Opinion of the Advocate-General

Opinion of the Advocate-General

1. Id-Direttiva 2001/29 (2) teżiġi li l-Istati Membri għandhom jagħmlu provvediment sabiex l-awturi jkollhom id-dritt esklużiv li jawtorizzaw jew jipprojbixxu r-riproduzzjoni diretta jew indiretta, temporanja jew permanenti, b’kull mezz u f’kull forma, kollha jew parzjali, tax-xogħlijiet tagħhom. Madankollu, f’ċerti każijiet huma jistgħu wkoll jagħmlu provvediment għal eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet fir-rigward ta’ dan id-dritt, b’mod partikolari fir-rigward ta’ “riproduzzjonijiet fuq il-karta jew mezz ieħor simili, effettwat mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti” u ta’ “riproduzzjonijiet ta’ kull mezz magħmula minn ċittadin fiżiku għal użu privat u għal skopijiet li huma la direttament u l-anqas indirettament kummerċjali” bil-patt li d-detenturi tad-drittijiet jirċievu kumpens ġust.

2. Fil-Ġermanja, il-kumpens ġust jinkiseb billi jiġi impost ħlas fuq min jimmanifattura, jimporta jew ibigħ apparati li huma kapaċi jagħmlu r-riproduzzjonijiet. Fil-proċeduri ewlenin tal-kawżi preżenti, il-Bundesgerichtshof (il-Qorti Federali tal-Ġustizzja) trid tiddeċiedi jekk dan il-ħlas għandux jiġi impost fuq printers jew kompjuters personali li jistgħu jagħmlu r-riproduzzjonijiet biss meta dawn ikunu kkollegati ma’ apparat wieħed jew ma’ sensiela ta’ apparati, pereżempju skàners, li jistgħu waħedhom ikunu suġġetti għall-istess ħlas. Din għalhekk għamlet żewġ domandi fir-rigward tal-interpretazzjoni tad-Direttiva, bl-iskop li tiġi ċċarata din il-kwistjoni. Tixtieq ukoll tkun taf kif il-possibbiltà li jiġu applikati miżuri teknoloġiċi għall-prevenzjoni tal-ikkupjar jew biex dan jiġi ristrett(3), u l-għoti espliċitu jew impliċitu tal-awtorizzazzjoni għar-riproduzzjoni, jaffettwaw l-intitolament għall-kumpens ġust. Fl-aħħar nett, din għandha domanda dwar l-applikazzjoni fiż-żmien tad-Direttiva.

3. Dawn id-domandi, għalkemm għall-ewwel jistgħu jidhru li huma relattivament mhux ikkomplikati, fil-fatt iqajmu kwistjonijiet kumplessi li jirrigwardaw kif jaffettwaw lil xulxin id-Direttiva u l-leġiżlazzjoni Ġermaniża, u d-diversi dispożizzjonijiet tagħhom.

Id-dritt tal-UE

Id-Direttiva

4. Skont l-Artikolu 2 tad-Direttiva, intitolata “Dritt ta’ riproduzzjoni”:

“L-Istati Membri għandhom jipprovdu għad-dritt esklussiv li jawtorizza jew jipprojbixxi riproduzzjoni diretta jew indiretta, temporanja jew permanenti b’kull mezz u f’kull forma, kollha jew parti:

għall-awturi, tax-xogħolijiet tagħhom;

…”

5. L-Artikolu 5(2) jipprovdi, inter alia , li:

“L-Istati Membri jistgħu jipprovdu l-eċċezzjonijiet u l-limitazzjonijiet għad-dritt ta’ riproduzzjoni provdut fl-Artikolu 2 fil-każi li ġejjin:

rigward riproduzzjonijiet fuq il-karta jew mezz ieħor simili, effettwat mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti, bla ħsara għal mużika fuq il-karta, kemm-il darba li d-detenturi tad-drittijiet jirċievu kumpens ġust;

(b) rigward riproduzzjonijiet ta’ kull mezz magħmula minn ċittadin fiżiku għal użu privat u għal skopijiet li huma la direttament u l-anqas indirettament kummerċjali, bil-kondizzjoni li d-detenturi [tad-drittijiet] jirċievu kumpens ġust li jikkunsidra li jiġu jew ma jiġux applikati miżuri teknoloġiċi msemmija fl-Artikolu 6 tax-xogħol jew tas-suġġett relatat;

(ċ) rigward l-atti speċifiċi ta’ riproduzzjoni magħmula minn libreriji, stabbilimenti edukattivi jew mużewijiet jew arkivji li għandhom aċċess mill-pubbliku, li mhumiex għal vantaġġ ekonomiku jew kummerċjali dirett jew indirett;

…”

6. L-Artikolu 5(3) jipprovdi, inter alia :

“L-Istati Membri jistgħu jipprovdu għal eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet għad-drittijiet li hemm provdut dwarhom fl-Artikoli 2 u 3 fil-każi li ġejjin:

a) użu għall-iskop uniku ta’ illustrazzjoni għat-tagħlim jew riċerka xjentifika, kemm-il darba s-sors, magħdud l-isem ta’ l-awtur, tkun indikata, sakemm ma jinstabx li jkun impossibbli u sa fejn ikun ġustifikat li jintlaħaq mill-iskop mhux kummerċjali;

…

(n) użu b’komunikazzjoni jew b’li jagħmlu disponibbli, għal skop ta’ riċerka jew studju privat, lill-membri individwali tal-pubbliku kif b’terminali għal tapposta [terminals speċjalizzati] fuq il-post ta’ l-istabbilimenti msemmija fil-paragrafu 2(ċ) ta’ xogħolijiet u suġġett ieħor li mhumiex regolati bit-termini ta’ xiri jew liċenzar li jkunu fil-kollezzjonijiet tagħhom;

…”

7. Il-każijiet l-oħra elenkati fl-Artikolu 5(2) u (3) (4) kollha jirrigwardaw użu li ma huwiex kummerċjali jew, b’mod ġenerali, fl-interess pubbliku. Il-kundizzjoni li d-detenturi tad-drittijiet għandhom jingħataw kumpens ġust tapplika biss fis-sitwazzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 5(2)(a), (b), u (e) (5), iżda l-premessa 36 tal-preambolu tad-Direttiva tindika b’mod ċar li l-Istati Membri huma maħsuba li għandhom ikunu jistgħu jipprovdu għal dan il-kumpens fir-rigward ta’ xi eċċezzjoni mhux obbligatorja jew ta’ dawk l-eċċezzjonijiet mhux obbligatorji l-oħra kollha jew tal-limitazzjonijiet fuq id-dritt tar-riproduzzjoni (6) .

8. L-Artikolu 5(5) jispeċifika:

“L-eċċezzjonijiet u l-limitazzjonijiet li hemm provdut dwarhom fil-paragrafi 1, 2, 3 u 4 għandhom ikunu applikati biss f’ċerti każi speċjali li ma jmorrux kontra l-isfruttament normali tax-xogħol jew suġġett ieħor u ma jippreġudikawx b’mod bla raġuni l-interessi leġittimi tad-detentur tad-drittijiet.”

9. Wieħed jista’ jinnota li d-dispożizzjoni fl-Artikolu 5(5) tad-Direttiva, spiss magħruf bħala “it-test fi tliet stadji”, tirripoduċi b’mod kważi identiku l-Artikolu 9(2) tal-Konvenzjoni ta’ Berna (reviżjoni tal-1967) (7), l-Artikolu 13 tal-Ftehim TRIPS (1994) (8) u l-Artikolu 10(2) tat-Trattat WIPO Dwar id-Drittijiet tal-Awtur (1996) (9) . Fil-kuntest tat-TRIPS, it-tliet stadji ġew interpretati minn pànel tad-WTO (10) . Fil-qosor, il-fehma tal-pànel kienet li t-tliet kundizzjonijiet kienu kumulattivi, li l-ewwel kundizzjoni (ċerti każijiet speċjali) teżiġi li limitazzjoni jew eċċezzjoni għandha tiġi ddefinita b’mod ċar u għandha tkun ristretta fl-ambitu u fil-firxa tagħha, li t-tieni kundizzjoni (li ma jkunx hemm kunflitt mal-isfruttar normali) tfisser li eċċezzjoni jew limitazzjoni ma għandhiex tawtorizza dawk l-użi li jikkompetu ekonomikament mal-modi li bihom id-detenturi tad-drittijiet jiksbu valur ekonomiku mix-xogħol tagħhom, u li t-tielet kundizzjoni (li ma jkunx hemm preġudizzju mhux raġonevoli fir-rigward tal-interessi leġittimi tad-detentur tad-drittijiet) teskludi kull eċċezzjoni jew limitazzjoni li tikkawża jew li għandha l-potenzjal li tikkawża telf ta’ introjtu lid-detentur tad-drittijiet.

10. L-Artikolu 6(3) tad-Direttiva jiddefinixxi l-frażi “miżuri teknoloġiċi” bħala “kull teknoloġija, tagħmir jew komponent li, matul il-kors normali tat-tħaddim tiegħu, ikun iddisinjat li jipprevjeni jew jirrestrinġi atti, rigward xogħolijiet jew suġġett ieħor, li mhumiex awtorizzati mid-detentur tad-drittijiet ta’ kull dritt ta’ l-awtur jew kull dritt relatat mad-drittijiet ta’ l-awtur [...] Drittijiet teknoloġiċi għandhom jitqiesu ‘effettivi’ fejn l-użu ta’ xogħol protett jew suġġett ieħor huwa kontrollat mid-detenturi tad-drittijiet permezz ta’ applikazzjoni ta’ kontroll għal aċċess jew proċess ta’ protezzjoni, bħal qlib f’ċifrarju, taqlib jew trasformazzjoni oħra tax-xogħol jew materjal ta’ xogħol ieħor jew mekkaniżmu ta’ kontroll ta’ ikkupjar li jilħaq l-għan ta’ protezzjoni.” Essenzjalment, l-Artikolu 6 fl-intier tiegħu jeżiġi li l-Istati Membri jagħtu lid-detenturi tad-drittijiet il-protezzjoni legali adegwata kontra kull mezz iddisinjat biex jevadi dawn il-miżuri teknoloġiċi li d-detenturi tad-drittijiet jistgħu japplikaw minn jeddhom, jew permezz tal-implementazzjoni ta’ miżuri adottati mill-Istati Membri nfushom.

11. L-Artikolu 10 tad-Direttiva, hu intitolat “Applikazzjoni maż-żmien”. Skont l-Artikolu 10(1), id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva għandhom japplikaw rigward ix-xogħlijiet kollha li huma, fit-22 ta’ Diċembru 2002, protetti mil-leġiżlazzjoni tal-Istati Membri fil-qasam tad-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati. L-Artikolu 10(2) jipprovdi li: “Din id-Direttiva għandha tapplika mingħajr preġudizzju għal kull att konkluż u drittijiet miksuba qabel it-22 ta’ Diċembru 2002.”

12. Skont l-Artikolu 13(1), l-Istati Membri kellhom idaħħlu fis-seħħ il-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amministrattivi meħtieġa biex ikunu konformi mad-Direttiva qabel it-22 ta’ Diċembru 2002. Skont l-Artikolu 14, id-Direttiva daħlet fis-seħħ fil-jum tal-pubblikazzjoni tagħha fil-Ġurnal Uffiċjali tal-Komunitajiet Ewropej, jiġifieri, fit-22 ta’ Ġunju 2001.

Is-Sentenza Padawan

13. Il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat xi dispożizzjonijiet tad-Direttiva f’numru ta’ sentenzi, li minnhom l-iżjed rilevanti għall-kawża preżenti hi dik ta’ Padawan (11), li ttrattat l-Artikolu 5(2)(b), spiss imsejjaħ l-eċċezzjoni fuq l-‘ikkupjar privat’.

14. Dik il-kawża kienet tikkonċerna ħlas impost ġewwa Spanja fir-rigward ta’ mezzi għar-rekordjar diġitali (12), fil-kuntest ta’ eċċezzjoni nazzjonali ta’ kkupjar privat u għalhekk fil-kuntest tal-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva. Il-Qorti tal-Ġustizzja ma mxietx skont is-sottomissjoni tal-Kummissjoni li l-mod tal-iffinanzjar tal-kumpens ġust, minħabba li ma huwiex irregolat mid-Direttiva, għandu jiġi ddeterminat mill-Istati Membri (suġġett biss għal xi limitazzjonijiet stabbiliti, b’mod partikolari, mid-drittijiet fundamentali u l-prinċipji ġenerali tad-dritt); Fi kliem ieħor, li l-obbligu tagħhom hu li jiksbu riżultat definit pjuttost milli jagħmlu dan b’mezzi definiti (13) . Din pjuttost kienet tal-fehma li persuna li tista’ tutilizza l-eċċezzjoni tal-ikkupjar privat, u li b’dan tkun qed tikkaġuna lid-detentur tad-drittijiet ħsara li fir-rigward tagħha hu jkun intitolat għal kumpens ġust, għandha tagħmel tajjeb għal dik il-ħsara billi tiffinanzja l-kumpens (14) . Għalhekk deherilha li kellu jkun hemm konnessjoni neċessarja bejn l-impożizzjoni ta’ ħlas fir-rigward ta’ tagħmir, apparat u mezzi li jagħmlu riproduzzjonijiet diġitali u l-użu tagħhom għall-ikkupjar privat (15) . Madankollu, minħabba li ma huwiex prattiku li wieħed jabbina l-ħlas mal-użu nnifsu, il-persuni fiżiċi jistgħu jitqiesu li jibbenefikaw b’mod sħiħ mill-funzjonijiet tat-tagħmir disponibbli lilhom bħala utenti privati; għalhekk, il-fatt li jkun possibbli li l-apparat jagħmel il-kopji jista’ jiġġustifika l-applikazzjoni ta’ ħlas fuq l-ikkupjar privat (16) . Madankollu l-applikazzjoni arbitrarja ta’ dan il-ħlas fir-rigward ta’ tagħmir, apparati jew mezzi li ma jkunux disponibbli għall-utenti privati u li jkunu b’mod ċar irriżervati għal dawk l-użi barra mill-ikkupjar privat, hija inkompatibbli mad-Direttiva (17) .

Id-dritt Ġermaniż rilevanti

15. Il-Paragrafu 53 tal-Urheberrechtsgesetz (18) jistabbilixxi ċerti sitwazzjonijiet li fihom, bħala eċċezzjoni għar-regoli normali dwar id-drittijiet tal-awtur, ikun permess li jiġi riprodott materjal protett.

16. Mit-13 ta’ Settembru 2003 ’il quddiem, bis-saħħa tal-Paragrafu 53(1) tal-UrhG, persuna fiżika setgħet bi kwalunkwe mezz tagħmel kopji uniċi għall-użu privat, sakemm ma jkun jeżisti ebda skop kummerċjali dirett jew indirett u sakemm naturalment l-oriġinal ma jkunx inkiseb b’mod illegali — eċċezzjoni b’mod ġenerali simili għal dik tal-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva; madankollu, qabel dik id-data din ma kinitx ritretta biss għal persuni fiżiċi. Barra dan, persuna awtorizzata tagħmel il-kopji hi stess tista’ ukoll tqabbad persuna oħra tagħmlilha l-kopji jew sakemm ma jsir ebda ħlas — kundizzjoni li ma għandha ebda bażi espliċita fid-Direttiva — jew, mit-13 ta’ Settembru 2003 ’il quddiem, sakemm il-kopji jsiru fuq karta jew mezz ieħor simili permezz ta’ xi teknika fotomekkanika jew ta’ xi proċess ieħor b’effetti simili — kundizzjoni li tirrifletti l-Artikolu 5(2)(a).

17. Il-Paragrafu 53(2) għandu struttura iżjed kumplessa. Dan jippermetti li persuni (mhux persuni fiżiċi biss) li jagħmlu jew iqabbdu lil min jagħmilhom kopji uniċi għall-użu tagħhom stess: (i) għal skopijiet xjentifiċi; sa fejn dan ikun neċessarju; (ii) sabiex jiġu merfugħa fl-arkivju tal-persuna nnifisha, sa fejn dan ikun neċessarju u sakemm l-oriġinal ikun ukoll proprjetà ta’ din il-persuna; (iii) għall-informazzjoni dwar ġrajjiet kurrenti fil-każ fejn l-oriġinali jkun diġà xxandar; u (iv) fir-rigward ta’ artikoli u siltiet ta’ xogħlijiet ippubblikati li jkun ilhom ma jiġu stampati għal tal-inqas sentejn. Dawn l-eċċezzjonijiet ma jikkorrispondux b’mod ċar mad-dispożizzjonijiet previsti fid-Direttiva: fejn dawn ma jkunux qed jiġu ristretti għal persuni fiżiċi, ikunu qed jaqbżu l-limiti tal-Artikolu 5(2)(b); fejn dawn ma jkunux kundizzjonali għall-użu għal skopijiet tagħhom stess, ikunu iżjed ristrettivi minn dawk li jinsabu f’subparagrafi oħra.

18. Sakemm l-UrhG ġiet emendata fl-2003, ma ġewx miżjuda iżjed kundizzjonijiet mal-eċċezzjonijiet tal-Paragrafu 53(2). Permezz ta’ dik l-emenda, l-eċċezzjoni fis-subparagrafu (ii) saret suġġett għal tal-inqas waħda mill-kundizzjonijiet segwenti: li l-ikkupjar isir fuq karta jew mezz simili u permezz ta’ xi teknika fotomekkanika jew ta’ xi proċess ieħor b’effetti simili; li għandu jkun esklużivament analoġiku (19) ; u/jew li l-arkivju għandu jkun fl-interess pubbliku u mingħajr ebda skop kummerċjali jew ekonomiku. L-eċċezzjonijiet tas-subparagrafi (iii) u (iv) saru suġġetti għal tal-inqas waħda mill-ewwel żewġ kundizzjonijiet.

19. Il-Paragrafu 53(3) tal-UrhG għal darb’oħra jirrigwarda artikli jew siltiet, flimkien ma’ xogħlijiet iqsar, u jawtorizza l-ikkupjar għall-użu personali (għal darb’oħra mhix qed tiġi llimitata għal persuni fiżiċi biss) għal skopijiet ta’ edukazzjoni jew ta’ tħejjija għal eżamijiet, essenzjalment f’istituzzjonijiet edukattivi ta’ kull tip. Parti mill-kontenut tiegħu jidher li jikkorrispondi ma’ dak tal-Artikolu 5(2)(ċ) u (3)(a) tad-Direttiva.

20. Skont il-Paragrafu 54a(1) tal-UrhG, meta n-natura ta’ xi biċċa xogħol tkun tali li wieħed jistenna li x’aktarx tiġi riprodotta permezz ta’ fotokopji jew ta’ xi proċess b’effetti simili — kundizzjoni li għal darb’oħra tirrifletti l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva — għall-iskopijiet stipulati fil-Paragrafu 53(1) sa (3), l-awtur jista’ jitlob “angemessene Vergütung” (20) mingħand il-produtturi, l-importaturi jew id-distributuri ta’ apparat “iddisinjat biex jagħmel dawn ir-riproduzzjonijiet”. Skont il-Paragrafu 54(g)(1), l-awtur jista’ jeżiġi li dawk obbligati jħallsuh jipprovduh bl-informazzjoni. Madankollu, skont il-Paragrafu 54h(1) tal-UrhG, huma biss dawk is-soċjetajiet kollettriċi awtorizzati li huma intitolati jitolbu r-rimunerazzjoni, jew li jeżiġu li jingħataw l-informazzjoni inkwistjoni.

21. Skont il-Paragrafu 54d tal-UrhG u l-Anness II tiegħu, il-ħlas impost fuq l-apparat imsemmi fil-Paragrafu 54a(1) għandu jkun ta’ somma li tvarja minn EUR 38.35 sa EUR 613.56, skont in-numru ta’ kopji li jsiru fil-minuta, u skont jekk ikunx disponibbli jew le l-ikkupjar bil-kulur; madankollu, jistgħu jiġu ffissati ammonti oħra permezz ta’ ftehim.

Il-fatti, il-proċedura u d-domandi magħmula

22. Verwertungsgesellschaft Wort (iktar ’il quddiem “VG Wort”) hija soċjetà kollettriċi awtorizzata. Din għandha r-responsabbiltà esklużiva li tirrappreżenta l-awturi u l-pubblikaturi ta’ xogħlijiet letterarji fil-Ġermanja. Hija għalhekk intitolata titlob ir-rimunerazzjoni mill-produtturi, l-importaturi jew id-distributuri ta’ apparati suġġetti għar-rekwiżit tal-ħlas ta’ rimunerazzjoni lill-awturi skont il-Paragrafu 54a(1) tal-UrhG. Kemm f’isimha kif ukoll f’isem soċjetà kollettriċi oħra li tirrappreżenta dawk li għandhom id-drittijiet fuq xogħlijiet grafiċi ta’ kull tip, hi talbet din ir-rimunerazzjoni mingħand il-partijiet l-oħra fil-kawżi prinċipali (iktar ’il quddiem il-‘fornituri’) (21), permezz ta’ ħlas impost fuq kompjuters personali, printers u/jew plotters (22) għall-bejgħ fil-Ġermanja bejn il-bidu tal-2001 u t-tmiem tal-2007. L-ammonti mitluba huma bbażati fuq ir-rati miftehma bejn iż-żewġ soċjetajiet kolletriċi u ppubblikati fil- Bundesanzeiger (il-Gazzetta Federali).

23. Il-fornituri jikkontendu b’mod partikolari li l- printers u l- plotters ma humiex kapaċi jirriproduċu x-xogħol waħedhom. Huma jistgħu jagħmlu dan biss meta jiġu mqabbda ma xi apparat li juża teknika fotografika jew proċess ieħor b’effetti simili sabiex tinħoloq immaġni tax-xogħol. Huma jsostnu li għalhekk, il-kumpens għandu jiġi impost biss fuq dan it-tip ta’ tagħmir. Dik il-fehma hija konsistenti mal-ġurisprudenza preċedenti li fiha l-Bundesgerichtshof kien deherilha li, meta apparat bħal ma hu skàner, kompjuter jew printer ikunu mqabbda flimkien biex ikun jista’ jiġi kkupjat dokument, ir-rimunerazzjoni għandha titħallas biss fuq dak l-apparat li fih il-karatteristiċi ta’ teknika fotografika jidhru l-iżjed ċar — jiġfieri l-iskàner.

24. Skont il-qorti nazzjonali, hemm żewġ kwistjonijiet oħra li jirrigwardaw kif għandha tiġi kkalkolata r-rimunerazzjoni dovuta. Meta l-miżuri teknoloġiċi maħsuba biex jipprevjenu l-ikkupjar huma disponibbli iżda ma jintużawx, jew meta l-ikkupjar ikun awtorizzat bi kwalunkwe mod, xorta waħda jkun dovut il-kumpens ġust fir-rigward tal-oriġinali kkonċernati? Barra dan, ma huwiex kompletament ċar mil-liema data, u fir-rigward ta’ liema ġrajjiet, id-dritt nazzjonali għandu jiġi interpretat skont id-Direttiva.

25. Għalhekk il-Bundesgerichtshof tistaqsi (23) :

“1. Id-Direttiva 2001/29 għandha tittieħed inkunsiderazzjoni għall-finijiet tal-interpretazzjoni tad-dritt nazzjonali, meta l-okkorrenzi kkonċernati seħħew wara d-data tad-dħul fis-seħħ tad-Direttiva tat-22 ta’ Ġunju 2001, iżda qabel id-data tal-applikazzjoni tagħha tat-22 ta’ Diċembru 2002?

2. Ir-riproduzzjonijiet miksuba permezz ta’ printers [jew kompjuters personali] jistgħu jitqiesu bħala riproduzzjonijiet effettwati mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti fis-sens tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva 2001/29?

3. Fil-każ ta’ risposta fl-affermattiv għat-tieni domanda: fil-każ li eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet għad-dritt ta’ riproduzzjoni huma previsti skont l-Artikolu 5(2) u (3) tad-Direttiva 2001/29, il-kundizzjonijiet previsti mid-direttiva fir-rigward tal-kumpens ġust jistgħu wkoll jiġu sodisfatti, fid-dawl tad-dritt fundamentali għal trattament ugwali stipulat fl-Artikolu 20 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, meta d-debituri tal-kumpens ġust [ (24) ] ma humiex il-produtturi, l-importaturi u d-distributuri ta’ printers [jew tal-kompjuters personali], iżda l-produtturi, l-importaturi u d-distributuri ta’ diversi apparati oħra li, flimkien ma’ apparati oħra, jippermettu li jsiru r-riproduzzjonijiet mixtieqa?

4. Il-possibbiltà li jiġu applikati l-miżuri teknoloġiċi previsti fl-Artikolu 6 tad-Direttiva 2001/29 hija suffiċjenti sabiex tħassar il-kundizzjoni tal-kumpens ġust prevista fl-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva?

5. Il-fatt li d-detentur tad-drittijiet jawtorizza espressament jew impliċitament ir-riproduzzjoni tax-xogħol tiegħu jippermetti li l-kundizzjoni (Artikolu 5(2)(a) u (b) tad-Direttiva 2001/29) u l-possibbiltà (premessa 36 tad-Direttiva) ta’ kumpens ġust jitħassru?

26. Ġew sottomessi osservazzjonijiet bil-miktub minn VG Wort, mill-fornituri, mill-Finlandja, il-Ġermanja, l-Irlanda, il-Litwanja, il-Pajjiżi l-Baxxi, il-Polonja, Spanja u r-Renju Unit, u mill-Kummissjoni. Waqt is-seduta tat-22 ta’ Ottubru 2012, VG Wort, Fujitsu, Hewlett Packard, Kyocera, ir-Repubblika Ċeka, il-Ġermanja, il-Pajjiżi l-Baxxi, l-Awstrija, ir-Renju Unit u l-Kummissjoni ssottomettew osservazzjonijiet orali.

Evalwazzjoni

27. Il-Bundesgerichtshof tqis li huwa importanti li jiġu interpretati ċerti dispożizzjonijiet tal-UrhG skont dawk tad-Direttiva, u sa fejn din l-interpretazzjoni hija meħtieġa mid-dritt tal-UE. Għaldaqstant hija tistaqsi domanda waħda fuq l-applikabbiltà tad-Direttiva ratione temporis, u erba’ dwar l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjonijiet sostantivi. Minħabba li ma hemmx dubju li d-Direttiva hija rilevanti għall-biċċa l-kbira tal-perijodu li jkopri t-tilwim fil-kawżi prinċipali, jien ser nittratta l-ewwel il-kwistjonijiet sostantivi. Madankollu, qabel ma nagħmel dan, jista’ jkun ta’ għajnuna li nikkunsidra xi punti ġenerali dwar id-Direttiva u r-relazzjoni tagħha mal-leġiżlazzjoni Ġermaniża.

Rimarki preliminari

Ir-relazzjoni bejn il-preambolu u l-parti normativa tad-Direttiva

28. Waħda mill-karatteristiċi tad-Direttiva hi t-tul tal-preambolu iddettaljat ħafna tagħha, li hu xi 40 % itwal mill-parti normativa. Meta kienu qed isiru s-sottomissjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, saret referenza estensiva għal ċerti premessi fil-preambolu, u l-Qorti tal-Ġustizzja, fis-sentenzi tagħha, ibbażat ruħha b’mod sinfikanti fuq dawn il-premessi (25) .

29. Jidher ċar minn dak il-preambolu li l-leġiżlatura mhux biss riedet kemm jista’ jkun tikseb l-uniformità neċessarja għas-suq intern (26), iżda riedet ukoll tħalli l-possibbiltà ta’ xi aġġustamenti fil-każ ta’ forom ġodda ta’ sfruttament, użi ġodda u żviluppi teknoloġiċi (27) . Għalhekk, l-adozzjoni ta’ metodu progressiv, adattabbli u armonjuż fir-rigward tal-interpretazzjoni tad-Direttiva, hi xi ftit iġġustifikata.

30. Min-naħa l-oħra, wieħed għandu jżomm f’moħħu li qed titħalla libertà kbira lill-Istati Membri, u li hemm bosta aspetti li ma humiex armonizzati. Pereżempju, kemm għandu jingħata kumpens sabiex dan ikun tassew ġust, u xi provvediment għandu jkun hemm għal dan? Barra dan, is-sempliċi fatt li jeżistu 20 eċċezzjoni jew limitazzjoni mhux obbligatorji fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni, li 17 minhhom ukoll jinvolvu l-possibbiltà ta’ għażla fir-rigward tal-kumpens ġust, jidher li iżjed milli jikseb l-uniformità jew l-armonizzazzjoni, qiegħed prattikament jirrinunzja dawn l-għanijiet. Meta l-leġiżlatura tkun għalhekk deliberatament tat lill-Istati Membri dawn il-possibbiltajiet lill-Istati Membri, ma tkunx ħaġa xierqa li l-Qorti tal-Ġustizzja tissagrifikahom għal raġunijiet ta’ armonizzazzjoni ikbar.

31. Barra dan, iċ-ċertezza legali hi prerekwiżit sabiex tinkiseb l-armonizzazzjoni fis-suq intern (28), u metodu progressiv u adattabbli fir-rigward tal-interpretazzjoni tad-dritt ma jwassalx għall-aqwa ċertezza legali. Fejn isiru żviluppi konnessi kemm fit-teknoloġija kif ukoll fit-tmexxija tan-negozju, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ biss tasal sa ċertu punt fl-isforz tagħha li tiżgura li l-leġiżlazzjoni tiġi interpretata b’tali mod li tieħu kont ta’ dawn l-iżviluppi. Ikun hemm punt fejn il-leġiżlatura biss tkun kompetenti biex tiżgura dan it-tip ta’ evoluzzjoni.

32. Fl-aħħar nett, nixtieq nirrikmanda li wieħed jogħqod attent li ma jiddipendix iż-żejjed fuq il-preambolu, iżjed milli fuq il-parti normativa tad-Direttiva. Hu veru li, meta wieħed ikun qed jinterpreta miżura, għandu jżomm f’moħħu r-raġunijiet li wasslu sabiex din tiġi adottata (29) . Madankollu nixtieq infakkar li l-punt 10 tal-Ftehim interistituzzjonali fuq linji gwida komuni għall-kwalità tal-abbozzar ta’ leġiżlazzjoni tal-Komunità (30) jgħid li: “L-iskop tal-premessi huwa li jiġu stabbiliti raġunijiet konċiżi għad-dispożizzjonijiet prinċipali tal-parti normativa, mingħajr ma jirriproduċuhom jew jagħmluhom parafrażi. M’għandhomx jinsabu fihom dispożizzjonijiet normattivi jew eżortazzjonijiet politiċi” [Traduzzjoni mhux uffiċjali]. Wieħed għandu jippreżumi li, għalkemm dawn il-linji gwida ma jorbtux legalment, l-istituzzjonijiet li adottawhom bi qbil komuni (il-Parlament, il-Kunsill u l-Kummissjoni) jimxu skonthom meta jkunu qed jabbozzaw il-leġiżlazzjoni (31) .

Ir-relazzjoni bejn id-Direttiva u l-leġiżlazzjoni Ġermaniża

33. Id-Direttiva l-ewwel u qabel kollox tipproteġi d-dritt fundamentali tal-awtur li jawtorizza jew jipprojbixxi r-riproduzzjoni tax-xogħlijiet tiegħu. Għalkemm din ma titrattax ftehim dwar il-liċenzjar, tibbaża ruħha fuq il-fatt li l-awturi jistgħu jinnegozjaw ir-rimunerazzjoni bi skambju għall-awtorizzazzjoni tar-riproduzzjoni tax-xogħlijiet tagħhom. Il-premessa 10 tal-Preambolu tgħid li dawn għandhom jirċievu “kumpens xieraq” għall-użu tax-xogħol tagħhom (32) .

34. L-Istati Membri jistgħu xorta waħda jagħżlu kemm iridu mil-lista komprensiva ta’ eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet fuq id-dritt tal-awtorizzazzjoni jew tal-projbizzjoni ta’ riproduzzjoni. Fi tlieta minn dawk il-każijiet huma għandhom (u fir-rigward tal-kumplament jistgħu jekk iridu) jiżguraw li l-awturi jirċievu kumpens ġust meta d-drittijiet tagħhom jiġu miksura (33) . Minn dawn it-tliet każijiet, l-iżjed li huma kkonċernati bih id-domandi preliminari huma dawk previsti fl-Artikolu 5(2)(a) tad-direttiva, liema artikolu jippermetti eċċezzjoni jew limitazzjoni fir-rigward ta’ riproduzzjonijiet “fuq il-karta jew mezz ieħor simili, effettwat mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti”, u fl-Artikolu 5(2)(b), fir-rigward ta’ riproduzzjonijiet “ta’ kull mezz magħmula minn ċittadin fiżiku [persuna fiżika] għal użu privat u għal skopijiet li huma la direttament u l-anqas indirettament kummerċjali”. Madankollu, it-tielet domanda tal-Bundesgerichtshof tirreferi b’mod espliċitu għall-Artikolu 5(2) u (3) fl-intier tiegħu li jelenka 20 sitwazzjoni, li spiss jikkoinċidu, fejn eċċezzjoni jew limitazzjoni għad-dritt tar-riproduzzjoni huwa permissibbli (34), u l-kwistjoni fundamentali fil-ħames domanda tagħha (dik li tirrigwarda l-awtorizzazzjoni mid-detenturi tad-drittijiet) tista’ tkun rilevanti għal dawk is-sitwazzjonijiet kollha.

35. Wieħed għandu jżomm f’moħħu li d-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 5(2) u (3) jistgħu jintgħażlu biss jekk l-Istati Membri jkunu jridu, u li f’kull każ huma jistgħu jagħżlu jagħmlux provvediment għal eċezzjoni jew għal limitazzjoni fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni. In-natura volontarja tal-eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet tagħti lill-Istati Membri ċerta libertà f’dan il-qasam, liema libertà tinsab riflessa fil-preambolu tad-Direttiva, b’mod partikolari fil-premessi 34, 36, sa 40, 51 u 52.

36. Mill punti preċedenti jien nista’ nasal għal ċerti konklużjonijiet.

37. L-ewwel nett, eċċezzjoni jew limitazzjoni fuq id-dritt ta’ riproduzzjoni li taqbeż il-limiti ta’ dak li huwa awtorizzat minn waħda jew l-oħra mid-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 5(2) jew (3) tkun imkompatibbli mad-Direttiva. Madankollu, minħabba n-natura volontarja tad-dispożizzjonijiet u l-possibiltà li wieħed jista’ jagħżel limitazzjoni pjuttost milli eċċezzjoni, miżura li ma tasalx sa dak il-punt tkun ukoll kompatibbli. Pereżempju, Stat Membru ma jistax jagħmel provvediment, abbażi tal-Artikolu 5(2)(b), għal eċċezzjoni fuq ir-riproduzzjonijiet kollha magħmula minn persuna fiżika fuq kwlunkwe mezz, mingħajr ma jara għall-liema skop saru, minħabba li jekk jagħmel hekk ikun qed jestendi l-kamp ta’ applikazzjoni tal-eċċezzjoni iżjed minn dak li huwa awtorizzat minn dik id-dispożizzjoni (jew minn kwalunkwe dispożizzjoni oħra). Min-naħa l-oħra, jista’ xorta waħda, abbażi tal-Artikolu 5(2)(b), jistabbilixxi eċċezzjoni għar-riproduzzjonijiet magħmulha minn persuna fiżika biss meta dawn isiru fuq il-karta u esklużivament biex jintużaw għal studju privat, minħabba li l-kamp ta’ applikazzjoni tal-eċċezzjoni jkun iżjed ristrett minn, iżda xorta kompriż, f’dak li hu awtorizzat.

38. It-tieni nett, wieħed għandu jieħu kont tan-natura koinċidentiva tad-diversi sitwazzjonijiet meta jkun qed jevalwa l-kompatibbiltà ta’ dispożizzjoni nazzjonali jew tal-interpretazzjoni tagħha mad-Direttiva skont id-dritt nazzjonali. Id-Direttiva ma teżiġix li jiġu abbozzati eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet nazzjonali b’tali mod li dawn iridu f’kull każ jaqblu eżattament ma kull waħda mill-20 sitwazzjoni stabbiliti fl-Artikolu 5(2) u (3). Għalhekk eċċezzjoni jew limitazzjoni nazzjonali fuq id-dritt tar-riproduzzjoni tista’ tkun kompatibbli mad-Direttiva anki jekk tinkludi xi elementi minn żewġ dispożizzjonijiet jew iżjed tal-Artikolu 5(2) jew (3). Madankollu, minħabba li din ma tistax taqbeż il-limiti ta’ dak li hu permess minn dawk id-dispożizzjonijiet, għandu jiġi żgurat li din it-tip ta’ eċċezzjoni “amalgamata” ma tikkombinax xi kundizzjonijiet b’tali mod li tkopri ambitu li jaqa’ barra dawk permessi mid-Direttiva.

39. F’dan ir-rigward, ninnota li d-definizzjonijiet fl-Artikolu 5(2)(a) u (b), li huma bbażati fuq kriterji pjuttost differenti — anki kontrastanti — fil-fatt jikkoinċidu b’mod sinifikanti f’dak li jirrigwarda l-atti ta’ riproduzzjoni li huma jkopru. Filwaqt li d-definizzjoni fl-Artikolu 5(2)(a) hija ċċirkoskritta biss f’dak li jirrigwarda l-mod tar-riproduzzjoni u l-mezz użat, dik fl-Artikolu 5(2)(b) tirreferi esklużivament għall-identità tal-persuna li tkun qed tagħmel ir-riproduzzjoni u l-iskopijiet li għalihom tkun qed tagħmel dan.

40. Għalhekk, eċċezzjoni f’dak li jirrigwarda riproduzzjonijiet magħmula minn persuna fiżika, fuq il-karta jew fuq xi mezz simili, permezz ta’ teknika jew proċess ieħor b’effett simili, għall-użu privat u għal skopijiet li huma la direttament u lanqas indirettament kummerċjali — u għalhekk li jinkludu l-biċċa l-kbira tat-teħid privat ta’ fotokopji ta’ materjal suġġett għad-drittijiet tal-awtur — tkun taqa’ jew taħt xi waħda minn dawn id-dispożizzjonijiet jew taħthom it-tnejn. B’kuntrast ma’ dan, ir-riproduzzjonijiet li jsiru minn persuna li ma hijiex persuna fiżika, u b’mezzi oħra, ma jaqgħu taħt ebda waħda minn dawn id-dispożizzjonijiet; sabiex eċċezzjoni relatata magħhom tkun kompatibbli mad-Direttiva, dawn iridu jiġu koperti minn subparagrafu ieħor tal-Artikolu 5(2) jew (3).

41. Subparagrafi 1 sa 3 tal-paragrafu 53(1) sa (3) tal-UrhG, li l-Bundesgerichtshof u l-partijiet fil-kawżi prinċipali ċċitaw bħala rilevanti sabiex tiġi riżolta t-tilwima fl-istess kawżi, jidher li jkopri kemm dawk il-partijiet tal-Artikolu 5(2)(a) u (b) tad-Direttiva li jikkoinċidu kif ukoll dawk li ma jikkoinċidux. Dawn jestendu wkoll, għall-inqas sa ċertu punt, għal xi eċċezzjonijiet oħra, bħal ma huma dawk li għandhom x’jaqsmu ma’ għanijiet edukattivi u xjentifiċi, li fir-rigward tagħhom il-kumpens ġust hu volontarju pjuttost milli obbligatorju. Il-Paragrafi 54a(1) u 54d, meta jinqraw konġuntament mal-Anness II, jimponu skala unika ta’ ħlasijiet fuq apparat kapaċi jagħmel il-fotokopji, jew apparat ekwivalenti, ta’ materjal protett fi kwalunkwe waħda miċ-ċirkustanzi stabbiliti fil-Paragrafu 53(1) sa (3) (35) . In-nuqqas konsegwenti ta’ paralleliżmu bejn id-Direttiva u l-UrhG ma jgħinx biex wieħed jivverifika jekk xi interpretazzjoni tal-UrhG hijiex konsistenti mad-Direttiva. Meta l-leġiżlazzjoni nazzjonali tikkombina eċċezzjonijiet diversi, tista’ anki f’xi każijiet titqajjem il-kwistjoni dwar jekk din hijiex kompatibbli mad-Direttiva. (Jien nixitieq inżid ma’ dan li l-użu tal-frażi “angemessene Vergütung” fil-Paragrafu 54a(1) tal-UrhG, li jista’ joħloq konfużjoni ma’ kunċetti oħra li ma humiex dak tal-“kumpens ġust” fi ħdan it-tifsira tad-Direttiva (36), ikompli jikkomplika l-affarijiet.)

42. Madankollu, sa fejn il-ħlas japplika biss fil-każ ta’ apparat li kapaċi jagħmel “riproduzzjonijiet fuq il-karta jew mezz ieħor simili [...]. mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti”, l-atti ta’ riproduzzjoni kkonċernati kollha jaqgħu taħt l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva, anki jekk xi wħud minnhom jistgħu wkoll jaqgħu taħt eċċezzjonijiet oħra, bħal ma hija dik tal-ikkupjar privat. Konsegwentement, sabiex tiġi żgurata l-konsistenza, il-kundizzjonijiet li jirregolaw il-ħlas għandhom f’kull każ ikunu konsistenti mal-Artikolu 5(2)(a).

Ir-relazzjoni bejn il-ħlas u l-kumpens ġust

43. Id-domandi numru 4 u 5 jirrigwardaw, b’mod ġenerali, ir-riperkussjonijiet ta’ ċertu aġir min-naħa tad-detenturi tad-drittijiet — in-nuqqas li japplikaw miżuri teknoloġiċi disponibbli lilhom sabiex jipprevjenu jew jirrestrinġu l-ikkupjar, u l-għoti impliċitu jew espliċitu tal-awtorizzazzjoni tal-ikkupjar — fuq l-intitolament tagħhom għall-kumpens ġust f’xi sitwazzjoni koperta minn eċċezzjoni jew limitazzjoni ppromulgata skont l-Artikolu 5(2) jew (3) tad-Direttiva. Dawk il-kwistjonijiet jinqalgħu meta jkun qed jiġi kkalkolat l-ammont tal-ħlas impost fuq l-apparat sabiex ikun jista’ jiġi ffinanzjat dan il-kumpens ġust u mhux fil-kuntest ta’ xi tilwima li tikkonċerna l-intitolament ta’ detentur tad-drittijiet individwali. Id-domandi huma xorta waħda affermati fuq l-assunzjoni li l-ammonti imposti jservu biex iħallsu lid-detenturi tad-drittijiet u għalhekk li jiġu kkalkolati abbażi tal-ammont ta’ kumpens ġust li għandu jitħallas meta jiġi kkunsidrat kollox.

44. Madankollu, wieħed għandu jinnota li f’diversi Stati Membri (għalkemm, apparentement mhux fil-Ġermanja) il-ħlasijiet fir-rigward ta’ apparat u tagħmir li jaħżen id-data vojt jiġu użati mhux biss sabiex jitħallas il-kumpens ġust lid-detenturi tad-drittijiet, iżda anki fil-kuntest ta’ skopijiet kollettivi jew kulturali, bħal ma hija l-promozzjoni ta’ produzzjoni letterarja, mużikali jew awdjoviżwali (37) .

45. Il-kwistjoni tar-relazzjoni bejn il-ħlasijiet, il-kumpens ġust u dawn l-iskopijiet kollettivi jew kulturali ma tqajmitx fil-kawżi preżenti iżda ġiet rinvjata lill-Qorti tal-Ġustizzja mill-Oberster Gerichtshof (Qorti Suprema) tal-Awstrija, f’rinviju ieħor pendenti (38) . Ma jkunx xieraq illi wieħed jantiċipa din il-kwistjoni fil-kawżi preżenti, iżda jista’ jkun utli li wieħed iżommha f’moħħu meta jkun qiegħed jeżamina d-domandi fil-kawżi preżenti. Sa fejn il-ħlasijiet jiġu kkalkolati abbażi tal-bżonn li jiġi pprovdut il-kumpens ġust lid-detenturi tad-drittijiet fi ħdan it-tifsira tad-Direttiva, il-livell ta’ libertà li jista’ jkollhom l-Istati Membri meta jkunu qed jiddeterminaw x’jista’ jikkostitwixxi kumpens ġust huwa rilevanti — kemm jekk dan il-kumpens ikun ristrett għall-għemil tajjeb tal-“ħsara” imsemmija fil-premessa 35 tad-Direttiva u fil-punt 39 et seq. tas-sentenza Padawan (39), jew jekk dan ikun jista’ jiġi pprovdut permezz ta’ kontribut ġenerali għall-benefiċċju kollettiv tad-detenturi tad-drittijiet.

46. Issa ser nikkunsidra d-domandi tal-Bundesgerichtshof, billi nibda bl-erba’ domandi sostantivi.

It-tieni domanda: il-kriterji fl-Artikolu 5(2)(a)

47. Fl-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva, ir-“riproduzzjonijiet fuq il-karta jew mezz ieħor simili, effettwat mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti” jinkludu dawk magħmula mill- printers jew mill-kompjuters personali (essenzjalment meta dawn jaħdmu flimkien)?

48. Id-domanda mbagħad iddur fuq id-distinzjoni bejn kopji ta’ dokument oriġinali “analoġiku” (essenzjalment, wieħed li hu stess ikun fuq karta jew fuq mezz simili, u kkupjat permezz ta’ proċess “minn analoġiku għal analoġiku”, pereżempju fotokopja) u riproduzzjonijiet ta’ dokument “diġitali” (dokument li jeżisti f’forma elettronika, u li jiġi stampat permezz tal-ikkupjar “minn diġitali għal analoġiku”, pereżempju l-istampar ta’ paġna mill-internet). Meta wieħed jittratta din id-domanda, u minħabba li r-riproduzzjonijiet inkwistjoni huma ddefiniti skont kriterji tekniċi, ikun jidher utli li wieħed ikollu idea dwar kif jiffunzjonaw il-proċessi u l-apparati inkwistjoni (40) .

49. Il-fotografija, kif wieħed ġeneralment jifhimha, essenzjalment tikkonsisti fil-qbid b’mezzi ottiċi ta’ xena partikolari (dik li wieħed ikun ra mil-lenti tal-kamera fil-mument rilevanti) u t-taħżin tar-riżultat bil-għan li dan jiġi sussegwentement riprodott bħala immaġni. L-immaġni tista’ tkun ta’ dokument, u ser nuża l-kelma “immaġni” fis-sens li tinkludi riproduzzjoni ta’ kwalunkwe tip ta’ dokument, kemm jekk dan ikun jikkonsisti f’test kif ukoll jekk ikun jikkonsisti f’xi grafika.

50. Fil-fotografija tradizzjonali, ikun hemm film negattiv fotosensittiv li jiġi espost għad-dawl rifless minn xena partikolari u, wara li dan jiġi żviluppat, jintuża bħala filtru sabiex l-immaġni korrispondenti tkun tista’ tiġi pproġettata fuq il-karta fotosensittiva, li minn fuqha jiġu stampati kopji pożittivi. L-immaġni maqbuda u riprodotta tkun immaġni analoġika tax-xena li tkun dehret mill-lenti.

51. Il-fotografija diġitali ma taħżinx l-immaġni b’mod analoġiku iżda permezz ta’ numru kbir ta’ pixels li jvarjaw fil-kulur u fl-intensità. L-informazzjoni diġitali tista’ mbagħad tiġi ttrasferita (permezz ta’ kollegament dirett, inkluż kollegament wireless, jew permezz ta’ tagħmir li jista’ jinġarr, bħal pereżempju memory card ) fuq apparat ieħor li jista’ jirriproduċi immaġni analoġika fuq diversi tipi ta’ mezzi. Kameras tar-ritratti diġitali f’dawn iż-żminijiet jistgħu jinsabu wkoll fuq apparat ieħor, inkluż fuq bosta tipi (u forsi l-biċċa l-kbira) ta’ mobile phones u fuq kompjuters personali ‘ tablet ’.

52. Fil-fotokopjaturi kserografiċi (għall-anqas fil-biċċa l-kbira ta’ dawk moderni), jiġi pproġettat dawl qawwi fuq id-dokument li mbagħad jiġi rifless għal fuq ċilindru elettrostatiku li jiġbed jew ibiegħed it- toner (taħlita ta’ trab tal-linka) skont l-intensità tad-dawl li jkun qed jaqa’ fuq kull parti tad-dokument, u b’hekk jifforma immaġni analoġika li mbagħad tiġi ttrasferita fuq karta. Ebda waħda mill-partijiet li qiegħda tissottometti l-osservazzjonijiet ma qiegħda tikkontesta, u lanqas ma jidher li jeżisti xi lok għalfejn dan għandu jiġi kkontestat, il-fatt li dan il-proċess jikkostitwixxi “teknika fotografika” jew “proċess ieħor li jkollu l-istess effetti” fi ħdan it-tifsira tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva.

53. Skàner jaqbad xena ta’ dokument (ukoll permezz ta’ dawl ipproġettat) fil-forma ta’ informazzjoni diġitali, li tista’ tiġi ttrasferita fuq apparat ieħor li jippermetti li din tiġi maħżuna u/jew li jirripproduċi immaġni analoġika fuq diversi tipi ta’ mezzi.

54. Printer jipproduċi immaġnijiet permezz ta’ informazzjoni diġitali li jirċievi minn xi sors ieħor, bħal pereżempju komputer, kamera tar-ritratti diġitali, jew xi mezz li jaħżen id-data li jista’ jinġarr (pereżempju memory card, USB stick jew CD-Rom ). Tipi ta’ printers differenti jużaw proċessi differenti: minn sors diġitali, il- printers tal-lejżer jipproduċu fuq ċilindru immaġni analoġika li mbagħad tiġi ttrasferita fuq il-karta, kif ukoll bil-fotokopjaturi kserografiċi, mentri printers tal- inkjet joħolqu immaġni fuq il-karta b’mod dirett minn informazzjoni diġitali. Il-biċċa l-kbira tal-printers jipproduċu immaġnijiet fuq diversi tipi ta’ karta; hemm minnhom li jistgħu jistampaw fuq mezzi oħra bħal pereżempju ċ-ċaruta jew film trasparenti. Il- plotters huma, essenzjalment, printers speċjalizzati ddisinjati għal ċerti użi grafiċi; oriġinarjament dawn kienu jipproduċu immaġnijiet permezz ta’ biċċa għodda bil-ponta li tiċċaqlaq fuq karta, iżda llum il-ġurnata jistgħu jużaw teknika iżjed simili ta’ dik użata minn printers oħra.

55. Skàner u printer meta mħaddma flimkien, fl-aħħar mill-aħħar iwettqu l-istess funzjoni ta’ fotokopjatur. F’ċerti każijiet jista’ jkun hemm bżonn li għal dan l-iskop dawn jiġu mqabbda ma’ kompjuter, filwaqt li f’każijiet oħra jistgħu jagħmlu dan meta mqabbda flimkien biss, jew inkella l-informazzjoni tista’ tinġarr minn wieħed għall-ieħor fuq mezz li jaħżen id-data li jista’ jinġarr. Printers li kapaċi jwettqu diversi funzjonijiet jew inkella apparat all-in-one (iktar ’il quddiem “AIO”) jikkombina l-funzjonijiet ta’ ( inter alia ) skàner, printer u fotokopjatur; dan it-tip ta’ apparat għandu kapaċitajiet ta’ memorja u ta’ pproċessar speċjalizzata u limitata, filwaqt li l-kapaċitajiet ta’ kompjuter huma ikbar u inqas speċjalizzati.

56. L-informazzjoni diġitali ta’ immaġni tista’ tiddaħħal f’kompjuter (direttament, pereżempju minn kamera tar-ritratti diġitali jew minn skàner, jew indirettament, permezz ta’ xi mezz li jaħżen id-data li jista’ jinġarr jew permezz tal-internet) fejn tiġi mmemorizzata, possibilment immanipulata u mbagħad ittrasferita fuq apparat periferali (bħal ngħidu aħna skrin jew printer ) sabiex tkun tista’ tiġi riprodotta immaġni analoġika. Immaġni skànjata tiġi normalment maħżuna b’tali mod li r-riproduzzjoni tagħha tkun rappreżentazzjoni viżwali tal-oriġinal: madankollu, is-softwer tal- optical character recognition (OCR) jista’ jintuża sabiex jikkonverti t-test stampat f’informazzjoni diġitali newtrali, li permezz tagħha t-test jista’ jiġi riprodott f’forma viżwalment differenti mill-oriġinal. L-informazzjoni diġitali li tirrappreżenta dokument bit-test jew b’immaġni grafika tista’ wkoll tinħoloq f’kompjuter li ma jkollux fih l-immaġni oriġinali, permezz ta’ tastiera jew maws flimkien ma’ softwer apposta. Madankollu, mingħajr apparat periferali għad-dħul u l-ħruġ tal-informazzjoni, kompjuter ma jistax waħdu jaqbad jew jirriproduċi xi immaġni.

57. Il-modi li bihom immaġni tista’ tiġi riprodotta permezz ta’ wieħed jew iżjed mit-tipi ta’ apparat imsemmija iktar ’il fuq jistgħu għalhekk jiġu skematikament deskritti fis-sens li jikkostitwixxu l-istadju tad-dħul tal-informazzjoni, l-istadju intermedju, u l-istadju tal-ħruġ tal-informazzjoni. L-istadju tad-dħul tal-informazzjoni jista’ jkun jinvolvi d-dħul ottiku ta’ oriġinal analoġiku jew il-ħolqien mhux ottiku ta’ oriġinal diġitali. L-istadju intermedju jista’ jkun jinvolvi operazzjoni waħda jew iżjed ta’ ħżin, ta’ trasferiment jew ta’ manipulazzjoni, jew f’forma analoġika jew f’waħda diġitali. L-istadju tal-ħruġ tal-informazzjoni jinvolvi l-produzzjoni ta’ immaġni f’forma analoġika viżibbli (41) .

58. Meta wieħed iżomm dan f’moħħu, kif għandha tiġi interpretata “riproduzzjonijiet fuq il-karta jew mezz ieħor simili, effettwat mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti” fil-kuntest tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva? Il-Bundesgerichtshof tistaqsi jekk dawn ir-riproduzzjonijiet (li wieħed għandu jiftakar ma humiex limitati biss għall-ikkupjar privat) jinkludux dawk magħmulha permezz ta’ printers (inklużi plotters ) jew kompjuters. Id-domanda fundamentali hija jekk dawn jinkludux kopji magħmulha minn sors diġitali jew dawk biss li jsiru minn oriġinal analoġiku.

59. VG Wort, l-Awstrija, ir-Repubblika Ċeka u r-Renju Unit jidhrilhom li l-kopji magħmula minn sors diġitali huma inklużi. Il-Ġermanja ma tindirizzax din id-domanda. Il-kumplament tal-Istati Membri, il-Kummissjoni u l -fornituri kollha huma ta’ opinjoni kuntrarja (li tidher li hi ffavorita anki mill-qorti tar-rinviju).

60. F’livell wieħed ir-risposta tidher relattivament sempliċi.

61. Jidhirli li meta wieħed jikkunsidra d-definizzjoni fl-intier tagħha, it-tifsira fundamentali tagħha essenzjalment tkopri kopji analoġiċi minn sors analoġiku bl-użu ta’ fotokopjatur — permezz tar-reprografija, sabiex nuża l-kelma użata fil-premessa 37 tal-preambolu tad-Direttiva (42) . Madankollu, ma hemm ebda differenza bażika bejn dawn il-kopji u dawk magħmula pereżempju permezz ta’ skàner jew ta’ kamera tar-rittratti diġitali mqabbda ma’ printer (kemm jekk permezz ta’ kompjuter kemm jekk mod ieħor), jew ma’ apparat AIO. Anki jekk l-immaġni tgħaddi minn stadju intermedju ta’ kodifikazzjoni u ħżin diġitali, id-dħul u l-ħruġ tal-informazzjoni jibqa’ analoġiku, bħal ma jiġri fil-każ ta’ fotokopjatur. Il-proċess ma huwiex differenti mill-fotokopjar kserografiku iżjed milli l-fotografija diġitali hi differenti mill-fotografija tradizzjonali. Wieħed ma jistax jgħid, għall-iskopijiet tal-Artikolu 5(2)(a), li l-effetti ma humiex “l-istess”.

62. Għalhekk, il-kompjuters u l- printers jistgħu jintużaw biex isiru riproduzzjonijiet skont kif definit fl-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva. Madankollu, id-domanda li għandha tiġi risposta sabiex tiġi riżolta t-tilwima fil-kawżi prinċipali tmur oltre dan. Jekk l-informazzjoni diġitali li minnha l- printer jipproduċi d-dokument stampat ma tkunx ġejja minn skàner imqabbad magħha, iżda sempliċement minn kompjuter, li jkun seta’ rċieva l-informazzjoni minn sors imbiegħed (pereżempju bħala download minn sit tal-internet jew bħala fajl mehmuż ma’ ittra elettronika), din is-sitwazzjoni taqa’ wkoll fl-ambitu tal-Artikolu 5(2)(a)? Dik id-domanda hija relatata mat-tielet domanda, li tqajjem il-punt dwar jekk huwiex korrett illi wieħed jikkunsidra li, f’sensiela li tikkonsisti fi skàner, kompjuter u printer , huwiex l-iskàner li l-iżjed jixbah it-teknika fotografika jew proċess bl-istess effetti, u li għalhekk għandu waħdu jkun suġġett għal ħlas maħsub biex jipprovdi kumpens ġust lill-awturi.

63. L-ewwel nett, jiena niċħad is-suġġeriment magħmul minn VG Wort li, għall-iskopijiet tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva, kopja magħmulha fuq mezz għar-rekordjar diġitali jista’ jitqies bħala riproduzzjoni “fuq il-karta jew mezz ieħor simili” minħabba li jista’ jservi bħala antiċedent ta’ jew sostitut funzjonali ta’ dan tal-aħħar. Din l-interpretazzjoni tkun qiegħda sempliċement tinjora t-tifsira ta’ “karta” jew “simili” u tkun timplika li kull mezz ta’ rekordjar jista’ jintuża. Fil-fehma tiegħi huwa ċar li, sabiex ikun simili għall-karta bħala mezz ta’ riproduzzjoni, is-sottostrat għandu jkun kapaċi juri u għandu fil-fatt juri rappreżentazzjoni fiżika li tista’ tiġi pperċepita u interpretata mis-sensi umani.

64. Madankollu, għall-iskopijiet tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva, ma huwiex suffiċjenti li l-immaġni li tirriproduċi oriġinal suġġett għad-dritt tal-awtur issir fuq “il-karta jew mezz ieħor simili”; għandha ukoll issir “mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti.” Skàner jaqbad l-immaġnijiet billi juża teknika fotografika iżda ma jistax, waħdu, jirriproduċihom; sempliċi printer jista jirriproduċihom iżda ma jistax jaqbadhom; u kompjuter waħdu ma jista’ jagħmel ebda ħaġa minn dawn iżda jista’ jwettaq funzjoni intermedja bejn it-tnejn.

65. Jekk sensiela ta’ apparati, bħal ma huma skàner imqabbad ma’ printer permezz ta’ kompjuter, tista’ fil-prinċipju tiġi meqjusa li tagħmel ir-riproduzzjonijiet skont l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva, jista’ jingħad l-istess fir-rigward ta’ informazzjoni diġitali, li tirrappreżenta l-materjal oriġinali suġġett għad-dritt tal-awtur, li tidħol fil-kompjuter minn sors differenti (pereżempju bħala download minn sit tal-internet jew bħala fajl mehmuż ma’ ittra elettronika ), jew meta din tiġi pproċessata (pereżempju permezz ta’ softwer tal-OCR) b’tali mod li r-riżultat ma jikkostitwixxix faksimile tal-oriġinal?

66. L-ewwel osservazzjoni tiegħi hawn tkun li dawn is-sitwazzjonijiet ma humiex ċarament koperti mill-kliem tad-dispożizzjoni, meta dan il-kliem ikun qed jinftiehem f’sens ordinarju. Lanqas ma hemm xi ħaġa fl-istorja leġiżlattiva li tissuġġerixxi li qatt ġie kkontemplat li dan il-kliem għandu jestendi barra l-isfera tar-reprografija kif wieħed normalment jifhimha, jew anki (b’kuntrast mal-Artikolu 5(2)(b) li jirreferi għall-użu ta’ miżuri tekonoloġiċi) li jipprovdi għal xi żviluppi tekniċi futuri fir-reprografija.

67. It-tieni nett, billi jipprovdi eċċezzjoni fuq ir-regola ġenerali li tikkonferixxi dritt ta’ riproduzzjoni esklużiv lill-awturi fl-Artikolu 2, l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva għandu, fil-prinċipju, jiġi interpretat b’mod strett.

68. It-tielet nett, l-Artikolu 5(5) espressament jeżiġi interpretazzjoni restrittiva pjuttost milli estensiva (43) . L-importanza ta’ dan fil-kuntest preżenti tidher ikbar minħabba li, mill-eċċezzjonijiet u l-limitazzjonijiet kollha permissibbli skont l-Artikolu 5(2) u (3), huma biss dawk tal-Artikolu 5(2)(a) li jistgħu jkopru r-riproduzzjonijiet magħmula għal skopijiet kummerċjali. Meta wieħed iħares b’mod speċifiku lejn it-test fi tliet stadji msemmi fl-Artikolu 5(5), interpretazzjoni tal-Artikolu 5(2)(a) li ma timponi ebda restrizzjoni f’dak li jirrigwarda n-natura tad-dokument oriġinali, x’aktarx li ma tissodisfax il-kriterju tal-ewwel stadju ta’ “ċerti każi speċjali” — fil-prattika, assolutament kull riproduzzjoni (ħlief dik tal-manuskritti tal-mużika) li tista’ ssir fuq karta jew fuq xi mezz simili, tkun taqa’ taħt din l-eċċezzjoni. Sa fejn dawn ir-riproduzzjonijiet ma jkunux limitati fin-numru jew f’dak li jirrigwarda l-iskop li għalih isiru, tiżdied ukoll il-possibbiltà ta’ konflitt mal-isfruttar normali tax-xogħol u l-interessi leġittimi tal-awtur, u għalhekk mat-tieni u mat-tielet stadji tat-test.

69. Jien għalhekk ma nsibx diffikultà kbira biex naqbel mal-maġġoranza tas-sottomissjonijiet tal-Qorti tal-Ġustizzja, fir-rigward ta’ din id-domanda, li l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva jkopri biss l-ikkupjar mill-analoġiku għall-analoġiku. Il-kelma “fotografika” neċessarjament teħtieġ li d-dħul ottiku ta’ informazzjoni minn oriġinal analoġiku, u l-bżonn tal-karta jew ta’ mezz simili li fuqu jista’ jidher ir-riżultat, tfisser li r-riżultat għandu wkoll ikun analoġiku. Jekk wieħed jikkontendi li l-frażi “li jkollu l-istess effetti” tfisser sempliċement li “ir-riżultat tiegħu huwa simili ta’ dak li seta’ inkiseb permezz ta’ teknika fotografika” ikun qiegħed sempliċement jirrendi l-kelma “fotografika” mingħajr tifsira - ċertament, fil-każ ta’ riproduzzjoni magħmula permezz ta’ teknika fotografika, kwalunkwe riproduzzjoni fuq il-karta jew fuq xi mezz simili jista’ jiġi deskritt bħala “simili”. Fil-fehma tiegħi, effetti li huma simili ta’ dawk ta’ teknika fotografika għandhom jitqiesu bħala effetti li huma simili ta’ dawk tat-teknika meqjusa fl-intier tagħha; għandu jkun hemm riproduzzjoni perċettibbli ta’ xi ħaġa li hija perċettibbli fid-dinja fiżika. U, apparti l-kliem ċar tad-dispożizzjoni innifisha, il-kunċett tal-ikkupjar mill-analoġiku għall-analoġiku jirriżulta wkoll ċar mill-użu tal-kelma “reprografija” fil-premessa 37 tal-preambolu, u fit- travaux préparatoires (44), u anki kkonfermat mill-fatt li r-riferenzi għall-ikkupjar diġitali huma ristretti għall-qasam tal-ikkupjar privat (fil-premessa 38 u, permezz tat-tismija ta’ “miżuri teknoloġiċi”, fl-Artikolu 5(2)(b)).

70. Jidher li VG Wort tinsab ikkonċernata bil-fatt li l-ikkupjar fuq skala kbira ta’ materjal diġitali suġġett għad-drittijiet tal-awtur jista’ ma jkunx suġġett għal xi ħlas maħsub sabiex jipprovdi l-kumpens ġust lill-awturi jekk l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva jiġi interpretat li jkopri biss l-ikkupjar mill-analoġiku għall-anaolġiku. Hu veru li, skont l-interpretazzjoni li niffavorixxi jiena, l-ikkupjar mid-diġitali għall-analoġiku ma jwassalx għall-obbligu li jingħata l-kumpens ġust sakemm dan ma jsirx minn persuna naturali għal skopijiet privati u mhux kummerċjali fi ħdan it-tifsira tal-Artikolu 5(2)(b). Dan minħabba l-fatt li dan l-ikkupjar ma jaqax taħt xi eċċezzjoni jew limitazzjoni prevista skont id-Direttiva. Għalhekk għandu jkun suġġett jew għal rimunerazzjoni nnegozjata jew għal proċeduri legali sabiex jinkiseb kumpens għall-ksur, fil-kuntest tad-dritt tar-riproduzzjoni esklużiva li hija r-regola ġenerali skont id-Direttiva. Jidher li dan huwa ġġustifikat meta wieħed jiftakar li l-ambitu tal-Artikolu 5(2)(a), sa fejn dan ma jikkoinċidix mal-ambitu ta’ xi eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet permissibbli oħra fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni, huwa essenzjalment ristrett għar-riproduzzjonijiet li jsiru għal skopijiet barra dawk tal-ikkupjar privat jew tal-użu fl-interess pubbliku — fil-qosor, x’aktarx li l-ambitu speċifiku tiegħu huwa ristrett għar-riproduzzjonijiet bi skopijiet direttament jew indirettament kummerċjali. B’kuntrast ma’ dan, ma jkunx jidher ġustifikat, abbażi ta’ interpretazzjoni neċessarjament stretta, u anki restrittiva, li wieħed iċaħħad lill-awturi mid-dritt esklużiv tagħhom ta’ riproduzzjoni fir-rigward ta’ kwantitajiet sinifikanti ta’ kkupjar għal dawn l-iskopijiet.

71. Jien, sa issa, wasalt għall-fehma li l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva għandu jiġi interpretat fis-sens li hu ristrett għall-ikkupjar mill-analoġiku għall-analoġiku, u li jeskludi l-ikkupjar mid-diġitali għall-analoġiku. Madankollu, jien ukoll jidhirli li l-kunċett tal-ikkupjar mill-analoġiku għall-analoġiku ma jistax ikun tant ristrett li jeskludi dawk il-metodi li jinvolvu stadju diġitali intermedju — pereżempju dawk fejn dokument skànjat jiġi mmemorizzat f’kompjuter, jew fejn dokument iffotografat b’mod diġitali jiġi tttrasferit f’kompjuter permezz ta’ memory card , qabel ma jiġi stampat minn printer imqabbad — fi kliem ieħor, l-ikkupjar mill-analoġiku għad-diġitali għall-analoġiku.

72. Jekk dan huwa minnu, ikun jidher neċessarju li wieħed jiddistingwi l-kategorija tal-aħħar (li fil-fehma tiegħi taqa’ taħt id-definizzjoni tal-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva) mis-sempliċi kkupjar mid-diġitali għall-analoġiku (u li fil-fehma tiegħi ma jaqax taħt l-imsemmi Artikolu). Id-dokumenti diġitali miksuba minn oriġinal analoġiku jistgħu jiġu maħżuna f’kompjuter u sussegwentement stampati f’ċirkustanzi differenti ħafna minn dawk li normalment jitqiesu bħala reprografija — pereżempju meta oriġinal skànjat jittella’ fuq sit tal-internet minn persuna waħda u jiġi sussegwentement ittrasferit fuq kompjuter ta’ persuna oħra. Fil-fehma tiegħi, dawn iċ-ċirkustanzi, ma jaqgħux taħt id-definizzjoni tal-Artikolu 5(2)(a), anki jekk il-proċess fl-intier tiegħu jista’ jitqies bħala kkupjar mill-analoġiku għad-diġitali għall-analoġiku. Li kieku jitqies li jaqgħu taħt din id-definizzjoni, ikun hemm għal darba oħra l-periklu li l-ewwel parti tat-test fi tliet stadji stabbilit fl-Artikolu 5(5) ma jiġix sodisfatt, minħabba li d-definizzjoni ssir wiesgħa wisq sabiex titqies bħala ristretta għal “ċerti każi speċjali”.

73. Sabiex tkun tista’ ssir id-distinzjoni neċessarja, ma huwiex xieraq li wieħed jibbaża ruħu fuq il-kriterju ta’ atti ta’ riproduzzjoni “temporanji jew inċidentali” użat fl-Artikolu 5(1) tad-Direttiva, minħabba li huwa ċar li l-ħżin ta’ immaġni diġitali fuq ħardisk jew fuq xi mezz ieħor li jaħżen id-data, waqt li jista’ jkun sempliċement stadju intermedju bejn id-dħul tal-informazzjoni (l-iskànjar jew il-fotografija) u l-ħruġ tal-informazzjoni (l-istampar), ma jistax jitqies bħala “temporanju” (45) .

74. Konsegwentement, jidhirli li l-ambitu tal-eċċezzjoni jew il-limitazzjoni permessi mill-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva, filwaqt li jkopri sitwazzjonijiet li fihom ir-riproduzzjoni mill-analoġiku għall-analoġiku jkun jinvolvi fażi diġitali intermedja, għandu jiġi interpretat fis-sens li jeskludi sitwazzjonijiet fejn il-proċess fl-intier tiegħu la qed jitwettaq mill-istess persuna u lanqas f’operazzjoni waħda.

It-tielet domanda: riproduzzjonijiet li jinvolvu sensiela ta’ apparati

75. Jekk (kif nemmen jien) ir-riproduzzjonijiet koperti jinkludu dawk magħmula permezz ta’ printers jew ta’ kompjuters, jista’ jiġi impost ħlas sabiex jipprovdi l-kumpens ġust — meta wieħed iżomm f’moħħu l-prinċipju ta’ trattament ugwali — mingħand il-produtturi, l-importaturi jew id-distributuri mhux ta’ printers jew ta’ kompjuters iżda ta’ xi oġġett ieħor jew oġġetti oħra f’sensiela ta’ apparati kapaċi jagħmlu r-riproduzzjonijiet rilevanti?

76. It-tielet domanda tal-qorti nazzjonali ġiet espressa formalment b’tali mod li għandha ssir biss jekk it-tieni domanda — li tikkonċerna biss l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva — tiġi mwieġba fl-affermattiv. Madankollu, tirreferi għal dawk il-każijiet kollha fejn Stat Membru jkun għażel, skont l-Artikolu 5(2) jew (3), li jimplementa eċċezzjoni jew limitazzjoni fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni, b’kumpens ġust għad-detenturi tad-drittijiet. Madankollu, kif jien diġà indikajt (46), il-ħlas domestiku inkwistjoni japplika kollu kemm hu fi ħdan il-limiti stabbiliti mill-Artikolu 5(2)(a) u jista’ japplika barra dawk il-limiti stabbiliti f’subparagrafi oħra. Konsegwentement, sabiex tiġi żgurata applikazzjoni li tkun konsistenti kemm mad-dritt nazzjonali kif ukoll mad Direttiva, ikun neċessarju li tingħata risposta li fuq kollox tkun ibbażata fuq l-Artikolu 5(2)(a).

77. Jidher li l-kwistjoni fundamentali quddiem il-qorti nazzjonali hija jekk, kif jikkontendu l-fornituri, il-ġurisprudenza preċedenti tal- Bundesgerichtshof, li tippreċiża li fir-rigward tal-ikkupjar minn analoġiku għal analoġiku permezz ta’ sensiela ta’ apparati (pereżempju, skàner, kompjuter u printer) il-ħlas għandu jiġi impost biss fuq dak l-apparat li kapaċi jifforma immaġni tad dokument l-oriġinal (fl-eżempju, l-iskàner), huwiex kompatibbli mad-Direttiva jew jekk, kif tikkontendi VG Wort, il-ħlas għandux jinfirex fuq l-apparati kollha fis-sensiela, skont sa liema punt dawn ikunu ġew użati. Il-Bundesgerichtshof jidhrilha li ħlas fuq l-apparati kollha jkun imur kontra l-prinċipju ta’ trattament ugwali, b’mod partikolari minħabba l-fatt li huwa diffiċli li wieħed jiddetermina sa liema punt il-kompjuters personali u printers jintużaw fl-ikkupjar analoġiku. Għall-kuntrarju ta’ dan, VG Wort jidhrilha li ma huwiex diffiċli li wieħed jiddetermina dan u li l-impożizzjoni ta’ ħlas fuq l-iskàners u mhux fuq il-kompjuters u l-printers tkun tirrendi l-iskàners għoljin iżżejjed u tippermetti li r-riproduzzjonijiet isiru minn sors diġitali mingħajr ebda kontribut għall-kumpens ġust lill-awturi.

78. F’Padawan (47), il-Qorti tal-Ġustizzja aċċettat, fil-kuntest tal-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva, li l-Istati Membri jgawdu libertà wiesgħa meta jiġu biex jiddeterminaw kif għandu jiġi organizzat il-kumpens ġust; li fil-prinċipju dan il-kumpens huwa dovut lill-awturi li jkunu soffrew ħsara minħabba l-introduzzjoni tal-eċċezzjoni tal-ikkupjar privat minn persuni li jagħmlu l-kopji skont dik l-eċċezzjoni; li minkejja dan, ikun leġittimu li, abbażi tal-fatt li l-ħlas jista’ jiġi inkorporat fil-prezz, jiġi impost ħlas għal dak il-għan fuq dawk li jagħmlu l-kopji għal ħaddieħor jew dawk li jimmanifatturaw it-tagħmir, l-apparati jew il-mezzi disponibbli lilhom sabiex ikunu jistgħu jagħmlu dan. Jekk dawn il-prinċipji japplikaw fil-kuntest tal-Artikolu 5(2)(b), għandhom, fil-fehma tiegħi, japplikaw ukoll fejn ikun ikkonċernat l-Artikolu 5(2)(a).

79. Mandankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja ippreċiżat ukoll li l-applikazzjoni arbitrarja ta’ ħlas fuq l-ikkupjar privat, b’mod partikolari fir-rigward ta’ tagħmir, apparati u mezzi li jagħmlu r-riproduzzjonijiet diġitali u li ma humiex disponibbli għall-utenti privati, u li ċarament huma rriżervati għal użu li ma jinvolvix l-ikkupjar privat, ma hijiex kompatibbli mal-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva, iżda ukoll li, fejn it-tagħmir inkwistjoni jkun sar disponibbli lil persuni fiżiċi għal skopijiet privati ma jkunx neċessarju li dawn juru li għamlu kopji privati bl-għajnuna ta’ dak it-tagħmir u li għalhekk ikunu fil-fatt ikkaġunaw il-ħsara lill-awtur tax-xogħol protett (48) . Għalhekk jista’ jiġi impost ħlas fuq tagħmir, apparati jew mezzi abbażi, mhux tal-użu għar-riproduzzjoni li fil-fatt għandu l-materjal protett, imma tal-użu li jista’ jkollu, u għandu jiġi eskluż fejn dan l-użu nnifsu jkun eskluż. Għal darb’oħra jidher li l-istess għandu japplika fil-każ tal-ikkupjar analoġiku fi ħdan l-iskop tal-Artikolu 5(2)(a).

80. Konsegwentement, fid-dawl tar-risposta li qed nipproponi għat-tieni domanda, għandu fil-prinċipju jkun leġittimu li wieħed jimponi ħlas fuq il-manifattura, l-importazzjoni jew il-bejgħ mhux biss ta’ apparat bħal ma huma fotokopjaturi u apparat tal-AIO li jistgħu jipproduċu kopji mill-analoġiku għall-analoġiku waħedhom, iżda anki fuq apparati li jistgħu jintuzaw biex jipproduċu dawn il-kopji meta msensla flimkien, imma mhux individwalment.

81. Sa fejn dan il-ħlas jiġi impost skont id-Direttiva, u għalhekk b’implementazzjoni tad-dritt tal-UE, l-Istati Membri għandhom jirrispettaw il-prinċipji ġenerali ta’ dik il-liġi meta jkunu qed jeżerċitaw l-għażliet disponibbli lilhom (49) .

82. Meta jiġi impost ħlas fir-rigward ta’ sensiela ta’ apparati, ikun jidher inkonsistenti mal-prinċipju ta’ trattament ugwali jew tal-proporzjonalità — jew saħansitra, ma’ kwalunkwe kunċett ta’ kumpens ġust jew ta’ bilanċ ġust bejn id-detenturi tad-dritt u l-utenti (50) — li kull komponent tas-sensiela jiġi suġġett għall-istess ħlas li jiġi impost għalih apparat li jaħdem waħdu, bħal pereżempju fotokopjatur. Dan ir-raġunar ifisser li utent jista’ jsib ruħu f’sitwazzjoni fejn iħallas kontribuzzjonijiet għall-kumpens ġust li jvarjaw ħafna skont it-tagħmir li jagħżel, li ma jidhirx li hu “ġust” iżda li jidher li x’aktarx jgħawweġ il-kompetizzjoni bejn il-fornituri ta’ tipi differenti ta’ apparat.

83. Għall-ewwel il-loġika ta’ VG Wort li l-ħlas għandu jinqasam bejn id-diversi tipi ta’ apparat ma jidhirx li hu inkonsistenti mad-Direttiva. Lanqas, madankollu, ma jidher għall-ewwel inkonsistenti mad-Direttiva li l-ħlas jiġi sofrut minn apparat wieħed biss mis-sensiela. Iżda l-affarijiet huma iżjed ikkomplikati minn hekk, b’mod partikolari jekk wieħed jikkunsidra l-prinċipju ta’ trattament ugwali imsemmi mill-Bundesgerichtshof.

84. L-ewwel nett, ma hemmx dubju li tista’ tinkiseb statistika medja dwar l-użu tal-fotokopjaturi u tal-apparat AIO għar-riproduzzjoni ta’ materjal protett, u hu biss abbażi ta’ din l-informazzjoni li l-ħlas (jew tal-inqas kull ħlas tat-tip ikkontemplat f’Padawan) impost fuq dan l-apparat, u li hu intiż li jipprovdi l-kumpens ġust lill-awturi, jista’ jiġi kkalkolat. Madankollu, wieħed għandu jikkunsidra jekk din id-data tistax tiġi estrapolata minn sensiela ta’ apparati bħal ma huma skàner, kompjuter u printer . Ma jidhirx li din is-sensiela hi primarjament intiża għall-ikkupjar mill-analoġiku għall-analoġiku, li għalih huma iżjed adattati l-fotokopjaturi u l-apparat AIO. Jekk fil-fatt tintuża għal dan l-iskop, x’aktarx li l-użu jkun ristrett għall-iskop speċifiku tal-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva iżjed milli għal dak tal-Artikolu 5(2)(a), minħabba li jidher li hu iżjed probabbli li persuni li ma humiex persuni fiżiċi, jew dawk li jagħmlu l-kopji għal skopijiet li ma humiex privati jew kummerċjali, jagħżlu metodi inqas ingombranti għal-ikkupjar minn analoġiku għal analoġiku — fi kliem ieħor, għall-iffotoko pjar jew forsi anki xi tip ta’ stampar offset . Għalhekk, f’dak li jirrigwarda l-iskop attwali (fis-sens ta’ medja statistika) ta’ dan it-tip ta’ kkupjar, jidher diffiċli li wieħed iqabbel sensiela ta’ tliet apparati li kull wieħed minnhom iwettaq parti mil-proċess, ma’ apparat uniku li jwettaq il-proċess kollu.

85. It-tieni nett, jekk skàner, komputer personali u printer jistgħu jintużaw flimkien sabiex jagħmlu l-kopji mill-analoġiku għall-analoġiku, l-apparat li minnu tiddaħħal l-informazzjoni mhux bilfors għandu jkun skàner. Il-kameras tar-ritratti diġitali, inklużi dawk inkorporati f’tipi oħra ta’ apparat, jistgħu ukoll jintużaw għal dan l-iskop. Jekk għandu jiġi impost ħlas fuq skàners (kemm jekk b’mod proporzjonali għall-parti funzjonali tagħhom fil-proċess f’diversi stadji, u kemm jekk le), ma għandux ukoll jiġi impost fuq apparat li minnu tiddaħħal l-informazzjoni ekwivalenti?

86. It-tielet nett, is-sensiela ta’ tliet apparati li tirreferi għalihom il-Bundesgerichtshof, wieħed jista’ jarahom (u x’aktarx li dawn iktar jintużaw hekk) bħala żewġ pari ta’ apparati — skàner u kompjuter, kompjuter u printer — li kull wieħed minnhom jagħmel il-kopji li ma humiex ta’ tip analoġiku għall-analoġiku u li għalhekk, skont ir-risposta proposta tiegħi għat-tieni domanda, ma jaqawx taħt l-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva. Sa fejn dan l-użu jaqa’ fi ħdan l-eċċezzjonijiet l-oħra tal-Artikolu 5(2) jew (3), ikun jidher ċar li ħlas impost biex jipprovdi kumpens ġust jista’ jkun iġġustifikat — iżda dan ikun differenti minn ħlas biex jipprovdi kumpens ġust fir-rigward tal-ikkupjar tat-tip analoġiku għall-analoġiku (riproduzzjoni permezz tal-iffotokopjar jew ta’ proċess li għandu effetti simili skont l-UrhG).

87. Ir-raba’ nett, f’dak li jirrigwarda l-applikazzjoni proprja tal-ħlas kif speċifikat fl-Anness II tal-UrhG, huwa diffiċli li wieħed jara kif il-kriterji, li jirrigwardaw in-numru ta’ kopji fil-minuta u d-disponibbiltà tal-kulur, jistgħu jiġu applikati b’mod faċli għal sensiela ta’ apparati, irrispettivament jekk il-ħlas ikunx mifrux mas-sensiela kollha jew jekk jiġix applikat għal apparat wieħed sakemm, fil-każ tal-aħħar, dan l-apparat ikun il- printer .

88. Għalhekk jinqalgħu numru ta’ diffikultajiet f’dak li jirrigwarda l-kwistjoni li għandha tiġi riżolta fil-proċeduri ewlenin. Dawn il-biċċa l-kbira jirriżultaw min-natura koinċidenti tal-eċċezzjonijiet fl-Artikolu 5(2) u (3) tad-Direttiva, u mill-fatt li s-sistema tal-impożizzjoni tal-ħlas inkwistjoni Ġermaniża hi kemxejn problematika minħabba li tolqot bosta minn dawn l-eċċezzjonijiet. Madankollu dawn ukoll jenfasizzaw ċerta tensjoni fir-rigward tal-loġika adottata mil-Qorti tal-Ġustizzja f’Padawan, li mhux bilfors kienet immedjatament evidenti fil-kuntest ta’ dak il-każ.

89. F’dik is-sentenza, il-Qorti essenzjalment deherilha li kien hemm (i) konnessjoni neċessarja bejn l-att tal-ikkupjar u l-obbligu li jitħallas kumpens ġust lid-detenturi tad-drittijiet, (ii) presupponiment li l-apparati li jistgħu jintużaw għall-ikkupjar fil-fatt qed jintużaw għalhekk u (iii) projbizzjoni fuq l-impożizzjoni tal-ħlas fuq apparati li ċarament jaqgħu barra mill-iskop tal-eċċezzjoni partikolari awtorizzata mid-Direttiva (51) .

90. Jien jidhirli li dik il-fehma kienet iżjed faċli li wieħed jasal għaliha u jsostniha fil-kuntest ta’ Padawan milli fil-kuntest tal-kawżi preżenti. B’mod partikolari, Padawan kienet tirrigwarda biss l-eċċezzjoni fir-rigward tal-ikkupjar privat skont l-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva, u dawk l-oġġetti biss li huma prinċipalment intiżi għall-ikkupjar u li jistgħu jaqgħu taħt din l-eċċezzjoni. Dak li wassal għat-tilwima fil-kawża nazzjonali u għal-loġika li adottat il-Qorti tal-Ġustizzja biex tirrispondi d-domandi magħmula, kien il-presupponiment (bla ebda dubju ġġustifikat fiċ-ċirkustanzi preżenti) li teżisti distinzjoni ċara bejn l-ikkupjar privat, li jaqa’ fi ħdan id-definizzjoni tal-Artikolu 5(2)(b), u l-ikkupjar professjonali, li ma jaqax. Madankollu l-kawżi preżenti jikkonċernaw ħlas maħsub biex jiffinanzja kumpens ġust fir-rigward ta’ sensiela ta’ eċċezzjonijiet li jikkoinċidu b’mod ħafif, li ħafna minnhom jistgħu jaqgħu barra d-definizzjoni fl-Artikolu 5(2)(b) iżda li kollha kemm huma għandhom jaqaw fi ħdan id-definizzjoni fl-Artikolu 5(2)(a). Barra dan, dan il-ħlas irid jiġi applikat fir-rigward ta’ apparat li l-użu intiż u attwali tiegħu spiss jestendi barra l-eċċezzjonijiet inkwistjoni, u li spiss jiġi użat f’konfigurazzjonijiet differenti li jaqgħu esklużivament barra l-isfera ta’ koinċidenza, u f’sitwazzjoni fejn ma jkun hemm ebda mod ċar kif wieħed, meta jkun qed jixtri xi apparat, jidentifika għal xiex dan ser jintuża.

91. Jidhirli li jekk ir-raġunar adottat f’ Padawan għandu jiġi sostnut fl-intier tiegħu, ikun hemm bżonn li dan jiġi ristrett għal eċċezzjonijiet nazzjonali li jaqgħu esklużivament fi ħdan id-definizzjoni tal-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva, u għal ħlasijiet fuq apparat jew mezzi li wieħed jista’ jiddivrenzja bejniethom skont jekk jiġux użati għall-ikkupjar privat jew għall-ikkupjar mhux privat. F’dak li jirrigwarda l-ħlas inkwistjoni hawn, inħoss li jkun iktar utli li jiġi adottat raġunar li jagħmel distinzjonijiet iżjed fini, forsi wieħed li jippermetti iżjed libertà fl-Istati Membri.

92. Jien inklinata li naqbel mal-Kummissjoni u ma’ Kyocera li, filwaqt li l-kumpens ġust fi ħdan it-tifsira tad-Direttiva hu bla dubju intiż biex ipatti għall-ħsara kkaġunata mill-ikkupjar, li minħabba l-eċċezzjoni jew il-limitazzjoni fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni, id-detenturi tad-drittijiet jiġu mċaħħda minn kull kontroll, ma hemm xejn fid-direttiva li jeżiġi li dan il-kumpens għandu jitħallas dejjem minn dawk li jkunu qed iwettqu l-ikkupjar inkwistjoni. U bla dubju lanqas ma qiegħed jiġi b’xi mod eskluż dan l-iffinanzjar, iżda jekk dan hux il-metodu l-iżjed xieraq jista’ jiddependi fuq iċ-ċirkustanzi ta’ kull eċċezzjoni jew limitazzjoni. U fejn dan ikun xieraq, jekk ħlas fir-rigward ta’ apparat jew mezzi li jikkupjaw huwiex l-iżjed mezz xieraq biex jinkiseb dan jista’ wkoll jiddependi fuq iċ-ċirkustanzi. Pereżempju, ħlas fuq DVD vojt jista’ jkun xieraq bħala kumpens ġust fir-rigward tal-ikkupjar privat ta’ films, filwaqt li ħlas fuq karta vojta ma jkunx xieraq bħalma l-ħlas fir-rigward ta’ fotokopjaturi fil-kuntest ta’ eċċezzjoni fuq l-iffotokopjar. Fil-każ ta’ eċċezzjonijiet oħra — pereżempju, kwotazzjonijiet għall-iskop tal-kritika jew tal-analiżi, jew biex jintużaw għall-iskop ta’ karikatura, parodija jew pastiċċ — jista’ proprju ma jkun hemm ebda element li fuqu jkun utli li jiġi impost ħlas.

93. Fid-dawl tat-tip ta’ diffikultajiet li jien semmejt iktar ’il fuq, jidhirli li, pjuttost mill-Qorti tal-Ġustizzja, hi l-qorti nazzjonali li għandha teżamina f’iżjed dettall il-ħlas stabbilit mill-UrhG. Għandha tħares lejn il-mod li bih jiġi kkalkolat il-ħlas fir-rigward tal-fotokopjaturi, u teżamina sa liema punt jista’ dan il-ħlas jiġi applikat għal sensiela ta’ apparati li flimkien jistgħu jipproduċu kopji simili iżda fejn l-ebda waħda minnhom ma tista’ tagħmel dan indipendentement u fejn kull apparat partikolari normalment jintuża għal skopijiet oħra. Għandha tikkunsidra jekk l-applikazzjoni tal-ħlas fir-rigward ta’ sensiela ta’ apparati, jew fir-rigward ta’ apparat partikolari fi ħdan is-sensiela, tipprovdix bilanċ ġust tad-drittijiet u l-interessi ta’ bejn id-detenturi tad-drittijiet u l-utenti. Fl-opinjoni tiegħi, f’dak li jirrigwarda l-prinċipju ta’ trattament ugwali, li jikkostitwixxi l-preokkupazzjoni ewlenija tal-Bundesgerichtshof, għandha tikkunsidra b’mod partikolari l-aspett tat-trattament ugwali tax-xerrejja tal-apparat (inkluż apparat ieħor b’funzjonijiet simili) u mhux sempliċement dak tal-importaturi jew tad-distributuri, minħabba li fl-aħħar mill-aħħar l-ħlas ikun qed jiġi soffrut minn dawk ix-xerrejja.

Ir-raba’ domanda: miżuri teknoloġiċi sabiex jiġi kkumbattut l-ikkupjar mhux awtorizzat

94. F’dak li jirrigwarda l-ikkupjar privat, id-detenturi tad-drittijiet għandhom, skont l-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva, jirċievu kumpens ġust li jieħu kont tal-applikazzjoni jew in-nuqqas ta’ applikazzjoni tal-miżuri teknoloġiċi (52) għall-materjal protett ikkonċernat. Il-miżuri teknoloġiċi huma dawk maħsuba sabiex jipprevjenu jew jirrestrinġu atti mhux awtorizzati mid-detentur tad-drittijiet, u jitqiesu effettivi meta l-użu tal-materjal jiġi kkontrollat permezz ta’ kontroll fuq l-aċċess jew ta’ xi proċess ta’ protezzjoni (bħal pereżempju l-iċċifrar jew l- iscrambling ) jew ta’ xi mekkaniżmu li jikkontrolla l-ikkupjar. Il-possibbiltà li jiġu applikati dawn il-miżuri — għall-kuntrarju tal-applikazzjoni tagħhom fil-fatt — hija biżżejjed sabiex tirrendi inapplikabbli l-kundizzjoni relatata mal-kumpens ġust fl-Artikolu 5(2)(b)?

95. Fil-kuntest tad-dispożizzjonijiet nazzjonali inkwistjoni fil-kawżi prinċipali, din id-domanda hija rilevanti sabiex ikun jista’ jiġi kkalkolat il-ħlas (wara li jkunu ġew iddeterminati dawk intitolati jirċievu kumpens ġust) (53) .

96. Mandankollu, jien nixtieq nerġa’ nenfasizza li dawn id-dispożizzjonijiet jirrigwardaw ħlas impost fuq atti ta’ riproduzzjoni li jaqgħu kemm ġewwa kif ukoll barra l-ambitu tal-eċċezzjoni għall-ikkupjar privat fl-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva, li waħdu jeżiġi li għandu jiġi kkunsidrat jekk il-miżuri teknoloġiċi ġew jew ma ġewx applikati. Barra dan, l-atti inkwistjoni huma, jekk ir-risposta ssuġġerita tiegħi għat-tieni domanda hija korretta, restritti għall-ikkupjar mill-analoġiku għall-analoġiku. Huwa veru li jistgħu jittieħdu ċerti miżuri biex jirrendu l-ikkupjar diffiċli (54), iżda dawn huma l-biċċa l-kbira applikati sabiex jikkumbattu l-iffalsifikar ta’ dokumenti uffiċjali jew biex iħarsu s-sigurtà ta’ sigrieti kummerċjali iżjed milli sabiex jipproteġu l-materjal li għandu d-dritt tal-awtur. Il-miżuri teknoloġiċi li hija kkonċernata bihom id-Direttiva huma pjuttost dawk li jipprevjenu jew jirrestrinġu r-riproduzzjoni minn sorsi diġitali. Sabiex nagħti eżempju, dokument jista’ jkun aċċessibbli sabiex wieħed jarah fuq kompjuter b’tali mod li ma jkunx jista’ jissejvjah jew jistampah mingħajr password ; l-utenti jistgħu jingħataw il- password wara li jkunu rreġistraw mad-detentur tad-drittijiet u aċċettaw ċerti kundizzjonijiet u l-ħlas ta’ dritt.

97. Jien għaldaqstant niddubita jekk ir-risposta għar-raba’ domanda hijiex rilevanti għall-ħlas inkwistjoni fil-kawżi prinċipali. (Madankollu, ma naqbilx mas-sottomissjoni ta’ Fujitsu li din hija rrilevanti minħabba li l-Artikolu 5(2)(b) ma jirrigwardax riproduzzjonijiet fuq “kull mezz” iżda biss fuq ;“mezz[i] ta’ rekordjar awdjo, viżiv jew awdjoviżiv analoġiku/diġitali”, [Traduzzjoni mhux uffiċjali] li kien il-kliem oriġinali tal-proposta tal-Kummissjoni, li ġie emendat mill-Kunsill biss “sabiex jissimplifika l-kliem” (55) . Id-Direttiva tuża l-kliem “kull mezz” u ma għandhiex issir interpretazzjoni li tmur kontra t-tifsira ċara tagħhom. Fi kwalunkwe każ, il-karta hija fil-fatt “mezz ta’ rekordjar viżiv analoġiku”, anki jekk hawn ftit li jiddiskrivuha b’dan il-mod). Xorta waħda, minkejja d-dubji tiegħi, jien ser nittratta d-domanda skont kif ġiet magħmula.

98. Apparti s-sottomissjoni ta’ Fujitsu dwar l-irrilevanza tad-domanda, ir-risposti proposti jaqgħu fi tliet gruppi. Hewlett Packard, Kyocera, il-Litwanja, il-Pajjiżi l-Baxxi u r-Renju Unit kollha jidhrilhom li s-sempliċi possibbiltà tal-użu ta’ “miżuri teknoloġiċi” sabiex tiġi protetta biċċa xogħol hija suffiċjenti sabiex jiġi eliminat kull rekwiżit ta’ provvediment ta’ kumpens ġust fir-rigward tar-riproduzzjonijiet tax-xogħol; L-Irlanda hija bejn wieħed u ieħor tal-istess idea iżda tiffavorixxi metodu li jittratta l-kwistjonijiet każ b’każ. Għal kuntrarju ta’ dan, VG Wort, il-Ġermanja, il-Polonja u l-Kummissjoni jidhrilhom li huwa biss l-użu proprju ta’ dawn il-miżuri li għandu jkollu dak l-effett. Min-naħa l-oħra, Spanja u l-Finlandja jidhrilhom li d-Direttiva ma hijiex suffiċjentement espliċita u li l-kwistjoni għandha tiġi deċiża mill-Istati Membri. (Madankollu, jidher li l-partijiet kollha jaqblu li meta l-miżuri teknoloġiċi effettivi jiġu fil-fatt implementati ma jkun hemm ebda intitolament għall-kumpens ġust).

99. Is-sottomissjonijiet li jiffavorixxu l-ewwel fehma jibbażaw ruħhom b’mod sinifikanti fuq il-premessi 35 u 39 fil-preambolu tad-Direttiva, li jirreferu għall-bżonn li jittieħed kont ta’, rispettivament, il-“grad ta’ użu ta’ miżuri ta’ protezzjoni teknoloġika” u l-iżviluppi teknoloġiċi “meta miżuri ta’ protezzjoni teknoloġika effettiva jkunu disponibbli”. Qiegħed jiġi enfasizzat ukoll li d-detenturi tad-drittijiet, li kieku dawn jistgħu jitolbu l-kumpens sempliċement abbażi tal-fatt li ma jkunux għażlu li jistabbilixxu dawn il-miżuri, ma jkollhomx inċentiva jipproteġu d-drittijiet tal-proprjetà intelletwali tagħhom jew inkella jeżerċitawhom skont l-għan prinċipali tad-Direttiva, iżda jiddependu biss fuq ħlas ġenerali li possibbilment ma jkunx relatat mad-domanda attwali għall-materjal tagħhom. Bosta mill-partijiet jirreferu għal abbozz ta’ dokument ta’ ħidma tal-persunal tal-Kummissjoni (56) li jidher li jiffavorixxi din il-fehma. Dawn jenfasizzaw ukoll dak li ppreċiżat il-Qorti tal-Ġustizzja f’ Padawan (57) li l-kumpens ġust għandu jitqies li hu maħsub biex jagħmel tajjeb għall-ħsara soffruta mill-awtur u li għandu jiġi kkalkolat abbażi ta’ dan; meta detentur tad-drittijiet ikun għamel kopja diġitali ta’ xogħlu disponibbli, u ma jkunx ħa l-passi sabiex, permezz ta’ miżuri teknoloġiċi, jipproteġi dan ix-xogħol milli jiġi kkupjat, ma jistax wieħed jgħid li dan ikun sofra l-ħsara jekk xogħlu jiġi kkupjat.

100. Hemm dawk li jiffavorixxu l-fehma opposta b’mod partikolari f’dak li jirrigwarda l-kliem “jiġu jew ma jiġux applikati (58) ” fl-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva, u r-referenza fl-Artikolu 6(3) għal miżuri teknoloġiċi “effettivi”, li t-tnejn li huma jidhru li jeskludu li jittieħed kont tas-sempliċi possibbiltà tal-applikazzjoni ta’ miżuri tekniċi.

101. Jiena nista’ napprezza l-attrazzjoni ta’ sistema li permezz tagħha detentur tad-drittijiet li jippermetti l-aċċess għall-pubbliku ta’ xogħlu, iżda li ma jimplementax il-mezzi disponibbli biex jikkontrolla l-ikkupjar skont id-dritt ta’ riproduzzjoni tiegħu, li huwa d-dritt ewlieni skont l-intenzjoni ta’ din id-Direttiva, għandu jitlef l-intitolament tiegħu għall-kumpens ġust, li hu dritt sekondarju, meta jsir l-ikkupjar privat. Madankollu ma huwiex il-kompitu tal-Qorti tal-Ġustizzja li tiddeċiedi favur jew kontra din is-sistema, iżda li tinterpreta d-Direttiva skont kif din ġiet ippromulgata.

102. Il-kliem tal-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva ma jagħmel ebda referenza għal xi kriterju ta’ disponibbiltà jew ta’ nuqqas ta’ disponibbiltà ta’ miżuri teknoloġiċi: din id-dispożizzjoni tirreferi b’mod espliċitu u esklużiv għall-applikazzjoni jew nuqqas ta’ applikazzjoni tagħhom (jew għal jekk dawn ikunux ġew applikati jew le). U jekk il-kunsiderazzjoni tal-applikazzjoni ta’ dawn il-miżuri lil materjal suġġett għad-drittijiet tal-awtur ikollha effett partikolari f’dak li jirrigwarda l-intitolament għall-kumpens ġust tad-detentur tad-drittijiet, allura l-kunsiderazzjoni tan-nuqqas ta’ applikazzjoni tagħhom (tkun xi tkun ir-raġuni) ma jistax ikollha l-istess effett jekk il-klawżola finali fl-Artikolu 5(2)(b) għandha tagħmel xi ftit tas-sens.

103. Huwa veru li hemm ċerti indikazzjonijiet fil-preambolu li jistgħu jiffavorixxu fehma differenti. Madankollu, ma nistax ninterpreta l-espressjoni “grad ta’ użu” fil-premessa 35, fis-sens ta’ kwalunkwe konsegwenza, meta l-miżuri jkunu disponibbli iżda mhux applikati. Il-premessa 39 ma ssemmix id-disponibbiltà. Din tgħid: “Meta japplikaw l-eċċezzjoni jew limitazzjoni dwar ikkupjar privat, l-Istati Membri għandhom jagħtu kunsiderazzjoni xierqa lil żviluppi teknoloġiċi u ekonomiċi, b’mod partikolari dwar ikkupjar diġitali privat u skemi ta’ rimunerazzjoni, meta miżuri ta’ protezzjoni teknoloġika effettiva jkunu disponibbli”. Madankollu, jidhirli li dan xorta jibqa’ ’il bogħod mill-asserzjoni li l-kumpens ġust għandu jiġi eskluż meta l-miżuri jkunu disponibbli iżda mhux użati. Lanqas ma nista’ nsib xi indikazzjoni xi mkien ieħor fid-direttiva jew fit- travaux préparatoires li kien intiż dan ir-riżultat. Fl-aħħar nett, ma naħsibx li wieħed jista’ jogħqod fuq dokument ta’ ħidma tal-persunal tal-Kummissjoni, li jidher li qatt ma żviluppa iżjed mill-istadju tal-abbozz, u li hu ċar li ma jirrappreżentax il-fehmiet tal-Kummissjoni kif ippreżentati lill-Qorti tal-Ġustizzja.

104. Lanqas ma jien konvint, madankollu, li d-Direttiva teżiġi li l-kumpens ġust jiġi previst fid-dritt tal-Istati Membri kollha fejn id-detenturi tad-drittijiet ikunu naqsu milli jipprevjenu jew jirrestrinġu l-ikkupjar mhux awtorizzat bil-mezzi disponibbli għalihom. Il-kliem “kumpens ġust li jikkunsidra li [...] ma jiġux applikati miżuri teknoloġiċi” jista’ ukoll jinkludi l-possibbiltà li n-nuqqas ta’ applikazzjoni tal-miżuri disponibbli mhux bilfors iwassal għall-kumpens ġust. Il-kliem tal-premessa 39 fil-preambolu huwa bl-istess mod, jew anki iżjed, kapaċi jinkludi din il-possibbiltà. Barra dan, jien ninnota li l-premessa 39 ma tagħmilx (bħal ma tagħmel il-premessa 35 pereżempju) dikjarazzjoni ġenerali dwar il-kontenut tad-Direttiva, iżda pjuttost, tgħid li “l-Istati Membri għandhom jagħtu kunsiderazzjoni xierqa [...].”. Dan il-kliem huwa tipiku ta’ dawk il-premessi fil-preambolu li jirreferu għal ċertu livell ta’ libertà fir-rigward tal-Istati Membri (59) . Minħabba li d-domanda hawn hija essenzjalment waħda li tirrigwarda politika, u politika li ma hijiex stabbilita b’mod ċar fid-Direttiva, jien jidhirli li l-interpretazzjoni korretta għandha tkun li l-Artikolu 5(2)(b) jippermetti lill-Istati Membri jagħżlu jekk u sa liema punt għandu jiġi pprovdut il-kumpens ġust fil-każijiet fejn il-miżuri teknoloġiċi jkunu disponibbli lid-detenturi tad-drittijiet iżda meta dawn ma japplikawhomx.

Il-ħames domanda: kumpens ġust fil-każ ta’ awtorizzazzjoni għall-ikkupjar

105. Meta Stat Membru jkun implementa xi eċċezzjoni jew limitazzjoni fir-rigward tad-dritt ta’ riproduzzjoni, li jinvolvi l-intitolament (kemm jekk obbligatorju kif ukoll jekk volontarju) għall-kumpens ġust, dan l-intitolament japplika meta id-detenturi tad-drittijiet ikunu awtorizzaw, b’mod espress jew impliċitu, ir-riproduzzjoni tax-xogħlijiet tagħhom?

106. Għal darba oħra, din id-domanda hija rilevanti sabiex ikun jista’ jiġi kkalkolat il-ħlas b’referenza għall-identifikazzjoni ta’ dawk li jkunu intitolati jirċievu l-kumpens ġust. Din ukoll tqajjem kwistjoni ta’ prinċipju li jikkonċerna r-relazzjoni bejn, min-naħa l-waħda, id-dritt bażiku li wieħed jawtorizza jew jipprojbixxi r-riproduzzjoni, bid-dritt konkomitanti li jiġi nnegozjat id-dritt għar-remunerazzjoni fir-rigward tal-ikkupjar jew li jintalab il-kumpens fir-rigward ta’ ksur, u, min-naħa l-oħra, l-eċċezzjonijiet li jista’ jsir provvediment għalihom fi dritt nazzjonali, bl-intitolament konkomitanti tagħhom għall-kumpens ġust.

107. Il-Bundesgerichtshof tippreċiża li s-sentenza f’ Padawa n (60) tenfasizza l-konnessjoni bejn il-kumpens u l-ħsara kkaġunata lid-detenturi tad-drittijiet meta jiġu kkupjati x-xogħlijiet tagħhom, iżda tgħid ukoll li ma tista’ tiġi kkaġunata ebda ħsara lil detentur tad-drittijiet meta xogħlu jiġi kkupjat bl-awtorizzazzjoni tiegħu. Madankollu, hi predisposta għall-fehma li eċċezzjoni jew limitazzjoni għad-dritt tar-riproduzzjoni skont l-Artikolu 5(2) jew (3) tad-Direttiva ċċaħħad lid-detenur tad-drittijiet mid-dritt tiegħu li jawtorizza jew jipprojbixxi r-riproduzzjoni skont l-Artikolu 2, u li għalhekk kull awtorizzazzjoni ma jkollha ebda effett skont l-intenzjoni tad- Direttiva.

108. VG Wort, il-Ġermanja u l-Polonja essenzjalment jaqblu mal-fehma provviżorja tal-Bundesgerichtshof; il-Kummissjoni tadotta raġunar simili iżda li jagħmel distinzjonijiet iżjed fini; filwaqt li l-fornituri u l-kumplament tal-Istati Membri li ssottomettew l-osservazzjonijiet tagħhom essenzjalment iqisu li kull detentur tad-drittijiet li fl-eżerċitar tad-dritt tiegħu ggarantit mill-Artikolu 2 tad-Direttiva jawtorizza l-ikkupjar tax-xogħlijiet tiegħu (kemm jekk b’mod espliċitu jew impliċitu, u jekk ikunx irid jiġi kkunsidrat jew le), jitlef kull intitolament għall-kumpens ġust li altrimenti seta’ kien dovut lilu bis-saħħa ta’ eċċezzjoni jew ta’ limitazzjoni fuq id-dritt tiegħu stabbilita fil-liġi skont l-Artikolu 5(2) jew (3).

109. Din il-kwistjoni ta’ prinċipju tista’ tiġi espressa b’mod sempliċi. Jekk detentur tad-drittijiet irid jeżerċita d-dritt tiegħu li jawtorizza jew jipprojbixxi r-riproduzzjoni f’ċirkustanzi koperti b’eċċezzjoni fid-dritt nazzjonali għal dak id-dritt, liema waħda minn dawn it-tnejn tieħu preċedenza: id-dritt tar-riproduzzjoni jew l-eċċezzjoni?

110. Anki r-risposta tidher pjuttost sempliċi, għall-inqas fil-prinċipju. Meta persuna tgawdi dritt mogħti lilha mil-liġi, iżda dak id-dritt ikun suġġett għal xi eċezzjonijiet jew limitazzjonijiet li jkunu wkoll stabbiliti f’dik il-liġi, dan id-dritt ma jistax jiġi eżerċitat meta u sal-punt li fih japplikaw l-eċċezzjonijiet u l-limitazzjonijiet. L-effetti legali tal-eżerċitar ta’ dak id-dritt ma jistgħux ikunu iżjed minn dawk previsti fir-regoli li jirregolaw dawk l-eċċezzjonjiet u l-limitazzjonijiet. Din hija eżattament is-sitwazzjoni li teżisti fir-rigward tad-dritt ta’ riproduzzjoni li jridu jipprovdu għalih l-Istati Membri skont l-Artikolu 2 tad-Direttiva, u l-eċċezzjonijiet jew il-limitazzjonijiet li huma jistgħu jipprovdu għalihom skont l-Artikolu 5(2) u (3), meta dawn jagħżlu li jagħmlu provvediment għall-eċċezzjonijiet u l-limitazzjonijiet.

111. Pereżempju, jekk Stat Membru jistabbilixxi eċċezzjoni sempliċi fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni, mingħajr ebda provvediment għall-kumpens ġust, u fejn il-fotokopji jsiru fl-iskejjel u użati għal skopijiet ta’ tagħlim (kif inhu intitolat jagħmel skont l-Artikolu 5(2)(ċ) tad-Direttiva), id-detenturi tad-drittijiet ma jkollhom ebda opportunità li jinfluwenzaw il-kwistjoni. Ma jkunux jistgħu jipprojbixxu l-fotokopjar, u kull awtorizzazzjoni li huma jkunu jixtiequ jagħtu tkun kemm superfluwa kif ukoll bla effett ġuridiku. Din is-sitwazzjoni xorta ma tistax tinbidel jekk, minflok, l-Istat Membru jagħżel li jipprovdi għall-istess eċċezzjoni fil-leġiżlazzjoni iżda bl-intitolament għall-kumpens ġust. L-unika differenza tkun li d-detenturi tad-drittijiet jkunu intitolati għal dak il-kumpens taħt kwalunkwe kundizzjonijiet previsti fid-dritt nazzjonali. U lanqas ma tista’ s-sitwazzjoni tinbidel f’każijiet fejn (bħalma huma dawk imsemmija fl-Artikolu 5(2)(a) u (b)) l-Istat Membru ma jkollu ebda għażla ħlief li jagħmel provvediment għall-kumpens ġust.

112. Biex wieħed ipoġġiha mod ieħor, jekk Stat Membru jagħmel provvediment, skont l-Artikolu 5(2) jew (3) tad-Direttiva, għal eċċezzjoni fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni previst fl-Artikolu 2, id-detenturi tad-drittijiet ma jistgħux, fil-prinċipju, sempliċement jerġgħu jasserixxu dak id-dritt u jinjoraw l-eċċezzjoni.

113. Jien jidhirli li din għandha tkun il-pożizzjoni bażika u tal-anqas il-punt ta’ tluq sabiex wieħed ikun jista’ jagħti risposta għall-ħames domanda. Madankollu jista’ jkun xieraq illi wieħed jikkwalifika dik il-pożizzjoni fid-dawl ta’ wieħed jew iżjed mill-argumenti l-oħra mressqa.

114. L-ewwel nett, Fujitsu u Hewlett Packard jikkontendu li l-interpretazzjoni tal-Bundesgerichtshof ittellef id-dritt ta’ proprjetà ggarantita mill-Artikolu 17 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali (61), minħabba li tipprevjeni lid-detenturi tad-drittijiet milli jagħtu l-liċenzji bla ħlas sabiex jiġu kkupjati x-xogħlijiet tagħhom. Madankollu, filwaqt li din tassew ittellef dak id-dritt, fil-fehma tiegħi din l-interferenza hija permessa b’mod ċar fit-tieni sentenza tal-Artikolu 17(1) tal-Karta, minħabba li huwa “fl-interess pubbliku u fil-każijiet u skont il-kondizzjonijiet previsti mil-liġi” u li kumpens ġust jitħallas.

115. It-tieni nett, il-fornituri u ħafna mill-Istati Membri ressqu argumenti li jirrigwardaw ċerti preċiżazzjonijiet f’ Padawan . Fil-punt 39 ta’ dik is-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja ppreċiżat li l-iskop tal-kumpens ġust huwa li jikkumpensa lill-awturi għall-użu li jkun sar tax-xogħlijiet protetti tagħhom mingħajr l-awtorizzazzjoni tagħhom ; fil-punt 40, hija kkonfermat li l-kumpens ġust huwa relatat mal-ħsara li ssir lill-awtur meta x-xogħol tiegħu jiġi riprodott għall-użu privat mingħajr l-awtorizzazzjoni tiegħu ; u fil-punt 45, li persuna li tikkaġuna l-ħsara lid-detentur tad-dritt tar-riproduzzjoni hija dik li tirripproduċi xogħol protett mingħajr ma tkun kisbet l-awtorizzazzjoni minn qabel mingħand id-detentur tad-drittijiet . Konsegwentement, qed jiġi sostnut, ma jistax ikun dovut il-kumpens ġust meta l-awtorizzazzjoni tkun diġà intalbet u ngħatat, kemm jekk tingħata mingħajr ħlas kif ukoll jekk bil-ħlas. Għalhekk f’ebda każ bħal dan ma tista issir ħsara jew ma għandu d-detentur tad-drittijiet ikun intitolat għal xi kumpens (ieħor), li ma jista’ qatt ikun “ġust”.

116. Jien ma iniex konvinta li s-siltiet iċċitati għandhom neċessarjament jiġu interpretati eżattament bil-mod issuġġerit. Fil-punt 2 tal-parti operattiva tas-sentenza, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-kumpens ġust għandu jiġi kkalkolat abbażi tal-kriterju tal-ħsara kkaġunata lill-awturi ta’ xogħlijiet protetti bl-introduzzjoni tal-eċċezzjoni dwar l-ikkupjar għal skopijiet privati. Huwa għalhekk f’dak id-dawl li qed ninterpreta r-referenzi preċedenti għan-nuqqas ta’ awtorizzazzjoni. L-awtorizzazzjoni ma tistax tingħata, minħabba l-fatt li d-detentur tad-drittijiet tneħħielu d-dritt li jagħtiha jew jirrifjutaha, u huwa f’dan ir-rigward li l-kumpens ġust huwa dovut.

117. It-tielet nett, madankollu, u b’mod iżjed importanti, qed tinġibed l-attenzjoni għal diversi passaġġi fil-preambolu tad-Direttiva. Il-premessa 30 tistipula li: “Id-drittijiet imsemmija f’din id-Direttiva jistgħu jiġu trasferiti, assenjati jew regolati mill-għotja ta’ liċenzji kuntrattwali, mingħajr preġudizzju għal-leġislazzjoni nazzjonali rilevanti dwar id-drittijiet ta’ l-awtur u drittijiet relatati”. Fil-premessa 35, li titkellem dwar l-eċċezzjonijiet jew il-limitazzjonijiet, tinsab is-sentenza: “Fil-każi fejn id-detenturi tad-drittijiet ikunu diġà rċevew pagament f’xi forma jew oħra, per eżempju bħala parti minn ħlas ta’ liċenzja, l-ebda pagament speċifiku jew separat ma jkollu jitħallas”. Skont il-premessa 44, “l-eċċezzjonijiet u limitazzjonijiet ma jistgħux jiġu applikati b’mod li [...] jmorru kontra l-isfruttar normali tax-xogħol tiegħu jew ta’ suġġett ieħor”. Il-premessa 45 tistipula li: “L-eċċezzjonijiet u limitazzjonijiet imsemmija fl-Artikolu 5(2), (3) u (4) m’għandhomx [...] jimpedixxu t-tifsira ta’ relazzjonijiet kuntrattwali maħsuba biex jiżguraw kumpens ġust għad-detenturi tad-drittijiet sa fejn hu permess bil-liġi nazzjonali”. F’dak li jirrigwarda l-użu ta’ miżuri teknoloġiċi maħsuba biex jipprevjenu jew jirrestrinġu l-ikkupjar, il-premessa 51 tistipula: “L-Istati Membri għandhom jippromwovu miżuri volontarji meħuda minn ftehim detenturi tad-drittijiet, magħduda l-konklużjoni u l-implimentazzjoni ta’ ftehim bejn detenturi tad-drittijiet u partijiet oħra relatati, biex jiffaċilitaw li jilħqu l-għanijiet ta’ ċerti eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet li hemm provdut dwarhom fil-liġi nazzjonali skont din id-Direttiva”. U l-premessa 52 tkompli biex tistipula: “Meta jimplimentaw eċċezzjoni jew limitazzjoni għall-ikkupjar privat skont l-Artikolu 5(2)(b), l-Istati Membri għandhom bl-istess mod jippromwovu l-użu ta’ miżuri volontarji biex jiffaċilitaw li jiksbu l-għanijiet ta’ din l-eċċezzjoni jew limitazzjoni”.

118. Barra dan, l-Artikolu 5(5) tad-Direttiva jipprovdi li l-eċċezzjonijiet jew il-limitazzjonijiet previsti, b’mod partikolari, fl-Artikolu 5(2) u (3), għandhom jiġu applikati biss “f’ċerti każi speċjali li ma jmorrux kontra l-isfruttament normali tax-xogħol jew suġġett ieħor u ma jippreġudikawx b’mod bla raġuni l-interessi leġittimi tad-detentur tad-drittijiet (62) ”. U l-Artikolu 6(4), f’dak li jirrigwarda l-miżuri teknoloġiċi maħsuba sabiex jipprevjenu jew jirrestrinġu l-ikkupjar, u fil kuntest tal-eċċezzjonijiet jew l-limitazzjonijiet previsti fl-Artikolu 5(2)(a), (ċ), (d) jew (e), jew (3)(a), (b) jew (e), isemmi il-“miżuri volontarji meħuda mid-detenturi tad-drittijiet, magħduda ftehim bejn id-detenturi tad-drittijiet u partijiet oħra relatati”.

119. Fid-dawl ta’ dawk il-premessi u d-dispożizzjonijiet, jidher neċessarju illi wieħed jikkwalifika sa ċertu punt il-pożizzjoni bażika. Filwaqt li ma jidhirlix li l-premessa 30 kienet intiża sabiex tirreferi għall-eċċezzjonijiet u l-limitazzjonijiet previsti skont id-Direttiva, huwa ċar li l-leġiżlatura kellha l-intenzjoni li toħloq xi possibbiltà li l-arranġamenti kuntrattwali jikkoeżistu ma’ dawn l-eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet. Madankollu, il-limiti ta’ dik il-koeżistenza ma humiex iddefiniti b’mod ċar, jew għallinqas huma indikati b’mod wiesgħa. Għalhekk, fil-fehma tiegħi, l-Istati Membri għandha tingħatalhom ftit tal-libertà.

120. Għandu xorta waħda jkun hemm il-limiti fuq dik il-libertà, u jidhirli li, meta wieħed iqis b’mod partikolari l-prinċipju bażiku li jien identifikajt bħala punt ta’ tluq għall-evalwazzjoni, il-loġika tal-Kummissjoni hija korretta. Din il-loġika tikkonsisti essenzjalment f’dan li ġej. L-eċċezzjonijiet u l-limitazzjonijiet kollha stipulati għandhom jibqgħu dan biss. Meta jkunu japplikaw, u fi ħdan il-limiti tal-applikazzjoni tagħhom, id-detenturi tad-drittijiet ma jibqgħux legalment f’pożizzjoni li jawtorizzaw jew jipprojbixxu l-ikkupjar li jagħmel ħaddieħor, jew li jippretendu l-kumpens għall-ikkupjar mhux awtorizzat. Meta il-kumpens ġust ma jkunx neċessarju, jew meta ma jkunx hemm provvediment għalih, ma jibqa’ xejn iżjed x’jingħad. Iżda meta l-kumpens ġust jingħata (jew għax teżiġih id-Direttiva jew għax l-Istat Membru jkun għażel li jagħmel provvediment għalih), l-Istati Membri jkollhom il-possibbiltà li jipprovdu li d-detenturi tad-drittijiet ikunu jistgħu jew jirrinunċjaw kull pretensjoni għall-kumpens ġust, jew jagħmlu xogħlijiethom disponibbli sabiex ikunu jistgħu jiġu kkupjati suġġett għal arranġamenti kuntrattwali (bħal pereżempju żieda xierqa fil-prezz bażiku) li jippermettilhom jirċievu l-kumpens ġust fir-rigward tal-ikkupjar futur li jagħmlu dawk li jkunu akkwistaw ix-xogħlijiet tagħhom.

121. Huwa ċar li d-detenturi tad-drittijiet li jagħżlu waħda minn dawn il-possibbiltajiet ma jista’ jkollhom ebda pretensjoni għal xi ħlas minn fondi bħal ma huma dawk stabbiliti mill-ħlas inkwistjoni fil-kawżi prinċipali, u l-ħlas għandu jiġi kkalkolat b’tali mod li jipprovdi l-kumpens ġust biss lil dawk id-detenturi tad-drittijiet li ma jkunux għamlu din l-għażla. Għandu jkun ukoll il-każ li jkunu xi jkunu l-arranġamenti kuntrattwali miftiehma bejn id-detenturi tad-drittijiet u dawk li jakkwistaw ix-xogħlijiet tagħhom, ma għandhom la jnaqqsu mid-drittijiet li dawn tal-aħħar jiksbu minn xi eċċezzjoni jew limitazzjoni applikabbli, u lanqas ma jinvolvu xi ħlasijiet li jeċċedu l-“kumpens ġust” fi ħdan it-tifsira tad-Direttiva.

L-ewwel domanda: ir-rilevanza tad-Direttiva ratione temporis

122. Għad irid jiġi kkunsidrat sa liema punt għandu jittieħed kont tal-interpretazzjoni tad-Direttiva fir-rigward tal-perijodu rilevanti għat-tilwimiet fil-kawżi ewlenin.

123. Skont il-fajls tal-każ, dawn il-kawżi jirrigwardaw apparat mibjugħ bejn l-1 ta’ Jannar 2001 u l-31 ta’ Diċembru 2007.

124. Id-Direttiva ma ġietx ippubblikata, u ma daħlitx fis-seħħ qabel t-22 ta’ Ġunju 2001. Għalhekk ma għandha l-ebda rilevanza fir-rigward tal-interpretazzjoni tad-dritt nazzjonali f’dak li jikkonċerna ġrajjiet li seħħew qabel dik id-data.

125. L-Istati Membri kienu obbligati jdaħħlu fis-seħħ dawn il-liġijiet, regolamenti u dispożizzjonijiet amministrattivi meħtieġa sabiex ikunu konformi mad-Direttiva qabel it-22 ta’ Diċembru 2002. Madankollu jidher li l-Ġermanja ma kkompletatx dan il-proċess qabel it-13 ta’ Settembru 2003 (63) .

126. Xorta waħda, meta japplikaw id-dritt intern, il-qrati nazzjonali huma marbuta li jinterpretawh, sa fejn huwa possibbli, fid-dawl tat-test u tal-għan tad-direttiva inkwistjoni sabiex jintlaħaq ir-riżultat previst mid-direttiva u, b’hekk, ikunu konformi mat-tielet paragrafu tal-Artikolu 288 TFUE (64) . Iżda dak l-obbligu japplika biss ladarba l-perijodu li fih trid tiġi ttrasposta d-direttiva jkun skada (65) . Sa dak iż-żmien, u mid-data tad-dħul fis-seħħ, l-uniku rekwiżit huwa li l-qrati nazzjonali għandhom kemm jista’ jkun iżommu lura kemm jista’ jkun milli jagħtu xi interpretazzjoni li tista’ serjament tikkomprometti, wara li jkun skada t-terminu għat-traspożizzjoni, il-ksib tal-għan mixtieq mid-direttiva (66) . Barra dan, għandhom jiġu kkunsidrati li jaqgħu fil kamp ta’ applikazzjoni ta’ direttiva, mhux biss dawk id-dispożizzjonijiet nazzjonali speċifikament intiżi li jittrasponu direttiva, iżda anki — mid-data tad-dħul fis-seħħ tad-direttiva — id-dispożizzjonijiet nazzjonali diġà eżistenti li kapaċi jiżguraw li d-dritt nazzjonali jkun konsistenti miegħu (67) .

127. Konsegwentement, kull dispożizzjoni rilevanti tad-dritt nazzjonali għandha tiġi interpretata b’mod konformi mad-Direttiva fir-rigward tal-perijodi kollha ta’ wara t-22 ta’ Diċembru 2002. F’dak li jirrigwarda l-perijodu mit-22 ta’ Ġunju 2001 sat-22 ta’ Diċembru 2002, ma hemmx għalfejn tiġi interpretata b’dak il-mod, sakemm l-interpretazzjoni tagħha ma tkunx qiegħda serjament tikkomprometti l-kisba sussegwenti tal-għan mixtieq — għalkemm ma hemm ebda prinċipju jew dispożizzjoni tad-dritt tal-UE li jipprekludi qorti nazzjonali milli tinterpreta d-dritt nazzjonali tagħha b’mod konformi ma’ direttiva qabel ma jkun skada ż-żmien li fih trid tiġi trasposta.

128. Dan ifisser, inter alia , li fejn Stat Membru jkun għamel provvediment għal eċċezzjoni jew limitazzjoni għad-dritt tar-riproduzzjoni skont l-Artikolu 5(2)(a) u/jew (b) tad-Direttiva, dan ikun meħtieġ jiżgura li d-detenturi tad-drittijiet jingħataw kumpens ġust fir-rigward ta’ ġrajjiet rilevanti li jkunu seħħew wara t-22 ta’ Diċembru 2002 iżda, fil-prinċipju, mhux neċessarjament fir-rigward ta’ dawk li jkunu seħħew qabel.

129. Madankollu, skont l-Artikolu 10(2), id-Direttiva tapplika bla ħsara għal xi atti konklużi u drittijiet miksuba qabel dik id-data. Din hija regola speċifika li tidher li tipprekludi l-interpretazzjoni tad-dritt nazzjonali b’mod konformi mad-Direttiva jekk din l-interpretazzjoni tkun taffettwa “att konklużi” qabel it-22 ta’ Diċembru 2002.

130. Ma huwiex mal-ewwel ċar xi tfisser “atti konklużi” fil-kuntest ta’ kumpens ġust miksub permezz ta’ ħlas impost fuq il-bejgħ ta’ apparat intiż biex jagħmel ir-riproduzzjonijiet pjuttost milli fuq il-bejgħ tar-riproduzzjonijiet innifishom. Il-biċċa l-kbira tal-apparat mibjugħ bejn it-22 ta’ Ġunju 2001 u t-22 ta’ Diċembru 2002 kien kapaċi, u użat biex jagħmel, ir-riproduzzjonijiet wara din id-data tal-aħħar (68) .

131. Waqt is-seduta, il-Kummissjoni rreferiet lill-Qorti tal-Ġustizzja għall-istorja leġiżlattiva tad-Direttiva.

132. Kemm fil-proposta oriġinali kif ukoll f’dik emendata (u filwaqt li la l-Kumitat Ekonomiku u Soċjali u lanqas il-Parlament ma kkummentaw fuq id-dispożizzjonijiet inkwistjoni), l-Artikolu 9(2) sa (4) stipula:

“2. Din id-Direttiva għandha tapplika fir-rigward ta’ kull att ta’ sfruttar li jkun sar qabel il-[limitu taż-żmien li fih għandha tiġi trasposta din id-Direttiva].

3. Din id-Direttiva ma għandhiex taffettwa dawk il-kuntratti konklużi jew dawk id-drittijiet akkwistati qabel id-data tad-dħul fis-seħħ tagħha.

4. Minkejja l-paragrafu 3, dawk il-kuntratti li jirrigwardaw l-isfruttar ta’ xogħlijiet u kwistjonijiet oħra li jkunu fis-seħħ fil- [limitu taż-żmien li fih għandha ssir it-traspożizzjoni] għandhom ikunu suġġetti għal din id-Direttiva sa ħames snin wara li din tkun daħlet fis-seħħ ladarba dawn ma jkunux diġà skadew qabel din id-data”. [Traduzzjoni mhux uffiċjali]

133. Fil-memorandum ta’ spjegazzjoni tal-proposta oriġinali ġie ddikjarat li:

“2. Il-Paragrafu 2 jirrifletti prinċipju ġenerali li jiżgura li din id-direttiva ma jkollha ebda effett retroattiv, u li ma tapplikax fir-rigward ta’ atti ta’ sfruttar ta’ xogħlijiet u ta’ materjal ieħor protett li jkunu saru qabel id-data li fiha l-imsemmija direttiva għandha tiġi trasposta mill-Istati Membri [...]

3. Il-paragrafi 3 u 4 jistabbilixxu prinċipju ġenerali ieħor li skontu l-kuntratti li jkunu ġew konklużi u d-drittijiet li jkunu nkisbu qabel l-adozzjoni tad-Direttiva li setgħu kienu jafu bihom il-partijiet, ma jiġux affettwati minn dawn tal-aħħar, u b’hekk il-”kuntratti l-antiki” jiġu esklużi mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva. [...]” [Traduzzjoni mhux uffiċjali]

134. It-formulazzjoni finalment adottata rrifflettiet il-pożizzjoni komuni tal-Kunsill tat-28 ta’ Settembru 2000, li fiha stqarret: “Fl-Artikolu 10, il-Kunsill ipprefera jinkorpora parti mill-paragrafu 3 tal-Artikolu 9 tal-proposta emendata tal-Kummissjoni fil-paragrafu 2, u li tħassar il-kumplament tal-paragrafu 3, kif ukoll il-paragrafu 4 kollu kemm hu, minħabba li nħass li kien ikun aħjar li l-kwistjonijiet relatati mal-interpretazzjoni tal-kuntratti jitħallew f’idejn id-dritt nazzjonali (69) ”. [Traduzzjoni mhux uffiċjali]

135. Għalhekk jidher ċar li l-intenzjoni tal-leġiżlatura fl-Artikolu 10(2) kien li d-Direttiva ma għandhiex taffettwa, fil-kuntest preżenti, atti ta’ sfruttar ta’ xi riproduzzjoni magħmula qabel it-22 ta’ Diċembru 2002.

136. Barra dan huwa importanti li wieħed jieħu kont tal-fatt li l-Ġermanja tiżgura li jsir dan il-kumpens permezz ta’ ħlas fuq il-bejgħ ta’ apparat li kapaċi jibqa’ jintuża biex isiru r-riproduzzjonijiet għal bosta snin, li ħadmet din is-sistema saħansitra qabel ma daħlet fis-seħħ id-Direttiva, u l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja li tipprekludi li ssir interpretazzjoni waqt il-perijodu għat-traspożizzjoni, li tista’, wara li jkun skada l-perijodu għat-traspożizzjoni, tikkomprometti b’mod serju l-ksib tal-għan mixtieq. Għalhekk jidhirli li l-iżjed interpretazzjoni loġika hija li, mid-data tad-dħul fis-seħħ tagħha fit-22 ta’ Ġunju 2001, id-Direttiva għandha tiġi kkunsidrata, meta tkun qed tiġi interpretata l-leġiżlazzjoni nazzjonali dwar il-kumpens ġust, b’tali mod li jiġi żgurat li l-għan tal-għoti ta’ dan il-kumpens fir-rigward ta’ atti ta’ riproduzzjoni li jseħħu fi jew wara t-22 ta’ Diċembru 2002 ma jiġix serjament kompromess minħabba l-mod li bih xi ħlas intiż li ji pprovdi l-kumpens ġust jiġi impost fuq bejgħ ta’ apparat qabel id-data tal-aħħar; madankollu d-Direttiva ma tirrigwardax atti ta’ riproduzzjoni li jkunu saru qabel it-22 ta’ Diċembru 2002.

Konklużjoni

137. Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, jiena tal-fehma li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi għad-domandi magħmula mill- Bundesgerichtshof kif ġej:

– Fl-Artikolu 5(2)(a) tad-Direttiva 2001/29/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-22 ta’ Mejju 2001 dwar l-armonizzazzjoni ta’ ċerti aspetti ta’ drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati fis-soċjetà tal-informazzjoni, il-kliem “riproduzzjonijiet fuq il-karta jew mezz ieħor simili, effettwat mill-użu ta’ kull xorta ta’ teknika fotografika jew b’xi proċess ieħor li jkollu l-istess effetti” għandu jiġi interpretat fis-sens li jirreferi biss għal riproduzzjonijiet ta’ oriġinali analoġiċi, li minnhom tinqabad immaġni permezz ta’ mezzi ottiċi. Dawn jinkludu r-riproduzzjoni permezz ta’ proċessi li jinvolvu, bħala stadju intermedju, il-ħżin ta’ immaġni diġitali fuq kompjuter jew fuq mezz li jaħżen id-data, sakemm dan il-proċess fl-intier tiegħu jitwettaq minn persuna unika u/jew bħala proċess uniku.

– Meta, skont l-Artikolu 5(2) jew (3) tad-Direttiva 2001/29, Stat Membru jkun għamel provvediment għal eċċezzjoni jew limitazzjoni fir-rigward tad-dritt ta’ riproduzzjoni previst fl-Artikolu 2 tal-istess Direttiva, u meta l-kumpens ġust fir-rigward tal-ikkupjar analoġiku suġġett għal dik l-eċċezzjoni jew il-limitazzjoni jkun sar provvediment għalih permezz ta’ ħlas fuq it-tagħmir kapaċi jipproduċi dawn il-kopji, qorti nazzjonali li tixtieq taċċerta jekk dan il-ħlas huwiex kompatibbli mal-prinċipju ta’ trattament ugwali f’każijiet fejn il-kopji jsiru permezz ta’ sensiela ta’ apparati mqabbda flimkien, għandha teżamina kif jiġi kkalkolat il-ħlas fir-rigward tal-fotokopjaturi u sa fejn dan il-kalkolu jista’ jiġi applikat għal sensiela ta’ apparati. Għandha tqis jekk l-impożizzjoni tal-ħlas fir-rigward ta’ din is-sensiela ta’ apparati, jew ta’ apparati individwali fi ħdan l-istess sensiela, tipprovdix bilanċ ġust ta’ drittijiet u interessi bejn id-detenturi tad-drittijiet u l-utenti. Għandha b’mod partikolari tivverifika li ma hemm ebda diskriminazzjoni mhux ġustifikata, mhux biss bejn l-importaturi u d-distributuri tal-apparat (inkluż apparat ieħor b’funzjonijiet simili), iżda anki bejn ix-xerrejja ta’ diversi tipi ta’ apparat, li fl-aħħar mill-aħħar iġorru l-piż tal-ħlas.

– L-Artikolu 5(2)(b) tad-Direttiva 2001/29 jippermetti lill-Istati Membri li jagħżlu jekk għandux jingħata l-kumpens ġust u sa liema punt, meta jkunu disponibbli għad-detenturi tad-drittijiet miżuri teknoloġiċi, iżda meta dawn ma jiġux applikati minnhom.

– Meta, skont l-Artikolu 5(2) jew (3) tad-Direttiva 2001/29, Stat Membru jkun għamel provvediment għal eċċezzjoni jew limitazzjoni fir-rigward tad-dritt tar-riproduzzjoni previst fl-Artikolu 2 tal-istess direttiva, ma jibqax possibbli għad-detenturi tad-drittijiet ikkonċernati li jeżerċitaw xi kontroll fuq l-ikkupjar ta’ xogħlijiethom billi jagħtu jew jirrifjutaw l-awtorizzazzjoni. Meta jkunu qed jipprovdu għall-kumpens ġust f’dawn iċ-ċirkustanzi, l-Istati Membri jistgħu xorta waħda jippermettu lid-detenturi tad-drittijiet jew li jirrinunċjaw kull pretensjoni għall-kumpens ġust, jew li jagħmlu xogħlijiethom disponibbli suġġett għal arranġamenti kuntrattwali li jippermettulhom jirċievu kumpens ġust fir-rigward tal-ikkupjar futur. F’kull wieħed miż-żewġ każijiet tal-aħħar, l-intitolament għall-kumpens ġust li jkollu d-detentur tad-drittijiet għandu jiġi meqjus li ġie eżawrit, u ma għandux jiġi kkunsidrat meta jkun qed jiġi kkalkolat l-iffinanzjar ta’ xi skema ġenerali ta’ kumpens ġust.

– Meta jkun qed jiġi interpretat id-dritt nazzjonali dwar il-kumpens ġust, id-Direttiva 2001/29 għandha titqies mid-data tad-dħul fis-seħħ tagħha fit-22 ta’ Ġunju 2001, b’tali mod li tiżgura li l-iskop li jiġi pprovdut il-kumpens ġust fir-rigward ta’ atti ta’ riproduzzjoni li jseħħu mit-22 ta’ Diċembru ’il quddiem ma jiġix kompromess b’mod serju mill-mod li fih xi ħlas intiż biex jipprovdi l-kumpens ġust jiġi impost fuq bejgħ ta’ tagħmir qabel it-22 ta’ Diċembru 2002. Madankollu d-Direttiva ma tirrigwardax atti ta’ riproduzzjoni li jkunu seħħew qabel it-22 ta’ Diċembru 2002.

(1) .

(2) – Id-Direttiva 2001/29/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-22 ta’ Mejju 2001 dwar l-armonizzazzjoni ta’ ċerti aspetti ta’ drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati fis-soċjetà tal-informazzjoni (ĠU L 167, 22.06.2001, p. 10) (iktar ’il quddiem “id-Direttiva”).

(3) – F’dawn il-Konklużjonijiet, jien ser nuża l-kliem “kopja/kupjar” u “riproduzzjoni” b’mod li jistgħu jiġu skambjati.

(4)  – L-Artikolu 5(2) jirrigwarda eċċezzjonijiet u limitazzjonijiet biss fir-rigward tad-drittijiet tar-riproduzzjoni skont l-Artikolu 2. L-Artikolu 5(3) jikkonċerna anki eċċezzjonijiet u limitazzjonijiet f’dak li jirrigwarda d-dritt ta’ komunikazzjoni jew disponibbiltà tax-xogħol skont l-Artikolu 3, li ma huwiex speċifikament inkwistjoni fil-kawżi prinċipali. Ħlief fil-każ tal-Artikolu 5(2)(a), il-limitazzjonijiet jew l-eċċezzjonijiet kollha permissibbli skont l-Artikolu 5(2) jew (3) (b’kollox hemm 20 waħda) huma ddefiniti skont l-għan li għalih issir ir-riproduzzjoni; f’bosta każijiet, l-identità tal-persuna li tkun qed tagħmilhom tikkostiwixxi kriterju (pereżempju, persuni naturali, libreriji pubbliċi, stabbilimenti edukattivi jew mużewijiet, organizzazzjonijiet tax-xandir jew il-midja); ħlief fl-Artikolu 5(2)(a) f’żewġ każijiet biss issir referenza għal xi kriterji tekniċi ( recordings temporanji fl-Artikolu 5(2)(d) u l-kommunikazzjoni permezz ta’ terminals speċjalizzati imqabbda b’mod permanenti fl-Artikolu 5(3)(n)).

(5)  – L-Artikolu 5(2)(e) jirrigwarda “riproduzzjonijiet ta’ xandiriet magħmula minn istituzzjonijiet soċjali immirati għal skopijiet mhux kummerċjali, bħal sptarijiet jew ħabsijiet”.

(6)  – L-Artikolu 5(1), li ma huwiex inkwistjoni hawnhekk, jeżiġi eżenzjoni mid-dritt ta’ riproduzzjoni fir-rigward ta’ ċerti riproduzzjonijiet temporanji li jiffurmaw parti integrali u essenzjali ta’ proċess teknoloġiku u li ma għandhom ebda sinifikat ekonomiku indipendenti. Madankollu ma hu qed jiġi previst ebda kumpens f’dawn il-każijiet.

(7) – Il-Konvenzjoni ta’ Berna għall-Protezzjoni ta’ Xogħlijiet Letterarji u Artisitiċi (1886), konkluża f’Pariġi (1896), riveduta f’Berlin (1908), ikkompletata f’Berna (1914), reveduta f’Ruma (1928), fi Brussel (1948), fi Stokkolma (1967) u f’Pariġi (1971), u emendata fl-1979 (Unjoni ta’ Berna). L-Istati Membri kollha huma partijiet kontraenti tal-Konvenzjoni ta’ Berna.

(8)  – Il-Ftehim dwar Aspetti ta’ Drittijiet ta’ Proprjetà Intellettwali li għandhom x’jaqsmu mal-Kummerċ, Anness 1Ċ tal-Ftehim li jwaqqaf l-Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ (WTO), iffirmat f’Marrakesch, fil-15 ta’ April 1994 u approvat bid-Deċiżjoni tal-Kunsill 94/800/KE, tat-22 ta’ Diċembru 1994, dwar il-konklużjoni f’isem il-Komunità Ewropea, fejn għandhom x’jaqsmu affarijiet fil-kompetenza tagħha, fuq il-ftehim milħuq fil-Laqgħa ta’ negozjati multilaterali fl-Urugwaj (1986-1994) (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 11, Vol. 21, p. 80).

(9) – It-Trattat tal-WIPO dwar id-Drittijiet tal-Awtur (WCT), Ginevra (1996) (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 11, Vol. 33, p. 210). Dan daħal fis-seħħ kemm fir-rigward tal-UE u l-Istati Membri kollha tagħha minħabba li kollha huma partijiet tal-WCT, fl-14 ta’ Marzu 2010 (ĠU L 32, p. 1).

(10) – Stati Uniti – Sezzjoni 110(5) tal- US Copyright Act , WT/DS160/R, tal-15 ta’ Ġunju 2000, punt 6.97 et seq .

(11) – Sentenza tal-21 ta’ Ottubru 2010, Padawan SL, (C-467/08, Ġabra p. I-10055), b’mod partikolari l-punti 38 sa 50; ara wkoll is-Sentenza tas-16 ta’ Ġunju 2011, Stichting de Thuiskopie (C-462/09, Ġabra p. I-5331, punti 18 sa 29).

(12) – CD-Rs, CD-RWs, DVD-Rs u apparat li jdoqq l-MP3. Għalkemm dawn it-tipi ta’ mezzi jistgħu jintużaw ukoll biex jaħżnu kopji diġitali ta’ test jew dokumenti grafiċi, huma iżjed użati sabiex jipproduċu l-awdjo jew materjal awdjoviżiv bħal ma huma l-mużika u l-films.

(13) – Ara l-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali Trstenjak, punt 32. Din il-pożizzjoni hi sostnuta mill-Kummissjoni, u fehma simili hi ffavorita minn Kyocera, fil-kawżi preżenti (ara l-punt 92 iktar ’l isfel). Madankollu, fis-sentenza Stichting de Thuiskopie (iċċitata fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 11), il-Qorti tal-Ġustizzja fil-fatt enfasizzat l-obbligu li wieħed jikseb riżultat partikolari (ara l-punti 34 u 39 ta’ dik is-sentenza).

(14) – Il-punti 40 u 45 tas-sentenza; ara wkoll il-punti 24 u 26 ta’ Stichting de Thuiskopie, iċċitati fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 11.

(15)  – Il-paragrafu 52 tas-sentenza.

(16)  – Il-paragrafi 46, 55 u 56 tas-Sentenza.

(17)  – Il-paragrafu 59 tas-Sentenza.

(18)  – Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Liġi dwar id-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati) tad-9 ta’ Settembru 1965, fil-verżjoni applikabbli qabel l-1 ta’ Jannar 2008 (iktar ’il quddiem il-“UrhG”). Skont il-Gvern Ġermaniż, l-UrhG sar kompletament konformi mad-Direttiva, b’seħħ mit-13 ta’ Settembru 2003, permezz tal-Gesetz zur Regelung des Urheberrechts in der Informationsgesellschaft (Liġi li tirregola id-drittijiet tal-awtur fis-soċjetà tal-informazzjoni). Safejn hu rilevanti għad-dispożizzjonijiet iċċitati mill-Bundesgerichtshof, jidher li din il-liġi emendat il-Paragrafu 53(1) sa (3) tal-UrhG.

(19)  – Ara l-punt 48 et seq iktar ’l isfel.

(20) – Il-frażi “angemessene Vergütung” tintuża fil-premessa 10 fil-preambolu tad-Direttiva, fejn bl-Ingliż din tissejjaħ “appropriate reward” u bil-Franċiż “rémunération appropriée”. Jidher li l-premessa 10 qed tirreferi għall-isfruttar normali tad-drittijiet tal-awtur, pjuttost milli għall-eċċezzjonijiet tal-Artikolu 5(2) u (3). Il-verżjoni Ġermaniża tal-frażi “kumpens ġust” (“compensation équitable”) fid-Direttiva hija “gerechte Ausgleich”. U biex l-affarijiet ikomplu jikkumplikaw ruħhom, “angemessene Vergütung” tintuża fil-verżjoni Ġermaniża tal-Artikolu 11bis(2) u 13(1) tal-Konvenzjoni ta’ Berna (iċċitati fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 7 iktar ’il fuq) fejn bl-Ingliż u bil-Franċiż rispettivament din tissejjaħ “equitable remuneration” u “rémunération équitable”; din il-frażi tintuża wkoll bħala ekwivalenti għal dawk il-frażijiet f’ċerti direttivi oħra tal-UE fil-qasam tal-proprjetà intelletwali.

(21)  – KYOCERA Document Solutions Deutschland GmbH, Epson Deutschland GmbH u Xerox GmbH (Kawża C-457/11) u Canon Deutschland GmbH (Kawża C-458/11) (flimkien imsejħa, ‘Kyocera’); Fujitsu Technology Solutions GmbH (‘Fujitsu’) (Kawża C-459/11); u Hewlett Packard GmbH (iktar ’il quddiem ‘Hewlett Packard’) (Kawża C-460/11).

(22) – Plotter hija tip ta’ printer ; ara l-punt 54 iktar ’l isfel.

(23)  – Il-ħames domandi msemmija fil-Kawżi C-457/11 u C-458/11 huma identiċi u jirrigwardaw il- printers imsemmija fit-tieni u fit-tielet domanda; l-istess domandi jissemmew fil-Kawża C-459/11, ħlief li t-tieni u t-tielet domanda jirrigwardaw kompjuters personali pjuttost milli printers ; fil-Kawża C-460/11, isiru biss l-ewwel tliet domandi, f’dak li jirrigwarda l- printers .

(24) – “angemessene Vergütung” ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 20 iktar ’il fuq.

(25) – Ara, pereżempju, Padawan u Stichting de Thuiskopie, ċċitati fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 11 iktar ’il fuq.

(26)  – Ara wkoll is-sentenza Padawan, punti 35 u 36.

(27) – Ara, pereżempju, il-premessi 5 sa 7, 39, 44 u 47 fil-preambolu.

(28) – Ara, pereżmpju, il-premessi 4 u 21 fil-preambolu.

(29)  – Ara f’dan is-sens, is-sentenza tad-29 ta’ April 2004, L-Italja vs Il-Kummissjoni (C-298/00 P, Ġabra p. I-4087), punt 97.

(30) – Tat-22 ta’ Diċembru 1998 (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 1, Vol. 3, p. 39).

(31) – Ara wkoll, f’dan is-sens, is-sentenzi magħquda tat-12 ta’ Lulju 2005, Alliance for Natural Health et (C-154/04 u C-155/04, Ġabra p. I-6451, punt 92), u s-sentenza tal-10 ta’ Jannar 2006, IATE u ELFAA, (C-344/04, Ġabra p. I-403, punt 76).

(32)  – Ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 20.

(33) – F’dan ir-rigward tista’ ssir referenza għall-Artikolu 17 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea, li tħares id-dritt, inter alia , tal-użu u tad-disponiment ta’ proprjetà legalment akkwistata, inkluża l-proprjetà intellettwali, u li tgħid li ħadd ma jista’ jiġi mċaħħad minn dan, “ħlief fl-interess pubbliku u fil-każi jiet u skont il-kondizzjonijiet previsti mil-liġi, bi ħlas ta’ kumpens xieraq fi żmien utli għal dak [mitluf]” ara ukoll l-Artikolu 1 tal-Ewwel Protokoll tal-Konvenzjoni Ewropea għall-Protezzjoni tad-Drittijiet tal-Bniedem.

(34) – Il-premessa 32 fil-preambolu tgħid illi l-lista hi eżawrjenti u li “jikkunsidra kif inhu xieraq it-tradizzjonijiet legali differenti fl-Istati Membri”; fi kliem ieħor jidher li hija fil-prattika kumpilazzjoni ta’ eċċezzjonijiet u limitazzjonijiet li diġà jeżistu f’diversi liġijiet nazzjonali, li hi karatteristika li tista’ tispjega għaliex jeżistu oqsma li jikkoinċidu (fil-proposta oriġinali tad-Direttiva tal-Kummissjoni kienu jinsabu biss tmien eċċezzjonijiet jew limitazzjonijiet possibbli; din il-lista mbagħad twalet u saret iżjed iddettaljata matul il-proċess leġiżlattiv).

(35) – Ara l-punti 15 sa 21 iktar ’il fuq.

(36) – Ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 20.

(37) – Ara l- International Survey on Private Copying Law & Practice , Stichting de Thuiskopie, 2012, p. 9.

(38) – Każ C-521/11 Amazon.com International Sales et. Jidher li fl-Awstrija 50 % tal-ammonti miġbura huma allokati għal skopijiet soċjali jew kulturali mil-liġi.

(39)  – Ara l-punti 13 u 14 iktar ’il fuq. Ninnota li f’dik is-sentenza, il-premessi tal-preambolu jissejħu, forsi bi żvista, “dispożizzjonijiet” tad-Direttiva.

(40)  – Id-deskrizzjoni li ssegwi ma hijiex maħsubha sabiex tkun awtoritattiva jew kompleta iżda pjuttost sabiex tagħti deskrizzjoni ġenerali li tkopri l-biċċa l-kbira tat-tipi ta’ sitwazzjonijiet rilevanti għall-kunsiderazzjoni tad-domandi magħmula.

(41)  – Fis-sommarju hawn fuq, jien ktibt f’termini viżivi fir-rigward tal-immaġnijiet analoġiċi, iżda metodi simili japplikaw fil-każ ta’ riproduzzjonijiet għal persuni nieqsa mid-dawl. L-intaljaturi tal-braille jipproduċu t-test mill-informazzjoni diġitali bi pjuttost l-istess metodu ta’ dak tal- printers , u jużaw il-karta bħala mezz tal- output . Imbagħad jintuża apparat ieħor biex jirripproduċi verżjonijiet intaljati tal-immaġnijiet li jistgħu jiġu pperċeputi viżwalment minn persuni li jistgħu jaraw. Ma jidhirlix li dawn ir-riproduzzjonijiet jaqaw barra l-ambitu tad-dritt tar-riproduzzjoni, jew għalhekk, barra l-ambitu tal-Artikolu 5(2) jew (3) tad-Direttiva. Għandu jiġi preżunt li dawn għandhom ikunu inklużi fl-analiżi tiegħi anki jekk, għas-sempliċità tal-lingwaġġ waħedha, jien ser inkompli nirreferi għad-dħul u l-ħruġ ta’ informazzjoni analoġika l-biċċa l-kbira f’termini viżivi.

(42) – Fil-memorandum ta’ spjegazzjoni tal-proposta oriġinali tagħha għad-Direttiva, il-Kummissjoni qalet: “Din id-dispożizzjoni tapplika biss għar-reprografija, jiġifieri għal dawk il-metodi li jippermettu faksimile, jew fi kliem ieħor karta stampata. Ma tiffokax fuq it-teknika użata iżda pjuttost fuq ir-riżultat miksub, li għandu jkun fuq il-karta”. Għalkemm din l-istqarrija tiffoka iżjed fuq il-ħruġ milli fuq id-dħul tal-informazzjoni, jidhirli li l-kelma “faksimile” neċessarjament timplika ekwivalenza fir-rigward tal-forma bejn id-dħul u l-ħruġ.

(43) – Ara l-punt 9 iktar ’il fuq.

(44)  – Green paper dwar id-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati fis-soċjetà tal-informazzjoni (KUM(95) 382 finali), Proposta għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-armonizzazzjoni ta’ ċerti aspetti tad-drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati fis-soċjetà tal-informazzjoni (KUM(97) 628 finali) (ara wkoll in-nota ta’ qiegħ il-paġna 42 iktar ’il fuq), Proposta emendata għal Direttiva tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill dwar l-armonizzazzjoni ta’ ċerti aspetti ta’ drittijiet tal-awtur u drittijiet relatati fis-soċjetà tal-informazzjoni (KUM(99) 250 finali).

(45) – Ara wkoll is-sentenza tas-16 ta’ Lulju 2009, Infopaq International (C-5/08, Ġabra p. I-6569, punt 64).

(46) – Ara l-punti 41 u 42 iktar ’il fuq.

(47)  – Punti 38 sa 50; ara wkoll is-sentenza Stichting de Thuiskopie, iċċitata fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 11, punti 18 sa 29.

(48) – Padawan, punti 51 sa 59.

(49) – Ara, f’dan is-sens, is-sentenza tad-29 ta’ Jannar 2008 , Promusicae (C-275/06, Ġabra p. I-271, punt 68).

(50) – Ara l-premessa 31 fil-preambolu tad-Direttiva.

(51) – Ara l-punti 13 u 14 iktar ’il fuq.

(52) – F’bosta mill-osservazzjonijiet ġie nnutat li l-verżjoni Ġermaniża tal-Artikolu 5(2)(b) hi differenti: din tesiġi li jittieħed kont ta’ jekk dawn il-miżuri ġewx applikati (“ob technische Maßnahmen … angewendet wurden”). Il-verżjoni Spanjola hi simili (“si se aplican o no”) iżda l-verżjonijiet l-oħra javviċinaw iżjed l-espressjoni newtrali Ingliża jew Franċiża.

(53) – Il-premessa 35 fil-Preambolu tad-Direttiva tgħid: “Il-livell ta’ kumpens ġust għandu jikkunsidra bis-sħiħ il-grad ta’ użu ta’ miżuri ta’ protezzjoni teknoloġika msemmija f’din id-Direttiva.”

(54) – L-eżistenza ta’ dawn il-miżuri (li jinkludu ologrammi, marki tal-ilma u linek speċjali) tista’ tispjega għaliex issir referenza għall-Artikolu 5(2)(a) fl-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 6(4) tad-Direttiva, f’dak li jirrigwarda l-protezzjoni li għandha tiġi pprovduta kontra l-evażjoni ta’ miżuri teknoloġiċi effettivi.

(55) – Ara l-pożizzjoni Komuni tal-Kunsill (KE) Nru 48/2000 (ĠU C 344, p. 1, punt 24 tar-raġunijiet tad-Dikjarazzjoni tal-Kunsill).

(56) – Fair compensation for private copying in a converging environment , Diċembru 2006, prodott minn Fujitsu, p. 60 u 61.

(57)  – Iċċitata fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 11, punti 40 u 42. (Fil-punt 40 il-verżjoni Ingliża tas-sentenza tirreferi għal “recompense” (kumpens) għad-dannu soffrut, iżda ma jidhirlix li tirriffletti l-kelma “contrepartie” użata fil-verżjoni Franċiża jew “contrapartida” f’dik Spanjola.)

(58) – Ara ukoll in-nota ta’ qiegħ il-paġna 53 iktar ’il fuq; il-verżjoni Ġermaniża tidher li tiffavorixxi din il-fehma ħafna iżjed.

(59) – Ara l-punt 35 aktar ’il fuq.

(60) – Punti 39, 40 u 45.

(61) – Ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 33 iktar ’il fuq.

(62) – Ara l-punt 9 aktar ’il fuq.

(63) – Ara n-nota ta’ qiegħ il-paġna 18 iktar ’il fuq.

(64) – Ara, pereżempju, is-sentenza tal-24 ta’ Mejju 2012, Amia (C-97/11, punt 28).

(65) – Ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-4 ta’ Lulju 2006, Adeneler et (C-212/04, Ġabra p. I-6057, punti 113 sa 115).

(66) – Ara s-sentenza Adeneler et , iċċitata fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 66, punt 123, u s-sentenzi magħquda tat-23 ta’ April 2009, VTB-VAB u Galatea (C-261/07 u C-299/07, Ġabra p. I-2949, punt 39).

(67) – Ara s-sentenzi magħquda VTB-VAB u Galatea, iċċitati fin-nota ta’ qiegħ il-paġna 69, punt 35.

(68)  – Bosta osservazzjonijiet jippreċiżaw li l- printers u l-kompjuters personali għandhom ħajja tipika ta’ bejn tlieta u erba’ snin. L-istess tip ta’ kunsiderazzjoni (għalkemm mhux neċessarjament l-istess tul ta’ ħajja tipika) għandha tingħata lill-ħlasijiet fir-rigward tal-mezzi għar-rekordjar vojta sabiex jiġi pprovdut il-kumpens ġust għar-riproduzzjoni ta’ awdjo jew materjal awdjoviżiv, meta l-ħlas jinġabar mal-bejgħ tal-mezz tar-rekordjar qabel ma ssir ir-riproduzzjoni.

(69) – Punt 51 tal-motivi.