IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Strasburgu, 8.3.2022

COM(2022) 108 final

KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI

REPowerEU: Azzjoni Ewropea Konġunta għal enerġija aktar affordabbli, sikura u sostenibbli

INTRODUZZJONI

L- argument favur it-tranżizzjoni lejn enerġija nadifa qatt ma kien daqstant qawwi u ċari daqs wara li r-Russja invadiet l-Ukrajna. L-UE timporta 90 % tal-konsum tal-gass tagħha - u r-Russja tipprovdi aktar minn 40 % tal-konsum totali tal-gass tal-UE. Ir-Russja tbigħ ukoll 27 % tal-importazzjonijiet taż-żejt u 46 % tal-importazzjonijiet tal-faħam.

Is-sehem tal-importazzjonijiet tal-gass naturali tal-UE, 2021

Sors: Il-Kummissjoni Ewropea

L-UE trid titħejja għal kwalunkwe xenarju. Tista’ ssir indipendenti mill-gass Russu ferm qabel tmiem id-deċennju. Aktar ma niddiversifikaw il-provvista tagħna malajr u b’mod deċiżiv, aktar ma nħaffu l-introduzzjoni ta’ teknoloġiji tal-enerġija ekoloġika u nnaqqsu d-domanda tagħna għall-enerġija, aktar ikunu nistgħu nissostitwixxu l-gass Russu malajr. Din il-komunikazzjoni tistabbilixxi azzjonijiet ġodda biex inżidu l-produzzjoni tal-enerġija ekoloġika, niddiversifikaw il-provvisti u nnaqqsu d-domanda, b’enfasi primarja fuq il-gass, li jinfluwenza s-suq tal-elettriku b’mod sinifikanti u huwa suq globali anqas likwidu. L-enfasi tista’ tiġi estiża għat-tneħħija gradwali tad-dipendenza fuq iż-żejt u l-faħam Russu u niffokaw fuq firxa aktar wiesgħa u diversa ta’ fornituri potenzjali lill-UE.

L-aċċellerazzjoni tat-tranżizzjoni ekoloġika se tnaqqas l-emissjonijiet, tnaqqas id-dipendenza fuq il-fjuwils fossili importati, u tħarisna miż-żidiet fil-prezzijiet. Il-prezzijiet dejjem jiżdiedu tal-fjuwils fossili jolqtu fuq kollox lill-konsumaturi domestiċi foqra fl-enerġija jew vulnerabbli, li jonfqu sehem għoli mill-introjtu totali tagħhom fuq il-kontijiet tal-enerġija 1 , u b’hekk japprofondixxu d-disparitajiet u l-inugwaljanzi fl-UE. In-negozji, b’mod partikolari l-industriji li jużaw ħafna enerġija, kif ukoll is-settur agroalimentari qed jiffaċċjaw kostijiet ta’ produzzjoni ogħla.

Biex nipprovdu lill-kumpaniji u lill-unitajiet domestiċi bl-enerġija affordabbli, sikura u nadifa rridu nieħdu azzjoni deċiżiva u minnufih, billi nindirizzaw il-mitigazzjoni tal-prezzijiet u l-ħażna tal-gass għax-xitwa li jmiss.

I.nindirizzaw l-emerġenza

Il-prezzijiet għoljin ħafna tal-enerġija qed jagħmlu ħsara lill-ekonomija. Skont stima tal-Bank Ċentrali Ewropew ta’ qabel l-invażjoni, fl-2022 ix-xokkijiet fil-prezzijiet tal-enerġija se jnaqqsu t-tkabbir tal-PDG b’madwar 0,5 punti perċentwali. L-issoktar tal-prezzijiet tal-enerġija għoljin x’aktarx li jżidu l-faqar u jaffettwaw il-kompetittività tan-negozji. B’mod partikolari, l-industriji intensivi fl-enerġija ħabbtu wiċċhom ma’ kostijiet ogħla f’dik li hija manifattura 2 . Il-prezzijiet għoljin tal-enerġija jfissru wkoll prezzijiet ogħla għal komoditajiet oħra, b’mod partikolari l-ikel. Taħlita ta’ prezzijiet ogħla tal-enerġija, tat-trasport u tal-ikel iżżid il-pressjoni fuq l-unitajiet domestiċi b’introjtu baxx u twassal għal riskju akbar ta’ faqar.

Is-sett ta’ għodod tal-Kummissjoni 3 ta’ Ottubru 2021 għenu biex intaffu l-impatt tal-prezzijiet għoljin tal-enerġija. Il-miżuri jenħtieġ li jissoktaw sakemm ikun meħtieġ.

Biex tindirizza l-emerġenza ta’ bħalissa, il-Kummissjoni se tqis l-alternattivi possibbli kollha għall-miżuri ta’ emerġenza li jillimitaw l-effett ta’ kontaġju tal-prezzijiet tal-gass fil-prezzijiet tal-elettriku, bħal limitu temporanju fuq il-prezz. Se tikkonsulta b’urġenza l-atturi kkonċernati kollha u tipproponi alternattivi fil-ġimgħat li ġejjin.

Il-Kummissjoni se tivvaluta wkoll l-alternattivi biex ittejjeb d-disinn tas-suq tal-elettriku biex tgawdi l-benefiċċji ta’ enerġija bi prezz baxx. Se tqis ir-rapport finali tal-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għall-Kooperazzjoni tar-Regolaturi tal-Enerġija (ACER, Agency for the Cooperation of Energy Regulators) u kontributi oħra dwar il-funzjonament tas-suq tal-elettriku fuq il-benefiċċji u l-iżvantaġġi ta’ mekkaniżmi alternattivi tal-ipprezzar tal-elettriku. Se ssegwi kif xieraq biex l-elettriku jibqa’ affordabbli mingħajr ma tfixkel il-provvista u investimenti ulterjuri fit-tranżizzjoni ekoloġika.

1.1.Il-mitigazzjoni tal-prezzijiet għall-konsumatur u l-appoġġ għal kumpaniji esposti ħafna.

Il-Kummissjoni tikkonferma l-possibbiltà ta’ regolamentazzjoni tal-prezzijiet u mekkaniżmi ta’ trasferiment li jgħinu jipproteġu lill-konsumaturi u lill-ekonomija tagħna. Fiċ-ċirkostanzi eċċezzjonali ta’ bħalissa, il-qafas legali tas-suq tal-elettriku, u b’mod partikolari l-Artikolu (5) tad-Direttiva dwar l-elettriku 4 , jippermetti lill-Istati Membri jistabbilixxu prezzijiet għall-konsumatur għall-unitajiet domestiċi u l-mikrointrapriżi. 

Fl-Anness 1 ta’ din il-Komunikazzjoni l-Kummissjoni tipprovdi gwida dettaljata biex tgħin lill-Istati Membri jfasslu skemi għal prezzijiet regolati. Din tista’ tiġi akkumpanjata minn inċentivi għall-effiċjenza u għall-iffrankar tal-enerġija u biex jitnaqqsu l-kontijiet tal-enerġija.

Ir-regoli tal-UE dwar l-għajnuna mill-Istat joffru alternattivi lill-Istati Membri biex jipprovdu sostenn fuq perjodu qasir lill-kumpaniji u lill-bdiewa affettwati mill-prezzijiet tal-enerġija għoljin, u jgħinu biex jitnaqqas l-esponiment tagħhom għall-volatilità tal-prezzijiet tal-enerġija fuq perjodu ta’ żmien medju sa twil. Pereżempju, l-Istati Membri jistgħu joffru sostenn temporanju lill-kumpaniji li jkunu qed jiffaċċjaw ħtiġijiet ta’ likwidità minħabba l-prezzijiet tal-enerġija għoljin ta’ bħalissa, irrispettivament mid-daqs tagħhom, abbażi tal-linji gwida dwar is-salvataġġ u r-ristrutturar 5 . Il-Kummissjoni se tittratta dawk il-każijiet prijoritarji b’attenzjoni speċjali għall-utilitajiet u l-intermedjarji tal-gass li jħabbtu wiċċhom ma’ żieda fil-kost tal-provvista minħabba interruzzjonijiet fil-kuntratti.

Il-linji Gwida dwar l-għajnuna mill-Istat tas-Sistema tal-UE għall-Iskambju ta’ Kwoti tal-Emissjonijiet 6   jippermettu lill-Istati Membri jappoġġaw speċifikament setturi li huma aktar f’riskju ta’ rilokazzjoni tal-emissjonijiet tal-karbonju minħabba l-kostijiet indiretti tal-emissjonijiet. Fis-settur agrikolu, ir-regoli dwar l-għajnuna mill-Istat 7  jippermettu għajnuna biex isir investiment fl-enerġija sostenibbli. Fir-rieżami li għaddej ta’ dawk ir-regoli, il-proposta tal-Kummissjoni 8 taħt konsultazzjoni pubblika żżid l-alternattivi ta’ appoġġ lill-bdiewa.

Il-Kummissjoni tinsab lesta li tuża l-flessibbiltà sħiħa tas-sett ta’ għodod tagħha dwar l-għajnuna mill-Istat sabiex tippermetti lill-Istati Membri jappoġġaw lill-kumpaniji u lis-setturi milquta serjament mill-iżviluppi ġeopolitiċi attwali. Sabiex l-Istati Membri jkunu jistgħu jirrimedjaw id-disturbi serji għall-ekonomija li jirriżultaw mill-aggressjoni militari tar-Russja kontra l-Ukrajna, il-Kummissjoni dalwaqt tibda tikkonsulta lill-Istati Membri dwar il-ħtiġijiet u l-ambitu  għal  Qafas Temporanju tal-Kriżijiet ġdid u awtonomu 9 . Qafas bħal dan jista’ jippermetti assistenza għal-likwidità lill-intrapriżi 10   kollha milquta mill-kriżi direttament jew indirettament b’mod partikolari lill-konsumaturi b’użu enerġetiku, biex jikkumpensaw għal parti miż-żieda tagħhom fil-kostijiet tal-enerġija minħabba x-xokk fil-prezz ikkaġunat minn mindu bdiet l-invażjoni Russa. Il-Kummissjoni kkonsultat ukoll lill-Istati Membri dwar emendi mmirati għal-linji gwida dwar l-għajnuna mill-Istat tal-ETS, b’mod partikolari biex testendi l-lista ta’ setturi eliġibbli, filwaqt li tiżgura li jkunu suġġetti għal inċentivi msaħħa biex tittejjeb l-effiċjenza enerġetika u/jew għad-dekarbonizzazzjoni tal-produzzjoni tagħhom u biex jitrażżnu d-distorsjonijiet fuq il-kompetizzjoni fost l-Istati Membri.

Biex jiffinanzjaw tali miżuri ta’ emerġenza, l-Istati Membri jistgħu jikkunsidraw miżuri tat-taxxa temporanji fuq profitti bla ħsieb. Skont l-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija fl-2022tali miżuri fiskali fuq kirjiet għoljin jistgħu jiġġeneraw sa EUR 200 biljun li jikkumpensaw parzjalment għal kontijiet tal-enerġija ogħla 11 . Jenħtieġ li tali miżuri ma jkunux retroattivi, iżda jkunu teknoloġikament newtrali u jippermettu lill-produtturi tal-elettriku jkopru l-kostijiet tagħhom u jipproteġu s-sinjali tal-prezzijiet tas-suq u tal-karbonju fit-tul. L-Anness 2 jistabbilixxi l-kundizzjonijiet li jenħtieġ li jiġu ssodisfati minn dawk l-istrumenti. L-Istati Membri jistgħu jużaw ukoll dħul ogħla milli mistenni mill-ETS. Mill-1 ta’ Jannar 2021 sat-28 ta’ Frar 2022 id-dħul iġġenerat mill-irkant mill-kwoti tal-ETS tal-UE ammonta għal EUR 30 biljun 12 .

Fil-Komunikazzjoni tagħha dwar il-gwida fiskali għall-2023 il-Kummissjoni fakkret li l-hekk imsejħa “klawsola liberatorja ġenerali” tal-Patt ta’ Stabbiltà u Tkabbir (PST) tibqa’ tapplika fl-2022 u tippermetti lill-Istati Membri jieħdu miżuri eċċezzjonali fiċ-ċirkostanzi eċċezzjonali attwali.

1.2.Inħejju għax-xitwa li jmiss billi niżguraw li jkollna ħażna ta’ gass suffiċjenti

Il-provvisti tal-gass se jservu sal-aħħar ta’ din ix-xitwa anki fil-każ ta’ interruzzjoni sħiħa tal-provvisti mir-Russja.

Sabiex tkun ippreparata tajjeb għax-xitwa li jmiss jenħtieġ li nibdew nimlew il-ħażniet tal-gass madwar l-UE minn issa stess. Matul l-istaġun tat-tisħin, il-ħażna il-ħtieġa li jiġi importat volum addizzjonali. Il-ħażna tgħinna nassorbu x-xokkijiet fil-provvista. Fix-xitwa nikkonsmaw bejn 25-30 % tal-provvisti tal-ħażna tal-gass. Il-livelli tal-ħażniet tal-gass kienu partikolarment baxxi f’siti li huma proprjetà ta’ entitajiet ta’ pajjiżi terzi (jiġifieri Gazprom). Fl-istess waqt, l-operaturi tas-sistema ta’ trażmissjoni jenħtieġ li jikkoordinaw ukoll miżuri biex jaġġornaw u jtejbu l-kapaċitajiet disponibbli fin-netwerk fil-każ li l-flussi jonqsu jew jieqfu u pressjoni mil-Lvant.

Sa April il-Kummissjoni se tippreżenta proposta leġiżlattiva biex tiżgura livelli annwali xierqa ta’ ħażniet tal-gass 13 . Din il-proposta se tirrikjedi li l-infrastrutturi eżistenti tal-ħżin fit-territorju tiegħu jimtlew sa mill-anqas 90 % tal-kapaċità tagħhom sal-1 ta’ Ottubru ta’ kull sena. Sabiex il-ħżin isir aktar attraenti għall-parteċipanti fis-suq, il-Kummissjoni se tipproponi li l-livell ta’ ribass jiżdied għal 100 % bħala inċentiv biex il-ħażna terġa’ timtela.

Politika tal-UE dwar il-ħażna tal-gass se tiżgura l-ekwità u tippermetti l-użu intelliġenti tal-infrastruttura eżistenti, filwaqt li tillimita l-ħtieġa għal infrastruttura ġdida peress li mhux l-Istati Membri kollha għandhom faċilitajiet ta’ ħażna taħt l-art fit-territorji tagħhom. Il-proposta legali se tistabbilixxi mekkaniżmu li jiżgura allokazzjoni ġusta tal-kostijiet tas-sigurtà tal-provvista. Tabilħaqq, il-benefiċċji ta’ livell għoli garantit ta’ mili, f’termini tal-valur tal-assigurazzjoni kontra r-riskji tas-sigurtà tal-provvista u l-effetti ta’ tnaqqis fil-prezzijiet fix-xitwa mhumiex limitati għall-pajjiż fejn jinsab il-ħżin. L-interkonnetturi huma essenzjali biex jiġi żgurat li l-fluss tal-enerġija fl-UE kollha ma jiġix interrott. Jekk ikun hemm bżonn infrastruttura ġdida, din jenħtieġ li tkun kompatibbli mal-idroġenu.

Fid-dawl tal-ambjent ġeopolitiku attwali, il-Kummissjoni tipprevedi li din il-proposta legali se tidentifika l-ħżin tal-gass bħala infrastruttura kritika u tintroduċi dispożizzjonijiet biex jiġu indirizzati r-riskji tas-sjieda tal-infrastruttura tal-gass. L-Istati Membri se jkollhom jobbligaw lill-awtorità regolatorja jew lil awtorità kompetenti oħra li tintgħażel mill-Istat Membru biex tiċċertifika li s-sjieda ta’ persuni jew persuni minn pajjiż terz ma tkunx ta’ riskju għas-sigurtà tal-provvista. Valutazzjoni bħal din jkollha ssir għall-operaturi eżistenti jew futuri tal-ħżin. Fit-terminu qasir u sakemm jibda l-proċess leġiżlattiv, l-Istati Membri jenħtieġ li jaġixxu daqslikieku l-leġiżlazzjoni kienet diġà fis-seħħ u jieħdu miżuri biex jiżguraw il-mili mill-ġdid tal-ħżin fil-ħin għax-xitwa li ġejja. Barra minn hekk, kif previst mir-Regolament eżistenti dwar is-Sigurtà tal-Provvista tal-Gass 14 , jeħtieġ li jikkonkludu arranġamenti ta’ solidarjetà. Minħabba l-kuntest attwali dan jenħtieġ li jsir mingħajr dewmien.

L-Istati Membri jistgħu jipprovdu għajnuna lill-fornituri skont l-Artikolu 107(3)(c) TFUE, pereżempju fil-forma ta’ garanziji (“kuntratt bidirezzjonali għad-differenza”), biex jinċentivaw il-mili mill-ġdid.

Min-naħa tagħha, il-Kummissjoni tista’ tikkoordina l-operazzjonijiet ta’ mili mill-ġdid, pereżempju permezz ta’ akkwist konġunt, teħid ta’ ordnijiet u tqabbil tal-provvisti. Pjattaforma Ewropea konġunta għall-kuntrattwalizzazzjoni tal-provvista tal-gass ibbażata fuq negozjati bilaterali ma’ produtturi ewlenin tal-gass tgħin id-diversifikazzjoni u l-ġestjoni intelliġenti tar-riskju, u b’hekk tiżgura s-sigurtà tal-provvisti b’kundizzjonijiet favorevoli għax-xerrejja kollha madwar l-UE.

Il-Kummissjoni qed issegwi wkoll l-investigazzjoni dwar is-suq tal-gass bi tweġiba  għat-tħassib dwar distorsjonijiet potenzjali tal-kompetizzjoni minn kumpaniji attivi fis-swieq tal-gass Ewropej u b’mod partikolari mill-fornitur tal-gass Russu Gazprom. Il-kumpanija turi mġiba kummerċjali mhux tas-soltu, u l-livell medju ta’ mili tal-ħażniet li jsir minn Gazprom madwar l-UE huwa ta’ madwar 16 % filwaqt li għall-ħażna mhux ta’ Gazprom huwa ta’ 44 %. Bħalissa l-Kummissjoni qed tinvestiga l-allegazzjonijiet kollha ta’ mġiba kummerċjali antikompetittiva potenzjali minn Gazprom bi prijorità u qed tiġbor informazzjoni addizzjonali minn atturi tas-suq.

Il-Kummissjoni tkompli taħdem mal-ġirien u s-sħab fil-Balkani tal-Punent u fil-Komunità tal-Enerġija, li jikkondividu d-dipendenzi tal-UE fuq il-fjuwils fossili u l-esponiment għaż-żidiet fil-prezzijiet, filwaqt li jkunu impenjaw ruħhom wkoll għall-istess għanijiet klimatiċi fit-tul. L-UE tinsab lesta li tappoġġa biex tiżgura enerġija affidabbli u sostenibbli kif meħtieġ għall-Ukrajna, il-Moldova u l-Georgia. L-isforz kontinwu għas-sinkronizzazzjoni ta’ emerġenza tal-grilji tal-elettriku Ukreni u tal-Moldova mal-grilja Ewropea kontinentali huwa sinjal ċar ta’ dan l-impenn.

II.REPower UE: naqtgħu id-dipendenza fuq il-FJUWILS fossili Russi

It-tneħħija gradwali tad-dipendenza tagħna fuq il-fjuwils fossili mir-Russja tista’ ssir ħafna qabel l-2030. Biex tagħmel dan, il-Kummissjoni tipproponi pjan REPowerEU li se jżid ir-reżiljenza tas-sistema tal-enerġija għall-UE kollha abbażi ta’ żewġ pilastri:

·Id-diversifikazzjoni tal-provvisti tal-gass, permezz ta’ importazzjonijiet tal-LNG ogħla u importazzjonijiet minn pipelines minn fornituri mhux Russi, u livelli ogħla ta’ bijometan u idroġenu.

·It-tnaqqis aktar mgħaġġel tad-dipendenza tagħna fuq il-fjuwils fossili fil-livell tad-djar, tal-bini u tal-industrija, u fil-livell tas-sistema tal-enerġija billi tingħata spinta lill-kisbiet fl-effiċjenza enerġetika, iż-żieda tas-sehem ta’ sorsi rinnovabbli u l-indirizzar tal-konġestjonijiet fl-infrastruttura.

L-implimentazzjoni sħiħa tal-proposti tagħna “Lesti għall-Miri ta’ 55” tnaqqas il-konsum tal-gass tagħna b’30 %, ekwivalenti għal 100 bcm, sal-2030. Flimkien ma’ diversifikazzjoni addizzjonali tal-gass u aktar gassijiet rinnovabbli, l-iffrankar frontloaded tal-enerġija u l-elettrifikazzjoni bbażata fuq sorsi rinnovabbli għandhom il-potenzjal li jwasslu mill-anqas l-ekwivalenti ta’ 155 bcm ta’ importazzjonijiet ta’ gass Russu.

L-ewwel prinċipju tal-effiċjenza enerġetika huwa aktar rilevanti u jenħtieġ li jiġi applikat għas-setturi u l-politiki kollha, b’miżura ta’ rispons għad-domanda li jikkumplimentaw li dawk fuq in-naħa tal-provvista.

Minħabba ċ-ċirkostanzi, il-koleġiżlaturi jaf ikunu jridu jikkunsidraw ukoll li jagħtu spinta lill-proposti “Lesti għall-Miri ta’ 55” b’miri ogħla jew aktar bikrija għall-enerġija rinnovabbli u għall-effiċjenza enerġetika.

* iċ-ċifri kollha huma stimi

Il-Kummissjoni tinsab lesta li tipproponi pjan RePowerUE bbażat fuq l-identifikazzjoni, fi djalogu mal-Istati Membri, tal-aktar proġetti u riformi xierqa, fil-livelli nazzjonali, reġjonali u tal-UE. Dan se jibni fuq il-pjanijiet nazzjonali għall-enerġija u l-klima u l-aġġornamenti tagħhom, il-Pjanijiet għall-Irkupru u r-Reżiljenza (RRPs) eżistenti, il-programmi operazzjonali tal-politika ta’ koeżjoni u kwalunkwe pjan rilevanti ieħor u l-ħtiġijiet ta’ reżiljenza għall-klima. Jenħtieġ li nagħtu preferenza lil dawk il-proġetti li jikkomplimentaw is-suq intern tal-enerġija u lil dawk b’dimensjoni transfruntiera qawwija, pereżempju l-konnessjoni kritika bejn il-Portugall, Spanja, Franza u bejn il-Bulgarija u l-Greċja. Proġetti bħal dawn se jtejbu l-interkonnessjoni tan-networks tal-gass u tal-elettriku Ewropej u infrastruttura oħra u jissinkronizzaw bis-sħiħ il-grilji tal-enerġija tagħna, bħal bejn l-Istati Baltiċi u n-Network Kontinentali Ewropew. Il-pjanijiet tal-Istati Membri jenħtieġ li jintrifdu b’analiżi reġjonali. Il-Kummissjoni tipprovdi appoġġ kif isir għall-RRP (pjan nazzjonali għall-irkupru u r-reżiljenza) u l-assistenza teknika permezz tal-Istrument ta’ Appoġġ Tekniku. Il-ħtiġijiet ta’ finanzjament se jiġu vvalutati abbażi ta’ mmappjar komprensiv tal-ħtiġijiet tal-Istati Membri kif ukoll tal-ħtiġijiet ta’ investiment transfruntier. Biex dan jinkiseb jenħtieġ li jiġu mobilizzati r-riżorsi u l-għodod kollha fil-livell nazzjonali u fdak tal-UE, b’finanzjament pubbliku mfassal biex jiġbor investiment privat.

2.1 Id-diversifikazzjoni tal-provvisti tal-gass

2.1.1. Importazzjonijiet ta’ LNG u importazzjonijiet permess tal-pajpijiet

F’Jannar 2022 l-UE importat provvista bla preċedent ta’ LNG u dan żgura s-sigurtà tal-provvista tal-gass għal din ix-xitwa. L-UE tista’ timporta 50 bcm aktar ta’ LNG (eż. mill-Qatar, l-Istati Uniti) fuq bażi annwali. Id-diversifikazzjoni tas-sorsi permezz ta’ pajpijiet (pereż. l-Ażerbajġan, l-Alġerija, in-Norveġja) tista’ twassal għal iffrankar annwali ieħor ta’ 10 bcm fuq l-importazzjonijiet tal-gass mir-Russja.

Il-Kummissjoni se tivvaluta bħala kwistjoni ta’ prijorità jekk humiex meħtieġa miżuri u investimenti f’infrastruttura tal-gass lesta għall-idroġenu u interkonnessjonijiet biex jingħelbu l-ostakli għall-użu sħiħ tal-kapaċità tal-LNG tal-UE.

Filwaqt li tiddiversifika l-provvista, l-UE trawwem is-sħubijiet internazzjonali tagħha. Il-Kummissjoni se tkompli tiddiskuti l-iżviluppi tas-suq fuq perjodu medju ta’ żmien fi ħdan il-G7 u ma’ xerrejja globali ewlenin tal-gass (il-Ġappun, il-Korea t’Isfel, iċ-Ċina, l-Indja).

2.1.2. Żieda fil-produzzjoni tal-bijogass fl-UE

L-irduppjar tal-objettiv ta’ “Lesti għall-mira ta’ 55 %” għall-bijometan iwassal għall-produzzjoni ta’ 35 biljun metru kubu (bcm) fis-sena sal-2030. Biex jagħmlu dan, il-pjanijiet strateġiċi tal-PAK tal-Istati Membri jenħtieġ li jidderieġu l-finanzjament lejn il-bijometan prodott minn sorsi sostenibbli tal-bijomassa, inkluż b’mod partikolari l-iskart u r-residwi agrikoli.

2.1.3. Aċċelleratur tal-Idroġenu

Sal-2030, 15-il miljun tunnellata addizzjonali ta’ idroġenu rinnovabbli minbarra l-5,6 mt previsti skont il-“Lesti għall-mira ta’ 55 %” jistgħu jissostitwixxu 25–50 bcm fis-sena ta’ gass Russu importat. Dan ikun magħmul minn 10 mt addizzjonali ta’ idroġenu importat minn sorsi diversi u 5 mt addizzjonali ta’ idroġenu prodott fl-Ewropa, li jmorru lil hinn mill-miri tal-istrateġija tal-UE dwar l-idroġenu u jimmassimizzaw il-produzzjoni tal-idroġenu domestika 15 . Suriet oħra ta’ idroġenu mingħajr fossili, notevolment ibbażat fuq in-nukleari, ukoll għandhom rwol fis-sostituzzjoni tal-gass naturali.

Il-Kummissjoni se tiżviluppa aktar il-qafas regolatorju biex tippromwovi suq Ewropew għall-idroġenu u tappoġġa l-iżvilupp ta’ infrastruttura integrata tal-gass u tal-idroġenu, faċilitajiet tal-ħżin tal-idroġenu u infrastruttura tal-port.  Jenħtieġ li l-infrastruttura transfruntiera ġdida tkun kompatibbli mal-idroġenu. Il-Kummissjoni se tivvaluta n-notifika tal-għajnuna mill-Istat għall-proġetti tal-idroġenu bħala prijorità. Hija timpenja ruħha li tlesti l-valutazzjoni tal-ewwel Proġetti Importanti ta’ Interess Ewropew Komuni dwar l-idroġenu fi żmien 6 ġimgħat mis-sottomissjoni ta’ notifika kompluta mill-Istati Membri parteċipanti. L-għan komuni jenħtieġ li jkun li l-valutazzjoni tkun tista’ titlesta qabel is-sajf.

Il-Kummissjoni se tappoġġa proġetti pilota dwar il-produzzjoni u t-trasport tal-idroġenu rinnovabbli fil-viċinat tal-UE, billi tibda bi Sħubija Mediterranja għall-Idroġenu Ekoloġiku. Se taħdem ukoll mas-sħab biex tikkonkludi Sħubijiet għall-Idroġenu Ekoloġiku u mal-industrija biex tistabbilixxi Faċilità Ewropea Globali għall-Idroġenu, li tagħti spinta lill-aċċess tal-Istati Membri għal idroġenu nadif affordabbli. 

2.2 Innaqqsu d-dipendenza tagħna fuq il-fjuwils fossili aktar malajr

2.2.1. L-introduzzjoni ta’ pompi solari, eoliċi u tat-tisħin

“Lesti għall-mira ta’ 55 %” tipprevedi l-irduppjar tal-kapaċitajiet fotovoltajċi u eoliċi tal-UE sal-2025 u t-tripplikar sal-2030, u tiffranka 170bcm mill-konsum annwali tal-gass sal-2030.

Permezz tal-aċċellerazzjoni tal-introduzzjoni tas-sistemi fotovoltajċi solari fuq il-bjut b’massimu ta’ 15TWh din is-sena, l-UE tista’ tiffranka gass addizzjonali ta’ 2,5 bcm. F’Ġunju l-Kummissjoni se tippreżenta komunikazzjoni dwar l-enerġija solari bil-għan li tgħin biex jiġi sfruttat il-potenzjal tal-enerġija solari bħala sors ewlieni ta’ enerġija rinnovabbli fl-UE. Abbażi ta’ analiżi tas-sitwazzjoni attwali tal-enerġija solari madwar l-UE, l-istrateġija solari se tipproponi Inizjattiva Ewropea għal Bjut Solari, li se tidentifika l-ostakli, tipproponi biex taċċellera l-introduzzjoni tagħhom u tiżgura li l-pubbliku jkun jista’ jgawdi bis-sħiħ il-benefiċċji li tista’ toffri l-enerġija solari fuq il-bjut.

Il-Kummissjoni se tgħin biex tkompli tiżviluppa l-katina tal-valur għall-enerġija solari u eolika u għall-pompi tas-sħana, filwaqt li tagħti spinta lill-kompetittività tal-UE u tindirizza d-dipendenzi strateġiċi. Jekk ikun meħtieġ biex jiġi attirat biżżejjed investiment privat, il-miżuri se jinkludu l-finanzjament tal-UE dirett lejn teknoloġiji tal-ġenerazzjoni li jmiss, il-mobilizzazzjoni ta’ InvestEU jew l-appoġġ tal-Istati Membri. Tingħata attenzjoni partikolari lill-aċċellerazzjoni tal-investimenti fit-taħriġ mill-ġdid u t-titjib tal-ħiliet tal-forza tax-xogħol, li huma essenzjali biex tiġi appoġġata t-trasformazzjoni.

Il-Kummissjoni, l-Istati Membri u l-industrija jenħtieġ li jkomplu jissorveljaw mill-qrib il-provvista ta’ materja prima kritika u materja prima oħra, jippromwovu azzjonijiet strateġiċi u jikkunsidraw azzjoni oħra, bħal kumulazzjoni ta’ riżerva, jekk ikun meħtieġ.

Permezz tal-irduppjar tal-pass annwali ppjanat tal-użu tal-pompi tas-sħana fl-ewwel nofs ta’ dan il-perjodu, l-UE jirnexxielha tinstalla 10 miljun pompa tas-sħana fil-ħames snin li ġejjin. Dan jiffranka 12 bcm għal kull 10 miljun pompa tas-sħana li jiġu installati mid-djar. L-introduzzjoni aċċellerata tal-pompi tas-sħana fis-suq se tirrikjedi titjib rapidu tal-katina tal-provvista kollha u se tkun akkumpanjata minn miżuri li jagħtu spinta lir-rinnovazzjoni tal-bini u lill-modernizzazzjoni tas-sistema tat-tisħin distrettwali.

Lil hinn mill-proġetti ta’ djar u bini, anki l-provvisti tal-enerġija bbażati fuq ir-riħ u x-xemx u sorsi oħra ta’ emissjonijiet baxxi għall-ġenerazzjoni tal-enerġija jnaqqsu d-dipendenza fuq il-gass.  

2.2.2. Id-dekarbonizzazzjoni tal-industrija

Il-pjan Repower tal-UE jista’ jaċċellera l-użu ta’ soluzzjonijiet innovattivi bbażati fuq l-idroġenu u elettriku rinnovabbli b’kost kompetittiv fis-setturi industrijali. Il-Kummissjoni se tressaq l-implimentazzjoni tal-Fond għall-Innovazzjoni ’il quddiem sabiex tappoġġa l-bidla lejn l-elettrifikazzjoni u l-idroġenu, inkluż permezz ta’ skema għall-UE kollha għall-kuntratti għad-differenza għall-karbonju, u biex ittejjeb il-kapaċitajiet tal-manifattura tal-UE għal tagħmir innovattiv b’livell żero ta’ karbonju u b’livell baxx ta’ emissjonijiet tal-karbonju, bħall-elettrolizzaturi, l-enerġija solari/mir-riħ tal-ġenerazzjoni li jmiss, u teknoloġiji oħra.

2.2.3. L-għoti ta’ permessi aktar malajr

Prekundizzjoni għall-aċċellerazzjoni ta’ proġetti tal-enerġija rinnovabbli hija is-simplifikazzjoni u t-tqassir tal-permessi. Wieħed mill-ostakli ewlenin għall-investimenti fl-enerġija rinnovabbli u fl-infrastruttura rilevanti huma l-proċeduri amministrattivi twal. Dawn jenħtieġ li jiġu indirizzati permezz ta’ traspożizzjoni sħiħa u rapida tad-Direttiva dwar l-Enerġija Rinnovabbli 16 li tinsab fis-seħħ bħalissa, l-implimentazzjoni tar-riformi u l-miżuri korrispondenti fil-pjanijiet għall-irkupru u r-reżiljenza tal-Istati Membri kif ukoll id-dispożizzjonijiet relatati mal-permessi tal-infrastruttura fil-qafas rivedut tat-TEN-E 17 .

Il-Kummissjoni tistieden lill-Istati Membri jiżguraw li l-ippjanar, il-kostruzzjoni u t-tħaddim ta’ impjanti għall-produzzjoni tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli, il-konnessjoni tagħhom mal-grilja u l-grilja relatata nnifisha jitqiesu li huma fl-interess pubbliku prevalenti u fl-interess tas-sikurezza pubblika u jikkwalifikaw għall-aktar proċedura favorevoli disponibbli fil-proċeduri ta’ ppjanar u permessi tagħhom.

Jenħtieġ li l-Istati Membri jimmappjaw, jivvalutaw u jiżguraw id-disponibbiltà xierqa għall-proġetti rinnovabbli fuq l-art u l-baħar mingħajr telf ta’ żmien, b’mod proporzjonat mal-pjanijiet nazzjonali tagħhom għall-enerġija u l-klima, il-kontributi lejn il-mira riveduta dwar l-enerġija rinnovabbli tal-2030 kif ukoll kunsiderazzjonijiet rilevanti oħra bħad-disponibbiltà tar-riżorsi, l-infrastruttura tal-grilja u l-miri tal-Istrateġija tal-UE għall-Bijodiversità. Fil-proposta li jmiss tal-liġi dwar ir-restawr tan-natura, il-Kummissjoni se tipproponi li meta l-Istati Membri jkunu qed iħejju l-pjanijiet nazzjonali tagħhom biex jilħqu l-miri tar-restawr jenħtieġ li jqisu żoni limitati u definiti b’mod ċar bħala partikolarment xierqa (żoni “go-to”), filwaqt li jevitaw kemm jista’ jkun żoni ta’ valur ambjentali. L-Istati Membri jistgħu jużaw ir-rieżami tal-pjanijiet tagħhom skont id-Direttiva dwar l-Ippjanar tal-Ispazju Marittimu biex jiskjeraw aktar proġetti ta’ enerġija rinnovabbli.

F’Mejju l-Kummissjoni se tippubblika rakkomandazzjoni dwar l-għoti ta’ permessi malajr għal proġetti tal-enerġija rinnovabbli u se taħdem biex tappoġġa l-użu tal-flessibilitajiet kollha diġà mogħtija mil-leġiżlazzjoni tal-UE u t-tneħħija tal-ostakli li fadal, tkun xi tkun l-oriġini tagħhom.

Il-Kummissjoni se tipprovdi wkoll gwida dwar meta u kif huma meħtieġa ambjenti ta’ esperimentazzjoni regolatorja biex ikun jista’ jsir l-ittestjar ta’ teknoloġiji, prodotti jew servizzi innovattivi li għandhom l-għan li javvanzaw il-koeżistenza tal-użu tal-enerġija rinnovabbli u l-protezzjoni ambjentali. Il-gwida se tiffoka fuq l-istabbiliment tal-konfini ta’ ambjenti ta’ esperimentazzjoni regolatorja bħad-definizzjoni tal-perjodu ta’ żmien, it-territorju u s-superviżjoni regolatorja kontinwa biex jiġi minimizzat kwalunkwe riskju.

Il-Kummissjoni u l-Grupp tal-BEI se jikkonkludu fl-2022 dwar il-mekkaniżmi ta’ finanzjament li jkunu l-aktar adatti biex jippromwovu l-iżvilupp ta’ ftehimiet ta’ xiri tal-enerġija (PPAs, power purchase agreements) fl-Ewropa, li diġà huwa possibbli taħt InvestEU. Dan se jinkludi l-iffaċilitar ta’ aċċess aħjar għall-PPAs għal fornituri ġodda bħall-SMEs.

Konklużjoni

L-iżviluppi fis-swieq tal-enerġija f’dawn l-aħħar xhur, u speċjalment il-bidla drammatika fis-sitwazzjoni tas-sigurtà tagħna f’dawn l-aħħar ġimgħat, iridu jaċċelleraw drastikament it-tranżizzjoni lejn enerġija nadifa u b’hekk iżidu l-indipendenza enerġetika tal-Ewropa.

Huma meħtieġa azzjonijiet immedjati biex jittaffa l-impatt ta’ prezzijiet għoljin għall-unitajiet domestiċi, in-negozji u l-industrija.

Il-qtugħ tad-dipendenza fuq il-fjuwils fossili Russi se jaċċellera l-bidla tat-taħlita tal-enerġija fl-Istati Membri, li jenħtieġ li tiġi riflessa fil-funzjonament tas-suq tal-elettriku.

Politika Ewropea dwar il-ħżin tal-gass se ttejjeb it-tħejjija għall-istaġun tax-xitwa li jmiss u lil hinn minnu. Azzjoni konġunta u kkoordinata hija l-aħjar rispons għall-isfidi li qed niffaċċjaw.

Il-Kummissjoni tinsab lesta li, sas-sajf, tiżviluppa l-pjan REPowerUE, f’kooperazzjoni mal-Istati Membri, biex tappoġġa d-diversifikazzjoni tal-provvista tal-enerġija, , taċċellera tranżizzjoni lejn l-enerġija rinnovabbli u ttejjeb l-effiċjenza enerġetika. Dan jaċċellera t-tneħħija gradwali tal-importazzjonijiet tal-gass Russi u d-dipendenza fuq il-fjuwils fossili u jipprovdi l-aħjar assigurazzjoni kontra x-xokkijiet fil-prezzijiet fuq terminu medju billi t-tranżizzjoni ekoloġika tal-UE tiġi mgħaġġla, b’enfasi speċjali fuq il-ħtiġijiet transfruntiera u reġjonali. Il-ħtieġa għal aktar sigurtà tal-provvista qed iżżid impetu ġdid għall-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew.

(1)      Ara  r-rapport tal-workshop dwar il-“Faqar Enerġetiku”, li ġie organizzat fid-9 ta’ Novembru 2016 għall-Kumitat tal-PE Kumitat għall-Industrija, ir-Riċerka u l-Enerġija (ITRE), Gender perspective on access to energy in the EU , Gender and energy | European Institute for Gender Equality (europa.eu) u GFE-Gender-Issues-Note-Session-6.2.pdf (oecd.org)

(2)      Illum aktar minn nofs il-funderiji tal-aluminju u taż-żingu tal-UE qed joperaw b’kapaċità mnaqqsa jew għalqu temporanjament. L-UE tilfet 650 000 tunnellata ta’ kapaċità tal-aluminju primarju temporanjament, li jammontaw għal 30 % tat-total tagħha. 

(3)      COM(2021) 660 final tat-13 ta’ Ottubru 2021: L-indirizzar taż-żieda fil-prezzijiet tal-enerġija: sett ta’ għodod għall-azzjoni u l-appoġġ .

(4)      Id-Direttiva (UE) 2019/944 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta’ Ġunju 2019 dwar ir-regoli komuni għas-suq intern fil-qasam tal-elettriku u li temenda d-Direttiva 2012/27/UE (ĠU L 158, 14.6.2019, p. 125–199).

(5)      Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni – Il-linji gwida dwar l-għajnuna mill-Istat għas-salvataġġ u r-ristrutturar ta’ impriżi mhux finanzjarji f’diffikultà (ĠU C 249, 31.7.2014, p. 1). L-għajnuna tista’ tingħata fil-forma ta’ appoġġ ta’ likwidità (self jew garanziji) għal perjodu massimu ta’ 6 xhur għal intrapriżi kbar f’diffikultà, jew sa 18-il xahar għall-SMEs. L-intrapriżi li ma jkunux f’diffikultà jistgħu jibbenefikaw ukoll jekk jiffaċċjaw “ħtieġa ta’ likwidità akuta minħabba ċirkostanzi eċċezzjonali u imprevisti”.

(6)      Linji Gwida dwar ċerti miżuri ta’ għajnuna mill-Istat fil-kuntest tal-iskema għall-iskambju ta’ kwoti ta’ emissjonijiet ta’ gassijiet serra għal wara l-2021, ĠU C 317, 25.9.2020, p. 5

(7)       Ir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 702/2014 tal-25 ta’ Ġunju 2014 li jiddikjara ċertu kategoriji ta' għajnuna fis-setturi tal-agrikoltura u l-forestrija u f'żoni rurali kompatibbli mas-suq intern bl-applikazzjoni tal-Artikoli 107 u 108 tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea. ĠU L 193, 1.7.2014, p. 1-75. Linji Gwida tal-Unjoni Ewropea għall-għajnuna mill-Istat fis-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija u fiż-żoni rurali mill-2014 sal-2020. ĠU C 204, 1.7.2014, p. 1-97.

(8)       Public consultation on revised State aid rules for the agricultural and forestry sectors and in rural areas (Konsultazzjoni pubblika dwar ir-regoli riveduti dwar l-għajnuna mill-Istat għas-setturi tal-agrikoltura u tal-forestrija u fiż-żoni rurali) .

(9)      Skont l-Artikolu 107(3)(b) TFUE

(10)      Bl-eċċezzjoni ta’ impriżi kkontrollati minn persuni fiżiċi, jew marbuta magħhom, inklużi fil-lista ta’ sanzjonijiet adottati mill-UE u/jew benefiċjarji kkontrollati minn entitajiet legali Russi jew Belarussi.

(11)      Il-Pjan ta’ 10 punti biex titnaqqas id-dipendenza tal-Unjoni Ewropea fuq il-gass naturali Russu, it-3 ta’ Marzu 2022, l-Aġenzija Internazzjonali tal-Enerġija

(12)      Filwaqt li jenħtieġ li primarjament il-fondi tal-ETS jappoġġaw aktar tnaqqis fl-emissjonijiet b’mod partikolari permezz ta’ investimenti f’miżuri ta’ effiċjenza fl-enerġija, it-tranżizzjoni tal-enerġija u l-innovazzjoni f’teknoloġiji nodfa, l-Artikolu 10(3) tad-Direttiva tal-ETS (id-Direttiva 2009/29/KE ) tiddetermina li l-Istati Membri jistgħu jużaw id-dħul tal-ETS biex jipprovdu appoġġ finanzjarju sabiex jindirizzaw l-aspetti soċjali f’unitajiet domestiċi bi dħul baxx u medju.

(13)      13-il Stat Membru — BE, BG, DK, ES, FI, FR, HU, IT, LT, LV, PL, PT, SE għandhom obbligi fis-seħħ biex jaħżnu. Oħrajn, pereż. DE, ħabbru pjanijiet biex jintroduċuhom. 

(14)      Ir-Regolament (UE) 2017/1938 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-25 ta’ Ottubru 2017 dwar miżuri għas-salvagwardja tas-sigurtà tal-provvista tal-gass u li jħassar ir-Regolament (UE) Nru 994/2010 (ĠU L 280, 28.10.2017, p. 1-56)

(15)      COM(2020) 301 final: Strateġija għall-idroġenu għal Ewropa newtrali għall-klima .

(16)      Id-Direttiva (UE) 2018/2001 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-11 ta’ Diċembru 2018 dwar il-promozzjoni tal-użu tal-enerġija minn sorsi rinnovabbli (riformulazzjoni).

(17)      Ir-Regolament (UE) Nru 347/2013 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas- 17 ta’ April 2013 dwar linji gwida għall-infrastruttura tal-enerġija trans-Ewropea u li jħassar id-Deċiżjoni Nru 1364/2006/KE u li jemenda r-Regolamenti (KE) Nru 713/2009, (KE) Nru 714/2009 u (KE) Nru 715/2009.

IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Strasburgu, 8.3.2022

COM(2022) 108 final

ANNESS

tal-

KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI

REPowerEU: Azzjoni Konġunta Ewropea għal enerġija aktar affordabbli, sikura u sostenibbli

ANNESS 1

Gwida dwar l-Applikazzjoni tal-Artikolu 5 tad-Direttiva dwar l-Elettriku  matul is-sitwazzjoni ta’ bħalissa  

1.Introduzzjoni 

L-għan tad-Direttiva dwar l-Elettriku huwa li tuża l-vantaġġ ta’ suq integrat biex tiżgura prezzijiet tal-enerġija u kostijiet għall-konsumaturi li jkunu raġonevoli u trasparenti, livell għoli ta’ sigurtà tal-provvista u tranżizzjoni ġusta lejn sistema tal-enerġija b’livell baxx ta’ emissjonijiet ta’ karbonju. B’mod partikolari l-Artikolu 5 għandu l-għan li jiżgura kompetizzjoni effettiva għall-benefiċċju tal-konsumaturi, filwaqt li jiżgura l-protezzjoni għall-klijenti domestiċi foqra fl-enerġija u vulnerabbli. Fih il-qafas għal implimentazzjoni eċċezzjonali u limitata biż-żmien ta’ prezzijiet regolati, li jistgħu jkunu permessi f’ċirkostanzi speċifiċi, bħal perjodi fejn il-prezzijiet tal-enerġija jkunu ogħla ferm. Sabiex jitħarsu l-inċentivi għall-effiċjenza enerġetika u suq effiċjenti, il-miżuri regolatorji jenħtieġ li jibqgħu temporanji u jinkludu pjan direzzjonali definit sew biex jitneħħew gradwalment.

Is-sitwazzjoni ta’ bħalissa fis-swieq tal-enerġija hija tali li l-intervent fl-iffissar tal-prezzijiet għall-konsumaturi jista’ jkun meħtieġ biex l-Istati Membri jilħqu l-objettivi ta’ politika tagħhom u jiżguraw prezzijiet u kostijiet tal-enerġija trasparenti u affordabbli għall-konsumaturi.

Din il-Gwida għandha l-għan li tappoġġa lill-Istati Membri fit-tfassil ta’ miżuri bħal dawn, filwaqt li tiżgura li jkunu ta’ benefiċċju għall-konsumaturi matul din il-kriżi ta’ bħalissa u ssaħħaħ il-kompetizzjoni għall-benefiċċju tal-konsumaturi fuq perjodu itwal ta’ żmien. Tistabbilixxi r-raġunijiet għaliex il-prezzijiet tal-gass u tal-elettriku bl-ingrossa għoljin u volatili bħalissa jistgħu jkunu qed jirrestrinġu l-kompetizzjoni u jkunu ta’ ħsara għall-konsumaturi. Dawn jistgħu jservu bħala l-bażi għall-Istati Membri biex jidentifikaw il-kundizzjonijiet tal-flessibbiltà li jużaw skont l-Artikolu 5 fir-rigward tal-interventi tal-prezzijiet fil-livell tal-bejgħ għall-konsumaturi. 

L-Artikolu 5 jistabbilixxi li l-fornituri huma ħielsa li jiddeċiedu l-prezz li jbigħu lill-klijenti tagħhom minflok ma jiġi stabbiliti mill-gvern jew minn regolatur. Dan għaliex f’suq li jiffunzjona tajjeb ibbażat fuq l-interazzjoni bejn il-provvista u d-domanda, dan se:  

·jagħti s-setgħa lill-konsumaturi, 

·jibgħat sinjali ta’ investiment fis-suq, li fuq it-terminu medju jappoġġaw is-sigurtà tal-provvista u l-qalba lejn sistema dekarbonizzata, 

·jappoġġja l-qalba lejn sistema tal-elettriku flessibbli, b’mod partikolari bil-parteċipazzjoni min-naħa tad-domanda,  

·jinkoraġġixxi l-effiċjenza enerġetika u l-iffrankar tal-enerġija — peress li l-prezz tal-enerġija huwa sinjal importanti tal-valur reali tal-enerġija, u 

·jagħti aktar għażla lill-konsumaturi hekk kif il-fornituri jikkompetu biex jagħmlu offerti aħjar ibbażati fuq il-prezz u s-servizz.  

Madankollu, l-Artikolu 5 jirrikonoxxi wkoll li f’ċerti ċirkostanzi jista’ jkun meħtieġ li ssir deroga minn dan il-prinċipju ġenerali. L-Istati Membri jistgħu jintervjenu fl-iffissar tal-prezzijiet għall-konsumaturi tal-fornituri (prezzijiet regolati) skont dan li ġej34:   

·L-Artikolu 5(3) li jippermetti lill-Istati Membri jirregolaw il-prezzijiet għall-konsumatur għall-forniment lil klijenti domestiċi foqra jew vulnerabbli fl-enerġija, soġġett għal kundizzjonijiet speċifiċi stabbiliti fl-Artikolu 5(4), biex jiġi żgurat li jkunu jistgħu jissodisfaw il-ħtiġijiet bażiċi tal-enerġija tagħhom  

·L-Artikolu 5(6) li jippermetti azzjoni fl-iffissar tal-prezzijiet għall-konsumatur għall-unitajiet domestiċi u l-mikroimpriżi għal ċertu perjodu ta’ żmien sabiex tiġi ffaċilitata t-tranżizzjoni lejn kompetizzjoni effettiva bejn il-fornituri.  Din id-deroga hija soġġetta għall-kundizzjonijiet aktar speċifiċi stabbiliti fl-Artikolu 5(7), li huma differenti minn dawk applikabbli għal prezzijiet għall-konsumaturi regolati għall-konsumaturi foqra fl-enerġija u vulnerabbli. Il-premessa 23 tad-Direttiva dwar l-Elettriku li tispjega l-għan tal-Artikolu 5, turi li dan jista’ jintuża biex jiġi indirizzat l-impatt ta’ sitwazzjonijiet ta’ prezzijiet partikolarment għoljin. 

2.Raġunijiet għal intervent fl-iffissar tal-prezzijiet b’reazzjoni għas-sitwazzjoni ta’ bħalissa fis-suq tal-enerġija 

Filwaqt li l-impatt eżatt se jvarja bejn Stat Membru u ieħor, hemm diversi modi kif is-sitwazzjoni tas-suq tal-enerġija ta’ bħalissa, bi prezzijiet tal-gass u tal-elettriku bl-ingrossa għolja u volatili, tista’ tirrestrinġi l-kompetizzjoni u tagħmel ħsara lill-konsumaturi, fosthom:  

·il-konsolidazzjoni tal-pożizzjoni tal-atturi dominanti, 

·żieda fl-użu ta’ sorsi tal-enerġija b’emissjonijiet tal-karbonju għoljin,  

·il-prevenzjoni tal-fornituri milli jitħallew jaċċessaw prodotti tal-iħħeġġjar jew swieq aktar fit-tul li jippermettulhom jagħmlu offerti lill-konsumaturi, 

·l-ikkawżar ta’ dannu sinifikanti lill-konsumaturi b’mod li x’aktarx jikkaġuna ħsara fit-tul fuq l-iżviluppi tas-suq, u b’hekk jiddgħajfu l-kompetizzjoni u t-tranżizzjoni enerġetika, 

·it-trasferiment taż-żidiet fil-prezzijiet tas-suq tal-operaturi direttament fuq is-swieq tal-konsumaturi; — dan ikun ifisser li s-suq tal-konsumaturi qed jonqos milli jipproteġi lill-konsumaturi kontra prezzijiet volatili sal-punt li dawk il-konsumaturi ma jkunux jistgħu jaġġustaw id-domanda tagħhom, 

·li jnaqqas l-għadd ta’ fornituri tas-suq taħt il-livell meħtieġ biex tiġi żgurata effettiva fis-suq tal-konsumaturi minħabba sitwazzjoni ta’ bħalissa fis-suq (tal-operaturi); kif ukoll 

·is-sistemi tal-fornitur tal-aħħar għażla ma jlaħħqux.  

3.Prezzijiet tal-konsumaturi regolati matul il-perjodu ta’ bħalissa ta’ prezzijiet tal-enerġija għoljin u volatili 

L-ewwel nett, meta Stat Membru jkun diġà ħa miżuri kif stabbilit fl-Artikolu 5(3) jew l-Artikolu 5(6), jista’ jkompli jagħmel dan bħalissa. Huma jistgħu jqisu wkoll l-impatt tal-prezzijiet tal-enerġija bl-ingrossa għoljin u volatili ta’ bħalissa fuq kwalunkwe pjanijiet direzzjonali li kienu ħejjew għat-tneħħija gradwali ta’ dawn l-interventi fis-suq tal-konsumaturi.

Skont il-Premessa (23) interventi fil-prezzijiet għall-konsumatur fuq żmien limitat matul il-perjodu eċċezzjonali ta’ instabbiltà ta’ bħalissa jistgħu jsiru jekk l-Istat Membru jkun diġà mar laħaq sitwazzjoni ta’ kompetizzjoni sħiħa, għall-klijenti kollha jew għal klassi ta’ klijenti, biex jinkisbu l-objettivi li ġejjin: 

·biex tiġi żgurata l-protezzjoni ta’ klijenti domestiċi vulnerabbli matul perjodi ta’ prezzijiet eċċezzjonalment għoljin; 

·biex jiġi żgurat li tissokta t-tranżizzjoni lejn kompetizzjoni sħiħa; 

·biex jiġi evitat li l-livell ta’ kompetizzjoni li diġà nkiseb jitfixkel serjament (għar-raġunijiet imsemmija hawn fuq).  

4.L-iżgurar li l-miżuri jilħqu l-objettivi tal-politika tal-UE dwar l-enerġija u tad-Direttiva dwar l-Elettriku 

Meta Stat Membru jirregola l-prezzijiet għall-konsumatur minħabba l-perjodu ta’ prezzijiet għoljin u volatili ta’ bħalissa, huwa importanti li dan ma jmurx kontra l-objettivi usa’ tal-politika tal-UE dwar l-enerġija u d-Direttiva dwar l-Elettriku. Dawn l-objettivi jinkludu swieq kompetittivi, it-tisħiħ tal-pożizzjoni tal-konsumatur, żieda fl-enerġija rinnovabbli, sistema flessibbli tal-elettriku u żieda fl-effiċjenza enerġetika.  

Dan jista’ jiġi żgurat billi jiġu applikati t-testijiet stabbiliti fl-Artikolu 5(7). Dan se jiżgura li l-miżuri jitfasslu b’tali mod li jkunu jistgħu jilħqu l-objettiv tagħhom, ikunu proporzjonati għal dak l-objettiv u jinterferixxu mhux aktar milli meħtieġ fil-funzjonament normali tas-suq.  

F’termini prattiċi dawn il-miżuri jridu jqisu ċ-ċirkostanzi speċifiċi li jeżistu bħalissa bi prezzijiet tal-enerġija bl-ingrossa għoljin u volatili, u l-għan ġenerali li tiġi żgurata t-tranżizzjoni fit-tul lejn suq tal-konsumaturi kompletament kompetittiv u li tiġi ffaċilitata t-tranżizzjoni enerġetika.  

5.Kunsiderazzjonijiet ewlenin fl-iżvilupp ta’ prezzijiet għall-konsumatur regolati 

Il-prezzijiet għall-konsumatur regolati fis-sitwazzjoni attwali jenħtieġ li jagħtu lok biex jiġi żgurat li s-swieq ikunu jistgħu jaħdmu tajjeb għall-konsumatur fit-tul. Dan ifisser li jenħtieġ li jkunu akkumpanjati minn miżuri biex tinkiseb kompetizzjoni effettiva u metodoloġija għall-valutazzjoni tal-progress fir-rigward tal-miżuri. L-aktar miżuri xierqa se jiddependu fuq is-sitwazzjoni speċifika f’kull Stat Membru u l-isfidi speċifiċi li jiffaċċjaw, u jistgħu jinkludu dawn li ġejjin: 

·Miżuri li jagħtu s-setgħa lill-konsumaturi   

§miżuri li jippermettu l-awtokonsum u l-produzzjoni; 

§miżuri ta’ effiċjenza enerġetika biex titnaqqas id-domanda għall-enerġija, tiżdied l-effiċjenza enerġetika u l-konsumaturi jkunu anqas esposti għall-impatt tal-volatilità tal-prezzijiet kif ukoll 

§l-isfruttar tal-potenzjal tal-flessibbiltà min-naħa tad-domanda biex twieġeb għall-fluttwazzjonijiet fid-domanda u fil-provvista b’mod partikolari biex jiġi żgurat li l-klijenti jkunu jistgħu jipparteċipaw f’miżuri ta’ rispons għad-domanda permezz tal-aggregazzjoni. 

·Miżuri li jiżguraw li l-fornituri kollha joperaw b’mod prudenzjali, filwaqt li jipproteġu l-interessi tal-konsumatur. 

·Miżuri li jiżguraw li l-fornituri jkunu jistgħu jagħmlu offerti fis-suq li jissodisfaw il-ħtiġijiet tal-konsumatur:  

§il-fornituri jkunu jistgħu jaċċessaw kuntratti fit-tul fuq bażi ekwa;  

§miżuri li jgħinu fl-aċċess effettiv għal fornituri ġodda għas-swieq bl-ingrossa 

§miżuri fuq produtturi dominanti biex jagħmlu kuntratti forward disponibbli fuq bażi ġusta (pereż. fuq l-istess termini bħall-fergħa tal-provvista tagħhom). Jekk il-ġeneraturi jkunu diġà biegħu l-enerġija bil-quddiem permezz ta’ ftehimiet ta’ xiri tal-enerġija fit-tul jew kuntratti bilaterali, din l-enerġija jenħtieġ li tiġi eskluża; kif ukoll 

§it-tneħħija ta’ ostakli għad-dħul ta’ parteċipanti ġodda. 

Fi kwalunkwe każ, jenħtieġ li l-Istati Membri jiżguraw l-implimentazzjoni sħiħa u effettiva tal-Kapitolu III tad-Direttiva dwar l-Elettriku biex jiżguraw it-tisħiħ tal-pożizzjoni tal-konsumatur.  

Il-metodu huwa meħtieġ għall-valutazzjoni tal-progress nirritornaw għal sitwazzjoni ta’ swieq kompletament kompetittivi.  Mod wieħed kif dan jista’ jinkiseb huwa permezz ta’ pjan direzzjonali bi stadji importanti għat-tneħħija ta’ prezzijiet regolati:  

·b’mod partikolari, l-istadji importanti jenħtieġ li jiġu assoċjati mal-mitigazzjoni tal-impatt tal-kundizzjonijiet eċċezzjonali tal-provvista u d-domanda; mingħajr ma jistennew li jerġgħu lura għal-livelli ta’ qabel il-kriżi. Dan ikun ifisser li nistennew li l-kompetizzjoni sħiħa tissokta fuq il-bażi ta’ livell ġdid ta’ prezzijiet bl-ingrossa;   

·il-pjan Direzzjonali jenħtieġ li jkun ċar biżżejjed biex jippermetti lill-parteċipanti fis-suq jippjanaw minn qabel. 

Il-minimizzazzjoni tal-impatti negattivi potenzjali tal-prezzijiet regolati tfisser ukoll li l-fornituri ma jiġux trattati b’mod mhux diskriminatorju. Dan jeħtieġ li jinkludi dan li ġej:  

·Il-fornituri jenħtieġ li jkunu liberi li jiżviluppaw offerti oħra, mhux ibbażati fuq il-prezzijiet regolati. 

·Jenħtieġ li l-kuntratti bi prezz dinamiku ma jiġux affettwati, u l-konsumaturi għandhom jibqgħu jitħallew jagħżlu tariffi dinamiċi. 

·Il-metodoloġija jenħtieġ li tiżgura li ma tirrinforzax il-pożizzjoni ta’ atturi dominanti. 

·Jenħtieġ li l-prezz regolat ma jkunx ibbażat fuq flotta ta’ ġenerazzjoni ta’ operatur wieħed partikolari. Madankollu, dan jista’ jiġi kkunsidrat f’każijiet meta fil-passat il-flotta ta’ ġenerazzjoni ta’ operatur partikolari kienet disponibbli għall-fornituri kollha fuq termini mhux diskriminatorji. 

·Jenħtieġ li jkun hemm trasparenza fl-għażla tal-fornitur soġġett għall-prezz regolat u l-proċess tal-għażla għandu jenħtieġ li jkun ibbażat fuq kriterji tal-għażla mhux diskriminatorji. 

·Jekk il-fornitur jingħata kumpens biex jipprovdi l-offerti b’kost regolat, hemm żewġ għażliet disponibbli: n 

§Il-fornituri kollha jenħtieġ li jkunu eliġibbli li jipprovdu offerti bil-prezz regolat fuq l-istess bażi. Iż-żmien tal-kumpens jenħtieġ li jqis l-impatt finanzjarju differenti fuq il-fornituri ż-żgħar sabiex jipproteġihom kontra piżijiet sproporzjonati li jistgħu jirriżultaw mill-obbligu li joffru elettriku bi prezzijiet regolati,  

§il-fornitur jenħtieġ li jintgħażel permezz ta’ proċess miftuħ bħal sejħa għall-offerti  

Il-prezzijiet regolati jenħtieġ li jirriflettu l-kostijiet, f’livell il-prezzijiet jistgħu jkunu tassew kompetittivi. F’dan ir-rigward l-Istati Membri jenħtieġ li jqisu dan li ġej:  

·Il-metodoloġija regolata tal-iffissar tal-prezzijiet jenħtieġ li tkun kompletament verifikabbli. 

·Għall-proċess tal-kalkolu, l-awtorità li timplimenta l-prezzijiet regolati jenħtieġ li jkollha aċċess għall-informazzjoni meħtieġa dwar l-istruttura tal-kostijiet tal-industrija;  

·Il-prezz regolat jeħtieġ li jkun kapaċi jkopri l-kostijiet imġarrba raġonevoli tal-fornituri u li jiġi vvalutat abbażi ta’ kriterji ekonomiċi oġġettivi, inklużi l-kostijiet regolati jew amministrattivi;  

·L-identifikazzjoni ta’ prezz ta’ referenza xieraq għall-kostijiet tal-fornituri li jakkwistaw l-elettriku hija partikolarment diffiċli matul perjodu ta’ prezzijiet għoljin u volatili. Madankollu huwa importanti li anke jekk il-prezzijiet regolati jistgħu jkunu inqas minn dak li huwa meħtieġ biex jiġu koperti l-kostijiet tas-suq bl-ingrossa matul perjodu speċifiku ta’ żmien qasir, dawn iridu jirriflettu l-kost filwaqt li jitqies perjodu itwal ġustifikat kif xieraq. Pereżempju, dan jista’ jkun ibbażat fuq l-akkwist normali bil-quddiem tal-enerġija mill-fornituri fl-Istat Membru rilevanti.  

Rekwiżiti oħra skont l-Artikolu 5(7) tad-Direttiva dwar l-Elettriku jinkludu  

·l-imminimizzar ta’ kwalunkwe impatt negattiv tal-prezzijiet għall-konsumatur regolati fuq is-suq tal-elettriku bl-ingrossa 

·l-iżgurar li l-benefiċjarji ta’ prezzijiet għall-konsumatur regolati jkomplu jkunu jistgħu jagħżlu offerti kompetittivi tas-suq, u jingħataw appoġġ u informazzjoni f’dan ir-rigward; 

·l-għoti ta’ informazzjoni diretta lill-klijenti dwar il-possibbiltà li jinstallaw miters intelliġenti u jipprovdulhom l-assistenza meħtieġa, u 

·L-iżgurar li l-prezzijiet għall-konsumatur regolati ma jwasslux għal sussidjar reċiproku dirett bejn il-klijenti fornuti bi prezzijiet tas-suq ħieles u dawk fornuti bi prezzijiet tal-provvista regolati.