IL-KUMMISSJONI EWROPEA

Brussell, 26.4.2018

COM(2018) 236 final

KOMUNIKAZZJONI TAL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI EWROPEW U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI

L-indirizzar tad-diżinformazzjoni online: Approċċ Ewropew

1.Introduzzjoni

L-espożizzjoni taċ-ċittadini għal diżinformazzjoni fuq skala kbira, inkluża informazzjoni qarrieqa jew saħansitra falza, hija sfida ewlenija għall-Ewropa.

Is-soċjetajiet demokratiċi miftuħa tagħna jiddependu fuq id-dibattiti pubbliċi li jippermettu liċ-ċittadini infurmati sew jesprimu l-volontà tagħhom permezz ta’ proċessi politiċi liberi u ġusti. Tradizzjonalment, il-mezzi tal-midja kellhom rwol ewlieni fl-akkontabbiltà tal-awtoritajiet pubbliċi u fil-provvista tal-informazzjoni li tippermetti liċ-ċittadini jiffurmaw l-opinjonijiet tagħhom dwar il-kwistjonijiet soċjetali u jipparteċipaw attivament u effettivament fis-soċjetà demokratika. Fl-Ewropa, il-midja tradizzjonali hija soġġetta għal firxa wiesgħa ta’ regoli dwar l-imparzjalità, il-pluraliżmu, id-diversità kulturali, il-kontenut ta’ ħsara, ir-reklamar u l-kontenut sponsorjat. Id-demokrazija fl-Unjoni Ewropea tiddependi fuq l-eżistenza ta’ midja libera u indipendenti 1 .

Illum, l-Internet mhux biss żied il-volum u l-varjetà tal-aħbarijiet disponibbli għaċ-ċittadini b’mod drastiku, iżda biddel radikalment ukoll il-modi li bihom iċ-ċittadini jaċċessaw l-aħbarijiet u jinvolvu ruħhom fihom. L-utenti żgħażagħ, b’mod partikolari, issa jużaw il-midja online bħala s-sors ewlieni ta’ informazzjoni tagħhom. Id-disponibbiltà faċli ta’ informazzjoni ta’ kwalità diversa għandha l-potenzjal li tagħmel il-proċessi demokratiċi aktar parteċipattivi u inklużivi.

Madankollu, it-teknoloġiji l-ġodda jistgħu jintużaw, b’mod partikolari permezz tal-midja soċjali, biex ixerrdu d-diżinformazzjoni fuq skala u b’veloċità u bi preċiżjoni ta’ mmirar mingħajr preċedent, u b’hekk joħolqu sferi ta’ informazzjoni personalizzata u jservu ta’ strumenti ta’ tkattir ta’ tagħrif falz fil-kampanji ta’ diżinformazzjoni.

Id-diżinformazzjoni tnaqqas il-fiduċja fl-istituzzjonijiet u fil-midja diġitali u tradizzjonali u tagħmel ħsara lid-demokraziji tagħna billi xxekkel il-kapaċità taċ-ċittadini li jieħdu deċiżjonijiet infurmati. Id-diżinformazzjoni ta’ spiss tappoġġa wkoll l-ideat u l-attivitajiet radikali u estremisti. Tippreġudika l-libertà ta’ espressjoni, li hija dritt fundamentali minqux fil-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea (Il-Karta). 2 Il-libertà ta’ espressjoni tinkludi r-rispett għal-libertà u l-pluraliżmu tal-midja, kif ukoll id-dritt taċ-ċittadini li jkollhom opinjonijiet u li jirċievu u jagħtu informazzjoni u ideat “mingħajr indħil mill-awtorità pubblika u indipendentement mill-fruntieri”.

L-obbligu ewlieni tal-atturi statali b’rabta mal-libertà ta’ espressjoni u mal-libertà tal-midja huwa li jżommu lura mill-interferenza u ċ-ċensura u li jiżguraw ambjent favorevoli għal dibattitu pubbliku inklużiv u pluralista. Il-kontenut legali, anki dak li huwa allegatament kontenut ta’ ħsara, ġeneralment huwa protett mil-libertà ta’ espressjoni u jeħtieġ li jiġi indirizzat b’mod differenti mill-kontenut illegali, fejn it-tneħħija tal-kontenut innifsu tista’ tkun iġġustifikata. Kif ikkonkludiet il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, dan huwa partikolarment importanti b’rabta mal-elezzjonijiet 3 .

Il-kampanji ta’ diżinformazzjoni tal-massa online qed jintużaw ħafna minn firxa ta’ atturi domestiċi u barranin biex inaqqsu l-fiduċja u joħolqu tensjonijiet soċjali, b’konsegwenzi potenzjali serji għas-sigurtà tagħna. Barra minn hekk, il-kampanji ta’ diżinformazzjoni minn pajjiżi terzi jistgħu jkunu parti minn theddid ibridu għas-sigurtà interna, inklużi l-proċessi elettorali, b’mod partikolari flimkien mal-attakki ċibernetiċi. Pereżempju, id-duttrina militari Russa tirrikonoxxi b’mod espliċitu l-gwerra tal-informazzjoni bħala waħda mill-oqsma tagħha 4 .

It-tixrid tad-diżinformazzjoni taffettwa wkoll il-proċessi tat-tfassil tal-politika billi tinfluwenza ħażin l-opinjoni pubblika. L-atturi domestiċi u barranin jistgħu jużaw id-diżinformazzjoni biex jimmanipulaw id-dibattiti u l-imġiba politiċi u soċjetali f’oqsma bħat-tibdil fil-klima, il-migrazzjoni, is-sigurtà pubblika, is-saħħa 5 u l-finanzi. Id-diżinformazzjoni tista’ wkoll tnaqqas il-fiduċja fix-xjenza u fl-evidenza empirika.

Il-pjattaformi online li jqassmu l-kontenut, b’mod partikolari l-midja soċjali, is-servizzi ta’ kondiviżjoni tal-vidjows u l-magni tat-tiftix, għandhom rwol ewlieni fit-tixrid u l-amplifikazzjoni tad-diżinformazzjoni online. Sa issa, dawn il-pjattaformi ma rnexxilhomx jaġixxu b’mod proporzjonat, u ma rnexxilhom jegħlbu l-isfida ppreżentata mid-diżinformazzjoni u l-użu manipulattiv tal-infrastrutturi tal-pjattaformi. Xi wħud minnhom ħadu inizjattivi limitati biex jirrimedjaw għat-tixrid tad-diżinformazzjoni online, iżda dan għamluh f’għadd żgħir ta’ pajjiżi biss u ħallew barra bosta utenti. Barra minn hekk, hemm dubji serji dwar jekk il-pjattaformi humiex qed jipproteġu lill-utenti tagħhom biżżejjed kontra l-użu mhux awtorizzat tad-dejta personali tagħhom minn partijiet terzi, kif muri mir-rivelazzjonijiet reċenti dwar Facebook / Cambridge Analytica, li bħalissa qegħdin jiġu investigati mill-awtoritajiet għall-protezzjoni tad-dejta, dwar l-estrazzjoni tad-dejta personali minn miljuni ta’ utenti tal-midja soċjali tal-UE u sfruttata f’kuntesti elettorali.

Iż-żieda tad-diżinformazzjoni u l-gravità tat-theddida rriżultaw f’aktar sensibilizzazzjoni u tħassib fis-soċjetà ċivili, kemm fl-Istati Membri tal-UE kif ukoll fil-livell internazzjonali. F’Marzu 2015, il-Kunsill Ewropew stieden lir-Rappreżentant Għoli biex jiżviluppa pjan ta’ azzjoni biex jindirizza l-kampanji ta’ diżinformazzjoni li għaddejjin fir-Russja, 10 u din l-istedina rriżultat fl-istabbiliment tat-Task Force East StratCom, li, kif kien ippjanat, ilu effettiv minn Settembru 2015. F’Riżoluzzjoni ta’ Ġunju 2017, il-Parlament Ewropew stieden lill-Kummissjoni biex “tanalizza fil-fond is-sitwazzjoni attwali u l-qafas legali fir-rigward tal-aħbarijiet foloz, u tivverifika l-possibbiltà ta’ intervent leġiżlattiv biex jiġu limitati d-disseminazzjoni u t-tixrid ta’ kontenut falz.” 11 F’Marzu 2018, il-Kunsill Ewropew iddikjara li “in-netwerks soċjali u l-pjattaformi diġitali jeħtieġu li jiggarantixxu prattiki trasparenti u protezzjoni sħiħa tal-privatezza u tad-data personali taċ-ċittadini.” 12 Id-Dikjarazzjoni Konġunta dwar il-Libertà ta’ Espressjoni u dwar il-“Fake News”, id-Diżinformazzjoni u l-Propaganda, adottata fl-2017 mir-Relaturi Speċjali maħtura minn organizzazzjonijiet internazzjonali, 13  tipprovdi trattament iffukat tal-applikazzjoni tal-istandards internazzjonali tad-drittijiet tal-bniedem għal dan il-fenomenu.

Bosta Stati Membri bħalissa qegħdin jesploraw miżuri possibbli biex tiġi protetta l-integrità tal-proċessi elettorali mid-diżinformazzjoni online u biex tiġi żgurata t-trasparenza tar-reklamar politiku online 14 .

Madankollu, huwa ċar li filwaqt li l-protezzjoni tal-proċess elettorali taqa’ primarjament fil-kompetenza tal-Istati Membri, id-dimensjoni transfruntiera tad-diżinformazzjoni online teħtieġ approċċ Ewropew sabiex tiġi żgurata azzjoni effettiva u kkoordinata u sabiex jiġu protetti l-UE, iċ-ċittadini tagħha, il-politiki tagħha u l-Istituzzjonijiet tagħha.

Din il-Komunikazzjoni ġiet żviluppata filwaqt li tqiesu l-konsultazzjonijiet estensivi maċ-ċittadini u mal-partijiet ikkonċernati. Fi tmiem l-2017, il-Kummissjoni stabbilixxiet Grupp ta’ Esperti ta’ Livell Għoli sabiex jagħtu l-pariri tagħhom dwar din il-kwistjoni. Il-Grupp ippreżenta r-rapport tiegħu fit-12 ta’ Marzu 2018 15 . Il-Kummissjoni nediet ukoll proċess ta’ konsultazzjoni pubblika mifruxa, li tinkludi kwestjonarji online li rċevew 2 986 tweġiba, 16 djalogi strutturati mal-partijiet ikkonċernati rilevanti, 17 u stħarriġ tal-opinjoni tal-Ewrobarometru li jkopri t-28 Stat Membru 18 .

Din il-Komunikazzjoni tippreżenta l-opinjonijiet tal-Kummissjoni dwar l-isfidi assoċjati mad-diżinformazzjoni online. Tiddeskrivi l-prinċipji u l-objettivi ġenerali ewlenin li jenħtieġ li jiggwidaw l-azzjonijiet biex tiżdied is-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku dwar id-diżinformazzjoni u biex dan il-fenomenu jiġi indirizzat b’mod effettiv, kif ukoll il-miżuri speċifiċi li l-Kummissjoni għandha l-intenzjoni tieħu f’dan ir-rigward.

2.Il-kamp ta’ applikazzjoni u l-kawżi tad-diżinformazzjoni online

2.1.Kamp ta’ applikazzjoni

Id-diżinformazzjoni tfisser informazzjoni li tista’ tiġi kkonfermata bħala falza jew qarrieqa, li tinħoloq u li tiġi ppreżentata u disseminata għall-benefiċċju ekonomiku jew biex tqarraq intenzjonalment lill-pubbliku, u li tista’ tikkawża ħsara pubblika. Il-ħsara pubblika tinkludi t-theddid għall-proċessi demokratiċi politiċi u ta’ tfassil tal-politika kif ukoll għall-beni pubbliċi bħal pereżempju l-protezzjoni tas-saħħa taċ-ċittadini tal-UE, tal-ambjent jew tas-sigurtà. Id-diżinformazzjoni ma tinkludix biss l-iżbalji fir-rappurtar, is-satira u l-parodija, jew l-aħbarijiet u l-kummentarji identifikati b’mod ċar bħala ta’ natura partiġjana. Din il-Komunikazzjoni hija mingħajr preġudizzju għar-regoli legali applikabbli fil-livell tal-Unjoni jew fil-livell nazzjonali fir-rigward tal-kwistjonijiet diskussi, inkluża d-diżinformazzjoni li jkun fiha kontenut illegali 19 . Din il-Komunikazzjoni hija mingħajr preġudizzju għall-approċċi u għall-azzjonijiet li għaddejjin fir-rigward tal-kontenut illegali, inkluż fir-rigward il-kontenut terroristiku online u l-materjal ta’ abbuż sesswali tat-tfal.

2.2.Il-kuntest u l-kawżi ewlenin tad-diżinformazzjoni

Il-proliferazzjoni tad-diżinformazzjoni għandha kawżi ekonomiċi, teknoloġiċi, politiċi u ideoloġiċi interrelatati.

L-ewwel nett, it-tixrid tad-diżinformazzjoni huwa sintomu ta’ fenomeni usa’ li jaffettwaw lis-soċjetajiet li qegħdin jinbidlu b’pass mgħaġġel. L-insigurtà ekonomika, l-estremiżmu dejjem jikber u l-bidliet kulturali jiġġeneraw l-ansjetà u jipprovdu art fertili biex il-kampanji tad-diżinformazzjoni jrawmu tensjonijiet soċjali, polarizzazzjoni u nuqqas ta’ fiduċja. L-organizzazzjonijiet u l-aġenziji ta’ influwenza (kemm jekk huma impriżi, stati jew organizzazzjonijiet mhux governattivi b’interess fid-dibattiti politiċi u strateġiċi, inklużi sorsi esterni għall-UE) jistgħu jużaw id-diżinformazzjoni biex jimmanipulaw id-dibattiti politiċi u soċjetali. L-impatt tad-diżinformazzjoni tvarja minn soċjetà għal oħra, skont il-livelli tal-edukazzjoni, il-kultura demokratika, il-fiduċja fl-istituzzjonijiet, l-inklużività tas-sistemi elettorali, ir-rwol tal-flus fil-proċessi politiċi u l-inugwaljanzi soċjali u ekonomiċi.

Fit-tul, l-indirizzar tad-diżinformazzjoni se jkun effettiv biss jekk jiġi akkumpanjat minn volontà politika ċara biex tissaħħaħ ir-reżiljenza kollettiva b’appoġġ għall-bażi demokratika u l-valuri Ewropej tagħna.

It-tieni nett, it-tixrid tad-diżinformazzjoni jseħħ fil-kuntest ta’ settur tal-midja li qed jinbidel ħafna. Iż-żieda ta’ pjattaformi attivi fis-settur tal-midja affettwat sew lill-ġurnalisti u lill-mezzi tal-midja professjonali tal-aħbarijiet, li b’mod ġenerali għadhom qed jippruvaw jadattaw il-mudelli tan-negozju tagħhom u jsibu modi ġodda biex jimmonetizzaw il-kontenut. Barra minn hekk, xi pjattaformi ħadu funzjonijiet li tradizzjonalment huma assoċjati mal-mezzi tal-midja, u daħlu fin-negozju tal-aħbarijiet bħala aggregaturi u distributuri tal-kontenut mingħajr ma neċessarjament kellhom l-oqfsa u l-kapaċitajiet editorjali ta’ mezzi bħal dawn. L-inċentivi ekonomiċi tagħhom iwassluhom biex jiġbru bażi ta’ utenti kbira billi jisfruttaw l-effetti tan-netwerk u jimmassimizzaw il-ħin li l-utenti jgħaddu fuq is-servizzi tagħhom billi jagħtu preferenza lill-kwantità tal-informazzjoni aktar milli lill-kwalità tagħha, ikun xi jkun l-impatt.

It-tielet nett, it-teknoloġiji tan-netwerking soċjali huma mmanipulati biex ixerrdu d-diżinformazzjoni permezz ta’ serje ta’ passi sekwenzjali: (i) il-ħolqien; (ii) l-amplifikazzjoni permezz tal-midja soċjali u midja online oħra; u (iii) id-disseminazzjoni mill-utenti.

(i) Il-ħolqien tad-diżinformazzjoni

Id-diżinformazzjoni hija għodda ta’ influwenza b’saħħitha u mhux għalja – u ta’ spiss tiġġenera qligħ. Sa issa, l-aktar każijiet magħrufa involvew artikli bil-miktub, xi kultant ikkumplementati bi stampi jew b’kontenut awdjoviżiv awtentiku li jintuża barra mill-kuntest tiegħu. Iżda issa hija disponibbli teknoloġija ġdida, mhux għalja u faċli biex tintuża biex jinħolqu stampi u kontenut awdjoviżiv falz (l-hekk imsejħa “deep fakes”), li b’hekk toffri mezzi aktar b’saħħithom biex tiġi mmanipulata l-opinjoni pubblika.

(ii) L-amplifikazzjoni permezz tal-midja soċjali u midja online oħra

Varjetà ta’ fatturi jipprovdu art fertili għat-tixrid tad-diżinformazzjoni online. Il-mekkaniżmi tal-proliferazzjoni tad-diżinformazzjoni huma:

–Ibbażati fuq l-algoritmi: L-algoritmi tal-kriterji li jintużaw għall-prijoritizzazzjoni ta’ kif tidher l-informazzjoni huma kkontrollati mill-mudell tan-negozju tal-pjattaformi u mill-mod kif dan jagħti preferenza lill-kontenut personalizzat u sensazzjonali, li normalment x’aktarx li jattira l-attenzjoni u jiġi kondiviż fost l-utenti. L-algoritmi jżidu l-polarizzazzjoni u jsaħħu l-effetti tad-diżinformazzjoni b’mod indirett billi jiffaċilitaw il-kondiviżjoni tal-kontenut personalizzat fost l-utenti li jaħsbuha bl-istess mod.

–Immexxija mir-reklamar: Il-mudell tar-reklamar diġitali tal-lum ta’ spiss jirrikjedi li l-utenti jikklikkjaw fuq ikoni, u dan jippremja l-kontenut sensazzjonali u virali. Dan il-mudell jiddependi fuq in-netwerks tar-reklamar operati minn aġenziji li jiżguraw li r-reklami jitqiegħdu f’ħin reali fuq il-bażi ta’ deċiżjonijiet meħuda bl-algoritmi. Dan jiffaċilita t-tqegħid tar-reklami fuq is-siti web li jippubblikaw kontenut sensazzjonali li jappella għall-emozzjonijiet tal-utenti, inkluża d-diżinformazzjoni.

–Iffaċilitati mit-teknoloġija: It-teknoloġiji online bħal pereżempju s-servizzi awtomatizzati (imsejħa “bots”) jamplifikaw it-tixrid tad-diżinformazzjoni b’mod artifiċjali. Dawn il-mekkaniżmi jistgħu jiġu ffaċilitati permezz ta’ profili simulati (kontijiet foloz) li ma jkollhom l-ebda utent awtentiku, u li ġieli jiġu organizzati fuq skala enormi (imsejħa “troll factories”).

 (iii) Id-disseminazzjoni mill-utenti

L-utenti nfushom qed jaqdu wkoll rwol importanti fid-disseminazzjoni tad-diżinformazzjoni, li għandha t-tendenza li tivvjaġġa aktar malajr fuq il-midja soċjali minħabba l-propensità tal-utenti li jikkondividu l-kontenut mingħajr verifika minn qabel. Il-volum u l-veloċità dejjem jiżdiedu tal-kontenut online iżidu r-riskju tal-kondiviżjoni tad-diżinformazzjoni mingħajr distinzjoni.

3.Approċċ Ewropew għall-indirizzar tad-diżinformazzjoni online

Minħabba l-kumplessità tal-kwistjoni u r-ritmu mgħaġġel tal-iżviluppi fl-ambjent diġitali, il-Kummissjoni tqis li kwalunkwe reazzjoni politika jenħtieġ li tkun komprensiva, li tivvaluta kontinwament il-fenomenu tad-diżinformazzjoni u taddatta l-objettivi tal-politika fid-dawl tal-evoluzzjoni tagħha.

Ma jenħtieġx li jkun hemm l-istennija li soluzzjoni waħda tista’ tindirizza l-isfidi kollha relatati mad-diżinformazzjoni. Fl-istess ħin, wieħed ma jistax ma jieħux azzjoni.

Fl-opinjoni tal-Kummissjoni, jenħtieġ li l-azzjoni biex tiġi indirizzata d-diżinformazzjoni tiġi ggwidata mill-prinċipji u l-objettivi ġenerali li ġejjin:

·L-ewwel nett, it-titjib tat-trasparenza fir-rigward tal-oriġini tal-informazzjoni u l-mod kif tiġi prodotta, sponsorizzata, disseminata u mmirata l-informazzjoni sabiex iċ-ċittadini jkunu jistgħu jivvalutaw il-kontenut li jaċċessaw online u sabiex jiġu żvelati t-tentattivi possibbli biex tiġi mmanipolata l-opinjoni.

·It-tieni nett, il-promozzjoni tad-diversità tal-informazzjoni, sabiex iċ-ċittadini jkunu jistgħu jieħdu deċiżjonijiet infurmati bbażati fuq ħsieb kritiku, permezz tal-appoġġ għall-ġurnaliżmu ta’ kwalità għolja, għal-litteriżmu fil-midja u r-riekwilibriju tar-relazzjoni bejn dawk li joħolqu l-informazzjoni u dawk li jiddistribwixxuha.

·It-tielet nett, it-trawwim tal-kredibbiltà tal-informazzjoni billi tiġi pprovduta indikazzjoni tal-affidabbiltà tagħha, b’mod partikolari bl-għajnuna ta’ sinjalaturi fdati, u billi jittejbu t-traċċabbiltà tal-informazzjoni u l-awtentikazzjoni tal-fornituri importanti tal-informazzjoni.

·Ir-raba’ nett, it-tfassil ta’ soluzzjonijiet inklużivi. Is-soluzzjoni effettivi fit-tul jirrikjedu s-sensibilizzazzjoni, aktar litteriżmu fil-midja, l-involviment mifrux tal-partijiet ikkonċernati u l-kooperazzjoni tal-awtoritajiet pubbliċi, tal-pjattaformi online, ta’ dawk li jirreklamaw, tas-sinjalaturi fdati, tal-ġurnalisti u tal-gruppi tal-midja.

Abbażi tal-input kollu miġbur, il-Kummissjoni biħsiebha tieħu l-azzjonijiet li ġejjin. Dawn jikkumplementaw ir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Dejta, li se japplika fl-UE kollha mill-25 ta’ Mejju 2018 u li se jsaħħaħ il-protezzjoni tad-dejta personali tal-utenti tal-pjattaformi online 26 . Ir-Regolament Ġenerali dwar il-Protezzjoni tad-Dejta jiċċara l-kunċett tal-kunsens u jinkludi l-kunċett ewlieni tat-trasparenza tal-ipproċessar. Jiċċara u jarmonizza wkoll il-kundizzjonijiet li taħthom tista’ tiġi kondiviża ulterjorment (“ipproċessata ulterjorment”) id-dejta personali.

3.1.Ekosistema online aktar trasparenti, affidabbli u responsabbli

Il-mekkaniżmi li jippermettu l-ħolqien, l-amplifikazzjoni u d-disseminazzjoni tad-diżinformazzjoni jiddependu fuq nuqqas ta’ trasparenza u traċċabbiltà fl-ekosistema eżistenti tal-pjattaformi u fuq l-impatt tal-algoritmi u tal-mudelli tar-reklamar online. Għalhekk, huwa neċessarju li jiġu promossi bidliet xierqa fl-imġiba tal-pjattaformi, ekosistema tal-informazzjoni aktar responsabbli, kapaċitajiet ta’ verifika tal-fatti msaħħa u għarfien kollettiv dwar id-diżinformazzjoni, u l-użu ta’ teknoloġiji ġodda sabiex jittejjeb il-mod kif l-informazzjoni tiġi prodotta u disseminata online.

3.1.1.Il-pjattaformi online iridu jaġixxu malajr u b’mod effettiv biex jipproteġu lill-utenti mid-diżinformazzjoni

Hemm ħafna aspettattivi li l-pjattaformi mhux biss għandhom jikkonformaw mal-obbligi legali skont il-liġi tal-UE u l-liġi nazzjonali, iżda li għandhom ukoll jaġixxu b’responsabbiltà xierqa fid-dawl tar-rwol ċentrali tagħhom sabiex jiżguraw ambjent online sikur, jipproteġu lill-utenti mid-diżinformazzjoni, u biex joffru lill-utenti espożizzjoni għal fehmiet politiċi differenti.

B’mod ġenerali, il-pjattaformi ma pprovdewx biżżejjed trasparenza fir-reklamar politiku u fil-kontenut sponsorizzat. Lanqas ma taw biżżejjed informazzjoni dwar l-użu tat-tekniki ta’ disseminazzjoni strateġiċi, bħal pereżempju persuni mħallsa biex jinfluwenzaw u/jew robots biex jippromwovu l-messaġġi. Dan kien motivatur ewlieni għall-inizjattivi f’xi Stati Membri u pajjiżi terzi li qed jadottaw miżuri dwar it-trasparenza fir-reklamar politiku online.

Il-Kummissjoni tistieden lill-pjattaformi biex isaħħu l-isforzi tagħhom fl-indirizzar tad-diżinformazzjoni online. Tqis li l-awtoregolamentazzjoni tista’ tikkontribwixxi lejn dawn l-isforzi, sakemm tiġi implimentata u mmonitorjata b’mod effettiv.

Għal dan l-għan, il-Kummissjoni se tappoġġa l-iżvilupp ta’ Kodiċi ta’ Prattika ambizzjuż, abbażi tal-Prinċipji Ewlenin proposti mill-Grupp ta’ Esperti ta’ Livell Għoli (HLEG) 27 bl-impenn tal-pjattaformi u tal-industrija tar-reklamar biex jinkisbu l-objettivi li ġejjin:

–It-titjib b’mod sinifikanti tal-iskrutinju tat-tqegħid tar-reklami, b’mod partikolari sabiex jitnaqqas id-dħul għall-promoturi tad-diżinformazzjoni, u biex jiġu ristretti l-għażliet ta’ mmirar għar-reklamar politiku;

–L-iżgurar tat-trasparenza tal-kontenut sponsorizzat, b’mod partikolari r-reklamar politiku u r-reklamar ibbażat fuq kwistjonijiet speċifiċi; dan jenħtieġ li jiġi kkumplementat b’repożitorji fejn tiġi pprovduta informazzjoni komprensiva dwar il-kontenut sponsorizzat, bħal pereżempju l-identità reali tal-isponsor, l-ammonti minfuqa u l-kriterji tal-mira użati. Jenħtieġ li jiġu stabbiliti mekkaniżmi simili sabiex l-utenti jifhmu għaliex ġew immirati minn reklam speċifiku;

–It-tisħiħ u l-wiri tal-effettività tal-isforzi biex jingħalqu l-kontijiet foloz;

–Il-faċilitazzjoni tal-valutazzjoni tal-kontenut mill-utenti permezz ta’ indikaturi tal-affidabbiltà tas-sors tal-kontenut, fuq il-bażi ta’ kriterji oġġettivi u approvati minn assoċjazzjonijiet tal-midja tal-aħbarijiet, f’konformità mal-prinċipji u l-proċessi ġurnalistiċi, mat-trasparenza fir-rigward tas-sjieda tal-midja u l-identità vverifikata;

–It-tnaqqis tal-viżibbiltà tad-diżinformazzjoni permezz tat-titjib tal-faċilità tas-sejbien ta’ kontenut affidabbli;

–L-istabbiliment ta’ sistemi u regoli ċari dwar l-immarkar għall-bots, u li jiġi żgurat li l-attivitajiet tagħhom ma jkunux jistgħu jiġu konfużi ma’ interazzjonijiet umani;

–L-għoti tas-setgħa lill-utenti permezz ta’ għodod li jippermettu esperjenza online personalizzata u interattiva sabiex jiġu ffaċilitati l-iskoperta tal-kontenut u l-aċċess għal sorsi differenti ta’ aħbarijiet li jirrappreżentaw perspettivi differenti; l-għoti ta’ għodod faċilment aċċessibbli lill-utenti biex jirrappurtaw id-diżinformazzjoni;

–Li jiġi żgurat li, fid-disinn tagħhom, is-servizzi online jinkludu salvagwardji kontra d-diżinformazzjoni; dan jenħtieġ li jinkludi, pereżempju, informazzjoni dettaljata dwar l-imġiba tal-algoritmi għall-prijoritizzazzjoni ta’ kif tidher l-informazzjoni kif ukoll l-iżvilupp tal-metodoloġiji tal-ittestjar;

–L-għoti ta’ aċċess għad-dejta tal-pjattaformi (b’mod partikolari permezz ta’ interfaċċi għall-ipprogrammar tal-applikazzjonijiet) lill-organizzazzjonijiet u lill-akkademji affidabbli li jivverifikaw il-fatti, filwaqt li jiġu rispettati l-privatezza tal-utenti, is-sigrieti tal-mestier u l-proprjetà intellettwali; dan jippermettihom jifhmu aħjar il-funzjonament tal-algoritmi relatati u janalizzaw u jimmonitorjaw aħjar id-dinamiċi tad-diżinformazzjoni u l-impatt tagħhom fuq is-soċjetà.

L-azzjonijiet li jittieħdu biex jintlaħqu dawn l-objettivi jenħtieġ li jirrispettaw b’mod strett il-libertà ta’ espressjoni u jinkludu salvagwardji li jipprevjenu l-użu ħażin tagħhom, pereżempju, iċ-ċensura ta’ diskors kritiku, satiriku, diverġenti jew xokkanti 28 . Jenħtieġ ukoll li jirrispettaw b’mod strett l-impenn tal-Kummissjoni għal Internet miftuħ, sikur u affidabbli.

3.1.2.It-tisħiħ tal-verifika tal-fatti, tal-għarfien kollettiv u tal-kapaċità tal-monitoraġġ b’rabta mad-diżinformazzjoni

Il-verifikaturi tal-fatti saru element integrali fil-katina tal-valur tal-midja, billi jivverifikaw u jivvalutaw il-kredibbiltà tal-kontenut abbażi tal-fatti u l-evidenza. Dawn janalizzaw ukoll is-sorsi u l-proċessi tal-ħolqien u tad-disseminazzjoni tal-informazzjoni. Il-kredibbiltà tal-verifikaturi tal-fatti tiddependi fuq l-indipendenza tagħhom u fuq il-konformità tagħhom ma’ regoli stretti dwar l-etika u t-trasparenza.

Netwerk kumpatt ta’ verifikaturi tal-fatti sodi u indipendenti huwa rekwiżit essenzjali għal ekosistema diġitali b’saħħitha. Il-verifikaturi tal-fatti jridu joperaw fuq il-bażi ta’ standards għoljin, bħal pereżempju l-Kodiċi tal-Prinċipji 29 tan-Netwerk Internazzjonali għall-Verifika tal-Fatti.

Barra minn hekk, bosta aspetti tad-diżinformazzjoni għadhom mhux qed jiġu analizzati biżżejjed, filwaqt li l-aċċess għad-dejta tal-pjattaformi online għadu limitat. Rispons effettiv jirrikjedi korp solidu ta’ fatti u evidenza dwar it-tixrid tad-diżinformazzjoni u l-impatt tagħha. Il-ġbir u l-analiżi addizzjonali ta’ dejta mill-verifikaturi tal-fatti u mir-riċerkaturi akkademiċi jenħtieġ li jinkludu l-attivitajiet li ġejjin:

–Il-monitoraġġ kontinwu tal-iskala, tat-tekniki u tal-għodod, u tan-natura preċiża u tal-impatt potenzjali tad-diżinformazzjoni;

–L-identifikazzjoni u l-immappjar tal-mekkaniżmi tad-diżinformazzjoni li jikkontribwixxu għall-amplifikazzjoni diġitali;

–Il-kontribuzzjoni għall-iżvilupp ta’ indikaturi ġusti, oġġettivi u affidabbli għat-trasparenza tas-sorsi; u

–Il-kondiviżjoni tal-għarfien mal-midja tal-aħbarijiet, mal-pjattaformi u mal-awtoritajiet pubbliċi sabiex tissaħħaħ is-sensibilizzazzjoni tal-pubbliku rigward id-diżinformazzjoni.

Il-provvista ta’ aċċess aħjar għad-dejta tal-pjattaformi online u ta’ spazju sigur għall-analiżi u għall-iskambju tal-informazzjoni huma rekwiżiti essenzjali.

3.1.3.It-trawwim tal-akkontabbiltà online

L-identifikazzjoni tas-sors tad-diżinformazzjoni billi jiġi żgurat li jkun jista’ jiġi ntraċċat waqt id-disseminazzjoni hija essenzjali għall-akkontabbiltà, kif ukoll biex tiżdied il-fiduċja f’fornituri identifikabbli ta’ informazzjoni u biex titħeġġeġ imġiba aktar responsabbli online. Pereżempju, utent jista’ jagħżel li jinteraġixxi ma’ oħrajn li jkunu identifikaw ruħhom fuq il-pjattaformi online.

Għal dan l-għan, ir-Regolament dwar l-identifikazzjoni elettronika 30 jipprovdi ambjent regolatorju prevedibbli għall-użu, ir-rikonoxximent u l-infurzar transfruntiera online tal-identifikazzjoni elettronika, tal-awtentikazzjoni u tas-servizzi fiduċjarji li jistgħu jiġu fdati biex jitrawmu l-iżvilupp u l-użu volontarju ta’ sistemi għall-identifikazzjoni tal-fornituri ta’ informazzjoni fuq il-bażi tal-ogħla standards ta’ sigurtà u privatezza, inkluż l-użu possibbli ta’ psewdonimi verifikati.

Sabiex tiġi faċilitata l-investigazzjoni tal-imġiba malizzjuża online, kif indikat fil-Komunikazzjoni Konġunta dwar iċ-Ċibersigurtà ppreżentata f’Settembru 2017, il-Kummissjoni se tkompli tippromwovi l-użu tal-verżjoni 6 tal-Protokoll tal-Internet (IPv6), li tippermetti l-allokazzjoni ta’ utent wieħed għal kull indirizz tal-Protokoll tal-Internet. Barra minn hekk se tkompli l-isforzi tagħha biex ittejjeb il-funzjonament, id-disponibbiltà u l-akkuratezza tal-informazzjoni fl-Isem tad-Dominju u s-sistemi IP WHOIS 31 bi qbil mal-isforzi tal-Korporazzjoni tal-Internet dwar l-Ismijiet u n-Numri Assenjati (ICANN) u f’konformità sħiħa mar-regoli dwar il-protezzjoni tad-dejta.

Flimkien, dawn se jikkontribwixxu wkoll biex jiġu limitati l-attakki ċibernetiċi, li ta’ spiss huma kkombinati ma’ kampanji ta’ diżinformazzjoni fil-kuntest tat-theddid ibridu.

3.1.4.L-isfruttar tat-teknoloġiji l-ġodda

It-teknoloġiji emerġenti se jkomplu jbiddlu l-mod kif tiġi prodotta u disseminata l-informazzjoni, iżda għandhom ukoll il-potenzjal li fit-tul jaqdu rwol ċentrali fil-ġlieda kontra d-diżinformazzjoni. Pereżempju:

–L-intelliġenza artifiċjali, soġġetta għal sorveljanza xierqa mill-bniedem, se tkun kruċjali biex tiġi vverifikata, identifikata u mmarkata d-diżinformazzjoni;

–It-teknoloġiji li jippermettu lill-midja joħolqu esperjenzi online interattivi u li jistgħu jiġu personalizzati għandhom il-potenzjal jgħinu liċ-ċittadini jiskopru l-kontenut u jidentifikaw id-diżinformazzjoni;

–It-teknoloġiji innovattivi, bħal pereżempju l-blockchain, jistgħu jgħinu biex tiġi ppreservata l-integrità tal-kontenut, biex tiġi vvalidata l-affidabbiltà tal-informazzjoni u/jew is-sorsi tagħha, biex ikun hemm trasparenza u traċċabbiltà, u biex tiġi promossa l-fiduċja fl-aħbarijiet li jintwerew fuq l-Internet. Dan jista’ jiġi kkombinat mal-użu ta’ identifikazzjoni elettronika affidabbli, awtentikazzjoni u psewdonimi vverifikati; u

–L-algoritmi konjittivi li jimmaniġġaw l-informazzjoni b’rilevanza għall-kuntest, inkluża l-akkuratezza u l-kwalità tas-sorsi tad-dejta, se jtejbu r-rilevanza u l-affidabbiltà tar-riżultati tat-tiftix.

Il-Kummissjoni hija attiva fil-qasam tat-teknoloġiji emerġenti, b’mod partikolari permezz tal-inizjattiva tagħha Internet tal-Ġenerazzjoni li Jmiss 32 .

3.2.Proċessi elettorali siguri u reżiljenti

Is-sigurtà tal-proċessi elettorali, il-bażi tad-demokrazija tagħna, tirrikjedi attenzjoni partikolari. Id-diżinformazzjoni issa hija parti minn firxa usa’ ta’ għodod li jintużaw biex jiġu mmanipulati l-proċessi elettorali, bħal pereżempju l-hacking jew id-degradazzjoni tas-siti web, jew il-ksib ta’ aċċess għal informazzjoni personali dwar il-politiċi bl-għan li tiġi żvelata. L-operazzjonijiet bl-użu tal-Internet jistgħu jintużaw biex jikkompromettu l-integrità tal-informazzjoni pubblika u biex jiġi evitat li s-sorsi tad-diżinformazzjoni jiġu identifikati. Dan huwa ta’ importanza kritika matul il-kampanji elettorali, għaliex l-aġendi jkunu mimlija u dan jista’ ma jħallix li tinkixef id-diżinformazzjoni u li jkun hemm reazzjoni għaliha fil-ħin.

Bil-ħsieb tal-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew tal-2019, il-Kummissjoni ħeġġet 34 lill-awtoritajiet nazzjonali kompetenti biex jidentifikaw l-aħjar prattiki għall-identifikazzjoni, il-mitigazzjoni u l-ġestjoni tar-riskji għall-proċess elettorali minn attakki ċibernetiċi u mid-diżinformazzjoni. Fil-Grupp ta’ Kooperazzjoni stabbilit skont id-Direttiva dwar is-sigurtà tas-Sistemi tan-Netwerks u tal-Informazzjoni (id-Direttiva NIS), l-Istati Membri bdew jidentifikaw l-inizjattivi Ewropej eżistenti dwar iċ-ċibersigurtà tas-sistemi tan-netwerks u tal-informazzjoni li jintużaw għall-proċessi elettorali, bl-għan li jiżviluppaw gwida volontarja.

3.3.It-trawwim tal-edukazzjoni u tal-litteriżmu fil-midja

L-iżvilupp tul il-ħajja tal-kompetenzi kritiċi u diġitali, b’mod partikolari għaż-żgħażagħ, huwa kruċjali għat-tisħiħ tar-reżiljenza tas-soċjetajiet tagħha kontra d-diżinformazzjoni.

Il-Pjan ta’ Azzjoni dwar l-Edukazzjoni Diġitali, adottat mill-Kummissjoni f’Jannar 2018, 35 jenfasizza r-riskji li toħloq id-diżinformazzjoni għall-edukaturi u għall-istudenti u l-ħtieġa urġenti li jiġu żviluppati l-ħiliet u l-kompetenzi diġitali ta’ dawk li qed jitgħallmu, kemm fl-edukazzjoni formali u kemm f’dik mhux formali. Il-Qafas ta’ Kompetenza Diġitali għaċ-Ċittadini, żviluppat mill-Kummissjoni, jistabbilixxi t-taħlita wiesgħa ta’ ħiliet meħtieġa minn dawk kollha li qed jitgħallmu, mil-litteriżmu tal-informazzjoni u tad-dejta, sal-ħolqien tal-kontenut diġitali, sas-sikurezza u l-benessri online 36 .

Minħabba d-dimensjoni transfruntiera tad-diżinformazzjoni, l-UE għandha rwol x’taqdi fl-appoġġ tad-disseminazzjoni tal-prattika tajba fl-Istati Membri kollha biex tiżdied ir-reżiljenza taċ-ċittadini, u l-Kummissjoni tista’ ssaħħaħ aktar l-azzjonijiet tagħha li jindirizzaw liż-żgħażagħ u lill-adulti:

·Il-Kummissjoni tmexxi l-Grupp ta’ Esperti dwar il-Litteriżmu fil-Midja u tappoġġa proġetti pilota bħal pereżempju “Litteriżmu fil-Midja għal Kulħadd” 38 . 

·Id-Direttiva dwar is-Servizzi tal-Midja Awdjoviżiva tirrikonoxxi l-importanza tal-litteriżmu fil-midja, 39 u r-reviżjoni tagħha għandha l-għan li ssaħħaħ il-monitoraġġ tal-azzjonijiet imwettqa mill-awtoritajiet tal-Istati Membri b’rabta mal-litteriżmu fil-midja 40 . 

·Il-Kummissjoni tappoġġa, inkluż permezz tal-programm Erasmus+, għadd ta’ inizjattivi dwar is-sikurezza tal-Internet, il-benessri diġitali u l-ħiliet diġitali li għandhom l-għan li jrawmu sensibilizzazzjoni kritika fost iċ-ċittadini – b’mod partikolari, iż-żgħażagħ – tal-ambjent diġitali, u dan jgħin biex jissaħħaħ il-litteriżmu tal-midja diġitali.

·L-Istati Membri, is-sħab soċjali u l-organizzazzjonijiet tal-edukazzjoni jikkondividu l-esperjenza u l-prattika tajba dwar l-edukazzjoni diġitali permezz tal-Grupp ta’ Ħidma tal-UE dwar il-Ħiliet u l-Kompetenzi Diġitali 41 .

·Il-Kummissjoni tħeġġeġ lill-Istati Membri biex jimmobilizzaw ir-riżorsi u biex fil-politiki edukattivi tagħhom jinkludu ċ-ċittadinanza diġitali, il-litteriżmu fil-midja, l-iżvilupp ta’ ħiliet ta’ ħsieb kritiku għall-ambjent online u attivitajiet għas-sensibilizzazzjoni dwar id-diżinformazzjoni u t-tekniki ta’ amplifikazzjoni online. L-appoġġ għall-għalliema, inkluż it-taħriġ u l-kondiviżjoni tal-prattika tajba, huma kruċjali f’dan ir-rigward.

3.4.Appoġġ għall-ġurnaliżmu ta’ kwalità bħala element essenzjali ta’ soċjetà demokratika

Il-midja tal-aħbarijiet ta’ kwalità – inkluża l-midja pubblika – u l-ġurnaliżmu jaqdu rwol importanti fil-provvista ta’ informazzjoni ta’ kwalità għolja u diversa liċ-ċittadini. Permezz tal-iżgurar ta’ ambjent tal-midja pluralistiku u diversifikat, dawn jistgħu jikxfu u jtaffu d-diżinformazzjoni u jpattu għaliha.

F’ambjent diġitali li dejjem qiegħed jevolvi, hemm il-ħtieġa li jsir investiment fil-ġurnaliżmu ta’ kwalità għolja, li tissaħħaħ il-fiduċja fir-rwol soċjetali u demokratiku ewlieni tal-ġurnaliżmu ta’ kwalità kemm offline u kemm online u li l-midja tal-aħbarijiet ta’ kwalità tiġi mħeġġa tesplora forom innovattivi ta’ ġurnaliżmu.

Hemm ukoll il-ħtieġa li tiġi riekwilibrata r-relazzjoni bejn il-midja u l-pjattaformi online. Dan se jkun iffaċilitat permezz ta’ approvazzjoni rapida tar-riforma tal-UE dwar id-drittijiet tal-awtur, li se ttejjeb il-pożizzjoni tal-pubblikaturi u tiżgura distribuzzjoni aktar ġusta tad-dħul bejn id-detenturi tad-drittijiet u l-pjattaformi, u b’mod partikolari tgħin lill-mezzi tal-midja tal-aħbarijiet u lill-ġurnalisti jimmonetizzaw il-kontenut tagħhom.

Il-ġurnalisti u l-professjonisti tal-midja jenħtieġ li jużaw aktar l-opportunitajiet li joffru t-teknoloġiji ġodda, u li jiżviluppaw il-ħiliet diġitali meħtieġa biex ikunu jistgħu jużaw l-analitika tad-dejta u tal-midja soċjali, bil-ħsieb li jissaħħu s-sejbien u l-verifika tal-fatti.

Fl-aħħar nett, l-appoġġ pubbliku għall-midja u għall-midja bħala servizz pubbliku huma importanti ħafna għall-provvista ta’ informazzjoni ta’ kwalità għolja u għall-protezzjoni tal-ġurnaliżmu fl-interess pubbliku. Il-miżuri ta’ appoġġ tal-Istati Membri bil-ħsieb li jiksbu objettivi ta’ interess komuni għall-UE, bħal pereżempju l-libertà u l-pluraliżmu tal-midja, ġew iddikjarati bħala kompatibbli mar-regoli tal-UE dwar l-għajnuna mill-Istat, kif muri mid-Deċiżjonijiet tal-Kummissjoni dwar l-għajnuna għall-midja 47 .

3.5.Il-ġlieda kontra t-theddid tad-diżinformazzjoni interna u esterna permezz tal-komunikazzjoni strateġika

Il-komunikazzjoni u s-sensibilizzazzjoni mill-awtoritajiet pubbliċi huma parti integrali tar-reazzjoni għad-diżinformazzjoni. Minbarra d-detezzjoni u l-analiżi tad-dejta, il-komunikazzjoni strateġika tirrikjedi attivitajiet ta’ sensibilizzazzjoni xierqa biex jiġu miġġielda n-narrattivi foloz. Il-miżuri stabbiliti fit-Taqsima 3.1 se jagħmlu d-detezzjoni u l-analiżi tad-diżinformazzjoni online aktar preċiżi u tempestivi, u se jiffaċilitaw il-komunikazzjoni strateġika dwar l-Ewropa u l-politiki tal-UE.

Dan huwa partikolarment importanti peress li l-UE ta’ spiss tkun il-mira tal-kampanji ta’ diżinformazzjoni mfassla biex idgħajfu l-Istituzzjonijiet, il-politiki, l-azzjonijiet u l-valuri tagħha. Is-sorsi ta’ attivitajiet bħal dawn jistgħu jkunu domestiċi jew esterni, u l-atturi jistgħu jkunu privati jew pubbliċi – u jistgħu jwettqu l-attivitajiet tagħhom kemm fit-territorju tal-UE u kemm fil-pajjiżi terzi. Kif ġie osservat, fl-2015 it-Task Force East StratCom ġie stabbilit fi ħdan is-Servizz Ewropew għall-Azzjoni Esterna biex jindirizza l-kampanji ta’ diżinformazzjoni għaddejjin fir-Russja, b’rikonoxximent ta’ dimensjoni importanti ta’ din l-isfida. B’mod simili, fl-2016 ġiet stabbilita ċ-Ċellola ta’ Fużjoni tal-UE kontra t-Theddid Ibridu fi ħdan iċ-Ċentru tal-Intelligence u tas-Sitwazzjonijiet tal-UE sabiex timmonitorja u tindirizza t-theddid ibridu minn atturi barranin, inkluża d-diżinformazzjoni, li għandu l-mira li jinfluwenza d-deċiżjonijiet politiċi ġewwa l-UE u fil-viċinat tagħha. Dawn l-istituzzjonijiet, flimkien maċ-Ċentru Ewropew ta’ Eċċellenza għall-Ġlieda Kontra t-Theddid Ibridu li ġie stabbilit dan l-aħħar, jiffurmaw il-bażi ta’ reazzjoni Ewropea msaħħa 50 , u huma elementi importanti fil-kooperazzjoni bejn l-UE u l-Organizzazzjoni tat-Trattat tal-Atlantiku tat-Tramuntana biex jittejbu r-reżiljenza, il-koordinazzjoni u t-tħejjija tal-Ewropa kontra interferenzi ibridi.

4.Konklużjoni

Ekosistema tal-informazzjoni li tiffunzjona sew u li hi libera, pluralistika u bbażata fuq standards professjonali għoljin hija indispensabbli għal dibattitu demokratiku f’saħħtu. Il-Kummissjoni toqgħod attenta għat-theddid li toħloq id-diżinformazzjoni għas-soċjetajiet miftuħa u demokratiċi tagħna. Din il-Komunikazzjoni tippreżenta approċċ komprensiv li għandu l-għan li jirreaġixxi għal dak it-theddid serju billi jippromwovi ekosistemi diġitali bbażati fuq it-trasparenza u li jagħtu prijorità lill-informazzjoni ta’ kwalità għolja, li jagħti s-setgħa liċ-ċittadini kontra d-diżinformazzjoni u li jipproteġi lid-demokraziji u lill-proċessi tat-tfassil tal-politiki tagħna. Il-Kummissjoni tistieden lill-atturi rilevanti kollha biex isaħħu l-isforzi tagħhom b’mod sinifikanti biex il-problema tiġi indirizzata b’mod xieraq. Tqis li, jekk jiġu implimentati b’mod effettiv, l-azzjonijiet deskritti hawn fuq se jikkontribwixxu materjalment għall-ġlieda kontra id-diżinformazzjoni online. Madankollu, il-Kummissjoni se tkompli l-ħidma tagħha f’dan il-qasam.

Sa Diċembru 2018, il-Kummissjoni se tirrapporta dwar il-progress li jkun sar. Ir-rapport se jeżamina wkoll il-ħtieġa għal aktar azzjoni biex jiġu żgurati l-monitoraġġ u l-evalwazzjoni kontinwi tal-azzjonijiet deskritti.

(1) http://ec.europa.eu/information_society/newsroom/image/document/2016-50/2016-fundamental-colloquium-conclusions_40602.pdf

(2) L-Artikolu 11, il-Karta. L-Artikolu 6(1) tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea jikkonferixxi saħħa vinkolanti fuq il-Karta u jiddikjara li “għandha jkollha l-istess valur legali bħat-Trattati.”

(3) Ara eż. il-Kawża Bowman vs. Ir-Renju Unit (141/1996/760/961) http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-58134 .

(4) https://www.rusemb.org.uk/press/2029

(5) Fil-qasam tar-retiċenza dwar it-tilqim, il-Kummissjoni qed tipproponi Rakkomandazzjoni tal-Kunsill li tinkludi miżuri speċifiċi biex timmonotorja u tindirizza d-diżinformazzjoni f’dan il-qasam. Ara COM (2018)245/2

(6) http://reports.weforum.org/outlook-14/top-ten-trends-category-page/10-the-rapid-spread-of-misinformation-online/ .  

(7) https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/eurobarometer-internet-users-preferences-accessing-content-online .

(8) Digital News Report 2017, Reuters Institute, https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/risj-review/2017-digital-news-report-now-available .

(9) http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/survey/getsurveydetail/instruments/flash/ surveyky/ 2183 .

(10) http://www.consilium.europa.eu/mt/press/press-releases/2015/03/20/conclusions-european-council/  

(11) http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P8-TA-2017-0272+0+DOC+PDF+V0//MT .  

(12) http://www.consilium.europa.eu/mt/press/press-releases/2018/03/23/european-council-conclusions-22-march-2018/ .  

(13)  Joint Declaration on Freedom of Expression and “Fake News”, Disinformation and Propaganda , http://www.osce.org/fom/302796?download=true .

(14) Xi Stati Membri adottaw - jew qegħdin jippjanaw li jadottaw - miżuri li jirrigwardaw ir-reklamar politiku. Dan jinkludu, inter alia, l-abbozz ta’ liġi Franċiż reċenti dwar l-informazzjoni falza u linji gwida mhux vinkolanti proposti mir-regolatur Taljan.

(15)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/final-report-high-level-expert-group-fake-news-and-online-disinformation .

(16)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/summary-report-public-consultation-fake-news-and-online-disinformation .

(17)   https://ec.europa.eu/epsc/events/high-level-hearing-preserving-democracy-digital-age_en u https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/fake-news .

(18)   http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/survey/getsurveydetail/instruments/flash/ surveyky/2183 .

(19) Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni tal-1 ta’ Marzu 2018 dwar miżuri biex jiġi indirizzat b’mod effettiv il-kontenut illegali online (C(2018) 1177 final), https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/commission-recommendation-measures-effectively-tackle-illegal-content-online .

(20)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/first-findings-eurobarometer-fake-news-and-online-disinformation .

(21)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/summary-report-public-consultation-fake-news-and-online-disinformation .

(22)   http://ec.europa.eu/newsroom/dae/document.cfm?doc_id=17211 .

(23)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/public-consultation-role-publishers-copyright-value-chain-and-panorama-exception .

(24) Measuring the reach of "fake news" and online disinformation in Europe, Reuters Institute https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/our-research/measuring-reach-fake-news-and-online-disinformation-europe .

(25)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/summary-report-public-consultation-fake-news-and-online-disinformation .  

(26) Ir-Regolament (UE) 2016/679 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-27 ta’ April 2016 dwar il-protezzjoni tal-persuni fiżiċi fir-rigward tal-ipproċessar ta’ data personali u dwar il-moviment liberu ta’ tali data, u li jħassar id-Direttiva 95/46/KE.

(27)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/final-report-high-level-expert-group-fake-news-and-online-disinformation , p. 32 tar-rapport tal-HLEG .

(28) Kif osservat il-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem, il-libertà ta’ espressjoni tapplika mhux biss għall-informazzjoni u għall-ideat li jintlaqgħu b’mod favorevoli jew li huma inoffensivi, iżda wkoll għal dawk li “joffendu, jixxukkjaw jew jiddisturbaw.” Handyside vs. ir-Renju Unit, Nru tal-App. 5493/72 (is-7 ta’ Diċembru 1976), § 49.

(29) Il-Kodiċi tal-Prinċipji tan-Netwerk Internazzjonali għall-Verifika tal-Fatti (IFCN) huwa maħsub għall-organizzazzjonijiet li jippubblikaw, fuq bażi regolari, rapporti ta’ natura mhux partiġjana dwar l-akkuratezza ta’ dikjarazzjonijiet minn personalitajiet pubbliċi u istituzzjonijiet ewlenin, u ta’ informazzjoni oħra li hi ta’ interess għas-soċjetà u li tiġi ċċirkolata b’mod estensiv, https://www.poynter.org/international-fact-checking-network-fact-checkers-code-principles .

(30) Ir-Regolament (UE) Nru 910/2014 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-23 ta’ Lulju 2014 dwar l-identifikazzjoni elettronika u s-servizzi fiduċjarji għal transazzjonijiet elettroniċi fis-suq intern u li jħassar id-Direttiva 1999/93/KE.

(31) https://whois.icann.org/en

(32)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/next-generation-internet-initiative .

(33)  Freedom on the net 2017 report, Freedom house, https://freedomhouse.org/report/freedom-net/freedom-net-2017 .

(34) Ir-Rakkomandazzjoni tal-Kummissjoni (UE) 2018/234 tal-14 ta’ Frar 2018 rigward it-tisħiħ tan-natura Ewropea u t-tmexxija effiċjenti tal-elezzjonijiet 2019 lill-Parlament Ewropew, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/?uri=OJ%3AL%3A2018%3A045%3ATOC .

(35)   https://ec.europa.eu/education/sites/education/files/digital-education-action-plan.pdf .

(36)   https://ec.europa.eu/jrc/en/digcomp/digital-competence-framework .

(37)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/summary-report-public-consultation-fake-news-and-online-disinformation .

(38)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/2016-call-proposals-pilot-project-media-literacy-all  

(39) Id-Direttiva dwar is-Servizzi tal-Midja Awdjoviżiva tiddikjara li “l-iżvilupp tal-litteriżmu fil-media fit-taqsimiet kollha tas-soċjetà għandu jiġi promoss u l-progress segwit mill-qrib” (il-Premessa 47).

(40) Fl-approċċ ġenerali tiegħu, il-Kunsill inkluda l-obbligu li l-Istati Membri jippromwovu u jieħdu miżuri għall-iżvilupp ta’ ħiliet tal-litteriżmu tal-midja. Dan ir-rekwiżit bħalissa qed jiġi diskuss mill-koleġiżlaturi bħala parti mir-reviżjoni tad-Direttiva dwar is-Servizzi tal-Midja Awdjoviżiva.

(41)   https://ec.europa.eu/education/policy/strategic-framework/expert-groups/digital-skills-competences_mt  

(42)   https://www.betterinternetforkids.eu/web/portal/saferinternet4eu .

(43)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/digital-skills-jobs-coalition .

(44)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/specific-actions-digital-education-action-plan .

(45)   https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/digital-opportunity-traineeships-boosting-digital-skills-job .

(46)   http://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/index.cfm/survey/getsurveydetail/instruments/flash/ surveyky/2183 .

(47) B’mod partikolari, il-Kummissjoni approvat l-għajnuna għall-aġenziji tal-aħbarijiet (eż. SA.30481, Għajnuna mill-Istat favur l-Agence France-Press (AFP), Franza, http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_30481 ), l-iskemi ta’ għajnuna ġenerali għall-istampa (eż. SA.36366, Għajnuna għall-produzzjoni u l-innovazzjoni tal-midja bil-miktub, id-Danimarka, http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_36366 ) u skemi li fil-mira tagħhom għandhom il-pubblikazzjonijiet bi dħul limitat mir-reklamar (eż. SA.47973 id-Digriet tal-2015 dwar l-Għajnuna għall-Istampa Franċiża, Franza, http://ec.europa.eu/competition/elojade/isef/case_details.cfm?proc_code=3_SA_47973 ).

(48) Fir-rigward tax-xandir ta’ servizz pubbliku, ġew stabbiliti linji gwida dettaljati speċifiċi (il-Komunikazzjoni mill-Kummissjoni dwar l-applikazzjoni tar-regoli tal-għajnuna mill-Istat għax-xandir tas-servizz pubbliku, ĠU C 257, 27 ta’ Ottubru 2009, p. 1). Skont it-tip ta’ appoġġ maħsub, il-linji gwida għall-għajnuna għar-riċerka u l-iżvilupp u l-innovazzjoni (il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni — Qafas għall-għajnuna mill-istat għar-riċerka u l-iżvilupp u l-innovazzjoni, ĠU C 198, 27 ta’ Ġunju 2014, p. 1) u r-Regolament għall-Eżenzjoni Ġenerali Sħiħa(Regolament tal-Kummissjoni (UE) Nru 651/2014 tas-17 ta’ Ġunju 2014 li jiddikjara li ċerti kategoriji ta’ għajnuna huma kompatibbli mas-suq intern skont l-Artikoli 107 u 108 tat-Trattat, ĠU L 187, 26 ta’ Ġunju 2014, p.1, kif emendat mir-Regolament tal-Kummissjoni (UE) 2017/1084 tal-14 ta’ Ġunju 2017, ĠU L 156, 20.6.2017, p. 1) jistgħu wkoll ikunu rilevanti.

(49) Il-paġna pubblika tat-tiftix dwar it-trasparenza tal-għajnuna mill-Istat: https://webgate.ec.europa.eu/competition/transparency/public/search/home?lang=mt .

(50)  Qafas Konġunt biex jiġi miġġieled it-theddid ibridu: reazzjoni tal-Unjoni Ewropea, Komunikazzjoni Konġunta lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill tas-6 ta’ April 2016, JOIN(2016) 18 final, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/MT/TXT/PDF/?uri=CELEX:52016JC0018&from=mt .