhom għal xi għajnuna finanzjarja. Huwa seta’ wkoll jitlob din l-għajnuna mingħand oħtu (li jidher li toqgħod fl-Emirati Għarab Magħquda) u mingħand membri msieħba tal-klann fir-Renju Unit.

66.

Jidher impliċitu fit-talba għal deċiżjoni preliminari — minkejja li ma hemmx konstatazzjoni espliċita f’dan is-sens — li l-Upper Tribunal ikkunsidrat li d-disponibbiltà ta’ struttura ta’ għajnuna tal-klann jew tal-familja kellha tipprovdi lil O. A bi struttura ta’ għajnuna li tammonta għal forma alternattiva ta’ protezzjoni, għalkemm jidher li din kienet tkun permezz ta’ sostenn finanzjarju u sostenn ieħor prattiku, milli sostenn intiż sabiex jipproteġi s-sigurtà personali tiegħu stess.

67.

F’dan il-kuntest il-kwistjoni verament issarraf f’jekk l-allegata disponibbiltà ta’ dan is-sostenn finanzjarju u sostenn ieħor prattiku minn persuni privati tissodisfax, għall-inqas parzjalment, ir-rekwiżiti tal-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika f’dak li jkollu x’jaqsam ma’ kull investigazzjoni dwar protezzjoni. Fil-fehma tiegħi huwa ċar, kemm mill-kliem kif ukoll mill-kuntest ġenerali tal-Artikolu 7, li dan ma huwiex il-każ.

68.

L-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika jgħid li protezzjoni tista’ tingħata jew mill-Istat jew minn “partijiet jew organizzazzjonijiet, inkluż organizzazzjonijiet internazzjonali, li jikkontrollaw l-Istat jew parti sostanzjali tat-territorju ta’ l-Istat.”

69.

Għalhekk huwa ċar mill-kliem tal-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika li l-partijiet jew l-organizzazzjonijiet inkwistjoni għandhom jikkontrollaw l-Istat jew parti sostanzjali ta’ dak l-Istat. L-Artikolu 7(2) tad-Direttiva dwar il-Kwalifika jitlob ukoll li dawn il-partijiet jew l-organizzazzjonijiet għandhom ukoll jieħdu miżuri raġonevoli sabiex jipprovdu protezzjoni minn persekuzzjoni jew dannu serju billi “joperaw sistema legali effettiva għall-kxif, prosekuzzjoni u kastig ta’ atti li jikkostitwixxu persekuzzjoni jew periklu serju.”

70.

Dan kollu jfisser li dawn il-partijiet jew l-organizzazzjonijiet għandhom ifittxu li jeżerċitaw jew li jikkopjaw is-sovranità tal-Istat (jew xi ħaġa simili) fir-rigward tal-pajjiż ta’ oriġini tal-applikant peress li dan huwa dak li neċessarjament ifisser u jimplika r-riferiment għal “li jikkontrollaw l-Istat” tal-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika. B’mod speċifiku dawk il-partijiet jew organizzazzjonijiet għandhom jagħmlu ħilithom biex jipprovdu sistema ta’ għassa mill-pulizija u ġustizzja bbażata fuq id-dinjità tal-bniedem u l-istat tad-dritt sabiex tinqabad mill-kamp ta’ applikazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni. Kif irrileva l-Avukat Ġenerali Mazák fil-konklużjonijiet tiegħu fil-kawża Salahadin Abdulla et (C‑175/08, C‑176/08, C‑178/08 u C‑179/08, EU:C:2009:551), dawn ir-rekwiżiti leġiżlattivi “jipprevedu l-preżenza ta’ attur ta’ protezzjoni li għandu l-awtorità, l-istruttura organizzativa u l-mezzi, inter alia, sabiex iżomm livell minimu ta’ ordni pubbliku fil-pajjiż taċ-ċittadinanza tar-refuġjat.” ( 41 )

71.

Fl-osservazzjonijiet bil-miktub tiegħu u fis-seduta tas-27 ta’ Frar 2020 il-Gvern Franċiż irrefera għal sentenza ewlenija tal-Cour nationale du droit d’asile (iċ-CNDA) tat-3 ta’ Mejju 2016, Nru 15033525. Fil-punt 4 ta’ dik is-sentenza ċ-CNDA ddeċidiet li, “meta jkun stabbilit li ma jkunx hemm protezzjoni tal-Istat, ċerti awtoritajiet oħra, iddefiniti b’mod eżawrenti fl-Artikolu L. 713–2 (tal-Kodiċi ta’ Dħul u Residenza ta’ Ċittadini Barranin u d-Dritt ta’ Ażil) ( 42 ) jistgħu joffru protezzjoni li dak l-Istat ma jkunx jista’ jagħti fit-territorju tiegħu stess; fost dawk l-awtoritajiet, l-organizzazzjonijiet li jikkontrollaw parti sostanzjali tat-territorju ta’ Stat huma dawk li jkollhom strutturi istituzzjonali stabbli li jippermettulhom jeżerċitaw kontroll ċivili u armat esklużiv u kontinwu fuq it-territorju delimitat li fih l-Istat ma jkunx għadu jaqdi l-obbligi jew jeżerċita l-awtorità tas-sovranità tiegħu; ladarba dawn l-elementi kostituttivi jkunu tħarsu, u bil-kundizzjoni li din l-organizzazzjoni ma twettaqx hija stess il-persekuzzjoni allegata, għandu jiġi ddeterminat jekk il-protezzjoni ta’ sostituzzjoni offruta minn din l-organizzazzjoni tkunx, għall-persuna konċernata, aċċessibbli, effettiva u mhux temporanja.” ( 43 )

72.

Fil-fehma tiegħi jkun diffiċli tittejjeb din is-silta tas-sentenza taċ-CNDA li fi ftit kliem tiġbor il-qofol tal-Artikolu 7(1)(b). Min-naħa tiegħi nqis li tirrappreżenta korrettament il-pożizzjoni tal-leġiżlatur tal-Unjoni kif tinsab fl-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika u, tabilħaqq, l-interpretazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni li diġà ngħatat mill-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza tat-2 ta’ Marzu 2010, Salahadin Abdulla et (C‑175/08, C‑176/08, C‑178/08 u C‑179/08, EU:C:2010:105).

73.

F’dak li jirrigwarda din il-kawża, fil-fehma tiegħi, ma huwiex neċessarju li wieħed ikun iktar speċifiku minn dan għaliex tabilħaqq ma hemm xejn fit-talba għal deċiżjoni preliminari li jissuġġerixxi li jew l-istruttura ta’ sostenn familjari jew is-sistema ta’ klann fis-Somalja, u b’mod iktar speċifiku f’Mogadishu, jistgħu anki remotament iħarsu dan ir-rekwiżit, għalkemm finalment din hija kwistjoni li għandha tiġi vverifikata mill-qorti nazzjonali.

74.

Madankollu, anki jekk il-konstatazzjonijiet ġenerali preċedenti tal-Upper Tribunal fil-kawża MOJ (li kienu adottati mill-Upper Tribunal għall-finijiet ta’ din il-kawża) u l-konstatazzjonijiet speċifiċi fir-rigward ta’ OA f’din il-kawża jitqiesu fuq l-ogħla livell tagħhom, il-provi juru biss li s-sistema ta’ klann f’Mogadishu toffri struttura ta’ sostenn soċjali informali — għalkemm mingħajr dubju importanti. Kif irrilevat l-Upper Tribunal, OA seta’ wkoll raġonevolment jistrieħ fuq membri tal-familja (u forsi wkoll fuq il-klann tiegħu) għal xi għajnuna finanzjarja fil-każ li huwa kellu jintbagħat lura hemmhekk. Dawn il-konstatazzjonijiet jisiltu r-risposti li ġejjin.

75.

L-ewwel nett, id-disponibbiltà ta’ din l-għajnuna finanzjarja ma hijiex direttament rilevanti fil-kuntest tal-waqfien ta’ status ta’ refuġjat. Kif diġà indikajt, dan ikun, madankollu, rilevanti għall-kwistjoni kompletament distinta dwar jekk id-deportazzjoni lejn is-Somalja ta’ persuna li qabel kienet refuġjata tesponix lil din il-persuna għal riskju reali ta’ faqar materjali estrem u qalil, u għalhekk bi ksur tal-garanziji dwar trattament inuman jew degradanti previsti fl-Artikolu 3 KEDB u, b’estensjoni, fl-Artikolu 4 tal-Karta. Din, nissuġġerixxi, hija l-ispjegazzjoni vera ta’ deċiżjonijiet, bħal RH vs L-Isvezja ( 44 ) li l-Upper Tribunal għamlet riferiment għaliha, li d-dettalji tagħha ser inqis dalwaqt.

76.

It-tieni nett, ma hemm assolutament xejn hawn f’dawn il-konstatazzjonijiet ta’ fatt li jissuġġerixxi li din is-sistema ta’ għajnuna ta’ klann u mill-familja tikkontrolla s-Somalja jew xi parti mit-territorju ta’ dak l-Istat bil-mod kif maħsub fl-Artikolu 7(1)(b). Lanqas ma huwa ssuġġerit li dawn l-atturi privati jfittxu li jħaddmu sistema kważi tal-pulizija u tal-ġustizzja bbażata fuq id-dinjità tal-bniedem u l-istat tad-dritt jew anki li jippruvaw joffru tali sistema ta’ pulizija u ta’ ġustizzja.

77.

Kunsiderazzjoni oħra hawnhekk hija li l-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-Kwalifika jitbiegħed mill-kliem stess tal-Konvenzjoni ta’ Genève sa fejn jipprevedi li l-protezzjoni tista’ tingħata minn atturi mhux tal-Istat, inklużi organizzazzjonijiet internazzjonali. Filwaqt li l-ġie argumentat bil-qawwi ħafna li f’dan ir-rigward l-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika huwa fil-fatt inkonsistenti ma’ dak li tgħid il-Konvenzjoni ta’ Genève ( 45 ), forsi jkun biżżejjed jingħad għall-finijiet ta’ din il-kawża li b’dan il-mod il-leġiżlatur tal-Unjoni probabbilment kien qiegħed ifittex li jieħu inkunsiderazzjoni l-esperjenza attwali sa mid-dħul fis-seħħ ta’ din il-konvenzjoni ħafna għexiren ta’ snin ilu fit-22 ta’ April 1954. Dan jinkludi intervent umanitarju min-Nazzjonijiet Uniti, intervent f’ċerti Stati b’forzi militari multinazzjonali u l-fenomenu ta’ Stati “falluti”, fejn l-apparat ġenerali tal-Istat tradizzjonali jkun sempliċement waqaf jeżisti b’kull mod li jagħmel sens. Dawn l-iżviluppi ma jidhirx li kienu mistennija minn min abbozza l-Konvenzjoni ta’ Genève fejn l-eżistenza ta’ protezzjoni kienet imsejjsa fuq apparat li jiffunzjona tal-Istat.

78.

Għar-raġunijiet kollha li għadni kif semmejt, jidhirli li għandu jiġi preżunt li anki meta tbiegħed mill-kliem infushom tal-Konvenzjoni ta’ Genève b’dan il-mod il-leġiżlatur tal-Unjoni ried li l-għanijiet bażiċi tal-Konvenzjoni ta’ Genève kellhom, madankollu, jitħarsu. Isegwi, għalhekk, li l-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika għandu jkun interpretat fid-dawl ta’ dan il-prinċipju bażiku. Il-protezzjoni prevista mill-Konvenzjoni ta’ Genève hija fundamentalment, fil-qofol tagħha, il-protezzjoni tradizzjonali offruta minn Stat, jiġifieri sistema legali u ta’ għassa mill-pulizija bbażata fuq l-istat tad-dritt.

79.

Dan kollu jsaħħaħ il-konklużjoni li l-protezzjoni mhux tal-Istat prevista mill-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika ma hijiex sempliċement il-protezzjoni li tista’ tkun offruta minn partijiet purament privati — bħal, pereżempju, dik minn ditta privata ta’ sigurtà li tgħasses kumpless sekluż ( 46 ) – iżda pjuttost hija dik offruta minn atturi mhux tal-Istat li jikkontrollaw l-Istat kollu jew parti sostanzjali mit-territorju ta’ Stat u li wkoll ikunu fittxew li jirriproduċu funzjonijiet tradizzjonali tal-Istat billi jipprovdu jew isostnu sistema legali u ta’ għassa mill-pulizija li tiffunzjona bbażata fuq l-istat tad-dritt. Fi kliem ieħor, l-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika għandu, għalhekk, jitqies essenzjalment bħala dispożizzjioni supplimentari u eċċezzjonali li tqis l-esperjenza kontemporanja li diġà tkellimt dwarha fejn, eċċezzjonalment, il-pajjiż ta’ nazzjonalità jkun ikkontrollat kompletament jew parzjalment minn atturi mhux tal-Istat li essenzjalment ifittxu li jirriproduċu s-sistemi legali u ta’ għassa mill-pulizija tal-apparat tradizzjonali tal-Istat.

80.

Sabiex wasalt għal din il-konklużjoni ma nsejtx is-sentenza mogħtija mill-QEDB fil-kawża RH vs L-Isvezja ( 47 ) li l-Upper Tribunal għamlet riferiment għaliha u li l-partijiet ukoll irreferew għaliha fis-seduta. Kif dik is-sentenza stess tirrikonoxxi, din kienet tassew sentenza bbażata fuq il-fatti ta’ dak il-każ partikolari. F’dik is-sentenza l-QEDB eżaminat it-talbiet ta’ rikorrenti li sostniet li d-drittijiet tagħha li jirriżultaw mill-Artikolu 3 KEDB kienu jinkisru jekk hija kellha tintbagħat lura lejn Mogadishu. Il-QEDB iddeċidiet li d-deportazzjoni ta’ R. H., li l-applikazzjoni tagħha għall-ażil kienet preċedentement ġiet miċħuda, lejn is-Somalja (u, speċifikatament lejn Mogadishu) ma kinitx tikser il-projbizzjoni kontra t-tortura jew it-trattament inuman jew degradanti tal-Artikolu 3 KEDB ( 48 ).

81.

Dwar dan ir-rikorrenti sostniet li, jekk l-ordni ta’ espulsjoni kontriha tkun eżegwita, hija kien ikollha tiffaċċja riskju reali li jew tinqatel miz-zijiet irġiel tagħha minħabba li hija kienet irrifjutat tagħti l-kunsens tagħha għal żwieġ furzat qabel ma ħarbet mis-Somalja jew li kienet tkun imġiegħla għal darb’oħra tiżżewweġ kontra r-rieda tagħha malli tmur lura. Hija qalet ukoll li s-sitwazzjoni ġenerali fis-Somalja kienet ħarxa ħafna għan-nisa, b’mod partikolari għal dawk li ma kellhomx sistema ta’ protezzjoni maskili. Konsegwentement, hija kienet tieħu r-riskju li tgħix waħedha f’kamp tar-refuġjati li kien jesponiha għal perikolu serju ( 49 ). Il-QEDB l-ewwel ikkonstatat li ma kien hemm xejn x’juri li s-sitwazzjoni f’Mogadishu kienet tali li tqiegħed lil kull min ikun fil-belt f’riskju reali ta’ trattament kontra l-Artikolu 3 KEDB. Imbagħad il-QEDB eżaminat iċ-ċirkustanzi personali tar-rikorrenti malli tmur lura. It-talba tagħha kienet miċħuda abbażi tal-fatti, bil-Qorti tgħid:

“73.   Kollox ma’ kollox, il-Qorti tqis li hemm inkonsistenzi sinjifikattivi fis-sottomissjonijiet tar-rikorrenti. Dak li tgħid dwar l-esperjenzi personali tagħha u l-perikli li tiffaċċja malli tmur lura ma sarux b’mod plawsibbli. Għaldaqstant, ma hemmx bażi sabiex jiġi kkonstatat li hija kienet ser tmur lura Mogadishu bħala mara waħedha bir-riskji li tali sitwazzjoni ġġib magħha. B’rabta ma’ dan il-Qorti tirrileva li r-rikorrenti kienet mgħarrfa bil-mewt ta’ missierha fl-2010 u ta’ ommha fl-2011, li kien juri li hija kienet żammet kuntatti f’Mogadishu. Barra minn hekk, hija għandha l-familja tgħix fil-belt, inkluż ħuha u zijiet. Għalhekk, hija għandha titqies li għandha aċċess kemm għal sostenn tal-familja kif ukoll għal sistema ta’ protezzjoni maskili. Barra minn hekk, ma ntweriex li r-rikorrenti jkollha tirrikorri tgħix f’kamp għal refuġjati u IDPs.

74.   Konsegwentement, filwaqt li hija konxja tas-sitwazzjoni diffiċli tan-nisa fis-Somalja, inkluż f’Mogadishu, il-Qorti ma tistax tikkonstata, f’dan il-każ partikolari, li r-rikorrenti għandha ssib ma’ wiċċha riskju reali ta’ trattament li jmur kontra l-Artikolu 3 [KEDB] jekk tintbagħat lura lejn dik il-belt. Għalhekk, id-deportazzjoni tagħha lejn Mogadishu ma twassalx għal ksur ta’ din id-dispożizzjoni.”

82.

Għalkemm huwa minnu li l-fatt li kien hemm struttura ta’ sostenn mill-familja kien element li sa ċertu punt influwenza l-konklużjonijiet tal-Qorti li r-rikorrenti ma kinitx ser tiffaċċja riskju ta’ trattament li jmur kontra l-Artikolu 3 KEDB jekk tintbagħat lura lejn Mogadishu, ma jistax jingħad li, partikolarment, f’dan ir-rigward, is-sentenza fil-kawża R. H. vs L-Isvezja artikulat prinċipju usa’. Dan jirriżulta wkoll b’mod ċar mill-fatt li l-qorti sabet li d-dikjarazzjonijiet tagħha ma kinux ta’ min joqgħod fuqhom ( 50 ). Donnu jidher li l-provi dwar rabtiet familjari u għajnuna prattika f’Mogadishu u fi bnadi oħra li ssemmew mill-QEDB kienu intiżi sabiex jixħtu dubju dwar kemm kienu minnhom id-dikjarazzjonijiet tar-rikorrenti.

83.

Anki li kieku kien mod ieħor, għandu jitfakkar li t-test ta’ protezzjoni previst mill-Artikolu 7(1)(b) tad-Direttiva dwar il-kwalifika huwa wieħed kompletament differenti mit-test li jipprojbixxi li persuna tintbagħat lejn Stat fejn ikun hemm riskju serju ta’ trattament inuman jew degradanti skont l-Artikolu 3 KEDB jew, wara kollox, għall-finijiet tal-Artikolu 4 u tal-Artikolu 19(2) tal-Karta. Konsegwentement, ma naħsibx li s-sentenza hija ta’ għajnuna kbira f’dak li jirrigwarda d-domandi speċifiċi magħmula mill-qorti tar-rinviju dwar l-interpretazzjoni tad-Direttiva dwar il-kwalifika.

84.

Għalhekk inqis li, skont l-Artikolu 7(1) u l-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva dwar il-kwalifika, tista’ tingħata “protezzjoni” mill-Istat jew, alternattivament, minn atturi mhux tal-Istat li jikkontrollaw l-Istat kollu jew parti sostanzjali minnu u li jkunu wkoll ippruvaw jirriproduċu funzjonijiet statali tradizzjonali billi jipprovdu jew isostnu sistema legali u ta’ għassa mill-pulizija bbażata fuq l-istat tad-dritt. Is-sempliċi għajnuna finanzjarja u/jew materjali mogħtija minn atturi mhux tal-Istat tkun inferjuri mil-livell ta’ protezzjoni previst mill-Artikolu 7 tad-Direttiva dwar il-kwalifika.

85.

L-aħħar domanda hija dwar l-interpretazzjoni tal-Artikolu 11(1) tad-Direttiva dwar il-kwalifika li jittratta l-waqfien ta’ status ta’ refuġjat u, b’mod speċifiku, dwar jekk ir-riferiment fl-Artikolu 11(1)(e) għall-“protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonali[tà]” jimplikax li kull investigazzjoni dwar in-natura tal-protezzjoni disponibbli f’dak il-pajjiż fil-kuntest ta’ deċiżjoni ta’ waqfien tkun, essenzjalment, l-istess sa fejn jirrigwarda l-għoti ta’ tali status previst fl-Artikolu 7.

86.

L-Artikolu 11(1) huwa dwar iċ-ċirkustanzi li fihom ċittadin ta’ pajjiż terz ma jibqax refuġjat. F’partijiet rilevanti jgħid dan li ġej:

“Ċittadin nazzjonali ta’ pajjiż terz jew persuna mingħajr għandu jieqaf milli jkun refuġjat, jekk huwa jew hija:

[…]

87.

Dwar dan, l-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva dwar il-kwalifika jirriproduċi kważi testwalment id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 1C(5) tal-Konvenzjoni ta’ Genève. Din l-aħħar dispożizzjoni tipprovdi wkoll il-kundizzjonijiet li għandhom jitħarsu malli jintemm jew jitwaqqaf status ta’ refuġjat.

“Din il-konvenzjoni ma tibqax tapplika fir-rigward ta’ kull persuna li taqa’ taħt id-dispożizzjonijiet imsemmija fis-Sezzjoni A msemmija iktar ’il fuq:

[…]

(5)   Jekk, minħabba li ċ-ċirkustanzi li bihom hija tkun ġiet irrikonoxxuta bħala refuġjat ikunu waqfu milli jeżistu, hija ma tkunx tista’ tkompli tirrifjuta milli tgawdi mill-protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonalità tagħha

[…]”

88.

Huwa ċar mill-kliem tal-Konvenzjoni ta’ Genève u – b’mod kritiku, għall-finijiet ta’ dan il-każ – tad-Direttiva dwar il-kwalifika, li kemm l-għoti kif ukoll il-waqfien ta’ status ta’ refuġjat jiddependu mill-kwistjoni ta’ neċessità. Hekk kif applikant li jista’ jindika biża bir-raġun ta’ persekuzzjoni huwa intitolat għal status ta’ refuġjat, l-oppost huwa wkoll il-każ. Jekk iċ-ċirkustanzi li jagħtu lok għall-ħtieġa ta’ protezzjoni internazzjonali u l-għoti ta’ status ta’ refuġjat inbidlu biżżejjed b’tali mod li l-protezzjoni internazzjonali ma tkunx għadha meħtieġa, allura, bħala prinċipju, l-istatus ta’ refuġjat ikun jista’ jitwaqqaf ( 51 ).

89.

Kif jipprovdi l-Artikolu 11(2) tad-Direttiva dwar il-kwalifika, il-bidla fiċ-ċirkustanzi għandha, ċertament, tkun ta’ “natura sinifikanti u mhux temporanja” u, kif il-Qorti tal-Ġustizzja rrilevat fil-punt 73 tas-sentenza tat-2 ta’ Marzu 2010, fil-kawża Salahadin Abdulla et (C‑175/08, C‑176/08, C‑178/08 u C‑179/08, EU:C:2010:105), dan ifisser, imbagħad, li dan iseħħ biss “meta l-fatturi li abbażi tagħhom il-beżgħat tar-refuġjat li jiġi ppersegwitat jistgħu jitqiesu li ġew eliminati b’mod dewmieni”. Dan kollu jfisser li l-Istati Membri għandhom jittrattaw il-kwistjoni ta’ waqfien ta’ status ta’ refuġjat b’ċerta kawtela, billi jagħtu, meta jkun meħtieġ, lill-persuna li jkollha status ta’ refuġjat il-benefiċċju tad-dubju. Madankollu, meta, fi kliem il-Qorti tal-Ġustizzja, ir-riskji ta’ persekuzzjoni jkunu jistgħu jitqiesu li jkunu “ġew eliminati b’mod dewmieni”, imbagħad l-istatus ta’ refuġjat jista’ jiġi rrevokat.

90.

Madankollu, jibqa’ l-punt bażiku: il-protezzjoni internazzjonali tingħata u titwaqqaf, essenzjalment, b’mod simetriku. Huwa preċiżament dan il-punt li jirriżulta b’mod ċar mill-punti 65 sa 70 tas-sentenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tat-2 ta’ Marzu 2010, Salahadin Abdulla et (C‑175/08, C‑176/08, C‑178/08 u C‑179/08, EU:C:2010:105), li huma fformulati kif ġej:

“L-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva, l-istess bħall-Artikolu 1C(5) tal-Konvenzjoni ta’ Genève, jipprovdi t-telf tal-kwalità ta’ refuġjat meta ċ-ċirkustanzi li f’konnesjoni magħhom ikunu ngħataw din il-kwalità jkunu waqfu milli jeżistu jew, fi kliem ieħor, meta l-kundizzjonijiet tal-għoti tal-istatus ta’ refuġjat ma għadhomx sodisfatti.

Meta jipprovdi li l-imsemmija ċirkustanzi ‘jkunu waqfu milli jeżistu’, iċ-ċittadin ‘ma jistax aktar […] jkompli jirrifjuta milli japprofitta ruħu jew ruħha mill-protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonali[tà]’, l-imsemmija dispożizzjoni tistabbilixxi, permezz tal-formulazzjoni tagħha, rabta kawżali bejn il-bdil fiċ-ċirkustanzi u l-impossibbiltà għall-persuna kkonċernata li tkompli ssostni r-rifjut tagħha u għaldaqstant iżżomm l-istatus ta’ refuġjat tagħha, peress li l-biża oriġinarja tagħha li tiġi ppersegwitata ma tirriżultax li għadha fondata.

Meta jipprovdi li ċ-ċittadin ‘ma jistax aktar […] jkompli jirrifjuta’ milli japprofitta ruħu jew ruħha mill-protezzjoni tal-pajjiż ta’ oriġini, [l-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva] jimplika li l-“protezzjoni”inkwistjoni hija l-istess bħal dik li sa dak il-mument kienet nieqsa, jiġifieri dik kontra l-atti ta’ persekuzzjoni msemmija fid-Direttiva.

B’dan il-mod iċ-ċirkustanzi li juru l-inkapaċità jew, bil-kuntrarju, il-kapaċità tal-pajjiż ta’ oriġini li jiżgura protezzjoni kontra atti ta’ persekuzzjoni jikkostitwixxu element deċiżiv tal-evalwazzjoni li jwassal għall-għoti jew, skont il-każ, b’mod simetriku, għall-waqfien tal-istatus ta’ refuġjat.

Konsegwentement, l-istatus ta’ refuġjat jieqaf mill-mument li ċ-ċittadin ikkonċernat jirriżulta li ma għadux espost, fil-pajjiż ta’ oriġini tiegħu, għal ċirkustanzi li juru l-inkapaċità tal-imsemmi pajjiż li jiżguralu protezzjoni kontra atti ta’ persekuzzjoni li huma eżerċitati fuqu minħabba waħda mir-raġunijiet elenkati fl-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva. Tali waqfien jinvolvi għaldaqstant li l-bdil fiċ-ċirkustanzi rrimedja għall-kawżi li waslu għar-rikonoxximent tal-istatus ta’ refuġjat.

Sabiex jaslu għall-konklużjoni li l-biża’ tar-refuġjat li jiġi ppersegwitat ma għadhiex fondata, l-awtoritajiet kompetenti, fid-dawl tal-Artikolu 7(2) tad-Direttiva, għandhom jivverifikaw, fir-rigward tas-sitwazzjoni individwali tar-refuġjat, li l-attur jew l-atturi li joffru protezzjoni tal-pajjiż terz inkwistjoni jieħdu passi raġonevoli sabiex jipprevjenu l-persekuzzjoni, li għaldaqstant għandhom, b’mod partikolari, sistema legali effettiva għall-kxif, prosekuzzjoni u kastig ta’ atti li jikkostitwixxu persekuzzjoni u li ċ-ċittadin ikkonċernat, fil-każ ta’ waqfien tal-istatus tiegħu ta’ refuġjat, ikollu aċċess għal din il-protezzjoni.” ( 52 )

91.

Isegwi, imbagħad, li n-natura tal-investigazzjoni dwar protezzjoni fiż-żewġ każijiet ( 53 ) hija essenzalment l-istess. Status ta’ refuġjat jingħata meta ma jkunx hemm din il-protezzjoni u, b’mod korrispondenti, il-ħtieġa ta’ status ta’ refuġjat tieqaf meta ċ-ċirkustanzi fil-pajjiż ta’ nazzjonalità jkunu nbidlu permanentement ( 54 ) b’mod li attwalment ikun hemm livelli adegwati ta’ protezzjoni fil-pajjiż ta’ nazzjonalità tal-applikanti u li huma jew hija jkollhom aċċess għaliha.

92.

Għalhekk nipproponi li għandhom jingħataw ir-risposti li ġejjin għad-domandi magħmula mill-Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) London (il-Qorti Superjuri (Awla tal-immigrazzjoni u l-ażil) ta’ Londra):

Il-kunċett ta’ “protezzjoni” tal-“pajjiż ta’ nazzjonalità” previst fl-Artikolu 2(ċ) u fl-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva tal-Kunsill 2004/83/KE tad-29 ta’ April 2004 dwar livelli stabbiliti minimi għall-kwalifika u l-istat [istatus] ta’ ċittadini nazzjonali ta’ pajjiżi terzi jew persuni mingħajr stat bħala refuġjati jew bħala persuni li nkella jeħtieġu protezzjoni internazzjonali u l-kontenut tal-protezzjoni mogħtija (“id-Direttiva dwar il-kwalifika”) jirreferi primarjament għall-protezzjoni tal-Istat minn-naħa tal-pajjiż ta’ nazzjonalità tal-applikant. Madankollu, huwa neċessarjament impliċitu fid-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 7(1)(b) u (2) tad-Direttiva 2004/83 li f’ċerti każijiet, atturi oħra barra l-Istat, bħal partijiet jew organizzazzjonijiet, jistgħu jagħtu protezzjoni meqjusa bħala ekwivalenti għal protezzjoni mill-Istat minflok l-Istat fejn dawn l-atturi mhux tal-Istat jikkontrollaw totalment jew parzjalment l-Istat u jkunu ppruvaw ukoll jirriproduċu funzjonijiet statali tradizzjonali billi jipprovdu jew isostnu sistema legali u ta’ għassa mill-pulizija li tiffunzjona bbażata fuq l-istat tad-dritt. Is-sempliċi għajnuna finanzjarja u/jew materjali mogħtija minn atturi mhux tal-Istat tkun inferjuri mill-livell ta’ protezzjoni prevista mill-Artikolu 7 tad-Direttiva 2004/83.

Sabiex ikun aċċertat jekk persuna jkollhiex biża’ bir-raġun minn persekuzzjoni skont l-Artikolu 2(ċ) tad-Direttiva 2004/83 minn atturi mhux tal-Istat, għandha tittieħed inkunsiderazzjoni d-disponibbiltà ta’ “protezzjoni” kif deskritta fl-Artikolu 7(2) ta’ din id-direttiva, minn atturi ta’ protezzjoni. Għandha ssir l-istess analiżi fir-rigward tal-waqfien ta’ status ta’ refuġjat skont l-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva 2004/83.

It-terminu “protezzjoni tal-pajjiż ta’ nazzjonali[tà]” tal-Artikolu 11(1)(e) tad-Direttiva 2004/83jimplika li kull investigazzjoni dwar in-natura tal-protezzjon disponibbli f’dak il-pajjiż fil-kuntest ta’ deċiżjoni ta’ waqfien tkun l-istess bħal dik prevista fl-Artikolu 7 ta’ din id-direttiva. Sabiex jaslu għall-konklużjoni li l-biża’ ta’ refuġjat li jkun ippersegwitat ma jkunx għadu bir-raġun l-awtoritajiet kompetenti, b’riferiment għall-Artikolu 7(2) tad-Direttiva 2004/83, għandhom jivverifikaw, meqjusa s-sitwazzjoni individwali tar-refuġjat, li l-attur jew l-atturi ta’ protezzjoni tal-pajjiż terz inkwistjoni jkunu ħadu miżuri raġonevoli sabiex ma jħallux ikun hemm il-persekuzzjoni, li huma, għalhekk, joperaw, inter alia, sistema legali effettiva għall-kxif, il-prosekuzzjoni u l-kastig ta’ atti li jikkostitwixxu persekuzzjoni u li ċ-ċittadin ikkonċernat ikollu aċċess għal tali protezzjoni jekk huwa jew hija ma jibqgħux ikollhom status ta’ refuġjat.