(1)

Is den tábhacht é go n-infheisteofaí i soghluaisteacht foghlama do chách, gan beann ar chúlra ná ar acmhainn, agus i gcomhar agus i bhforbairtí nuálacha beartais i réimsí an oideachais agus na hoiliúna, na hóige agus an spóirt, má táthar chun sochaithe cuimsitheacha comhtháite athléimneacha a fhorbairt agus iomaíochas an Aontais a bhuanú, agus rud ar thábhachtaí ná riamh é anois i gcomhthéacs na n-athruithe tapa doimhne arna dtiomáint ag an réabhlóid theicneolaíoch agus an domhandú. Ina theannta sin, rannchuidíonn infheistíocht den sórt sin freisin le féiniúlacht Eorpach agus luachanna Eorpacha a neartú agus Aontas níos daonlathaí a bhaint amach don Aontas.

(2)

Ina theachtaireacht an 14 Samhain 2017 dar teideal “an Fhéiniúlacht Eorpach a Neartú trí Oideachas agus Cultúr”, chuir an Coimisiún a fhís i láthair arb í go n-oibreofaí chun Limistéar Oideachais Eorpach a bhunú faoi 2025, ina mbeadh an fhoghlaim saor ó bhac teorainneacha. Leagadh amach sa teachtaireacht sin fís d’Aontas ina mbeadh sé ina ghnáthnós seal a chaitheamh i mBallstát eile, chun críocha staidéir, foghlama agus oibre, agus inarb é an norm dhá theanga eile a labhairt anuas ar an teanga dhúchais agus ina mbeadh braistint láidir ag daoine ar a bhféiniúlacht féin mar Eorpaigh, agus ar oidhreacht chultúrtha na hEorpa agus an éagsúlacht a bhaineann léi. Sa chomhthéacs sin, chuir an Coimisiún béim ar a riachtanaí a bhí sé Clár Erasmus+, a bhfuil seantaithí againn air, a neartú do gach catagóir foghlaimeoirí atá cuimsithe leis cheana agus é mar aidhm leis lámh a shíneadh chuig foghlaimeoirí ar lú na deiseanna atá acu.

(3)

Léirítear tábhacht an oideachais, na hoiliúna agus na hóige do thodhchaí an Aontais i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 14 Feabhra 2018 dar teideal “Creat Airgeadais Ilbhliantúil nua-aimseartha nua d’Aontas Eorpach lena mbaintear amach a thosaíochtaí don tréimhse iar-2020 go héifeachtúil”. Leagadh béim sa teachtaireacht sin ar an ngá na gealltanais a rinne na Ballstáit ag an gCruinniú Mullaigh Sóisialta do Phoist Chóra agus d’Fhás a tionóladh in Göteborg an 17 Samhain 2017 a chur i gcrích, lena n-áirítear trí Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta arna fhógairt go sollúnta agus arna shíniú ag Parlaimint na hEorpa, ag an gComhairle agus ag an gCoimisiún an 17 Samhain 2017 (4) a chur chun feidhme go hiomlán i dteannta le Prionsabal 1 de, a bhaineann le hoideachas, oiliúint agus foghlaim ar feadh an tsaoil. Leag an teachtaireacht sin béim ar a riachtanaí atá sé cur le soghluaisteacht agus le malartuithe, lena n-áirítear trí Chlár Erasmus+ cuimsitheach sínte mórneartaithe, mar a d’iarr an Chomhairle Eorpach ina conclúidí an 14 Nollaig 2017.

(4)

Foráiltear i bPrionsabal 1 de Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta go bhfuil an ceart ag cách ar oideachas, ar oiliúint agus ar fhoghlaim ar feadh an tsaoil atá ar ardcháilíocht agus cuimsitheach d’fhonn scileanna a chothabháil agus a fháil ionas gur féidir leo a bheith lán-rannpháirteach sa tsochaí agus aistrithe sa mhargadh saothair a bhainistiú go rathúil. Léirítear freisin i gColún Eorpach na gCeart Sóisialta a thábhachtaí atá an t-oideachas agus an cúram luath-óige ar ardchaighdeán agus a thábhachtaí atá sé comhdheiseanna a áirithiú do chách.

(5)

I nDearbhú na Bratasláive, a síníodh an 16 Meán Fómhair 2016, leag ceannairí 27 mBallstát béim ar a dtiomantas deiseanna níos fearr a chur ar fáil don óige. I nDearbhú na Róimhe, a síníodh an 25 Márta 2017, gheall ceannairí 27 mBallstát agus ceannairí na Comhairle Eorpaí, Pharlaimint na hEorpa agus an Choimisiúin go n-oibreoidís i dtreo Aontais ina gcuirfí scoth an oideachais agus na hoiliúna ar dhaoine óga agus ina bhféadfaidís staidéar a dhéanamh agus poist a aimsiú ó cheann ceann na mór-roinne agus a chaomhnóidh ár n-oidhreacht chultúrtha agus a chuirfidh an éagsúlacht chultúrtha chun cinn.

(6)

Dearbhaíodh sa tuarascáil ón gCoimisiún an 31 Eanáir 2018 maidir leis an mheastóireacht meántéarma ar chlár Erasmus+ (2014-2020) a bunaíodh le Rialachán (AE) Uimh. 1288/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) (“Clár 2014-2020”) go raibh simpliú, cuíchóiriú agus sineirgí nach beag i dtaca le bainistiú an Chláir sin tagtha mar thoradh ar chlár aonair um oideachas agus oiliúint, an óige agus spórt a bheith cruthaithe ach tháinig sí ar an tátal gur gá tuilleadh feabhsúchán chun gnóthachain éifeachtúlachta Chlár 2014-2020 a chomhdhlúthú a thuilleadh. Sna comhairliúcháin don mheastóireacht mheántéarma sin agus don chlár a bheidh ann amach anseo, ba go tréan a d’iarr na Ballstáit agus na geallsealbhóirí go mbeadh leanúnachas i raon feidhme, ailtireacht agus sásraí seachadta Chlár Erasmus+, agus d’iarr siad roinnt feabhsúchán freisin, amhail cuimsitheacht Chlár Erasmus+ a mhéadú agus é a shimpliú agus a dhéanamh níos inbhainistithe do thairbhithe. Léirigh na Ballstáit agus geallsealbhóirí lántacaíocht freisin le haghaidh Chlár Erasmus+ a choimeád comhtháite agus paraidím na foghlama ar feadh an tsaoil mar bhonn taca leis. Ina rún an 2 Feabhra 2017 maidir le cur chun feidhme Erasmus+ (6), dhearbhaigh Parlaimint na hEorpa gur dhíol sásaimh di struchtúr comhtháite Chlár 2014-2020 agus d’iarr sí ar an gCoimisiún gné na foghlama ar feadh an tsaoil an chláir sin a shaothrú go hiomlán trí chomhar trasearnálach a chothú agus a spreagadh i gClár Erasmus+. Leag na Ballstáit agus na geallsealbhóirí béim freisin ar an ngá atá le gné idirnáisiúnta Chlár Erasmus+ a neartú a thuilleadh.

(7)

Dearbhaíodh príomhthorthaí na tuarascála ar an meastóireacht mheántéarma ar Chlár 2014-2020 de bhun chomhairliúchán poiblí oscailte 2018 faoi mhaoiniú ón Aontas sna réimsí maidir le luachanna agus soghluaisteacht agus cuireadh béim ar an ngá go mbeadh an Clár a bheidh ann amach anseo níos cuimsithí, go leanfaí de thús áite a thabhairt go nuachóiriú na gcóras oideachais agus oiliúna agus go neartófaí maidir le féiniúlacht Eorpach, saoránacht ghníomhach agus rannpháirtíocht sa saol daonlathach a chothú.

(8)

Ina theachtaireacht an 2 Bealtaine 2018 dar teideal “Buiséad Nua-aimseartha le haghaidh Aontas a Chumhdaíonn, a Chumhachtaíonn agus a Chosnaíonn – an Creat Airgeadais Ilbhliantúil don tréimhse 2021-2027”, d’iarr an Coimisiún go ndéanfaí infheistíocht mhéadaithe i ndaoine agus go gcuirfí fócas níos láidre ar “an óige” sa chéad chreat airgeadais ilbhliantúil eile. Sa teachtaireacht sin d’aithin an Coimisiún go bhfuil Clár Erasmus+ ar cheann de na scéalta ratha is infheicthe de chuid an Aontais. Ina theachtaireacht an 27 Bealtaine 2020 dar teideal “The EU budget powering the recovery plan for Europe” [Buiséad an Aontais Eorpaigh: ag cumhachtú an phlean téarnaimh don Eoraip], d’aithin an Coimisiún an ról atá ag Clár Erasmus+ chun an tAontas a dhéanamh níos athléimní agus chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin shocheacnamaíocha. Dhearbhaigh sé freisin a thiomantas do Chlár Erasmus+ neartaithe. Leis sin, ba cheart go mbeadh níos mó daoine in ann bogadh chuig tír eile chun foghlaim nó obair a dhéanamh agus ligfeadh sé don Chlár díriú ar an gcuimsitheacht agus tadhall níos mó daoibh siúd is lú deis.

(9)

Sa chomhthéacs seo, tá sé riachtanach “Erasmus+” clár an Aontais um oideachas agus oiliúint, an óige agus spórt (an “Clár”) a bhunú a thiocfaidh i gcomharbas ar Chlár 2014-2020. Ba cheart cineál comhtháite Chlár 2014-2020 lena gclúdaítear foghlaim i ngach comhthéacs, más foirmiúil, seachfhoirmiúil nó neamhfhoirmiúil í, agus ag gach céim den saol a athneartú chun rianta foghlama solúbtha a threisiú lena ligfeadh do dhaoine, ar an gcaoi sin, a bheith in ann an t-eolas, na scileanna agus na hinniúlachtaí sin a fháil atá riachtanach chun forbairt mar dhaoine aonair, chun dul i ngleic le dúshláin an 21ú haois agus chun an leas is fearr a bhaint as deiseanna na haoise sin.

(10)

Ba cheart an Clár a bhunú ar feadh tréimhse seacht mbliana chun go mbeidh a ré ag teacht le ré an chreata airgeadais ilbhliantúil do na blianta 2021 go 2027 a leagtar síos i Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 ón gComhairle (7) (“CAI 2021-2027”).

(11)

Ba cheart don Chlár a bheith in ann a bheith ina rannchuiditheoir níos mó fós le cur chun feidhme chuspóirí agus thosaíochtaí beartais an Aontais i réimsí an oideachais agus na hoiliúna, na hóige agus an spóirt. Is den tábhacht cur chuige comhleanúnach foghlama ar feadh an tsaoil, má táthar chun na haistrithe éagsúla a bhainistiú a mbeidh ar dhaoine dul i ngleic leo i gcaitheamh a saoil. Ba cheart cur chuige den sórt sin a spreagadh trí chomhar trasearnálach éifeachtach. Chun cur chuige den sórt sin a fhorbairt, ba cheart don Chlár a bheith i ndlúthchomhréir le creat straitéiseach foriomlán an chomhair idir bheartais an Aontais i réimsí an oideachais agus na hoiliúna agus na hóige, lena n-áirítear na cláir oibre beartais do scoileanna, don ardoideachas, don ghairmoideachas agus an ghairmoiliúint, agus don fhoghlaim aosach, agus sineirgí nua á n-atreisiú agus á bhforbairt le cláir agus le réimsí beartais eile de chuid an Aontais atá gaolmhar.

(12)

Is príomh-chomhpháirt é an Clár chun Limistéar Oideachais Eorpach a fhorbairt. Tar éis a theachtaireacht an 14 Samhain 2017 dar teideal “An Fhéiniúlacht Eorpach a neartú trí Oideachas agus Cultúr”, mheabhraigh an Coimisiún, ina theachtaireacht an 30 Meán Fómhair 2020 dar teideal “An Limistéar Eorpach Oideachais a bhaint amach faoi 2025”, go leanann Clár Erasmus+ de bheith ríthábhachtach chun na cuspóirí i ndáil le hoideachas, oiliúint agus foghlaim ar feadh an tsaoil a bheadh ar ardcháilíocht agus cuimsitheach a bhaint amach, agus chun an tAontas a ullmhú le haghaidh a thabhairt ar an aistriú digiteach agus an aistriú glas. Ba cheart go mbeadh an Clár in ann rannchuidiú le comharba an chreata straitéisigh maidir le comhar Eorpach in oideachas agus in oiliúint agus leis an leagan nuashonraithe den Chlár Oibre Scileanna don Eoraip maidir le hiomaíochas inmharthana, cothroime shóisialta agus athléimneacht a bunaíodh i dteachtaireacht an 1 Iúil 2020 ón gCoimisiún trí thiomantas comhroinnte do thábhacht straitéiseach scileanna, príomhinniúlachtaí agus eolais chun poist a choinneáil agus chun tacú le fás, iomaíochas, nuálaíocht agus comhtháthú sóisialta, i gcomhréir le Moladh ón gComhairle an 22 Bealtaine 2018 (8). Ba cheart don Chlár rannchuidiú le cuspóirí an Phlean Gníomhaíochta don Oideachas Digiteach a bunaíodh i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 30 Meán Fomhair 2020 dar teideal “An Plean Gníomhaíochta don Oideachas Digiteach 2021-2027 - An t-oideachas agus an oiliúint a athshocrú don aois dhigiteach” a chur i gcrích. Ba cheart don Chlár freagairt don athrú digiteach is gá i réimse an oideachais agus na hoiliúna, na hóige agus an spóirt. Ba cheart don Chlár tacú freisin leis na Ballstáit chun spriocanna Dhearbhú Pháras an 17 Márta 2015 a bhaint amach i ndáil leis an tsaoránacht, agus chun luachanna coiteanna na saoirse, na caoinfhulaingthe agus an neamh-idirdhealaithe a chur chun cinn tríd an oideachas.

(13)

I gcomhréir le Straitéis an Aontais Eorpaigh maidir leis an Óige 2019-2027 (9) agus leis an gcreat um chomhar Eorpach i réimse na hóige don tréimhse 2019-2027, bunaithe ar an teachtaireacht ón gCoimisiún an 22 Bealtaine 2018 dar teideal “Ról, gaol agus cumhacht a thabhairt do dhaoine óga: Straitéis nua an Aontais i leith na hÓige”, ba cheart don Chlár tacú le hobair ardcháilíochta don aos óg, uirlisí agus córais chun oibrithe don óige a oiliúint, bailíochtú na foghlama seachfhoirmiúla agus neamhfhoirmiúla agus cuir chuige ardcháilíochta chun eagraíochtaí don óige a chumhachtú. Ba cheart don Chlár tacú le hIdirphlé Óige de chuid an Aontais a bheadh cuimsitheach agus leathan agus a mbeadh a chuid tosaíochtaí faoi stiúir riachtanais na óg.

(14)

Ba cheart don Chlár Plean Oibre ábhartha an Aontais Eorpaigh le haghaidh Spóirt a chur san áireamh sa chlár, plean ar chreat comhair é ar leibhéal an Aontais i réimse an spóirt. Ba cheart comhleanúnachas agus comhlántacht a áirithiú idir Plean Oibre ábhartha an Aontais Eorpaigh le haghaidh Spóirt agus na gníomhaíochtaí arna dtacú faoin gClár i réimse an spóirt. Go háirithe, ní mór díriú ar spóirt an phobail, agus ar an ról tábhachtach a bhíonn ag an spórt chun gníomhaíocht fhisiciúil agus stíl bheatha shláintiúil, cuimsiú sóisialta agus comhionannas a chur chun cinn. Ba cheart go dtacódh an Clár le soghluaisteacht foghlama d’fhoireann spóirt, go príomha i spórt an phobail. Baill foirne i spórt nach spórt an phobail é, lena n-áirítear iad siúd atá ag gabháil do ghairm dhéach a bhfuil gné spóirt agus gné nach mbaineann le spórt inti, féadfaidh siad an tionchar foghlama agus an t-aistriú eolais d’fhoirne agus eagraíochtaí spórt an phobail a fheabhsú. Dá bhrí sin, ba cheart don Chlár a bheith in ann tacú le deiseanna soghluaisteachta foghlama do bhaill foirne i spórt nach spórt an phobail é i gcás ina bhféadfaidh spórt an phobail tairbhiú do rannpháirtíocht na mball foirne sin. Ba cheart don Chlár rannchuidiú le luachanna comhchoiteanna Eorpacha a chur chun cinn tríd an spórt, an dea-rialachas agus an ionracas i spórt, an fhorbairt inbhuanaithe, agus oideachas, oiliúint agus scileanna sa spórt agus tríd an spórt. Imeachtaí neamhbhrabúsacha spóirt arna dtacú leis an gClár, ba cheart gné agus tionchar Eorpach a bheith acu.

(15)

Ba cheart don Chlár bheith in ann tacú le haon réimse staidéir agus go háirithe ba cheart dó rannchuidiú le hacmhainn nuálaíochta an Aontais a neartú trí thacú le gníomhaíochtaí a chuidíonn le daoine eolas, scileanna, inniúlachtaí agus dearcthaí a fhorbairt a bheidh ag teastáil i réimsí staidéir nó i ndisciplíní réamhbhreathnaitheacha amhail an eolaíocht, an teicneolaíocht, an innealtóireacht, na healaíona agus an mhatamaitic (STEAM), an t-athrú aeráide, cosaint an comhshaoil, an fhorbairt inbhuanaithe, an fuinneamh glan, intleacht shaorga, róbataic, dearadh agus ailtireacht, agus litearthacht dhigiteach agus meán. Féadfar an nuálaíocht a chothú trí na gníomhaíochtaí soghluaisteachta foghlama agus comhair uile, bíodh siad á mbainistiú go díreach nó go hindíreach.

(16)

Leis na sineirgí le Clár na Físe Eorpaí arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/695 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10) (“Fís Eorpach”), ba cheart a áirithiú go n--úsáidfí na hacmhainní comhcheangailte ón gClár agus ó Chlár na Físe Eorpaí chun tacú le gníomhaíochtaí chun institiúidí ardoideachais Eorpacha a neartú agus a nuachóiriú. Comhlánfaidh Fís Eorpach, i gcás inarb iomchuí, tacaíocht ón gClár do thionscnamh na nOllscoileanna Eorpacha, mar chuid den obair chun straitéisí nua comhpháirteacha, comhtháite fadtéarma inbhuanaithe a fhorbairt maidir le hoideachas, taighde agus nuálaíocht. Cuideoidh na sineirgí le Fís Eorpach chun comhtháthú oideachais agus taighde a chothú, go háirithe in institiúidí ardoideachais.

(17)

Cuireann na teicneolaíochtaí nua atá ag teacht chun cinn deiseanna suntasacha foghlama agus malartuithe ar fáil agus tá an tábhacht ar leith a bhaineann leo léirithe le linn phaindéim COVID-19. Sa bhreis ar an tsoghluaisteacht fhisiciúil foghlama, arb í príomhghníomhaíocht an Chláir i gcónaí í, ba cheart formáidí fíorúla, amhail an fhoghlaim fhíorúil, a chur chun cinn chun an tsoghluaisteacht foghlama fhisiciúil a chomhlánú nó chun tacú léi, chun deiseanna fiúntacha foghlama a chur ar fáil dóibh siúd nach bhfuil in ann bogadh go fisiciúil chuig tír eile seachas a dtír chónaithe nó chun malartuithe a chothú trí fhormáidí nuálacha foghlama. I gcás inarb ábhartha, ba cheart comhar fíorúil a chur chun cinn faoin gClár. Ba cheart don Choimisiún a áirithiú, i gcás inar indéanta agus inarb iomchuí, go gcuirfear uirlisí foghlama fíorúla arna bhforbairt faoin gClár ar fáil don phobal i gcoitinne.

(18)

Agus a chuid cuspóirí á gcomhlíonadh ag an gClár, ba cheart dó a bheith níos cuimsithí trí fheabhas a chur ar an rannpháirtíocht ina measc siúd ag a mbíonn níos lú deiseanna. D’fhéadfadh cuidiú le méadú ar an rannpháirtíocht sa Chlár dóibh siúd ag a mbíonn níos lú deiseanna dá ndéanfaí réimse beart lena n-áirítear for-rochtain, cumarsáid, comhairle agus cúnamh níos fearr agus níos dírithe, nósanna imeachta simplithe, formáidí soghluaisteachta foghlama níos solúbtha, agus caidreamh méadaithe le heagraíochtaí beaga, go háirithe eagraíochtaí nuathagtha agus eagraíochtaí pobalbhunaithe a oibríonn go díreach le foghlaimeoirí faoi mhíbhuntáiste idir óg agus aosta. Tá sé tábhachtach a aithint go bhfuil cúiseanna éagsúla le leibhéil ísle rannpháirtíochta ina measc siúd ag a mbíonn níos lú deiseanna agus go mbraitheann na leibhéil sin ar chomhthéacsanna éagsúla. Ar an ábhar sin, laistigh de chreat uile-Aontais na mbeart sin arb é is aidhm dóibh rannpháirtíocht a mhéadú ina measc siúd ag a mbíonn níos lú deiseanna, ba cheart pleananna gníomhaíochta cuimsiúcháin a chruthú agus a oiriúnú do na spriocghrúpaí agus do na himthosca sonracha i ngach Ballstát.

(19)

Tá cásanna ann inar lú, ar chúiseanna airgeadais, an seans a bheidh acu siúd ag a mbíonn níos lú deiseanna a bheith rannpháirteach sa Chlár, bíodh sin mar gheall ar a staid eacnamaíoch nó mar gheall ar na costais is airde a éireoidh, ina gcás sonrach féin, as a rannpháirtíocht sa Chlár, agus minic gur cás acu sin cás na ndaoine faoi mhíchumas. Sna cásanna sin, d’fhéadfaí a rannpháirtíocht a éascú trí bhíthin tacaíocht airgeadais dhírithe. Ba cheart don Choimisiún, dá bhrí sin, a áirithiú go gcuirfear na bearta tacaíochta airgeadais sin i bhfeidhm, lena n-áirítear trí choigeartuithe deontais a d’fhéadfaí a dhéanamh ar an leibhéal náisiúnta. Níor cheart go mbeadh costais bhreise a bhaineann le bearta a dhéanamh chun cuimsiú a éascú ina bhforas riamh le hiarratas a dhiúltú.

(20)

Chun an Clár a dhéanamh níos inrochtana d’eagraíochtaí nuathagtha agus d’eagraíochtaí ar lú a n-acmhainneacht riaracháin agus chun an Clár a dhéanamh níos inláimhsithe dá thairbhithe, ba cheart réimse beart a dhéanamh chun nósanna imeachta an Chláir a shimpliú ar an leibhéal cur chun feidhme. Ina leith sin, ba cheart é a bheith éasca do dhuine córais teicneolaíochta faisnéise an Chláir a úsáid agus ba cheart dóibh rochtain shimplí a sholáthar ar na deiseanna atá ar fáil faoin gClár. Ar an dóigh chéanna, ba cheart na nósanna imeachta a chuirfear ar bun chun an Clár a chur chun feidhme a bheith comhsheasmhach agus simplí, agus ba cheart bearta tacaíochta agus faisnéis a bheidh ar ardchaighdeán a bheith ag gabháil leo. Chuige sin, ba cheart cruinnithe rialta líonra na ngníomhaireachtaí náisiúnta a bheith á n-eagrú.

(21)

Thug an Coimisiún chun suntais sa teachtaireacht uaidh an 14 Samhain 2017 dar teideal “Strengthening European identity through education and culture” [An Fhéiniúlacht Eorpach a neartú trí Oideachas agus Cultúr], ról lárnach atá ag an oideachas, an cultúr agus an spórt chun saoránacht ghníomhach agus luachanna comhchoiteanna a chur chun cinn i measc na nglún is óige. Tá sé ríthábhachtach do thodhchaí na hEorpa agus do shochaithe daonlathacha an fhéiniúlacht Eorpach a neartú agus rannpháirtíocht ghníomhach daoine aonair agus na sochaí sibhialta i bpróisis dhaonlathacha a chothú. Rannchuidítear leis an fhéiniúlacht Eorpach sin, ina héagsúlacht uile, a neartú nuair a théitear thar lear chun bheith ag staidéar, ag foghlaim, ag traenáil agus ag obair nó chun bheith páirteach i ngníomhaíochtaí óige agus spóirt. Atreisítear an muintearas le pobal cultúrtha é agus cothaítear an fhoghlaim idirchultúrtha, an smaointeoireacht chriticiúil agus an tsaoránacht ghníomhach ar fud an phobail, idir óg agus aosta. Ba cheart dóibh siúd a bheidh páirteach i ngníomhaíochtaí soghluaisteachta foghlama a bheith rannpháirteach ina bpobail áitiúla féin agus caidreamh a chothú freisin le pobail áitiúla na tíre óstaí chun a dtaithí a roinnt. Ba cheart don Chlár tacaíocht a chur ar fáil do ghníomhaíochtaí a bhaineann le gnéithe uile na cruthaitheachta a atreisiú san oideachas, san oiliúint agus san óige, agus do phríomhinniúlachtaí aonair a fheabhsú.

(22)

Níor cheart don Chlár tacú ach le gníomhaíochtaí agus gníomhaíochtaí lena mbaineann breisluach Eorpach féideartha. Tá coincheap an bhreisluacha Eorpaigh le tuiscint ar bhealach leathan agus is féidir é a léiriú ar bhealaí éagsúla, amhail i gcás gníomhaíochtaí nó gníomhaíochtaí lena ngabhann gné thrasnáisiúnta, go háirithe maidir le soghluaisteacht foghlama agus comhar darb aidhm tionchar sistéamach inbhuanaithe a bhaint amach, gníomhaíochtaí a chomhlánaíonn nó a chothaíonn sineirgí le cláir agus beartais eile ar an leibhéal náisiúnta, ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal idirnáisiúnta, nó a rannchuidíonn le húsáid éifeachtach uirlisí trédhearcachta agus aitheantais an Aontais.

(23)

Ba cheart gné idirnáisiúnta an Chláir a threisiú agus é a bheith mar aidhm aige tuilleadh deiseanna a chur ar fáil maidir le soghluaisteacht foghlama, comhar agus idirphlé beartais le tríú tíortha nach comhpháirtithe sa Chlár iad. Ag cur le cur chun feidhme rathúil na ngníomhaíochtaí ardoideachais agus óige idirnáisiúnta sna cláir a reáchtáladh roimhe seo sna réimsí maidir le hoideachas agus le hoiliúint agus leis an óige, ba cheart gníomhaíochtaí soghluaisteachta foghlama idirnáisiúnta a dhéanamh in earnálacha eile freisin, amhail gairmoideachas agus gairmoiliúint agus spórt. Chun tionchar na ngníomhaíochtaí sin a mhéadú, tá sé tábhachtach sineirgí a fheabhsú idir an Clár agus ionstraimí an Aontais le haghaidh gníomhaíocht sheachtrach, amhail an Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirnáisiúnta – An Eoraip Dhomhanda, arna bunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, lena mbunaítear an Ionstraim Comharsanachta, Forbartha agus Comhoibrithe Idirnáisiúnta chomh maith le Ciste Eorpach um Fhorbairt Inbhuanaithe Plus agus Ráthaíocht Gníomhaíochta Seachtraí, agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) 2017/1601 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, Cinneadh Uimh. 466/2014/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Rialachán (CE, Euratom) Uimh. 480/2009 ón gComhairle agus an Ionstraim um Chúnamh Réamhaontachais (IPA III), arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunófar an Ionstraim um Chúnamh Réamhaontachais (IPA III). Le hionstraimí an Aontais le haghaidh gníomhaíocht sheachtrach ba cheart a bheith ag iarraidh deiseanna a mhéadú, go háirithe do dhaoine aonair agus d’eagraíochtaí as tríú tíortha nach bhfuil comhlachaithe leis an gClár, a bheith ag tacú, go háirithe, le fothú acmhainneachta sna tíortha sin, forbairt scileanna agus malartuithe duine le duine, agus tuilleadh deiseanna á gcur ar fáil ag an am céanna le haghaidh comhair, soghluaisteacht foghlama agus idirphlé beartais.

(24)

Ba rathúil an toradh a bhí ar ollstruchtúr bunúsach Chlár 2014-2020 arna roinnt i dtrí chaibidil, eadhon oideachas agus oiliúint, an óige, agus spórt – agus a tógadh ar thrí phríomhghníomhaíocht, agus dá réir sin ba cheart cloí leis an ollstruchtúr sin. Ba cheart feabhsuithe a thabhairt isteach chun na bearta arna dtacú faoin gClár a chuíchóiriú agus a réasúnú ar bhealach níos fearr. Ba cheart cobhsaíocht agus leanúnachas a áirithiú ó thaobh modhanna bainistithe agus cur chun feidhme. Ar an iomlán, ba cheart do na gníomhaireachtaí náisiúnta 75 % de bhuiséad an Chláir ar a laghad a chur chun feidhme faoi bhainistiú indíreach. Áirítear leis sin na gníomhaíochtaí amhail soghluaisteacht foghlama i réimsí uile an oideachais agus na hoiliúna, na hóige agus an spóirt, chomh maith le comhpháirtíochtaí comhair, lena n-áirítear comhpháirtíochtaí mionscála i réimsí an oideachais agus na hoiliúna agus na hóige. I gcás inarb iomchuí, ba cheart socruithe sonracha a chur i bhfeidhm maidir le bainistiú dhíreach le haghaidh gníomhaíochtaí a bhaineann le líonraí uile-Aontais agus eagraíochtaí Eorpacha faoi phríomhghníomhaíochtaí 2 agus 3, cé is moite de chomhpháirtíochtaí mionscála..

(25)

Ba cheart don Chlár sraith beart a chur chun feidhme chun tacú le soghluaisteacht foghlama, comhar i measc eagraíochtaí agus institiúidí, forbairt agus comhar beartais, agus gníomhaíochtaí Jean Monnet. Ba cheart na gníomhaíochtaí sin agus cur síos orthu, a leagan amach sa Rialachán seo, lena n-áirítear na gníomhaíochtaí a d’fhéadfaí a chur chun feidhme faoi na gníomhaíochtaí sin i gcaitheamh na clárthréimhse.

(26)

Ba cheart don Chlár na deiseanna soghluaisteachta foghlama atá ann cheana a atreisiú, go háirithe sna hearnálacha sin ina bhféadfadh na gnóthuithe éifeachtúlachta is mó a bheith ag an gClár, chun a fhor-rochtain ar na deiseanna sin a leathnú agus chun freastal ar an ardéileamh nach ndearnadh freastal air go fóill. Go háirithe, ba cheart é sin a dhéanamh trí shoghluaisteacht foghlama do mhic léinn ardoideachais, do dhaltaí scoile, d’fhoghlaimeoirí san oideachas aosach, agus d’fhoghlaimeoirí sa ghairmoideachas agus gairmoiliúint, amhail printísigh agus oiliúnaithe, a mhéadú agus a éascú, chun críoch uas-scilithe agus ath-scilithe. Ba cheart do chéimithe nua agus daoine a fuair cáilíocht ghairmoideachais agus ghairmoiliúna le gairid a bheith in ann páirt a ghlacadh sa soghluaisteacht foghlama. Ba cheart rannpháirtíocht na gcéimithe nua sa soghluaisteacht foghlama a bheith bunaithe ar chritéir oibiachtúla, agus ba cheart cóir chomhionann a bheith á áirithiú leis an rannpháirtíocht sin. Ba cheart deiseanna soghluaisteacht foghlama do dhaoine óga a rannpháirtíonn i ngníomhaíochtaí foghlama neamhfhoirmiúla a fhairsingiú chun for-rochtain a fháil ar thuilleadh daoine óga. Ba cheart soghluaisteacht foghlama foirne maidir le réimsí an oideachais, na hoiliúna, na n-óg agus an spóirt a atreisiú, ag tabhairt a héifeacht ghiarála san áireamh. Ba cheart do dheiseanna soghluaisteachta a bheith i bhfoirmeacha éagsúla lena n-áirítear tréimhsí oiliúna, printíseachtaí, malartuithe óige, malartuithe scoile, teagasc nó rannpháirtíocht i ngníomhaíocht ghairmiúil, agus ba cheart iad a bheith bunaithe ar riachtanais shonracha na n-earnálacha éagsúla. Ba cheart an Clár tacú le cáilíocht na soghluaisteacht foghlama lena n-áirítear cáilíocht bunaithe ar na prionsabail a leagtar síos i Moladh ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 18 Nollaig 2006 (11) agus na Moltaí ón gComhairle an 28 Meitheamh 2011 (12), an 20 Nollaig 2012 (13) , an 15 Márta 2018 (14) an 26 Samhain 2018 (15) an 24 Samhain 2020 (16).

(27)

Ina theannta sin, i gcomhréir leis an bhfís go gcuirfí ar bun Limistéar Oideachais Eorpach iarbhír, ba cheart don Chlár cuidiú le soghluaisteacht foghlama agus malairtí agus rannpháirtíocht na mac léinn ardoideachais a chur chun cinn i ngníomhaíochtaí oideachasúla agus cultúrtha agus i ngníomhaíochtaí spóirt trí thacú le próisis a dhigiteáil tríd an tionscnamh arb é Cárta Mac Léinn Eorpach, mar shampla. Sa chomhthéacs sin, ba cheart don Choimisiún tionscnamh arb é Cárta Mac Léinn Eorpach a fhorbairt, go háirithe le haghaidh mic léinn ardoideachais atá rannpháirteach sa Chlár. D’fhéadfadh an Tionscnamh arb é Cárta Mac Léinn Eorpach sin a bheith ina chéim thábhachtach ionsar shoghluaisteacht foghlama do chách a fhíorú, ar dtús trí institiúidí ardoideachais a chumasú tuilleadh mac léinn ardoideachais a mhalartú amach agus isteach agus cáilíocht soghluaisteachta foghlama na mac léinn ardoideachais á feabhsú ag an am céanna agus trína rochtain ar sheirbhísí éagsúla a éascú, mar shampla leabharlanna, iompar agus cóiríocht) sula sroichfidh siad go fisiciúil an institiúid ar an gcoigríoch.

(28)

Ba cheart don Chlár rannpháirtiú na ndaoine óga i saol daonlathach na hEorpa a spreagadh, lena n-áirítear trí thacú le gníomhaíochtaí lena rannchuidítear le hoideachas saoránachta agus tionscadail rannpháirtíochta ina bhféadfaidh daoine óga páirt a ghlacadh sa tsochaí shibhialta agus foghlaim faoin dóigh le bheith rannpháirteach inti, rud a mhúsclaíonn feasacht faoi luachanna Eorpacha comhchoiteanna lena n-áirítear cearta bunúsacha, stair agus cultúr na hEorpa, chun daoine óga agus lucht déanta cinntí a thabhairt le chéile ar leibhéal áitiúil, ar an leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal an Aontais, agus rannchuidiú leis an bpróiseas Eorpach lánpháirtithe freisin.

(29)

Ag tógáil ar mheastóireacht agus forbairt bhreise thionscadal DiscoverEU a seoladh mar réamhghníomh in 2018, ba cheart don Chlár tuilleadh deiseanna a cur ar fáil do dhaoine óga spéis a chur i ngach ceann scríbe ar fud na hEorpa trí eispéiris foghlama ar an gcoigríoch. Ba cheart an seans a thabhairt do dhaoine óga, go háirithe iad siúd ag a mbíonn níos lú deiseanna, eispéireas aonair nó eispéireas gearrthéarma den chéad uair i ngrúpa a bheith acu ar a bheith ag taisteal ar fud na hEorpa mar chuid de ghníomhaíocht oideachasúil sheachfhoirmiúil agus neamhfhoirmiúil arb é is aidhm léi an mothú muintearas a bheith ag duine leis an Aontas a chothú agus iad a chumasú maidir le léargas a fháil ar an éagsúlacht chultúrtha agus teanga atá ann. Ba cheart na rannpháirtithe a roghnú bunaithe ar chritéir shoiléire thrédhearcacha. Ba cheart do chomhlachtaí cur chun feidhme bearta a chur chun cinn chun a áirithiú go mbeidh tionscadal DiscoverEU cuimsitheach, cothrom ó thaobh na geografaíochta de maidir leis na pasanna taistil a leithdháilfear agus na Ballstáit ar a dtabharfar cuairt, agus chun tacú le gníomhaíochtaí ag a mbíonn gné láidir foghlama. I ndáil leis sin, trí bhíthin bearta spriocdhírithe, amhail gníomhaíochtaí for-rochtana, seisiúin faisnéise réamhimeachta, agus imeachtaí do dhaoine óga, ba cheart don Chlár an rogha a chur chun cinn freisin cuairt a thabhairt ar na Ballstáit agus ar na réigiúin fhorimeallacha nach minic a thugann daoine cuairt orthu. Ba cheart breathnú ar mhodhanna eile iompair sa chás nach bhfuil iompar d’iarnród ar fáil nó má tá sé thar a bheith neamhphraiticiúil, agus cás sonrach an chinn scríbe, go háirithe, á chur san áireamh. Ba cheart do thionscadal DiscoverEU féachaint le naisc a chruthú le tionscnaimh ábhartha bídís áitiúil, réigiúnach, náisiúnta nó Eorpach, amhail Tionscnamh an Aontais dar teideal “Príomhchathracha Chultúir na hEorpa”, Príomhchathracha Óige na hEorpa, Príomhchathracha Saorálaíochta na hEorpa agus Príomhchathracha Glasa na hEorpa.

(30)

Rannchuidíonn foghlaim teangacha le tuiscint fhrithpháirteach agus soghluaisteacht laistigh den Aontas agus lasmuigh de, agus is scileanna bunriachtanacha saoil agus poist iad inniúlachtaí teanga. Dá bhrí sin, ba cheart don Chlár foghlaim teangacha a fheabhsú, lena n-áirítear i dteannta teangacha náisiúnta comharthaíochta, i gcás inarb ábhartha, lena n-áirítear trí úsáid fhorleathnaithe uirlisí ar líne, ós rud é go bhféadfaidh an ríomhfhoghlaim buntáistí breise ó thaobh rochtana agus solúbthachta de a chur ar fáil maidir le foghlaim teanga. San am céanna, chun rochtain leathan agus chuimsitheach ar an gClár a áirithiú, tá sé tábhachtach gur príomhphrionsabal é an t-ilteangachas i gcur chun feidhme an Chláir.

(31)

Ba cheart don Chlár tacú le bearta a chuirfidh feabhas ar chomhar idir institiúidí agus eagraíochtaí atá gníomhach i réimsí an oideachais agus na hoiliúna, na n-óige agus an spóirt, ag tabhairt aitheantas dá ról lárnach na n-institiúidí agus na n-eagraíochtaí i bhfeistiú daoine aonair leis an eolas, na scileanna agus leis na hinniúlachtaí is gá i ndomhan athraitheach agus chun cabhrú leis na hinstitiúdí agus na heagraíochtaí a bhféidearthacht le haghaidh nuálaíochta, cruthaitheachta agus fiontraíochta a chomhlíonadh go cuí, go háirithe laistigh den gheilleagar digiteach.

(32)

D’iarr an Chomhairle Eorpach, i gconclúidí an 14 Nollaig 2017 uaithi, ar na Ballstáit, ar an gComhairle agus ar an gCoimisiún roinnt tionscnamh a chur ar aghaidh chun comhar Eorpach a chur ar leibhéal níos airde i réimse an oideachais agus na hoiliúna, lena n-áirítear trí theacht chun cinn na “Ollscoileanna Eorpacha” faoi 2024 a spreagadh, lena gcuimsítear líonraí ollscoileanna ón mbun aníos ar fud an Aontais. I gconclúidí an 28 Meitheamh 2018 uaithi, d’iarr an Chomhairle Eorpach comhar idir réimsí an taighde, na nuálaíochta agus an oideachais a chur chun cinn, lena n-áirítear trí bhíthin thionscnamh na nOllscoileanna Eorpacha. Ba cheart don Chlár tacaíocht a thabhairt do na hOllscoileanna Eorpacha sin agus comhstraitéisí fadtéarmacha um oideachas, taighde agus nuálaíochta ardcháilíochta agus um sheirbhís don tsochaí á bhforbairt acu.

(33)

Iarradh in Communiqué Bruges an 7 Nollaig 2010 maidir le Comhar Eorpach feabhsaithe sa Ghairmoideachas agus sa Ghairmoiliúint do thréimhse 2011-2020 go dtabharfaí tacaíocht do bharrfheabhas gairme ar mhaithe le fás cliste inbhuanaithe. Tá sé intuigthe óna Theachtaireacht an 18 Iúil 2017 dar teideal “An Nuálaíocht i Réigiúin na hEorpa a Neartú: Straitéisí don fhás cuimsitheach, inbhuanaithe a mbeidh teacht aniar ann”, d’iarr an Coimisiún ar na Ballstáit go ndéanfar gairmoideachas agus gairmoiliúint a nascadh le córais nuálaíochta, mar chuid de na straitéisí speisialaithe cliste ar leibhéal réigiúnach. Ba cheart go gcuirfeadh an Clár na hacmhainní ar fáil chun freagairt ar na hiarrataí seo agus tacú le forbairt ardáin trasnáisiúnta d’Ionaid um barrfheabhas gairme a bheadh leabaithe i straitéisí áitiúla agus réigiúnacha don fhás, nuálaíocht agus iomaíochas. Ba cheart go bhfeidhmeodh na hionaid um barrfheabhas sin mar spreagthóirí scileanna gairmiúla cáilíochta i gcomhthéacs de dhúshláin earnála, agus iad ag tacú san am céanna le hathruithe struchtúrtha ar an bhforiomlán agus le beartais shocheacnamaíocha san Aontas.

(34)

Tig le hardáin agus uirlisí ar líne um chomhar fíorúil atá áisiúil don úsáideoir ról tábhachtach a bheith acu maidir le tacú le soláthar an oideachais agus na hoiliúna agus an bheartais óige san Aontas. Chun úsáid gníomhaíochtaí um chomhar fíorúil a úsáid, ba cheart go dtacódh an Clár le húsáid níos córasaí agus níos comhleanúnaí d’ardáin ar líne amhail eTwinning, an Tairseach Oideachais Scoile, an Ríomh-Ardán don Fhoghlaim Aosach san Eoraip, Tairseach Eorpach na hÓige agus ardáin ar líne don ardoideachas agus, i gcás inar gá, aon ardán ar líne eile a fhéadfar a chur ar bun i réimsí an oideachais agus na hoiliúna agus na hóige.

(35)

I gcomhréir le creataí agus uirlisí ábhartha an Aontais, ba cheart go rannchuideodh an Clár le héascú trédhearcachta agus aithint inniúlachtaí, scileanna agus cáilíochtaí, agus aistriú creidiúintí nó aonaid torthaí foghlama, chun dearbhú cáilíochta a chothú agus chun tacú le bailíochtú na foghlama neamhfhoirmeálta agus neamhfhoirmiúla, le bainistiú scileanna agus le treoir. Maidir leis seo, ba cheart go gcuirfeadh an Clár tacaíocht ar fáil do phointí teagmhála agus do líonraí ar leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal an Aontais lena n-éascaítear malairtí tras-Eorpacha agus forbairt bealaí foghlama solúbtha idir réimsí éagsúla oideachais agus oiliúna agus óige agus ar fud socruithe foirmiúla agus neamhfhoirmiúla. Ba cheart don Chlár tacaíocht a thabhairt do phróiseas Bologna freisin.

(36)

Ba cheart go gcuirfeadh an Clár acmhainneacht iar-rannpháirtithe i gClár Erasmus+ i gceann oibre agus go dtacódh sé go háirithe le gníomhaíochtaí gaolmhara de chuid líonraí alumni Erasmus+, d’ambasadóirí Erasmus+ agus d’Eora-Phiaraí Erasmus+, trí iad a spreagadh chun an Clár a chur chun cinn d’fhonn rannpháirtíocht a mhéadú.

(37)

Mar bhealach chun comhar a áirithiú le hionstraimí eile de chuid an Aontais agus chun tacú le beartais eile de chuid an Aontais, ba cheart deiseanna soghluaisteachta a thairiscint do dhaoine in earnálacha éagsúla gníomhaíochta, amhail an earnáil phoiblí agus an earnáil phríobháideach, talmhaíocht agus fiontar, ionas go mbeadh eispéireas foghlama thar lear acu a ligfeadh dóibh, ag céim ar bith dá saol, fás agus forbairt a dhéanamh ar bhonn pearsanta, go háirithe trí fheasacht ar a bhféiniúlacht Eorpach a fhorbairt agus tuiscint a fháil ar éagsúlacht chultúrtha na hEorpa, agus ar bhonn gairmiúil, lena n-áirítear trí scileanna atá ábhartha don mhargadh saothair a fháil. Ba cheart go dtairgfeadh an Clár pointe iontrála do scéimeanna soghluaisteachta trasnáisiúnta an Aontais lena mbaineann gné láidir foghlama, ag simpliú na tairisceana de scéimeanna dá leithéid le haghaidh tairbhithe agus dóibh siúd a bhíonn rannpháirteach sna gníomhaíochtaí sin. Ba cheart uas-scálú ar thionscadail an Chláir a éascú; ba cheart bearta sonracha a chur i bhfeidhm chun cuidiú le tionscnóirí thionscadail an Chláir iarratas a chur isteach ar dheontais nó sineirgí a fhorbairt le tacaíocht ó Chistí an Bheartais Comhtháthaithe agus ó na cláir a bhaineann le himirce, slándáil, ceartas agus saoránacht, sláinte, na meáin agus cultúr, agus obair dheonach. Ba cheart go bhféadfaí lipéad an tSéala Barr Feabhais a bhronnadh ar thograí le haghaidh tionscadail, atá ar ardcháilíocht nach féidir a mhaoiniú faoin gClár i ngeall ar shrianta buiséadacha, bunaithe ar shraith theoranta critéar. A bhuí le lipéad an tSéala Barr Feabhais, tugtar aitheantas do cháilíocht an togra agus simplítear an cuardach ar mhaoiniú malartach faoi Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa agus maidir leis an gCiste Comhtháthaithe (“Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa”) nó faoi Chiste Sóisialta na hEorpa Plus arna bhunú le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le Ciste Sóisialta na hEorpa Plus (ESF+) (“Ciste Sóisialta na hEorpa Plus”).

(38)

Tá sé tábhachtach teagasc, foghlaim agus taighde a spreagadh i gcúrsaí um lánpháirtiú Eorpach lena n-áirítear na dúshláin agus deiseanna a bheidh ag an Aontas, agus chun díospóireacht a chur chun cinn i dtaobh na gcúrsaí sin le tacaíocht ó ghníomhaíochtaí Jean Monnet i réimsí an ardoideachais agus i réimsí eile de chuid an oideachais agus na hoiliúna, go háirithe trí oiliúint múinteoirí agus foirne. Tá sé thar a bheith tábhachtach, i bhfianaise na ndúshlán atá roimh na luachanna comhchoiteanna ar a bhfuil an tAontas fothaithe agus atá ina gcuid d’fhéiniúlacht Eorpach chomhchoiteann, agus i bhfianaise leibhéil ísle rannpháirtíochta na saoránach, go ndéanfaí braistint Eorpach ar na rudaí is muintearas agus tiomantas ann a chothú. Ba cheart go leanfadh an Clár ar aghaidh ag rannchuidiú chun barrfheabhas i léann an chomhtháthaithe Eorpaigh a fhorbairt. Is iomchuí go ndéanfar faireachán agus meastóireacht rialta ar dhul chun cinn na n-institiúidí arna maoiniú faoi ghníomhaíochtaí Jean Monnet ionsar cuspóirí an Chláir a bhaint amach. Ba cheart malartú idir na hinstitiúidí sin agus institiúidí eile ar an leibhéal náisiúnta agus trasnáisiúnta a spreagadh, agus lánurraim á tabhairt dá saoirse acadúil.

(39)

Tá tábhacht ag baint le dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir leis na gealltanais atá tugtha ag an Aontas Comhaontú Pháras a glacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (17) agus Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe a chur chun feidhme, agus léiriú air sin is ea é go bhfuil an Clár beartaithe chun príomhshruthú na mbeart a dhéantar ar son na haeráide agus le baint amach na sprice arb é atá ann 30 % de chaiteachas bhuiséad an Aontais a bheith ag tacú le cuspóirí aeráide. I gcomhréir le Margadh Glas na hEorpa ina cháil mar threoirphlean don fhás inbhuanaithe, ba cheart do ghníomhaíochtaí a dhéantar faoin Rialachán seo an prionsabal dá ngairtear “gan dochar a dhéanamh” a urramú ach gan buntréith an Chláir a athrú. Le linn an Clár a chur chun feidhme, ba cheart go sainaithneofaí agus go gcuirfí ar bun na gníomhaíochtaí ábhartha, agus déanfar athmheasúnú orthu i gcomhthéacs na meastóireachtaí agus an athbhreithnithe ábhartha. Is iomchuí freisin tomhas a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí ábhartha a rannchuidíonn le cuspóirí aeráide, lena n-áirítear na gníomhaíochtaí sin atá beartaithe chun tionchar an Chláir ar an gcomhshaol a laghdú.

(40)

Leagtar síos leis an Rialachán seo imchlúdach airgeadais don Chlár arb éard a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha, de réir bhrí Phointe 18 den Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020 idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais, agus maidir le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár i dtreo acmhainní dílse nua a thabhairt isteach (18), do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil. Imchlúdach airgeadais dar luach EUR 0,5 billiún i bpraghsanna tairiseacha 2018 atá i gceist agus é i gcomhréir leis an gcomhdhearbhú ó Pharlaimint na hEorpa, ón gComhairle agus ón gCoimisiún an 16 Nollaig 2020 maidir le cláir shonracha a atreisiú agus maidir le hoiriúnú gníomhartha bunúsacha (19).

(41)

Laistigh de bhunchlúdach le haghaidh bearta atá le bainistiú ag na gníomhaireachtaí náisiúnta i réimse an oideachais agus na hoiliúna, ba cheart miondealú a leagan amach ar an leithdháileadh íosta in aghaidh na hearnála chun mais chriticiúil leithreasuithe sin a chinntiú chun an t-aschur agus na torthaí atá beartaithe a bhaint amach i ngach ceann de na hearnálacha sin: ardoideachas, gairmoideachas agus gairmoiliúint, oideachas scoile agus oideachas aosaigh.

(42)

Tá feidhm ag Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20) (an “Rialachán Airgeadais”) maidir leis an gClár. Leis an Rialachán Airgeadais, leagtar síos rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, lena n-áirítear na rialacha maidir le deontais, duaiseanna, soláthar, bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais agus aisíocaíocht a dhéanamh le saineolaithe seachtracha.

(43)

Roghnófar na cineálacha maoiniúcháin agus na modhanna cur chun feidhme a úsáidfear faoin Rialachán seo ar bhonn a fhónta agus atá siad cuspóirí sonracha na ngníomhaíochtaí a bhaint amach agus torthaí a chur ar fáil, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin, agus ar riosca an neamhchomhlíonta a mheastar a bheith ann. Ba cheart cuimhneamh ar úsáid a bhaint as cnapshuimeanna, as costais aonaid agus rátaí comhréidhe, agus as maoiniú nach mbaineann le costais, mar a thagraítear dó in Airteagal 125(1) den Rialachán Airgeadais, agus an rogha á dhéanamh. Maidir leis na gníomhaíochtaí arna mbainistiú ag na gníomhaireachtaí náisiúnta, ba cheart tacaíocht leordhóthanach do chostas oibriúcháin na ngníomhaireachtaí náisiúnta a bheith ag gabháil leis na leithdháiltí buiséadacha, i bhfoirm táille bhainistíochta, chun cur chun feidhme éifeachtach inbhuanaithe na gcúraimí tarmligthe bainistíochta a áirithiú. Ba cheart prionsabail na trédhearcachta, na córa comhionainne agus an neamh-idirdhealaithe mar a leagtar amach sa Rialachán Airgeadais a urramú agus an Clár á chur chun feidhme.

(44)

Féadfaidh tríú tíortha ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch a bheith páirteach i gcláir de chuid an Aontais faoi chuimsiú an chomhair arna bhunú faoin gComhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (21), ina ndéantar foráil do chur chun feidhme na gclár ar bhonn cinneadh a ghlacadh faoin gComhaontú sin. Féadfaidh tríú tíortha a bheith rannpháirteach freisin ar bhonn ionstraimí dlí eile. Ba cheart foráil ar leith a thabhairt isteach leis an Rialachán seo lena gcuirfear de cheangal ar na tríú tíortha na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, don Oifig Eorpach Fhrith-Chalaoise (OLAF) agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh gach ceann díobh a gcuid inniúlachtaí féin a fheidhmiú go cuimsitheach. Ba cheart rannpháirtíocht iomlán tríú tíortha sa Chlár a bheith faoi réir ag na coinníollacha a leagtar síos i gcomhaontuithe sonracha a chlúdaíonn rannpháirtíocht na tríú tíre a bhaineann leis an gClár. Cuimsíonn rannpháirtíocht iomlán, ina theannta sin, an oibleagáid gníomhaireacht náisiúnta a chur ar bun agus bainistíocht de chuid de ghníomhaíochtaí an Chláir faoi bhainistíocht indíreach. Ba cheart eintitis dhlítheanacha ó thríú tíortha nach bhfuil bainteach leis an gClár a bheith in ann a bheith rannpháirteach i gcuid de ghníomhaíochtaí an Chláir, mar a shainítear iad sa chlár oibre agus sna glaonna ar thograí a d’fhoilsigh an Coimisiún. Agus an Clár á chur chun feidhme, d’fhéadfaí socruithe sonracha a chur san áireamh maidir le heintitis dhlítheanacha ó mhicreastáit Eorpacha a bheith rannpháirteach.

(45)

I bhfianaise Airteagal 349 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) agus i gcomhréir leis an teachtaireacht ón gCoimisiún an 24 Deireadh Fomhair 2017 dar teideal “Comhpháirtíocht straitéiseach níos láidre agus athnuaite leis na réigiúin is forimeallaí den Aontas Eorpaigh”, ba cheart staid shonrach na réigiún is foirmeallaí sin dá dtagraítear san Airteagal sin a chur san áireamh sa Chlár. Ba cheart go ndéanfaí bearta chun rannpháirtíocht na réigiún is forimeallaí a mhéadú i ngach gníomhaíocht, lena n-áirítear trí bhithín thacaíocht airgeadais, i gcás inarb ábhartha, le haghaidh soghluaisteacht foghlama. Ba cheart malairtí agus comhar soghluaisteachta idir daoine agus eagraíochtaí ó na réigiúin sin agus ó thríú tíortha, go háirithe a gcomharsana, a chothú. Ba cheart go ndéanfaí faireachán agus meastóireacht ar bhearta dá leithéid ar bhonn rialta.

(46)

De bhun Chinnidh 2013/755/AE ón gComhairle (22), tá daoine aonair agus eintitis atá lonnaithe i dtíortha agus críocha thar lear incháilithe do chistiú faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chláir agus faoi réir aon socrú féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát lena mbaineann an tír nó an chríoch ábhartha thar lear. Ba cheart na srianta a bhíonn ann mar gheall ar iargúltacht na dtíortha nó na gcríoch sin a chur san áireamh agus an Clár á chur chun feidhme. Ba cheart go ndéanfaí faireachán agus meastóireacht ar bhonn rialta ar rannpháirtíocht na dtíortha sin agus na gcríoch sin sa Chlár.

(47)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, ba cheart go nglacfadh an Coimisiún cláir oibre agus Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle a chur ar an eolas fúthu. Ba cheart a leagan amach sa Chláir oibre bliantúil na bearta is gá dá gcur chun feidhme i gcomhréir le cuspóirí ginearálta agus sonracha an Chláir, leis na critéir roghnúcháin agus dhámhachtana le haghaidh deontas agus na gnéithe eile go léir a éilítear. Ba cheart cláir oibre agus aon leasú a dhéantar iontu trí bhíthin gníomhartha cur chun feidhme a ghlacadh i gcomhréir leis an nós imeachta scrúdúcháin.

(48)

Ionas gur féidir an dul chun cinn i gcur chun feidhme an Chláir a mheasúnú agus feabhsuithe féideartha a chur ar an gcur chun feidhme sin, ba cheart don Choimisiún meastóireacht eatramhach a dhéanamh ar Chlár 2014-2020. Ba cheart an mheastóireacht sin a bheith ag gabháil leis an meastóireacht eatramhach a dhéanfar agus ceachtanna ábhartha ón meastóireacht sin a chur isteach sa mheastóireacht eatramhach freisin. Chomh maith le measúnú a dhéanamh ar éifeachtacht agus ar fheidhmíocht fhoriomlán an Chláir, tá sé tábhachtach, go háirithe, go ndéanfaí measúnú críochnúil sa mheastóireacht eatramhach ar chur chun feidhme na dtionscnamh nua agus ar na bearta cuimsithe agus simplithe a cuireadh i bhfeidhm. I gcás inarb iomchuí, agus ar bhonn na meastóireachta eatramhaí, ba cheart don Choimisiún togra reachtach a chur ar aghaidh chun an Rialachán seo a leasú. Ba cheart don Choimisiún aon mheastóireachtaí a sheoladh chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa, agus chuig Coiste na Réigiún.

(49)

De bhun mhíreanna 22 agus 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (23), ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an gClár ar bhonn na faisnéise arna bailiú i gcomhréir le ceanglais faireacháin shonracha, agus ag an am céanna ualach riaracháin, go háirithe ar na Ballstáit, agus ró-rialáil, á seachaint. Níor cheart, dá bhrí sin, go gcuirfeadh forálacha arna nglacadh trí ghníomhartha tarmligthe gaolmhara ualach suntasach breise ar na Ballstáit. Ba cheart a áireamh ar cheanglais faireacháin táscairí sonracha intomhaiste réalaíocha, ar féidir iad a thomhas le himeacht ama mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Chláir ar an talamh.

(50)

Ba cheart for-rochtain iomchuí, poiblíocht agus scaipeadh na ndeiseanna agus torthaí na ngníomhaíochtaí a dtacaíonn an Clár leo a áirithiú ar an leibhéal áitiúil, náisiúnta agus Eorpach, agus ba cheart a chur san áireamh leo na príomh-spriocghrúpaí i réimsí an oideachais agus na hoiliúna, óige agus spóirt agus, i gcás inarb ábhartha, raon leathan spriocghrúpaí eile, amhail seirbhísí gairmthreorach agus fostaíochta, eagraíochtaí cultúrtha, fiontair agus fondúireachtaí. Ba cheart go mbraithfeadh na gníomhaíochtaí for-rochtana, poiblíochta agus scaipthe ar chomhlachtaí cur chun feidhme an Chláir, agus ba cheart i gcás inarb ábhartha, tacaíocht a bheith ann ó gheallsealbhóirí ábhartha eile. Thairis sin, ba cheart don Choimisiún dul i dteagmháil le raon leathan geallsealbhóirí go tráthrialta, lena n-áirítear eagraíochtaí a ghlacann páirt sa Chlár., feadh shaolré an Chláir, chun comhroinnt dea-chleachtas agus torthaí tionscadal a éascú agus aiseolas ar an gClár a bhailiú. Ba cheart cuireadh a thabhairt do na gníomhaireachtaí náisiúnta páirt a ghlacadh sa phróiseas sin.

(51)

Chun an chumarsáid leis an phobal i gcoitinne a dhéanamh níos éifeachtaí agus chun sineirgí idir gníomhaíochtaí cumarsáide a dhéantar ar thionscnamh an Choimisiúin a threisiú, ba cheart do na hacmhainní airgeadais a leithdháiltear ar ghníomhaíochtaí cumarsáide faoin Rialachán seo rannchuidiú freisin le cumarsáid chorparáideach thosaíochtaí polaitiúla an Aontais, a mhéid go mbeidh na tosaíochtaí sin bainteach le cuspóirí an Chláir.

(52)

Chun a áirithiú go gcuirfear an Rialacháin seo a chun feidhme go héifeachtach agus go héifeachtúil, ba cheart don Chlár an úsáid is mó is féidir a bhaint as socruithe bainistíochta atá i bhfeidhm cheana. Ba cheart cur chun feidhme an Chláir a chur faoi iontaoibh an Choimisiúin, agus faoi iontaoibh gníomhaireachtaí náisiúnta. I gcás inarb indéanta, agus chun éifeachtúlacht a uasmhéadú, ba cheart gurbh ionann na gníomhaireachtaí náisiúnta agus an ceann a ainmneofar chun bainistiú a dhéanamh ar Chlár 2014-2020. Ba cheart go mbeadh raon feidhme na meastóireachta ar chomhlíonadh ex-ante teoranta do na ceanglais atá nua agus sonrach don Chlár, ach amháin má tá údar maith leis ar shlí eile, amhail i gcás easnaimh thromchúiseacha nó tearcfheidhmíochta ar thaobh na gníomhaireachta náisiúnta lena mbaineann.

(53)

Chun bainistíocht fhónta airgeadais agus deimhneacht dhlíthiúil a áirithiú i ngach Ballstát nó tríú tír atá bainteach leis an gClár, ba cheart do gach údarás náisiúnta comhlacht neamhspleách iniúchóireachta a ainmniú. I gcás inarb indéanta, agus chun éifeachtúlacht a uasmhéadú, ba cheart gurbh ionann na comhlachtaí neamhspleácha iniúchóireachta agus na cinn a ainmneofar faoi Chlár 2014-2020.

(54)

Ba cheart do na Ballstáit féachaint le gach beart iomchuí a ghlacadh chun deireadh a chur le bacainní dlí agus riaracháin a d’fhéadfadh rochtain ar fheidhmiú ceart an Chláir a chosc nó bac a chur ar fheidhmiú ceart an Chláir. Áirítear leis sin teacht ar réiteach, nuair is féidir, agus gan dochar do dhlí an Aontais maidir le hiontráil agus cónaí náisiúnach tríú tíortha, ar fhadhbanna riaracháin a chruthaíonn deacrachtaí víosaí agus ceadanna cónaithe a fháil.

(55)

Leis an gcóras tuairiscithe feidhmíochta áiritheofar go mbaileofar na sonraí chun faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme an chláir agus chun meastóireacht a dhéanamh ar an gclár ar dhóigh atá éifeachtúil, éifeachtach, tráthúil agus ar leibhéal iomchuí an mhionsonraithe. Ba cheart sonraí dá leithéid a chur in iúl don Choimisiún ar shlí a gcomhlíonann na rialacha cosanta sonraí ábhartha.

(56)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (24).

(57)

Chun na ceanglais ar thairbhithe a shimpliú, ba cheart úsáid a bhaint a mhéid is féidir as deontais shimplithe i bhfoirm cnapshuimeanna, costais aonaid agus rátaí comhréidhe. Ba cheart a chur san áireamh sna deontais shimplithe chun tacú le soghluaisteacht foghlama faoin gClár, de réir mar a shainíonn an Coimisiún iad, costais mhaireachtála agus chothaithe sa tír óstaí. Ba cheart go mbeadh an fhéidearthacht ag an gCoimisiún agus ag gníomhaireachtaí náisiúnta na dtíortha seolta na deontais sin a choigeartú ar bhonn na gcritéar oibiachtúil, go háirithe le háirithiú go mbeadh rochtain ar fáil do dhaoine a bhfuil líon níos lú deiseanna acu. I gcomhréir leis an reachtaíocht náisiúnta, ba cheart na Ballstáit a spreagadh chomh maith chun na deontais sin a dhíolmhú ó aon chánacha agus tobhaigh shóisialta; ba cheart an chóir chéanna a thabhairt do dheontais a dhámhann eintitis phoiblí nó phríobháideacha dhlíthiúla ar dhaoine aonair.

(58)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (25), agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (26), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (27) ón gComhairle agus (AE) 2017/1939 (28), táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag OLAF imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, a imscrúdú agus a ionchúiseamh (29). I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá ar aon duine nó aon eintiteas a fhaigheann cistiú ón Aontas comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais, na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí ón Aontas cearta coibhéiseacha.

(59)

Tá sé riachtanach comhlántacht agus comhsheasmhacht ghníomhaíochtaí an Chláir, lena n-áirítear iad siúd gan carachtar trasnáisiúnta nó idirnáisiúnta, le gníomhaíochtaí arna ndéanamh ag na Ballstáit agus le gníomhaíochtaí eile an Aontais a áirithiú, go háirithe iad siúd a bhaineann le hoideachas agus oiliúint, cultúr, na meáin, an óige agus dlúthpháirtíocht, fostaíocht agus cuimsiú sóisialta, taighde agus nuálaíocht, tionscal agus fiontar, polasaí dhigiteach, talmhaíocht agus forbairt tuaithe atá béim acu ar fheirmeoirí óga, ar an dtimpeallacht agus an aeráid, ar chomhtháthú, ar bheartas réigiúnach, ar imirce, ar shlándáil agus ar chomhar agus forbairt idirnáisiúnta.

(60)

Cé gur lig an creat rialála atá ann faoi Chlár 2014-2020 do na Ballstáit agus do na réigiúin sineirgí a bhunú sa chlárthréimhse 2014-2020 idir an Clár sin agus ionstraimí eile de chuid an Aontais, amhail Cistí Struchtúracha agus Infheistíochta na hEorpa, a thacaíonn freisin le forbairt cháilíochtúil na gcóras oideachais, oiliúna agus óige san Aontas, níor baineadh go leor tairbhe as an bhféidearthacht sin go dtí seo, a chuir teorainn le héifeachtaí córasacha tionscadal agus tionchair ar bheartas. Ba cheart go dtarlódh cumarsáid agus comhar éifeachtach ar leibhéal náisiúnta idir na comhlachtaí náisiúnta atá i gceannas ar bhainistiú na n-ionstraimí éagsúla chun a dtionchar faoi seach a uasmhéadú. De thairbhe an chláir, ba cheart go mbeadh comhar gníomhach leis na hionstraimí sin ann, go háirithe chun a áirithiú, i gcás inarb ábhartha, go gcuirfear bearta tacaíochta airgeadais leordhóthanacha i bhfeidhm chun tacú le daoine ar bheagán deiseanna.

(61)

Chun an breisluach is fearr a fháil ó infheistíochtaí a mhaoinítear go hiomlán nó i bpáirt ó bhuiséad an Aontais, ba cheart sineirgí a lorg, go háirithe, idir an Clár agus cláir eile de chuid an Aontais, lena n-áirítear na Cistí arna gcur chun feidhme faoi bhainistíocht chomhroinnte. Chun an leas is mó is féidir a bhaint as na sineirgí sin, ba cheart príomhshásraí cumasúcháin a áirithiú, lena n-áirítear maoiniú carnach i ngníomhaíocht ón gClár agus ó chlár eile de chuid an Aontais, chomh fada agus nach mó an maoiniú carnach sin ná costais incháilithe iomlána na gníomhaíochta. Chun na críche sin, ba cheart rialacha iomchuí a leagan amach sa Rialachán seo, go háirithe maidir leis an bhféidearthacht an costas nó an caiteachas céanna a dhearbhú ar bhonn pro rata don Chlár agus do chlár eile de chuid an Aontais.

(62)

Chun dul in oiriúint, i gcás inar gá, do na forbairtí sna réimsí ábhartha, agus chun a áirithiú go ndéanfar measúnú éifeachtach ar dhul chun cinn an Chláir maidir le gnóthú a chuspóirí, ba cheart an chumhacht gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean don Choimisiún chun Iarscríbhinn I a ghabhann leis an Rialachán seo a leasú trí chur leis an tuairisc ar ghníomhaíochtaí an Chláir, agus chun Iarscríbhinn II a ghabhann leis an Rialachán seo a leasú maidir le táscairí feidhmíochta an Chláir, agus chun an Rialachán seo a fhorlíonadh le forálacha maidir le creat faireacháin agus meastóireachta a bhunú. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr. Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(63)

Is iomchuí a áirithiú go gcuirfear clabhsúr ceart leis an gclár 2014-2020, go háirithe maidir lena bheith ag leanúint de shocruithe ilbhliantúla a mhéid a bhaineann lena bhainistiú, amhail cúnamh teicniúil agus riaracháin a mhaoiniú. Amhail ón 1 Eanáir 2021 amach, ba cheart, más gá, a áirithiú leis an gcúnamh teicniúil agus riaracháin go mbainisteofaí na gníomhaíochtaí nach bhfuil tugtha chun críche faoin 31 Nollaig 2020 faoi Chlár 2014-2020.

(64)

Urramaíonn an Rialachán seo na cearta bunúsacha agus na prionsabail a aithnítear go háirithe sa Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (an “Chairt”). Go háirithe, is sprioc é de chuid an Rialacháin seo urraim iomlán a áirithiú do cheart an chomhionannais idir mhná agus fir agus don cheart an neamh-idirdhealaithe bunaithe ar inscne, ar bhunadh ciníoch nó eitneach, ar reiligiún nó ar chreideamh, ar mhíchumas, ar aois nó ar chlaonadh gnéasach, agus chun feidhmiú Airteagal 21 agus Airteagal 23 den Chairt a chur chun cinn. I gcomhréir le hAirteagal 13 den Chairt, ba cheart a áirithiú freisin go n-urramóidh na tíortha a fhaigheann cistí faoin gClár an tsaoirse acadúil.

(65)

Beidh feidhm ag rialacha cothrománacha airgeadais arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE maidir leis an Rialachán seo. Tá na rialacha sin leagtha síos sa Rialachán Airgeadais agus cinntear leo go háirithe an nós imeachta chun an buiséad a bhunú agus a chur chun feidhme trí dheontais, sholáthar, dhuaiseanna agus chur chun feidhme indíreach, agus déantar foráil leo chun freagracht gníomhaithe airgeadais a sheiceáil. I gcás ina mbeidh ranníocaíocht an Aontais i bhfoirm cnapshuimeanna, costas aonaid nó rátaí comhréidhe, ba cheart na leibhéil tacaíochta airgeadais a athbhreithniú go tráthrialta agus, más gá, iad a choigeartú i gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, agus na costais mhaireachtála agus chothaithe sa tír óstach agus na costais taistil á gcur san áireamh, i gcás inarb iomchuí. Áirítear freisin leis na rialacha arna nglacadh ar bhonn Airteagal 322 CFAE, córas ginearálta coinníollachta le buiséad an Aontais a chosaint.

(66)

I gcomhréir le hAirteagal 193(2) de Rialachán Airgeadais, is féidir deontas a dhámhachtain i gcomhair gníomhaíocht atá tosaithe cheana, ar choinníoll gur féidir leis an iarratasóir a thaispeáint gur gá tús a chur leis an ngníomhaíocht sula síneofar an comhaontú deontais. Mar sin féin, níl na costais arna dtabhú roimh an dáta a thíolacfar an t-iarratas ar dheontas incháilithe do mhaoiniú ón Aontas, ach amháin i gcásanna eisceachtúla a bhfuil údar cuí leo. I gcomhréir le hAirteagal 193(4) den Rialachán sin, níl na costais arna dtabhú roimh an dáta a thíolacfar an t-iarratas ar dheontas incháilithe do mhaoiniú ón Aontas ach oiread i gcás deontais oibriúcháin agus i gcás den sórt sin, tá an comhaontú deontais le síniú faoi cheann ceithre mhí ó thús bhliain airgeadais an tairbhí. Chun aon chur isteach ar thacaíocht ón Aontas a d’fhéadfadh dochar a dhéanamh do leasanna an Aontais a sheachaint, ba cheart an fhéidearthacht a bheith ann foráil a dhéanamh sa chinneadh maoiniúcháin, le linn tréimhse teoranta ama ag tús CAI 2021-2027, agus i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, agus sna cásanna sin amháin, d’incháilitheacht gníomhaíochtaí agus costas ón 1 Eanáir 2021, fiú más rud é gur cuireadh na gníomhaíochtaí sin chun feidhme agus gur tabhaíodh na costais sular cuireadh isteach an t-iarratas ar dheontas.

(67)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a bhaint amach go leordhóthanach ach gur fearr is féidir, mar gheall ar charachtar trasnáisiúnta an Chláir, méid mór agus forleathan raon feidhme geografach na ngníomhaíochtaí soghluaisteacht foghlama agus comhair arna gcistiú, a éifeachtaí maidir le rochtain ar shoghluaisteacht foghlama agus i gcoitinne ar lánpháirtiú an Aontais, agus gné idirnáisiúnta atreisithe an Chláir, iad a bhaint amach ar bhealach níos fearr ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta, de réir mar a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán sin thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a bhaint amach.

(68)

Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán (AE) Uimh. 1288/2013 a aisghairm le héifeacht ón 1 Eanáir 2021.

(69)

Chun leanúnachas a áirithiú maidir le tacaíocht a sholáthar sa réimse beartais ábhartha agus ionas go bhféadfar tús a chur leis an gcur chun feidhme ó thús CAI 2021-2027, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm mar ábhar práinne agus ba cheart feidhm a bheith aige, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021,

(1)

Tá ardluach le cultúr, leis na healaíona, le hoidhreacht chultúrtha agus le héagsúlacht chultúrtha do shochaí na hEorpa ó thaobh cúrsaí cultúrtha, oideachais, daonlathais, comhshaoil, cearta daonna agus eacnamaíocha de agus ba cheart iad a chur chun cinn agus ba cheart tacú leo. Dúradh i nDearbhú na Róimhe an 25 Márta 2017 agus dúirt an Chomhairle Eorpach an 14 agus 15 Nollaig 2017 go bhfuil an t-oideachas agus an cultúr bunriachtanach chun sochaithe cuimsitheacha comhtháite a thógáil do chách agus chun iomaíochas na hEorpa a chothú.

(2)

De bhun Airteagal 2 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE), tá an tAontas fothaithe ar luachanna an mheasa ar dhínit an duine, ar an tsaoirse, ar an daonlathas, ar an gcomhionannas, ar an smacht reachta agus ar an meas ar chearta an duine, lena n-áirítear na cearta atá ag daoine ar de ghrúpa mionlaigh iad. Is comhluachanna ag Ballstáit na luachanna sin i sochaí arb iad is sainairíonna inti an t-iolrachas, an neamh-idirdhealú, an chaoinfhulaingt, an ceartas, an dlúthpháirtíocht agus an comhionannas idir mná agus fir. Déantar na luachanna sin a athdhearbhú agus a chur in iúl tuilleadh sna cearta, sna saoirsí agus sna prionsabail a chumhdaítear i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (“an Chairt”), a bhfuil an stádas dlí céanna leis na Conarthaí aici faoi Airteagal 6 CAE. Go háirithe, cumhdaítear an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus faisnéis a fháil agus saoirse na n-ealaíon agus na n-eolaíochtaí in Airteagail 11 agus 13 den Chairt, faoi seach.

(3)

Sonraítear tuilleadh in Airteagal 3 CAE gurb é is aidhm don Aontas an tsíocháin, a chuid luachanna agus dea-bhail a chuid pobal a chur chun cinn agus, inter alia, go bhfuil sé le saibhreas a éagsúlachta cultúrtha agus teanga a urramú, agus le háirithiú go ndéanfar oidhreacht chultúrtha na hEorpa a chaomhnú agus a fheabhsú.

(4)

Sa teachtaireacht ón gCoimisiún an 22 Bealtaine 2018 dar teideal “Clár Oibre Eorpach Nua don Chultúr”, leagtar cuspóirí amach le haghaidh na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Tá sé mar aidhm aige leas a bhaint as cumhacht an chultúir agus na héagsúlachta cultúrtha ar mhaithe le comhtháthú sóisialta agus dhea-bhail na sochaí, agus tríd an ngné thrasteorann a bhaineann leis na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta a chothú, agus trína n-acmhainneacht fáis a chothú, an chruthaitheacht chultúrbhunaithe a spreagadh i réimse an oideachais agus na nuálaíochta, agus ar mhaithe le poist agus fás, agus chun caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta a neartú. Tacóidh Clár Eoraip na Cruthaitheachta (“an Clár”), i dteannta cláir agus cistí eile de chuid an Aontais, leis an gClár Oibre Eorpach Nua don Chultúr. Ba cheart luach intreach an chultúir agus an léirithe ealaíonta a chaomhnú agus a chur chun cinn agus ba cheart cruthú ealaíonta a bheith i gcroílár an Chláir. Tá an méid sin comhsheasmhach freisin le Coinbhinsiún Unesco 2005 ar Éagsúlacht Léirithe Cultúir a Chosaint agus a Chur Chun Cinn, a tháinig i bhfeidhm an 18 Márta 2007 agus a bhfuil an tAontas agus a Bhallstáit ina bpáirtithe ann.

(5)

Chun an réimse comhroinnte éagsúlachta cultúrtha a chothú do mhuintir na hEorpa, is den tábhacht é cúrsaíocht thrasnáisiúnta saothar, bailiúchán agus táirgí ealaíonta agus cultúrtha a chur chun cinn, agus ar an gcaoi sin idirphlé agus malartuithe cultúrtha a spreagadh, agus soghluaisteacht thrasnáisiúnta ealaíontóirí agus gairmithe cultúrtha agus cruthaitheacha a spreagadh.

(6)

Tríd an oidhreacht chultúrtha a chosaint agus a fheabhsú, éascaítear rannpháirtíocht shaor sa saol cultúrtha i gcomhréir le Dearbhú Uilechoiteann na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine agus leis an gCúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Eacnamaíocha, Sóisialta agus Cultúrtha. Dá bhrí sin, tá ról tábhachtach ag an oidhreacht chultúrtha i ndáil le tógáil sochaí atá síochánta daonlathach, i ndáil le próisis na forbartha inbhuanaithe agus i ndáil le cur chun cinn na héagsúlachta cultúrtha.

(7)

Tá cur chun cinn na héagsúlachta cultúrtha Eorpaí bunaithe ar shaoirse an léirithe ealaíonta, ar acmhainní agus inniúlachtaí na n-ealaíontóirí agus na n-oibreoirí cultúrtha, ar earnálacha cultúir agus cruthaitheachta atá rafar athléimneach a bheith ann agus ar chumas na n-ealaíontóirí agus na n-oibreoirí cultúrtha a saothair féin a chruthú, a dhéanamh nuálach agus a léiriú agus iad a dháileadh ar phobal Eorpach níos mó agus níos ilchineálaí. Méadaíonn sé sin acmhainneacht ghnó na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, cuireann sé le rochtain ar inneachar cruthaitheach, ar thaighde ealaíonta agus ar chruthaitheacht, agus cuireann sé an méid sin chun cinn, agus rannchuidíonn sé le fás inbhuanaithe agus cruthú post. Ina theannta sin, rannchuidíonn cur chun cinn na cruthaitheachta agus eolais nua le borradh a chur faoi iomaíochas agus le nuálaíocht a spreagadh i slabhraí luacha tionsclaíocha. Tá saibhreas éagsúlachta cultúrtha agus teanga an Aontais ina phríomhshócmhainn don tionscadal Eorpach. Ag an am céanna, tá sainiúlachtaí geografacha, sainiúlachtaí teanga, nó an dá chineál sainiúlachtaí sin, ag margadh cultúrtha agus cruthaitheach na hEorpa, rud a d'fhéadfadh a bheith ina chúis le hilroinnt an mhargaidh. Dá bhrí sin, tá gá le hiarrachtaí leanúnacha chun a áirithiú go mbaineann na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta tairbhe iomlán as margadh aonair an Aontais agus, go háirithe, as an Margadh Aonair Digiteach.

(8)

Is athrú paraidíme é an t-aistriú digiteach do na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Tá athmhúnlú déanta aige ar nósanna, ar chaidreamh, agus ar shamhlacha léirithe agus tomhaltais. Cruthaíonn sé sin roinnt dúshlán. Ag an am céanna, cuireann an t-aistriú digiteach deiseanna nua ar fáil do na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta maidir le saothair Eorpacha a chruthú agus a dháileadh, maidir le rochtain ar shaothair Eorpacha, rud a théann chun tairbhe shochaí na hEorpa ina hiomláine. Ba cheart don Chlár earnálacha cultúir agus cruthaitheachta a spreagadh chun leas a bhaint as na deiseanna sin.

(9)

Leis an gClár, ba cheart aird a thabhairt ar chineál déach na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, agus aitheantas á thabhairt, ar thaobh amháin, do luach intreach agus ealaíonta an chultúir agus, ar an taobh eile, do rannchuidiú luach eacnamaíoch na n-earnálacha sin i gcoitinne, lena n-áirítear rannchuidiú na n-earnálacha sin le fás, le hiomaíochas, le cruthaitheacht agus le nuálaíocht i gcoitinne. Ba cheart don Chlár tionchar dearfach an chultúir ar idirphlé idirchultúrtha, ar chomhtháthú sóisialta agus ar scaipeadh eolais a chur san áireamh freisin. Chuige sin, tá gá le hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta Eorpacha atá láidir, go háirithe tionscal closamhairc Eorpach atá bríomhar, agus i bhfianaise a acmhainneachta dul i bhfeidhm ar luchtanna éisteachta agus ar luchtanna féachana de chineálacha éagsúla agus a thábhacht eacnamaíoch, lena n-áirítear a thábhacht eacnamaíoch le haghaidh earnálacha cruthaitheacha eile. Mar sin féin, tá an iomaíocht sna margaí closamhairc domhanda níos déine anois mar thoradh ar an méadú atá ag teacht ar an aistriú digiteach, mar shampla athruithe ar léiriú agus úsáid meán agus ról méadaitheach ardán domhanda i dtaca le dáileadh inneachair. Dá bhrí sin, is gá cur leis an tacaíocht atá á tabhairt don tionscal Eorpach.

(10)

Mar a léirigh gníomhaíocht an Aontais maidir le Príomhchathracha Eorpacha an Chultúir, arna bunú le Cinneadh Uimh. 445/2014/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) (“Príomhchathracha Eorpacha an Chultúir”), tá ról tábhachtach ag na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta maidir le críocha an Aontais a fheabhsú agus a athbheochan. Ar an gcaoi sin, is príomhspreagthóirí iad na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta chun borradh a chur faoin turasóireacht cháilíochtbhunaithe agus, chomh maith leis sin, faoin bhforbairt réigiúnach, áitiúil agus uirbeach ar fud an Aontais.

(11)

Chun bheith éifeachtach, ba cheart don Chlár cineál sonrach agus dúshláin shonracha na n-earnálacha éagsúla cultúir agus cruthaitheachta, a spriocghrúpaí éagsúla agus a riachtanais ar leith a chur san áireamh trí bhíthin cuir chuige shaincheaptha laistigh de shraith atá dírithe ar an earnáil closamhairc (“sraith MEDIA”), laistigh de shraith atá dírithe ar nahearnálacha eile cultúir agus cruthaitheachta (“sraith an Chultúir”) agus laistigh de shraith thrasearnálach (“an tsraith Thrasearnálach”).

(12)

Ba cheart don Chlár tacú le gníomhaíochtaí agus gníomhaíochtaí a bhfuil breisluach Eorpach ag baint leo, a chomhlánaíonn cláir agus beartais réigiúnacha, náisiúnta agus idirnáisiúnta agus cláir agus beartais eile de chuid an Aontais, agus a imríonn tionchar dearfach ar shaoránaigh na hEorpa, agus ba cheart dó tacú le comhar agus malartuithe trasnáisiúnta a fhorbairt agus a chur chun cinn laistigh de na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Trí bhíthin na ngníomhaíochtaí agus na ngníomhaíochtaí den sórt sin, rannchuidíonn an Clár leis an bhféiniúlacht Eorpach agus le luachanna Eorpacha a neartú agus an éagsúlacht chultúrtha agus teanga á cur chun cinn ag an am céanna.

(13)

Gné thábhachtach de thírdhreach cultúrtha, ealaíonta agus eacnamaíoch an Aontais agus dá oidhreacht is ea an ceol, de gach aon sórt agus léiriú, agus go háirithe ceol comhaimseartha agus ceol beo. Is gné é den chomhtháthú sóisialta agus is uirlis thábhachtach é chun feabhas a chur ar an bhforbairt eacnamaíoch agus chultúrtha. Dá bhrí sin, ba cheart do shraith an Chultúir aird a thabhairt ar earnáil an cheoil.

(14)

Ba cheart do shraith an Chultúir líonrú pobal cruthaitheach a chur chun cinn agus comhar trasteorann agus ildisciplíneach a chothú trí úsáid a bhaint as tacair sainscileannaéagsúla, amhail tacair sainscileanna ealaíne, cruthaitheacha, digiteacha agus teicneolaíochta.

(15)

Is é is aidhm don tsraith Thrasearnálach an acmhainn comhoibrithe a shaothrú i measc earnálacha cultúir agus cruthaitheachta éagsúla agus le haghaidh a thabhairt ar na dúshláin chomhchoiteanna nach mór dóibh déileáil leo. Is féidir tairbhí a bhaint as cur chuige comhpháirteach trasnaí ó thaobh aistriú eolais agus éifeachtúlachtaí riaracháin de. Sa chomhthéacs sin, rannchuidíonn na deasca Cláir le cuspóirí an Chláir a bhaint amach agus lena chur chun feidhme.

(16)

Tá gá le hidirghabháil ón Aontas san earnáil closamhairc chun bheith ag gabháil le beartais Mhargadh Aonair Digiteach an Aontais. Baineann sé sin, go háirithe, le nuachóiriú an chreata cóipchirt trí bhíthin Treoracha (AE) 2019/789 (5) agus (AE) 2019/790 (6) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus, chomh maith leis sin, Treoir 2010/13/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), arna leasú le Treoir (AE) 2018/1808 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8). Tá sé mar aidhm ag Treoracha (AE) 2019/789 agus (AE) 2019/790 féachaint le hacmhainneacht oibreoirí closamhairc Eorpacha a neartú chun saothair a léireofar go feiceálach ar mheáin éagsúla, mar shampla ar an teilifís, i bpictiúrlanna nó i bhfoirm Físeán Ar Éileamh, a chruthú, a mhaoiniú, a léiriú agus a scaipeadh ar saothair iad a bheidh ar fáil agus tarraingteach do luchtanna éisteachta agus féachana i margadh de chineál níos oscailte agus níos iomaíche, san Eoraip agus in áiteanna lasmuigh den Eoraip. Tá sé mar aidhm ag na Treoracha sin freisin margadh dea-fheidhmiúil a bhaint amach do chruthaitheoirí agus do shealbhóirí ceart, go háirithe do phreasfhoilseacháin agus d'ardáin ar líne, agus luach saothair cóir a áirithiú d'údair agus do thaibheoirí, agus is gnéithe iad sin ba cheart a chur san áireamh ar fud an Chláir. Ina theannta sin, ba cheart an tacaíocht a uas-scálú chun aghaidh a thabhairt ar fhorbairtí a rinneadh le déanaí sa mhargadh, go háirithe staid neartaithe ardán dáilte domhanda i gcomparáid le craoltóirí náisiúnta a infheistíonn go traidisiúnta i léiriú saothar Eorpach. De réir mar a fhorbraíonn dálaí an mhargaidh agus na hoibreoirí closamhairc sa réimse seo, ba cheart critéir shonracha a chur ar fáil, i gcomhthéacs chur chun feidhme an Chláir, lena shainiú céard é cuideachta léiriúcháin neamhspleách.

(17)

Ba cheart go gceadódh an Clár d'eagraíochtaí sna hearnálacha cultúrtha agus cruthaitheacha a bheith rannpháirteach ann a mhéid is féidir agus do na heagraíochtaí sin rochtain a fháil ar an gClár ar an mbealach is leithne is féidir, beag beann ar a suíomh geografach. Ba cheart don Chlár tacú leis na heagraíochtaí sin agus leis an tallann is fearr, is cuma cá bhfuil siad lonnaithe, feidhmiú thar theorainneacha agus go hidirnáisiúnta. Le sraith MEDIA, ba cheart go gcuirfí san áireamh na difríochtaí idir tíortha a mhéid a bhaineann le léiriú agus dáileadh ábhair closamhairc, chomh maith le rochtain ar ábhair chlosamhairc agus treochtaí a bhaineann le húsáid inneachair closamhairc agus, go háirithe, a sainiúlachtaí teanga agus geografacha, agus ar an gcaoi sin cothrom na Féinne níos fearr a sholáthar, rannpháirtíocht na mBallstát a bhfuil acmhainneachtaí closamhairc éagsúla acu a leathnú agus comhar eatarthu a mhéadú agus tacú le tallann na hEorpa, is cuma cá bhfuil sí lonnaithe, feidhmiú thar theorainneacha agus go hidirnáisiúnta. Ba cheart sainiúlachtaí na réigiún is forimeallaí, dá dtagraítear in Airteagal 349 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), a chur san áireamh freisin.

(18)

Maidir leis na gníomhaíochtaí speisialta faoin gClár amhail gníomhaíocht an Aontais i leith an Lipéid Oidhreachta Eorpaigh, arna bhunú le Cinneadh Uimh. 1194/2011/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) (“Lipéad Oidhreachta Eorpach”), Laethanta Eorpacha na hOidhreachta, na nduaiseanna Eorpacha i réimse an cheoil chomhaimseartha, an rac-cheoil agus phopcheoil, i réimse na litríochta, i réimse na hoidhreachta agus i réimse na hailtireachta, agus Phríomhchathracha Cultúir na hEorpa, chuaigh siad i bhfeidhm ar na milliúin saoránach Eorpach, léirigh siad go bhfuil tairbhí sóisialta agus eacnamaíocha ag baint le beartais chultúrtha Eorpacha agus gur cheart, dá bhrí sin, leanúint leo agus iad a leathnú nuair is féidir. Ba cheart do shraith an Chultúir tacú le gníomhaíochtaí líonraithe láithreáin an Lipéid Oidhreachta Eorpaigh. Ba cheart breithniú a dhéanamh freisin i dtaobh an bhféadfaí na duaiseanna Eorpacha a leathnú chuig réimsí agus earnálacha nua, an amharclannaíocht go háirithe.

(19)

Tá an cultúr ríthábhachtach chun pobail chuimsitheacha agus chomhtháite a neartú. I gcomhthéacs shaincheisteanna na himirce agus dhúshláin an chomhtháthaithe, tá ról bunriachtanach ag an gcultúr chun deiseanna a sholáthar le haghaidh idirphlé idirchultúrtha agus chun imircigh agus dídeanaithe a chomhtháthú, chun cabhrú leo mothú gur cuid de na sochaithe óstacha iad, agus chun caidreamh maith a fhorbairt idir imircigh agus pobail nua.

(20)

Chun rannchuidiú le sochaí chuimsitheach, ba cheart don Chlár rannpháirtíocht chultúrtha a chur chun cinn agus a mhéadú ar fud an Aontais, go háirithe maidir le daoine atá faoi mhíchumas agus daoine faoi mhíbhuntáiste ó thaobh cúlra de.

(21)

I gcomhréir le Dearbhú Davos an 22 Eanáir 2018 dar teideal Towards a high-quality Baukultur for Europe [I dTreo Baukultur ardcháilíochta don Eoraip], ba cheart céimeanna a ghlacadh chun cur chuige nua comhtháite a chur chun cinn i ndáil le timpeallacht ardcháilíochta fhoirgnithe a mhúnlú, ar cur chuige é atá fréamhaithe sa chultúr, a neartaíonn an comhtháthú sóisialta, a ráthaíonn timpeallacht inbhuanaithe agus a rannchuidíonn le sláinte agus le folláine an phobail ina iomláine. Leis an gcur chuige sin, níor cheart béim a chur ar limistéir uirbeacha amháin, ach ba cheart go ndíreofaí freisin ar idirnascthacht na limistéar forimeallach agus tuaithe. Cuimsíonn i gcoincheap Baukultur na nithe go léir a bhfuil tionchar díreach acu ar chaighdeán saoil na saoránach agus na bpobal, agus ar an gcaoi sin déantar uilechuimsitheacht, comhtháthú agus inbhuanaitheacht a chothú ar bhealach nithiúil.

(22)

Tá an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus saoirse na n-ealaíon i gcroílár earnálacha bríomhara cultúir agus cruthaitheachta. Go háirithe, tá gá le timpeallacht mheán atá saor, éagsúil agus iolraíoch in earnáil na meán nuachta. Ar an gcaoi sin, ba cheart don Chlár, i gcomhar le Treoir 2010/2013/AE, timpeallacht mheán atá saor, éagsúil agus iolraíoch a chur chun cinn, ar timpeallacht í lena spreagfaí trasmhalartuithe agus gníomhaíochtaí trasghearrtha lena dtacaítear le hearnáil na meán nuachta. Leis an gClár, ba cheart tacaíocht a chur ar fáil do ghairmithe sna meáin nua agus feabhas a chur ar fhorbairt na smaointeoireachta criticiúla i measc na saoránach trí litearthacht i dtaca leis na meáin a chur chun cinn.

(23)

Ina theannta sin, ba cheart don Chlár suim i saothair chlosamhairc Eorpacha a spreagadh agus rochtain ar shaothair chlosamhairc Eorpacha a fheabhsú, go háirithe trí bhearta forbartha an lucht féachana agus éisteachta, lena n-áirítear litearthacht i dtaca le cúrsaí scannánaíochta.

(24)

Is féidir le soghluaisteacht ealaíontóirí agus oibrithe cultúrtha thar theorainneacha faoi shraith an Chultúir rannchuidiú le hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta a bheith ann san Aontas, de chineál atá nasctha lena chéile ar bhealach níos fearr, atá níos láidre agus atá níos inbhuanaithe toisc gur bealach é sin chun dlús a chur le forbairt scileanna agus leis an gcuar foghlama laistigh de na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta chun feasacht idirchultúrtha a fheabhsú agus chun comhchruthú, comhléiriú, cúrsaíocht agus scaipeadh trasnáisiúnta saothar a chothú.

(25)

Ba cheart na tionscadail chomhair, i bhfianaise shainiúlachtaí na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, go háirithe tionscadail mhionscála, a bheith i gcroílár shraith an Chultúir. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún rannpháirtíocht sa Chlár a éascú trí shimpliú substaintiúil a dhéanamh ar nósanna imeachta maorlathacha, go formhór ag céim na n-iarratas, agus, i gcás tionscadail mhionscála, trí rátaí cómhaoinithe níos airde a cheadú.

(26)

I gcomhréir le hAirteagail 8 agus 10 CFAE, ba cheart don Chlár, mar chuid dá ghníomhaíochtaí go léir, tacú le príomhshruthú inscne agus le príomhshruthú cuspóirí neamh-idirdhealaithe agus, i gcás inarb infheidhme, ba cheart critéir iomchuí maidir le cothromaíocht inscne a shainiú ann. Bíonn mná rannpháirteach go gníomhach in earnálacha cultúir agus cruthaitheachta mar údair, mar ghairmithe, mar mhúinteoirí, mar ealaíontóirí agus mar bhaill den lucht féachana nó den lucht éisteachta. Is lú an seans, áfach, go mbeadh post cinnteoireachta ag mná in institiúidí cultúir, ealaíne agus cruthaitheachta. Dá bhrí sin, ba cheart don Chlár tallann na mban a chur chun cinn chun tacú le gairmeacha ealaíne agus gairmiúla na mban.

(27)

Agus teachtaireacht chomhpháirteach an 8 Meitheamh 2016 dar teideal Towards an EU strategy for international cultural relations [I dtreo straitéis AE le haghaidh caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta], a formhuiníodh le rún ó Pharlaimint na hEorpa an 5 Iúil 2017 maidir leis an sainordú don chruinniú tríthaobhach ar dhréachtbhuiséad 2018 (10), agus na conclúidí ón gComhairle an 24 Bealtaine 2017 maidir le cur chuige straitéiseach AE i ndáil le caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta á chur san áireamh, ba cheart aitheantas a thabhairt in ionstraimí cistiúcháin Eorpacha agus, go háirithe, sa Chlár d'ábharthacht an chultúir sa chaidreamh idirnáisiúnta agus don ról atá aige chun luachanna Eorpacha a chur chun cinn trí shainghníomhaíochtaí atá ceaptha chun tionchar soiléir Aontais a bheith acu sa réimse domhanda.

(28)

I gcomhréir leis an Teachtaireacht ón gCoimisiún an 22 Iúil 2014 dar teideal Towards an integrated approach to cultural heritage for Europe [Cur chuige comhtháite a bhaint amach maidir leis an oidhreacht chultúrtha don Eoraip], ba cheart go n-áiritheofaí leis na beartais agus leis na hionstraimí ábhartha go mbeadh leagáid ag Bliain Eorpach na hOidhreachta Cultúrtha 2018, lena ndearnadh an cultúr a phríomhshruthú go rathúil agus go héifeachtúil i réimsí beartais eile, go háirithe trí chur chuige maidir le rialachas rannpháirteach, i ndáil le luach fadtéarmach agus luach inbhuanaitheachta oidhreacht chultúrtha na hEorpa a tharraingt amach, trí chur chuige níos comhtháite a fhorbairt maidir lena caomhnú agus lena luacháil agus trí thacú le coimirciú inbhuanaithe, le hathghiniúint agus le hathúsáid oiriúnaitheach, agus le cur chun cinn, a luachanna, trí ghníomhaíochtaí méadaithe feasachta agus líonraithe. San earnáil chultúir, ba cheart breithniú a dhéanamh i dtaobh tacaíocht a thabhairt d'ealaíontóirí, do chruthaitheoirí agus do cheardaithe ealaíonta atá oilte sna ceirdeanna traidisiúnta a bhaineann le hathbhunú na hoidhreachta cultúrtha. San earnáil chlosamhairc, go háirithe, is foinse ríthábhachtach cuimhne agus éagsúlachta cultúrtha iad saothair oidhreachta agus is deiseanna ionchasacha margaidh iad. Sa chomhthéacs sin, rannchuidíonn cartlanna closamhairc agus leabharlanna le caomhnú agus le hathúsáid saothar oidhreachta, agus le forbairtí margaidh nua do shaothair oidhreachta.

(29)

I gcomhréir leis an teachtaireacht ón gCoimisiún an 10 Márta 2020 dar teideal A New Industrial Strategy for Europe [Straitéis Nua Tionsclaíochta don Eoraip], ba cheart don Aontas brath ar láidreachtaí an Aontais, go háirithe a éagsúlacht, a chuid tallann, a luachanna, a mhodh maireachtála agus a nuálaithe agus a chruthaitheoirí.

(30)

Braitheann rath an Chláir ar fhorbairt tionscadal nuálach éifeachtach lena nginfear dea-chleachtais i dtaca le comhar Eorpach trasnáisiúnta sna hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Nuair is féidir, ba cheart scéalta rathúla den sórt sin a chur chun cinn, rud a spreagfaidh tacaíocht do shamhlacha nua gnó agus do scileanna nua gnó, a chothóidh traidisiúnta agus a thiontóidh réitigh chruthaitheacha agus idirdhisciplíneacha ina luach eacnamaíoch agus sóisialta.

(31)

Ba cheart an Clár a bheith oscailte, faoi réir coinníollacha áirithe, do rannpháirtíocht Chomhaltaí Chomhlachas Saorthrádála na hEorpa, do thíortha aontacha, do thíortha is iarrthóirí agus do thíortha is iarrthóirí ionchasacha a bhaineann tairbhe as straitéis réamhaontachais, do thíortha Bheartas Comharsanachta na hEorpa agus do chomhpháirtithe straitéiseacha an Aontais.

(32)

Féadfaidh tríú tíortha ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch a bheith páirteach i gcláir de chuid an Aontais faoi chuimsiú an chomhair arna bhunú faoin gComhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (11), ina ndéantar foráil maidir le cur chun feidhme na gclár ar bhonn cinneadh arna ghlacadh faoin gComhaontú sin. Féadfaidh tríú tíortha a bheith páirteach freisin ar bhonn ionstraimí dlíthiúla eile. Ba cheart foráil shonrach a thabhairt isteach sa Rialachán seo á cheangal ar thríú tíortha na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, don Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh siad a gcuid inniúlachtaí faoi seach a fheidhmiú go cuimsitheach.

(33)

Ba cheart go mbeadh sé d'aidhm ag tríú tíortha páirt iomlán a ghlacadh sa Chlár. Ba cheart, áfach, go mbeadh tríú tíortha nach gcomhlíonann na coinníollacha maidir le páirt a ghlacadh i sraith MEDIA agus sa tsraith Thrasearnálach, ach a ghlacann páirt i sraith an Chultúir, in ann deasca Cláir a chur ar bun, agus tacú leis na deasca sin, chun an Clár a chur chun cinn ina dtír féin agus chun comhar trasteorann a spreagadh laistigh de na hearnálacha cultúir agus cruthaitheacha.

(34)

Ba cheart go mbeadh maoluithe ón oibleagáid i leith chomhlíonadh na gcoinníollacha a leagtar amach i dTreoir 2010/13/AE a bheith faoi réir grinnscrúdú agus ba cheart iad a dheonú do thíortha Bheartas Comharsanachta na hEorpa i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, agus staid shonrach an mhargaidh closamhairc sa tír lena mbaineann agus an leibhéal comhtháthaithe le creat an bheartais closamhairc Eorpaigh á gcur san áireamh. Ba cheart faireachán a dhéanamh go tráthrialta ar an dul chun cinn i dtreo bhaint amach na gcuspóirí a leagtar amach i dTreoir 2010/13/AE. Thairis sin, ba cheart rannpháirtíocht i ngníomhaíochtaí arna maoiniú faoi shraith MEDIA a leagan amach ar bhonn “cás ar chás” sna cláir oibre ábhartha.

(35)

Ba cheart don Chlár comhar a chothú idir an tAontas agus eagraíochtaí idirnáisiúnta amhail Unesco, Comhairle na hEorpa, lena n-áirítear Eurimages agus an Fhaireachlann Eorpach Closamhairc (“an Fhaireachlann”), an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (ECFE) agus an Eagraíocht Dhomhanda um Maoin Intleachtúil. Ina theannta sin, ba cheart don Chlár tacú le gealltanas an Aontais i ndáil le Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe, an ghné chultúrtha díobh go háirithe. A mhéid a bhaineann leis an earnáil chlosamhairc, ba cheart don chlár a áirithiú go rannchuideoidh an tAontas le hobair na Faireachlainne.

(36)

Mar léiriú ar an tábhacht atá ag baint le dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais chun Comhaontú Pháras arna ghlacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide a chur chun feidhme agus chun Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe a bhaint amach, tá an Clár beartaithe chun rannchuidiú le príomhshruthú na mbeart a dhéantar ar son na haeráide agus le baint amach na sprice foriomláine i leith 30 % de chaiteachas bhuiséad an Aontais a bheith ag tacú le cuspóirí aeráide. I gcomhréir leis an gComhaontú Glas don Eoraip ina cháil mar threoirphlean don fhás inbhuanaithe, ba cheart do ghníomhaíochtaí a dhéantar faoin Rialachán seo an prionsabal “gan dochar a dhéanamh” a urramú. Le linn an Clár a chur chun feidhme, ba cheart gníomhaíochtaí ábhartha a shainaithint agus a chur i bhfeidhm, gan buntréith an Chláir a athrú, agus ba cheart athmheasúnú a dhéanamh orthu i gcomhthéacs na meastóireachtaí agus an athbhreithnithe ábhartha.

(37)

Ar mhaithe leis an tsimplíocht agus leis an éifeachtúlacht, ba cheart go mbeadh an Coimisiún in ann gealltanais bhuiséadacha a roinnt ina dtráthchodanna bliantúla. Sa chás sin, ba cheart don Choimisiún na tráthchodanna bliantúla a ghealladh le linn an Clár a chur chun feidhme, agus dul chun cinn na ngníomhaíochtaí a gheobhaidh cabhair airgeadais, a riachtanais mheasta agus an buiséad a bheidh ar fáil á chur san áireamh. Ba cheart don Choimisiún clár ama táscach a chur in iúl do thairbhithe na ndeontas, ar clár ama é ina gcumhdófar gealladh na dtráthchodanna bliantúla leithleacha.

(38)

Tá feidhm ag rialacha airgeadais cothrománacha arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE maidir leis an Rialachán seo. Leagtar síos na rialacha sin i Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12) (“an Rialachán Airgeadais”) agus cinntear leo go háirithe an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme trí dheontais, trí sholáthar, trí dhuaiseanna agus trí chur chun feidhme indíreach, agus déantar foráil maidir le seiceálacha ar fhreagracht na ngníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin leis na rialacha arna nglacadh ar bhonn Airteagal 322 CFAE, córas ginearálta coinníollachta ar mhaithe le buiséad an Aontais a chosaint.

(39)

Tá “LUX - Duais Lucht Féachana na hEorpa ó Pharlaimint na hEorpa agus Acadamh Scannán na hEorpa” ina duais shainiúil Eorpach anois, lena ndéantar scannáin Eorpacha a léiríonn féiniúlacht Eorpach agus luachanna Eorpacha thar theorainneacha náisiúnta a chur chun cinn agus a scaipeadh, agus a chuireann leis an gcomhoibriú le pobal cruthaitheoirí cáiliúla scannán agus le heagraíochtaí agus líonraí scannán Eorpacha.

(40)

Ó cruthaíodh Ceolfhoireann Óige an Aontais Eorpaigh, tá saineolas uathúil forbartha aici maidir le rochtain ar cheol, chomh maith le hidirphlé idirchultúrtha, meas frithpháirteach agus tuiscint fhrithpháirteach, a chur chun cinn, tríd an gcultúr agus, ag an am céanna, tá tús áite tugtha aici d'fhorbairt gairmeacha idirnáisiúnta agus d'oiliúint ceoltóirí óga. Is é is cúis le sainiúlacht Cheolfhoireann Óige an Aontais Eorpaigh ná gur ceolfhoireann Eorpach í, a cruthaíodh le rún ó Pharlaimint na hEorpa, a théann thar theorainneacha cultúrtha agus go bhfuil sí comhdhéanta de cheoltóirí óga a roghnaítear ó gach cearn den Eoraip i gcomhréir le critéir dhiana ealaíonta le linn próiseas bliantúil éisteachta atá docht agus trédhearcach sna Ballstáit uile. Ba cheart an rannchuidiú speisialta sin le héagsúlacht chultúrtha agus le féiniúlacht chultúrtha na hEorpa a aithint, mar shampla trí fhoráil a dhéanamh maidir le gníomhaíochtaí ar féidir le Ceolfhoireann Óige an Aontais Eorpaigh agus le heintitis chultúrtha Eorpacha dá samhail iarratas a dhéanamh chun páirt a ghlacadh iontu. Ba cheart foráil a dhéanamh maidir leis an bhféidearthacht go mbeadh cistiú ilbhliantúil ar fáil d'eintitis den sórt sin chun cobhsaíocht fheidhmiú na n-eintiteas sin a áirithiú.

(41)

Maidir le heagraíochtaí sna hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta a bhfuil cumhdach mór geografach Eorpach acu agus arb é atá i gceist lena ngníomhaíochtaí seirbhísí cultúrtha a chur ar fáil go díreach do shaoránaigh hEorpa agus a d'fhéadfadh, dá bhrí sin, tionchar díreach a bheith acu ar fhéiniúlacht Eorpach, ba cheart iad a bheith incháilithe le haghaidh tacaíochta ón Aontas.

(42)

Chun leithdháileadh éifeachtúil na gcistí ó bhuiséad ginearálta an Aontais a áirithiú, is gá go soláthróidh na gníomhaíochtaí agus na gníomhaíochtaí uile a dhéantar faoin gClár breisluach Eorpach. Is gá a áirithiú freisin go gcomhlánaíonn siad gníomhaíochtaí na mBallstát. Ba cheart comhsheasmhacht, comhlántacht agus sineirgí a lorg le cláir chistiúcháin a thacaíonn le réimsí beartais a bhfuil dlúthnaisc acu lena chéile, á áirithiú go bhfuil tairbhithe ionchasacha ar an eolas faoi na deiseanna éagsúla cistiúcháin agus a bhfuil dlúthnaisc acu le beartais chothrománacha amhail beartas iomaíochta an Aontais.

(43)

Ba cheart tacaíocht airgeadais a úsáid, ar bhealach comhréireach, chun aghaidh a thabhairt ar theipeanna margaidh nó ar staideanna infheistíochta fo-optamacha agus níor cheart do ghníomhaíochtaí maoiniú príobháideach a dhúbailt ná a phlódú ná níor cheart an iomaíocht a shaobhadh sa mhargadh inmheánach.

(44)

Leis an gClár, tá sé tábhachtach go dtabharfaí aghaidh ar na dúshláin struchtúracha nach mór d’earnálacha cultúir agus cruthaitheachta na hEorpa déileáil leo, ar dúshláin iad atá níos measa fós mar gheall ar phaindéim COVID-19. Cuimsíonn an Clár an ról bunúsach atá ag cultúr agus ag meáin na hEorpa i ndáil le dea-bhail na saoránach agus i ndáil lena gcumhachtú chun cinntí eolasacha a dhéanamh. Ba cheart don Chlár, in éineacht le cláir chistiúcháin ábhartha eile de chuid an Aontais agus Next Generation EU, tacú le téarnamh gearrthéarmach na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, feabhas a chur ar a n-athléimneacht agus a n-iomaíochas níos fadtéarmaí chun aghaidh a thabhairt ar an mbealach is fearr ar mhór-ghéarchéimeanna a d'fhéadfadh a bheith ann amach anseo agus chun tacú lena n-aistriú digiteach agus éiceolaíoch.

(45)

Tugtar aghaidh ar chuspóirí beartais an Chláir freisin trí ionstraimí airgeadais agus ráthaíochtaí buiséadacha faoi réimse bheartais Chlár Invest EU 2021-2027 arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/523 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13), lena leantar, inter alia, de rochtain ar mhaoiniú a éascú d'fhiontair bheaga agus mheánmhéide agus d'eagraíochtaí sna earnálacha chultúir agus cruthaitheachta.

(46)

Ba cheart tionchar, cáilíocht agus éifeachtúlacht i ndáil le cur chun feidhme na dtionscadal faoin gClár a bheith ina bpríomhchritéir mheastóireachta i dtaca le roghnú na dtionscadal atá i gceist. Agus an saineolas teicniúil is gá chun measúnú a dhéanamh ar thograí faoi ghníomhaíochtaí sonracha den Chlár á chur san áireamh, féadfaidh comhaltaí coistí atá ann chun aon tograí den sórt a mheas (“coistí meastóireachta”) a bheith ina saineolaithe seachtracha. Agus saineolaithe seachtracha á roghnú, ba cheart breithniú cuí a dhéanamh ar a gcúlraí gairmiúla agus ar chothromaíocht inscne an choiste lena mbaineann.

(47)

Ba cheart córas réadúil soláimhsithe táscairí feidhmíochta cáilíochtúla agus cainníochtúla a áireamh sa Chlár chun bheith ag gabháil lena ghníomhaíochtaí agus chun faireachán a dhéanamh ar a fheidhmíocht ar bhonn leanúnach. Ba cheart an faireachán sin, agus na gníomhaíochtaí faisnéise agus cumarsáide a bhaineann leis an gClár agus lena ghníomhaíochtaí, a bheith bunaithe ar na trí shraith de chuid an Chláir.

(48)

Agus aird á tabhairt ar an tábhacht agus ar an gcastacht a bhaineann le sonraí a bhailiú agus a anailísiú, agus ar an tábhacht agus ar an gcastacht a bhaineann le tionchar na mbeartas cultúrtha a thomhas, ba cheart don Choimisiún cuidiú a thabhairt maidir le fianaise agus sonraí staidrimh a bhailiú i ndáil le treochtaí agus forbairtí sna hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta trí leas a bhaint as an saineolas atá aige agus as saineolas institiúidí ábhartha taighde eile agus ba cheart dó tuairisciú go tráthrialta do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle maidir leis na sonraí a bailíodh.

(49)

Ba cheart an Clár a bhunú ar feadh tréimhse 7 mbliana chun a ré a ailíniú le ré an chreata airgeadais ilbhliantúil le haghaidh na mblianta 2021 go 2027 a leagtar síos i Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 ón gComhairle (14) (“CAI 2021-2027”).

(50)

Leis an Rialachán seo, leagtar síos imchlúdach airgeadais don Chlár, arb éard a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil, de réir bhrí phointe 18 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020 idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais agus, chomh maith leis sin maidir le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár chun acmhainní dílse nua a thabhairt isteach (15).

(51)

Tá feidhm ag Rialachán Airgeadais maidir leis an gClár seo. Leis an Rialachán Airgeadais, leagtar síos rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, na rialacha maidir le deontais san áireamh, lena n-áirítear deontais do thríú páirtithe, duaiseanna, soláthar, bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais agus aisíocaíocht a dhéanamh le saineolaithe seachtracha.

(52)

Maidir leis na cineálacha cistiúcháin agus na modhanna cur chun feidhme a úsáidfear faoin Rialachán seo, ba cheart iad a roghnú ar bhonn a gcumais chun cuspóirí sonracha na ngníomhaíochtaí a bhaint amach agus chun torthaí a chur ar fáil, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin, agus ar an ngá le simpliú riaracháin, go háirithe an próiseas iarratais, ar mhaithe le gach páirtí atá i gceist, agus ar an riosca a mheastar a bheidh ann maidir le neamhchomhlíontacht. Nuair a bheidh an rogha sin á déanamh, ba cheart breithniú a dhéanamh ar úsáid a bhaint as cnapshuimeanna, ar chostais aonaid agus rátaí comhréidhe, agus chomh maith leis sin, ar mhaoiniú nach bhfuil nasc idir é agus le costais agus dá dtagraítear in Airteagal 125(1) den Rialachán Airgeadais.

(53)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16), agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (17), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (18) agus (AE) 2017/1939 (19) ón gComhairle, táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag OLAF imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d'fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d'Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20), a imscrúdú agus a ionchúiseamh. I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá ar aon duine nó eintiteas a fhaigheann cistí de chuid an Aontais comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh rannpháirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha.

(54)

Ba cheart a bheith in ann lipéad Séala Barr Feabhais, agus é bunaithe ar thacar sonrach critéar, a dhámhachtain ar thograí cáilíochta le haghaidh gníomhaíochtaí atá incháilithe faoin gClár ach nach féidir a mhaoiniú faoin gClár mar gheall ar shrianta buiséadacha. Trí lipéad Séala Barr Feabhais, tugtar aitheantas do cháilíocht an togra agus simplítear an cuardach ar chistiú malartach faoi Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa nó faoi Chiste Sóisialta na hEorpa Plus. Maidir le gníomhaíochtaí a bhféadfaí lipéad Séala Barr Feabhais a dhámhachtain orthu, ba cheart faisnéis bhreise a chur ar fáil sna glaonna ábhartha ar thograí.

(55)

I bhfianaise Airteagal 349 CFAE agus teachtaireacht ón gCoimisiún an 24 Deireadh Fómhair 2017 dar teideal A stronger and renewed strategic partnership with the EU's outermost regions [Comhpháirtíocht straitéiseach neartaithe athnuaite leis na réigiúin is forimeallaí de chuid AE] á cur san áireamh, ba cheart meas a thabhairt ar rannchuidiú sonrach na réigiún dá dtagraítear san Airteagal sin le héagsúlacht chultúrtha an Aontais, chomh maith leis sin, ar an ról atá acu i ndáil le malartuithe a chur chun cinn, lena n-áirítear trí shoghluaisteacht, agus i ndáil le comhar le daoine agus le heagraíochtaí ó thríú tíortha, go háirithe óna dtíortha comharsanacha. De bhun Chinneadh 2013/755/AE ón gComhairle (21), agus rannchuidiú na dtíortha agus na gcríoch thar lear le tionchar idirnáisiúnta cultúrtha an Aontais á chur san áireamh, tá daoine agus eintitis atá bunaithe i dtíortha agus críocha thar lear incháilithe chun cistiú a fháil, ach sin faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chláir agus faoi réir socruithe féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát a bhfuil ceangal aige leis an tír nó leis an gcríoch ábhartha thar lear. Dá bhrí sin, ba cheart go mbeadh daoine in ann an tairbhe chéanna a bhaint as na buntáistí iomaíocha is féidir leis na tionscail cultúir agus cruthaitheachta a chur ar fáil, go háirithe fás eacnamaíoch agus fostaíocht.

(56)

Chun a áirithiú go ndéanfar dul chun cinn an Chláir maidir lena chuspóirí a bhaint amach a mheas go héifeachtach, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca le creat faireacháin agus meastóireachta a fhorbairt agus i dtaca le hathbhreithniú a dhéanamh ar tháscairí an Chláir. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin a sheoladh i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (22). Go háirithe, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(57)

I gcomhréir le hAirteagal 193(2) den Rialachán Airgeadais, is féidir deontas a dhámhachtain i gcomhair gníomhaíocht atá tosaithe cheana, ar choinníoll gur féidir leis an iarratasóir a thaispeáint gur gá tús a chur leis an ngníomhaíocht sula síneofar an comhaontú deontais. Mar sin féin, níl na costais arna dtabhú roimh an dáta a thíolactar an t-iarratas ar dheontas incháilithe le haghaidh maoiniú ón Aontas, ach amháin i gcásanna eisceachtúla a bhfuil údar cuí leo. I gcomhréir le hAirteagal 193(4) den Rialachán Airgeadais, níl na costais arna dtabhú roimh an dáta a thíolacfar an t-iarratas ar dheontas incháilithe le haghaidh maoiniú ón Aontas ach oiread i gcás deontais oibriúcháin agus tá an comhaontú deontais le síniú laistigh de 4 mhí ó thús bhliain airgeadais an tairbhí. Chun aon chur isteach ar thacaíocht ón Aontas a d'fhéadfadh dochar a dhéanamh do leasanna an Aontais a sheachaint, ba cheart an fhéidearthacht a bheith ann foráil a dhéanamh sa chinneadh maoiniúcháin, do thréimhse teoranta ama ag tús CAI 2021-2027, agus i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, maidir le hincháilitheacht gníomhaíochtaí agus costas ón 1 Eanáir 2021, fiú más rud é gur cuireadh na gníomhachtaí sin chun feidhme agus gur tabhaíodh na costais sin sular tíolacadh an t-iarratas ar dheontas.

(58)

De bhun mhíreanna 22 agus 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr, ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an gClár ar bhonn faisnéis arna bailiú i gcomhréir le ceanglais faireacháin shonracha, agus ag an am céanna ualach riaracháin, ar na Ballstáit go háirithe, agus rórialáil á seachaint. Ar na ceanglais sin ba cheart a áireamh, i gcás inarb iomchuí, táscairí intomhaiste mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Chláir ar an talamh.

(59)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun na cláir oibre a ghlacadh. Ba cheart na cumhachtaí cur chun feidhme sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23). Go háirithe, mar a fhoráiltear leis an Rialachán seo, ba cheart do na teorainneacha ama a bheith comhréireach agus ba cheart deiseanna luatha éifeachtacha a thabhairt leo do chomhaltaí an choiste chun an dréachtghníomh cur chun feidhme a scrúdú agus chun a dtuairimí a chur in iúl.

(60)

Is gá a áirithiú go gcuirtear deireadh ceart le Clár Eoraip na Cruthaitheachta 2014-2020 arna bhunú ag Rialachán (AE) Uimh. 1295/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (24) (“Clár 2014-2020”), go háirithe a mhéid a bhaineann le leanúint de shocruithe ilbhliantúla le haghaidh bhainistiú an chláir, amhail cúnamh teicniúil agus riaracháin a mhaoiniú. Amhail ón 1 Eanáir 2021, ba cheart, i gcás inar gá, a áirithiú le cúnamh teicniúil agus riaracháin go mbainisteofar na gníomhaíochtaí nach mbeidh tugtha chun críche go fóill faoi Chlár 2014-2020 faoin 31 Nollaig 2020.

(61)

Leis an Rialachán seo, urramaítear na cearta bunúsacha agus na prionsabail a aithnítear go háirithe sa Chairt. Go háirithe, féachtar leis an Rialachán seo urraim iomlán a áirithiú don cheart chun comhionannais idir fir agus mná agus don cheart chun neamh-idirdhealaithe atá bunaithe ar inscne, ar thionscnamh ciníoch nó eitneach, ar reiligiún nó ar chreideamh, ar mhíchumas, ar aois nó ar threoshuíomhgnéasach, mar a chumhdaítear in Airteagail 21 agus 23 den Chairt. Tá an Rialachán seo i gcomhréir le Coinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine faoi Mhíchumas freisin.

(62)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach ach, de bharr a gcineál trasnáisiúnta, líon mór agus raon geografach leathan na ngníomhaíochtaí soghluaisteachta agus comhair arna gcistiú, a n-éifeachtaí ar rochtain ar shoghluaisteacht foghlama agus ar lánpháirtiú an Aontais go ginearálta, agus lena ngné idirnáisiúnta treisithe, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 CAE é. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta mar a leagtar amach san Airteagal sin é, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(63)

Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán (AE) Uimh. 1295/2013 a aisghairm le héifeacht ón 1 Eanáir 2021.

(64)

Chun leanúnachas a áirithiú maidir le tacaíocht a sholáthar sa réimse beartais ábhartha agus ionas go bhféadfar tús a chur leis an gcur chun feidhme ó thús CAI 2021-2027, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm, mar ábhar práinne, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021,

(1)

Rinneadh Rialachán (CE) Uimh. 294/2008 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3) a leasú go substaintiúil (4). Ós rud é go bhfuil tuilleadh leasuithe le déanamh ar an Rialachán, ba cheart é a athmhúnlú ar mhaithe le soiléireacht.

(2)

Léirítear leis na meastóireachtaí neamhspleácha tréimhsiúla a dhéanann an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (EIT) agus an taithí a fuarthas nuair a rinneadh Rialachán (CE) Uimh. 294/2008 a chur i bhfeidhm go bhfuil gá le hathruithe substaintiúla chun tuilleadh feabhais a chur ar shamhail EIT agus ar na próisis fholuiteacha a ghabhann léi. Thairis sin, sainaithníodh sa mheastóireacht eatramhach agus sa mheasúnú tionchair ex-ante a rinne EIT go bhfuil roinnt réimsí ann a bhféadfaí feabhas a chur orthu, inter alia samhail chistiúcháin na bPobal Eolais agus Nuálaíochta (PENanna), comhtháthú PENanna in éiceachórais nuálaíochta áitiúla, oscailteacht agus trédhearcacht PENanna agus faireachán a dhéanann EIT. Gabhann deis leis an Rialachán seo aghaidh a thabhairt ar na gnéithe sin freisin.

(3)

Is iad na Ballstáit go príomha atá freagrach as bonn láidir Eorpach a choinneáil ó thaobh tionscail, iomaíochais agus nuálaíochta de. Mar gheall ar chineál agus ar scála dhúshlán na nuálaíochta, áfach, is gá freisin gníomhú go comhoibríoch ar leibhéal an Aontais.

(4)

Tá EIT bunaithe chun na beartais agus na tionscnaimh atá ag an Aontas cheana a chomhlánú trí chomhtháthú thriantán an eolais – ardoideachas, taighde agus nuálaíocht – a chothú ar fud an Aontais.

(5)

Ba cheart do EIT rannchuidiú le hacmhainneacht nuálaíochta an Aontais agus na mBallstát a threisiú chun dul i ngleic le mórdhúshláin atá roimh an tsochaí agus, ar an gcaoi sin, rannchuidiú le forbairt agus iomaíochas eacnamaíoch inbhuanaithe an Aontais.

(6)

Ba cheart é a bheith d’aidhm ag EIT, trí PENanna, éiceachórais nuálaíochta a neartú ar fud an Aontais ar bhealach oscailte agus trédhearcach. Chun an cuspóir sin a bhaint amach, ba cheart do EIT líonrú, comhtháthú agus comhoibriú a éascú agus a fheabhsú agus sineirgí idir chomhphobail éagsúla nuálaíochta a chur chun cinn ar fud na hEorpa. Tá sé d’aidhm ag EIT freisin tosaíochtaí straitéiseacha an Aontais a bhaint amach agus rannchuidiú le fíorú chuspóirí agus bheartais an Aontais, lena n-áirítear iad siúd dá dtagraítear sna teachtaireachtaí ón gCoimisiúin an 11 Nollaig 2019 maidir leis an gComhaontú Glas don Eoraip: na teachtaireachtaí an 27 Bealtaine 2020 maidir le buiséad AE lena gcumhachtaítear an plean téarnaimh don Eoraip (Plean Téarnaimh don Eoraip), an 19 Feabhra 2020 maidir le straitéis Eorpach um shonraí, an 10 Márta 2020 maidir le Straitéis FBM d’Eoraip inbhuanaithe agus dhigiteach agus an 10 Márta 2020 maidir le Straitéis Nua Tionsclaíochta don Eoraip, chomh maith leo siúd a bhaineann le neamhspleáchas straitéiseach an Aontais a bhaint amach, agus ag an am céanna geilleagar oscailte á choinneáil. Ina theannta sin, ba cheart do EIT rannchuidiú le dul i ngleic le dúshláin dhomhanda, lena n-áirítear Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SDGanna) na Náisiún Aontaithe trí phrionsabail Chlár Oibre 2030 don Fhorbairt Inbhuanaithe (“Clár Oibre 2030”) agus Chomhaontú Pháras arna ghlacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Athrú Aeráide (5) (“Comhaontú Pháras”) a leanúint, agus rannchuidiú le haistriú chuig geilleagar atá neodrach ó thaobh astaíochtaí gás ceaptha teasa a bhaint amach faoi 2050 ar a dhéanaí. Ní bheifear in ann an t-aistriú sin a dhéanamh ach amháin trí bhorradh a chur faoin taighde agus faoin nuálaíocht, rud a chuireann béim ar an ngá atá le dálaí agus infheistíochtaí fabhracha a threisiú maidir le bonn eolais agus acmhainneacht taighde agus nuálaíochta na hEorpa a fheabhsú, go háirithe i dtaca le teicneolaíochtaí agus nuálaíochtaí atá glas agus neamhdhíobhálach don aeráid.

(7)

Ba cheart do EIT feabhas a chur ar oscailteacht PENanna chun naisc chomhoibríocha a neartú agus sineirgí a chruthú idir pobail nuálaíochta éagsúla san Eoraip agus, ar an gcaoi sin, éagsúlacht gheografach agus an chúrsaíocht tallainne a éascú.

(8)

Ba cheart réimsí tosaíochta agus riachtanais airgeadais EIT le haghaidh tréimhse 7 mbliana, lena gcumhdaítear an creat airgeadais ilbhliantúil ábhartha (CAI), a leagan síos i gClár Oibre Straitéiseach um Nuálaíocht (COSN). Ba cheart COSN a ailíniú le Fís Eorpach – an Clár Réime um Thaighde agus um Nuálaíocht (Fís Eorpach) a bunaíodh le Rialachán (AE) 2021/695 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6), lena n-áirítear maidir le tuairisciú, faireachán, meastóireacht agus ceanglais eile a leagtar amach sa Rialachán sin, agus ba cheart pleanáil straitéiseach an chláir Fís Eorpach a chur san áireamh ann. Ba cheart do COSN sineirgí a bhunú agus a chothú le codanna eile den chlár Fís Eorpach, le cláir ábhartha eile de chuid an Aontais de CAI agus le tionscnaimh, beartais agus ionstraimí náisiúnta agus réigiúnacha ábhartha eile de chuid an Aontais, go háirithe leo siúd a thacaíonn le taighde agus nuálaíocht, le hoideachas agus forbairt scileanna, le tionscal inbhuanaithe agus iomaíoch, le fiontraíocht agus le forbairt réigiúnach. I bhfianaise thábhacht COSN do bheartas nuálaíochta an Aontais agus an tionchair shocheacnamaíoch a mheastar a bheidh aige ar an Aontas, ba cheart do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle COSN a ghlacadh ar bhonn togra ón gCoimisiún. Ba cheart an togra sin ón gCoimisiún a bheith bunaithe ar ranníocaíocht arna déanamh ag EIT. Ba cheart an ranníocaíocht sin a chur ar fáil do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle.

(9)

Bhí an ghéarchéim a tháinig as ráig COVID-19 ina cúis le suaitheadh mór ar chórais cúraim sláinte agus eacnamaíocha na mBallstát. Chun na tionchair shóisialta, eacnamaíocha, chomhshaoil agus theicneolaíocha a eascraíonn as an ngéarchéim a shárú, beidh gá le comhoibriú ó institiúidí, comhlachtaí, oifigí agus gníomhaireachtaí an Aontais. Ba cheart do EIT agus do PENanna solúbthacht a léiriú agus iad ag freagairt do dhúshláin agus tosaíochtaí atá ann cheana agus do dhúshláin agus tosaíochtaí nua agus gan choinne, agus ba cheart dóibh a bheith in ann bearta agus tionscnaimh a ghlacadh chun tacaíocht iomchuí a sholáthar dá n-éiceachórais. Go háirithe, ba cheart do EIT agus do PENanna rannchuidiú leis na hiarrachtaí nuálaíochta is gá chun dul i ngleic le tionchar ghéarchéim COVID-19, i gcomhréir le tosaíochtaí an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip, an Phlean téarnaimh don Eoraip, na Straitéise Nua Tionsclaíochta don Eoraip agus SDGanna, agus sineirge le tionscnaimh agus comhpháirtíochtaí eile de chuid an Aontais á háirithiú ag an am céanna.

(10)

I gcomhréir le Rialachán (AE) 2021/695, ba cheart, le gníomhaíochtaí EIT, aghaidh a thabhairt ar dhúshláin fhadtéarmacha straitéiseacha, go háirithe i réimsí trasdisciplíneacha agus idirdhisciplíneacha, lena n-áirítear réitigh nuálacha neamhtheicneolaíocha a fhorbairt mar chomhlánú riachtanach ar ghníomhaíochtaí nuálaíochta atá dírithe ar an teicneolaíocht. Agus é sin á dhéanamh aici, ba cheart do EIT idirphlé rialta a chur chun cinn leis an tsochaí shibhialta, eagraíochtaí taighde, lárionaid nuálaíochta, fiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna), institiúidí ardoideachais agus ionadaithe tionscail.

(11)

Ba cheart do EIT, trí PENanna, tosaíocht a thabhairt d’aistriú a cuid gníomhaíochtaí ardoideachais, taighde agus nuálaíochta agus fiontraíochta chuig an gcomhthéacs gnó agus chuig a gcur i bhfeidhm tráchtála agus tacú le hacmhainneacht nuálaíochta agus fiontraíochta institiúidí ardoideachais agus tacú le gnólachtaí nuálacha a chruthú agus a fhorbairt, i gcomhlántacht leis an gComhairle Nuálaíochta Eorpach (CNE), chomh maith le codanna ábhartha eile den chlár Fís Eorpach, agus de Chlár InvestEU arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/523 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7).

(12)

Ba cheart do EIT feidhmiú trí Chomhpháirtíochtaí Eorpacha Institiúidithe sármhaithe de chuid Institiúidí Ardoideachais, eagraíochtaí taighde, cuideachtaí, lena n-áirítear FBManna agus cuideachtaí poiblí, chomh maith le húdaráis áitiúla, fiontair shóisialta, eagraíochtaí seachbhrabúsacha ábhartha agus le geallsealbhóirí eile. I bhfianaise cineál nuálach fiontar áirithe maidir leis na hearraí nó seirbhísí a bhíonn á dtairiscint acu, maidir lena n-eagrú nó maidir leis na modhanna táirgthe a úsáideann siad, ba cheart go saothrófaí cur chun cinn fiontraíochta sóisialta agus rannpháirtíocht níos dlúithe FBManna agus fiontar sóisialta, lena n-áirithítear a rannpháirtíocht ghníomhach. Ba cheart é a bheith d’aidhm ag na comhpháirtíochtaí sin a bheith inbhuanaithe ó thaobh airgeadais de trí chistí ó fhoinsí poiblí agus príobháideacha eile a shlógadh agus an raon is leithne is féidir de chomhpháirtithe nua ábhartha a mhealladh agus caidreamh a bhunú leo. Ba cheart don Bhord Rialaithe iad a roghnú agus a ainmniú mar PENanna, i gcomhréir leis na réimsí tosaíochta agus leis an amchlár a leagtar amach in COSN, agus na tosaíochtaí a leagtar amach i bpleanáil straitéiseach an chláir Fís Eorpach á gcur san áireamh, agus aghaidh á tabhairt ar dhúshláin dhomhanda agus shóisialta atá ag teacht chun cinn. Ba cheart iad a roghnú ar bhonn próiseas atá iomaíoch, oscailte, trédhearcach agus feabhas-bhunaithe, i gcomhréir leis an Rialachán seo agus leis na critéir chun Comhpháirtíochtaí Eorpacha a roghnú a leagtar amach i Rialachán (AE) 2021/695. Ba cheart baint a bheith ag an gcéad PEN den sórt sin, atá le seoladh a luaithe is féidir in 2022 nó in 2023, le hEarnálacha agus Tionscail an Chultúir agus na Cruthaitheachta, agus ba cheart baint a bheith ag an dara PEN den sórt sin, atá le seoladh in 2026, leis na hEarnálacha agus Éiceachórais Uisce, Mara agus Muirí.

(13)

Agus sainiúlacht PENanna á cur san áireamh, ní mór foráil a dhéanamh maidir le coinníollacha íosta speisialta i dtaca le PEN a bhunú, de mhaolú ar na rialacha maidir le rannpháirtíocht sa chlár Fís Eorpach agus maidir lena scaipeadh. Ar an gcaoi chéanna, féadfaidh sé go mbeidh gá le rialacha sonracha i dtaca le húinéireacht, cearta rochtana, agus i dtaca le saothrú agus scaipeadh maidir le gníomhaíochtaí breisluacha PENanna, i gcás inarb iomchuí.

(14)

Ba cheart don Bhord Rialaithe gníomhaíochtaí EIT a stiúradh agus faireachán a dhéanamh orthu agus ba cheart dó a bheith freagrach as gníomhaíochtaí PENanna a roghnú, a ainmniú, a mhaoiniú, agus as faireachán agus meastóireacht a dhéanamh orthu i gcomhréir le Rialachán (AE) 2021/695 agus le COSN. Agus comhaltaí an Bhoird Rialaithe á gceapadh aige, ba cheart don Choimisiún a áirithiú go ndéanfar ionadaíocht chothrom orthu siúd a bhfuil taithí acu i réimsí an ardoideachais, an taighde, na nuálaíochta nó an ghnó, mar aon le cothromaíocht inscne agus cumhdach geografach, agus an barr feabhais mar phrionsabal treorach acu.

(15)

Ba cheart do EIT faireachán leanúnach agus meastóireachtaí seachtracha tréimhsiúla ar aschur, ar thorthaí agus ar thionchar gach PEN a eagrú, lena n-áirítear ar a ndul chun cinn i dtreo inbhuanaitheacht airgeadais, cost-éifeachtúlacht agus oscailteacht do chomhaltaí nua. Ba cheart a áireamh sna meastóireachtaí sin athbhreithnithe eatramhacha lena gcumhdófaí na chéad 3 bliana den chomhaontú comhpháirtíochta agus na 3 bliana tar éis aon fhadaithe, measúnuithe cuimsitheacha a dhéanfaí roimh dheireadh an seachtú bliain den chomhaontú comhpháirtíochta, agus athbhreithnithe deiridh a dhéanfaí roimh dheireadh an chomhaontaithe comhpháirtíochta. Ba cheart don Bhord Rialaithe bearta ceartaitheacha a dhéanamh i leith PENanna nuair is iomchuí.

(16)

Ba cheart do EIT Grúpa Ionadaithe na mBallstát a chur ar an eolas go rialta maidir le feidhmíocht EIT agus PENanna, a bhfuil bainte amach acu agus a ngníomhaíochtaí, torthaí a bhfaireacháin agus a meastóireachta, agus a dtáscairí feidhmíochta agus a mbearta ceartaitheacha. Ba cheart do Ghrúpa Ionadaithe na mBallstát comhairle a chur ar an mBord Rialaithe agus ar an Stiúrthóir maidir le saincheisteanna a bhfuil tábhacht straitéiseach ag baint leo agus ba cheart dó comhairle a chur ar EIT agus ar PENanna agus taithí a chomhroinnt leo. Ba cheart do EIT cruinnithe de Ghrúpa Ionadaithe na mBallstát a eagrú.

(17)

Chun rannchuidiú le hiomaíochas agus chun mealltacht idirnáisiúnta gheilleagar na hEorpa agus a acmhainneacht nuálaíochta agus fiontraíochta a threisiú, ba cheart go mbeadh EIT agus PENanna in ann eagraíochtaí comhpháirtíochta, taighdeoirí agus mic léinn a mhealladh ar fud an Aontais, lena n-áirítear as na réigiúin is forimeallaí san Aontas, agus as réigiún lasmuigh den Aontas, amhail trína soghluaisteacht a spreagadh.

(18)

Ba cheart an caidreamh idir EIT agus PENanna a bheith bunaithe ar chomhaontuithe comhpháirtíochta agus ar chomhaontuithe deontais, ina leagfar amach cearta agus oibleagáidí PENanna agus ranníocaíocht airgeadais, bunaithe ar fheidhmíocht, ó EIT le PENanna. Chun an t-ualach riaracháin ar PENanna a theorannú agus acmhainní pleanála agus gníomhaíochtaí pleanála níos fadtéarmaí a áirithiú, ba cheart do EIT comhaontuithe deontais ilbhliantúla suas le 3 bliana a thabhairt i gcrích le PENanna, nó, i gcás ina measfar é a bheith níos iomchuí, comhaontuithe deontais bliantúla a thabhairt i gcrích. De mhaolú ar Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8) (“an Rialachán Airgeadais”), ba cheart do EIT a bheith in ann comhaontú comhpháirtíochta den sórt sin a bhunú le haghaidh tréimhse tosaigh 7 mbliana agus, faoi réir feidhmíocht dhearfach agus torthaí dearfacha an athbhreithnithe eatramhaigh agus an mheasúnaithe chuimsithigh ar PEN, é a fhadú ar feadh tréimhse breise suas le 7 mbliana. Tar éis dhul in éag an chomhaontaithe comhpháirtíochta, féadfaidh EIT agus PEN meabhrán comhair a thabhairt i gcrích, agus é mar aidhm leis sin comhar gníomhach a choimeád ar bun.

(19)

Is gá tacú leis an ardoideachas ós rud é gur dlúthchuid de thriantán an eolais é, cé gur minic é in easnamh ann. Ba cheart d’institiúidí ardoideachais agus soláthraithe gairmoideachais agus gairmoiliúna rannpháirteacha céimeanna agus dioplómaí a dhámhachtain trí PENanna i gcomhréir le rialacha náisiúnta agus le nósanna imeachta creidiúnaithe. Le comhaontuithe comhpháirtíochta, comhaontuithe deontais agus meabhráin chomhoibrithe idir EIT agus PENanna foráil a dhéanamh maidir le céimeanna agus dioplóma EIT a thabhairt mar lipéad ar na céimeanna agus na dioplómaí sin chomh maith. Ina theannta sin, ba cheart do EIT cur chun cinn céimeanna agus dioplómaí atá faoi lipéad EIT a neartú chun an t-aitheantas atá orthu lasmuigh den Phobal EIT a mhéadú agus a n-úsáid a leathnú chuig cláir foghlama ar feadh an tsaoil, gairmoiliúint, scileanna, athoiliúint agus cláir uas-scilithe. Ba cheart go gcabhródh EIT, trína a chuid gníomhaíochtaí agus a chuid oibre, i gcomhréir le Treoir 2005/36/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9), le soghluaisteacht a chur chun cinn do mhic léinn, do thaighdeoirí agus do bhaill foirne agus deiseanna a sholáthar d’fhoghlaim ar feadh an tsaoil, do mheantóireacht agus do chóitseáil.

(20)

Ba cheart foráil iomchuí a dhéanamh chun dliteanas, oscailteacht agus trédhearcacht EIT a áirithiú. Ba cheart rialacha iomchuí lena rialaítear rialachas agus feidhmiú EIT a leagan síos i Reachtanna EIT.

(21)

Ba cheart go mbeadh pearsantacht dhlítheanach ag EIT agus, chun a huathrialaitheacht fheidhmiúil agus a neamhspleáchas ar údaráis náisiúnta agus ar bhrúnna seachtracha a áirithiú, ba cheart go riarfadh sí a buiséad féin, ar cheart go mbeadh ranníocaíocht ón Aontas mar chuid dá hioncam.

(22)

Táthar ag dréim leis go ndéanfaidh na hearnálacha tionscail, airgeadais agus seirbhíse ranníocaíocht shuntasach le buiséad PENanna. Ba cheart go mbeadh sé d’aidhm ag PENanna, go háirithe, sciar na ranníocaíochtaí ó fhoinsí príobháideacha agus ó ioncam a ghintear óna gcuid gníomhaíochtaí a uasmhéadú agus inbhuanaitheacht airgeadais a shaothrú agus a bhaint amach, ar a dhéanaí sula rachaidh an 15 bliana de thacaíocht airgeadais EIT in éag. Ba cheart go bhfógródh PENanna agus a n-eagraíochtaí comhpháirtíochta go bhfuiltear ag tabhairt faoina ngníomhaíochtaí i gcomhthéacs EIT agus go bhfaighidís ranníocaíocht airgeadais ó bhuiséad ginearálta an Aontais. Ina theannta sin, ba cheart trédhearcacht an chistithe a mhéadú trí fhaisnéis atá ar fáil go poiblí a chur ar fáil maidir leis na tionscadail a ndéantar cistiú orthu agus maidir le leithdháileadh an chistithe.

(23)

Ba cheart go mbeadh feidhm ag nós imeachta buiséid an Aontais maidir le ranníocaíocht airgeadais ón Aontas is inmhuirir i leith bhuiséad ginearálta an Aontais. Ba cheart go ndéanfadh an Chúirt Iniúchóirí iniúchadh ar na cuntais i gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais.

(24)

Ba cheart do EIT a dícheall a dhéanamh chun aistriú rianúil idir tréimhsí CAI a éascú, go háirithe le haghaidh gníomhaíochtaí leanúnacha.

(25)

Ba cheart go n-áireofaí in ioncam EIT an ranníocaíocht ón Aontas a sholáthraítear ón ranníocaíocht airgeadais ón gclár Fís Eorpach. Ba cheart go bhféadfaí ranníocaíochtaí ó fhoinsí eile príobháideacha agus poiblí a áireamh san ioncam sin.

(26)

Is comhlacht é EIT arna bhunú ag an Aontas de réir bhrí Airteagal 70 den Rialachán Airgeadais agus ba cheart dó a rialacha airgeadais a ghlacadh dá réir. Ba cheart, dá bharr sin, go mbeadh feidhm maidir le EIT ag Rialachán Tarmligthe (AE) 2019/715 ón gCoimisiún (10).

(27)

Ba cheart do EIT tuarascáil chomhdhlúite bhliantúil ar ghníomhaíochtaí a ghlacadh, ina dtabharfaí tuairisc ar na gníomhaíochtaí a rinneadh agus ar thorthaí na n-oibríochtaí sa bhliain féilire roimhe sin. Ba cheart do EIT freisin doiciméad clársceidealaithe aonair a ghlacadh, bunaithe ar COSN, i gcomhréir lena rialacha airgeadais, ar doiciméad é ina dtabharfadh tuairisc ar an tionscnamh atá beartaithe aici i dtéarmaí clársceidealú bliantúil agus ilbhliantúil agus a chuirfeadh ar chumas EIT freagairt d’athruithe inmheánacha agus seachtracha i réimsí an taighde, na sochaí, na teicneolaíochta, an ardoideachais, na nuálaíochta agus i réimsí ábhartha eile. Ba cheart an doiciméad clársceidealaithe aonair sin a tharchur chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle mar eolas dóibh.

(28)

Ó cruthaíodh í, tá EIT ag baint tairbhe as saineolas a foirne. Mar gheall ar an gcreat dlíthiúil is infheidhme faoi Rialachán (CE) Uimh. 294/2008, áfach, tá roinnt de na conarthaí foirne sin imithe in éag gan an deis a bheith ann iad a athnuachan. Chun cás den sórt sin a sheachaint amach anseo, agus i bhfianaise a thábhachtaí atá saineolas an duine chun go mbeadh rath ar ghníomhaíochtaí EIT, is chun leasa EIT gach iarracht a dhéanamh, laistigh den chreat dlíthiúil is infheidhme, foireann cháilithe a mhealladh agus a choinneáil.

(29)

Is iomchuí go dtionscnóidh an Coimisiún meastóireachtaí neamhspleácha seachtracha ar oibriú EIT, lena n-áirítear na gníomhaíochtaí arna mbainistiú trí PENanna, go háirithe d’fhonn COSN a ullmhú. Leis na meastóireachtaí sin, ba cheart scrúdú a dhéanamh ar an gcaoi ina gcomhlíonann EIT a misean agus a cuspóirí agus ba cheart gníomhaíochtaí uile EIT agus PENanna a chumhdach leo. Ba cheart measúnú a dhéanamh leo ar bhreisluach Aontais EIT, ar an tionchar ar fud an Aontais agus ar thionchar ghníomhaíochtaí na Scéime Nuálaíochta Réigiúnaí (RIS), ar oscailteacht, éifeachtacht, éifeachtúlacht, gníomhaíochtaí for-rochtana, cumarsáid, infheictheacht, scaipeadh torthaí, ábharthacht na ngníomhaíochtaí a shaothraítear agus ar cibé an bhfuil siad comhsheasmhach agus comhlántacht le beartais ábhartha an Aontais agus le beartas náisiúnta ábhartha, lena n-áirítear aon sineirgí le codanna eile den chlár Fís Eorpach. Ba cheart go mbainfí leas as na meastóireachtaí sin sna meastóireachtaí a dhéanann an Coimisiún faoin gclár Fís Eorpach i gcomhréir le Rialachán (AE) 2021/695.

(30)

Ba cheart go ndéanfadh EIT a dícheall an téarmaíocht a bhaineann le struchtúr gach PEN a chuíchóiriú, agus é mar chuspóir aici inaitheantacht EIT a shimpliú agus a fheabhsú tuilleadh.

(31)

Chun rannchuidiú le dul i ngleic le héagothromaíochtaí sa nuálaíocht san Eoraip, ba cheart do EIT, go háirithe trí RIS, mar a leagtar amach tuilleadh in COSN, tacú le hacmhainneacht nuálaíochta tíortha agus réigiún, ba cheart go mbeadh sé d’aidhm aici éiceachórais nuálaíochta a neartú chun dul i ngleic le dúshláin dhomhanda agus ba cheart di eagraíochtaí comhpháirtíochta nua a chomhtháthú in PENanna.

(32)

Ba cheart do PENanna, ag gníomhú dóibh mar éascaitheoir nuálaíochta, tosaíochtaí straitéise speisialtóireachta cliste na mBallstát a bhreithniú agus a n-acmhainneacht nuálaíochta a fheabhsú trí acmhainneachtaí agus láidreachtaí réigiúnacha, deiseanna, laigí, mar aon le gníomhaithe áitiúla agus a ngníomhaíochtaí agus a margaí, a léiriú go hiomlán.

(33)

Tá sé buntábhachtach sineirgí láidre a chur chun cinn idir EIT agus CNE. Ba cheart go spreagfadh PENanna cruthú gnólachtaí nuálacha i ndlúthshineirge le EIT, agus dúbláil á seachaint ag an am céanna, agus ba cheart tairbhithe EIT a bheith in ann iarratas a dhéanamh ar ionstraimí CNE ag iarraidh tacaíocht sa bhreis ar na seirbhísí a sholáthraíonn PENanna. Go háirithe, gnólachtaí nuathionscanta a bhfuil acmhainneacht fáis ard acu agus a fhaigheann tacaíocht ó PENanna, ba cheart rochtain atá simplithe, agus, dá bharr sin, níos tapa, a bheith acu ar ghníomhaíochtaí CNE i gcomhréir le forálacha ábhartha Rialachán (AE) 2021/695 chun cuidiú leo uas-scálú go tapa, agus ba cheart do thairbhithe CNE tairbhe a bhaint as scéimeanna tacaíochta a chuireann EIT ar fáil. Chun smaointeoireacht neamhchomhtháite a sheachaint agus sineirgí agus comhoibriú a chur chun cinn, ba cheart do EIT agus CNE malartuithe cómhalartacha agus córasacha faisnéise a bheartú. Ba cheart an Bord Rialaithe a bheith in ann cuireadh a thabhairt do chomhaltaí Bhord CNE freastal ar a chruinnithe mar bhreathnóirí i gcás inarb ábhartha.

(34)

Chun leanúnachas ghníomhaíochtaí EIT agus PENanna a áirithiú i gcomhréir le forálacha ábhartha Rialachán (AE) 2021/695, ba cheart an Rialachán seo a theacht i bhfeidhm mar ábhar práinne agus ba cheart feidhm a bheith ag forálacha áirithe de, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021.

(35)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr fairsinge agus trasnáisiúntachta, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE). I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, mar a leagtar amach san Airteagal sin é, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú,