It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-UE

SOMMARJU TAT-:

Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea

INTRODUZZJONI

It-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), kif jirriżulta mit-Trattat ta’ Lisbona, ġie żviluppat mit-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea (TKE jew Trattat KE), kif stabbilit mit-Trattat ta’ Maastricht. It-Trattat li jistabbilixxi l-KE nnifsu kien ibbażat fuq it-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ekonomika Ewropea (TKEE), iffirmat f’Ruma fil-25 ta’ Marzu 1957. Il-ħolqien tal-Unjoni Ewropea permezz tat-Trattat ta’ Maastricht (fis-7 ta’ Frar 1992) kien pass ieħor fit-triq lejn l-unifikazzjoni politika tal-Ewropa.

Madankollu, l-Unjoni Ewropea ma ssostitwietx il-Komunitajiet Ewropej iżda minflok poġġietha taħt l-istess umbrella bbażata fuq struttura ta’ “3 pilastri”:

L-ewwel⁽¹⁾ pilastru kien jikkonsisti fil-Komunitajiet Ewropej (il-KE, il-Komunità Ewropea tal-Faħam u l-Azzar (KEFA) sal-2002, u l-Euratom).
It-tieni⁽²⁾ pilastru kien jikkonsisti fil-koperazzjoni bejn il-pajjiżi tal-UE taħt il-politika estera u ta’ sigurtà komuni.
It-tielet⁽³⁾ pilastru kien ikopri l-koperazzjoni bejn il-pajjiżi tal-UE fil-qasam tal-ġustizzja u l-affarijiet interni.

Kull trattat ġdid iwassal għan-numerazzjoni mill-ġdid tal-artikoli. It-Trattat ta’ Liżbona, iffirmat fit-13.12.2007 u daħal fis-seħħ fl-1.12.2009, imbagħad sejjaħ it-TKE bħala t-TFUE li amalgama t-tliet pilastri fl-UE riformata u ġie nnumerat mill-ġdid.

It-TFUE flimkien mat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE), huwa wieħed miż-żewġ (2) trattati primarji tal-UE. Huwa jifforma l-bażi dettaljata tal-liġi tal-UE billi jiddefinixxi l-prinċipji u l-objettivi tal-UE u l-kamp ta’ applikazzjoni fl-oqsma tal-politika tagħha. Huwa jistabbilixxi wkoll dettalji dwar l-organizzazzjoni u l-funzjonijiet tal-istituzzjonijiet tal-UE.

X’INHU L-GĦAN TAT-TRATTAT?

Kif imsemmi diġà fil-preambolu preċedenti tiegħu, l-għan tat-TKE kien li “jistabbilixxu s-sisien ta’ għaqda dejjem akbar fost il-popli Ewropej”. Dak il-kliem għadu preżenti fil-preambolu tat-TFUE attwali kif ukoll tat-TUE. Dawn it-trattati fil-fatt ipprovdew dimensjoni aktar politika u demokratika għall-integrazzjoni Ewropea lil hinn mill-għan ekonomiku oriġinali tal-ħolqien ta’ suq uniku.

PUNTI EWLENIN TAT-TRATTAT KONSOLIDAT

L-Ewwel Parti — Prinċipji:
- tiddeskrivi l-kamp ta’ applikazzjoni tat-trattat u r-rabta tiegħu mat-TUE (Artikolu 1);
- tiddeskrivi l-kompetenzi tal-UE skont il-livell tal-poteri tal-UE f’kull qasam (Artikoli 2, 3, 4, 5 u 6);
- tistabbilixxi l-prinċipji ġenerali li jirregolaw l-azzjoni tal-UE (Artikoli 7 sa 17).
It-Tieni Parti — Non-Diskriminazzjoni u Ċittadinanza tal-Unjoni:
- tipprojbixxi diskriminazzjoni minħabba ċittadinanza (Artikolu 18);
- tiddikjara li l-UE se “tiġġieled id-diskriminazzjoni li tkun ibbażata fuq is-sess, ir-razza jew l-oriġini etnika, ir-reliġjon jew twemmin, id-disabbiltà, l-età jew it-tendenzi sesswali” (Artikolu 19);
- tistabbilixxi u tiddefinixxi ċ-ċittadinanza tal-UE u d-drittijiet relatati (Artikoli 20 sa 24).
It-Tielet Parti — l-ikbar parti (Artikoli 26 sa 197), tistabilixxi il-bażi legali għall-Politika u Azzjonijiet Interni tal-Unjoni fl-oqsma li ġejjin:
- is-suqsuq intern (Titolu I);
- il-moviment liberu tal-merkanzija (Titolu II), inkluż l-unjoni doganali;
- il-politika agrikola komuni l-politika għas-sajd komuni (Titolu III);
- il-moviment liberu tal-ħaddiema (u tal-persuni in ġenerali), servizzi u kapital (Titolu IV);
- l-ispazju ta’ libertà, sigurtà U ġustizzja (Titolu V), inkluż il-koperazzjoni bejn l-awtoritajiet tal-pulizija u ġudizzjarji;
- it-trasport (Titolu VI);
- kompetizzjoni, tassazzjoni u l-approssimazzjoni tal-liġijiet (Titolu VII);
- politika ekonomika u monetarja (Titolu VIII), inkluż artikolu dwar l-euro;
- l-impjieg (Titolu IX);
- politika soċjali (Titolu X), b’referenza għall-Karta Soċjali Ewropea (1961) u l-Karta Komunitarja tad-Drittijiet Soċjali Fundamentali tal-Ħaddiema (1989) — Titolu XI jistabilixxi l-Fond Soċjali Ewropew;
- edukazzjoni, formazzjoni vokazzjonali, żgħażagħ u sport policies (Titolu XII);
- kultura (Titolu XIII);
- is-saħħa pubblika (Titolu XIV);
- protezzjoni tal-konsumatur (Titolu XV);
- networks trans-Ewropej (Titolu XVI);
- l-industrija (Titolu XVII);
- koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali — fi kliem ieħor, biex jitnaqqsu d-disparitajiet fl-iżvilupp (Titolu XVIII);
- ir-riċerka u l-iżvilupp u l-ispazju (Titolu XIX);
- l-ambjent (Titolu XX);
- enerġija (Titolu XXI);
- turiżmu (Titolu XXII);
- protezzjoni ċivili (Titolu XXIII);
- koperazzjoni amministrattiva (Titolu XXIV).
Part 4 — L-Assoċjazzjoni ta’ pajjiżi u territorji extra-Ewropej (Artikoli 198 sa 204) tiddeskrivi r-relazzjonijiet speċjali bejn l-UE u t-territorji extra-Ewropej ta’ xi pajjiżi tal-UE li, għall-kuntrarju tar-reġjuni l-aktar imbiegħda, mhumiex parti mill-UE.
Il-Ħames Parti — L-azzjoni esterna tal-Unjoni (Artikoli 205 sa 222) tiddeskrivi:
- il-politika kummerċjali komuni (kummerċ barrani)
- il-koperazzjoni dwar l-iżvilupp u l-għajnuna umanitarja ma’ pajjiżi terzi;
- relazzjonijiet ma’ pajjiżi terzi (trattati internazzjonali, sanzjonijiet u solidarjetà bejn pajjiżi tal-UE) u korpi internazzjonali;
- tistabbilixxi delegazzjonijiet tal-UE;
- li l-azzjonijiet esterni għandhom ikunu konformi mal-prinċipji stabbiliti fil-Kapitolu 1, Titolu 5 tat-TUE rigward il-politika estera u ta’ sigurtà komuni (Artikolu 205).
Is-Sitt Parti — Dispożizzjonijiet istituzzjonali u finanzjarji telabora dwar:
- istituzzjoni tal-UE (Artikoli 223 sa 227);
- korpi konsultattivi tal-Unjoni Ewropea (Artikoli 300 sa 307);
- il-Bank Ewropew tal-Investiment (Artikoli 308 u 309);
- atti leġislattivi (regolamenti, direttivi, eċċ.) u proċeduri tal-UE (Artikoli 288 sa 299);
- il-baġit tal-UE (Artikoli 310 sa 325);
- koperazzjoni msaħħa bejn il-pajjiżi tal-UE (Artikoli 326 sa 334).
Is-Seba’ Parti — Dispożizzjonijiet ġenerali u finali (Artikoli 335 sa 358) tittratta punti legali speċifiċi bħall-kapaċità ġuridika tal-UE, applikazzjoni territorjali u temporanja, is-sede tal-istituzzjonijiet, immunitajiet u l-effett fuq trattati ffirmati qabel l-1958 jew id-data tal-adeżjoni.