5.12.2009   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 297/1

1.

Is-sistema tar-rinviju għal deċiżjoni preliminari hija mekkaniżmu fundamentali tad-dritt tal-Unjoni Ewropea li għandha l-għan li tipprovdi lill-qrati nazzjonali b’mezz sabiex jiggarantixxu interpretazzjoni u applikazzjoni uniformi ta’ dan id-dritt fl-Istati Membri kollha.

2.

Il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea għandha l-ġurisdizzjoni li tagħti deċiżjonijiet preliminari fuq l-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni Ewropea u fuq il-validità tal-atti meħuda mill-istituzzjonijiet jew mill-korpi tal-Unjoni. Din il-ġurisdizzjoni ġenerali ngħatatilha mill-Artikolu 19(3)(b) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (ĠUUE 2008, C 115, p. 13, iktar ’il quddiem it-“TUE”) u l-Artikolu 267 tat-Trattat dwar il-funzjonament tal-Unjoni Ewropea (ĠUUE 2008, C 115, p. 47, iktar ’il quddiem it-“TFUE”).

3.

Skont l-Artikolu 256(3) tat-TFUE, il-Qorti Ġenerali hija kompetenti sabiex tieħu konjizzjoni tad-domandi preliminari mressqa skond l-Artikolu 267, f’oqsma speċifiċi stabbiliti fl-Istatut. Peress li l-Istatut ma ġiex emendat f’dan ir-rigward, hija biss il-Qorti tal-Ġustizzja, iktar ’il quddiem “il-Qorti tal-Ġustizzja”, li għandha l-kompetenza tagħti deċiżjonijiet preliminari.

4.

Minkejja li l-Artikolu 267 jagħti lill-Qorti tal-Ġustizzja ġurisdizzjoni ġenerali, diversi dispożizzjonijiet jipprovdu madankollu għal eċċezzjonijiet jew restrizzjonijiet għal din il-ġurisdizzjoni. Dawn huma b’mod partikolari l-Artikoli 275 u 276 TFUE, kif ukoll l-Artikolu 10 tal-Protokoll (Nru 36) dwar id-dispożizzjonijiet transitorji tat-Trattat ta’ Lisbona (ĠUUE 2008, C 115, p. 322).

5.

Peress li l-proċedura preliminari hija bbażata fuq il-kollaborazzjoni bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u l-qrati nazzjonali, deher xieraq li jingħataw l-istruzzjonijiet segwenti lill-qrati nazzjonali sabiex tiġi ggarantita l-effikaċja ta’ din il-proċedura.

6.

Dawn l-istruzzjonijiet prattiċi, li mhumiex vinkolanti, huma intiżi li jiggwidaw lill-qrati nazzjonali dwar jekk ikunx opportun li jagħmlu rinviju għal deċiżjoni preliminari u, jekk ikun il-każ, jgħinuhom sabiex jifformulaw u jippreżentaw id-domandi li jiġu magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja.

7.

Fil-kuntest tal-proċedura preliminari, ir-rwol tal-Qorti tal-Ġustizzja huwa li tipprovdi interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni jew li tiddeċiedi dwar il-validità tiegħu, u mhux li tapplika dan id-dritt għas-sitwazzjoni ta’ fatt li minnha toriġina l-kawża prinċipali, rwol li huwa tal-qorti nazzjonali. Mhijiex il-Qorti tal-Ġustizzja li għandha tiddeċiedi dwar il-kwistjonijiet ta’ fatt imqajma fil-kuntest tal-kawża prinċipali u lanqas li taqta’ d-diverġenzi ta’ opinjoni dwar l-interpretazzjoni jew l-applikazzjoni tar-regoli ta’ dritt nazzjonali.

8.

Il-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi fuq l-interpretazzjoni jew il-validità tad-dritt tal-Unjoni filwaqt li tipprova tagħti risposta utli għas-soluzzjoni tal-kwistjoni, iżda hija l-qorti tar-rinviju li għandha tiddetermina l-konsegwenzi, jekk ikun il-każ, billi ma tapplikax ir-regola nazzjonali kkonċernata.

9.

Fil-kuntest tal-Artikolu 267 TFUE, kull qorti ta’ Stat Membru, sa fejn tintalab tiddeċiedi fil-kuntest ta’ proċeduri intiżi għal deċiżjoni ta’ natura ġudizzjarja, tista’, bħala prinċipju, tagħmel domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja (1). Il-kwalifika ta’ qorti hija interpretata mill-Qorti tal-Ġustizzja bħala kunċett awtonomu ta’ dritt tal-Unjoni.

10.

Hija biss il-qorti nazzjonali li tista’ tieħu l-inizjattiva li tagħmel domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja, irrispettivament minn jekk saritx jew le talba mill-partijiet fil-kawża prinċipali.

11.

Kull qorti kkonċernata għandha s-setgħa li tagħmel domanda dwar l-interpretazzjoni ta’ regola tad-dritt tal-Unjoni lill-Qorti tal-Ġustizzja meta tqis li dan ikun neċessarju sabiex taqta’ l-kontroversja li jkollha quddiemha.

12.

Madankollu, qorti li mid-deċiżjonijiet tagħha ma jkunx hemm appell skont il-liġi nazzjonali għandha, bħala prinċipju, l-obbligu li tagħmel domanda bħal din lill-Qorti tal-Ġustizzja, ħlief jekk tkun diġà teżisti ġurisprudenza fil-materja (u li l-kuntest potenzjalment ġdid ma jqajjimx dubju veru f’dak li jirrigwarda l-possibbiltà li tiġi applikata din il-ġurisprudenza) jew meta l-interpretazzjoni korretta tad-dispożizzjoni legali tkun ċara.

13.

B’hekk, qorti li mid-deċiżjonijiet tagħha jista’ jsir appell tista’, b’mod partikolari meta hija tqis li l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja hija ċara biżżejjed għaliha, tiddeċiedi hija stess fuq l-interpretazzjoni korretta tad-dritt tal-Unjoni u l-applikazzjoni tiegħu għas-sitwazzjoni fattwali li hija tikkonstata. Madankollu, rinviju għal deċiżjoni preliminari jista’ jkun partikolarment utli, fl-istadju xieraq tal-proċeduri, meta jkun hemm kwistjoni ta’ interpretazzjoni ġdida li tippreżenta interess ġenerali għall-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni fl-Istati Membri kollha jew meta l-ġurisprudenza eżistenti ma tidhirx applikabbli għal kuntest fattwali ġdid.

14.

Hija l-qorti nazzjonali li għandha turi kif l-interpretazzjoni mitluba hija neċessarja sabiex hija tkun tista’ tagħti d-deċiżjoni tagħha.

15.

Għalkemm il-qrati nazzjonali għandhom il-possibbiltà li jiċħdu l-motivi ta’ invalidità invokati quddiemhom, hija biss il-Qorti tal-Ġustizzja li għandha l-possibbiltà li tiddikjara li att ta’ istituzzjoni jew ta’ korp tal-Unjoni huwa invalidu.

16.

Kull qorti nazzjonali għandha għaldaqstant tirrinvija domanda lill-Qorti tal-Ġustizzja meta hija jkollha dubji dwar il-validità ta’ tali att, filwaqt li tindika r-raġunijiet għaliex hija tikkunsidra li l-imsemmi att jista’ jkun ivvizzjat b’invalidità.

17.

Madankollu, meta jkollha dubji serji fuq il-validità ta’ att ta’ istituzzjoni jew ta’ korp tal-Unjoni li fuqu jkun ibbażat att intern, il-qorti nazzjonali tista’, eċċezzjonalment, tissospendi, b’mod temporanju, l-applikazzjoni ta’ dan l-att intern jew tieħu kull miżura provviżorja oħra fir-rigward tiegħu. Hija b’hekk tkun marbuta li tagħmel id-domanda dwar il-validità lill-Qorti tal-Ġustizzja, filwaqt li tindika r-raġunijiet għaliex hija tikkunsidra li l-imsemmi att mhuwiex validu.

18.

Il-qorti nazzjonali tista’ tagħmel domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja hekk kif tikkonstata li hija neċessarja deċiżjoni fuq il-punt jew il-punti ta’ interpretazzjoni jew ta’ validità sabiex tagħti s-sentenza tagħha; hija din il-qorti li tinsab fl-aħjar pożizzjoni sabiex tiddetermina f’liema stadju tal-proċedura jkun xieraq li tirrinvija domanda bħal din.

19.

Ikun madankollu tajjeb li d-deċiżjoni għar-rinviju ta’ domanda preliminari tittieħed fi stadju tal-proċedura fejn il-qorti tar-rinviju tkun fil-pożizzjoni li tiddefinixxi l-kuntest fattwali u ġuridiku tal-kwistjoni sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja jkollha l-elementi neċessarji kollha biex tivverifika, jekk ikun il-każ, li d-dritt tal-Unjoni huwa applikabbli għall-kawża prinċipali. Jista’ jkun ukoll fl-interess tal-amministrazzjoni tajba tal-ġustizzja li d-domanda preliminari ssir wara t-trattazzjoni mill-partijiet.

20.

Id-deċiżjoni li biha l-qorti nazzjonali tagħmel domanda preliminari lill-Qorti tal-Ġustizzja tista’ ssir f’kull forma li hija ammessa mid-dritt nazzjonali għall-kwistjonijiet proċedurali. Madankollu, jeħtieġ li wieħed iżomm f’moħħu li huwa dan id-dokument li jservi ta’ bażi għall-proċedura quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja u li din tal-aħħar għandu jkollha l-elementi li jippermettulha tagħti risposta utli lill-qorti nazzjonali. Barra minn dan, hija biss it-talba għal deċiżjoni preliminari li tiġi nnotifikata lill-partijiet interessati li għandhom id-dritt li jissottomettu osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja – b’mod partikolari l-Istati Membri u l-istituzzjonijiet – u li tiġi tradotta.

21.

Il-bżonn li t-talba tiġi tradotta teżiġi abbozzar sempliċi, ċar u preċiż, mingħajr elementi żejda.

22.

Ħafna drabi, tul li ma jeċċedix madwar tnax-il paġna jkun biżżejjed sabiex il-kuntest tad-domanda preliminari jiġi espost b’mod adegwat. Għalkemm għandha tkun konċiża, id-deċiżjoni tar-rinviju għandha madankollu tkun suffiċjentement kompleta u tinkludi l-informazzjoni kollha rilevanti b’mod li tippermetti lill-Qorti tal-Ġustizzja, kif ukoll lill-persuni interessati li għandhom id-dritt li jippreżentaw osservazzjonijiet, li jifhmu tajjeb il-kuntest fattwali u d-dritt tal-kawża prinċipali. B’mod partikolari, id-deċiżjoni tar-rinviju għandha:

Ikun utli li l-punti jew il-paragrafi differenti tad-deċiżjoni tar-rinviju jkunu nnumerati sabiex il-qari ta’ tali deċiżjoni u l-possibbiltà li jsir riferiment għaliha jkunu ffaċilitati.

23.

Fl-aħħar nett, il-qorti tar-rinviju tista’, jekk hija tħoss li hija f’pożizzjoni li tagħmel dan, tindika fil-qosor il-fehma tagħha fuq ir-risposta li għandha tingħata lid-domandi preliminari.

24.

Id-domanda jew id-domandi preliminari nfushom għandhom jidhru f’parti distinta u jkunu kjarament identifikati mid-deċiżjoni tar-rinviju, normalment fil-bidu jew fl-aħħar tagħha. Huma għandhom ikunu jinftehmu sewwa mingħajr ma jagħmlu referenza għad-deskrizzjoni tal-motivi tat-talba, li għandha madankollu tipprovdi l-kuntest neċessarju għal evalwazzjoni adegwata.

25.

Ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari timplika s-sospensjoni tal-proċeduri nazzjonali sakemm il-Qorti tal-Ġustizzja tagħti d-deċiżjoni tagħha.

26.

Madankollu, il-qorti nazzjonali xorta jkollha ġurisdizzjoni sabiex tadotta miżuri kawtelatorji, b’mod partikolari fil-kuntest ta’ rinviju għad-determinazzjoni tal-validità (ara l-punt 17 iktar ’il fuq).

27.

Il-proċedura preliminari quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja hija bla ħlas u din tal-aħħar ma tiddeċidix fuq l-ispejjeż tal-partijiet fil-kawża prinċipali; hija l-qorti nazzjonali li għandha tiddeċiedi f’dan ir-rigward.

28.

Fil-każ ta’ nuqqas ta’ riżorsi ta’ parti u sa fejn ir-regoli nazzjonali jippermettu dan, il-qorti tar-rinviju tista’ tikkonċedi lil din il-parti għajnuna legali sabiex tkopri l-ispejjeż, b’mod partikolari dawk ta’ rappreżentanza, li hija ssostni quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja. Din tal-aħħar tista’ wkoll tikkonċedi għajnuna legali bħal din fil-każ fejn il-parti inkwistjoni ma tibbenefikax diġà minn għajnuna legali fuq livell nazzjonali jew sa fejn din l-għajnuna ma tkoprix, jew tkopri biss parzjalment, l-ispejjeż sostnuti quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja.

29.

Id-deċiżjoni tar-rinviju u d-dokumenti rilevanti (b’mod partikolari, jekk ikun il-każ, il-proċess tal-kawża, jew eventwalment kopja tiegħu) għandhom jintbagħtu direttament lill-Qorti tal-Ġustizzja mill-qorti nazzjonali bil-posta reġistrata (indirizzata lill-“Greffe de la Cour de Justice, L-2925, Luxembourg”, tel. +352 4303-1).

30.

Sakemm tingħata d-deċiżjoni, ir-Reġistratur tal-Qorti tal-Ġustizzja jibqa’ f’kuntatt mal-qorti nazzjonali u jibgħatilha kopji tal-atti tal-proċedura.

31.

Il-Qorti tal-Ġustizzja tibgħat id-deċiżjoni tagħha lill-qorti tar-rinviju. Hija tapprezza li l-qorti nazzjonali tinformaha dwar il-konklużjonijiet li hija tasal għalihom fid-deċiżjoni tal-kawża prinċipali u li tibgħatilha, jekk ikun il-każ, id-deċiżjoni finali tagħha.

32.

Din il-parti tan-nota tagħti istruzzjonijiet prattiċi dwar il-proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza applikabbli għar-rinviji li jirrigwardaw l-ispazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja. Din il-proċedura hija rregolata mill-Artikolu 23a tal-Protokoll (Nru 3) dwar l-Istatut tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (ĠUUE 2008, C 115, p. 210) u mill-Artikolu 104b tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja. Il-possibbiltà li ssir talba sabiex tiġi applikata din il-proċedura tiżdied ma’ dik li tintalab l-implementazzjoni tal-proċedura mħaffa, kif previst fl-Artikoli 23a tal-imsemmi protokoll u 104a tar-Regoli tal-Proċedura.

33.

Il-proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza tapplika biss għall-oqsma li jaqgħu taħt it-Titolu V tat-Tielet Parti tat-TFUE, dwar l-ispazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja.

34.

Hija l-Qorti tal-Ġustizzja li tiddeċiedi dwar jekk tapplikax jew le din l-proċedura. Bħala prinċipju, deċiżjoni bħal din tittieħed biss fuq talba motivata tal-qorti tar-rinviju. Fuq bażi eċċezzjonali, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tiddeċiedi ex officio li rinviju jinstema’ skond il-proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza meta tqis li dan ikun neċessarju.

35.

Il-proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza tissemplifika d-diversi stadji tal-proċeduri quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja, iżda l-applikazzjoni tagħha tinvolvi restrizzjonijiet rilevanti għal din tal-aħħar kif ukoll għall-partijiet u dawk l-oħra interessati li jipparteċipaw fil-proċedura, b’mod partikolari, l-Istati Membri.

36.

Għalhekk, din il-proċedura tista’ tintalab biss f’ċirkustanzi fejn ikun assolutament neċessarju li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi dwar ir-rinviju fl-iqsar żmien possibbli. Mingħajr mhuwa possibbli li sitwazzjonijiet bħal dawn jiġu indikati b’mod eżawrjenti minħabba l-fatt, b’mod partikolari, li r-regoli tal-Unjoni li jirregolaw l-ispazju ta’ libertà, sigurtà u ġustizzja dejjem jinbidlu u jiġu żviluppati, qorti nazzjonali tista’, per eżempju, tippreżenta talba għal proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza fis-sitwazzjonijiet li ġejjin: fil-każ, kopert mir-raba’ paragrafu tal-Artikolu 267 tat-TFUE, ta’ persuna detenuta jew imċaħħda mil-libertà tagħha, meta r-risposta għad-domanda magħmula tkun determinanti għall-evalwazzjoni tas-sitwazzjoni legali ta’ din il-persuna, jew fil-każ ta’ kawża li tkun tirrigwarda s-setgħa tal-ġenituri jew il-kustodja tat-tfal, meta l-ġurisdizzjoni tal-qorti adita abbażi tad-dritt tal-Unjoni tkun tiddependi mir-risposta għad-domanda preliminari.

37.

Sabiex il-Qorti tal-Ġustizzja tkun tista’ tiddeċiedi malajr jekk ikunx neċessarju li tiġi applikata l-proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza, it-talba għandha tesponi ċ-ċirkustanzi ta’ dritt u ta’ fatt li jiddeterminaw l-urġenza u, b’mod partikolari, ir-riskji li jkun hemm jekk ir-rinviju jinstema’ skond il-proċedura għal deċiżjoni preliminari normali.

38.

Sa fejn huwa possibbli, il-qorti tar-rinviju għandha tindika, fil-qasir, l-opinjoni tagħha dwar ir-risposta li għandha tingħata għad-domanda jew domandi magħmula. Indikazzjoni bħal din tiffaċilita t-teħid ta’ pożizzjoni mill-partijiet u dawk l-oħra interessati li jieħdu sehem fil-proċeduri, kif ukoll id-deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, u b’hekk tgħin f’li jitħaffu l-proċeduri.

39.

It-talba għal deċiżjoni preliminari b’urġenza għandha tiġi ppreżentata skond forma li tippermetti lir-Reġistratur tal-Qorti tal-Ġustizzja jikkonstata immedjatament li l-każ għandu jirċievi trattament partikolari. Għal dan il-għan, jeħtieġ li t-talba tiġi ppreżentata f’dokument differenti mid-deċiżjoni ta’ rinviju stess, jew f’ittra separata li tirreferi espressament għal din it-talba.

40.

Għal dak li jikkonċerna d-deċiżjoni ta’ rinviju stess, huwa daqstant ieħor importanti li f’sitwazzjoni ta’ urġenza d-deċiżjoni ta’ rinviju tkun fil-qasir sabiex tgħin fit-tħaffif tal-proċeduri.

41.

Għall-komunikazzjoni mal-qorti nazzjonali u l-partijiet quddiemha, il-qrati nazzjonali li jippreżentaw it-talba għal proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza huma mistiedna jindikaw l-indirizz elettroniku jew in-numru tal-faks, li l-Qorti tal-Ġustizzja tkun tista’ tuża’ kif ukoll, l-indirizzi elettroniċi jew in-numri tal-faks tar-rappreżentanti tal-partijiet in kwistjoni.

42.

Tista’ l-ewwel tintbagħat kopja tad-deċiżjoni tar-rinviju ffirmata, flimkien ma’ talba għal proċedura għal deċiżjoni preliminari b’urġenza lill-Qorti tal-Ġustizzja permezz ta’ ittra elettronika (ECJ-Registry@curia.europa.eu) jew permezz ta’ faks (+352 43 37 66). It-trattament tar-rinviju u tat-talba jista’ jinbeda hekk kif tiġi rċevuta kopja bħal din. Madankollu, l-oriġinal ta’ dawn id-dokumenti għandu jintbagħat lir-Reġistratur tal-Qorti tal-Ġustizzja fl-iqsar żmien possibbli.