(1)

Le Rialachán (AE) Uimh. 1303/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3), leagtar síos na rialacha coiteanna agus ginearálta is infheidhme maidir le Cistí Struchtúracha agus Infheistíochta na hEorpa.

(2)

Le buiséad ginearálta an Aontais Eorpaigh don bhliain airgeadais 2019 (4), leasaíodh méid iomlán na n-acmhainní don Tionscnamh um Fhostaíocht don Aos Óg (“TFAO”) trí EUR 116,7 milliún de réir praghsanna reatha a chur leis na leithreasuithe faoi chomhair gealltanas sa leithdháileadh sonrach do TFAO in 2019 agus trí mhéid foriomlán na leithreasuithe faoi chomhair gealltanas sa leithdháileadh sonrach do TFAO le haghaidh na clárthréimhse iomláine an chláreagrúcháin a ardú go EUR 4 527 882 072 de réir praghsanna reatha.

(3)

Le haghaidh 2019, cistítear na hacmhainní breise de EUR 99 573 877 de réir phraghsanna 2011 leis an gCorrlach Foriomlán le haghaidh Oibleagáidí laistigh de chorrlach an chreata airgeadais ilbhliantúil do na blianta 2014-2020.

(4)

Is iomchuí foráil a dhéanamh maidir le bearta sonracha lena n-éascaítear cur chun feidhme TFAO, mar gheall ar an dul chun cinn atá déanta i gcur chun feidhme na gclár oibríochtúil do chlárthréimhse 2014-2020.

(5)

I bhfianaise na práinne atá le leasú a dhéanamh ar na cláir lena dtacaítear le TFAO chun na hacmhainní breise don leithdháileadh sonrach do TFAO a áireamh roimh dheireadh 2019, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm an la tar éis lá a fhoilsithe in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh.

(6)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialachán (AE) Uimh. 1303/2013 a leasú dá réir sin,

(1)

Tá ról ríthábhachtach ag earnáil na heitlíochta i ngeilleagar an Aontais agus i saol laethúil shaoránaigh an Aontais, agus tá sí ar cheann de na hearnálacha is fearr feidhmíochta agus is dinimiciúla de gheilleagar an Aontais. Is spreagadh mór í don fhás eacnamaíoch, do phoist, don trádáil agus don turasóireacht, agus do nascacht agus do shoghluaisteacht gnólachtaí agus saoránach araon, go háirithe laistigh de mhargadh inmheánach eitlíochta an Aontais. Le roinnt mhaithe blianta, chuir an méadú ar sheirbhísí aeriompair go mór leis an nascacht laistigh den Aontas agus leis an nascacht le tríú tíortha a fheabhsú, agus bhí an méadú céanna ar cheann de na nithe a d'fhág go ginearálta gurbh indéanta geilleagar Aontais a bheith ann.

(2)

Tá áit lárnach ag aeriompróirí an Aontais i líonra domhanda a nascann an Eoraip go hinmheánach agus leis an gcuid eile den domhan. Ba cheart go mbeadh sé ar a gcumas dul in iomaíocht le haeriompróirí tríú tíortha i dtimpeallacht ina bhfuil iomaíocht oscailte agus chóir ann. Tá an méid sin riachtanach chun sochair a thabhairt do thomhaltóirí, chun dálaí fabhracha a chaomhnú a thacóidh le hardleibhéal nascachta don Aontas agus le nascacht aeir agus a áiritheoidh go mbeidh trédhearcacht ann, le cothrom na Féinne agus le hiomaíochas leanúnach aeriompróirí an Aontais, chomh maith le hardleibhéil fostaíochta ar ardchaighdeán i dtionscal eitlíochta an Aontais.

(3)

I gcomhthéacs comhar méadaithe idir gníomhaithe aeriompair ar leibhéal domhanda, tá an iomaíocht chóir fíor-riachtanach mar phrionsabal ginearálta maidir le seirbhísí aeriompair idirnáisiúnta a oibriú. Tugtar aitheantas don phrionsabal sin go háirithe sa Choinbhinsiún Chicago um Eitlíocht Shibhialta an 7 Nollaig 1944 (“Coinbhinsiún Chicago”) ina n-aithnítear sa réamhrá a ghabhann leis go gcaithfidh seirbhísí aeriompair idirnáisiúnta a bheith bunaithe ar bhonn an chomhionannais deiseanna. In Airteagal 44 de Choinbhinsiún Chicago luaitear freisin go bhfuil sé d'aidhm ag an Eagraíocht Eitlíochta Sibhialta Idirnáisiúnta (ICAO) forbairt an aeriompair idirnáisiúnta a chothú chun a áirithiú go bhfuil deis chothrom ag gach Stát conarthach aerlínte idirnáisiúnta a oibriú agus chun idirdhealú a sheachaint idir stáit chonarthacha.

(4)

Tá prionsabal na hiomaíochta córa seanbhunaithe laistigh den Aontas, áit a dtagann cleachtais a shaobhann an margadh faoi réir dhlí an Aontais lena ráthaítear deiseanna comhionanna agus dálaí iomaíochta córa d'aeriompróirí de chuid an Aontais agus tríú tíre atá ag oibriú laistigh den Aontas.

(5)

In ainneoin iarrachtaí leanúnacha an Aontais agus roinnt tríú tíortha agus an Aontais, áfach, ní dhearnadh prionsabail na hiomaíochta córa a shainiú fós le rialacha iltaobhacha sonracha, go háirithe, faoi chuimsiú chomhaontuithe an ICAO nó na hEagraíochta Domhanda Trádála (WTO), amhail an Comhaontú Ginearálta maidir le Trádáil Seirbhísí (GATS), agus an Iarscríbhinn maidir le Seirbhísí Aeriompair, comhaontuithe nach gcumhdaíonn a raon feidhme na seirbhísí aeriompair den chuid is mó.

(6)

Ar an ábhar sin, ba cheart na hiarrachtaí a neartú i gcomhthéacs an ICAO agus an WTO chun tacú le forbairt a dhéanamh ar rialacha idirnáisiúnta a ráthaíonn dálaí iomaíochta córa idir na haeriompróirí uile.

(7)

B'fhearr go dtabharfaí aghaidh ar iomaíocht chóir idir aeriompróirí i gcomhthéacs comhaontuithe aeriompair nó aersheirbhísí le tríú tíortha. Mar sin féin, le formhór na gcomhaontuithe arna gcur i gcrích idir an tAontas nó a Bhallstáit nó iad araon, de pháirt amháin, agus tríú tíortha, den pháirt eile, ní fhoráiltear go dtí seo maidir le rialacha leordhóthanacha le haghaidh iomaíocht chóir. Ar an ábhar sin, ba cheart na hiarrachtaí idirbheartaíochta a neartú maidir le clásail iomaíochta córa a chur isteach sna comhaontuithe aeriompair nó aersheirbhísí le tríú tíortha atá ann cheana agus sna cinn a bheidh ann amach anseo.

(8)

Féadfar iomaíocht chóir idir aeriompróirí a áirithiú chomh maith trí reachtaíocht iomchuí de chuid an Aontais amhail Rialachán (CEE) Uimh. 95/93 (3) ón gComhairle agus Treoir 96/97/CE ón gComhairle (4). A mhéid a ghlactar leis go dtugann iomaíocht chóir cosaint d'aeriompróirí an Aontais ar chleachtais áirithe a ghlacann tríú tíortha nó aeriompróirí tríú tíortha, tugadh aghaidh cheana ar an tsaincheist seo i Rialachán (CE) Uimh. 868/2004 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5). Ina ainneoin sin, léiríodh go bhfuil Rialachán (CE) Uimh. 868/2004 neamhéifeachtach i dtaca leis an mbunaidhm ghinearálta, mar atá iomaíocht chóir. Is amhlaidh sin go háirithe i gcás cuid dá rialacha a bhaineann le sainiú na gcleachtas lena mbaineann, seachas fóirdheonú, agus leis na ceanglais maidir le himscrúduithe a thionscnamh agus a dhéanamh. Lena chois sin, níor foráladh i Rialachán (CE) Uimh. 868/2004 go soláthrófaí comhlántacht le comhaontuithe aeriompair nó aersheirbhísí a bhfuil an tAontas ina pháirtí iontu. I bhfianaise líon agus suntas na leasuithe ba ghá a dhéanamh chun aghaidh a thabhairt ar na saincheisteanna sin, is iomchuí gníomh nua a chur in áit Rialachán (CE) Uimh. 868/2004.

(9)

Bíonn iomaíocht earnáil eitlíochta an Aontais ag brath ar iomaíocht an uile chuid de shlabhra breisluacha earnáil na heitlíochta agus ní féidir í a chothabháil ach amháin trí thacar comhlántach beartas. Ba cheart don Aontas dul i mbun idirphlé inchiallaithe le trí tíortha chun teacht ar bhonn don iomaíocht chóir. I dtaca leis sin, tá gá fós le reachtaíocht atá éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach chun dálaí fabhracha a chaomhnú a thacóidh le hardleibhéal nascachta don Aontas agus chun iomaíocht chóir le haeriompróirí tríú tíortha a áirithiú. Chuige sin, ba cheart an chumhacht a thabhairt don Choimisiún imscrúdú a dhéanamh agus bearta a ghlacadh i gcás inar gá sin. Ba cheart na bearta sin a bheith ar fáil i gcás inar cúis díobhála d'aeriompróirí an Aontais cleachtais a shaobhann an iomaíocht.

(10)

D'fhéadfaí a áireamh san idirdhealú cásanna ina bhfuil aeriompróir de chuid an Aontais faoi réir ionramháil dhifreálach gan bonn cirt oibiachtúil a bheith leis, go háirithe ionramháil dhifreálach maidir le praghsanna agus rochtain ar sheirbhísí láimhseáil ar an talamh; bonneagair aerfoirt; seirbhísí aerloingseoireachta; cionroinnt sealanna; na nósanna imeachta riaracháin amhail leithdháileadh víosaí d'fhoireann na n-aeriompróirí eachtracha; na socruithe mionsonraithe maidir le seirbhísí aeriompair a dhíol nó a dháileadh nó aon chúrsaí eile a bhaineann le gnó a dhéanamh, amhail nósanna imeachta imréitigh chustam troma, nó aon chleachtas éagórach eile de chineál airgeadais nó oibríochtúil.

(11)

Ba cheart imeachtaí a chur i gcrích faoin Rialachán seo gan bearta sásaimh, i gcás ina mbeadh glacadh na mbeart sin i gcoinne leas an Aontais, agus aird speisialta á tabhairt ar an tionchar a bheadh acu ar dhaoine eile, go háirithe tomhaltóirí agus gnóthais san Aontas, agus ar an tionchar a bheadh acu ar ardleibhéil nascachta ar fud an Aontais. Agus leas an Aontais á mheasúnú, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar staid na mBallstát a bhraitheann go heisiach nó go sonrach ar an aeriompar i gcomhair nascacht leis an domhain agus ar chomhsheasmhacht le beartais eile de chuid an Aontais a áirithiú. Chomh maith leis sin, ba cheart imeachtaí a chur i gcrích gan bhearta i gcás nach bhfuil na bearta sin riachtanach, nó nach bhfuil siad riachtanach a thuilleadh.

(12)

Agus cinneadh á dhéanamh an mbeadh bearta sásaimh a ghlacadh i gcoinne leas an Aontais, ba cheart don Choimisiún tuairimí na bpáirtithe leasmhara uile a chur san áireamh. D'fhonn comhairliúcháin a eagrú leis na páirtithe leasmhara uile agus deis éisteachta a thabhairt dóibh, ba cheart teorainneacha ama chun faisnéis a sholáthar nó chun éisteacht a iarraidh a shonrú san fhógra ar thionscnamh an imscrúdaithe. Ba cheart do pháirtithe leasmhara a bheith feasach ar na coinníollacha nochta a bhaineann leis an bhfaisnéis a chuireann siad ar fáil agus ba cheart dóibh a bheith i dteideal freagra a thabhairt ar bharúlacha na bpáirtithe eile.

(13)

Chun go bhféadfaidh faisnéis leordhóthanach a bheith ag an gCoimisiún maidir le heilimintí a d'fhéadfadh a bheith ina n-údar le himscrúdú a thionscnamh, ba cheart aon Bhallstát, aeriompróir de chuid an Aontais nó comhlachas d'aeriompróirí de chuid an Aontais a bheith i dteideal gearán a dhéanamh, agus ba cheart aghaidh a thabhairt air sin in am réasúnach.

(14)

Chun éifeachtacht an Rialacháin a áirithiú, tá sé bunriachtanach go mbeidh an Coimisiún in ann na himeachtaí a thionscnamh ar bhonn gearán lena léirítear fianaise prima facie gurb ann do bhagairt díobhála.

(15)

Le linn an imscrúdaithe sin ní mór don Choimisiún aird a thabhairt ar na cleachtais a shaobhann an iomaíocht sa chomhthéacs ábhartha. I bhfianaise éagsúlacht na gcleachtas féideartha, i gcásanna áirithe d'fhéadfaí an cleachtas agus a chuid éifeachtaí a theorannú do ghníomhaíochtaí aeriompair idir dhá chathair, agus i gcásanna eile d'fhéadfadh sé a bheith ábhartha machnamh a dhéanamh ar an gcleachtas agus a éifeachtaí ar an líonra aeriompair níos leithne.

(16)

Tá sé tábhachtach a áirithiú go bhféadfar an t-imscrúdú a leathnú go dtí an raon is leithne is féidir míreanna ábhartha. Chun na críche sin, ba cheart é a chur ar a chumas don Choimisiún imscrúduithe a dhéanamh i dtríú tíortha, faoi réir thoiliú eintitis an tríú tír lena mbaineann agus in éagmais agóid ó na tríú tíortha sin. Ar na cúiseanna céanna agus chun na críche céanna, ba cheart é a bheith d'oibleagáid ar na Ballstáit tacú leis an gCoimisiún a mhéid agus is acmhainn dóibh. Ba cheart don Choimisiún an t-imscrúdú a chur i gcrích ar bhonn na fianaise is fearr atá ar fáil.

(17)

Le linn an imscrúdaithe, féadfaidh an Coimisiún a mheas cibé arbh ionann an cleachtas a shaobhann an iomaíocht agus sárú ar chomhaontú aeriompair nó ar chomhaontú aersheirbhísí nó ar aon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair a bhfuil an tAontas ina pháirtí ann nó nach ea. Más amhlaidh atá, maidir leis an gcleachtas a shaobhann an iomaíocht, arb ionann é freisin agus sárú ar chomhaontú aeriompair nó ar chomhaontú aersheirbhísí nó ar aon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair a bhfuil an tAontas ina pháirtí ann, féadfaidh an Coimisiún a mheas gurbh iomchuí aghaidh a thabhairt ar an gcleachtas sin trí na nósanna imeachta um réiteach díospóidí arna mbunú leis an gcomhaontú sin a chur i bhfeidhm. I gcás den chineál sin, ba cheart don Choimisiún a bheith i dteideal an t-imscrúdú a tionscnaíodh faoin Rialachán seo a chur ar fionraí. I gcás ina dteipeann ar chur i bhfeidhm na rialacha agus na nósanna imeachta um réiteach díospóidí arna mbunú le comhaontuithe idirnáisiúnta aeriompair nó aersheirbhísí nó le haon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair a bhfuil an tAontas ina pháirtí iontu, réiteach leordhóthanach a fháil ar an gcás, ba cheart deis a bheith ag an gCoimisiún tús a chur an athuair leis an imscrúdú.

(18)

Ba cheart go n-éascódh comhaontuithe eitlíochta agus an Rialachán seo an t-idirphlé leis na tríú tíortha lena mbaineann chun díospóidí a réiteach go héifeachtúil agus chun an iomaíocht chóir a thabhairt ar ais. I gcás ina mbainfidh an t-imscrúdú a dhéanfaidh an Coimisiún le hoibríochtaí a chumhdaítear le comhaontú maidir le haeriompair nó aersheirbhísí nó le haon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair arna gcur i gcrích le tríú tír nach bhfuil an tAontas ina pháirtí ann, ba cheart a áirithiú go ngníomhóidh an Coimisiún agus láneolas aige ar aon imeachtaí atá beartaithe nó seolta ag an mBallstát lena mbaineann faoin gcomhaontú sin agus a bhaineann leis an gcás atá faoi réir imscrúdú an Choimisiúin. Ba cheart é a bheith d'oibleagáid ar na Ballstáit an Coimisiún a choimeád ar an eolas dá réir. I gcás den sórt sin, ba cheart an ceart a bheith ag na Ballstáit uile lena mbaineann fógra a thabhairt don Choimisiún go bhfuil sé ar intinn acu aghaidh a thabhairt go heisiach ar an gcleachtas atá ag saobhadh na hiomaíochta faoi na nósanna imeachta um réiteach díospóidí atá sna comhaontuithe faoi seach maidir le haeriompar nó maidir le haersheirbhísí nó in aon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair arna gcur i gcrích le tríú tír nach bhfuil an tAontas ina pháirtí ann. Má thugann na Ballstáit uile lena mbaineann fógra don Choimisiún agus nach bhfuil aon agóid déanta ina choinne, ba cheart don Choimisiún a imscrúdú a chur ar fionraí go sealadach.

(19)

Más rud é go mbíonn sé i gceist ag na Ballstáit lena mbaineann aghaidh a thabhairt ar an gcleachtas atá ag saobhadh na hiomaíochta trí bhíthin nósanna imeachta um réiteach díospóidí go heisiach atá sna comhaontuithe maidir le haeriompar, maidir le haersheirbhísí nó aon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair agus arna gcur i gcrích acu leis an tríú tír lena mbaineann chun a gcuid oibleagáidí a chomhlíonadh faoi na comhaontuithe sin, ba cheart do na Ballstáit iarracht a dhéanamh dul ar aghaidh go gasta leis na nósanna imeachta um réiteach díospóidí agus ba cheart dóibh an Coimisiún a chur ar an eolas go hiomlán ina leith sin. I gcás ina leantar leis an gcleachtas a shaobhann an iomaíocht agus go gcuireann an Coimisiún tús an athuair leis an imscrúdú, ba cheart na torthaí a gheofar agus comhaontuithe aeriompair nó aersheirbhísí den chineál sin nó aon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair á gcur i bhfeidhm a thabhairt ar aird chun a áirithiú go dtabharfar ar ais an iomaíocht chóir a luaithe is féidir.

(20)

Na torthaí a gheofar agus na nósanna imeachta um réiteach díospóidí, arna mbunú le comhaontuithe idirnáisiúnta aeriompair nó aersheirbhísí nó le haon chomhaontú eile ina bhfuil forálacha maidir le seirbhísí aeriompair a bhfuil an tAontas ina pháirtí iontu, á gcur i bhfeidhm, ba cheart na torthaí sin a thabhairt ar aird.

(21)

Ar chúiseanna éifeachtúlachta riaracháin agus chun go bhféadfaí na himeachtaí a fhoirceannadh gan bhearta a fhorchur, ba cheart go bhféadfaí na himeachtaí a chur ar fionraí i gcás ina mbeadh bearta cinntitheacha déanta ag an tríú tír nó eintiteas tríú tír lena mbaineann chun deireadh a chur leis an gcleachtas ábhartha a shaobhann an iomaíocht nó an díobháil nó an bhagairt díobhála a bhíonn ann dá bharr.

(22)

Cinntí i dtaca le díobháil nó bagairt díobhála don aeriompróir nó do na haeriompróirí de chuid an Aontais lena mbaineann, ba cheart dóibh a bheith de réir measúnú réalaíoch ar an gcás agus ba cheart dóibh, ar an ábhar sin, a bheith bunaithe ar na cúinsí ábhartha uile, go háirithe cúinsí a bhaineann le cás an iompróra nó na n-iompróirí sin agus le staid ghinearálta an mhargaidh aeriompair lena mbaineann.

(23)

Ní mór na coinníollacha a leagan síos faoinar cheart na himeachtaí a chur i gcrích, bíodh forchur beart sásaimh i gceist nó ná bíodh.

(24)

Trí bhíthin bearta sásaimh i dtaca le cleachtais a shaobhann an iomaíocht, tá sé d'aidhm fritháireamh a dhéanamh ar an díobháil a bhíonn ann de bharr na gcleachtas sin. Ba cheart, mar sin, iad a bheith i bhfoirm dualgais airgeadais nó bearta eile ar féidir leo, mar luach airgeadais intomhaiste, an toradh céanna a bhaint amach. Chun prionsabal na comhréireachta a chomhlíonadh, ba cheart bearta d'aon chineál a theorannú dá bhfuil riachtanach chun fritháireamh a dhéanamh ar an díobháil arna sainaithint. Leis an mbeart sásaimh, ba cheart féachaint d'fheidhmiú cuí mhargadh aeir an Aontais agus níor cheart a bheith de thoradh air go dtabharfaí buntáiste míchuí d'aon aeriompróir ná d'aon ghrúpa aeriompróirí.

(25)

Níl sé d'aidhm ag an Rialachán seo aon chaighdeáin a fhorchur ar aeriompróirí tríú tír, i dtaca le fóirdheontais mar shampla, trí oibleagáidí níos srianta a thabhairt isteach seachas na cinn is infheidhme maidir le haeriompróirí an Aontais.

(26)

D'fhéadfadh, de réir na gcúinsí, go mbeadh difríocht idir na cásanna ar a ndéantar imscrúdú faoin Rialachán seo mar aon leis an tionchar a d'fhéadfadh a bheith ag na cásanna sin ar na Ballstáit. Ba cheart, mar sin, go bhféadfaí bearta sásaimh a chur i bhfeidhm, ag brath ar an gcás, ar aeriompróir amháin tríú tír nó níos mó, ar limistéar geografach faoi leith nó ar thréimhse ama faoi leith, nó dáta a shocrú sa todhchaí faoina mbeidh feidhm acu.

(27)

Na bearta sásaimh, níor cheart a bheith iontu fionraí nó teorannú ar chearta tráchta a dheonaigh Ballstát ar thríú tír.

(28)

I gcomhréir leis an bprionsabal comhréireachta céanna, níor cheart go leanfadh bearta sásaimh i dtaca le cleachtais a shaobhann an iomaíocht de bheith i bhfeidhm ach chomh fada, agus a mhéid, a bhfuil gá leo i bhfianaise an chleachtais sin agus na díobhála a bhíonn ann dá bharr. Ar an ábhar sin, ba cheart foráil a dhéanamh d'athbhreithniú i gcás ina bhfuil bonn údair lena leithéid mar gheall ar na cúinsí.

(29)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6).

(30)

Ba cheart don Choimisiún Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle a chur ar an eolas ar bhonn rialta maidir le cur chun feidhme an Rialacháin seo, trí bhíthin tuarascáil. Ba cheart faisnéis a áireamh sa tuarascáil sin faoi chur i bhfeidhm na mbeart sásaimh, faoi imscrúduithe a fhoirceannadh gan bhearta a fhorchur, faoi athbhreithnithe agus faoi chomhar leis na Ballstáit, le páirtithe leasmhara agus le tríú tíortha. Ba cheart an tuarascáil sin a chur i dtoll a chéile agus é a láimhseáil leis an leibhéal rúndachta is iomchuí.

(31)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo, eadhon cosaint éifeachtúil ar dhíobháil nó ar bhagairt díobhála d'aeriompróirí amháin nó níos mó de chuid an Aontais mar thoradh ar chleachtais a shaobhann an iomaíocht arna nglacadh ag tríú tíortha nó eintitis tríú tíortha, cosaint atá comhionann d'aeriompróirí uile an Aontais agus bunaithe ar chritéir agus nósanna imeachta aonfhoirmeacha, a ghnóthú go leordhóthanach ach gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Conradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(32)

Ós rud é go dtagann an Rialachán seo in ionad Rialachán (CE) Uimh. 868/2004, ba cheart an Rialachán sin a aisghairm,

(1)

Is bagairtí don tslándáil iad calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid mar is foinse ioncaim iad do ghrúpaí coireachta eagraithe agus fágann siad, dá bhrí sin, gur féidir dul i mbun gníomhaíochtaí coiriúla eile amhail sceimhlitheoireacht, an gháinneáil ar dhrugaí agus an gháinneáil ar dhaoine.

(2)

Ina theannta sin, is bac ar an margadh aonair digiteach iad calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid toisc go laghdaíonn siad an mhuinín a bhíonn ag tomhaltóirí as an margadh sin agus gur cúis dhíreach le caillteanas eacnamaíoch iad.

(3)

Is gá Cinneadh Réime 2001/413/CGB (3) ón gComhairle a thabhairt cothrom le dáta agus a chomhlánú chun forálacha breise maidir le cionta a chur san áireamh, go háirithe maidir le calaois a bhaineann le ríomhairí, agus le pionóis, le cosc agus le cúnamh a thabhairt d'íospartaigh agus le comhar trasteorann.

(4)

D'fhéadfadh bearnaí móra i ndlíthe na mBallstát, agus difríochtaí móra eatarthu i réimsí na calaoise agus an ghóchumtha modhanna íocaíochta neamhairgid bac a chur ar chosc, ar bhrath agus ar ghearradh pionóis maidir leis na cineálacha sin coireachta agus maidir le coireanna tromchúiseacha agus coireanna eagraithe eile atá bainteach léi agus ar féidir dul ina mbun dá barr, agus bheadh comhar póilíneachta agus breithiúnach níos casta, agus dá réir sin laghdaítear éifeacht an chomhair sin, rud a d'fhéadfadh drochthionchar a imirt ar an tslándáil.

(5)

Tá gné fíorthábhachtach thrasteorann i gceist i gcalaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid de thoradh méadú ar an ngné dhigiteach, rud a léiríonn an géarghá le tuilleadh gníomhaíochta a dhéanamh chun an reachtaíocht choiriúil i réimsí na calaoise agus an ghóchumtha modhanna íocaíochta neamhairgid a chomhfhogasú.

(6)

Le blianta beaga anuas, ní hamháin gur tháinig méadú as cuimse ar an ngeilleagar digiteach, ach chonacthas borradh faoin nuálaíocht freisin in iliomad réimsí, lena n-áirítear teicneolaíochtaí íocaíochtaí. Is é atá i gceist le teicneolaíochtaí íocaíochtaí nua ná go n-úsáidtear cineálacha nua ionstraimí íocaíochta, agus, cé go gcruthaíonn sé sin deiseanna nua do thomhaltóirí agus do ghnólachtaí, cruthaíonn sé deiseanna nua dul i mbun calaoise freisin. Dá réir sin, ba cheart don chreat dlí a bheith ábhartha agus cothrom le dáta i gcónaí i bhfianaise na bhforbairtí teicneolaíochta sin, ar bhonn cur chuige atá neodrach ó thaobh na teicneolaíochta de.

(7)

Ní hamháin go mbaintear úsáid as calaois chun grúpaí coiriúla a chistiú, ach cuireann sí srian freisin le forbairt an mhargaidh aonair dhigitigh agus fágann sí go bhfuil drogall níos mó ar shaoránaigh earraí a cheannach ar líne.

(8)

Tá tábhacht ar leith le sainmhínithe comhchoiteanna i réimsí na calaoise agus an ghóchumtha modhanna íocaíochta neamhairgid chun a áirithiú go mbeidh cur chuige comhsheasmhach ag na Ballstáit maidir le cur i bhfeidhm na Treorach seo agus chun malartú faisnéise agus comhar idir údaráis inniúla a éascú. Ba cheart cineálacha nua ionstraimí íocaíochta neamhairgid lena gceadaítear aistriú airgid leictreonaigh agus airgeadraí fíorúla a bheith chumhdaithe sna sainmhínithe sin. Ba cheart a aithint sa sainmhíniú ar ionstraimí íocaíochta neamhairgid go d'fhéadfadh roinnt gnéithe gníomhú le chéile a áireamh, amhail feidhmchlár íocaíochta móibíleach agus údarú a chomhfhreagraíonn dó (e.g. pasfhocal). Sa Treoir seo, i gcás ina ndéantar tagairt d'ionstraim íocaíochta neamhairgid, ba cheart a thuiscint go gcuireann an ionstraim sin ar chumas an tsealbhóra nó an úsáideora airgead nó luach airgeadúil a aistriú nó ordú íocaíochta a thionscnamh. Mar shampla, níor cheart fáil neamhdhleathach ar fheidhmchlár íocaíochta móibíleach gan an t-údarú riachtanach a mheas mar fháil neamhdhleathach ar ionstraim íocaíochta neamhairgid toisc nach gcuireann sé ar chumas an úsáideora airgead ná luach airgeadúil a aistriú.

(9)

Ba cheart feidhm a bheith ag an Treoir seo maidir le hionstraimí íocaíochta neamhairgid amháin a mhéid a bhaineann le feidhm íocaíochta na hionstraime.

(10)

Ba cheart airgeadraí fíorúla a chumhdach leis an Treoir seo ach a mhéid is féidir iad a úsáid de ghnáth chun íocaíochtaí a dhéanamh. Ba cheart na Ballstáit a spreagadh chun a áirithiú, ina ndlí náisiúnta, go mbeidh an leibhéal céanna cosanta ag airgeadraí de chineál fíorúil arna eisiúint ag bainc cheannais nó ag údaráis phoiblí na mBallstát i gcoinne cionta calaoiseacha agus a mbeidh ag modhanna íocaíochta neamhairgid i gcoitinne. Ba cheart sparáin dhigiteacha lena gceadaítear airgeadraí fíorúla a aistriú a bheith chumhdaithe leis an Treoir seo a mhéid chéanna le hionstraimí íocaíochta neamhairgid. Leis an sainmhíniú ar an téarma “modhanna malairte digiteacha”, ba cheart a aithint go bhféadfaidh sparáin dhigiteacha atá ceaptha le haghaidh airgeadraí fíorúla a aistriú gnéithe d'ionstraim íocaíochta a chur ar fáil, ach ba cheart a aithint nach gá go gcuireann siad na gnéithe sin ar fáil, agus níor cheart leathnú a dhéanamh ar an sainmhíniú ar ionstraim íocaíochta.

(11)

Maidir le bréagshonraisc a sheoladh ar féidir dintiúir íocaíochta a bhaint astu, ba cheart iad a mheas mar iarracht ar dhílsiú neamhdhleathach faoi raon feidhme na Treorach seo.

(12)

Trí, go príomha, ionstraimí íocaíochta a dtugtar cineálacha speisialta cosanta dóibh ar aithris agus ar mhí-úsáid a chosaint leis an dlí coiriúil, tá sé i gceist oibreoirí a spreagadh le cineálacha speisialta cosanta a thabhairt d'ionstraimí íocaíochta a eisíonn siad.

(13)

Is den riachtanas iad bearta dlí coiriúla atá éifeachtach agus éifeachtúil chun modhanna íocaíochta neamhairgid a chosaint ar chalaois agus ar ghóchumadh. Is gá, go háirithe, cur chuige comhchoiteann ó thaobh an dlí chóiriúil a bheith ann maidir leis na heilimintí a chomhdhéanann an t-iompar coiriúil, eilimintí a chuirfidh leis an úsáid iarbhír chalaoiseach a bhaintear as modhanna íocaíochta neamhairgid nó a réiteoidh an bealach le haghaidh na húsáide sin. Ba cheart, ar an ábhar sin, iompraíocht choiriúil ar leithligh a dhéanamh as iompar amhail bailiú agus sealbhú ionstraimí íocaíochta chun críocha calaoise, amhail trí fhioscaireacht, trí scimeáil nó úsáideoirí seirbhíse íocaíochta a threorú nó a atreorú chuig bréagshuíomhanna gréasáin, agus dáileadh na n-ionstraimí sin, trí fhaisnéis cárta creidmheasa a dhíol ar an idirlíon, cuir i gcás, gan aon ghá leis an úsáid iarbhír chalaoiseach a bhaintear as modhanna íocaíochta neamhairgid. Ba cheart, dá bhrí sin, a chumhdach le hiompar coiriúil den sórt sin imthosca nuair nach gá go dtiocfadh úsáid chalaoiseach ionstraimí íocaíochta de shealbhú, de sholáthar nó de dháileadh na n-ionstraimí íocaíochta sin. I gcás ina ndéantar coir as sealbhú nó as coinneáil leis an Treoir seo, áfach, níor cheart coir a dhéanamh as neamhghníomh amháin. Leis an Treoir seo, níor cheart pionós a ghearradh ar úsáid dhleathach ionstraime íocaíochta, lena n-áirítear soláthar seirbhísí íocaíochta nuálacha agus maidir leis an soláthar sin, amhail seirbhísí ar gnách le cuideachtaí teicneolaíochta airgeadais iad a fhorbairt.

(14)

Maidir leis na cionta coiriúla dá dtagraítear sa Treoir seo, tá feidhm ag coincheap na hintinne maidir leis na heilimintí uile de na cionta coiriúla sin, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta. D'fhéadfadh cineál intinniúil gnímh, chomh maith leis an eolas nó an cuspóir is gá mar eilimint de chion coiriúil, a bheith infeirithe ó imthosca fíorasacha oibiachtúla. Níor cheart na cionta coiriúla sin nach n-éilíonn rún a chumhdach faoin Treoir seo.

(15)

Déantar tagairt sa Treoir seo d'fhoirmeacha traidisiúnta iompair amhail calaois, brionnú, goid agus leithreasú neamhdhleathach atá múnlaithe cheana ag an dlí náisiúnta roimh ré an digitithe. Dá bhrí sin, i dtaca le raon feidhme leathnaithe na Treorach seo maidir le hionstraimí íocaíochta neamhchorpracha, is gá foirmeacha iompair comhionanna a shainmhíniú sa timpeallacht dhigiteach, lena ndéantar Treoir 2013/40/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) a chomhlánú agus a threisiú. Ba cheart é a bheith ina chion coiriúil ionstraim íocaíochta neamhchorprach neamhairgid a fháil go neamhdhleathach, ar a laghad nuair a bhaineann sé le ceann de na cionta dá dtagraítear in Airteagal 3 go Airteagal 6 de Threoir 2013/40/AE, nó le hionstraim íocaíochta neamhchorprach neamhairgid a mhíleithreasú. Ba cheart “míleithreasú” a thuiscint mar ghníomh an duine, dá dtugtar ionstraim íocaíochta neamhchorprach neamhairgid, a úsáideann an ionstraim go feasach gan cead chun a thairbhe féin nó a tairbhe féin, nó chun tairbhe duine eile. Ba cheart soláthar ionstraim den sórt sin a fhaightear go neamhdhleathach chun mí-úsáid chalaoiseach a bheith inphionóis, gan é a bheith riachtanach gnéithe fíorasacha uile na fála neamhdhleathaí a shuí, agus gan trácht ar chiontú roimhe sin nó ciontú comhuaineach a bheith ag teastáil don chion preideacáide as a d'eascair an fháil neamhdhleathach.

(16)

Leis an Treoir seo, déantar tagairt freisin d'uirlisí a d'fhéadfadh a úsáid chun na cionta a dhéanamh. I bhfianaise an ghá leis an gcoiriúlú a sheachaint i gcás ina ndéantar uirlisí den sórt sin a tháirgeadh agus ina gcuirtear ar an margadh chun críocha dlisteanacha iad, agus, cé go bhféadfaí iad a úsáid uaireanta chun cion a dhéanamh, agus mar sin nach bagairt iad iontu féin, ba cheart srian a chur ar coiriúlú i ndáil le huirlisí a dhéantar a dhearadh nó a oiriúnú go sonrach chun críocha na cionta dá dtagraítear sa Treoir seo a dhéanamh.

(17)

Ba cheart na smachtbhannaí agus na pionóis maidir le calaois agus le góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid a bheith éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach ar fud an Aontais. Ní dochar an Treoir seo d'indibhidiúlú agus do chur i bhfeidhm pionós agus d'fhorghníomhú pianbhreitheanna i gcomhréir le himthosca an cháis agus le rialacha ginearálta an dlí choiriúil náisiúnta.

(18)

Ós rud é go bhforáiltear leis an Treoir seo do rialacha íosta, tá cead ag na Ballstáit rialacha níos déine a ghlacadh nó a choinneáil ina ndlí coiriúil féin maidir le calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid, lena n-áirítear sainmhíniú níos leithne ar chionta.

(19)

Is iomchuí foráil a dhéanamh do phionóis níos déine i gcás ina ndéantar an cion faoi chuimsiú eagraíocht choiriúil, mar a shainmhínítear i gCinneadh Réime 2008/841/CGB (5) ón gComhairle. Níor cheart é a bheith d'oibleagáid ar na Ballstáit foráil a dhéanamh d'imthosca géaraitheacha sonracha i gcás ina ndéantar foráil leis an dlí náisiúnta do chionta coiriúla ar leith agus d'fhéadfadh sé go dtiocfadh smachtbhannaí níos déine as sin. I gcás ina ndearna an duine céanna cion dá dtagraítear sa Treoir seo i gcomhar le cion eile dá dtagraítear sa Treoir seo, agus i gcás inar gné riachtanach de facto ceann amháin de na cionta sin den chion eile, féadfaidh Ballstát foráil a dhéanamh, i gcomhréir le prionsabail ghinearálta an dlí náisiúnta, go ndéanfar iompar den sórt sin a mheas mar imthoisc ghéaraitheach ar an bpríomhchion.

(20)

Ba cheart a áirithiú le rialacha dlínse go ndéantar na cionta dá dtagraítear sa Treoir seo a ionchúiseamh go héifeachtach. Is fearr, de ghnáth, don chóras dlí choiriúil sa tír inar tharla na cionta déileáil leo. Ba cheart do gach Ballstát dlínse a shuí, dá bhrí sin, ar chionta a rinneadh ina chríoch féin agus ar chionta a rinne náisiúnaigh dá chuid. Féadfaidh na Ballstáit dlínse a shuí ar chionta is cúis le damáiste ina gcríoch. Moltar go láidir dóibh déanamh amhlaidh.

(21)

Agus na hoibleagáidí faoi Chinneadh Réime 2009/948/CGB ón gComhairle (6) agus faoi Chinneadh 2002/187/CGB ón gComhairle (7) á dtabhairt chun cuimhne, i gcásanna ina bhfuil coinbhleachtaí dlínse ann, moltar do na húdaráis inniúla úsáid a bhaint as an bhféidearthacht comhairliúcháin dhíreacha a dhéanamh le cúnamh ó Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar Ceartais Choiriúil (Eurojust).

(22)

I bhfianaise an ghá le huirlisí speisialta chun calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid a imscrúdú go héifeachtach, agus a ábhartha atá siad maidir le comhar idirnáisiúnta éifeachtach idir údaráis náisiúnta, ba cheart uirlisí imscrúdaitheacha a úsáidtear go hiondúil le haghaidh cásanna a bhaineann le coireacht eagraithe agus coireacht thromchúiseach eile a bheith ar fáil i ngach Ballstát chun cionta den sórt sin a imscrúdú, más rud é go bhfuil agus sa mhéid atá úsáid na n-uirlisí sin iomchuí agus ar cóimhéid le cineál agus tromchúis a gcionta mar a shainmhínítear sa dlí náisiúnta. Ina theannta sin, ba cheart rochtain thráthúil ar fhaisnéis ábhartha a bheith ag údaráis forfheidhmithe dlí agus údaráis inniúla eile chun na cionta dá dtagraítear sa Treoir seo a imscrúdú agus a ionchúiseamh. Moltar do na Ballstáit acmhainní daonna agus airgeadais leormhaithe a leithdháileadh ar na húdaráis inniúla chun na cionta dá dtagraítear sa Treoir seo a imscrúdú agus a ionchúiseamh mar is cuí.

(23)

Ba cheart an chumhacht a thabhairt do na húdaráis náisiúnta, a bhfuil na cionta sin dá dtagraítear sa Treoir seo á n-imscrúdú agus á n-ionchúiseamh acu, dul i gcomhar le húdaráis náisiúnta eile laistigh den Bhallstát céanna agus lena gcontrapháirtithe i mBallstáit eile.

(24)

Is minic, áfach, a bhíonn gníomhaíochtaí coiriúla mar bhonn le teagmhais ar cheart a chur in iúl do na húdaráis inniúla náisiúnta ábhartha faoi Threoir (AE) 2016/1148 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8). I gcás teagmhais den sórt sin, féadfaidh amhras a bheith ann gur de chineál cóiriúil iad fiú mura bhfuil dóthain fianaise go bhfuil cion cóiriúil i gceist ag an gcéim sin. I gcomhthéacs den sórt sin, ba cheart oibreoirí ábhartha seirbhísí riachtanacha agus soláthraithe ábhartha seirbhísí digiteacha a spreagadh chun na tuarascálacha is gá faoi Threoir (AE) 2016/1148 a roinnt le húdaráis forfheidhmithe dlí chun freagairt éifeachtach agus chuimsitheach a chur le chéile agus chun gur fusa cionta a leagan ar dhéantóirí na coire agus iad a thabhairt chun cuntais. Is gá, go háirithe, teagmhais de chineál coiriúil tromchúiseach a bhfuil amhras fúthu a thuairisciú d'údaráis forfheidhmithe dlí ar bhealach córasach chun timpeallacht atá slán, sábháilte agus níos stóinsithe a chur chun cinn. Ina theannta sin, i gcás inarb ábhartha, ba cheart foirne freagartha do theagmhais a bhaineann le slándáil ríomhairí atá ainmnithe faoi Threoir (AE) 2016/1148 a bheith rannpháirteach in imscrúduithe forfheidhmithe dlí d'fhonn faisnéis a sholáthar, de réir mar is iomchuí ar an leibhéal náisiúnta agus, chomh maith leis sin, d'fhonn saineolas maidir le córais faisnéise a sholáthar.

(25)

D'fhéadfadh bunús coiriúil a bheith le mórtheagmhais slándála dá dtagraítear i dTreoir (AE) 2015/2366 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9). I gcás inarb ábhartha, ba cheart soláthraithe seirbhísí íocaíochta a spreagadh chun na tuarascálacha is gá dóibh a chur faoi bhráid an údaráis inniúil ina mBallstát baile faoi Threoir (AE) 2015/2366 a roinnt le húdaráis forfheidhmithe dlí.

(26)

Tá roinnt ionstraimí agus sásraí ar fáil ar leibhéal an Aontais lenar féidir faisnéis a mhalartú idir údaráis forfheidhmithe dlí sna Ballstáit chun críche coireanna a imscrúdú agus a ionchúiseamh. Chun an comhar idir údaráis forfheidhmithe dlí a éascú agus chun dlús a chur leis agus chun a áirithiú go mbainfear an úsáid is mó agus is féidir as na hionstraimí agus as na sásraí sin, ba cheart go neartófaí leis an Treoir seo tábhacht na bpointí teagmhála oibríochtúla a bunaíodh le Cinneadh Réime 2001/413/CGB. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann cinneadh a dhéanamh úsáid a bhaint as an líonra de phointí teagmhála oibríochtúla atá ann cheana, amhail an líonra a cuireadh ar bun le Treoir 2013/40/AE. Ba cheart do na pointí teagmhála cúnamh éifeachtach a chur ar fáil, amhail lena n-éascaítear faisnéis ábhartha a mhalartú nó comhairle theicniúil nó faisnéis dhlíthiúil a sholáthar. Chun oibriú rianúil an líonra a áirithiú, ba cheart do gach pointe teagmhála a bheith in ann cumarsáid a dhéanamh go mear le pointe teagmhála i mBallstáit eile. I bhfianaise gné thrasteorann thábhachtach na gcoireanna atá cumhdaithe leis an Treoir seo, agus go háirithe cineál luaineach na fianaise leictreonaí, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann déileáil go pras le hiarrataí práinneacha ón líonra sin de agus aiseolas a chur ar fáil faoi cheann 8 n-uair an chloig. I gcásanna an-phráinneach agus an-tromchúiseach, ba cheart do na Ballstáit Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh i ndáil le Comhar i bhForfheidhmiú an Dlí (Europol) a chur ar an eolas.

(27)

Tá sé ríthábhachtach coireanna a thuairisciú do na húdaráis phoiblí gan moill mhíchuí chun calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid a chomhrac toisc gurb é an choir féin de ghnáth túsphointe na n-imscrúduithe coiriúla. Ba cheart bearta a dhéanamh chun daoine nádúrtha agus dlítheanacha, go háirithe institiúidí airgeadais, a spreagadh le coireanna a thuairisciú d'údaráis forfheidhmithe dlí agus d'údaráis bhreithiúnacha. Féadfaidh na bearta sin a bheith bunaithe ar chineálacha éagsúla gníomhaíochta, lena n-áirítear gníomhartha reachtacha ina bhfuil oibleagáidí cásanna ina bhfuil amhras ann go ndearnadh calaois a thuairisciú, nó gníomhaíochtaí neamhreachtacha, amhail eagraíochtaí nó sásraí lena gcuirfear malartú faisnéise, nó múscailt feasachta, chun cinn a chur ar bun nó tacú leo. Ba cheart go ndéanfaí aon bheart den sórt sin maidir le sonraí pearsanta daoine nádúrtha a phróiseáil i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/679 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10). Ba cheart, go háirithe, aon tarchur faisnéise chun críche cionta maidir le calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid a chosc agus a chomhrac a bheith i gcomhréir leis na ceanglais a leagtar síos sa Rialachán sin, go háirithe na forais dhleathacha phróiseála go mór.

(28)

Chun tuairisciú pras agus díreach coireanna a éascú, ba cheart don Choimisiún a mheas go cúramach an ndearna na Ballstáit córas tuairiscithe calaoise ar líne atá éifeachtach a bhunú, agus an bhfuil teimpléid chaighdeánaithe tuairiscithe ann ar leibhéal an Aontais. A bhuí le córais den sórt sin d'fhéadfaí tuairisciú ar chalaois neamhairgid a éascú, ar minic gur ar líne a dhéantar an chalaois sin, rud a threiseodh an tacaíocht d'íospartaigh, sainaithint agus anailís bhagairtí na cibearchoireachta agus obair agus comhar trasteorann na n-údarás inniúil náisiúnta.

(29)

Is minic gur de chineál trasteorann a bhíonn na cionta dá dtagraítear sa Treoir seo. Dá bhrí sin, ní mór go ndéanfaí dlúthchomhar idir na Ballstáit chun dul i ngleic leis na cionta sin. Moltar do na Ballstáit feidhmiú éifeachtach ionstraimí comhaitheantais agus ionstraimí cúnaimh dhlíthiúil a áirithiú a mhéid is iomchuí maidir leis na cionta a chumhdaítear leis an Treoir seo.

(30)

Tá tábhacht ar leith ag baint le gach cineál calaoise agus góchumtha modhanna íocaíochta neamhairgid a imscrúdú agus a ionchúiseamh, lena n-áirítear na cineálacha sin lena mbaineann suimeanna beaga airgid, chun an feiniméan sin a chomhrac go héifeachtach. Is bealaí chun gníomhaíochtaí calaoiseacha a bhrath iad oibleagáidí tuairiscithe, malartú faisnéise agus tuarascálacha staidrimh, go háirithe gníomhaíochtaí comhchosúla lena mbaineann suimeanna beaga airgid nuair a bhreathnaítear orthu ceann ar cheann iad.

(31)

D'fhéadfadh calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid tionchar mór eacnamaíoch agus neamheacnamaíoch a imirt ar na híospartaigh lena mbaineann. I gcás ina mbaineann, amhail, goid aitheantais leis an gcalaois, is minic gur measa tionchar na calaoise sin mar gheall ar an damáiste do chlú an duine agus dá shaol gairmiúil, an damáiste do rátáil chreidmheasa an duine agus mar gheall ar an mórdhíobháil mhothúchánach chomh maith. Ba cheart do na Ballstáit bearta cúnaimh, tacaíochta agus cosanta a ghlacadh arb é is aidhm leo na hiarmhairtí sin a mhaolú.

(32)

Is minic go dtógann sé tréimhse fhada ama sular fhaigheann íospartaigh amach go bhfuil siad thíos le cionta calaoise nó cionta góchumtha a rinneadh orthu. D'fhéadfadh fáinne fí de choireanna idirnasctha a theacht chun cinn i rith an ama sin, rud a dhéanfadh na hiarmhairtí diúltacha níos measa fós do na híospartaigh.

(33)

Tugtar cearta faoi Threoir 2012/29/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11) do dhaoine nádúrtha ar íospartaigh calaoise a bhaineann le modhanna íocaíochta neamhairgid iad. Ba cheart do na Ballstáit bearta tacaíochta agus cúnaimh a ghlacadh i leith na n-íospartach sin, bearta a chuirfidh leis na bearta atá ceangailte leis an Treoir sin ach lena bhfreagrófar ar bhealach níos dírí do riachtanais shonracha íospartaigh na calaoise a bhaineann le goid aitheantais. Ba cheart, go háirithe, na bearta sin soláthar liosta d'institiúidí tiomnaithe lena gcumhdaítear gnéithe difriúla den choireacht a bhaineann le haitheantas agus le tacaíocht d'íospartaigh, tacaíocht síceolaíochta speisialaithe agus comhairle i dtaca le cúrsaí airgeadais, cúrsaí praiticiúla agus cúrsaí dlíthiúla, mar aon le cúnamh chun teacht ar chúiteamh atá ar fáil, a chur san áireamh. Ba cheart na Ballstáit a spreagadh chun uirlis faisnéise náisiúnta aonair ar líne a bhunú chun an rochtain ar chúnamh agus ar thacaíocht a éascú d'íospartaigh. Ina theannta sin, ba cheart faisnéis agus comhairle shonrach a chur ar fáil do dhaoine dlítheanacha i dtaca le cosaint i gcoinne iarmhairtí diúltacha na coireachta sin.

(34)

Leis an Treoir seo, ba cheart foráil a dhéanamh go mbeidh an ceart ag daoine dlítheanacha rochtain a bheith acu ar fhaisnéis i gcomhréir leis an dlí náisiúnta maidir leis na nósanna imeachta chun gearáin a dhéanamh. Is gá, go háirithe, an ceart sin a bheith ag fiontair bheaga agus mheánmhéide agus ba cheart cabhrú le dálaí atá níos fabhraí do lucht gnó a chruthú le haghaidh na bhfiontar sin. Is tairbhe é an ceart sin atá ag daoine nádúrtha cheana féin faoi Threoir 2012/29/AE.

(35)

Ba cheart do na Ballstáit, le cúnamh ón gCoimisiún, beartais a bhunú nó a neartú chun calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid a chosc agus bearta a ghlacadh chun an baol go dtarlódh cion den sórt sin a laghdú, trí bhíthin feachtais faisnéise agus múscailte feasachta. Sa chomhthéacs sin, ba cheart do na Ballstáit buanuirlisí múscailte feasachta ar líne a fhorbairt agus a choinneáil cothrom le dáta, ar uirlisí iad ina bhfuil samplaí praiticiúla de chleachtais chalaoiseacha, i bhformáid atá éasca le tuiscint. D'fhéadfaí an uirlis sin a bheith nasctha leis an uirlis faisnéise náisiúnta aonair ar líne d'íospartaigh. D'fhéadfadh na Ballstáit cláir taighde agus oideachais a chur i bhfeidhm freisin. Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar riachtanais agus leasanna daoine leochaileacha. Moltar do na Ballstáit a áirithiú go gcuirfear cistiú leordhóthanach ar fáil d'fheachtais den sórt sin.

(36)

Is gá sonraí staidrimh a bhailiú maidir le calaois agus góchumadh ionstraimí íocaíochta neamhairgid. Dá bhrí sin, ba cheart a cheangal ar na Ballstáit a áirithiú go bhfuil córas leordhóthanach i bhfeidhm chun sonraí staidrimh atá ann cheana maidir leis na cionta dá dtagraítear sa Treoir seo a thaifeadadh, a tháirgeadh agus a sholáthar.

(37)

Is é is aidhm don Treoir seo forálacha Chinneadh Réime 2001/413/CGB a leasú agus a leathnú. I bhfianaise a shuntasaí atá na leasuithe atá le déanamh ó thaobh a líon agus a gcineál araon, is iomchuí, ar mhaithe le breis soiléireachta, an Treoir seo a chur in ionad Chinneadh Réime 2001/413/CGB ina iomláine i dtaca leis na Ballstáit atá faoi cheangal na Treorach seo.

(38)

I gcomhréir le hAirteagal 1 agus Airteagal 2 de Phrótacal Uimh. 21 maidir le seasamh na Ríochta Aontaithe agus na hÉireann i dtaca leis an limistéar saoirse, slándála agus ceartais, atá i gceangal leis an gConradh ar an Aontas Eorpach (CAE) agus leis an gConradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), agus gan dochar d'Airteagal 4 den Phrótacal sin, níl an dá Bhallstát sin rannpháirteach i nglacadh na Treorach seo agus níl siad faoi cheangal aici ná faoi réir a cur i bhfeidhm.

(39)

I gcomhréir le hAirteagal 1 agus Airteagal 2 de Phrótacal Uimh. 22 maidir le seasamh na Danmhairge, atá i gceangal le CAE agus le CFAE, níl an Danmhairg rannpháirteach i nglacadh na Treorach seo agus níl sí faoi cheangal aici ná faoi réir a cur i bhfeidhm.

(40)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí na Treorach seo, eadhon a áirithiú go mbeidh calaois agus góchumadh modhanna íocaíochta neamhairgid faoi réir pionóis choiriúla atá éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach chomh maith le comhar trasteorann idir údaráis inniúla, agus idir daoine nádúrtha agus dlítheanacha agus údaráis inniúla, a fheabhsú agus a spreagadh, a ghnóthú go leordhóthanach, agus, de bharr a bhfairsinge nó a n-éifeachtaí, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 CAE. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(41)

Leis an Treoir seo, urramaítear na cearta bunúsacha agus na prionsabail a aithnítear go háirithe le Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, lena n-áirítear an ceart chun saoirse agus slándála, meas ar an saol príobháideach agus ar shaol an teaghlaigh, sonraí pearsanta a chosaint, an tsaoirse chun gnó a sheoladh, an ceart chun maoine, an ceart chun leigheas éifeachtach agus triail chóir a fháil, toimhde na neamhchiontachta agus an ceart chun cosaint a fháil, prionsabail na dlíthiúlachta agus na comhréireachta i dtaca le cionta coiriúla agus pionóis, mar aon leis an gceart chun nach ndéanfar duine a thriail ná a phionósú faoi dhó in imeachtaí coiriúla i ngeall ar an gcion coiriúil céanna. Leis an Treoir seo, féachtar lena áirithiú go n-urramófar na cearta agus na prionsabail sin go hiomlán agus ba cheart í a chur chun feidhme dá réir sin,

(1)

Tá i bhforáil in Airteagal 7(2) de Rialachán (AE) Uimh. 211/2011 gur cheart go mbeadh líon íosta na sínitheoirí ar thionscnamh ó na saoránaigh ar aon líon le líon na bhFeisirí i bParlaimint na hEorpa a toghadh i ngach stát díobh sa cheathrú cuid de na Ballstáit ar a laghad, agus é iolraithe faoi 750. Tá na líonta íosta sin leagtha amach in Iarscríbhinn I den Rialachán sin.

(2)

An 29 Márta 2017, chuir Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann (“an Ríocht Aontaithe”) fógra isteach é a bheith de rún aici tarraingt siar as an Aontas Eorpach de bhun Airteagal 50 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. Rachaidh an fheidhm atá ag na Conarthaí i leith na Ríochta Aontaithe ar scor ón dáta ar a dtagann comhaontú um tharraingt siar i bhfeidhm nó, dá éagmais sin, 2 bhliain tar éis an fhógra sin, eadhon ón 30 Márta 2019 amach, ach amháin má chinneann an Chomhairle Eorpach d'aon toil, i gcomhaontú leis an Ríocht Aontaithe, síneadh a chur leis an tréimhse sin.

(3)

An 28 Meitheamh 2018, ghlac an Chomhairle Eorpach Cinneadh na Comhairle Eorpaí (AE) 2018/937 (2) faoina mbunaítear comhdhéanamh Pharlaimint na hEorpa. Is an 3 Iúil 2018 a tháinig an cinneadh sin i bhfeidhm, agus is ann a leagadh amach líon na n-ionadaithe i bParlaimint na hEorpa a bhí le toghadh i ngach Ballstát faoi seach don téarma parlaiminte 2019-2024 dar tús an 2 Iúil 2019.

Ionas go mbeidh macasamhail na rialacha seo ann maidir le líon íosta na sínitheoirí a leagtar amach in Iarscríbhinn I de Rialachán (AE) Uimh. 211/2011 is iomchuí leasú ar Iarscríbhinn I de Rialachán (AE) Uimh. 211/2011. Ba cheart go dtiocfadh an leasú i bhfeidhm an 2 Iúil 2019 nuair a bheidh tús le téarma parlaiminte 2019-2024. Mar sin féin, má tharlaíonn go gcuirtear síneadh leis an tréimhse 2 bhliain dá dtagraítear in Airteagal 50(3) den Chonradh ar an Aontas Eorpach thar an dáta sin amach, is tar éis dul in éag don tréimhse a bhfuil síneadh léi ba cheart don leasú a bheith infheidhme. Ar mhaithe le soiléireacht, ba cheart Iarscríbhinn I a ionadú.

(4)

Foráiltear in Airteagal 4(1) de Rialachán (AE) Uimh. 211/2011 go gceanglaítear ar eagraithe tionscnaimh bheartaithe ó na saoránaigh an tionscnamh a chlárú leis an gCoimisiún, agus an fhaisnéis a leagtar amach in Iarscríbhinn II den Rialachán sin a sholáthar.

(5)

Foráiltear in Airteagal 9 de Rialachán (AE) Uimh. 211/2011 gurb í an fhoirm a leagtar amach in Iarscríbhinn VII den Rialachán sin a úsáidfidh eagraithe an tionscnaimh ó na saoránaigh agus iad á dtíolaic don Choimisiúin.

(6)

Tá fonóta in Iarscríbhinn II agus in Iarscríbhinn VII de Rialachán (AE) Uimh. 211/2011 ina bhfuil faisnéis maidir leis an bpróiseáil a dhéantar ar shonraí pearsanta eagraithe agus sonraí urraí. An fhaisnéis atá san fhonóta sin, ní mór a giorrú agus a simpliú leis an díol mearbhaill a sheachaint idir é agus an ráiteas príobháideachais a úsáidtear i bpróiseáil na sonraí a thagann i gceist.

(7)

Is do Rialachán (CE) Uimh. 45/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle atá an tagairt san fhonóta (3). Rinneadh Rialachán (CE) Uimh. 45/2001 a aisghairm agus cuireadh Rialachán (CE) Uimh. 2018/1725 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle ina ionad ón 11 Nollaig 2018 (4). Dá bhrí sin, ba cheart an tagairt do Rialachán (AE) Uimh. 45/2001 a bhaint amach as na fonótaí sin.

(8)

Ba cheart Iarscríbhinn I de Rialachán (AE) Uimh. 211/2011 a ionadú dá bhrí sin, agus ba cheart Iarscríbhinn II agus Iarscríbhinn VII sa Rialachán sin a leasú dá réir,