31.3.2009   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 77/123

1.1

Fl-għażla wiesgħa tagħhom, il-bliet qegħdin fil-qalba tal-iżviluppi demografiċi u socjo-ekonomiċi fl-Ewropa. L-impatt u l-prestazzjonijiet tagħhom jiddependu mid-dimensjoni tagħhom, u mill-għażla ta' attivitajiet kif ukoll il-kwalità tal-ħajja u tax-xogħol fit-territorju tagħhom.

1.2

Il-KESE qed jappoġġja l-kunċetti bażiċi mniżżla fil-Karta ta' Leipzig dwar il-Bliet Sostenibbli Ewropej u l-Aġenda Territorjali tal-Unjoni Ewropea (1). Il-KESE jinnota li numru ta' Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni u Programmi u Aġenziji Ewropej qed jindirizzaw dejjem aktar l-opportunitajiet u l-isfidi fl-ambjent urban, spiss billi jirreferu għall-Aġenda ta' Liżbona. Hija mistennija Green Paper dwar il-koeżjoni territorjali fil-Ħarifa tal-2008.

1.3

Idealment id-dibattitu Ewropew isir aktar fil-fond u fuq livell usa' fejn jidħlu'bliet sodi u sostenibbli, u reġjuni urbani jew żoniżoni metropolitani madwar l-Ewropa. Għal dan il-għan il-KESE jirrakkomanda t-twaqqif ta' Grupp ta' Livell Għoli tal-UE dwar “L-Iżvilupp Urban u s-Sostenibbiltà”. Il-KESE jirrakkomanda t-twaqqif ta' Grupp ta' Livell Għoli tal-UE dwar “L-Iżvilupp Urban u s-Sostenibilità”.

1.4

Dan il-Grupp ta' Livell Għoli għandu jirrappreżenta għarfien fil-fond tal-interessi speċifiċi tal-bliet. Il-Green Paper dwar il-koeżjoni territorjali tista' tkun punt ta' tluq tajjeb.

1.5

B'kooperazzjoni mal-Kummissjoni — il-Grupp ta' Interservizzi għall-Affarijiet Urbani — dan il-Grupp ta' Livell Għoli jista' jagħti sehmu f'dibattitu Ewropew aktar effettiv u mmirat dwar il-bliet, fost l-oħrajn billi jfassal aġenda prospettiva, lista ta' kwistjonijiet rilevanti għall-bliet, iż-żoni metropolitani u l-gvernijiet  (2). Id-diskussjoni tinbena fuq sisien ġodda. Il-kooperazzjoni bejn il-Kummissjoni u l-Kunsill tiġi simplifikata b'mod operazzjonali. Il-grupp isostni wkoll ir-responsabbiltà li għandhom il-gvernijiet stess.

1.6

Peress li data li wieħed jista' joqgħod fuqha hija kruċjali, il-Kummissjoni u l-Eurostat jistgħu jgħinu billi jestendu r-rappurtaġġ statistiku fil-livell ta' NUTS (3) 3 u 2 għal data li għandha x'taqsam mal-bliet u ż-żżoni metropolitani u n-netwerks tagħhom. L-aħjar li jsiru arranġamenti mal-Istati Membri, l-Uffiċċji tal-Istatistika Nazzjonali, u l-istituti tar-riċerka (4) biex jinbnewbażi tad-data xierqa.

1.7

ESPON (5) jinsab f'qagħda tajba ħafna bħala ċentru għall-analiżi u t-tagħrif, għall-monitoraġġ tal-iżviluppi, u bħala pjattaforma għal skambji analitiċi bejn l-Istati Membri.

1.8

Il-gvernijiet qegħdin jagħmlu l-kundizzjonijiet f'għadd ta' oqsma, iżda l-implimentazzjoni u l-azzjoni konkreta jitwettqu l-aktar fil-livell deċentralizzat, bħal f'dik li hija aċċessibbiltà interna u esterna, l-ambjent, it-tagħlim, il-kundizzjonijiet tal-ħajja familjari, l-imprenditorija, it-tagħrif u r-riċerka, l-impjiegi, il-migrazzjoni, il-minoritajiet u d-diversità etnika u kulturali, l-investiment pubbliku u s-servizzi pubbliċi, l-attrazzjoni ta' investimenti (barranin), sħubijiet bejn entitajiet pubbliċi u sħubijiet pubbliċi-privati, inkluż il-finanzjament privat, u oħrajn.

1.9

L-Ewropa teħtieġ bliet u żoniżoni metropolitani mgħammra tajjeb. Id-dinamika teknoloġika u l-integrazzjoni ekonomika internazzjonali jfissru li l-bliet qed iħabbtu wiċċhom b'mod dirett ma' xejriet u kompetizzjoni internazzjonali. Wieħed ma jistagħġibx bil-fatt li ħafna bliet u żoniżoni metropolitani qegħdin jiddefinixxu ambizzjonijiet ġodda. L-aħjar fosthom huma li jsiru ċentri ta' ħiliet u tagħrif fil-livelli kollha u ċentri ta' investimenti orjentati lejn il-ġejjieni.

1.10

Minħabba ċ-ċaqliq demografiku, il-migrazzjoni, il-ħtiġiet ekoloġiċi, u l-effett negattiv ġej mill-bidliet ekonomiċi globali l-istess bliet spiss qed jiffaċċjaw ukoll sfidi konsiderevoli li jistgħu jitfgħu piż kbir fuqhom u xi drabi joħolqu diviżjonijiet koroh, li jdgħajfu l-prospetti pożittivi.

1.11

Peress li xejriet u karatteristiċi bħal dawn fil-bliet, huma x'inhuma d-differenzi kulturali u soċjo-ekonomiċi tagħhom, jidhru biċ-ċar mal-Ewropa kollha, dibattitu u approċċi kontinwi Ewropej jżidu mal-qagħdiet u l-kuntesti nazzjonali. Barra analiżi u d-definizzjoni tal-approċċi mixtieqa, b'mod speċjali l-benchmarking u l-aħjar prattiki trasparenti fil-qasam tal-approċċi integrati.

1.12

Peress li l-għanijiet u l-istrumenti (legali, fiskali u finanzjarji) tal-politika governattiva, u l-implimentazzjoni reġjonali u lokali huma neċessarjament kumplimentari, dibattitu f'livell għoli dwar varjetà ta' xenarji kif ukoll analiżi u benchmarks x'aktarx li jiftħu perspettivi ġodda, huma x'inhuma d-differenzi kulturali u istituzzjonali bejn l-Istati Membri.

1.13

Il-KESE jsostni l-ħtieġa ta' approċċ miftiehem minn kulħadd bejn id-Direttorati Ġenerali tal-Kummissjoni rigward il-bliet u z-żoni metropolitani. Il-viżibbiltà ta' dan l-approċċ komuni għandha tkun ukoll inċentiv għall-gvernijiet nazzjonali biex jagħmlu approċċi integrati għall-bliet, talba li spiss issir mill-bliet lill-gvernijiet u lill-UE.

1.14

L-analiżi u l-benchmarks iridu jiffukaw fuq firxa wiesgħa ta' kwistjonijiet miġburin fil-qosor fil-punt 4.12: Aspetti marbutin ma' xulxin ta' aġenda għaż-żżoni koeżivi urbanizzati u għall-belt sostenibbli tal-ġejjieni. Dawn l-aspetti huma, fil-biċċa l-kbira tagħhom, riflessjoni ta' espressjoni reġjonali tal-Aġenda ta' Liżbona, li tagħti qafas adattat ħafna. Qiegħda diġà ssir ħafna ħidma minn istituti u aġenziji pubbliċi u privati, u minn numru ta' bliet kbar, iżda għad m'hemmx approċċ trasparenti u konsistenti ġenerali.

1.15

Ħafna mill-bliet il-kbar u żoniż-żoni metropolitani qed iħabbtu wiċċhom ma' għażliet kumplikati u diffiċli. Impenn u appoġġ fl-analiżi mill-Ewropa kollha żgur li jista' jkun ta' għajnuna għalihom f'kif jiffaċjaw l-opportunitajiet u l-isfidi. B'mod illustrattiv ta' min jinħolqu premjijiet (annwali) jew tikketti Ewropej għal kwistjonijiet urbani. Hemm eżempji li jispikkaw fl-oqsma kollha: l-ippjanar tal-bliet, id-disinn tal-bini, il-migrazzjoni, il-minoritajiet u d-diversità, il-mobbiltà, it-teknoloġija u s-suq, il-proġetti ekoloġiċi, l-użu mrażżan tal-enerġija, id-djar ta' kwalità, eċċ. Dawn għandhom jiġu enfasizzati mal-Ewropa kollha.

1.16

Il-gvernanza hija kwistjoni kruċjali u kritika ħafna (6). Spiss ma nagħtux kas jew ninsew min huwa responsabbli u jrid jagħti kont ta' xiex. Għall-bliet, it-tmexxija, il-viżjoni u l-konsistenza jidhru li huma prerekwiżiti minkejja kollox (7).

1.17

Fl-Ewropa kollha jeżistu strutturi amministrattivi kumplikati, li ħafna minnhom ikunu ilhom jeżistu żmien twil, u li ġeneralment ma jkunux imfassla biex iħaddmu żonipolitiki reġjonali ta' dan iż-żmien maħsuba għall-futur imbiegħed f'żoni b'popolazzjoni densa. Fil-livell Ewropew tkun ferm utli diskussjoni dwar kif il-goernanza f'ħafna livelli tista' ssir aktar effettiva. L-istess jgħodd għal forom ġodda ta' sħubijiet bejn entitajiet pubbliċi u dawk pubbliċi-privati fil-bliet, li qed isiru dejjem aktar appoġġ indispensabbli.

1.18

Aġenda Ewropea għal perjodu ta' żmien twil, aktar impenn mill-Kummissjoni, u monitoraġġ fil-livell Ewropew jistgħu jkunu ta' għajnuna biex jiġi definit sens konsistenti ta' direzzjoni fil-livell reġjonali u fil-bliet. L-aġenda ta' Liżbona tipprovdi qafas. Il-konsistenza hija wkoll indispensabbli biex partijiet interessati u professjonisti urbani oħra pubbliċi u privati jimpenjaw ruħhom fi programmi u proġetti. Fost dawn hemm l-iskejjel u l-istituti ta' taħriġ, l-edukazzjoni għolja, il-periti u l-proġettaturi tal-bliet, l-imsieħba soċjali reġjonali, il-kmamar tal-kummerċ, il-kumpaniji, l-iżviluppaturi, inklużi l-finanzjament privat, is-servizzi tas-saħħa, l-organizzazzjonijiet kulturali, u oħrajn.

1.19

Aġenda Ewropea tiffavorixxi mudell ġdid ta' żvilupp poliċentriku bilanċjat fl-Ewropa li joħloq forom ġodda ta' komunitajiet, ukoll għall-benefiċċju tas-soċjetà ġenerali. Dan il-proċess għaddej issa u, fl-opinjoni tal-KESE, għandu jirċievi rikonoxximent u appoġġ sħiħ.

2.1

Il-pajsaġġ demografiku tad-dinja qiegħed jinbidel. Mill-2007, għall-ewwel darba fl-istorja, aktar min-nofs il-popolazzjoni tad-dinja qiegħda tgħix fil-bliet. Il-fenomenu ta' urbanizzazzjoni li qiegħda dejjem tiżdied qed iseħħ fil-kontinenti kollha. Ix-xejra għandha tendenza li tintensifika.

2.2

Bħalissa aktar minn 80 % tal-popolazzjoni fl-Ewropa tgħix żonif'żoni urbani, u parti kbira minn dan il-persentaġġ tgħix f'bliet u f'agglomerazzjonijiet ta' aktar minn 500 000 abitant. F'għadd ta' każi dawn il-figuri għandhom ukoll tendenza li jiżdiedu.

2.3

Minbarra Greater London u Ile-de-France u l-bliet il-kbar tradizzjonali — ħafna minnhom bliet kapitali — qed jiżdiedu centri oħra, spiss ambizzjużi, li jiġbdu n-nies u l-attivitajiet ekonomiċi.

2.4

Il-politiki tal-UE iqisu din il-bidla demografika u l-konsegwenzi soċjali u ekonomiċi li ġġib magħha sa ċertu punt. Il-bliet u l-urbanizazzjoni qed isiru dejjem aktar importanti għal għadd ta' Direttorati Ġenerali: Riċerka, Ambjent, Enerġija u Trasport, Intrapriża u Industrija, Impjiegi, Affarijiet Soċjali u Opportunitajiet Indaqs. Il-politika reġjonali tal-UE tindirizza l-urbanizzazzjoni kif juru programmi urbani bħal URBACT, JEREMIE u JESSICA (8), u proġetti urbani fil-qafas tal-Fond Soċjali tal-UE (9). Fil-Kummissjoni twaqqaf grupp ta' Interservizzi fuq l-Affarijiet Urbani.

2.5

Din l-istampa tirrifletti interess li qed jikber u attività b'mira fl-Istati Membri stess fejn jidħol l-iżvilupp tal-urbanizzazzjoni u ż-żżoni metropolitani.

2.6

Minbarra għadd dejjem jikber ta' analiżi u studji li għandhom x'jaqsmu mal-bliet u l-urbanizzazzjoni fl-Istati Membri l-ESPON (Osservatorju tal-Ippjanar Spazjali Ewropew) qed jagħmel ħafna mapep ġeografiċi li juru l-aħħar xejriet demografiċi u soċjo-ekonomiċi.

2.7

Il-Kummissjoni bdiet approċċ ġenerali fir-rigward tal-bliet fl-1997 b'Komunikazzjoni “Lejn aġenda urbana fl-Unjoni Ewropea  (10).”

2.8

F'serje ta' Laqgħat Ministerjali Informali dwar l-Iżvilupp Urban u l-Koeżjoni Territorjali, minn Novembru 2004 f'Rotterdam sa Mejju 2007 f'Leipzig, il-Kunsill tal-Ministri responsabbli għall-iżvilupp tal-ispazji u l-affarijiet urbani sostna s-sinifikat tal-iżvilupp tal-bliet u l-koeżjoni territorjali fl-Ewropa, u sab ħafna oqsma ta' interess komuni.

2.9

Dan il-proċess wassal f'Mejju 2007 f'Leipzig għall-Karta ta' Leipzig dwar il-Bliet Ewropej Sostenibbli u l-Aġenda Territorjali. Matul il-Presidenza Slovena segwitu ssarraf fil-prattika permezz ta' proġett “Koordinazzjoni Territorjali-Urbana”.

2.10

B'mod parallel mal-Laqgħat Ministerjali Informali, il-kuntatti u l-iskambji bejn l-ogħla uffiċjali nazzjonali jiġu intensifikati wkoll. Xi drabi l-istituti tar-riċerka jiġu mistiedna jidħlu aktar fil-fond f'aspetti speċifiċi marbuta mal-iżvilupp tal-bliet (11).

2.11

Minkejja l-analiżi u l-elenkar ta' oqsma tal-proċess dinamiku tal-urbanizzazzjoni, jibqa' mhux ċar x'inhu l-approċċ ġenerali tal-Kummissjoni u tal-Kunsill f'dik li hi urbanizzazzjoni u l-evoluzzjoni futura tagħha fl-Ewropa.

2.12

Fi Frar 2008 il-Parlament Ewropew adotta rapport tas-“Segwitu tal-Aġenda Territorjali u tal-Karta ta' Leipzig: Lejn Programm ta' Azzjoni Ewropew għall-Iżvilupp ġeografiku u l-Koeżjoni Territorjali” (12). Dan ir-rapport isostni l-importanza ta' approċċ integrat għall-ippjanar reġjonali u tal-bliet, bil-għan li jkattar l-abbiltà tar-reġjuni u l-bliet li jtejbu l-adattabilità tagħhom għat-tibdil ekonomiku fl-interess tal-kwalità tal-ħajja taċ-ċittadini Ewropej.

2.13

F'Novembru 2007 l-Kumitat tar-Reġjuni adotta opinjoni dwar ir-“Raba' Rapport dwar il-Koeżjoni Ekonomika u Soċjali (13)”. F'din l-opinjoni il-Kumitat “isejjaħ sabiex fid-dawl tal-importanza ewlenija tal-bliet Ewropej għall-kisba tal-għanijiet tal-istrateġiji ta' Liżbona u ta' Gothenburg u għall-integrazzjoni soċjali, eż. tal-immigranti”.

2.14

Jeżistu differenzi sostanzjali fost il-bliet Ewropej: kbar jew żgħar, urbanizzati ħafna jew inqas popolati, xenarji differenti ta', pereżempju, bliet kbar u gruppi ta' bliet, bliet għonja u dawk inqas żviluppati. Iżda jolqtok ukoll dak li għandom komuni bejniethom:h ċaqliq demografiku spontanju lejn il-bliet u l-attrazzjoni ekonomika tal-bliet il-kbar qiegħda tiżdied filwaqt li dawn l-istess bliet qed jiffaċċjaw sfidi simili.

2.15

L-istampa sħiħa ta' opportunutajiet u sfidi toħroġ aktar fid-dieher, hekk kif, illum, dak l-ippjanar tal-bliet li jirnexxi mhux limitat biss għall-ippjanar tal-ispazji u d-djar, iżda jqis ukoll b'mod espliċitu l-fatturi soċjo-ekonomiċi rilevanti kollha f'approċċ hekk imsejjaħ olistiku. Proġetti urbanistiċi u tal-ippjanar li jaħsbu dejjem aktar għall-ġejjieni qegħdin ikunu żviluppati fuq il-bażi ta' kunċetti integrali ta' aspetti territorjali, ekoloġiċi, ekonomiċi u soċjali.

2.16

Madankollu, għalkemm il-gvernijiet qed jiffavorixxu żvilupp progressiv tal-bliet, l-approċċi spiss jibqgħu ambigwi. Il-mod kif l-iżviluppi jitwettqu u jitmexxew b'suċċess ivarja, kultant b'mod qawwi, minn pajjiż għall-ieħor u anki minn belt għall-oħra. Ċertament dan huwa l-każ ukoll fl-iżvilupp ta' bliet-reġjuni jew żoni metropolitani.

2.17

Il-KESE ddefinixxa l-opinjonijiet ġenerali tiegħu dwar l-urbanizzazzjoni sa mill-1998 f'Opinjoni “Lejn Aġenda Urbana.” Wara din ġew oħrajn, fosthom żewġ opinjonijiet speċifiċi dwar “Iż-żoni metropolitani Ewropej: implikazzjonijiet soċjo-ekonomiċi għall-futur tal-EwropaŻoni” fl-2004 u fl-2007. Bl-istess mod fl-2007 ġiet ippubblikata opinjoni dwar l-Aġenda Territorjali tal-UE. Barra dawn, għadd ta' opinjonijiet tal-KESE jittrattaw oqsma speċifiċi li huma ta' interess għall-bliet u l-urbanizzazzjoni (ara l-appendiċi).

3.1

Il-bliet u l-mod li bih in-nies jgħixu f'komunitajiet jirriflettu perjodi storiċi u l-evoluzzjoni korrispondenti tas-soċjetà.

3.2

Minbarra raġunijiet strateġiċi u politiċi, l-ekonomija u s-sigurtà kienu dawk li l-aktar li wasslu għall-formazzjoni ta' komunitajiet u bliet u r-rabta li hemm bejniethom.

3.3

L-istorja moderna tal-bliet fl-Ewropa bdiet meta soċjetajiet agrikoli maturi nfetħu għall-attività ekonomika u kummerċjali li tathom forma mal-kontinent kollu. Aktar tard, l-istadji sussegwenti tal-industrijalizzazzjoni biddlu l-bliet eżistenti, u wasslu għall-ħolqien ta' bliet ġodda. Mill-aħħar parti tas-seklu 19 'il hawn l-industrijalizzazzjoni ġegħlet lil dawn il-bliet u ċ-ċentri dejjem ikomplu jikbru. L-evoluzzjoni twila u storika, flimkien mal-wirt kulturali, iż-żżoni industrijali, id-djar eċċ., tidher sewwa f'ħafna minnhom.

3.4

Matul l-aħħar snin baċini industrijali tradizzjonali nbidlu b'mod fundamentali. Għadd minnhom spiss għaddew, u għadhom għadejjin, minn ristrutturazzjoni iebsa għax bil-mod il-mod il-proċessi industrijali tradizzjonali qegħdin imutu.

3.5

Għaddejjin proċessi ġodda bis-saħħa tad-dinamika teknoloġika u l-internazzjonalizzazzjoni. Hemm tranżizzjoni minn produzzjoni tal-massa għal produzzjonijiet mfassla apposta u bosta speċjalitajiet u tiġdid kontinwu minn naħa waħda, filwaqt li min-naħa l-oħra s-settur tas-servizzi qiegħed jinfirex b'mod qawwi. Il-mobbiltà qiegħda tiżdied ħafna u ċ-ċaqliq demografiku qiegħed isir, fost l-oħrajn, minn żoniżoni rurali għall-bliet u permezz tal-migrazzjoni.

3.6

L-ambjent għan-nies fid-dinja tal-Punent qed isir mingħajr limitu u virtwali b'orizzonti wesgħin ħafna, filwaqt li l-istess żviluppi jaffettwaw ukoll l-ambjent fiżiku ta' kuljum tal-oqsma kollha tal-attività umana.

3.7

Dan l-ambjent ta' kuljum għal ħafna nies m'għadux ir-raħal, iċ-ċentru jew il-belt individwali, iżda jħaddan dejjem aktar entitajiet reġjonali usa' u b'hekk joħloq tip ġdid ta' urbanizzazzjoni.

3.8

Netwerks ta' bliet jew netwerks ta' reġjuni qegħdin jissaħħu spontanjament u/jew deliberatament. Ħarsu lejn l-iżviluppi tal-bliet il-kbar u ż-żoniżoni metropolitani fl-Ewropa. Wieħed jinnota fis-soċjetà urbanizzata moderna qed tissawwar realtà ġeografika ġdida, magħmula minn żoniżoni dominanti ta' influwenza ekonomika u minn għadd kbir ta' żonisotto-żoni li spiss bħala regola ma jkunux jikkorrespondu mal-entitajiet amministrattivi eżistenti.

3.9

Karatteristika essenzjali ta' dawn il-bliet-reġjuni ġodda hija l-iskala kritika tagħhom, meħtieġa biex jieħdu ħsieb l-urbanizzazzjoni kif xieraq għall-ġid taċ-ċittadini kollha, tal-kwalità tal-ħajja u tax-xogħol tagħhom. L-iskala kritika tista' tvarja mhux ħażin minn każ għall-ieħor, skont ċirkostanzi ġeografiċi, ekonomiċi u demografiċi speċifiċi.

3.10

Fl-2004, wara għaxar snin ta' studji domestiċi u diskussjonijiet dwar il-“mappa futura” tal-Ġermanja, ġew identifikati ħdax-il żona metropolitana, li huma klassifikati bħala żoniżoni dominanti ta' influwenza ekonomika. Minkejja reazzjonijiet xettiċi li kien hemm fil-bidu bħalissa għaddejja aktar elaborazzjoni tal-kunċett. Ir-relazzjoni u l-interdipendenza bejn iż-żoni metropolitani u dawk rurali hija kwistjoni topika.

3.11

Matul l-istess perjodu saru studji mid-DIACT (14) fi Franza, u wara dan ġew identifikati għadd ta' metropoli. F'Jannar 2008 kien ippreżentat dokument ta' politika “Imaginer les métropoles d'avenir” (Nimmaġinaw il-metropoli tal-ġejjieni) (15) li jista' jkun inċentiv għal aktar promozzjoni għal dawn iċ-ċentri fi Franza, u għal leġiżlazzjoni xierqa għal dak l-iskop. Kien hemm ħafna attività fuq ir-reġjuni-bliet fir-Renju Unit ukoll.

3.12

Inizjattivi, b'enfasi xi ftit jew wisq simili, ittieħdu minn ġvernijiet oħra u/jew awtoritajiet reġjonali u lokali oħra. F'pajjiżi bħall-Iskandinavja, il-pajjiżi Baltiċi, l-Irlanda u l-Awstrija primarjament fil-bliet kapitali u madwarhom, fl-Olanda fir-Randstad. Fl-Istati Membri l-kbar bħal Spanja, l-Italja u l-Polonja telgħu ċentri aktar predominanti.

3.13

Minbarra ċ-ċentri prinċipali, insibu mudell ta' sottoċentri li jagħmel l-urbanizzazzjoni karatteristika importanti tal-pajsaġġ Ewropew, għalkemm ċertament mhux mifruxa bl-istess mod fil-kontinent kollu.

3.14

Żviluppi soċjali u ekonomiċi jagħtu lok għal Ewropa poliċentrika u urbanizzata li ma tibqax tkun limitata għal zona ġeografika ristretta bħall-“blue banana” tradizzjonali jew għal grupp esklussiv ta' bliet kapitali.

4.1

Kwistjoni kruċjali hija: x'sejra tkun u x'għandha tkun il-belt sostenibbli fl-Ewropa tal-ġejjieni bħala komunità promettenti għaċ-ċittadini tagħha? B'kunsiderazzjoni għal diskussjoni Ewropea dwar l-iżviluppi urbani komplikati wieħed għandu jiddistingwi għadd ta' fatturi u xejriet predominanti li spiss ikopru realtajiet differenti fi bliet jew bliet-reġjuni kbar madwar l-Ewropa.

4.2

Numru ta' dawn il-fatturi u xejriet huma:

4.3

Sadattant il-problemi eżistenti fil-bliet qegħdin jiħraxu u qegħdin jinbtu sfidi ġodda:

4.4

Ix-xejra demografika tal-bliet il-kbar u ż-żoni metropolitani spiss toffri sfida, iżda wkoll opportunitajiet. Is-sitwazzjoni hija different minn belt għall-oħra: skont kif inhi komposta l-popolazzjoni u skont l-opportunitajiet ekonomiċi, iżda wkoll skont il-politiki nazzjonali. Il-politiki integrati ta' suċċess tal-pajjiżi li fihom tinsab kull belt is-soltu jissarrfu f'livell għoli(ogħla) ta' inklussività.

4.5

Ir-relazzjoni bejn iz-żoni rurali u l-bliet hija sfida reali. Kuntrarjament għall-opinjonijiet popolari u politiki aċċettati b'mod ġenerali, relazzjoni armonjuża bejn iz-żoni rurali u l-bliet rigward l-għajxien u l-kundizzjonijiet tax-xogħol f'żoni metropolitani hija kruċjali u kontra kif wieħed jifhem “jew waħda jew l-oħra”, jew “aħna-huma”. Dan jidħol perfettament tajjeb fil-mudell il-ġdid ta' żvilupp poliċentriku.

4.6

Għalkemm il-punti tat-tluq għall-bliet jistgħu jkunu differenti minħabba livelli jvarjaw ta' żvilupp, il-biċċa l-kbira tad-differenzi huma gradwali. Il-proċess ta' urbanizzazzjoni fl-Istati Membri l-ġodda jirrifletti l-istess fenomeni, għalkemm minn ċerta distanza. Ir-rinnovazzjoni hija waħda mill-għanijiet ewlenin. Peress li t-tkabbir ekonomiku jirriżulta f'nefqa pubblika akbar, u f'aktar investiment privat u f'livelli ta' dħul ogħla, l-urbanizzazzjoni turi progressivament l-istess karatteristiċi fl-Ewropa kollha.

4.7

Fid-dokumenti tal-politika u fil-proposti tal-proġetti li jikkonċernaw l-urbanizzazzjoni l-Kummissjoni tirreferi llum b'mod sistematiku għall-Aġenda ta' Liżbona. Il-Kunsill u d-dokumenti nazzjonali jenfasizzaw dejjem aktar l-istess rabta. Fil-Linji Gwida Strateġiċi tal-Komunità l-Kummissjoni titkellem dwar il-bliet bħala l-muturi tal-iżvilupp reġjonali u ċ-ċentri tal-innovazzjoni, iżda wkoll dwar il-ħtieġa li l-koeżjoni interna titjieb bil-ġlieda kontra l-esklużjoni soċjali u l-kriminalità, u li titjieb il-kwalità tal-ħajja fil-viċinati żvantaġġati.

4.8

L-Aġenda ta' Liżbona bdiet bħala proċess minn fuq għal isfel. Sadattant il-Kummissjoni u l-Kunsill kienu konvinti li għandhom jiġu attivati wkoll forzi minn isfel għal fuq. Fost dawn il-forzi minn isfel għal fuq, huma atturi importanti l-bliet żviluppati kompletament: parti deċiżiva tal-modernizzazzjoni tal-istrutturi territorjali u soċjo-ekonomiċi Ewropej qiegħda titwettaq permezz tal-investimenti pubbliċi u privati u permezz ta' miżuri konkreti fir-reġjuni u l-bliet. Il-bliet huma ħafna drabi l-aħjar livell ġeografiku għas-setturi pubbliċi, privati u universitarji li jaħdmu mas-soċjetà ċivili biex jinteraġixxu ħalli joħolqu l-innovazzjoni meħtieġa għall-Ewropa.

4.9

Għal dik ir-raġuni l-KESE huwa tal-opinjoni li bliet kbar u żoni metropolitani għandhom jidentifikaw l-Aġenda ta' Liżbona tagħhom proprja fl-oqsma tal-kompetittività, l-iżvilupp sostenibbli u l-koeżjoni u l-inklużjoni soċjali. Din l-Aġenda għandha toffri lil min isawwar il-politika u lill-partijiet kollha interessati fil-livell reġjonali struttura orjentata għall-ġejjieni u programm għal żmien twil. B'hekk il-fiduċja tal-bliet u tal-bliet-reġjuni fihom infushom tkun imħarsa billi tiżdied l-espressività tagħhom nazzjonalment u internazzjonalment.

4.10

Aġenda reġjonali għal perjodu ta' żmien twil f'żoni aktar popolati fl-Ewropa trid tkun integrali jew olistika, jiġifieri l-aspetti kollha għandhom ikunu konnessi bejniethom. Aktar ma jkunu tajbin il-kundizzjonijiet għall-investiment privat, aktar ikun hemm opportunitajiet għall-ħolqien ta' impjiegi u għas-servizzi pubbliċi u għal kura għall-gruppi vulnerabbli, bħalma huma l-anzjani (waħedhom) u n-nies bi kwalifiki baxxi (16). Attenzjoni speċifika u ffukata għas-sostenibilità u l-kwalità ġenerali tal-ambjent mibni tgħin biex dawn il-bliet u r-reġjuni jsiru aktar attraenti għall-popolazzjoni kif ukoll għall-investiment (internazzjonali). Dispożizzjonijiet aħjar rigward il-koeżjoni soċjali jiffaċilitaw il-ħolqien ta' impjiegi. Strateġiji ġenerali li jinżammu jkabbru l-kredibilità fost il-poplu (17)

4.11

Wieħed għandu jżomm ukoll f'moħħu li spiss is-swieq ma jaħdmux minħabba riġiditajiet ta' spazju: id-djar, il-politika tal-iżvilupp, l-infrastruttura, it-trasport u l-mobilità. Bħala regola, is-soluzzjoni għal dawn ir-riġiditajiet għandha tinsab fil-livell metropolitan. L-integrazzjoni tas-swieq tista' ġġib magħha wkoll il-fatt li l-fruntieri nazzjonali qed jitilfu dejjem aktar l-użu tagħhom (18).

4.12

Aspetti konnessi ma' xulxin ta' aġenda għal żoni koeżivi urbanizzati ta' kwalità u għall-belt sostenibbli tal-ġejjieni huma li ġejjin:

4.13

Għall-bliet u l-bliet-reġjuni moderni hija deċiżiva “Baukultur” (21) tal-aħħar teknoloġija jiġifieri skont il-kunċett arkitetturali ġenerali li huwa bbażat fuq approċċ olistiku fejn periti, proġettaturi, disenjaturi, l-industrija tal-kostruzzjoni, l-iżviluppaturi u l-utenti finali jaħdmu flimkien biex joħolqu u jżommu ambjent mibni fuq il-kwalità biex jipprovdu soluzzjonijiet għall-bliet sostenibbli (22).

5.1

L-Ewropa tinħtieġ bliet flessibbli u sostenibbli u bliet-reġjuni jew żoni metropolitani li jkunu kapaċi jressqu lilhom infushom 'il quddiem internazzjonalment.

5.2

Dan ipoġġi l-“governanza” fl-ewwel post tal-aġenda. Jeżisti ftehim wiesa' dwar l-analiżi tal-opportunitajiet u l-isfidi, hemm dejjem aktar skambji ta' opinjonijiet fost il-bliet, iżda barra mid-differenza bejn il-kundizzjonijiet bejn il-bliet, jibqa' mhux ċar min huwa responsabbli għal xiex f'sitwazzjonijiet konkreti:

5.3

Evidenza prattika turi li, bħala regola, it-tmexxija, il-viżjoni u l-konsistenza huma kundizzjoni għall-ġestjoni ta' suċċess tal-bidla u l-progress kontinwu tal-bliet.

5.4

Peress li bliet kbar u żoni metropolitani huma ċentri ta' attrazzjoni u l-ambjent ta' kuljum għal ħafna nies, u peress li s-sinifikat tagħhom potenzjali soċjoekonomiku għall-Ewropa ma jiċħdu ħadd, il-KESE jqis li hija meħtieġa diskussjoni profonda dwar l-impatt totali tagħhom, mhux biss f'livell nazzjonali, iżda wkoll fil-livell tal-UE.

5.5

Peress li t-Trattat sa ftit ilu ma kellux dispożizzjonijiet rigward l-iżvilupp spazjali, u minħabba s-sussidjarjetà, l-irwol tal-Kummissjoni u tal-Kunsill baqa' ambigwu, id-DĠ tal-Kummissjoni sadattant iwettqu dejjem aktar varjetà wiesgħa ta' proġetti f'żoni urbanizzati permezz tal-konsultazzjoni diretta mal-bliet. Il-kwistjonijiet huma Riċerka u Żvilupp, l-ambjent, l-impjiegi u t-trasport (24).

5.6

Il-bliet għandhom tendenza li jsiru aktar proattivi lejn Brussell, għaliex il-leġiżlazzjoni tal-UE taffettwahom direttament. It-temi huma: ir-regolamenti dwar l-ambjent, ix-xiri pubbliku, il-qgħad fost iż-żgħażagħ, l-ordni pubblika u s-sigurtà, il-migrazzjoni, u z-żoni bi strutturi nieqsa.

5.7

L-istess jingħad b'mod ġenerali għall-Aġenda ta' Liżbona. Il-kriterji Ewropej għad-diversi argumenti qegħdin jiġu assessjati dejjem aktar għall-applikazzjoni reġjonali: liema huma l-effetti tal-implimentazzjoni tal-proposti u/jew tar-regolament adottat fil-livell urban u metropolitan? L-eżempji juru li bla ma jitqiesu ċ-ċirkustanzi urbani speċifiċi, l-implimentazzjoni tista' tfisser spiża akbar mill-benefiċċju mogħti għall-proġetti mill-Fondi Strutturali.

5.8

B'dan l-isfond il-KESE jilqa' l-inizjattiva tal-Kummissjoni li tressaq f'qasir żmien Green Paper dwar il-Koeżjoni Territorjali. Diskussjoni dwar il-Green Paper tkun ukoll opportunità biex il-Karta ta' Leipzig dwar il-bliet Ewropej Sostenibbli tissaħħaħ.

5.9

L-aġenda msemmija hawnfuq fil-paragrafu 3.9 hija waħda tqila. Is-soltu s-sitwazzjonijiet ikunu kumplikati ħafna. Sa issa ġiet żviluppata opinjoni strateġika konsistenti dwar il-bliet il-kbar u l-bliet-reġjuni biss f'għadd limitat ta' każi. F'ħafna każi x'aktarx jonqos sens ċar ta' direzzjoni, li huwa f'parti dovut għall-pożizzjonijiet ambigwi tal-gvernijiet u għan-nuqqas ta' qbil bejn l-opinjonijiet fost l-amministrazzjonijiet nazzjonali u fil-livell metropolitan innifsu.

5.10

Min-naħa l-oħra, viżjoni u konsistenza għal perjodu twil ta' żmien fil-livell metropolitan huma indispensabbli għall-bini ta' impenn ta' komunitajiet eżistenti u, eventwalment, ta' komunitajiet ġodda, għal partijiet interessati privati, u għall-ħolqien ta' alleanzi ta' benefiċċju fis-soċjetà ċivili orġanizzata. Fil-mument dan jidher totalment diffiċli għaliex il-kunċett ta' żoni metropolitani huwa x'aktarx fenomenu reċenti li jagħmel aktar mixtieq dibattitu utli fl-Ewropa (25).

5.11

Dan ma jfissirx li l-każijiet kollha huma l-istess, bil-kuntrarju. Minbarra differenzi demografiċi u soċjo-ekonomiċi fl-Ewropa kollha, hemm firxa kbira ta' tradizzjonijiet amministrattivi u kulturali differenti fost il-pajjiżi u r-reġjuni. Sitwazzjonijiet konkreti, stili ta' ħajja u opinjonijiet dwar l-organizzazzjoni jvarjaw konsiderevolment. F'ċerti każi, kunċett wieħed ta' gwida jew opinjoni lejn il-futur kien deċiżiv. B'mod aktar ġenerali, l-Aġenda ta' Liżbona tista' tkun ta' għajnuna biex tiġi identifikata bażi komuni għal diskussjoni u approċċ.

5.12

Spiss il-gvern ċentrali ma joħloqx spazju ta' manuvra biżżejjed għall-bliet biex jiddeterminaw id-destin tagħhom proprju. Il-politiki huma primarjament minn fuq għal isfel, u l-istess huma l-proċeduri burokratiċi. B'kuntrast ma' dan, il-promozzjoni tal-awtodeterminazzjoni tista' toħloq il-kundizzjonijiet it-tajba biex jiġu implimentati kif jixraq l-istrateġiji u l-politiki mixtieqa. Permezz tar-ridefinizzjoni tal-pożizzjoni tal-bliet il-kbar u l-bliet reġjuni jew żoni metropolitani, dawn jistgħu jsiru realment “komunitajiet ta' responsabiltà”.

5.13

L-awtodeterminazzjoni u r-rispett komuni bejn il-bliet u ta' madwar sejra ssaħħaħ ir-responsabiltà u l-kompetenza tal-awtoritajiet lokali u reġjonali, u tikkontribwixxi għall-attitudni proattiva mixtieqa tas-soċjetà ċivili u tas-settur privat.

5.14

Biex dan ikun effettiv, f'ħafna każi jkun meħtieġ li jiġu mfassla mill-ġdid entitajiet amministrattivi lokali u reġjonali eżistenti (muniċipalitajiet u oħrajn) u l-kompetenzi tagħhom.

5.15

Il-popolazzjoni tal-bliet tal-Ewropa tista' ssir anke aktar diversifikata kemm f'dak li għandu x'jaqsam mal-impjiegi u d-dħul u kemm kulturalment. Potenzjalment jinsabu l-ingredjenti kollha biex tinħoloq urbanizzazzjoni mtejba, iżda jekk il-proċessi ma jiġux immaniġġati sewwa, il-potenzjalitajiet ma jiżviluppawx u tkun f'riskju l-koeżjoni tas-soċjetà.

5.16

Diskussjonijiet b'mira, l-iffissar tal-aġenda u monitoraġġ effettiv fil-livell Ewropew jistgħu jgħinu biex ikun definit sens konsistenti ta' direzzjoni fil-livell reġjonali. Din il-konsistenza mhijiex meħtieġa biss għall-atturi pubbliċi, iżda tkun indispensabbli li jimpenjaw ruħhom partijiet interessati (semi-)pubbliċi u privati u atturi oħra.