FÓGRAÍ Ó INSTITIÚIDÍ, Ó CHOMHLACHTAÍ, Ó OIFIGÍ, AGUS Ó GHNÍOMHAIREACHTAÍ AN AONTAIS EORPAIGH

17.10.2022

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

C 400/1

TEACHTAIREACHT ÓN gCOIMISIÚN CHUIG PARLAIMINT NA hEORPA, CHUIG AN gCOMHAIRLE AGUS CHUIG CÚIRT INIÚCHÓIRÍ NA hEORPA

Cuntais bhliantúla an Chiste Eorpaigh Forbraíochta 2021

(2022/C 400/01)

CLÁR NA nÁBHAR

DEIMHNIÚ NA gCUNTAS

ACMHAINNÍ CEF Á gCUR CHUN FEIDHME AGUS Á gCUNTAS

CISTÍ ARNA mBAINISTIÚ AG AN gCOIMISIÚN EORPACH

RÁITIS AIRGEADAIS CEF

RÁITIS AIRGEADAIS CHISTÍ IONTAOBHAIS AN AONTAIS ARNA GCOMHDHLÚTHÚ IN CEF

RÁITIS AIRGEADAIS CHISTE IONTAOBHAIS BÊKOU AN AONTAIS 2021

RÁITIS AIRGEADAIS EUTF DON AFRAIC 2021

RÁITIS AIRGEADAIS CHOMHDHLÚITE CEF AGUS CISTÍ IONTAOBHAIS AN AONTAIS

TUARASCÁIL CEF AR CHUR CHUN FEIDHME AIRGEADAIS

TUARASCÁIL BHLIANTÚIL MAIDIR LE CUR CHUN FEIDHME – CISTÍ ARNA mBAINISTIÚ AG AN mBANC EORPACH INFHEISTÍOCHTA

DEIMHNIÚ NA gCUNTAS

Ullmhaíodh cuntais bhliantúla an Chiste Eorpaigh Forbraíochta don bhliain 2021 i gcomhréir le Teideal X de Rialachán Airgeadais an 11ú Ciste Eorpaigh Forbraíochta agus leis na prionsabail chuntasaíochta, na rialacha agus na modhanna a leagtar amach sna nótaí a ghabhann leis na ráitis airgeadais.

Aithním an fhreagracht atá orm maidir le hullmhú agus cur i láthair chuntais bhliantúla an Chiste Eorpaigh Forbraíochta i gcomhréir le hAirteagal 18 de Rialachán Airgeadais an 11ú Ciste Eorpaigh Forbraíochta.

Fuair mé ón oifigeach údarúcháin agus ó BEI, a ráthaíonn a hiontaofacht, an fhaisnéis go léir is gá chun na cuntais a chur ar fáil ina dtaispeántar sócmhainní agus dliteanais an Chiste Eorpaigh Forbraíochta agus cur chun feidhme buiséadach an chiste.

Deimhním leis seo bunaithe ar an bhfaisnéis sin, agus ar sheiceálacha den sórt sin de réir mar a mheasaim is gá chun na cuntais a thabhairt i gcrích, go bhfuil dearbhú réasúnach agam go dtugann na cuntais léargas fíor agus cothrom ar staid airgeadais an Chiste Eorpaigh Forbraíochta i ngach gné ábhartha.

Rosa ALDEA BUSQUETS

Oifigeach Cuntasaíochta

ACMHAINNÍ CEF Á gCUR CHUN FEIDHME AGUS Á gCUNTAS

1. CÚLRA

Tá caidreamh comhair ag an Aontas Eorpach (dá ngairtear “an tAontas” anseo feasta) le líon mór tíortha i mbéal forbartha. Is é an príomhchuspóir forbairt eacnamaíoch, sóisialta agus comhshaoil a chur chun cinn, agus é mar phríomhaidhm an bhochtaineacht a laghdú agus a dhíothú go fadtéarmach trí chabhair um fhorbairt agus cúnamh teicniúil a sholáthar do thíortha is tairbhithe. Chun é sin a bhaint amach, dréachtaíonn an tAontas, i gcomhpháirt le tíortha comhpháirtíochta, straitéisí comhair agus baineann úsáid as na hacmhainní airgeadais chun iad a chur chun feidhme. Tagann na hacmhainní sin de chuid an Aontais a leithdháiltear ar chomhar forbartha ó thrí fhoinse:

—	Buiséad an Aontais Eorpaigh;

—	An Ciste Eorpach Forbraíochta;

—	An Banc Eorpach Infheistíochta.

Suas go dtí 2021, ba é an Ciste Eorpach Forbraíochta (dá ngairtear “CEF” anseo feasta) an phríomhionstraim maidir le cabhair a sholáthar don chomhar forbartha do Stáit san Afraic, i Muir Chairib agus san Aigéan Ciúin (dá ngairtear “Stáit ACC” anseo feasta) agus Tíortha agus Críocha Thar Lear (dá ngairtear “tíortha agus críocha thar lear” anseo feasta).

Níl CEF á chistiú ag buiséad an Aontais. Bunaítear é le Comhaontú Inmheánach de chuid Ionadaithe na mBallstát, atá ina suí laistigh den Chomhairle, agus tá sé á bhainistiú ag coiste sonrach. Tá an Coimisiún Eorpach (dá ngairtear an “Coimisiún” anseo feasta) freagrach as cur chun feidhme airgeadais na n-oibríochtaí arna ndéanamh le hacmhainní CEF. Bainistíonn an Banc Eorpach Infheistíochta (dá ngairtear “BEI” anseo feasta) an tSaoráid Infheistíochta.

Tugtar gach CEF i gcrích ar feadh tréimhse thart ar 5 bliana agus é á rialú ag a Rialachán Airgeadais féin, lena gceanglaítear go n-ullmhófaí ráitis airgeadais shonracha. Ina theannta sin, déantar na ráitis airgeadais sin a chomhiomlánú ionas go dtabharfaidh siad léargas domhanda ar staid airgeadais na n-acmhainní dá bhfuil an Coimisiún freagrach.

Shínigh na Ballstáit rannpháirteacha an Comhaontú Inmheánach lena mbunaítear an 11ú CEF, ag bualadh le chéile laistigh den Chomhairle, i mí an Mheithimh 2013 (1). Tháinig sé i bhfeidhm an 1 Márta 2015.

Ghlac an Chomhairle leis an Rialachán Airgeadais is infheidhme maidir leis an 11ú CEF in 2018 (2). Rinneadh aisghairm leis an téacs nua sin ar an rialachán roimhe sin agus tá sé infheidhme maidir le hoibríochtaí arna maoiniú ó CEFanna roimhe seo gan dochar do ghealltanais dhlíthiúla atá i bhfeidhm faoi láthair. Níl feidhm ag an Rialachán seo maidir leis an tSaoráid Infheistíochta faoi CEFanna roimhe seo.

Faoi chuimsiú Chomhaontú Comhpháirtíochta ACP-AE, bunaíodh an tSaoráid Infheistíochta, arna bainistiú ag BEI, agus úsáidtear í chun tacaíocht a thabhairt d’fhorbairt na hearnála príobháidí sna Stáit ACP trí infheistíochtaí príobháideacha, rud atá fíor-riachtanach, a mhaoiniú – ach ní hiad sin amháin. Tá an tSaoráid deartha mar chiste inathnuaite, ionas gur féidir aisíocaíochtaí iasachta a athinfheistiú in oibríochtaí eile, rud as a dtiocfaidh saoráid a bheidh neamhspleách ar bhonn airgeadais agus a bheidh in ann í féin a athnuachan. Ós rud é nach bhfuil an tSaoráid Infheistíochta á bainistiú ag an gCoimisiún, níl sí comhdhlúite sa chéad chuid de na cuntais bhliantúla – i ráitis airgeadais CEF ná sa tuarascáil ghaolmhar maidir le cur chun feidhme airgeadais. Tá ráitis airgeadais na Saoráide Infheistíochta áirithe mar chuid ar leithligh de na cuntais bhliantúla (cuid II) chun pictiúr iomlán a thabhairt de chabhair um fhorbairt CEF.

2. CÉN CHAOI A BHFUIL CEF Á CHISTIÚ?

Ghlac Comhairle an 2 Nollaig 2013 le Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 1311/2013 ina leagtar síos an creat airgeadais ilbhliantúil le haghaidh 2014-2020 (3). Sa chomhthéacs seo, cinneadh nach ndéanfaí comhar tíreolaíoch leis na Stáit ACP a chomhtháthú i mbuiséad an Aontais, ach go leanfaí á chistiú trí CEF idir-rialtasach atá ann faoi láthair.

Is buiséad bliantúil é buiséad an Aontais agus de réir an phrionsabail bhuiséadaigh maidir le bliantúlacht, tá caiteachas agus ioncam beartaithe agus údaraithe ar feadh 1 bhliain amháin. Murab ionann le Buiséad an Aontais, is ciste é CEF a fheidhmítear bunaithe ar ilbhliantúlacht. Bunaítear ciste foriomlán le gach CEF chun comhar um fhorbairt a chur chun feidhme ar feadh tréimhse 5 bliana de ghnáth. Toisc go ndéantar acmhainní a leithdháileadh ar bhonn ilbhliantúil, féadfar na cistí a leithdháiltear a úsáid le linn tréimhse CEF. Cuirtear i dtábhacht an easpa bliantúlachta buiséid sa tuairisciú buiséadach, i gcás ina ndéantar cur chun feidhme buiséadach CEFanna a thomhas in aghaidh na gcistí iomlána.

Is ranníocaíochtaí “ad hoc” ó Bhallstáit an Aontais iad acmhainní CEF. Thart ar gach 5 bliana, bhuail ionadaithe na mBallstát ar leibhéal idir-rialtasach le chéile agus rinne siad cinneadh maidir le méid foriomlán a leithdháilfear ar an gciste agus chun formhaoirseacht a dhéanamh ar a chur chun feidhme.

Bainistíonn an Coimisiún an ciste i gcomhréir le beartas an Aontais maidir le comhar um fhorbairt. Ó tharla go bhfuil a mbeartais forbartha agus cabhrach féin ag na Ballstáit i gcomhthreo le beartas an Aontais, ní mór do na Ballstáit a gcuid beartais a chomhordú leis an Aontas chun a áirithiú go bhfuil siad comhlántach.

In éineacht leis na ranníocaíochtaí thuasluaite, is féidir leis na Ballstáit socruithe có-mhaoiniúcháin a dhéanamh freisin nó ranníocaíochtaí saorálacha airgeadais a dhéanamh le CEF.

3. GNÍOMHAÍOCHTAÍ CEF TAR ÉIS AN 31 NOLLAIG 2020

Shroich an 11ú CEF a chéim dheiridh de réir mar a tháinig an clásal éagtha i bhfeidhm an 31 Nollaig 2020. Socraítear scoithdháta le haghaidh gealltanas leis an gclásal sin rud a chiallaíonn nach féidir tuilleadh comhaontuithe maoiniúcháin a shíniú faoin 11ú CEF ó 2021. Síneofar conarthaí sonracha fós áfach maidir leis na comhaontuithe maoiniúcháin atá ann faoi láthair go dtí an 31 Nollaig 2023 (agus fiú amháin níos déanaí i gcomhair iniúchta agus meastóireachta). Ina theannta sin, leanfar de chur chun feidhme na dtionscadal leanúnach arna gcistiú ag an gCiste Eorpach Forbraíochta go dtí go mbeidh siad tugtha chun críche.

I gcomhthéacs an Chreata nua Airgeadais Ilbhliantúil 2021-2027, comhtháthaítear comhar an Aontais le tíortha ACP san Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirnáisiúnta – an Eoraip Dhomhanda. Mar an gcéanna, tá an comhar le tíortha agus críocha thar lear cumhdaithe anois ag an gCinneadh maidir le Comhlachas Thar Lear. Ciallaíonn sé sin cé go raibh na cláir CEF á gcistiú ag ranníocaíochtaí saorálacha Bhallstáit an Aontais suas go dtí 2021, go mbeidh na cláir fhorbartha á gcistiú trí bhuiséad an Aontais ó 2021. Tuigtear leis sin freisin go bhfuil cistiú na gclár forbartha faoi réir údarú Pharlaimint na hEorpa agus go gcaithfidh na hidirbhearta rialacháin airgeadais an Aontais a chomhlíonadh ar an gcaoi chéanna le cláir eile atá á gcistiú ag an Aontas.

4. TUAIRISCIÚ DEIREADH BLIANA

4.1. CUNTAIS BHLIANTÚLA

I gcomhréir le hAirteagal 18(3) de Rialachán Airgeadais CEF, ullmhaítear ráitis airgeadais CEF bunaithe ar rialacha cuntasaíochta ar bhonn fabhraithe atá bunaithe iad féin ar Chaighdeáin Idirnáisiúnta Chuntasaíochta na hEarnála Poiblí (IPSAS). Cuireann Institiúidí agus comhlachtaí uile an Aontais na rialacha cuntasaíochta seo arna nglacadh ag Oifigeach Cuntasaíochta an Choimisiúin i bhfeidhm chun tacar rialacha comhchoiteanna a bhunú le haghaidh cuntasaíochta, luachála agus cur i láthair na gcuntas d’fhonn comhchuibhiú a dhéanamh ar an bpróiseas a bhaineann leis na ráitis airgeadais a tharraingt suas. Cuireann CEF na rialacha cuntasaíochta seo de chuid an Aontais i bhfeidhm freisin ag cur cineál sonrach a chuid gníomhaíochtaí san áireamh.

Cuirtear ullmhúchán chuntais bhliantúla CEF ar iontaoibh Oifigeach Cuntasaíochta an Choimisiúin arb éard atá ann Oifigeach Cuntasaíochta CEF agus áirithíonn sé go dtugann cuntais bhliantúla CEF léargas fíor agus cothrom ar staid airgeadais CEF.

Cuirtear na cuntais bhliantúla i láthair mar a leanas:

Cuid I: Cistí atá á mbainistiú ag an gCoimisiún

(i)	Na ráitis airgeadais agus nótaí míniúcháin CEF

(ii)	Ráitis airgeadais chistí iontaobhais an Aontais arna gcomhdhlúthú sa CEF

(iii)

Ráitis airgeadais chomhdhlúite CEF agus cistí iontaobhais an Aontais

(iv)	Tuarascáil ar chur chun feidhme airgeadais CEF

Cuid II: Tuarascáil bhliantúil maidir le cur chun feidhme – Cistí arna mbainistiú ag BEI

(i)	Ráitis airgeadais na Saoráide Infheistíochta

Áirítear leis an gcuid “Ráitis airgeadais cistí iontaobhais Eorpacha arna gcomhdhlúthú sa CEF” ráitis airgeadais an dá chiste iontaobhais a cruthaíodh faoi CEF: Ciste Iontaobhais Bêkou-an Aontais (féach an roinn “Ráitis airgeadais Chiste Iontaobhais Bêkou-an Aontais Eorpaigh”) agus Ciste Iontaobhais an Aontais Eorpaigh don Afraic (féach an roinn “Ráitis airgeadais Chiste Iontaobhais an Aontais Eorpaigh don Afraic”). Ullmhaítear ráitis airgeadais aonair na gcistí iontaobhais faoi chúram Oifigeach Cuntasaíochta an Choimisiúin agus tá siad faoi réir iniúchta sheachtraigh arna dhéanamh ag iniúchóir príobháideach. Is figiúirí sealadacha iad figiúirí na gcistí iontaobhais atá áirithe sna cuntais bhliantúla seo.

Ní mór don Choimisiún cuntais bhliantúla CEF a ghlacadh tráth nach déanaí ná an 31 Iúil den bhliain tar éis dháta an chláir chomhardaithe agus iad a chur i láthair Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle lena n-urscaoileadh.

5. INIÚCHADH AGUS URSCAOILEADH

5.1. INIÚCHADH

Déanann iniúchóir seachtrach CEF, Cúirt Iniúchóirí na hEorpa (dá ngairtear “CIE” anseo feasta), iniúchadh ar chuntais bhliantúla CEF, a tharraingíonn suas tuarascáil bhliantúil le haghaidh Pharlaimint na hEorpa agus na Comhairle.

5.2. URSCAOILEADH

Is ionann an t-urscaoileadh agus an rialú críochnaitheach ar chur chun feidhme airgeadais acmhainní CEF le haghaidh bliain airgeadais ar leith. Tar éis iniúchadh a dhéanamh ar na cuntais bhliantúla agus iad a thabhairt chun críche, is ar an gComhairle a bhíonn an cúram moladh a dhéanamh, agus ansin is do Pharlaimint na hEorpa cinneadh a dhéanamh, cé acu urscaoileadh a dheonú don Choimisiún maidir le cur chun feidhme airgeadais acmhainní CEF le haghaidh bliain airgeadais ar leith. Bíonn an cinneadh sin bunaithe ar athbhreithniú ar chuntais agus ar thuarascáil bhliantúil CIE (ina n-áirítear ráiteas oifigiúil dearbhaithe) agus freagraí an Choimisiúin ar cheisteanna agus breis iarrataí ar fhaisnéis ón údarás urscaoilte.

BUAICPHOINTÍ AN CHUR CHUN FEIDHME AIRGEADAIS 2021

* Glanmhéid, an 10ú & 11ú CEF amháin

Cur chun feidhme an bhuiséid

Tharla dhá rud shuntasacha in 2021. Ba é 2021 an chéad bhliain tar éis an chlásail éagtha don 11ú CEF, a tugadh i gcrích an 31 Nollaig 2020. Dá bhrí sin, ní raibh aon ghealltanas domhanda eile maidir le tionscadail faoin 11ú CEF in 2021. Ina theannta sin, an cur chun feidhme airgeadais in 2021 le haghaidh an 10ú agus 11ú CEF le haghaidh conarthaí (gealltanais aonair: EUR 2 118 milliún) agus íocaíochtaí (EUR 3 393 mhilliún), bhí tionchar ag géarchéim fhada COVID orthu.

Léiríonn méid iomlán na n-íocaíochtaí comhlána le haghaidh gach CEF (EUR 3 435 mhilliún) 91 % den sprioc EUR 3 763 mhilliún a cuireadh in iúl do na Ballstáit. I ngeall ar chomh fada is a sheas COVID, níor shroich 50 % de Thoscaireachtaí san Afraic Fho-Shahárach a sprioc íocaíochta réamh-mheasta íosta (90 %). Ar na cinn ba shuntasaí bhí Madagascar, a dhún a theorainneacha ar fad beagnach, rud a d’fhág go raibh sé an-deacair leanúint den chur chun feidhme mar a foráladh ag an tús; Sead agus an Ghaimbia i ngeall ar chur chun feidhme a cuireadh ar fionraí nó ar cuireadh moill air; An Aetóip, An Ghuine Conacraí, agus Mailí áit ina ndearna géarchéimeanna polaitiúla difear tromchúiseach d’oibríochtaí, agus tionchar tábhachtach ar íocaíochtaí tacaíochta buiséadaí réamh-mheasta. San Aigéan Ciúin agus sa Mhuir Chairib, rinne srianta COVID difear freisin don chur chun feidhme. I Fidsí agus Háítí, bhí tionchar tubaisteach ag na héifeachtaí diúltacha comhthaobhachta, a d’eascair ó mheathlú na staide eacnamaíche, sóisialta agus polaitiúla ar thionscadal bonneagair.

Tionchar na ngníomhaíochtaí sna ráitis airgeadais

Sna ráitis airgeadais, tá tionchar na ngníomhaíochtaí thuasluaite níos feiceálaí nuair a fhéachtar ar:

—

Réamh-mhaoiniú (féach nóta 2.2): laghdú EUR 101 mhilliún mar thoradh den chuid is mó ar níos lú réamhíocaíochtaí a íoc i ngeall ar an laghdú ar an líon conarthaí a síníodh (EUR 3 670 milliún in 2020 vs EUR 2 118 milliún in 2021). Bhí an laghdú sin á thiomáint go príomha ag dúshláin i ngeall ar phaindéim leanúnach COVID-19 agus mar gheall ar ghéarchéimeanna geopholaitiúla. Dá dheasca sin, tháinig méadú EUR 266 mhilliún ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid de thoradh an laghdaithe shuntasaigh sin ar réamh-mhaoiniú agus ar íocaíochtaí eile (féach nóta 2.5);

—

Mar thoradh ar an líon i bhfad níos ísle de chonarthaí oscailte a bhí ann ag deireadh 2021, de bharr scálú síos CEF agus an drochthionchar a bhí ag COVID-19 a bhí fós ag leanúint ar aghaidh agus ag géarchéimeanna geopholaitiúla ar shíniú conarthaí nua, tháinig laghdú substaintiúil EUR 519 milliún ar mhuirir fhabhraithe (féach nóta 2.8).

—

Speansais ar ionstraimí cabhrach (féach nóta 3.3): laghdú foriomlán EUR 1 743 mhilliún ar speansais ionstraimí cabhrach ar éifeacht chomhcheangailte é. Ar lámh amháin chuir na dúshláin a bhain le paindéim COVID-19 agus an staid gheopholaitiúil neamhchobhsaí i roinnt tíortha bac ar chur chun feidhme gníomhaíochtaí CEF in 2021. An tráth céanna, tá an laghdú ar ghníomhaíochtaí faoin 10ú agus CEFanna roimhe seo i gcomhréir le scálú síos na CEFanna sin rud a raibh níos lú conarthaí oscailte faoi na CEFanna seo mar thoradh air.

Tionchar na n-athruithe ar EAR 11 sna ráitis airgeadais

An 1 Eanáir 2021, de thoradh athruithe ar riail chuntasaíochta 11 an Aontais (féach nóta 1 maidir le Beartais Chuntasaíochta), rinneadh athaicmiú ar shócmhainní airgeadais CEF ó shócmhainní airgeadais a bhí ar fáil le díol le sócmhainní airgeadais ag a luach cóir trí bharrachas nó easnamh (FVSD). Tomhaistear na sócmhainní airgeadais ag luach cóir sa dá chás: tá na luachanna de réir na leabhar inchomparáide dá bharr sin. Aistríodh méid comhfhreagrach an chúlchiste cóirluacha chuig an mbarrachas/easnamh carntha. Ní raibh aon tionchar ag an athaicmiú sin ar ghlansócmhainní CEF (féach an ráiteas maidir le hathruithe ar ghlansócmhainní).

CISTÍ ARNA mBAINISTIÚ AG AN gCOIMISIÚN EORPACH

CLÁR na nÁBHAR

RÁITIS AIRGEADAIS CEF

CLÁR COMHARDAITHE CEF

RÁITEAS CEF MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

RÁITEAS SREABHADH AIRGID CEF

RÁITEAS CEF MAIDIR LE hATHRUITHE AR GHLANSÓCMHAINNÍ

CLÁR COMHARDAITHE DE RÉIR CEF

RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS DE RÉIR CEF

RÁITEAS MAIDIR LE hATHRUITHE AR GHLANSÓCMHAINNÍ DE RÉIR CEF

NÓTAÍ A GHABHANN LE RÁITIS AIRGEADAIS CEF

RÁITIS AIRGEADAIS CHISTÍ IONTAOBHAIS AN AONTAIS ARNA gCOMHDHLÚTHÚ IN CEF

RÁITIS AIRGEADAIS CHISTE IONTAOBHAIS BÊKOU AN AONTAIS 2021

CLÁR COMHARDAITHE

RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

RÁITEAS FAOI SHREABHADH AIRGID

RÁITIS AIRGEADAIS EUTF DON AFRAIC 2021

CLÁR COMHARDAITHE

RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

RÁITEAS FAOI SHREABHADH AIRGID

RÁITIS AIRGEADAIS CHOMHDHLÚITE CEF AGUS CISTÍ IONTAOBHAIS AN AONTAIS

CLÁR COMHARDAITHE COMHDHLÚITE

RÁITEAS COMHDHLÚITE MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

RÁITEAS COMHDHLÚITE FAOI SHREABHADH AIRGID

RÁITEAS COMHDHLÚITE MAIDIR LE hATHRUITHE AR GHLANSÓCMHAINNÍ

TUARASCÁIL CEF AR CHUR CHUN FEIDHME AIRGEADAIS

RÁITIS AIRGEADAIS CEF (4)

CLÁR COMHARDAITHE CEF

EUR milliún
	Nóta	31.12.2021	31.12.2020
SÓCMHAINNÍ NEAMHREATHA
Sócmhainní airgeadais	2.1	39	33
Réamh-mhaoiniú	2.2	671	870
Ranníocaíochtaí le Ciste Iontaobhais	2.3	382	394
Earraí infhaighte malairte		4	3
		1 096	1 300
SÓCMHAINNÍ REATHA
Réamh-mhaoiniú	2.2	1 453	1 355
Earraí infhaighte malairte agus méideanna in-aisghabhála neamh-mhalairte	2.4	35	140
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	2.5	994	728
		2 481	2 223
IOMLÁN NA SÓCMHAINNÍ		3 577	3 523
DLITEANAIS NEAMHREATHA
Dliteanais airgeadais	2.6	(7)	(2)
		(7)	(2)
DLITEANAIS REATHA
Suimeanna iníoctha	2.7	(501)	(615)
Muirir fhabhraithe	2.8	(1 008 )	(1 527 )
		(1 509 )	(2 143 )
IOMLÁN NA nDLITEANAS		(1 516 )	(2 145 )
GLANSÓCMHAINNÍ		2 061	1 379
CISTÍ & CÚLCHISTÍ
Cúlchiste cóirluacha	2.9	—	(5)
Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha	2.10	62 643	58 986
Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh	2.10	2 252	2 252
Toradh eacnamaíoch tugtha ar aghaidh ó bhlianta roimhe seo		(59 860 )	(55 111 )
Toradh eacnamaíoch na bliana		(2 974 )	(4 744 )
GLANSÓCMHAINNÍ		2 061	1 379

RÁITEAS CEF MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

EUR milliún
	Nóta	2021	2020
IONCAM
Ioncam ó idirbhearta neamh-mhalairte	3.1
Gníomhaíochtaí gnóthaithe		27	92
		27	92
Ioncam ó idirbhearta malairte	3.2
Ioncam airgeadais		(26)	6
Ioncam eile		74	37
		48	43
Ioncam iomlán		75	135
SPEANSAIS
Ionstraimí cabhrach	3.3	(2 864 )	(4 607 )
Speansais chómhaoiniúcháin	3.4	(19)	(53)
Costais airgeadais	3.5	(20)	(21)
Speansais eile	3.6	(145)	(197)
Speansais iomlána		(3 049 )	(4 878 )
TORADH EACNAMAÍOCH NA BLIANA		(2 974 )	(4 744 )

RÁITEAS SREABHADH AIRGID CEF

EUR milliún
	Nóta	2021	2020
Toradh eacnamaíoch na bliana		(2 974 )	(4 744 )
Gníomhaíochtaí oibriúcháin
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí (glan)		3 657	4 177
(Méadú)/laghdú ar ranníocaíochtaí le cistí iontaobhais		12	(127)
(Méadú)/laghdú ar réamh-mhaoiniú		101	(29)
(Méadú)/laghdú ar earraí infhaighte malairte agus méideanna in-aisghabhála neamh-mhalairte		105	(17)
Méadú/(laghdú) ar dhliteanais airgeadais		5	(17)
Méadú/(laghdú) ar suimeanna iníoctha		(114)	99
Méadú/(laghdú) ar mhuirir fhabhraithe agus ioncam iarchurtha		(519)	209
Gluaiseachtaí neamhairgid eile		—	(3)
Gníomhaíochtaí infheistíochta
(Méadú)/laghdú ar shócmhainní airgeadais neamhdhíorthacha ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh (*1)		(7)	2
GLANSREABHADH AIRGID		266	(452)
Glanmhéadú/(laghdú) ar airgead tirim agus ar coibhéisí airgid thirim		266	(451)
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag tús na bliana	2.5	728	1 179
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag deireadh bliana	2.5	994	728

RÁITEAS CEF MAIDIR LE hATHRUITHE AR GHLANSÓCMHAINNÍ

EUR milliún
	Caipiteal ciste – CEFanna gníomhacha (A)	Cistí neamhghlaoite – CEFanna gníomhacha (B)	Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha (C) = (A)-(B)	Cúlchistí Carntha (D)	Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh (E)	Cúlchiste cóirluacha (F)	Glansócmhainní iomlána (C)+(D)+(E)+(F)
IARMHÉID AN 31.12.2019	73 264	18 455	54 809	(55 111 )	2 252	(2)	1 948
Gluaiseachtaí cóirluacha					(3)		(3)
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí	(223)	(4 400 )	4 177	—	—		4 177
Toradh eacnamaíoch na bliana	—	—	—	(4 744 )	—		(4 744 )
IARMHÉID AN 31.12.2020	73 041	14 055	58 986	(59 854 )	2 252	(5)	1 379
Tionchar EAR 11 athbhreithnithe				(5)		5	—
IARMHÉID AN 1.1.2021	73 041	14 055	58 986	(59 860 )	2 252	—	1 379
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí	(43)	(3 700 )	3 657	—	—		3 657
Toradh eacnamaíoch na bliana	—	—	—	(2 974 )	—		(2 974 )
IARMHÉID AN 31.12.2021	72 998	10 355	62 643	(62 834 )	2 252	—	2 061

CLÁR COMHARDAITHE DE RÉIR CEF

EUR milliún
		31.12.2021					31.12.2020
	Nóta	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	Foriomlán	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	Foriomlán
SÓCMHAINNÍ NEAMHREATHA
Sócmhainní airgeadais	2.1	—	—	(2)	41	39	—	—	(2)	35	33
Réamh-mhaoiniú	2.2	—	—	219	452	671	—	3	292	575	870
Ranníocaíochtaí le Ciste Iontaobhais	2.3	—	31	9	341	382	—	29	9	355	394
Earraí infhaighte malairte		—	—	—	4	4	—	—	—	3	3
		—	31	226	839	1 096	—	33	299	969	1 300
SÓCMHAINNÍ REATHA
Réamh-mhaoiniú	2.2	—	14	353	1 085	1 453	0	9	341	1 005	1 355
Earraí infhaighte malairte agus méideanna in-aisghabhála neamh-mhalairte	2.4	180	(314)	1 296	(1 127 )	35	181	(177)	1 723	(1 586 )	140
Cuntais idir-CEF		181	(316)	1 279	(1 144 )	—	181	(246)	1 663	(1 598 )	—
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	2.5	—	—	—	994	994	—	—	—	728	728
		361	(615)	2 928	(192)	2 481	362	(414)	3 726	(1 451 )	2 223
IOMLÁN NA SÓCMHAINNÍ		361	(584)	3 154	646	3 577	362	(381)	4 025	(483)	3 523
DLITEANAIS NEAMHREATHA
Dliteanais airgeadais	2.6	—	—	—	(7)	(7)	—	—	—	(2)	(2)
		—	—	—	(7)	(7)	—	—	—	(2)	(2)
DLITEANAIS REATHA
Suimeanna iníoctha	2.7	—	(0)	(27)	(473)	(501)	—	(1)	(62)	(554)	(615)
Muirir fhabhraithe	2.8	—	(6)	(110)	(892)	(1 008 )	—	(67)	(217)	(1 244 )	(1 527 )
		—	(6)	(138)	(1 365 )	(1 509 )	—	(67)	(279)	(1 798 )	(2 143 )
IOMLÁN NA nDLITEANAS		—	(6)	(138)	(1 372 )	(1 516 )	—	(67)	(279)	(1 800 )	(2 145 )
GLANSÓCMHAINNÍ		361	(591)	3 016	(725)	2 061	362	(448)	3 747	(2 282 )	1 379
Cúlchistí cóirluacha	2.9	—	—	—	—	—	—	—	(2)	(4)	(5)
Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha	2.10	12 164	10 492	20 960	19 027	62 643	12 164	10 535	20 960	15 327	58 986
Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh	2.10	627	1 625	—	—	2 252	627	1 625	—	—	2 252
Aistrithe den chaipiteal ciste glaoite idir CEFanna gníomhacha	2.10	(2 512 )	2 018	101	394	—	(2 512 )	2 041	188	283	—
Toradh eacnamaíoch tugtha ar aghaidh ó bhlianta roimhe seo		(10 098 )	(14 404 )	(19 065 )	(16 293 )	(59 860 )	(10 098 )	(14 440 )	(18 606 )	(11 966 )	(55 111 )
Toradh eacnamaíoch na bliana		(1)	(6)	(260)	(2 708 )	(2 974 )	—	36	(457)	(4 324 )	(4 744 )
GLANSÓCMHAINNÍ		180	(274)	1 737	419	2 061	181	(203)	2 084	(683)	1 379

RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS DE RÉIR CEF

EUR milliún
		2021					2020
	Nóta	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	Foriomlán	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	Foriomlán
IONCAM
Ioncam ó idirbhearta neamh-mhalairte	3.1
Gníomhaíochtaí gnóthaithe		—	—	1	26	27	(1)	5	69	19	92
		—	—	1	26	27	(1)	5	69	19	92
Ioncam ó idirbhearta malairte	3.2
Ioncam airgeadais		—	0	(22)	(4)	(26)	—	5	1	1	6
Ioncam eile		—	5	14	55	74	—	5	18	13	37
		—	5	(8)	51	48	—	10	19	13	43
Ioncam iomlán		—	5	(7)	78	75	(1)	15	88	32	135
SPEANSAIS
Ionstraimí cabhrach	3.3	—	(7)	(214)	(2 644 )	(2 864 )	—	34	(462)	(4 179 )	(4 607 )
Speansais chómhaoiniúcháin	3.4	—	—	—	(19)	(19)	—	—	(41)	(12)	(53)
Costais airgeadais	3.5	—	7	(23)	(3)	(20)	1	(3)	(16)	(4)	(21)
Speansais eile	3.6	—	(11)	(16)	(119)	(145)	—	(9)	(25)	(162)	(197)
Speansais iomlána		—	(12)	(252)	(2 785 )	(3 049 )	1	21	(545)	(4 356 )	(4 878 )
TORADH EACNAMAÍOCH NA BLIANA		—	(8)	(259)	(2 708 )	(2 974 )	—	36	(457)	(4 324 )	(4 744 )

RÁITEAS MAIDIR LE hATHRUITHE AR GHLANSÓCMHAINNÍ DE RÉIR CEF

EUR milliún
Ochtú CEF	Caipiteal ciste – CEFanna gníomhacha (A)	Cistí neamhghlaoite – CEFanna gníomhacha (B)	Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha (C) = (A)-(B)	Cúlchistí Carntha (D)	Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh (E)	Aistrithe den chaipiteal ciste glaoite idir CEFanna gníomhacha (F)	Glansócmhainní iomlána (C)+(D)+(E)+(F)
IARMHÉID AN 31.12.2019	12 164	—	12 164	(10 098 )	627	(2 510 )	183
Aistrithe chuig/ón 10ú CEF			—			(2)	(2)
IARMHÉID AN 31.12.2020	12 164	—	12 164	(10 098 )	627	(2 512 )	181
Aistrithe chuig/ón 10ú CEF			—			—	—
IARMHÉID AN 31.12.2021	12 164	—	12 164	(10 098 )	627	(2 512 )	181

EUR milliún
Naoú CEF	Caipiteal ciste – CEFanna gníomhacha (A)	Cistí neamhghlaoite – CEFanna gníomhacha (B)	Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha (C) = (A)-(B)	Cúlchistí Carntha (D)	Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh (E)	Aistrithe den chaipiteal ciste glaoite idir CEFanna gníomhacha (F)	Glansócmhainní iomlána (C)+(D)+(E)+(F)
IARMHÉID AN 31.12.2019	10 773	15	10 758	(14 440 )	1 625	2 109	53
Aistrithe chuig/ón 10ú CEF		—	—				—
Aistrithe chuig/ón 10ú CEF			—			(69)	(69)
Aisíocaíocht leis na Ballstáit	(223)		(223)				(223)
Toradh eacnamaíoch na bliana			—				—
IARMHÉID AN 31.12.2020	10 550	15	10 535	(14 440 )	1 625	2 041	(203)
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí		—	—				—
Aistrithe chuig/ón 10ú CEF			—			(23)	(23)
Aisíocaíocht leis na Ballstáit	(43)		(43)				(43)
Toradh eacnamaíoch na bliana			—	(6)		—	(6)
IARMHÉID AN 31.12.2021	10 507	15	10 492	(14 410 )	1 625	2 018	(274)

EUR milliún
10ú CEF	Caipiteal ciste – CEFanna gníomhacha (A)	Cistí neamhghlaoite – CEFanna gníomhacha (B)	Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha (C) = (A)-(B)	Cúlchistí Carntha (D)	Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh (E)	Cúlchiste cóirluacha (G)	Glansócmhainní iomlána (C)+(D)+(E)+(F)
IARMHÉID AN 31.12.2019	20 960	—	20 960	(18 606 )	265		2 618
Aistrithe ó/chuig an Ochtú agus Naoú CEF			—		71		71
Aistrithe chuig/ón 11ú CEF			—		(147)		(147)
Toradh eacnamaíoch na bliana			—	(457)			(457)
IARMHÉID AN 31.12.2020	20 960	—	20 960	(19 063 )	188	(2)	2 084
Tionchar EAR 11 athbhreithnithe				(2)		2	—
IARMHÉID AN 1.1.2020	20 960	—	20 960	(19 065 )	188	—	2 084
Aistrithe ó/chuig an Ochtú agus Naoú CEF			—		23		23
Aistrithe chuig/ón 11ú CEF			—		(110)		(110)
Toradh eacnamaíoch na bliana			—	(260)			(260)
IARMHÉID AN 31.12.2021	20 960	—	20 960	(19 324 )	101	—	1 737

EUR milliún
11ú CEF	Caipiteal ciste – CEFanna gníomhacha (A)	Cistí neamhghlaoite – CEFanna gníomhacha (B)	Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha (C) = (A)-(B)	Cúlchistí Carntha (D)	Aistrithe den chaipiteal ciste glaoite idir CEFanna gníomhacha (F)	Cúlchiste cóirluacha (G)	Glansócmhainní iomlána (C)+(D)+(E)+(F)+(G)
IARMHÉID AN 31.12.2019	29 367	18 440	10 927	(11 966 )	136	(2)	(905)
Gluaiseachtaí cóirluacha					—	(2)	(2)
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí		(4 400 )	4 400		147		4 547
Toradh eacnamaíoch na bliana			—	(4 324 )	—		(4 324 )
IARMHÉID AN 31.12.2020	29 367	14 040	15 327	(16 290 )	283	(4)	(683)
Tionchar EAR 11 athbhreithnithe				(4)		4	—
IARMHÉID AN 1.1.2020	29 367	14 040	15 327	(16 294 )	283	—	(683)
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí		(3 700 )	3 700		110		3 810
Toradh eacnamaíoch na bliana			—	(2 708 )	—		(2 708 )
IARMHÉID AN 31.12.2021	29 367	10 340	19 027	(19 002 )	394	—	419

NÓTAÍ A GHABHANN LE RÁITIS AIRGEADAIS CEF (5)

1. BEARTAIS CHUNTASAÍOCHTA SHUNTASACHA

1.1. PRIONSABAIL CHUNTASAÍOCHTA

Is é is cuspóir do ráitis airgeadais faisnéis a sholáthar maidir le staid airgeadais, feidhmíocht airgeadais agus sreafaí airgid eintitis atá úsáideach do raon leathan geallsealbhóirí.

Tá na comaoineacha foriomlána (nó na prionsabail chuntasaíochta) a bheidh le comhlíonadh le linn ullmhú na ráiteas airgeadais leagtha síos i Riail Chuntasaíochta 1 de chuid an Aontais “Ráitis Airgeadais” agus tá siad mar an gcéanna leo sin a thuairiscítear in IPSAS 1: cur i láthair cóir, bunús fabhraithe, gnóthas leantach, comhsheasmhacht maidir le cur i láthair, ábharthacht, comhiomlánú, fritháireamh agus faisnéis chomparáideach. Ábharthacht, léiriú dílis (iontaofacht), sothuigtheacht, caoithiúlacht, inchomparáideacht agus infhíoraitheacht, is iad sin saintréithe cáilíochtúla an tuairiscithe airgeadais.

1.2. BUNÚS AN ULLMHÚCHÁIN

1.2.1. Tréimhse tuairiscithe

Cuirtear ráitis airgeadais i láthair go bliantúil. Tosaíonn an bhliain chuntasaíochta an 1 Eanáir agus críochnaíonn sí an 31 Nollaig.

1.2.2. Airgeadra agus an bunús i gcomhair tiontaithe

Cuirtear na cuntais bhliantúla i láthair i milliúin euro, agus is é an euro airgeadra feidhmiúil an Aontais. Aistrítear idirbhearta in airgeadra eachtrach go euro ag úsáid na rátaí malairte atá i réim ar dhátaí na n-idirbheart. Gnóthachain agus caillteanais malairte eachtraí mar thoradh ar idirbhearta airgeadra eachtraigh a shocrú agus ar ath-aistriú rátaí malairte na sócmhainní agus na ndliteanas airgeadaíochta arna n-ainmniú in airgeadraí eachtracha ag deireadh na bliana, aithnítear iad sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais. Tá feidhm ag modhanna difriúla tiontaithe maidir le réadmhaoin, gléasra agus trealamh agus sócmhainní doláimhsithe, rudaí a choinníonn a luach in euro ar an dáta ar ceannaíodh iad.

Iarmhéideanna deireadh bliana sócmhainní agus dliteanas airgeadaíochta arna n-ainmniú in airgeadraí eachtracha, déantar iad a aistriú go euro ar bhonn rátaí malairte an Bhainc Ceannais Eorpaigh a bhfuil feidhm leo an 31 Nollaig.

Rátaí malairte in Euro

Airgeadra	31.12.2021	31.12.2020	Airgeadra	31.12.2021	31.12.2020
BGN	1,9558	1,9558	PLN	4,5969	4,5597
CZK	26,8580	26,2420	RON	4,9490	4,8683
DKK	7,4364	7,4409	SEK	10,2503	10,0343
GBP	0,84028	0,8990	CHF	1,0331	1,0802
HRK	7,5156	7,5519	JPY	130,3800	126,4900
HUF	369,1900	363,8900	USD	1,1326	1,2271

1.2.3. Úsáid as meastacháin

I gcomhréir le IPSAS agus le prionsabail chuntasaíochta a nglactar go ginearálta leo, is gá méideanna atá bunaithe ar mheastacháin agus ar thoimhdí a dhéanann an bhainistíocht bunaithe ar an bhfaisnéis is iontaofa atá ar fáil a áireamh leis na ráitis airgeadais. Áirítear le meastacháin shuntasacha, ach níl siad teoranta do: méideanna le haghaidh dliteanais sochair fostaithe, riosca airgeadais na gcuntas infhaighte agus na méideanna a nochtar sna nótaí a bhaineann leis na hionstraimí airgeadais, lamháltas lagaithe le haghaidh sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta agus le haghaidh dliteanais conartha ráthaíochta airgeadais, ioncam agus muirir fhabhraithe, forálacha, méid lagaithe na sócmhainní doláimhsithe agus réadmhaoin, gléasra agus trealamh, glanluach inréadaithe fardal, sócmhainní agus dliteanas teagmhasach. D’fhéadfadh difear a bheith idir na torthaí iarbhír agus na meastacháin sin.

Cuid fhíor-riachtanach d’ullmhú na ráiteas airgeadais iad na meastacháin réasúnta agus ní dhéanann siad dochar dá n-iontaofacht. D’fhéadfadh gá a bheith le hathbhreithniú a dhéanamh ar mheastachán má tharlaíonn athruithe sna tosca ar ar bunaíodh an meastachán nó de thoradh faisnéise nua nó tuilleadh taithí. De réir chineál an mheastacháin, ní bhaineann an t-athbhreithniú ar mheastachán le tréimhsí roimhe agus ní ceartúchán earráide atá i gceist leis. Aithneofar an éifeacht a bheidh ag athrú ar mheastachán cuntasaíochta i mbarrachas nó in easnamh sna tréimhsí a dtagann sé chun bheith ar eolas.

1.2.4. Cur i bhfeidhm Rialacha Cuntasaíochta nua agus athbhreithnithe an Aontais Eorpaigh (EAR)

EAR athbhreithnithe le haghaidh tréimhsí dár tús an 1 Eanáir 2021 nó dá éis

In 2020, ghlac an tOifigeach Cuntasaíochta le EAR 11 athbhreithnithe “Ionstraimí Airgeadais”, a bhfuil éifeacht leis ar bhonn éigeantach ón 1 Eanáir 2021. Tá EAR 11 athbhreithnithe bunaithe ar IPSAS 41 nua “Ionstraimí Airgeadais”, IPSAS 28 leasaithe “Ionstraimí Airgeadais”: Cur i láthair” agus IPSAS 30 leasaithe “Ionstraimí Airgeadais: Nochtaí” a eisíodh i mí Lúnasa 2018. Bunaítear leis na prionsabail tuairiscithe airgeadais le haghaidh sócmhainní airgeadais agus le haghaidh dliteanais airgeadais. I gcomhréir le forálacha aistrithe EAR 11 athbhreithnithe, tugann an t-eintiteas cuntas ar aon athrú ón gcur i bhfeidhm tosaigh, an 1 Eanáir 2021. Ní éilítear le EAR 11 athbhreithnithe go luafaí tréimhsí roimhe arís. Dá bharr sin, na sócmhainní airgeadais, na dliteanais airgeadais, na hearraí infhaighte malairte agus ioncam/speansas úis amhail an 31 Nollaig 2020 arna gcur i láthair sna cuntais, tugtar cuntas orthu i gcomhréir leis na beartais chuntasaíochta mar a luaitear iad i ráitis airgeadais 2020 an eintitis.

Athruithe ó chur i bhfeidhm EAR 11 athbhreithnithe

Prionsabail nua aicmiúcháin agus tomhais le haghaidh na sócmhainní airgeadais

Tugtar isteach cur chuige prionsabail-bhunaithe in EAR 11 athbhreithnithe maidir le haicmiú na sócmhainní airgeadais agus leis sin éilítear go mbainfí úsáid as dhá chritéar: samhail an eintitis chun a chuid sócmhainní airgeadais a bhainistiú agus saintréithe sreabhadh airgid chonarthacha na sócmhainní sin. Ag brath ar na critéir sin, aicmítear sócmhainní airgeadais sna catagóirí seo a leanas: “sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta” (AC), “sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí ghlansócmhainní/cothromas (FVNA)”, nó “sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh” (FVSD).

De thoradh chur i bhfeidhm na gcritéar nua rinneadh athaicmiú ar gach infheistíocht chothromais agus ar urrúis fiachais ó “ar fáil le díol” go FVSD. Rinneadh athaicmiú ar an gcúlchiste cóirluacha bainteach – laistigh de Glansócmhainní – go barrachas nó easnamh carntha.

Samhail nua lagaithe

I gcás ina raibh an tsamhail lagaithe roimhe bunaithe ar chaillteanais fhabhraithe, tugadh samhail lagaithe réamhbhreathnaitheach isteach le EAR 11 athbhreithnithe bunaithe ar chaillteanais chreidmheasa ionchasacha (ECL) thar shaolré na sócmhainne airgeadais. Cuirtear san áireamh leis na caillteanais chreidmheasa ionchasacha teagmhais mainneachtana a d’fhéadfadh tarlú agus athrú ar cháilíocht chreidmheasa na sócmhainní airgeadais. Tá feidhm ag an tsamhail nua lagaithe maidir le gach sócmhainn airgeadais arna dtomhas ar AC nó FVNA chomh maith le gealltanais iasachta agus conarthaí ráthaíochta airgeadais.

Cuntasaíocht ráthaíochta airgeadais

Ceanglaítear le EAR 11 athbhreithnithe go gcuirfí ceanglais maidir le cuntasaíocht ráthaíochta airgeadais i bhfeidhm maidir le gach conradh ráthaíochta airgeadais. Bíonn tomhas an dliteanais ráthaíochta airgeadais ag brath ar luach cóir na ráthaíochta tráth na haitheanta tosaigh agus ar éabhlóid na gcaillteanas creidmheasa ionchasach ó phunann na bhfiachas ráthaithe.

1.3. CLÁR COMHARDAITHE

1.3.1. Sócmhainní airgeadais

Aicmiú tráth na haitheanta tosaigh

Cinntear aicmiú na n-ionstraimí airgeadais tráth na haitheanta tosaigh. Bunaithe ar an tsamhail bhainistíochta agus ar shaintréithe sreabhadh airgid chonarthacha sócmhainní is féidir na sócmhainní airgeadais a aicmiú i dtrí chatagóir: “Sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta” (AC), “sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí ghlansócmhainní/cothromas” (FVNA), nó “sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh” (FVSD).

(i) Sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta

Sócmhainní airgeadais neamhdhíorthacha iad na sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta a chomhlíonann dhá choinníoll: (1) Tá siad i seilbh an eintitis chun na sreafaí airgid chonarthacha a bhailiú. (2) Ar laethanta sonraithe, tá sreafaí airgid chonarthacha ann ar íocaíochtaí príomhshuime agus úis ar mhéid na príomhshuime gan íoc amháin atá iontu.

Cuimsítear leis an gcatagóir sin:

—	Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim;

—	Iasachtaí (lena n-áirítear taiscí téarma lena ngabhann aibíocht tosaigh de bhreis is 3 mhí);

—	Earraí infhaighte malairte

Áirítear sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta i sócmhainní reatha, ach amháin iad siúd lena ngabhann aibíocht de bhreis is 12 mhí ón dáta tuairiscithe.

(ii) Sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí ghlansócmhainní/cothromas

Tá sreafaí airgid conarthacha ag na sócmhainní airgeadais neamhdhíorthacha seo a léiríonn an phríomhshuim agus an t-ús ar an bpríomhshuim gan íoc agus é sin amháin. Ina theannta sin, sealbhóidh an tsamhail bhainistíochta na sócmhainní airgeadais chun sreafaí airgid conarthacha a bhailiú agus chun na sócmhainní airgeadais a dhíol araon.

Aicmítear sócmhainní sa chatagóir seo mar shócmhainní reatha, má tá coinne leis go ndéanfar iad a réadú laistigh de 12 mhí ón dáta tuairiscithe.

Ní raibh sócmhainní den sórt sin i seilbh an eintitis an 31 Nollaig 2021.

(iii) Sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh

Déanann an t-eintiteas díorthaigh agus infheistíochtaí cothromais a aicmiú mar FVSD toisc nach léiríonn na sreafaí airgid chonarthacha ach an phríomhshuim agus na húis ar an bpríomhshuim.

Ina theannta sin, déanann an t-eintiteas na hurrúis fiachais atá á sealbhú aige a aicmiú mar FVSD toisc go ndéantar bainistíocht agus meastóireacht ar phunanna na n-urrús fiachais ar bhonn luacha chóir na punainne.

Aicmítear sócmhainní sa chatagóir seo mar shócmhainní reatha, má tá coinne leis go ndéanfar iad a réadú laistigh de 12 mhí ón dáta tuairiscithe.

Aitheantas tosaigh agus tomhas

Ceannacháin sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh, aithnítear iad ar a dáta trádála – an dáta ar a ngeallann an t-eintiteas go gceannóidh sé an tsócmhainn. Aithnítear coibhéisí airgid thirim agus iasachtaí nuair a thaisctear an t-airgead in institiúid airgeadais nó nuair a réamhíoctar le hiasachtóirí é.

Tomhaistear sócmhainní airgeadais ar dtús báire ar luach cóir. Gach sócmhainn airgeadais nach dtugtar ar aghaidh ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh, cuirtear na costais idirbhirt leis an luach cóir tráth na haitheanta tosaigh. Sócmhainní airgeadais a thugtar ar aghaidh ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh caitear na costais idirbhirt sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais.

Is éard a bhíonn i luach cóir sócmhainne airgeadais tráth na haitheanta tosaigh an praghas idirbhirt mura mbíonn an t-idirbheart ar neamhthuilleamaí i.e. níl sé ag aon chomaoin ainmniúil nó tá sé ag comaoin ainmniúil chun críocha beartais phoiblí. Sa chás sin, an difríocht idir luach cóir na hionstraime airgeadais agus an praghas idirbhirt is éard atá ann an chomhpháirt neamh-mhalairte a aithnítear mar speansas sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais. Sa chás sin, eascraíonn luach cóir sócmhainne airgeadais ó idirbhearta margaidh reatha le haghaidh ionstraim atá coibhéiseach go díreach. Mura bhfuil aon mhargadh gníomhach ann le haghaidh na hionstraime, díorthaítear an luach cóir ó theicníc luachála a úsáideann sonraí atá ar fáil ó mhargaí inbhraite.

Tomhas dá éis sin

Tomhaistear sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta dá éis sin ar chostas amúchta ag úsáid mhodh an úis ghlain.

Tomhaistear sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh dá éis sin ar luach cóir. Gnóthachain agus caillteanais ó athruithe ar an luach cóir (lena n-áirítear cinn a eascraíonn ó aistriúchán malairte eachtraigh agus aon ús a thuilltear), déantar iad a áireamh sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais sa tréimhse ina dtarlaíonn siad.

Luach cóir ar thomhas dá éis sin

Tá luachanna córa infheistíochtaí luaite i margaí gníomhacha bunaithe ar phraghsanna tairisceana reatha. Mura bhfuil an margadh le haghaidh sócmhainn airgeadais gníomhach (agus le haghaidh urrúis neamhliostaithe agus díorthaigh thar an gcuntar), bunaíonn an tAontas luach cóir trí theicnící luachála a úsáid. Áirítear leo sin idirbhearta ar neamhthuilleamaí le déanaí a úsáid, tagairt d’ionstraimí eile atá mar an gcéanna go substaintiúil, anailís shreabhadh airgid lascainithe, samhlacha praghsála roghanna agus teicnící luachála eile a úsáideann rannpháirtithe an mhargaidh go coiteann.

Infheistíochtaí i gcistí caipitil fiontair nach ngabhann praghas margaidh luaite leo i margadh gníomhach, déantar iad a luacháil ar an luach glansócmhainne is inchurtha, a mheastar mar choibhéis dá luach cóir.

Lagú sócmhainní airgeadais

Aithníonn agus tomhaiseann an tAontas caillteanas lagaithe le haghaidh caillteanais chreidmheasa ionchasacha ar shócmhainní airgeadais a thomhaistear ar chostas amúchta agus ar luach cóir trí ghlansócmhainní/cothromas.

Is éard é an caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) luach reatha na difríochta idir na sreafaí airgid chonarthacha agus na sreafaí airgid a bhfuil coinne ag an Aontas a fháil. Ionchorpraítear in ECL faisnéis réasúnach agus ar féidir tacú léi atá ar fáil gan chostas míchuí nó iarracht mhíchuí ar an dáta maidir le tuairisciú.

I gcás sócmhainní ar chostas amúchta, laghdaítear luach na sócmhainne de réir na leabhar trí mhéid an chaillteanais lagaithe a aithnítear sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais. Má tharlaíonn sé, i dtréimhse dá éis, go laghdaítear méid an chaillteanais lagaithe, déantar an caillteanas lagaithe a aithníodh roimhe sin a chealú tríd an ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais.

(a) Earraí infhaighte

Tomhaiseann an t-eintiteas an caillteanas lagaithe ar mhéid shaolré ECL, agus réitigh phraiticiúla á n-úsáid (e.g. maitrís forála).

(b) Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim

Tá airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim i seilbh an eintitis i gcuntais reatha i mbainc agus i dtaiscí téarma suas le 3 mhí. Sealbhaítear an t-airgead tirim i mbainc ag a bhfuil rátálacha creidmheasa an-ard, rud ag a bhfuil dóchúlachtaí mainneachtana an-íseal dá bhrí sin. Ag glacadh leis an achar gearr agus na dóchúlachtaí ísle maidir le mainneachtain, tá na caillteanais chreidmheasa ionchasacha ó airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim diomaibhseach. Ní aithnítear aon lamháltas lagaithe le haghaidh coibhéisí airgid thirim dá bharr sin.

Tomhaistear ECL le samhail trí chéim a chuireann teagmhais mhainneachtana ualaithe dóchúlachta san áireamh le linn shaolré na sócmhainne airgeadais agus éabhlóid an riosca creidmheasa ó thúsphointe na sócmhainne airgeadais. I gcás iasachtaí, is ionann an túsphointe agus dáta an ghealltanais iasachta neamh-inchúlghairthe

Mura dtagann aon mhéadú suntasach ar an riosca creidmheasa ón túsphointe (“céim 1”), is ionann an caillteanas lagaithe agus ECL ó theagmhais mhainneachtana fhéideartha as seo go ceann 12 mhí ón dáta tuairiscithe (“ECL 12 mhí”). Má thagann méadú suntasach ar an riosca creidmheasa ón túsphointe (“céim 2”) nó má tá fianaise oibiachtúil ann de lagú creidmheasa (“céim 3”), is ionann an caillteanas lagaithe agus ECL ó theagmhais mhainneachtana fhéideartha thar shaolré iomlán na sócmhainne airgeadais (“ECL saolré”)

Dí-aithint

Déantar ionstraimí airgeadais a dhí-aithint nuair a théann na cearta chun sreafaí airgid a fháil ó na hinfheistíochtaí in éag nó nuair a aistríonn an t-eintiteas gach riosca agus gach luaíocht úinéireachta go substaintiúil chuig páirtí eile. Aithnítear díol sócmhainní airgeadais trí bharrachas nó easnamh ar a ndáta trádála.

1.3.2. Méideanna réamh-mhaoiniúcháin

Is íocaíocht é réamh-mhaoiniú atá beartaithe chun réamhíocaíocht airgid a sholáthar don tairbhí, i.e. cúlchnap. Féadfar é a dheighilt i roinnt íocaíochtaí thar thréimhse a shainítear sa chonradh, sa chinneadh, sa chomhaontú nó sa ghníomh bunúsach dlí. Úsáidtear an cúlchnap nó an réamhíocaíocht don chríoch dár soláthraíodh é le linn na tréimhse a shainítear sa chomhaontú nó aisíoctar é. Mura dtabhaíonn an tairbhí caiteachas incháilithe, beidh sé de dhualgas air an réamhíocaíocht réamh-mhaoiniúcháin a sheoladh ar ais chuig an eintiteas. Dá réir sin, toisc go gcoinníonn an t-eintiteas smacht ar an réamh-mhaoiniú agus toisc go bhfuil sé i dteideal aisíocaíocht a fháil don chuid neamh-incháilithe, aithnítear an méid mar shócmhainn.

Aithnítear réamh-mhaoiniú ar dtús ar an gclár comhardaithe nuair a aistrítear airgead tirim chuig an bhfaighteoir. Tomhaistear é ag méid na comaoine a thugtar. I dtréimhsí dá éis tomhaistear réamh-mhaoiniú ag an méid a aithnítear ar dtús ar an gclár comhardaithe lúide speansais incháilithe (lena n-áirítear méideanna measta i gcás inar gá) a thabhaítear le linn na tréimhse.

1.3.3. Earraí infhaighte agus méideanna in-aisghabhála

Le rialacha cuntasaíochta an Aontais ceanglaítear go ndéanfaí idirbhearta malairte agus idirbhearta neamh-mhalairte a chur i láthair ar leithligh. Chun idirdhealú a dhéanamh idir an dá chatagóir, coimeádtar an téarma “infhaighte” le haghaidh idirbhearta malairte, ach le haghaidh idirbhearta neamh-mhalairte, i.e. nuair a fhaigheann an tAontas luach ó eintiteas eile gan tuairim is luach cothrom a thabhairt go díreach sa mhalairt, úsáidtear an téarma “méideanna in-aisghabhála” (e.g. méideanna in-aisghabhála ó Bhallstáit a bhaineann le hacmhainní dílse).

Comhlíonann earraí infhaighte ó idirbhearta malairte an sainmhíniú ar ionstraimí airgeadais. Rinne an t-eintiteas iad a aicmiú mar shócmhainní airgeadais ar chostas amúchta agus thomhais iad dá réir sin.

Tugtar méideanna in-aisghabhála ó idirbhearta neamh-mhalairte ar aghaidh ar luach cóir amhail dáta na héadála lúide an díscríobh i gcomhair lagú. Bunaítear díluacháil i gcomhair lagú nuair atá fianaise oibiachtúil ann nach mbeidh an t-eintiteas in ann na méideanna uile atá dlite de réir téarmaí bunaidh na méideanna in-aisghabhála a bhailiú. Is ionann méid na díluachála agus an difríocht idir luach na sócmhainne de réir na leabhar agus an méid in-aisghabhála. Aithnítear méid na díluachála sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais.

1.3.4. Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim

Is sócmhainní airgeadais ar chostas amúchta iad airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim agus áirítear leo airgead ar láimh, taiscí arna sealbhú ar glao nó ar ghearrfhógra le bainc, agus infheistíochtaí fíorleachtacha gearrthéarmacha eile ag a bhfuil aibíochtaí bunaidh de 3 mhí nó níos lú.

1.3.5. Suimeanna iníoctha

I measc na gcuntas iníoctha tá méideanna a bhaineann le hidirbhearta malairte amhail ceannach earraí agus seirbhísí, agus le hidirbhearta neamh-mhalairte e.g. le héilimh ar chostais ó thairbhithe, deontais nó maoiniú eile de chuid an Aontais, nó réamh-mhaoiniú arna fháil (féach nóta 1.4.1).

I gcás ina soláthraítear deontais nó cistiú eile do na tairbhithe, taifeadtar na héilimh ar chostas mar shuimeanna iníoctha don mhéid arna iarraidh, tráth a fhaightear an t-éileamh ar chostas. Ar fhíorú agus ar ghlacadh leis na costais incháilithe, déantar na suimeanna iníoctha a luacháil ag an méid glactha agus incháilithe.

Aithnítear suimeanna iníoctha a eascraíonn as ceannach earraí agus seirbhísí tráth a fhaightear an sonrasc don mhéid bunaidh. Cuirtear na speansais chomhfhreagracha isteach sna cuntais nuair a sheachadtar na soláthairtí nó na seirbhísí agus glacann an t-eintiteas leo.

1.3.6. Dliteanais airgeadais

Aicmítear dliteanais airgeadais mar dhliteanais airgeadais a thugtar ar aghaidh ar chostas amúchta, mar dhliteanais airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh, nó mar dhliteanais conartha ráthaíochta airgeadais.

Aithnítear dliteanais airgeadais ar chostas amúchta ar dtús ar luach cóir lena n-áirítear costais idirbhirt a tabhaíodh agus a tugadh ar aghaidh dá éis ar chostas amúchta ag úsáid mhodh an úis ghlain. Dí-aithnítear iad ón ráiteas maidir leis an staid airgeadais má dhéantar an oibleagáid a urscaoileadh, a tharscaoileadh, a chealú nó má théann sé in éag agus sna cásanna sin amháin.

Áirítear le dliteanais airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh díorthaigh i gcás ina bhfuil an luach cóir diúltach. I gcás ina n-éilítear leis an gconradh ráthaíochta go ndéanfadh an t-eintiteas íocaíochtaí mar fhreagairt ar athruithe ar phraghsanna ionstraimí airgeadais nó ar rátaí malairte eachtraí, is ionann an conradh agus díorthach. Leanann siad an láimhseáil chuntasaíochta chéanna le sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh.

Aithníonn an t-eintiteas dliteanas conartha ráthaíochta airgeadais nuair a dhéanann sé conradh lena gceanglaítear air íocaíochtaí sonraithe a dhéanamh chun an sealbhóir ráthaíochta a aisíoc i ndáil le caillteanas a thabhaíonn sé toisc go dteipeann ar fhéichiúnaí íocaíocht a dhéanamh agus í dlite i gcomhréir le téarmaí bunaidh nó téarmaí modhnaithe ionstraime fiachais. Aithnítear dliteanais chonartha ráthaíochta airgeadais ar luach cóir ar dtús báire.

Bíonn an tomhas dá éis sin ag brath ar éabhlóid na neamhchosanta ar riosca creidmheasa ón ráthaíocht airgeadais. Mura mbíonn aon mhéadú suntasach ar an riosca creidmheasa (“céim 1”), tomhaistear dliteanais ráthaíochta airgeadais ag an gceann is airde de na caillteanais chreidmheasa ionchasacha 12 mhí agus an méid arna haithint ar dtús, lúide, nuair is iomchuí, amúchadh carntha. Má bhíonn méadú suntasach ar an riosca creidmheasa (“céim 2”), tomhaistear dliteanais ráthaíochta airgeadais ag an gceann is airde de na caillteanais chreidmheasa ionchasacha saolré agus an méid arna haithint ar dtús lúide, nuair is iomchuí, amúchadh carntha.

Aicmítear dliteanais airgeadais mar dhliteanais nach dliteanais reatha iad, ach amháin aibíochtaí níos giorra ná 12 mhí tar éis dáta an chláir chomhardaithe. Ní aicmítear conarthaí ráthaíochta airgeadais mar dhliteanais reatha ach amháin má tá ceart neamhchoinníollach ag an eintiteas socraíocht an dliteanais a chur siar ar feadh 12 mhí ar a laghad tar éis an dáta tuairiscithe.

1.3.7. Ioncam agus muirir fhabhraithe agus iarchurtha

Aithnítear idirbhearta agus teagmhais sna ráitis airgeadais sa tréimhse lena mbaineann siad. Ag deireadh bliana, mura mbíonn sonrasc eisithe go fóill ach gur soláthraíodh an tseirbhís, nó gur sheachaid an t-eintiteas na soláthairtí nó gurb ann do chomhaontú conarthach (e.g. faoi threoir conartha), aithneofar ioncam fabhraithe sna ráitis airgeadais. Ina theannta sin, ag deireadh bliana, má eisítear sonrasc ach nár soláthraíodh na seirbhísí go fóill nó nár seachadadh na hearraí a soláthraíodh go fóill, cuirfear siar an t-ioncam agus aithneofar é sa tréimhse chuntasaíochta dá éis.

Tugtar cuntas freisin ar speansais sa tréimhse lena mbaineann siad. Ag deireadh na tréimhse cuntasaíochta, aithnítear speansais fhabhraithe bunaithe ar mhéid measta d’oibleagáid aistrithe na tréimhse. Ríomhtar speansais fhabhraithe i gcomhréir le treoirlínte sonraithe oibríochtúla agus praiticiúla arna n-eisiúint ag an Oifigeach Cuntasaíochta. Is é is aidhm dóibh a áirithiú go dtugann na ráitis airgeadais léiriú dílis ar fheiniméin eacnamaíocha agus ar fheiniméin eile a airbheartaíonn siad a léiriú. De réir analaí, má dhéantar íocaíocht roimh ré as seirbhísí nó earraí nach bhfuarthas go fóill, déanfar an speansas a iarchur agus aithneofar í sa tréimhse chuntasaíochta dá éis.

1.4. RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

1.4.1. Ioncam

Cuimsítear le hioncam insreafaí comhlána de thairbhí eacnamaíocha nó de phoitéinseal seirbhíse arna fháil agus atá infhaighte ag an eintiteas, a léiríonn méadú ar ghlansócmhainní, seachas méaduithe a bhaineann le ranníocaíochtaí ó úinéirí.

Ag brath ar chineál na n-idirbheart is bun leis sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais, déantar ioncam a idirdhealú idir:

Ioncam ó idirbhearta neamh-mhalairte

Ioncam ó idirbhearta neamh-mhalairte ar cánacha agus aistrithe iad, toisc go soláthraíonn an t-aistriú acmhainní don eintiteas is faighteoir, gan an t-eintiteas is faighteoir ag soláthar luach cothrom neasach go díreach sa mhalairt. Is ionann aistrithe agus insreafaí tairbhí eacnamaíocha todhchaíocha nó poitéinseal seirbhíse ó idirbhearta neamh-mhalairte, seachas cánacha. I gcás na n-eintiteas AE, cuimsítear leis na haistrithe den chuid is mó cistí arna bhfáil ón gCoimisiún (e.g. fóirdheontas cothromúcháin do na gníomhaireachtaí traidisiúnta, fóirdheontas oibríochtúil le haghaidh na gcomhaontuithe tarmligin).

Aithneoidh an t-eintiteas sócmhainn i leith aistrithe nuair a rialaíonn an t-eintiteas na hacmhainní de thoradh teagmhais roimhe sin (an t-aistriú) agus beidh coinne aige tairbhithe eacnamaíocha todhchaíocha nó poitéinseal seirbhíse a fháil ó na hacmhainní sin, agus nuair is féidir an luach cóir a thomhas go hiontaofa. Insreabhadh acmhainní ó idirbheart neamh-mhalairte, aithnítear iad freisin mar ioncam, ach amháin a mhéid atá oibleagáid reatha ar an eintiteas i leith an aistrithe sin (coinníoll), rud nach mór a chomhlíonadh sular féidir an t-ioncam a aithint. Déantar an t-ioncam a chur siar go dtí go gcomhlíontar an coinníoll agus aithnítear é mar dhliteanas.

Ioncam ó idirbhearta malairte

Aithnítear ioncam ó dhíol earraí agus seirbhísí nuair a aistrítear an riosca suntasach agus luaíochtaí úinéireachta na n-earraí chuig an gceannaitheoir. Aithnítear ioncam atá bainteach le hidirbheart lena ndéantar seirbhísí a sholáthar faoi threoir chéim thabhairt i gcrích an idirbhirt ar an dáta maidir le tuairisciú.

(a) Ioncam ó ús agus caiteachas ar ús

Aithnítear ioncam ó ús agus caiteachas ar ús ó shócmhainní airgeadais agus ó dhliteanais airgeadais ar chostas amúchta sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais trí úsáid a bhaint as modh an úis ghlain. Seo modh chun costas amúchta sócmhainne airgeadais nó dliteanais airgeadais a ríomh agus chun an t-ioncam ó ús nó an caiteachas ar ús a leithdháileadh thar an tréimhse ábhartha.

(b) Ioncam ó dhíbhinní

Aithnítear ioncam ó dhíbhinní agus ó dháiltí comhchosúla nuair a bhunaítear an ceart maidir le híocaíocht a fháil.

Tagraíonn sé sin do ghnóthachain chóirluacha (ioncam) agus caillteanais chóirluacha (caiteachas) ó na sócmhainní airgeadais sin, lena n-áirítear iad sin a eascraíonn ó aistriúchán malairte eachtraí. I gcás sócmhainní airgeadais úsmhara, áirítear ús leis sin freisin.

(d) Ioncam ó chonarthaí ráthaíochta airgeadais

Aithnítear an t-ioncam ó chonarthaí ráthaíochta airgeadais (préimh ráthaíochta) thar an tréimhse go mbíonn an t-eintiteas réidh chun sealbhóir an chonartha ráthaíochta airgeadais a chúiteamh as an gcaillteanas creidmheasa a d’fhéadfadh sé a fhabhrú.

1.4.2. Speansais

Is laghduithe ar thairbhí eacnamaíocha nó poitéinseal seirbhíse le linn na tréimhse tuairiscithe iad speansais i bhfoirm eis-sreafaí nó ídiú sócmhainní nó fabhrú dliteanas a mbíonn laghduithe ar ghlansócmhainní mar thoradh orthu. Áirítear leo na speansais ó idirbhearta malairte agus speansais ó -idirbhearta neamh-mhalairte eile.

Aithnítear speansais ó idirbhearta malairte a eascraíonn ó cheannach earraí agus seirbhísí nuair a sheachadtar na soláthairtí agus nuair a ghlacann an t-eintiteas leo. Déantar iad a luacháil ag méid an tsonraisc bhunaidh. Ina theannta sin, ar dháta an chláir chomhardaithe, speansais a bhaineann leis an tseirbhís arna seachadadh le linn na tréimhse nach bhfuarthas nó nár glacadh le sonrasc maidir leis go fóill, aithnítear iad sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais.

Baineann speansais ó -idirbhearta neamh-mhalairte le haistrithe chuig tairbhithe agus is féidir le trí chineál speansas a bheith i gceist leo: teidlíochtaí, aistrithe faoi chomhaontú agus deontais, ranníocaíochtaí agus tabhartais lánroghnacha. Aithnítear aistrithe mar speansais sa tréimhse ar tharla na teagmhais ba chúis leis an aistriú lena linn, fad is a cheadaítear cineál an aistrithe le rialachán nó fad is atá comhaontú sínithe lena n-údaraítear an t-aistriú; chomhlíon an tairbhí aon chritéar incháilitheachta; agus is féidir meastachán réasúnta den tsuim a dhéanamh.

Nuair a fhaightear iarraidh ar éileamh íocaíochta nó costais agus nuair a chomhlíontar na critéir maidir le haitheantas, aithnítear é mar chostas maidir leis an méid incháilithe. Ag deireadh bliana, tugtar meastachán maidir le speansais incháilithe arna dtabhú agus atá dlite do na tairbhithe ach nach bhfuil tuairiscithe go fóill agus taifeadtar iad mar speansas fabhraithe.

1.5. SÓCMHAINNÍ AGUS DLITEANAIS THEAGMHASACHA

1.5.1. Sócmhainní teagmhasacha

Is sócmhainn fhéideartha í sócmhainn theagmhasach a eascraíonn ó theagmhais roimhe seo agus nach ndeimhneofar gurb ann di ach amháin trí theagmhas todhchaíoch éiginnte amháin nó níos mó nach bhfuil laistigh de smacht an eintitis ina iomláine. Nochtar sócmhainn theagmhasach nuair atá insreabhadh tairbhithe eacnamaíoch nó poitéinseal seirbhíse dóchúil.

1.5.2. Dliteanais theagmhasacha

Is éard is dliteanas teagmhasach oibleagáid fhéideartha nach ndeimhneofar gurb ann dó ach amháin nuair a tharlaíonn nó nach dtarlaíonn teagmhas todhchaíoch éiginnte amháin nó níos mó nach bhfuil laistigh de smacht an eintitis go hiomlán; nó oibleagáid láithreach i gcás nach bhfuil sé dóchúil go gceanglófar eis-sreabhadh acmhainní ina gcuimsítear tairbhí eacnamaíocha nó poitéinseal seirbhíse chun an oibleagáid a shocrú.

Éiríonn dliteanas teagmhasach go hannamh freisin i gcás inarb ann d’oibleagáid láithreach ach nach féidir í a thomhas le hiontaofacht leordhóthanach.

Ní aithnítear dliteanais theagmhasacha sna cuntais. Nochtar iad mura bhfuil ann ach caol sheans go dtarlóidh eis-sreabhadh acmhainní ina gcuimsítear tairbhí eacnamaíocha nó poitéinseal seirbhíse.

1.6. CAIPITEAL CISTE

Soláthraíonn ballstáit CEF ranníocaíochtaí don Chiste chun cláir CEF a chur chun feidhme mar atá leagtha síos i gComhaontú Inmheánach gach CEF. De réir an bhunúis dlí is infheidhme glaoitear an caipiteal, i.e. na hiarrataí ar chistiú le haghaidh bliain N faoi leith, agus cinntear iad le Cinneadh ón gComhairle i mbliain N-1, agus na cistí atá le fáil á sannadh go soiléir do gach tréimhse sonraithe sa todhchaí.

Comhlíonann na ranníocaíochtaí na critéir ranníocaíochta ó úinéirí (EAR 1) agus caitear leo dá bhrí sin mar chaipiteal ciste i ráitis airgeadais CEF. Léiríonn an caipiteal ciste an méid iomlán ranníocaíochtaí atá le fáil ó bhallstáit CEF. Toisc go n-asbhaintear go hoscailte an caipiteal ciste nach nglaoitear ón gcaipiteal ciste iomlán (féach an Ráiteas maidir le hAthruithe ar Ghlansócmhainní), ní aithnítear ach an caipiteal ciste glaoite sa Chlár Comhardaithe.

Toisc go sanntar na ranníocaíochtaí comhaontaithe do thréimhsí tuairiscithe sonraithe, agus nach dtagann éileamh dlíthiúil CEF in aghaidh bhallstáit CEF chun cinn ach amháin sna tréimhsí sin, aithnítear aon mhéid a fhaightear roimh ré mar ranníocaíochtaí caipitil iarchurtha faoi mhéideanna iníoctha seachas mar chaipiteal glaoite.

1.7. CÓMHAOINIÚ

Comhlíonann na ranníocaíochtaí cómhaoiniúcháin a fhaightear na critéir maidir le hioncaim ó idirbhearta neamh-mhalairte faoi choinníollacha agus cuirtear i láthair mar shuimeanna iníoctha iad do na Ballstáit, do Stáit nach Ballstáit iad agus do dhreamanna eile. Ceanglaítear ar CEF na ranníocaíochtaí a úsáid chun seirbhísí a sholáthar do thríú páirtithe nó ceanglaítear ar shlí eile na sócmhainní a thabhairt ar ais (na ranníocaíochtaí a fhaightear). Léiríonn na suimeanna iníoctha atá gan íoc a bhaineann leis na comhaontuithe cómhaoiniúcháin na ranníocaíochtaí cómhaoiniúcháin a fhaightear lúide na speansais a bhaineann leis an tionscadal. Is nialas an éifeacht ar ghlansócmhainní.

Aithnítear speansais a bhaineann le tionscadail chómhaoiniúcháin de réir mar a thabhaítear iad. Aithnítear an méid comhfhreagrach ranníocaíochtaí mar ioncam oibriúcháin agus tá an éifeacht ar thoradh eacnamaíoch na bliana cothrom le nialas.

2. NÓTAÍ A GHABHANN LEIS AN gCLÁR COMHARDAITHE

SÓCMHAINNÍ

2.1. SÓCMHAINNÍ AIRGEADAIS

Is ionann sócmhainn airgeadais agus aon sócmhainn ar ionann í agus:

(a)	Airgead tirim;

(b)	Ionstraim chothromais le heintiteas eile;

(c)	Ceart conarthach: airgead nó sócmhainn airgeadais eile a fháil ó eintiteas eile; nó chun sócmhainní airgeadais nó dliteanais airgeadais a mhalartú le heintiteas eile de réir coinníollacha a d’fhéadfadh a bheith fabhrach don eintiteas; nó

(d)	Conradh a shocrófar, nó a d’fhéadfaí a shocrú, in ionstraimí cothromais dílse an eintitis.

Aicmítear sócmhainní airgeadais sna catagóirí a leanas: “sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh”, “iasachtaí agus earraí infhaighte”, “infheistíochtaí coinnithe go dtí aibíocht” agus “sócmhainní airgeadais ar fáil le díol”. Cinntear aicmiú na n-ionstraimí airgeadais tráth na haitheanta tosaigh agus déantar meastóireacht an athuair orthu ar gach dáta den chlár comhardaithe.

Cuimsítear le sócmhainní airgeadais CEF sócmhainní airgeadais ag FVSD agus iasachtaí agus is mar a leanas atá siad:

EUR milliún
	31.12.2021	31.12.2020
Sócmhainní airgeadais ar luach cóir trí bharrachas nó easnamh (FVSD)	38	—
Sócmhainní airgeadais ar fáil le díol	—	32
Iasachtaí	1	1
Foriomlán	39	33

Baineann an EUR 38 milliún de shócmhainní airgeadais ar FVSD le hinfheistíochtaí cothromais in dhá phríomhréimse: Fuinneamh inbhuanaithe inathnuaite trí Climate Investor One, ElectriFI agus GEEREF, agus maoiniú ionchuimsitheach do FBManna tuaithe agus d’fheirmeoirí beaga á chur chun cinn tríd an gCISTE ABC.

Baineann EUR 1 mhilliún go hiomlán le hiasacht a tugadh do ElectriFI ar saoráid infheistíochta í a mhaoiníonn tionscadail bheaga luathchéime ina ndírítear ar rochtain agus ar ghiniúint leictreachais ó fhoinsí fuinnimh inbhuanaithe i margaí atá ag teacht chun cinn. Tá raon feidhme domhanda aige, ag díriú go háirithe ar an Afraic Fho-Shahárach.

2.2. RÉAMH-MHAOINIÚ

Tá foráil i gcuid mhaith conarthaí le haghaidh réamhíocaíochtaí sula gcuirtear tús le hoibreacha, sula seachadtar soláthairtí nó sula soláthraítear seirbhísí. Foráiltear uaireanta i sceidil íocaíochta na gconarthaí go ndéanfar íocaíochtaí bunaithe ar thuarascálacha dul chun cinn. Íoctar réamh-mhaoiniú de ghnáth in airgeadra na tíre nó na críche ina dtugtar an tionscadal chun críche.

Rialaíonn uainiú úsáid an réamh-mhaoiniúcháin cé acu an nochtar é mar réamh-mhaoiniú reatha nó neamhreatha. Sainítear an úsáid le comhaontú bunúsach an tionscadail. Aon úsáid a bhíonn dlite laistigh de 12 mhí tar éis an dáta tuairiscithe, nochtar í mar réamh-mhaoiniú reatha. Toisc gur tionscadail fhadtéarmacha a bhíonn i gceist le go leor de thionscadail CEF, is gá go mbeadh na réamhíocaíochtaí bainteacha ar fáil ar feadh níos mó ná 1 bhliain amháin. Taispeántar roinnt méideanna réamh-mhaoiniúcháin dá bhrí sin mar shócmhainní neamh-reatha.

EUR milliún
	Nóta	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Réamh-mhaoiniú neamhreatha	2.2.1	—	—	219	452	671	870
Réamh-mhaoiniú reatha	2.2.2	—	14	353	1 085	1 453	1 355
Foriomlán		—	14	572	1 537	2 123	2 225

Ba é 2021 an chéad bhliain tar éis an chlásail éagtha den 11ú CEF. Chiallaigh sé sin nach bhféadfaí aon ghealltanas domhanda eile a dhéanamh ón 1 Eanáir 2021. Ina theannta sin, bhí sé níos deacra ag roinnt toscaireachtaí go háirithe i Madagascar, Sead agus sa Ghaimbia gealltanais a chur chun feidhme mar gheall ar ghéarchéim fhada COVID. Idir é sin agus géarchéimeanna polaitiúla i limistéir eile amhail an Aetóip, an Ghuine, Conacraí agus Mailí, tháinig laghdú ar an méid gealltanas aonair a síníodh agus dá bhrí sin tháinig laghdú ar réamh-mhaoiniú sa 11ú CEF ó EUR 1 583 mhilliún in 2020 go dtí EUR 1 537 milliún in 2021.

An laghdú ar réamh-mhaoiniú sa 10ú CEF ó EUR 633 mhilliún in 2020 go dtí EUR 572 mhilliún in 2021, is mar gheall ar ghnáth-shaolré CEF a tharla sé sin. De thoradh chéimniú amach an 10ú CEF tugadh go leor conarthaí chun críche agus cuireadh clabhsúr leo. Dá dheasca sin, tháinig laghdú ar leibhéal na n-íocaíochtaí réamh-mhaoiniúcháin a rinneadh le tairbhithe agus tháinig méadú ar an réamh-mhaoiniú a imréitíodh.

Áiríodh faoi réamh-mhaoiniú reatha in 2020, méid EUR 3 mhilliún atá aicmithe anois mar earraí infhaighte malairte a bhaineann le hionstraimí airgeadais.

2.2.1. Réamh-mhaoiniú neamhreatha de réir modh bainistíochta

EUR milliún

31.12.2021

31.12.2020

Bainistíocht dhíreach

Arna chur chun feidhme ag:

An Coimisiún

139

Gníomhaireachtaí feidhmiúcháin an Aontais

Toscaireachtaí AE

171

Bainistíocht indíreach

Arna chur chun feidhme ag:

BEI agus CEI

230

266

Eagraíochtaí idirnáisiúnta

278

343

Comhlachtaí dlí príobháideacha ag a bhfuil misean seirbhíse poiblí

Comhlachtaí dlí phoiblí

Tríú tíortha

Comhlachtaí an Aontais agus Comhpháirtíocht Phríobháideach Phoiblí

575

698

Foriomlán

671

870

2.2.2. Réamh-mhaoiniú reatha

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Réamh-mhaoiniú (comhlán)	—	24	970	4 717	5 711	5 097
Imréitithe trí scoitheadh	—	(10)	(617)	(3 632 )	(4 258 )	(3 742 )
Foriomlán	—	14	353	1 085	1 453	1 355

2.2.3. Réamh-mhaoiniú reatha de réir modh bainistíochta

EUR milliún

31.12.2021

31.12.2020

Bainistíocht dhíreach

Arna chur chun feidhme ag:

An Coimisiún

(40)

Gníomhaireachtaí feidhmiúcháin an Aontais

Toscaireachtaí Aontais

159

206

231

180

Bainistíocht indíreach

Arna chur chun feidhme ag:

BEI agus CEI

160

224

Eagraíochtaí idirnáisiúnta

642

572

Comhlachtaí dlí príobháideacha ag a bhfuil misean seirbhíse poiblí

109

Comhlachtaí dlí phoiblí

119

146

Tríú tíortha

190

155

Comhlachtaí an Aontais agus Comhpháirtíocht Phríobháideach Phoiblí

1 221

1 175

Foriomlán

1 453

1 355

2.2.4. Ráthaíochtaí arna bhfáil i leith réamh-mhaoiniú

Sealbhaítear ráthaíochtaí chun réamh-mhaoiniú a áirithiú agus eisítear iad nuair a íoctar an t-éileamh deiridh faoi thionscadal.

EUR milliún
	31.12.2021	31.12.2020
Ráthaíochtaí i gcomhair réamh-mhaoiniú	44	49

Íoctar tromlach an réamh-mhaoiniúcháin faoin modh bainistíochta indírí. Sa chás seo, ní hé CEF tairbhí na ráthaíochta ach an t-údarás conarthach. Cé nach hé CEF an tairbhí, slánaíonn na ráthaíochtaí sin a chuid sócmhainní. Ba ionann agus EUR 764 mhilliún na ráthaíochtaí sin in 2021.

2.3. RANNÍOCAÍOCHTAÍ LE CISTE IONTAOBHAIS

Léirítear leis an gceannteideal seo an méid a íocadh mar ranníocaíochtaí le Ciste Iontaobhais an Aontais don Afraic agus le Ciste Iontaobhais an Aontais do Bêkou. Tá na ranníocaíochtaí glan ar na costais arna dtabhú ag na cistí iontaobhais agus tá siad inchurtha i leith CEF.

Cuirtear ranníocaíochtaí an chiste iontaobhais chun feidhme le CEF faoin modh bainistíochta dírí.

EUR milliún
	Glan-ranníocaíocht an 31.12.2020	Ranníocaíochtaí arna n-íoc in 2021	Leithdháileadh ghlanspeansais an Chiste Iontaobhais 2021	Glan-ranníocaíocht an 31.12.2021
An Afraic	385	627	(631)	381
Bêkou	9	7	(15)	1
Foriomlán	394	634	(646)	382

Eascraíonn an laghdú ar ranníocaíochtaí ó EUR 800 milliún in 2020 go dtí EUR 634 mhilliún in 2021 ón laghdú ar speansais ar chistí iontaobhais i ngeall ar phaindéim COVID-19 a bhí fós ag dul ar aghaidh agus ar staideanna sábháilteachta a raibh meath ag teacht orthu i roinnt réigiún, rudaí a chuir bac ar ghníomhaíochtaí na gcistí iontaobhais in 2021.

2.4. MÉIDEANNA IN-AISGHABHÁLA NEAMH-MHALAIRTE AGUS EARRAÍ INFHAIGHTE MALAIRTE

Is idirbhearta iad idirbhearta malairte ina bhfaigheann an t-eintiteas sócmhainní nó seirbhísí, nó a chuireann dliteanais ar ceal, agus a thugann thart ar an luach cothrom go díreach (i bhfoirm earraí, seirbhísí nó úsáid sócmhainní go príomha) don pháirtí eile sa mhalairt. Is idirbhearta iad idirbhearta neamh-mhalairte ina bhfaigheann an t-eintiteas luach ó eintiteas eile gan thart ar luach cothrom a thabhairt go díreach mar mhalairt air, nó a thugann luach d’eintiteas eile gan thart ar luach cothrom a fháil go díreach sa mhalairt.

EUR milliún
	Nóta	31.12.2021	31.12.2020
Méideanna in-aisghabhála ó idirbhearta neamh-mhalairte	2.4.1	26	48
Earraí infhaighte ó idirbhearta malairte	2.4.2	9	92
Foriomlán		35	140

2.4.1. Méideanna in-aisghabhála ó idirbhearta neamh-mhalairte

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Ballstáit	—	—	—	—	—	—
Custaiméirí	—	4	47	5	56	61
Comhlachtaí poiblí	—	7	17	2	25	27
Tríú stáit	—	1	4	1	6	4
Díscríobh	—	(9)	(51)	(5)	(66)	(49)
Cuntais idir cuideachtaí le hinstitiúidí an Aontais	—	—	—	5	5	4
Foriomlán	—	2	16	8	26	48

2.4.2. Earraí infhaighte ó idirbhearta malairte

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Ioncam fabhraithe	—	—	(1)	—	—	88
Cuntais idir-CEF	181	(316)	1 279	(1 144 )	—	—
Eile	—	—	—	9	9	4
Foriomlán	181	(316)	1 278	(1 136 )	9	92

Tharla an laghdú ar ioncam fabhraithe in 2021 go príomha i ngeall ar fhoirceannadh an tionscadail faoisimh fiachais leis an mBanc Domhanda, a raibh suim EUR 62,6 mhilliún de fós le híoc ag deireadh 2020 ach ar tugadh chun rialtachta é in 2021. Ina theannta sin, áiríodh freisin le hús fabhraithe in 2020 EUR 18 milliún a bhaineann le tionscadal Bhonneagar na hAfraice agus an Aontais Eorpaigh. Tar éis tuilleadh anailíse, fuarthas amach nach raibh an t-ús dlite do CEF agus dá bhrí sin níor bailíodh an t-ús sin in 2021 (féach nóta 3.2).

Ar chúiseanna éifeachtúlachta, leithdháiltear an státchiste aonair a chumhdaíonn na CEFanna go léir don 11ú CEF; as sin cruthaítear oibríochtaí idir na CEFanna éagsúla, rud a chothromaítear amach sna cuntais idir-CEF idir na cláir chomhardaithe CEF éagsúla.

Ní chuirtear cuntais idir-CEF i láthair ach amháin sna CEFanna aonair. Is é nialas iomlán na gcuntas idir-CEF.

Cuimsítear leis an gceannteideal “eile” dhá ionstraim airgeadais arna bhfáil; ionstraim arna fáil de EUR 4 mhilliún ón gCiste Éifeachtúlachta Fuinnimh agus Fuinnimh Inathnuaite ar fud an Domhain (GEEREF) agus ionstraim eile de EUR 4 mhilliún arna fáil ó Climate Investor One.

2.5. AIRGEAD TIRIM AGUS COIBHÉISÍ AIRGID THIRIM (6)

Is ionstraimí airgeadais iad airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim agus áirítear leo airgead ar láimh, taiscí arna sealbhú ar glao nó ar ghearrfhógra le bainc (amhail cuntais reatha agus cuntais choigiltis), agus infheistíochtaí fíorleachtacha gearrthéarmacha eile ag a bhfuil aibíochtaí bunaidh de 3 mhí nó níos lú.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Cuntais speisialta
Bainc cheannais	—	—	—	795	795	693
	—	—	—	795	795	693
Cuntais reatha
Bainc thráchtála	—	—	—	165	165	8
Airgead tirim de chuid na n-ionstraimí airgeadais	—	—	—	34	34	27
	—	—	—	199	199	35
Foriomlán	—	—	—	994	994	728

Is féidir an méadú ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid thirim de EUR 266 mhilliún a mhíniú mar gheall go príomha ar an laghdú ar íocaíochtaí i ngeall ar na dúshláin bhreise a cruthaíodh le paindéim fhada COVID-19 agus géarchéimeanna polaitiúla éagsúla. Tá sé sin i gcomhréir leis an laghdú ar speansais (féach nóta 3.3) agus an laghdú ar réamh-mhaoiniú (féach nóta 2.2). Ba ionann glan-íocaíochtaí CEF agus EUR 3 323 mhilliún in 2021 i gcomparáid le híocaíochtaí nach raibh chomh hard riamh de EUR 4 605 mhilliún in 2020.

Mar a tharla blianta roimhe sin agus chun teorainn a chur leis an riosca contrapháirtí coinnítear níos mó airgid i gcuntais leis na bainc cheannais ná mar a choinnítear leis na bainc thráchtála (féach nóta 5.1).

DLITEANAIS

2.6. DLITEANAIS AIRGEADAIS

2.6.1. Forálacha Airgeadais

Léiríonn na forálacha sin na caillteanais mheasta a thabhófar i ndáil leis na ráthaíochtaí arna dtabhairt faoi ionstraimí airgeadais difriúla i gcás ina dtugtar de chumhacht d’eintitis iontaoibhe ráthaíochtaí a eisiúint ina n-ainm féin ach thar ceann CEF, nó ar riosca do CEF. Cuirtear uasteorainn le riosca airgeadais CEF atá nasctha leis na ráthaíochtaí agus soláthraítear sócmhainní airgeadais de réir a chéile chun cumhdach do ghlaonna ráthaíochta sa todhchaí.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Dliteanas ráthaíochta airgeadais	—	—	—	1	1	—

Léiríonn an méid EUR 1 mhilliún an caillteanas measta i ndáil leis an ráthaíocht arna dtabhairt faoi ionstraim airgeadais Euritz de EUR 8 milliún (féach nóta 3.2.1).

2.6.2. Suimeanna cómhaoiniúcháin iníoctha

Léiríonn suimeanna cómhaoiniúcháin iníoctha cistí arna bhfáil ag CEF i leith na gcomhaontuithe cómhaoiniúcháin. Ceanglaítear ar CEF na ranníocaíochtaí sin a úsáid chun seirbhísí comhaontaithe a sholáthar do thríú páirtithe agus na cistí gan úsáid a thabhairt ar ais do na ranníocóirí. Cinntear le huainiú úsáid na méideanna cómhaoiniúcháin cé acu atá siad nochta mar mhéid reatha nó neamhreatha.

Ag deireadh bliana déantar measúnú cás ar chás ar gach méid cómhaoiniúcháin atá iníoctha agus meastar gur méid neamhreatha na méideanna uile nach dóigh a úsáidfear sa 12 mhí dár gcionn. Taispeántar méideanna reatha faoi nóta 2.7.2.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Suimeanna cómhaoiniúcháin neamhreatha iníoctha	—	—	—	6	6	2
Suimeanna cómhaoiniúcháin reatha iníoctha	—	—	(3)	38	35	42
Foriomlán	—	—	(3)	44	41	44

2.7. SUIMEANNA INÍOCTHA

Is dliteanais iad na suimeanna iníoctha chun íoc as earraí nó seirbhísí a fuarthas nó a soláthraíodh agus – murab ionann le muirir fhabhraithe – a bhfuil sonrasc seolta ina leith cheana féin nó atá comhaontaithe go foirmiúil leis an soláthróir. Is féidir le suimeanna iníoctha a bheith bainteach le hidirbhearta malairte (amhail ceannach earraí agus seirbhísí) agus le hidirbhearta neamh-mhalairte (e.g. éilimh ar chostais ó thairbhithe deontas, réamh-mhaoiniúcháin nó maoiniú eile de chuid an Aontais.

EUR milliún
	Nóta	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Suimeanna reatha iníoctha	2.7.1	—	—	33	230	263	345
Suimeanna ilghnéitheacha iníoctha	2.7.2	—	—	(5)	243	238	270
Foriomlán		—	—	27	473	501	615

2.7.1. Suimeanna reatha iníoctha

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Soláthróirí	—	—	25	47	72	141
Ballstáit	—	—	—	3	3	—
Tríú stáit	—	—	—	158	158	189
Comhlachtaí poiblí	—	—	(11)	61	51	100
Institiúidí agus Gníomhaireachtaí	—	—	—	4	4	—
Suimeanna iníoctha reatha eile	—	—	18	(44)	(25)	(85)
Foriomlán	—	—	33	230	263	345

Cuimsítear le suimeanna iníoctha den chuid is mó ráitis costais arna bhfáil ag CEF i leith deontas arna soláthar do na tairbhithe. Taifeadtar iad tráth a fhaightear an ráiteas ar chostas agus do mhéid iomlán an ráitis ar chostas. Tar éis seiceáil incháilitheachta ní íoctar ach na méideanna incháilithe amháin leis na tairbhithe. Ag deireadh na bliana déantar anailís ar na héilimh chostais gan íoc agus aithnítear na méideanna incháilithe measta a bhaineann leis na héilimh sin ar chostais sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais. Taispeántar na méideanna neamh-incháilithe measta faoi shuimeanna reatha eile iníoctha.

Áirítear faoi shuimeanna iníoctha le Tríú Stáit méid EUR 60 milliún de thacaíocht bhuiséadach don Aetóip, atá ar fionraí ó mhí na Samhna 2020 i ngeall ar a bhfuil ag tarlú sa tír.

Tá an laghdú ar shuimeanna iníoctha go háirithe le soláthróirí agus tríú stáit i ngeall ar laghdú ar shonraisc nár bailíochtaíodh go fóill agus a íocadh roimh dheireadh na bliana.

2.7.2. Suimeanna ilghnéitheacha iníoctha

EUR milliún
	Nóta	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Suimeanna cómhaoiniúcháin iníoctha	2.6.2	—	—	(3)	38	35	42
Ranníocaíochtaí caipitil iarchurtha	2.7.2.1	—	—	—	199	199	223
Suimeanna ilghnéitheacha eile iníoctha		—	—	(2)	6	4	5
Foriomlán		—	—	(5)	243	238	270

2.7.2.1. Ranníocaíochtaí caipitil iarchurtha

Baineann méid EUR 43 mhilliún de ranníocaíochtaí caipitil iarchurtha le haisíocaíocht a rinneadh le Ballstáit ó chistí saortha nó neamhúsáidte ó thionscadail faoin Ochtú agus Naoú CEF (féach nóta 2.10.1). Chomhaontaigh na Ballstáit leis an aisíocaíocht a fhritháireamh leis na ranníocaíochtaí ón 11ú CEF le linn an chéad ghlao ar ranníocaíochtaí in 2022.

Anuas ar an aisíocaíocht, baineann méid EUR 156 mhilliún leis an 1ú tráthchuid in 2022 a d’íoc an Ríocht Aontaithe roimh ré. De réir Airteagal 152 den Chomhaontú um Tharraingt Siar, tá an Ríocht Aontaithe fós ina páirtí de CEF go dtí go dtiocfaidh deireadh leis an 11ú CEF agus gach CEF roimhe sin nár dúnadh, agus glacann sí leis na hoibleagáidí céanna leis na Ballstáit chuige sin (féach nóta 2.10.1).

2.8. MUIRIR FHABHRAITHE

Is dliteanais iad fabhruithe chun íoc as earraí nó seirbhísí a fuarthas nó a soláthraíodh ach – murab ionann le suimeanna iníoctha – nár eisíodh sonrasc ina leith nó nár comhaontaíodh go foirmiúil leis an soláthróir. Tá ríomh na bhfabhruithe bunaithe ar mhéid oscailte na ngealltanas buiséadach ag deireadh bliana. Taifeadadh an chuid de na muirir fhabhraithe mheasta a bhaineann le réamh-mhaoiniú mar laghdú ar na méideanna réamh-mhaoiniúcháin.

Aithnítear idirbhearta agus teagmhais sna ráitis airgeadais sa tréimhse lena mbaineann siad. Ag deireadh bliana, má eisítear sonrasc ach nár soláthraíodh na seirbhísí go fóill nó nár seachadadh na hearraí a soláthraíodh go fóill, cuirfear siar an t-ioncam agus aithneofar é sa tréimhse chuntasaíochta dá éis.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Muirir fhabhraithe	—	6	110	891	1 007	1 526
Fabhruithe agus iarchur	—	—	—	1	1	1
Foriomlán	—	6	110	892	1 008	1 527

Cuimsítear le muirir fhabhraithe caiteachais oibriúcháin mheasta le haghaidh conarthaí leanúnacha nó conarthaí atá tugtha chun críche nach ngabhann éilimh ar chostais bhailíochtaithe leo i gcás inar tugadh meastachán maidir leis na speansais incháilithe a thabhaigh tairbhithe ag úsáid na faisnéise is fearr a bhí ar fáil. Taifeadtar an chuid de na muirir fhabhraithe mheasta a bhaineann le réamh-mhaoiniú a íocadh mar laghdú ar na méideanna réamh-mhaoiniúcháin (féach nóta 2.2 above).

Tá an laghdú ar mhuirir fhabhraithe á thiomáint go príomha ag an laghdú ar mhuirir fhabhraithe faoin 11ú CEF (2020: EUR 1 244 mhilliún) agus faoin 10ú CEF (2019: EUR 217 milliún). Tá sé sin i gcomhréir le saolré CEF agus an líon bunúsach conarthaí oscailte: Tháinig buaic chur chun feidhme an 11ú CEF in 2020 mar fhreagairt ar an gclásal éagtha a bhí ar na bacáin an 31 Nollaig 2020. Ina theannta sin, i ngeall ar na dúshláin a cruthaíodh de bharr phaindéim COVID-19 a bhí fós ag dul ar aghaidh chomh maith le géarchéimeanna polaitiúla i roinnt limistéar, ba dheacair gníomhaíochtaí CEF a chur chun feidhme rud a raibh laghdú ar an líon conarthaí aonair a síníodh in 2021 mar thoradh air. Dá bharr sin, bhí i bhfad níos lú conarthaí oscailte arbh éigean meastachán a thabhairt maidir leis na muirir agus iad a fhabhrú ag deireadh 2021 ná mar a bhí in 2020 (féach freisin nóta 2.2).

GLANSÓCMHAINNÍ

2.9. CÚLCHISTE CÓIRLUACHA

EUR milliún
	31.12.2021	31.12.2020
Cúlchiste cóirluacha	—	5

De thoradh an athbhreithnithe ar EAR 11, aistríodh an cúlchiste cóirluacha chuig an mbarrachas/easnamh carntha (féach nóta 2.1).

2.10. CAIPITEAL CISTE

Comhlíonann na ranníocaíochtaí na critéir ranníocaíochta ó úinéirí (EAR 1) agus caitear leo dá bhrí sin mar chaipiteal ciste i ráitis airgeadais CEF. Léiríonn an caipiteal ciste an méid iomlán ranníocaíochtaí atá le fáil ó bhallstáit CEF. Toisc go n-asbhaintear an caipiteal ciste nach nglaoitear ón gcaipiteal ciste iomlán (féach an Ráiteas maidir le hAthruithe ar Ghlansócmhainní), ní aithnítear ach an caipiteal ciste glaoite sa Chlár Comhardaithe.

2.10.1. Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	Foriomlán
Caipiteal ciste	12 164	10 550	20 960	29 367	73 041
Caipiteal ciste neamhghlaoite	—	(15)	—	(14 040 )	(14 055 )
Caipiteal ciste glaoite 31.12.2020	12 164	10 535	20 960	15 327	58 986
Caipiteal ciste	12 164	10 507	20 960	29 367	72 998
Caipiteal ciste neamhghlaoite	—	(15)	—	(10 340 )	(10 355 )
Caipiteal ciste glaoite 31.12.2021	12 164	10 492	20 960	19 027	62 643

Léiríonn na cistí neamhghlaoite méideanna nár glaodh go fóill ó Bhallstáit. Léiríonn caipiteal an chiste glaoite na ranníocaíochtaí, atá glaoite le CEF agus a d’aistrigh na Ballstáit chuig cuntais an státchiste (féach thíos 2.10.2.).

Trí bhíthin Chinneadh (AE) 2021/1941 ón gComhairle (7) laghdaíodh dá réir sin ranníocaíochtaí na mBallstát a leagtar amach i gComhaontuithe Inmheánacha an Ochtú agus an Naoú CEF de mhéid EUR 43 mhilliún as cistí a saoradh faoin Ochtú agus Naoú CEF. Toisc go bhfuil na cistí a saoradh faoin Ochtú CEF aistrithe cheana féin chuig na CEFanna eile, asbhaineadh EUR 43 mhilliún ó chaipiteal an Naoú CEF. Aisíocaíochtaí a d’eascair as an laghdú sin, cúitíodh dóibh in aghaidh glao breise ar chistí faoin 11ú CEF. Úsáidfear an aisíocaíocht go deimhin in aghaidh na chéad tráthchoda de 2022 lena mínítear an EUR 43 mhilliún de chaipiteal iarchurtha (féach nóta 2.7.2.1).

Cé go bhfuil an Ríocht Aontaithe fós ina pháirtí sa CEF go dtí go ndúnfar gach ríomhchlár, i gcomhréir le hAirteagal 153 den Chomhaontú um Tharraingt Siar, ní féidir a sciar de chistí neamhcheangailteacha agus saortha ón Ochtú, Naoú agus 10ú CEF a athúsáid.

2.10.2. Caipiteal ciste glaoite agus neamhghlaoite ag na Ballstáit agus ag an Ríocht Aontaithe

EUR milliún
Ranníocaíochtaí an 11ú CEF	%	Caipiteal neamhghlaoite 31.12.2020	Caipiteal glaoite in 2021	Caipiteal neamhghlaoite 31.12.2021
An Ostair	2,40	337	(89)	248
An Bheilg	3,25	456	(120)	336
An Bhulgáir	0,22	31	(8)	23
An Chróit	0,23	32	(8)	23
An Chipir	0,11	16	(4)	12
Poblacht Na Seice	0,80	112	(30)	83
An Danmhairg	1,98	278	(73)	205
An Eastóin	0,09	12	(3)	9
An Fhionlainn	1,51	212	(56)	156
An Fhrainc	17,81	2 501	(659)	1 842
An Ghearmáin	20,58	2 889	(761)	2 128
An Ghréig	1,51	212	(56)	156
An Ungáir	0,61	86	(23)	64
Éire	0,94	132	(35)	97
An Iodáil	12,53	1 759	(464)	1 296
An Laitvia	0,12	16	(4)	12
An Liotuáin	0,18	25	(7)	19
Lucsamburg	0,26	36	(9)	26
Málta	0,04	5	(1)	4
An Ísiltír	4,78	671	(177)	494
An Pholainn	2,01	282	(74)	208
An Phortaingéil	1,20	168	(44)	124
An Rómáin	0,72	101	(27)	74
An tSlóvaic	0,38	53	(14)	39
An tSlóivéin	0,22	32	(8)	23
An Spáinn	7,93	1 114	(294)	820
An tSualainn	2,94	413	(109)	304
An Ríocht Aontaithe	14,68	2 061	(543)	1 518
Foriomlán	100,00	14 040	(3 700 )	10 340

Toisc gur glaodh caipiteal an Ochtú, an Naoú agus 10ú CEF agus toisc go bhfuarthas ina iomláine é blianta roimhe seo, glaodh suim EUR 3 700 milliún in 2021 a bhaineann go hiomlán leis an 11ú CEF.

2.10.3. Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Cistí aistrithe ó CEFanna iata	627	1 625	—	—	2 252	2 252

Áirítear leis an gceannteideal seo na hacmhainní a aistríodh ó CEFanna iata chuig an Ochtú agus Naoú CEF.

2.10.4. Aistrithe den chaipiteal ciste glaoite idir CEFanna gníomhacha

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	Foriomlán
Iarmhéid an 31.12.2019	(2 510 )	2 109	265	136	—
Aistriú méideanna saortha chuig cúlchiste feidhmíochta an 10ú CEF ó CEFanna roimhe seo	(2)	(69)	71	—	—
Aistriú méideanna saortha chuig cúlchiste feidhmíochta an 11ú CEF ó CEFanna roimhe seo	—	—	(147)	147	—
Iarmhéid an 31.12.2020	(2 512 )	2 041	188	283	—
Aistriú méideanna saortha chuig cúlchiste feidhmíochta an 10ú CEF ó CEFanna roimhe seo	—	(23)	23	—	—
Aistriú méideanna saortha chuig cúlchiste feidhmíochta an 11ú CEF ó CEFanna roimhe seo	—	—	(110)	110	—
Iarmhéid an 31.12.2021	(2 512 )	2 018	101	394	—

Áirítear leis an gceannteideal seo na hacmhainní a aistríodh idir na CEFanna gníomhacha.

Ó theacht i bhfeidhm Chomhaontú Cotonou, aistrítear na cistí uile nár caitheadh in CEFanna gníomhacha roimhe seo chuig an CEF is déanaí a osclaíodh tar éis iad a shaoradh. Méadaítear leithreasuithe an chiste fála leis na hacmhainní a aistrítear ó CEFanna eile agus laghdaítear leithreasuithe an chiste tionscnaimh. Cistí a aistrítear chuig cúlchiste feidhmíochta an 10ú agus an 11ú CEF, ní féidir iad a shaoradh ach amháin faoi choinníollacha sonracha a leagtar amach sna Comhaontuithe Inmheánacha.

3. NÓTAÍ A GHABHANN LEIS AN RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

IONCAM

EUR milliún
	Nóta	2021	2020
Ioncam ó idirbhearta neamh-mhalairte	3.1	27	92
Ioncam ó idirbhearta malairte	3.2	48	43
Foriomlán		75	135

3.1. IONCAM Ó IDIRBHEARTA NEAMH-MHALAIRTE

Baineann an t-ioncam ó idirbhearta neamh-mhalairte le hidirbhearta ina soláthraíonn an t-aistreoir acmhainní don eintiteas fála gan an t-eintiteas fála ag soláthar luach cothrom a bheag nó a mhór sa mhalairt. Áirítear leis an gceannteideal go príomha suimeanna arna bhfáil ón gCoimisiún le linn na bliana agus aisghabhálacha de speansais oibriúcháin.

EUR milliún
	Nóta	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	2021	2020
Aisghabháil speansas		—	1	—	7	8	39
Ioncam cómhaoiniúcháin	3.1.1	—	—	—	19	19	53
Foriomlán		—	1	—	26	27	92

Tháinig laghdú EUR 65 mhilliún ar an ioncam foriomlán ó idirbhearta neamh-mhalairte agus d’fhill siad ar ghnáthleibhéal tar éis méadú suntasach in 2020 (2019: EUR 28 milliún). An bhliain 2020, tráth a bhfacthas gníomhaíochtaí breise ar fud CEF mar fhreagairt ar an gclásal éagtha atá ar na bacáin an 31 Nollaig 2020 agus as sin tháinig méadú ar an ioncam cómhaoiniúcháin.

Is féidir an laghdú ar an ngnóthú ó speansais a mhíniú den chuid is mó mar gheall ar líon níos lú orduithe gnóthaithe a eisíodh in 2021 i gcomparáid le 2020.

Is féidir ioncam neamh-mhalairte a mhiondealú de réir mód bainistíochta mar a leanas:

EUR milliún

2021

2020

Bainistíocht dhíreach

Arna chur chun feidhme ag:

An Coimisiún

Toscaireachtaí AE

Bainistíocht indíreach

Arna chur chun feidhme ag:

Tríú tíortha

Comhlachtaí dlí phoiblí

(13)

Eagraíochtaí idirnáisiúnta

Comhlachtaí dlí príobháideacha ag a bhfuil misean seirbhíse poiblí

Foriomlán

3.1.1. Ioncam cómhaoiniúcháin

Comhlíonann na ranníocaíochtaí cómhaoiniúcháin a fhaightear na critéir maidir le hioncaim ó idirbhearta neamh-mhalairte faoi dhálaí agus dá bhrí sin níor cheart dóibh difear a dhéanamh don ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais nuair a fhaightear iad. Fanann na ranníocaíochtaí faoi dhliteanais (féach nóta 2.6.2 & 2.7.2) go dtí go gcomhlíontar na coinníollacha a ghabhann leis na cistí arna ndeonú, i.e. tabhaítear speansais incháilithe (féach nóta 3.4). Aithnítear an méid comhfhreagrach ansin sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais mar ioncam nach neamh-mhalairte ó chómhaoiniú. Dá dheasca sin, is nialas an éifeacht a bhíonn aige ar thoradh eacnamaíoch na bliana.

3.2. IONCAM Ó IDIRBHEARTA MALAIRTE

Baineann an t-ioncam ó idirbhearta malairte agus ó theagmhais leis na cineálacha idirbheart seo a leanas: soláthar seirbhísí; díol earraí; agus an úsáid a bhaineann daoine eile as sócmhainní eintitis a shaothraíonn ús, ríchíosanna agus díbhinní.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	2021	2020
Ioncam airgeadais	—	—	(22)	(4)	(26)	6
Ioncam eile	—	5	14	55	74	37
Foriomlán	—	5	(8)	51	48	43

Tá an t-ioncam airgeadais diúltach toisc go raibh ioncam measta na bliana anuraidh níos airde ná méideanna measta na bliana reatha. Is éifeacht chomhcheangailte é an laghdú sin ar na meastacháin. Ar dtús, tar éis tuilleadh anailíse, thángthas ar an gconclúid gur cuid de na ranníocaíochtaí leis an gciste iontaobhais é an t-ús ó thionscadal Bhonneagar na hAfraice agus an Aontais (EUR 18 milliún), a áiríodh san ioncam airgeadais fabhraithe anuraidh, agus nach bhfuil sé fós le híoc le CEF. An dara rud, tháinig laghdú EUR 8 milliún ar an ús fabhraithe ar íocaíochtaí déanacha orduithe gnóthaithe i gcomparáid leis an mbliain anuraidh.

Baineann ioncam eile go príomha le gnóthachain malairte eachtraí. Tá na caillteanais chomhfhreagracha maidir le malairt eachtrach taifeadta faoi speansais eile (féach nóta 3.6).

SPEANSAIS

San áireamh faoin gceannteideal seo tá speansais arna dtabhú i ndáil le gníomhaíochtaí oibriúcháin.

3.3. IONSTRAIMÍ CABHRACH

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	2021	2020
Cabhair in-chlársceidealta	—	(4)	(19)	1 268	1 244	2 889
Tacaíocht mhaicreacnamaíoch	—	7	—	—	7	(8)
Beartas earnálach	—	(2)	—	(2)	(5)	3
Tionscadail taobh istigh de ACP	—	—	228	724	951	1 019
Cabhair éigeandála	—	6	7	(6)	6	19
Cláir chabhrach eile	—	—	—	(1)	(1)	—
Tacaíocht institiúideach	—	—	(1)	15	14	13
Ranníocaíochtaí le Cistí Iontaobhais	—	—	—	646	646	673
Foriomlán	—	7	214	2 644	2 864	4 607

Cumhdaítear le caiteachas oibriúcháin CEF ionstraimí éagsúla cabhrach agus tá cineálacha difriúla i gceist leis, ag brath ar conas a íoctar an t-airgead agus conas a bhainistítear é.

In 2021, tháinig laghdú suntasach EUR 1 743 mhilliún ar chaiteachas oibriúcháin agus tharla sé sin den chuid is mó mar gheall ar an laghdú ar speansais faoin 11ú CEF (EUR 4 179 milliún in 2020 i gcomparáid le EUR 2 644 mhilliún in 2021) mar aon leis an laghdú faoin 10ú CEF (EUR 462 mhilliún in 2020 i gcomparáid le EUR 214 mhilliún in 2021). Tharla an laghdú sin mar thoradh ar phaindéim COVID-19 agus freisin mar gheall ar ghéarchéimeanna polaitiúla i roinnt limistéar, rudaí a chuir moill agus bac ar chur chun feidhme le linn na bliana go háirithe sna toscaireachtaí (féach nóta 2.4). Ina theannta sin, bhí na speansais in 2020 thar a bheith ard don 11ú CEF: d’fhág an clásal éagtha a bhí ar na bacáin an 31 Nollaig 2021, go ndearnadh líon níos mó conarthaí agus íocaíochtaí.

Tá na hathruithe ar speansais faoin 10ú CEF i gcomhréir le saolré CEF agus baineann siad freisin leis an bhforbairt ar roinnt conarthaí oscailte. Tugadh go leor conarthaí chun críche agus cuireadh clabhsúr leo in 2021 faoin 10ú CEF agus faoi CEFanna roimhe seo, rud as ar tabhaíodh níos lú speansas faoi na CEFanna sin. Go deimhin, bhí an líon conarthaí oscailte le haghaidh an 10ú CEF ag deireadh na bliana 33 % níos ísle ná mar a bhí siad in 2020.

Faoin 11ú CEF, tagann an laghdú ar speansais go príomha ón laghdú i dtrí réimse;

(1)	Cabhair in-chlársceidealta (EUR 2 889 milliún in 2020 vs EUR 1 244 mhilliún in 2021);

(2)	Tionscadail taobh istigh de ACP (EUR 1 019 milliún in 2020 vs EUR 951 mhilliún in 2021); agus

(3)	Na ranníocaíochtaí leis na Cistí Iontaobhais (EUR 673 mhilliún in 2020 vs EUR 646 mhilliún in 2021).

3.4. SPEANSAIS CHÓMHAOINIÚCHÁIN

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	2021	2020
Cómhaoiniú	—	—	—	19	19	53

Áirithe faoin gceannteideal seo tá na speansais a tabhaíodh ar thionscadail chómhaoiniúcháin in 2021. Ba cheart a thabhairt ar aird go n-áirítear leis na speansais a tabhaíodh méideanna measta a bhaineann leis an scoith-chleachtadh (agus dá dheasca sin aisiompuithe ar na méideanna measta a bhaineann leis an mbliain seo caite).

Mar a tugadh le fios thuas, ba bhliain eisceachtúil í 2020 mar gheall gur sroicheadh an clásal éagtha rud as ar tháinig leibhéal cur chun feidhme níos mó. Comhfhreagraíonn an méid cómhaoiniúcháin in 2021 níos mó leis an ngnáthleibhéal cómhaoiniúcháin (2019: EUR 14 mhilliún) (féach nóta 2.3).

I gcomhréir leis na rialacha cuntasaíochta maidir le cómhaoiniú, ní raibh aon tionchar ag na méideanna a tabhaíodh ar thoradh na bliana toisc gur aithníodh an dá cheann sna sp-eansais chómhaoiniúcháin agus san ioncam cómhaoiniúcháin (nóta 3.1.1).

Ionstraimí cabhrach agus speansais chómhaoiniúcháin de réir cineál bainistíochta

EUR milliún

2021

2020

Bainistíocht dhíreach

Arna chur chun feidhme ag:

An Coimisiún

168

Gníomhaireachtaí feidhmiúcháin an Aontais

Cistí Iontaobhais

(515)

Toscaireachtaí AE

658

1 969

315

2 170

Bainistíocht indíreach

Arna chur chun feidhme ag:

BEI agus CEI

113

(67)

Eagraíochtaí idirnáisiúnta

1 053

1 268

Comhlachtaí dlí príobháideacha ag a bhfuil misean seirbhíse poiblí

204

243

Comhlachtaí dlí phoiblí

212

248

Tríú tíortha

983

795

Comhlachtaí an Aontais le Comhpháirtíocht Phríobháideach Phoiblí

2 568

2 490

Foriomlán

2 883

4 660

3.5. COSTAIS AIRGEADAIS

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	2021	2020
Glan-chaillteanais lagaithe ar iasachtaí agus ar shuimeanna infhaighte	—	—	—	1	1	—
Caillteanas ar shócmhainní nó dliteanais airgeadais ag FVSD	—	—	—	1	1	—
Díluacháil méideanna in-aisghabhála	—	(7)	23	1	17	21
Foriomlán	—	(7)	23	3	20	21

An 31 Nollaig 2021, ba ionann an glanchaillteanas lagaithe neamhréadaithe ar iasachtaí agus EUR 1 mhilliún.

Baineann an EUR 1 mhilliún de speansais airgeadais le haghaidh sócmhainní airgeadais ag FVSD go príomha le difríochtaí malairte, le hathruithe ar ús agus luach cóir go háirithe don Chiste ABC.

Tá an méid diúltach faoin Naoú CEF don cheannteideal díluacháil méideanna in-aisghabhála ann go príomha i ngeall ar aisiompú áirithintí iata na bliana seo caite. Bhí na speansais mheasta ar mhéideanna in-aisghabhála a d’eascair ó orduithe gnóthaithe aosaithe (os cionn 2 bhliain), féimheachtaí agus tarscaoiltí níos airde in 2020 ná mar a bhí siad in 2021.

3.6. SPEANSAIS EILE

Áirithe faoin gceannteideal seo tá speansais de chineál riaracháin amhail seirbhísí seachtracha nach mbaineann le TF, speansais léasaithe oibriúcháin, cumarsáid agus foilseacháin, costais oiliúna etc.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	2021	2020
Speansais riaracháin agus TF	—	—	4	94	98	120
Caillteanais réadaithe ar fhéichiúnaithe trádála	—	6	0	0	7	4
Caillteanais mhalairte	—	5	11	25	41	72
Foriomlán	—	11	16	119	145	197

Áirítear leis an gceannteideal speansais Riaracháin agus TF méideanna atá bunaithe ar chomhaontú inmheánach CEF leis an gCoimisiún chun an caiteachas riaracháin arna thabhú ag an gCeanncheathrú agus ag na Toscaireachtaí araon a chumhdach i ndáil leis na cláir CEF a bhainistiú. Baineann an “caiteachas tacaíochta” mar a thugtar air go príomha le speansais chun tionscadail a ullmhú, obair leantach a dhéanamh orthu, faireachán a dhéanamh orthu, agus meastóireacht a dhéanamh orthu chomh maith le speansais le haghaidh líonraí ríomhairí, cúnamh teicniúil, bainistíocht airgeadais agus réamhaisnéisiú etc.

Tharla an laghdú faoin gceannteideal seo mar éifeacht chomhcheangailte an laghdaithe ar speansais riaracháin agus TF (2020: EUR 120 milliún) agus an laghdaithe ar speansais a bhaineann le caillteanais mhalairte (2020: EUR 72 mhilliún).

Tharla an laghdú suntasach ar chaillteanais malairte eachtraí i ngeall den chuid is mó ar an laghdú ar chaillteanais neamhréadaithe ó athluacháil iarmhéideanna arna sealbhú in airgeadraí an 31 Nollaig 2021.

4. SÓCMHAINNÍ & DLITEANAIS THEAGMHASACHA AGUS NOCHTAÍ SUNTASACHA

4.1. SÓCMHAINNÍ TEAGMHASACHA

Is sócmhainní féideartha iad sócmhainní teagmhasacha a eascraíonn as teagmhais roimhe seo, agus nach ndeimhneofar gurb ann dóibh ach amháin le teagmhas éiginnte amháin nó níos mó sa todhchaí, teagmhais nach bhfuil go hiomlán faoi smacht an eintitis.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Ráthaíochtaí réamh-mhaoiniúcháin	—	—	3	—	44	49
Ráthaíochtaí feidhmíochta	—	7	3	—	11	12
Ráthaíochtaí coinneála	—	5	3	—	9	9
Foriomlán	—	13	6	—	20	21

Iarrtar ráthaíochtaí réamh-mhaoiniúcháin i gcás áirithe ó thairbhithe nach Ballstáit iad, le linn dóibh réamhíocaíochtaí a dhéanamh.

Iarrtar ráthaíochtaí um fheidhmíocht lena áirithiú go gcomhlíonann tairbhithe an chistiúcháin CEF oibleagáidí a gcuid conarthaí le CEF.

Baineann ráthaíochtaí coinneála le conarthaí oibre amháin. Go hiondúil, coinnítear siar 10 % de na híocaíochtaí eatramhacha chun a áirithiú go gcomhlíonann na conraitheoirí a gcuid oibleagáidí. Léirítear na méideanna sin a choinnítear siar mar mhéideanna iníoctha. Faoi réir fhormheas an údaráis chonarthaigh, féadfaidh an conraitheoir ina ionad sin ráthaíocht coinneála a chur isteach a thagann in ionad na méideanna arna gcoinneáil siar ar íocaíochtaí eatramhacha. Nochtar na ráthaíochtaí sin a fhaightear mar shócmhainní teagmhasacha.

I gcás conarthaí a bhainistítear faoi bhainistíocht indíreach, is le húdarás conarthach seachas CEF na ráthaíochtaí agus ní nochtar iad dá bhrí sin sa CEF (féach nóta 2.2.4).

4.2. DLITEANAIS THEAGMHASACHA

Is ionann dliteanais theagmhasacha agus oibleagáidí féideartha a eascraíonn as teagmhais roimhe seo agus nach ndeimhneofar gurb ann dóibh ach amháin i gcás ina dtarlóidh nó nach dtarlóidh teagmhas éiginnte amháin nó níos mó sa todhchaí, teagmhas nach mbeidh go hiomlán faoi smacht an eintitis, nó i gcás nach bhfuil oibleagáidí reatha a eascraíonn as teagmhais roimhe seo i gcás nach bhfuil an t-eis-sreabhadh acmhainní dóchúil nó nach féidir an méid a thomhas go hiontaofa.

4.2.1. Ráthaíochtaí arna dtabhairt

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Ráthaíochtaí arna dtabhairt	—	—	—	(7)	(7)	(3)

Taispeántar sa tábla thuas chomh mór is atá CEF neamhchosanta ar íocaíochtaí féideartha sa todhchaí atá nasctha le ráthaíochtaí arna dtabhairt don ghrúpa CEF nó d’institiúidí airgeadais eile. Cuirtear na méideanna i láthair glan ar fhorálacha airgeadais nó ar dhliteanais airgeadais a aithnítear do na cláir sin.

Baineann an méid EUR 7 milliún go hiomlán le ráthaíocht faoi ionstraim airgeadais EURITZ.

4.3. NOCHTAÍ SUNTASACHA EILE

4.3.1. Gealltanais le híoc nár caitheadh go fóill

Is ionann an méid a nochtar thíos agus RAL buiséadach (“Reste à Liquider”) lúide méideanna gaolmhara a áiríodh mar speansais sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais. Is méid atá in RAL buiséadach a léiríonn na gealltanais nach ndearnadh íocaíochtaí agus/nó saoradh ina leith go fóill. Gnáth-iarmhairt de na cláir ilbhliantúla é sin.

EUR milliún
	Ochtú CEF	Naoú CEF	10ú CEF	11ú CEF	31.12.2021	31.12.2020
Gealltanais le híoc nár caitheadh go fóill	—	21	408	5 926	6 355	7 224

Tá an laghdú ar RAL á thiomáint a bheag nó a mhór ag an laghdú ar RAL buiséadach arbh ionann é agus EUR 7 993 mhilliún (2020: EUR 9 286 mhilliún). Tarlaíonn an laghdú sin den chuid is mó mar gheall ar líon níos lú gealltanas aonair a bheith sínithe le linn na bliana de thoradh dúshláin nua a tháinig chun cinn agus a chuir bac ar chur chun feidhme go háirithe sna toscaireachtaí (féach nóta 2.2).

5. BAINISTÍOCHT RIOSCA AIRGEADAIS

Baineann na nochtaí seo a leanas i dtaca le bainistíocht riosca airgeadais CEF leis na hoibríochtaí státchiste arna ndéanamh ag an gCoimisiún thar ceann CEF chun a chuid acmhainní a chur chun feidhme.

5.1. BEARTAIS BAINISTÍOCHTA RIOSCA AGUS GNÍOMHAÍOCHTAÍ FÁLÚCHÁIN

Leagtar síos na rialacha agus na prionsabail maidir le bainistíocht oibríochtaí státchiste i Rialachán Airgeadais an 11ú CEF agus sa Chomhaontú Inmheánach.

De thoradh an rialacháin thuas, tá feidhm ag na príomhphrionsabail a leanas:

a)	Íocann na Ballstáit na ranníocaíochtaí le CEF i gcuntais speisialta arna n-oscailt leis an mbanc eisiúna i ngach Ballstát nó san institiúid airgeadais arna hainmniú aige. Fanfaidh méideanna na ranníocaíochtaí sna cuntais speisialta sin go dtí go gcaithfear íocaíochtaí CEF a dhéanamh.

b)	Íocann na Ballstáit ranníocaíochtaí CEF in EUR, agus ainmnítear íocaíochtaí CEF in EUR agus in airgeadraí eile.

c)	Ní fhéadfar cuntais bhainc arna n-oscailt ag an gCoimisiún thar ceann CEF a rótharraingt.

I dteannta na gcuntas speisialta, osclaíonn an Coimisiún cuntais bhainc eile in ainm CEF, le hinstitiúidí airgeadais (bainc cheannais agus bainc thráchtála), chun íocaíochtaí a dhéanamh agus fáltais a fháil seachas na ranníocaíochtaí a dhéanann na Ballstáit leis an mbuiséad.

Tá oibríochtaí státchiste agus íocaíochta uathoibrithe go mór agus bíonn siad ag brath ar chórais faisnéise nua-aimseartha. Cuirtear nósanna imeachta sonracha i bhfeidhm ar shlándáil córais ráthaíochta agus chun leithscaradh dualgas a áirithiú i gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, le caighdeáin rialaithe inmheánaigh an Choimisiúin, agus le prionsabail iniúchta.

Rialaíonn tacar treoirlínte agus nósanna imeachta i scríbhinn bainistíocht oibríochtaí státchiste agus íocaíochtaí agus é mar chuspóir an riosca oibriúcháin agus airgeadais a theorannú agus leibhéal rialaithe leordhóthanach a áirithiú. Cumhdaítear na réimsí difriúla oibríochta leo, agus déantar comhlíontacht leis na treoirlínte agus na nósanna imeachta a sheiceáil go tráthrialta.

5.2. RIOSCA AIRGEADRA

Neamhchosaint CEF ar riosca airgeadra ag deireadh bliana – an suíomh glan

EUR milliún
	31.12.2021					31.12.2020
	USD	DKK	EUR	Eile	Foriomlán	USD	DKK	EUR	Eile	Foriomlán
Sócmhainní airgeadais
Sócmhainní airgeadais ar fáil le díol	—	—	—	—	—	2		31	—	33
Sócmhainní airgeadais ag FVSD (*2)	8	—	30	—	39	—		—	—	—
Earraí infhaighte (*3)	—	—	8	—	8	65	—	69	6	140
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	3	—	991	—	994	2	—	726	—	728
	11	—	1 029	—	1 040	69	—	826	6	901
Dliteanais airgeadais
Suimeanna iníoctha (*4)	—	—	—	—	—	(16)	(6)	(605)	10	(617)
	—	—	—	—	—	(16)	(6)	(605)	10	(617)
Foriomlán	11	—	1 029	—	1 040	53	(6)	221	16	284

5.3. RIOSCA RÁTA ÚIS

Ní fhaigheann CEF airgead ar iasacht agus dá dheasca sin níl sé nochta do riosca ráta úis.

Fabhraítear ús ar iarmhéideanna a shealbhaíonn sé sna cuntais bhainc dhifriúla atá aige. Chuir an Coimisiún, thar ceann CEF, bearta i bhfeidhm dá bhrí sin chun a áirithiú go léiríonn ús a thuilltear go tráthrialta na rátaí úis sa mhargadh chomh maith leis an luaineacht a d’fhéadfadh tarlú leo.

Cuireann gach Ballstát ranníocaíochtaí le CEF chun sochair cuntais speisialta arna oscailt leis an institiúid airgeadais arna dhearadh aige. Toisc go bhféadfadh an luach saothair a chuirtear i bhfeidhm ar roinnt de na cuntais sin a bheith diúltach faoi láthair, tá nósanna imeachta bainistíochta airgid i bhfeidhm chun na hiarmhéideanna atá á gcoimeád ar na cuntais lena mbaineann a íoslaghdú. Ina theannta sin, i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/888 ón gComhairle (8), is é an Ballstát ábhartha a iompraíonn aon luach saothair diúltach ar na cuntais sin.

Íoctar iarmhéideanna thar oíche arna sealbhú i gcuntais i mbainc thráchtála ar bhonn laethúil. Tá íocaíocht iarmhéideanna ar chuntais den sórt sin bunaithe ar rátaí margaidh athraithigh a gcuirtear corrlach conarthach (deimhneach nó diúltach) i bhfeidhm ina leith. I gcás go leor de na cuntais, nasctar ríomh an úis le ráta tagartha margaidh agus déantar é a choigeartú chun aon luaineacht den ráta sin a léiriú. Mar thoradh air sin, ní ghlacann CEF aon riosca go bhféadfaí a chuid iarmhéideanna a íoc ag rátaí níos ísle ná na rátaí margaidh.

5.4. RIOSCA CREIDMHEASA (RIOSCA CONTRAPHÁIRTÍ)

Uas-neamhchosaint ar riosca creidmheasa

Maidir le sócmhainní airgeadais, is ionann na méideanna tuairiscithe agus glanluachanna de réir na leabhar agus léiríonn siad neamhchosaint CEF ar riosca creidmheasa ag deireadh na tréimhse tuairiscithe.

EUR milliún
	31.12.2021
Sócmhainní airgeadais
Iasachtaí	1
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	994
Earraí infhaighte malairte (*5)	8
Ráthaíochtaí arna dtabhairt
Conarthaí ráthaíochta airgeadais	8
Iomlán an 31.12.2021	1 011

Iasachtaí Ionstraimí Airgeadas: cáilíocht chreidmheasa

EUR milliún
31.12.2021
	Céim 1	Céim 2	Céim 3	POCI	Foriomlán
Rátáil chreidmheasa
Príomhghrád agus ardghrád	—	—	—	—	—
Meánghrád uasta	—	—	—	—	—
Meánghrád íseal	—	—	—	—	—
Grád neamhinfheistíochta agus grád mainneachtana	—	—	3	—	3
Oll-luach de réir na leabhar	—	—	3	—	3
Lúide liúntas caillteanais	—	—	2	—	2
Glanluach de réir na leabhar	—	—	1	—	1

Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim: cáilíocht chreidmheasa

EUR milliún
	31.12.2021
Rátáil chreidmheasa
Príomhghrád agus ardghrád	751
Meánghrád uasta	241
Meánghrád íseal	2
Grád neamhinfheistíochta agus grád mainneachtana	—
Oll-luach de réir na leabhar	994
Lúide liúntas caillteanais	—
Glanluach de réir na leabhar	994

Earraí infhaighte: cáilíocht chreidmheasa

EUR milliún
31.12.2021
	Gan a bheith dlite	Thar téarma	Thar téarma	Thar téarma	Thar téarma	Foriomlán
	Gan a bheith dlite	0-30 lá	31-90 lá	91 lá – 1 bhliain	> 1 bhliain	Foriomlán
Oll-luach de réir na leabhar	8	—	—	—	—	8
Lúide liúntas caillteanais	—	—	—	—	—	—
Glanluach de réir na leabhar	8	—	—	—	—	8

Bunaithe ar an anailís ar earraí infhaighte malairte agus chun críocha an aistrithe chuig EAR 11 atá tugtha cothrom le dáta, níl aon choigeartú lagaithe le cur in áirithe an 1.1.2021 maidir leis na hearraí infhaighte a bheidh aitheanta i gcuntais bhliantúla CEF 2021.

Sócmhainní airgeadais ag FVSD: cáilíocht chreidmheasa

In 2021 baineann na sócmhainní airgeadais ag FVSD a áiríodh sna ráitis airgeadais sin le hinfheistíochtaí cothromais nach bhfuil faoi réir riosca creidmheasa (féach nóta 2.1).

Nochtaí maidir leis an riosca creidmheasa arna bhfoilsiú i gcuntais bhliantúla 2020

Mar eolas, bhí na nochtaí a rinneadh maidir le riosca creidmheasa i gcuntais bhliantúla 2020 mar a leanas:

Sócmhainní airgeadais nach bhfuil thar téarma ná lagaithe

EUR milliún
	Foriomlán	Nach bhfuil thar téarma ná lagaithe	Thar téarma ach neamhlagaithe
	Foriomlán	Nach bhfuil thar téarma ná lagaithe	< 1 bhliain	1-5 bliana	> 5 bliana
Earraí infhaighte malairte agus méideanna in-aisghabhála neamh-mhalairte	140	124	7	9	—
Iomlán an 31.12.2020	140	124	7	9	—

Sócmhainní airgeadais de réir catagóir riosca

EUR milliún
	31.12.2020
	Earraí infhaighte	Airgead	Foriomlán
Contrapháirtithe le rátáil chreidmheasa sheachtrach
Príomhghrád agus ardghrád	9	372	381
Meánghrád uasta	—	211	211
Meánghrád íseal	—	145	145
Grád neamhinfheistíochta	—	—	—
	9	728	737
Contrapháirtithe gan rátáil chreidmheasa sheachtrach
Grúpa 1 (féichiúnaithe gan mainneachtainí roimhe seo)	131	—	131
Grúpa 2 (féichiúnaithe le mainneachtainí roimhe seo)	—	—	—
Foriomlán	131	—	131
Foriomlán	140	728	868

5.5. RIOSCA LEACHTACHTA

Anailís aibíochta ar dhliteanais airgeadais de réir na haibíochta conarthachta atá fágtha

Nochtar na dliteanais airgid agus na suimeanna iníoctha faoin gceannteideal seo leis na luachanna de réir na leabhar ón gClár Comhardaithe.

EUR milliún
	< 1 bhliain	1-5 bliana	> 5 bliana	Foriomlán
Dliteanais airgeadais an 31.12.2021	501	6	—	508
Dliteanais airgeadais an 31.12.2020	615	2	—	617

Áirithíonn prionsabail bhuiséid a chuirtear i bhfeidhm maidir le CEF go mbíonn na hacmhainní airgid Foriomlána don tréimhse bhuiséadach leordhóthanach i gcónaí chun íocaíochtaí a dhéanamh. Go deimhin is ionann ranníocaíochtaí iomlána na mBallstát agus an méid Foriomlán leithreasuithe faoi chomhair íocaíochtaí a dhéantar don tréimhse bhuiséadach ábhartha.

Déantar ranníocaíochtaí na mBallstát le CEF, áfach, i dtrí thráthchuid in aghaidh na bliana, agus bíonn na híocaíochtaí faoi réir séasúrachta.

Chun a áirithiú go mbíonn acmhainní an státchiste leordhóthanach i gcónaí chun na híocaíochtaí a bheidh le déanamh in aon mhí ar leith a chumhdach, déantar faisnéis maidir le staid an státchiste a mhalartú go tráthrialta idir státchiste an Choimisiúin agus na ranna caiteachais ábhartha.

I dteannta an méid thuas, i gcomhthéacs oibríochtaí státchiste CEF, áirithíonn uirlisí bainistíochta airgid uathoibrithe go mbíonn leachtacht leordhóthanach ar fáil ar gach ceann de chuntais bhainc CEF, ar bhonn laethúil.

6. NOCHTAÍ PÁIRTITHE GAOLMHARA

Is iad Cistí Iontaobhais Bêkou agus na hAfraice-an Aontais agus an Coimisiún Eorpach páirtithe gaolmhara CEF. Tarlaíonn na hidirbhearta idir na heintitis sin mar chuid de ghnáthoibríochtaí CEF agus toisc gurb amhlaidh an cás, níl gá le ceanglais shonracha maidir le nochtadh le haghaidh na n-idirbheart sin i gcomhréir le rialacha cuntasaíochta an Aontais.

Níl aon bhainistíocht ar leithligh ag CEF toisc go bhfuil sé á bhainistiú ag an gCoimisiún. Nochtadh na teidlíochtaí maidir le príomhbhainistíocht an Aontais, lena n-áirítear an Coimisiún, i gcuntais bhliantúla chomhdhlúite an Aontais Eorpaigh faoin gceannteideal 7.2 “Teidlíochtaí príomhbhainistíochta”.

7. TEAGMHAIS TAR ÉIS DÁTA AN CHLÁIR CHOMHARDAITHE

An Úcráin

I gcomhréir le riail chuntasaíochta 19 an Aontais, Teagmhais tar éis an Dáta Tuairiscithe, is teagmhas neamhchoigeartúcháin é an cogadh san Úcráin, a thosaigh i mí Feabhra 2022, rud nach n-éilíonn dá réir sin aon choigeartú a dhéanamh ar na figiúirí sna ráitis airgeadais seo an 31 Nollaig 2021. Le haghaidh tréimhsí tuairiscithe ina dhiaidh sin, d’fhéadfadh an cogadh difear a dhéanamh d’aithint agus do thomhas roinnt sócmhainní agus dliteanas ar an gclár comhardaithe agus roinnt ioncaim agus speansas a aithnítear sa ráiteas maidir le feidhmíocht airgeadais freisin. Bunaithe ar na fíorais agus ar imthosca tráth ullmhú na ráiteas airgeadais seo, go háirithe toisc an cás a bheith ag athrú de shíor, ní féidir éifeacht airgeadais an chogaidh san Úcráin ar CEF a mheas go hiontaofa.

Ar dháta tharchur na gcuntas seo, ní raibh aon saincheist ábhartha tagtha ar aire nó tuairiscithe d’Oifigeach Cuntasaíochta CEF lena gceanglófaí nochtadh ar leithligh faoin roinn sin. Ullmhaíodh na cuntais bhliantúla agus na nótaí gaolmhara ag úsáid na faisnéise is déanaí a bhí ar fáil agus léirítear é sin san fhaisnéis a chuirtear i láthair thuas.

8. RÉITEACH AN TORAIDH EACNAMAÍOCH AGUS TORADH BUISÉID

Ríomhtar toradh eacnamaíoch na bliana bunaithe ar phrionsabail cuntasaíochta fabhraithe. Bíonn an toradh buiséid bunaithe áfach ar rialacha cuntasaíochta airgid. Toisc go gcumhdaítear leis an toradh eacnamaíoch agus leis an toradh buiséid araon idirbhearta oibriúcháin bhunúsacha, is rialú áisiúil é chun a áirithiú gur féidir iad a réiteach. Taispeántar an réiteach sin sa tábla thíos, ag cur i dtábhacht na príomh-mhéideanna réitigh, deighilte idir míreanna ioncaim agus caiteachais. Soláthraíonn na nótaí leis an tábla faisnéis bhreise maidir le cineál na bpríomh-mhíreanna réitigh.

EUR milliún
	2021	2020
TORADH EACNAMAÍOCH NA BLIANA	(2 974 )	(4 744 )
Ioncam
Teidlíochtaí nach ndéanann difear don toradh buiséid	—	(2)
Teidlíochtaí arna mbunú sa bhliain reatha ach nár bailíodh go fóill	(6)	(23)
Teidlíochtaí arna mbunú blianta roimhe seo agus a bailíodh sa bhliain reatha	20	13
Tomhaltas lena laghdaítear ioncam	13	61
(Glan) Ioncam fabhraithe	(69)	(33)
Eile	—	—
Speansais
Speansais na bliana reatha nár íocadh go fóill	111	119
Speansais blianta roimhe seo a íocadh sa bhliain reatha	(741)	(817)
Glanéifeacht an réamh-mhaoiniúcháin	(295)	(281)
(Glan) speansais fhabhraithe	539	1 102
TORADH BUISÉID NA BLIANA	(3 401 )	(4 604 )

8.1. MÍREANNA RÉITIGH – IONCAM

Comhfhreagraíonn ioncam buiséadach bliana airgeadais leis an ioncam a bailíodh ó theidlíochtaí arna mbunú le linn na bliana agus méideanna a bailíodh ó theidlíochtaí arna mbunú i mblianta roimhe seo.

Déantar na teidlíochtaí nach ndéanann difear don toradh buiséid a thaifeadadh sa toradh eacnamaíoch ach ní féidir ó pheirspictíocht bhuiséadach é a mheas mar ioncam toisc go n-aistrítear an méid briste chuig cúlchistí agus ní féidir é a ath-ghealladh gan cinneadh ón gComhairle.

Déanfar na teidlíochtaí arna mbunú sa bhliain reatha ach nár bailíodh go fóill a asbhaint ón toradh eacnamaíoch chun críocha réitigh, toisc nach bhfuil siad mar chuid den ioncam buiséadach. I gcodarsnacht leis sin, na teidlíochtaí arna mbunú blianta roimhe sin agus arna mbailiú sa bhliain reatha ní mór iad a chur leis an toradh eacnamaíoch chun críocha réitigh.

Tagraíonn an líne glanéifeacht an réamh-mhaoiniúcháin d’imréiteach an réamh-mhaoiniúcháin le méideanna a aisghabháladh ó na tairbhithe. Léirítear leis na fáltais airgid sin ioncam buiséadach ach ní bhíonn aon tionchar acu ar an toradh eacnamaíoch agus ní mór dá bhrí sin iad a chur leis chun críocha réitigh.

Cuimsítear leis an nglan-ioncam fabhraithe den chuid is mó fabhruithe arna ndéanamh chun críocha scoite deireadh bliana. Ní chuirtear san áireamh ach an ghlan-éifeacht amháin, i.e. ioncam fabhraithe na bliana reatha lúide aisiompú an ioncaim fhabhraithe den bhliain roimhe sin.

8.2. MÍREANNA RÉITIGH – CAITEACHAS

Speansais na bliana reatha nár íocadh go fóill cuirfear leis iad chun críocha réitigh toisc go bhfuil siad áirithe sa toradh eacnamaíoch ach níl siad mar chuid den chaiteachas buiséadach. I gcodarsnacht leis sin, speansais blianta roimhe sin a íoctar sa bhliain reatha ní mór iad a asbhaint ón toradh eacnamaíoch chun críocha réitigh toisc gur cuid de chaiteachas buiséadach na bliana reatha iad ach ní dhéanann siad aon difear don toradh eacnamaíoch nó laghdaíonn siad na speansais i gcás ceartúcháin.

Na fáltais airgid ó chealuithe íocaíochta ní dhéanann siad difear don toradh eacnamaíoch ach déanann siad difear don toradh buiséid.

Is é atá i nglan-éifeacht an réamh-mhaoiniúcháin meascán de mhéideanna réamh-mhaoiniúcháin nua a íocadh sa bhliain reatha (aitheanta mar chaiteachas buiséadach na bliana) agus imréiteach an réamh-mhaoiniúcháin a íocadh sa bhliain reatha nó blianta roimhe seo trí ghlacadh le costais incháilithe. Léiríonn na costais incháilithe sin speansas i dtéarmaí fabhraithe nach bhfuil sna cuntais bhuiséadacha ó tharla go raibh íocaíocht an réamh-mhaoiniúcháin thosaigh curtha san áireamh cheana féin mar chaiteachas buiséadach tráth ar íocadh é.

Cuimsítear leis na glan-speansais fhabhraithe den chuid is mó fabhruithe arna ndéanamh chun críocha scoite deireadh bliana, i.e. speansais incháilithe arna dtabhú ag tairbhithe cistí CEF ach nár tuairiscíodh do CEF go fóill. Ní chuirtear san áireamh ach amháin an ghlan-éifeacht, i.e. speansais fhabhraithe na bliana reatha lúide aisiompú speansais fhabhraithe na bliana roimhe sin.

RÁITIS AIRGEADAIS CHISTÍ IONTAOBHAIS AN AONTAIS ARNA gCOMHDHLÚTHÚ IN CEF

RÁITIS AIRGEADAIS CHISTE IONTAOBHAIS BÊKOU AN AONTAIS 2021 (9)

FAISNÉIS CHÚLRA AR CHISTE IONTAOBHAIS BÊKOU AN AONTAIS

Cúlra ginearálta maidir le Cistí Iontaobhais an Aontais

Bunú

I gcomhréir le hAirteagail 234 agus 235 den Rialachán Airgeadais is infheidhme maidir le buiséad ginearálta an Aontais (RA AE) (10) agus Airteagal 35 den Rialachán Airgeadais is infheidhme maidir leis an 11ú Ciste Eorpach Forbraíochta (RA CEF) (11), féadfaidh an Coimisiún Eorpach cistí iontaobhais an Aontais a bhunú le haghaidh gníomhaíochtaí seachtracha (“cistí iontaobhais an Aontais”). Bunaítear cistí iontaobhais an Aontais faoi chomhaontú arna thabhairt i gcrích le deontóirí eile le haghaidh gníomhaíochtaí éigeandála agus iar-éigeandála is gá chun freagairt do ghéarchéim, nó le haghaidh gníomhaíochtaí téamacha.

Bunaíonn an Coimisiún Eorpach cistí iontaobhais an Aontais trí chinneadh a dhéanamh tar éis dul i gcomhairle le Parlaimint na hEorpa agus leis an gComhairle nó tar éis dóibh an cinneadh a fhormheas. Áirítear leis an gcinneadh sin an comhaontú bunaidh le deontóirí eile.

Ní dhéantar cistí iontaobhais an Aontais a bhunú agus a chur chun feidhme ach amháin faoi réir na gcoinníollacha a leanas:

—

Tá breisluach leis an idirghabháil ón Aontas: is é an bealach is fearr a fhéadfar cuspóirí chistí iontaobhais an Aontais, go háirithe de bharr a scála nó a n-éifeachtaí féideartha, a bhaint amach ar leibhéal an Aontais ná ar an leibhéal náisiúnta agus ní bheadh na hionstraimí maoinithe reatha leordhóthanach chun cuspóirí beartais an Aontais a bhaint amach;

—	tugann na cistí iontaobhais de chuid an Aontais infheictheacht pholaitiúil don Aontas agus buntáistí bainistíochta chomh maith le rialú níos fearr ón Aontas ar rioscaí agus ar eisíocaíochtaí de chuid an Aontais agus ar ranníocaíochtaí deontóirí eile;

—	ní dhéanann na cistí iontaobhais de chuid an Aontais na bealaí cistiúcháin reatha nó ionstraimí comhchosúla a dhúbailt gan aon bhreisíocht a chur ar fáil;

—	Tá cuspóirí chistí iontaobhais an Aontais i gcomhréir le cuspóirí ionstraim an Aontais nó na míre buiséadaí as a ndéantar iad a mhaoiniú.

Cistí Iontaobhais an Aontais atá ann faoi láthair

Ceithre EUTF a bhunaigh an Coimisiún go dtí seo:

—	EUTF BÊKOU, arb é is aidhm dó tacú le gach gné de theacht amach Phoblacht na hAfraice Láir ón ngéarchéim agus dá hiarrachtaí atógála. Bunaíodh é an 15 Iúil 2014;

—	EUTF MADAD, Ciste Iontaobhais Réigiúnach an Aontais Eorpaigh mar fhreagairt ar an ngéarchéim sa tSiria. Bunaíodh é an 15 Nollaig 2014;

—	EUTF DON AFRAIC; Ciste Iontaobhais Éigeandála an Aontais Eorpaigh don chobhsaíocht agus chun aghaidh a thabhairt ar na bunchúiseanna atá leis an imirce mhírialta agus le daoine a bheith á n-easáitiú san Afraic. Bunaíodh é an 12 Samhain 2015;

—	EUTF DON CHOLÓIM; chun tacú le cur chun feidhme an chomhaontaithe síochána sa téarnamh luath agus sa chobhsú tar éis na coinbhleachta. Bunaíodh é an 12 Nollaig 2016.

Misean

Bunaíodh EUTF Bêkou agus é is aidhm dó cobhsú agus atógáil Phoblacht na hAfraice Láir (PAL) a chur chun cinn. Is é an príomhchuspóir atá aige, mar a leagtar amach sa Chomhaontú Bunaidh, cabhair chomhsheasmhach spriocdhírithe a sholáthar le haghaidh athléimneacht grúpaí leochaileacha agus tacaíocht a thabhairt do gach gné de theacht amach Phoblacht na hAfraice Láir ón ngéarchéim agus den atógáil, chun gníomhaíochtaí sa ghearrthéarma, sa mheántéarma agus san fhadtéarma a chomhordú, agus chun tacú le tíortha comharsanacha déileáil le hiarmhairtí na géarchéime.

Príomhghníomhaíochtaí oibriúcháin

Déanann ciste iontaobhais an Aontais acmhainní ó dheontóirí éagsúla a chomhthiomsú chun cláir a mhaoiniú ar bhonn cuspóirí comhaontaithe. Ó cruthaíodh é i mí Iúil 2014, ghlac EUTF Bêkou 22 chlár agus chuaigh sé i bhfeidhm ar bhreis is 2,5 milliún tairbhí. Is é is aidhm do na cláir cabhrú le Poblacht na hAfraice Láir (PAL) agus leis an daonra tar éis ghéarchéim 2013. Go sonrach, is é is aidhm do EUTF Bêkou rochtain ar bhunseirbhísí (sláinte, uisce agus sláintíocht go príomha) a áirithiú, tacú leis an téarnamh eacnamaíoch agus le cruthú na fostaíochta, agus an comhtháthú sóisialta agus an t-athmhuintearas a chur chun cinn.

Rialachas

An Coimisiún Eorpach a áirithíonn bainistíocht EUTF Bêkou, agus gníomhaíonn an Coimisiún freisin mar rúnaíocht an dá chomhlacht rialála – Bord an Chiste Iontaobhais agus an Bord Oibríochtúil. Ar Bhord an Chiste Iontaobhais agus ar Choiste Oibríochtúil EUTF Bêkou, tá ionadaithe na ndeontóirí, an Choimisiúin, Pharlaimint na hEorpa, ionadaí údaráis Phoblacht na hAfraice Láir, agus breathnóirí. Leagtar síos na rialacha maidir le comhdhéanamh an bhoird agus a rialacha inmheánacha i gcomhaontú bunaidh an chiste iontaobhais de chuid an Aontais.

Is é straitéis fhoriomlán an chiste iontaobhais a bhunú agus a athbhreithniú príomhthasc an Bhoird. Tá an Bord Oibríochtúil freagrach as roghnú na ngníomhaíochtaí arna maoiniú ag an gCiste agus déanann sé a gcur chun feidhme a mhaoirsiú. Formheasann sé na cuntais bhliantúla agus na tuarascálacha bliantúla ar na gníomhaíochtaí arna maoiniú ag an gciste iontaobhais freisin.

Foinsí maoinithe

Maoinítear EUTF Bêkou trí ranníocaíochtaí ó dheontóirí.

Cuntais bhliantúla

An bunús leis an ullmhú

Leagtar amach an creat dlíthiúil agus na sprioc-amanna chun na cuntais bhliantúla a ullmhú in “Comhaontú lena mbunaítear ciste iontaobhais an Aontais Eorpaigh do Phoblacht na hAfraice Láir, ‘Ciste Iontaobhais Bêkou an Aontais Eorpaigh’, agus a rialacha inmheánacha” (“Comhaontú Bunaidh”). De réir an Chomhaontaithe Bunaidh sin, ullmhaítear na cuntais bhliantúla i gcomhréir leis na rialacha arna nglacadh ag Oifigeach Cuntasaíochta an Choimisiúin (Rialacha Cuntasaíochta an Aontais Eorpaigh), a bhunaítear ar chaighdeáin chuntasaíochta a nglactar leo go hidirnáisiúnta le haghaidh na hearnála poiblí (IPSAS).

Oifigeach Cuntasaíochta

Feidhmíonn Oifigeach Cuntasaíochta an Choimisiúin mar Oifigeach Cuntasaíochta ar chistí iontaobhais an Aontais. Is é an tOifigeach Cuntasaíochta atá freagrach as nósanna imeachta cuntasaíochta agus cairt na gcuntas is coiteann do chistí iontaobhais go léir an Aontais a leagan síos. Feidhmíonn Iniúchóir Inmheánach an Choimisiúin, OLAF agus an Chúirt Iniúchóirí na cumhachtaí céanna ar chistí iontaobhais an Aontais is a fheidhmíonn siad i ndáil le gníomhaíochtaí eile arna ndéanamh ag an gCoimisiún. Bíonn cistí iontaobhais an Aontais faoi réir iniúchóireacht sheachtrach neamhspleách gach bliain freisin.

Comhdhéanamh na gcuntas bliantúil

Cumhdaítear leis na cuntais bhliantúla an tréimhse ón 1 Eanáir go dtí an 31 Nollaig agus cuimsítear leo na ráitis airgeadais agus na tuarascálacha ar chur chun feidhme an bhuiséid. Cé go n-ullmhaítear na ráitis airgeadais agus na nótaí a ghabhann leo ar bhonn cuntasaíocht fabhraithe, bunaítear na tuarascálacha ar chur chun feidhme an bhuiséid ar ghluaiseachtaí airgid thirim go príomha.

Próiseas ó chuntais shealadacha go dtí urscaoileadh

Bíonn na cuntais bhliantúla faoi réir iniúchóireacht sheachtrach neamhspleách. Na cuntais bhliantúla a ullmhaíonn an tOifigeach Cuntasaíochta, déantar iad a tharchur, faoin 15 Feabhra an bhliain dár gcionn, chuig an gCoiste Oibríochtúil a dhéanann iad a tharchur ansin chuig an gcuideachta iniúchóireachta arna roghnú ag an eintiteas tar éis nós imeachta tairisceana. Tar éis na hiniúchóireachta, ullmhaíonn an tOifigeach Cuntasaíochta na cuntais bhliantúla chríochnaitheacha agus cuireann sé faoi bhráid an Choiste Oibríochtúil iad lena bhformheas (Airteagal 8.3.4(c)).

Déantar cuntais bhliantúla EUTF Bêkou a chomhdhlúthú i gcuntais bhliantúla an Chiste Eorpaigh Forbraíochta.

Buaicphointí oibriúcháin

Éachtaí na bliana

Sheol an tAontas a chéad Chiste Iontaobhais (EUTF) ar a dtugtar Bêkou (“dóchas” an chiall atá le Bêkou sa tSangóis) i mí Iúil 2014 chun cabhrú le Poblacht na hAfraice Láir (PAL) agus leis na daoine ann tar éis ghéarchéim 2013. Is é is aidhm do EUTF Bêkou rochtain ar bhunseirbhísí (sláinte, uisce agus sláintíocht go príomha) a áirithiú, tacú leis an bhforbairt tuaithe agus leis an téarnamh eacnamaíoch, agus an t-athmhuintearas a chur chun cinn. Ó cruthaíodh é, mhaoinigh EUTF Bêkou 22 chlár agus chuaigh sé i bhfeidhm ar bhreis is leath de dhaonra na tíre).

D’ainneoin an chomhaontaithe síochána a síníodh i mí Feabhra 2019, chuaigh an neamhshlándáil go mór in olcas agus tháinig méadú mór ar riachtanais dhaonnúla in 2021, rud a spreag Oifig na Náisiún Aontaithe um Chomhordú Gnóthaí Daonnúla (OCHA) chun tagairt d’éigeandáil dhaonnúil nach bhfacthas ó bhí 2015 ann. Ba sa chomhthéacs casta leochaileach sin a bhain EUTF Bêkou leas as buntáistí comparáideacha na solúbthachta agus na hinoiriúnaitheachta i leith dálaí athraitheacha. De bhreis air sin, d’fhan EUTF Bêkou mar an phríomhionstraim chun athléimneacht a neartú don daonra agus don Stát araon de réir cur chuige fíor cumarphointe bunaithe ar an daonnacht, ar an bhforbairt agus ar an tsíocháin.

Buaicphointí oibriúcháin 2021:

I mí na Nollag 2020, cinneadh an dara síniú agus an síneadh deiridh ar EUTF Bêkou go dtí an 31 Nollaig 2021. Chuaigh an comhthéacs slándála in olcas go tapa, rud a chuaigh i bhfeidhm ar thionscadail EUTF Bêkou in 2021. Tar éis an olltoghcháin i mí na Nollag 2020, chuir comhghuaillíocht grúpaí reibiliúnacha in aghaidh na dtorthaí agus thosaigh coinbhleacht fhoréigneach ag scaipeadh ar fud chríoch na hAfraice Láir go léir. Cé nach raibh sé chomh contúirteach céanna in Bangui, an phríomhchathair, bhí an choinbhleacht ina cúis le fadhbanna móra slándála agus srianta rochtana don chuid is mó de chomhpháirtithe Bêkou.

Cé gur ghlac EUTF Bêkou clár chun tacú le himscaradh na cosanta sibhialta i bPoblacht na hAfraice Láir in 2020, measadh nach raibh an comhthéacs slándála agus institiúideach maith go leor a thuilleadh chun tosú ar an gclár sin a chur chun feidhme. Dá réir sin, rinneadh na gealltanais EUR 4 mhilliún a shaoradh agus cuireadh iad i dtreo clár atá tiomanta don fhorbairt shocheacnamaíoch in oirdheisceart na tíre (RELSUDE).

Leanadh de fhreagairt ar ráig COVID-19 in 2021. Ba lú an tionchar a bhí ag an bpaindéim ar oibríochtaí an Chiste Iontaobhais i mbliana, ach mar sin féin, na bearta sláintíochta a bhí i bhfeidhm mar aon leis an suaitheadh de dheasca na coinbhleachta atá ag dul ar aghaidh i gcónaí, chuir siad isteach ar na hinstitiúidí atá leochaileach i gcónaí, agus tháinig meath ar na bunseirbhísí sa tír. Agus a ról mar dhroichead idir faoiseamh agus forbairt á chomhlíonadh aige, chuir EUTF Bêkou lena fhorálacha trí na cláir Sláinte III agus WASH chun leanúint de thacú le pobail leochaileacha.

Faoi dheireadh 2021, thug EUTF Bêkou chun críche na gealltanais agus conraitheoireacht na ranníocaíochtaí go léir a fuarthas, cé is moite de chistí a choimeádtar le haghaidh faireacháin, meastóireachta, iniúchóireachta agus cumarsáide, ar féidir conradh a dhéanamh lena n-aghaidh go dtí deireadh thréimhse chur chun feidhme an Chiste Iontaobhais ar an 31.12.2025. Rinneadh iarrachtaí breise le linn na bliana chun bearnaí maoiniúcháin a sheachaint agus chuir an Coiste Oibríochtúil leis na hacmhainní le haghaidh na n-earnálacha seo a leanas: Uisce & Sláintíocht (EUR 4,5 milliún), Téarnamh Socheacnamaíoch RELSUDE (EUR 5,38 milliún), Athmhuintearas II (EUR 1,45 milliún), Sláinte III (EUR 0,34 milliún) agus an tsaoráid um chomhar teicniúil FATC II (EUR 1,23 milliún).

Buiséad agus cur chun feidhme buiséid

Maidir le hioncam, faoi dheireadh 2021, bhí breis is EUR 310 milliún i gceist leis na gealltanais a rinne ranníocóirí an Chiste Iontaobhais. Is méadú EUR 1,89 milliún é sin ar 2020. Fuarthas gach deimhniú ranníocaíochta.

Mar a tuairiscíodh, ar leibhéal cinnteoireachta, gealladh EUR 13 mhilliún trí bhreisithe ar ghníomhaíochtaí reatha faoi EUTF Bêkou in 2021. Ba é ab aidhm leo tacú le hearnálacha an uisce agus na sláintíochta, an téarnaimh shocheacnamaíoch, na sláinte, an athmhuintearais, agus cistiú méadaithe le haghaidh shaoráid chomhair an Chiste Iontaobhais. Mar a tuairiscíodh sna buaicphointí oibriúcháin, cumhdaíodh leis na breisithe sin earnálacha straitéiseacha le haghaidh na freagartha ar na hathruithe sa staid shocheacnamaíoch agus slándála i bPoblacht na hAfraice Láir, ach freisin chun tacú le comhpháirtithe d’fhonn inbhuaine gníomhaíochtaí a chomhdhlúthú i gcomhthéacs an aistrithe ó Chiste Iontaobhais Bêkou go dtí ionstraim nua na hEorpa Domhanda.

I dtéarmaí conarthaí, shínigh EUTF Bêkou 7 gconradh nua agus 14 aguisín conartha maidir le síneadh costais in 2021 arbh fhiú beagnach EUR 35 mhilliún iad ar an iomlán. Maidir leis na conarthaí nua, cuir i gcás, rannchuidíonn siad le cur chun feidhme an chúnaimh theicniúil le haghaidh na hAireachta Sláinte agus na hAireachta um Ghnóthaí Ban, leis na cláir athmhuintearais agus comhtháthaithe shóisialta trí thionscadal atá tiomnaithe d’óige na hAfraice Láir, le cosc a chur ar fhoréigean inscne, agus le forbairt eacnamaíoch na tíre trí ghairmiúlú agus trí chur chun cinn na fiontraíochta i limistéir uirbeacha.

Agus ar ndóigh, íocadh breis is EUR 36 mhilliún in 2021; eisíocadh beagnach EUR 233 mhilliún ar an iomlán ó cruthaíodh EUTF Bêkou.

Tionchar na ngníomhaíochtaí sna ráitis airgeadais

Sna ráitis airgeadais, tá tionchar na ngníomhaíochtaí thuasluaite níos feiceálaí nuair a fhéachtar ar:

—	Speansais oibriúcháin: ar tháinig laghdú kEUR 938 orthu; mar sin féin, tháinig méadú ar speansais a bhain le faoiseamh atógála, forbairt agus bainistíocht uirbeach, gairmoiliúint agus forbairt na hearnála príobháidí mar atreoraíodh cistí ón gcosaint shibhialta i dtreo na forbartha socheacnamaíche;

—	Réamh-mhaoiniú: tháinig laghdú kEUR 5 924 air sin de thoradh airleacain níos lú a bheith á n-íoc amach i ngeall ar luach níos ísle na gconarthaí nua a síníodh (EUR 36 mhilliún de chonarthaí nua agus de leasuithe ar chonarthaí in 2021 i gcomparáid le EUR 53 mhilliún in 2020);

—

Dliteanais airgeadais: tháinig laghdú kEUR 14 671 orthu sin go príomha toisc nár leordhóthanach na ranníocaíochtaí ó na deontóirí a tiontaíodh go hairgead chun na heis-sreafaí íocaíochta bliantúla a chumhdach. Tháinig laghdú ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid thirim mar thoradh air sin freisin.

CLÁR COMHARDAITHE

EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
SÓCMHAINNÍ NEAMHREATHA
Réamh-mhaoiniú	214	2 418
	214	2 418
SÓCMHAINNÍ REATHA
Réamh-mhaoiniú	11 762	15 482
Earraí infhaighte arna dtrádáil ar an stocmhalartán agus méideanna in-aisghabhála nach méideanna in-aisghabhála arna dtrádáil ar an stocmhalartán iad	4 446	5 340
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	3 792	7 339
	20 000	28 161
IOMLÁN NA SÓCMHAINNÍ	20 214	30 579
DLITEANAIS NEAMHREATHA
Dliteanais airgeadais	(3 167 )	(17 838 )
	(3 167 )	(17 838 )
DLITEANAIS REATHA
Suimeanna iníoctha	(2 847 )	(795)
Muirir fhabhraithe	(14 200 )	(11 947 )
	(17 047 )	(12 741 )
IOMLÁN NA nDLITEANAS	(20 214 )	(30 579 )
GLANSÓCMHAINNÍ	—	—

RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

EUR’000
	2021	2020
IONCAM
Ioncam ó idirbhearta nach idirbhearta arna dtrádáil ar an stocmhalartán iad
Ioncam ó thabhartais	46 995	47 889
Aisghabháil speansas	—	115
Ioncam iomlán	46 995	48 004
SPEANSAIS
Speansais oibriúcháin	(46 021 )	(46 959 )
Costais airgeadais	(48)	(68)
Speansais eile	(925)	(978)
Speansais iomlána	(46 995 )	(48 004 )
TORADH EACNAMAÍOCH NA BLIANA	—	—

RÁITEAS FAOI SHREABHADH AIRGID

EUR’000
	2021	2020
Toradh eacnamaíoch na bliana	—	—
(Méadú)/laghdú ar réamh-mhaoiniú	5 924	3 685
(Méadú)/laghdú ar earraí infhaighte malairte agus méideanna in-aisghabhála neamh-mhalairte	894	(3 487 )
Méadú/(laghdú) ar dhliteanais airgeadais	(14 671 )	(11 889 )
Méadú/(laghdú) ar suimeanna iníoctha	2 052	784
Méadú/(laghdú) ar mhuirir fhabhraithe	2 254	814
GLANSREABHADH AIRGID	(3 547 )	(10 093 )
Glanmhéadú/(laghdú) ar airgead tirim agus ar coibhéisí airgid thirim	(3 547 )	(10 093 )
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag tús na bliana	7 339	17 432
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag deireadh bliana	3 792	7 339

RÁITIS AIRGEADAIS EUTF DON AFRAIC 2021 (12)

FAISNÉIS CHÚLRA AR EUTF DON AFRAIC

Cúlra ginearálta maidir le Cistí Iontaobhais an Aontais

Bunú

I gcomhréir le hAirteagail 234 agus 235 den Rialachán Airgeadais is infheidhme maidir le buiséad ginearálta an Aontais (RA AE) (13) agus Airteagal 35 den Rialachán Airgeadais is infheidhme maidir leis an 11ú Ciste Eorpach Forbraíochta (RA CEF) (14), féadfaidh an Coimisiún Eorpach cistí iontaobhais an Aontais a bhunú le haghaidh gníomhaíochtaí seachtracha (“cistí iontaobhais an Aontais”). Bunaítear cistí iontaobhais an Aontais faoi chomhaontú arna thabhairt i gcrích le deontóirí eile le haghaidh gníomhaíochtaí éigeandála agus iar-éigeandála is gá chun freagairt do ghéarchéim, nó le haghaidh gníomhaíochtaí téamacha.

Bunaíonn an Coimisiún Eorpach cistí iontaobhais an Aontais trí chinneadh tar éis dul i gcomhairle le Parlaimint na hEorpa agus leis an gComhairle nó tar éis dóibh an cinneadh a fhormheas. Áirítear leis an gcinneadh sin an comhaontú bunaidh le deontóirí eile.

Ní dhéantar cistí iontaobhais an Aontais a bhunú agus a chur chun feidhme ach amháin faoi réir na gcoinníollacha a leanas:

—

—	tugann na cistí iontaobhais de chuid an Aontais infheictheacht pholaitiúil don Aontas agus buntáistí bainistíochta chomh maith le rialú níos fearr ón Aontas ar rioscaí agus ar eisíocaíochtaí de chuid an Aontais agus ar ranníocaíochtaí deontóirí eile;

—	ní dhéanann na cistí iontaobhais de chuid an Aontais na bealaí cistiúcháin reatha nó ionstraimí comhchosúla a dhúbailt gan aon bhreisíocht a chur ar fáil;

—	Tá cuspóirí chistí iontaobhais an Aontais i gcomhréir le cuspóirí ionstraim an Aontais nó na míre buiséadaí as a ndéantar iad a mhaoiniú.

Cistí Iontaobhais an Aontais atá ann faoi láthair

Ceithre EUTF a bhunaigh an Coimisiún go dtí seo:

—	EUTF BÊKOU, arb é is aidhm dó tacú le gach gné de theacht amach Phoblacht na hAfraice Láir ón ngéarchéim agus dá hiarrachtaí atógála. Bunaíodh é an 15 Iúil 2014;

—	EUTF MADAD, Ciste Iontaobhais Réigiúnach an Aontais Eorpaigh mar fhreagairt ar an ngéarchéim sa tSiria. Bunaíodh é an 15 Nollaig 2014;

—	EUTF DON AFRAIC; Ciste Iontaobhais Éigeandála an Aontais Eorpaigh don chobhsaíocht agus chun aghaidh a thabhairt ar na bunchúiseanna atá leis an imirce mhírialta agus le daoine a bheith á n-easáitiú san Afraic. Bunaíodh é an 12 Samhain 2015;

—	EUTF DON CHOLÓIM; chun tacú le cur chun feidhme an chomhaontaithe síochána sa téarnamh luath agus sa chobhsú tar éis na coinbhleachta. Bunaíodh é an 12 Nollaig 2016.

Misean

Is iad príomhchuspóirí EUTF don Afraic tacú le gach gné den chobhsaíocht agus rannchuidiú le bainistíocht imirce níos fearr mar aon le haghaidh a thabhairt ar bhunchúiseanna an díchobhsaithe, an easáitithe éigeantais agus na himirce mírialta, go háirithe trí athléimneacht, deiseanna eacnamaíocha agus comhdheiseanna, slándáil agus forbairt a chur chun cinn agus trí dhul i ngleic le sáruithe ar chearta an duine.

Príomhghníomhaíochtaí oibriúcháin

Déanann ciste iontaobhais an Aontais acmhainní ó dheontóirí éagsúla a chomhthiomsú chun gníomhaíocht a mhaoiniú ar bhonn cuspóirí comhaontaithe. Feidhmíonn EUTF don Afraic i dtrí phríomhréimse thíreolaíocha, mar atá an tSaiheil agus limistéar Loch Shead, Corn na hAfraice agus Tuaisceart na hAfraice. D’fhéadfadh tíortha comharsanacha na dtíortha incháilithe tairbhiú, ar bhonn cás ar chás, de thionscadail an chiste iontaobhais. Bunaítear an ciste iontaobhais ar feadh tréimhse theoranta, chun freagairt sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma a sholáthar ar na dúshláin sna réigiúin.

Rialachas

An Coimisiún Eorpach a áirithíonn bainistíocht EUTF don Afraic, agus gníomhaíonn an Coimisiún freisin mar rúnaíocht dá dhá chomhlacht rialála – Bord an Chiste Iontaobhais agus an Bord Oibríochtúil. Ar Bhord an Chiste Iontaobhais agus ar Choiste Oibríochtúil EUTF don Afraic, tá ionadaithe na ndeontóirí agus an Choimisiúin, mar aon le hionadaithe de Bhallstáit an Aontais nach bhfuil ag ranníoc, údaráis ó eagraíochtaí tíortha éagsúla agus réigiúnacha mar bhreathnóirí. Leagtar síos na rialacha maidir le comhdhéanamh an bhoird agus a rialacha inmheánacha i gcomhaontú bunaidh an chiste iontaobhais de chuid an Aontais.

Foinsí maoinithe

Maoinítear EUTF don Afraic trí ranníocaíochtaí ó dheontóirí.

Cuntais bhliantúla

An bunús leis an ullmhú

Leagtar amach an creat dlíthiúil agus na sprioc-amanna chun na cuntais bhliantúla a ullmhú in “Comhaontú lena mbunaítear Ciste Iontaobhais Éigeandála an Aontais Eorpaigh don chobhsaíocht agus chun aghaidh a thabhairt ar na bunchúiseanna atá leis an imirce mírialta agus le daoine a bheith á n-easáitiú san Afraic agus a rialacha inmheánacha” (“Comhaontú Bunaidh”). De réir an Chomhaontaithe Bunaidh sin, ullmhaítear na cuntais bhliantúla i gcomhréir leis na rialacha arna nglacadh ag Oifigeach Cuntasaíochta an Choimisiúin (Rialacha Cuntasaíochta an Aontais Eorpaigh), a bhunaítear ar chaighdeáin chuntasaíochta a nglactar leo go hidirnáisiúnta le haghaidh na hearnála poiblí (IPSAS).

Oifigeach Cuntasaíochta

Bunaithe ar an gComhaontú Bunaidh, feidhmíonn Oifigeach Cuntasaíochta an Choimisiúin mar Oifigeach Cuntasaíochta ar an gCiste Iontaobhais.

Comhdhéanamh na gcuntas bliantúil

Próiseas ó chuntais shealadacha go dtí urscaoileadh

Déantar cuntais bhliantúla EUTF don Afraic a chomhdhlúthú i gcuntais bhliantúla an Chiste Eorpaigh Forbraíochta.

Buaicphointí oibriúcháin

Éachtaí na bliana

Bhí 2021 ar an mbliain deiridh inarbh fhéidir le EUTF don Afraic gealltanais airgeadais a dhéanamh lena n-áirítear formheas gníomhaíochtaí nua nó breisithe buiséid agus síniú conarthaí nua nó leasuithe ar chonarthaí atá ann cheana. Amhail ó 2022, leanfar de chláir EUTF don Afraic a chur chun feidhme go dtí deireadh 2025.

Léirigh EUTF don Afraic arís eile in 2021 gurb uirlis thapa éifeachtach cur chun feidhme é, agus d’éascaigh sé idirphlé ar bheartas le tíortha comhpháirtíochta san Afraic thar na trí réigiún, chuir sé cuir chuige nuálacha i bhfeidhm, agus bhain sé amach torthaí inláimhsithe thar na trí réigiún (an tSaiheil agus Loch Shead, Corn na hAfraice, agus Tuaisceart na hAfraice).

Rinne EUTF don Afraic comhdhlúthú breise ar a mhórghníomhaíochtaí i gcomhpháirtíocht le gníomhaireachtaí forbartha de Bhallstáit an Aontais, eagraíochtaí na Náisiún Aontaithe, eagraíochtaí neamhrialtasacha agus tíortha comhpháirtíochta, le formheas líon beag clár nua agus líon mór breisithe buiséid thar na trí réigiún ar luach os cionn EUR 242,6 milliún ar an iomlán. Mar thoradh air sin, is é 248 an líon iomlán clár formheasta (ar cheart 4 chlár thrasearnála a chur leo), le haghaidh buiséad oibriúcháin os cionn EUR 4 935,1 milliún. Síníodh conartha oibriúcháin nua dar luach breis is EUR 367 milliún le comhpháirtithe cur chun feidhme in 2021, rud a fhágann go bhfuil luach os cionn EUR 4 918 milliún ar chonarthaí sínithe ar an iomlán. Faoi dheireadh 2021, bhí luach thart ar EUR 3 739 milliún bainte amach ag íocaíochtaí oibriúcháin.

In 2021, lean EUTF don Afraic de dhul i ngleic leis na cuspóirí gaolmhara den chobhsaíocht a chothú agus de bhunchúiseanna an easáitithe éigeantais agus na himirce mírialta a láimhseáil sa tSaiheil agus i Loch Shead, i gCorn na hAfraice agus i dTuaisceart na hAfraice. Lean EUTF don Afraic de chur chuige cothrom a shaothrú agus é ag dul i ngleic le dúshláin na himirce mírialta, inar díríodh ar réimsí leasa choitinn don Aontas agus don Afraic. Ina measc siúd, áirítear an comhrac in aghaidh na gáinneála ar dhaoine agus smuigleáil imirceach, agus tacú le filleadh agus ath-lánpháirtiú imirceach go hinbhuanaithe ina dtír thionscnaimh ar bhonn deonach.

Fuair EUTF don Afraic EUR 3,5 milliún sa bhreis ó Bhallstáit den Aontas sa bhliain seo a chuaigh thart. Mar thoradh air sin, os cionn EUR 5 061,7 milliún a gealladh do EUTF don Afraic ar an iomlán amhail ón 31 Nollaig 2021, agus ba iad Ballstáit den Aontas agus deontóirí eile (an Ríocht Aontaithe, an Iorua agus an Eilvéis) a gheall EUR 623,2 milliún de sin.

Ar aon dul le blianta roimhe seo, lean tuarascálacha an Chórais Faireacháin agus Foghlama (MLS) (ar fáil ar shuíomh gréasáin EUTF don Afraic) ar an tSaiheil agus Loch Shead agus ar Chorn na hAfraice de léiriú a thabhairt ar na torthaí inláimhsithe a bhain EUTF don Afraic amach i réimsí oibre éagsúla. Ghin Córas Faireacháin agus Foghlama réigiún Thuaisceart na hAfraice Tuarascálacha Faireacháin (ar fáil ar shuíomh gréasáin EUTF don Afraic) arb é an cuspóir atá leo anailís a dhéanamh ar an gcaoi a rannchuidíonn cláir arna maoiniú ag EUTF don Afraic le tosaíochtaí straitéiseacha EUTF don Afraic i réigiún Thuaisceart na hAfraice.

Cuireadh feabhas ar an gcuntasacht agus ar an trédhearcacht trí chumarsáid níos mó lena n-áirítear nuashonruithe tráthrialta ar shuíomh gréasáin EUTF don Afraic, postálacha a fhoilsiú ar na meáin shóisialta agus imeachtaí cumarsáide a eagrú.

In 2021, lean an staid slándála i réigiún na Saiheile agus Loch Shead de dhul i léig faoi mar a tháinig méadú ar an meirleachas agus ar theannas idir pobail. Lean grúpaí neamhstáit armtha den fhoréigean, agus taifeadadh beagnach 10 000 bás i mbreis is 3 600 ionsaí foréigneach sa réigiún. Bhí easáitithe móra eile ina dtoradh ar fhoréigean marthanach agus ar theagmhais dhíobhálacha a bhaineann leis an aeráid. Mar gheall ar na diandálaí aeráide, bhí an réigiún buailte go dona ag triomaigh agus tuilte freisin, rud a bhí ina chúis le leibhéal ard neamhshlándála bia. Thairis sin, bhí mar thoradh ar bhearta a ghlac rialtais sa réigiún chun scaipeadh COVID-19 a theorannú táirgeadh bia níos lú agus boilsciú níos mó, agus cuireadh srian breise ar an gcabhair dhaonnúil, rud a d’fhág go raibh daoine níos leochailí. Ina fhianaise sin, d’fhormheas Coiste Oibríochtúil EUTF don Afraic 3 chlár nua agus 6 bhreisiú buiséid le haghaidh EUR 75,9 milliún ar an iomlán (lena n-áirítear EUR 73,4 milliún de chistiú úr, EUR 0,7 milliún de chistiú a saoradh agus EUR 1,8 milliún de chistiú a aisghabhadh). D’éirigh le EUTF don Afraic torthaí coincréiteacha infheicthe a bhaint amach arís i rith na bliana faoi na ceithre chuspóir straitéiseacha agus a iarrachtaí cobhsúcháin á saothrú aige.

In 2021, choinnigh EUTF don Afraic a chur chuige cuimsitheach ar bun chun tacú le gach gné den chobhsaíocht agus den athléimneacht i réigiún Chorn na hAfraice, agus tairbhe á bhaint as a sholúbthacht chun dul i ngleic le tionchar diúltach phaindéim COVID-19 a bhí ag dul in olcas. D’ainneoin na coinbhleachta níos measa sa réigiún agus na suaití de dheasca na paindéime, a bhuí le slógadh na gcomhpháirtithe cur chun feidhme, d’éirigh linn garspriocanna móra a bhaint amach ar gach ceann de na ceithre chuspóir shonracha de EUTF don Afraic ar aon dul leis an obair a cuireadh i gcrích sna blianta roimhe sin. Formheasadh aon chlár nua amháin agus 22 bhreisiú buiséid in 2021 dar luach EUR 158,2 milliún ar an iomlán. Chun an tairbhe is mó a bhaint as úsáid chistiú EUTF don Afraic le haghaidh oibríochtaí roimh dheireadh na tréimhse conarthachta an 31.12.2021, saoradh méid iomlán de EUR 136,7 milliún de chistí neamhúsáidte ó chláir a bhí ann cheana agus aisghabhadh EUR 16,8 milliún (go príomha ó chistí a leithdháileadh ar thionscadail san Eiritré roimhe sin). Athghealladh na cistí sin ina n-iomláine, trí bhreisithe buiséid le haghaidh cláir eile a bhí ann cheana go príomha.

In 2021, lean EUTF don Afraic de fhreagairt go cuimsitheach do dhúshláin i réigiún Thuaisceart na hAfraice chun beatha daoine a shábháil, na daoine is leochailí a chosaint, tacú le pobail óstacha, deiseanna a sholáthar le haghaidh soghluaisteacht shábháilte eagraithe, agus dul i ngleic le hiarmhairtí phaindéim COVID-19. Lean gné Thuaisceart na hAfraice de shaothrú taobh leis na tosaíochtaí straitéiseacha a chomhaontaigh Bord Straitéiseach EUTF lena n-áirítear tacaíocht chun feabhas a chur ar rialachas na himirce; tacaíocht le haghaidh imirce agus shoghluaisteacht an lucht saothair; cosaint imirceach leochaileach, filleadh ar bhonn deonach agus ath-lánpháirtiú inbhuanaithe chomh maith le cobhsú an phobail; agus bainistiú comhtháite teorainneacha. Níor glacadh aon ghníomhaíocht nua in 2021 ach formheasadh roinnt breisithe buiséid le haghaidh gníomhaíochtaí a bhí ann cheana ar luach EUR 8,55 milliún ar an iomlán. Thairis sin, mionathraíodh roinnt cláir leanúnacha chun cistí neamhúsáidte a shaoradh agus iad a ath-leithdháileadh ar chláir leanúnacha eile lena mbaineann riachtanais aitheanta, rud a d’fhág gur EUR 7,45 milliún a bhí sna gealltanais nua glan ar chistí a saoradh/ath-leithdháileadh.

Buiséad agus cur chun feidhme buiséid

Ba é EUR 112 mhilliún an méid iomlán a gealladh in 2021 i gcomparáid le EUR 740 milliún in 2020. Ba é EUR 358 milliún an glanmhéid breise iomlán a cuireadh ar conradh in 2021 i gcomparáid le EUR 1,1 billiún in 2020. Bhain na híocaíochtaí sa tréimhse tuairiscithe luach EUR 748 milliún amach, méid a bhí EUR 304 mhilliún ní ba lú ná mar a bhí in 2020.

In 2021, ba é 99.61 % an cur chun feidhme buiséid iomlán a baineadh amach i dtéarmaí leithreasaí faoi chomhair gealltanas arna n-úsáid ag leithreasaí.

D’fhormheas gné na Saiheile agus Loch Shead trí chlár nua agus sé bhreisiú buiséid in 2021 ar luach iomlán EUR 75,9 milliún (ba chistiú nua é EUR 73,4 milliún de sin). Chun an tairbhe is mó a bhaint as úsáid chistiú EUTF don Afraic le haghaidh oibríochtaí roimh dheireadh na tréimhse conarthachta an 31.12.2021, saoradh EUR 0,7 milliún agus aisghabhadh EUR 1,8 milliún, agus athghealladh an méid iomlán sin trí bhreisithe.

D’fhormheas Corn na hAfraice 1 chlár nua amháin agus 22 bhreisiú buiséid dar luach EUR 158,2 milliún ar an iomlán. Chun an tairbhe is mó a bhaint as úsáid chistiú EUTF don Afraic le haghaidh oibríochtaí roimh dheireadh na tréimhse conarthachta an 31.12.2021, saoradh EUR 136,7 milliún de chistí neamhúsáidte ó chláir a bhí ann cheana agus aisghabhadh EUR 16.8 milliún, agus athghealladh an méid iomlán sin, go príomha trí bhreisithe le haghaidh tionscadail eile a bhí ann cheana.

Níor glacadh aon chlár nua in 2021 i réigiún Thuaisceart na hAfraice, ach ina ionad sin formheasadh roinnt breisithe buiséid ar luach EUR 8,5 milliún ar an iomlán. Chun an tairbhe is mó a bhaint as úsáid chistiú EUTF don Afraic le haghaidh oibríochtaí roimh dheireadh na tréimhse conarthachta an 31.12.2021, saoradh EUR 1,1 milliún agus athghealladh an méid sin do chláir eile lena mbaineann riachtanais aitheanta.

Ó tharla gurbh é an 31 Nollaig 2021 deireadh na tréimhse conarthachta le haghaidh conarthaí oibriúcháin faoi EUTF (cé is moite de chonarthaí lena gcumhdaítear gníomhaíochtaí riaracháin amhail meastóireacht, iniúchóireacht agus cumarsáid), chuaigh na trí ghné ar aghaidh leis na cistí sin a shaoradh agus a athghealladh; athraíodh a gcuspóir ansin chun dul i ngleic le riachtanais an phobail leochailigh.

Freagairt ar COVID-19

Bhí tionchar ollmhór ag paindéim COVID-19 i gcónaí ar na tíortha a thairbhigh de EUTF don Afraic in 2021. Atreoraíodh cistiú breise EUTF don Afraic chun an freagairt is gá ar COVID-19 a sholáthar thar na trí réigiún a chumhdaítear le EUTF don Afraic.

I réigiún na Saiheile/Loch Shead, laghdaíodh cláir COVID-19 a bhain le cóireáil, tástáil agus práinnfhreagairt in 2021. I gcás 98 % de dhaoine ar cabhraíodh leo sa chéad leath de 2021, mar shampla, soláthraíodh tacaíocht dóibh nár thacaíocht leighis ná threalamh cosanta pearsanta í go príomha, amhail gníomhaíochtaí coisctheacha nó bearta maolaithe socheacnamaíocha.

I gCorn na hAfraice, bhí tionchar diúltach suntasach ag paindéim COVID-19 ar ghníomhaíochtaí eacnamaíocha sa réigiún lena n-áirítear ar ioncam teaghlaigh, táirgeadh barr agus beostoic, díolacháin agus praghas an bhia. Ina theannta sin, ghéaraigh an phaindéim rioscaí agus éifeachtaí reatha na himirce mírialta i ngeall ar ábhair imní níos mó ó thaobh na cosanta de amhail mí-úsáid, foréigean inscne, teacht i dtír, gáinneáil, smuigleáil, agus coinneáil threallach. Le tacaíocht ó EUTF, tháinig méadú mór ar an líon daoine a raibh rochtain níos fearr acu ar bhuntairbhí sóisialta a bhain le COVID-19 amhail seirbhísí agus aistrithe airgid thirim sa chéad seimeastar de 2021. In 2021, tháinig athrú ar na gníomhaíochtaí tionscadail ó bheith dírithe go príomha ar fheachtais choisctheacha agus múscailte feasachta maidir le COVID-19 in 2020 go díriú ar an tacaíocht eacnamaíoch. Go háirithe, sheachaid EUTF don Afraic gar do 6 mhilliún aonad de sholáthairtí COVID-19 in 2021, trí ath-leithdháileadh cistí chuig an bhfreagairt ar COVID-19 nó trí chláir nua.

Bhí tionchar díobhálach ag paindéim COVID-19 ar gheilleagair réigiún Thuaisceart na hAfraice in 2021, rud a ghéaraigh na deacrachtaí a bhí ag pobail leochaileacha cheana féin chun luach saothair a bhaint amach agus a chuir leis an méid a bhí daoine ag brath ar chúnamh éigeandála. Slógadh EUR 34,1 milliún faoin ngné, rud a chabhraigh le beagnach 195 000 fear, bean agus leanbh leochaileach ar fud an réigiúin, agus seachadadh breis is 500 000 aonad de sholáthairtí a bhain le COVID-19 chuig saotharlanna agus aonaid leithlisithe thábhachtacha.

Tionchar na ngníomhaíochtaí sna ráitis airgeadais

Sna ráitis airgeadais, tá tionchar na ngníomhaíochtaí thuasluaite níos feiceálaí nuair a fhéachtar ar:

—	Réamh-mhaoiniú: tháinig laghdú kEUR 159 078 air sin de thoradh airleacain níos lú a bheith á n-íoc amach i ngeall ar luach níos ísle na gconarthaí nua a síníodh;

—

Speansais oibriúcháin: bhí siad réasúnta seasmhach i gcónaí gan ach laghdú beag kEUR 30 430 ann. D’ainneoin na staide slándála atá ag dul in olcas agus na paindéime atá ag dul ar aghaidh i gcónaí, choinnigh an ciste iontaobhais a chuid oibríochtaí ar bun go háirithe chun cur in aghaidh éifeachtaí diúltacha na paindéime agus chun an chobhsaíocht a chothú agus chun dul i ngleic le bunchúiseanna na himirce;

—

Dliteanais airgeadais: tháinig laghdú kEUR 23 142 orthu sin go príomha toisc nár leordhóthanach na ranníocaíochtaí ó na deontóirí a tiontaíodh go hairgead chun na glanspeansais a leithdháileadh ar na deontóirí a chumhdach. Dá ainneoin sin, tháinig méadú kEUR 121 788 ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid thirim mar b’airde na ranníocaíochtaí a tiontaíodh go hairgead ná na heis-sreafaí íocaíochta bliantúla.

CLÁR COMHARDAITHE

EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
SÓCMHAINNÍ NEAMHREATHA
Réamh-mhaoiniú	55 305	92 655
	55 305	92 655
SÓCMHAINNÍ REATHA
Réamh-mhaoiniú	437 657	559 386
Earraí infhaighte malairte agus méideanna in-aisghabhála neamh-mhalairte	45 339	6 346
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	179 759	57 971
	662 755	623 703
IOMLÁN NA SÓCMHAINNÍ	718 061	716 359
DLITEANAIS NEAMHREATHA
Dliteanais airgeadais	(525 530 )	(546 379 )
	(525 530 )	(546 379 )
DLITEANAIS REATHA
Suimeanna iníoctha	(53 143 )	(45 377 )
Muirir fhabhraithe	(139 388 )	(124 602 )
	(192 531 )	(169 979 )
IOMLÁN NA nDLITEANAS	(718 061 )	(716 359 )
GLANSÓCMHAINNÍ	—	—

RÁITEAS MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

EUR’000
	2021	2020
IONCAM
Ioncam ó idirbhearta neamh-mhalairte
Aisghabháil speansas	16	—
Ioncam ó thabhartais	871 456	921 014
	871 472	921 014
Ioncam ó idirbhearta malairte
Ioncam airgeadais	131	—
Ioncam malairte eile	16 340	2 883
	16 471	2 883
Ioncam iomlán	887 943	923 897
SPEANSAIS
Speansais oibriúcháin	(856 291 )	(889 014 )
Costas airgeadais	(550)	(518)
Speansais eile	(31 103 )	(34 365 )
Speansais iomlána	(887 943 )	(923 897 )
TORADH EACNAMAÍOCH NA BLIANA	—	—

RÁITEAS FAOI SHREABHADH AIRGID

EUR’000
	2021	2020
Toradh eacnamaíoch na bliana	—	—
Gníomhaíochtaí oibriúcháin
(Méadú)/laghdú ar réamh-mhaoiniú	159 078	(184 933 )
(Méadú)/laghdú ar earraí infhaighte arna dtrádáil ar an stocmhalartán agus méideanna in-aisghabhála nach méideanna in-aisghabhála arna dtrádáil ar an stocmhalartán iad	(38 992 )	12 125
Méadú/(laghdú) ar dhliteanais airgeadais	(20 849 )	161 968
Méadú/(laghdú) ar suimeanna iníoctha	7 765	19 408
Méadú/(laghdú) ar mhuirir fhabhraithe	14 786	22 488
GLANSREABHADH AIRGID	121 788	31 056
Glanmhéadú/(laghdú) ar airgead tirim agus ar coibhéisí airgid thirim	121 788	31 056
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag tús na bliana	57 971	26 915
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag deireadh bliana	179 759	57 971

RÁITIS AIRGEADAIS CHOMHDHLÚITE CEF AGUS CISTÍ IONTAOBHAIS AN AONTAIS (15)

CLÁR COMHARDAITHE COMHDHLÚITE

EUR milliún
	31.12.2021	31.12.2020 (*6)
SÓCMHAINNÍ NEAMHREATHA
Sócmhainní airgeadais	39	33
Réamh-mhaoiniú (*6)	726	965
Earraí infhaighte arna dtrádáil ar an stocmhalartán	4	3
	770	1 002
SÓCMHAINNÍ REATHA
Réamh-mhaoiniú	1 902	1 930
Earraí infhaighte arna dtrádáil ar an stocmhalartán agus méideanna in-aisghabhála nach méideanna in-aisghabhála arna dtrádáil ar an stocmhalartán iad	85	152
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	1 177	793
	3 164	2 875
IOMLÁN NA SÓCMHAINNÍ	3 934	3 877
DLITEANAIS NEAMHREATHA
Dliteanais airgeadais	(154)	(173)
	(154)	(173)
DLITEANAIS REATHA
Suimeanna iníoctha	(557)	(661)
Muirir fhabhraithe agus ioncam iarchurtha	(1 162 )	(1 664 )
	(1 719 )	(2 325 )
IOMLÁN NA nDLITEANAS	(1 873 )	(2 498 )
GLANSÓCMHAINNÍ	2 061	1 379
CISTÍ & CÚLCHISTÍ
Cúlchiste cóirluacha	—	(5)
Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha	62 643	58 986
Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh	2 252	2 252
Toradh eacnamaíoch tugtha ar aghaidh ó bhlianta roimhe seo	(59 860 )	(55 111 )
Toradh eacnamaíoch na bliana	(2 974 )	(4 744 )
GLANSÓCMHAINNÍ	2 061	1 379

RÁITEAS COMHDHLÚITE MAIDIR LE FEIDHMÍOCHT AIRGEADAIS

EUR milliún
	2021	2020
IONCAM
Ioncam ó idirbhearta nach idirbhearta arna dtrádáil ar an stocmhalartán iad
Gníomhaíochtaí gnóthaithe	27	92
Ioncam ó thabhartais do chistí iontaobhais	272	296
	300	388
Ioncam ó idirbhearta malairte
Ioncam airgeadais	(25)	6
Ioncam eile	90	40
	64	46
Ioncam iomlán	364	434
SPEANSAIS
Ionstraimí cabhrach	(2 218 )	(3 935 )
Speansais arna gcur chun feidhme ag cistí iontaobhais	(902)	(936)
Speansais chómhaoiniúcháin	(19)	(53)
Costais airgeadais	(21)	(22)
Speansais eile	(178)	(232)
Speansais iomlána	(3 338 )	(5 178 )
TORADH EACNAMAÍOCH NA BLIANA	(2 974 )	(4 744 )

RÁITEAS COMHDHLÚITE FAOI SHREABHADH AIRGID

EUR milliún
	2021	2020
Toradh eacnamaíoch na bliana	(2 974 )	(4 744 )
Gníomhaíochtaí oibriúcháin
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí	3 657	4 177
(Méadú)/laghdú ar ranníocaíochtaí i gcistí iontaobhais	—
(Méadú)/laghdú ar réamh-mhaoiniú	266	(210)
(Méadú)/laghdú ar earraí infhaighte arna dtrádáil ar an stocmhalartán agus méideanna in-aisghabhála nach méideanna in-aisghabhála arna dtrádáil ar an stocmhalartán iad	66	(9)
Méadú/(laghdú) ar dhliteanais airgeadais	(19)	6
Méadú/(laghdú) ar suimeanna iníoctha	(104)	119
Méadú/(laghdú) ar mhuirir fhabhraithe agus ioncam iarchurtha	(502)	232
Gluaiseachtaí eile nach gluaiseachtaí airgid iad	—	(3)
Gníomhaíochtaí infheistíochta
(Méadú)/laghdú ar shócmhainní airgeadais ar fáil le díol (*7)	(7)	2
GLANSREABHADH AIRGID	384	(431)
Glanmhéadú/(laghdú) ar airgead tirim agus ar coibhéisí airgid thirim	384	(430)
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag tús na bliana	793	1 223
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag deireadh bliana	1 177	793

RÁITEAS COMHDHLÚITE MAIDIR LE hATHRUITHE AR GHLANSÓCMHAINNÍ

EUR milliún
	Caipiteal ciste – CEFanna gníomhacha (A)	Cistí neamhghlaoite – CEFanna gníomhacha (B)	Caipiteal ciste glaoite – CEFanna gníomhacha (C) = (A)-(B)	Cúlchistí Carntha (D)	Caipiteal ciste glaoite ó CEFanna iata tugtha ar aghaidh (E)	Cúlchiste cóirluacha (F)	Glansócmhainní iomlána (C)+(D)+(E)+(F)
IARMHÉID AN 31.12.2019	73 264	18 455	54 809	(55 111 )	2 252	(2)	1 948
Gluaiseachtaí cóirluacha						(3)	(3)
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí (*8)	(223)	(4 400 )	4 177	—	—		4 177
Toradh eacnamaíoch na bliana	—	—	—	(4 744 )	—		(4 744 )
IARMHÉID AN 31.12.2020	73 041	14 055	58 986	(59 854 )	2 252	(5)	1 379
Tionchar EAR 11 athbhreithnithe	—	—	—	(5)		5
Iarmhéid an 1.1.2021	73 041	14 055	58 986	(59 860 )	2 252	—	1 379
Méadú caipitil – ranníocaíochtaí	(43)	(3 700 )	3 657				3 657
Toradh eacnamaíoch na bliana			—	(2 974 )			(2 974 )
IARMHÉID AN 31.12.2021	72 998	10 355	62 643	(62 834 )	2 252	—	2 061

TUARASCÁIL CEF AR CHUR CHUN FEIDHME AIRGEADAIS

CLÁR NA nÁBHAR

CÚLRA

1.1.

CEFANNA ROIMHE SEO

1.2.

AN 10Ú AGUS AN 11Ú CEF

CUR CHUN FEIDHME AIRGEADAIS

2.1.

OLLTORADH AIRGEADAIS

2.2.

IONCAM

2.3.

CAITEACHAS OIBRIÚCHÁIN AGUS CLÁIR SHONRACHA

GLUAIS

1. CÚLRA

Seoladh an Ciste Eorpach Forbraíochta in 1959 agus tá sé ar an bpríomhionstraim maidir le cabhair an Aontais a sholáthar don chomhar forbartha do Stáit san Afraic, i Muir Chairib agus san Aigéan Ciúin (ACC) agus Tíortha agus Críocha Thar Lear. An príomhchuspóir atá leis is ea an bhochtaineacht a laghdú agus, ar deireadh, í a dhíothú.

Bunaítear CEF le Comhaontú Inmheánach de chuid Ionadaithe na mBallstát, agus tá sé á bhainistiú ag coiste sonrach. Is ranníocaíochtaí “ad hoc” ó Bhallstáit an Aontais iad acmhainní CEF, agus cinneann siad ar mhéid Foriomlán a leithdháilfear ar an gciste (thar thréimhse 5 bliana). De bhreis ar na ranníocaíochtaí sin, is féidir leis na Ballstáit socruithe cómhaoiniúcháin a dhéanamh nó ranníocaíochtaí saorálacha airgeadais a dhéanamh le CEF freisin. Tá an Coimisiún Eorpach freagrach as cur chun feidhme airgeadais na n-oibríochtaí arna ndéanamh le hacmhainní CEF. An Banc Eorpach Infheistíochta a dhéanann an tSaoráid Infheistíochta a bhainistiú.

Is ciste é CEF a fheidhmítear bunaithe ar an ilbhliantúlacht. Tugtar gach CEF i gcrích ar feadh tréimhse thart ar 5 bliana agus é á rialú ag a Rialachán Airgeadais féin, lena gceanglaítear go n-ullmhófaí ráitis airgeadais le haghaidh gach CEF ar leith. Dá réir sin, ullmhaítear ráitis airgeadais ar leithligh le haghaidh gach CEF i leith na coda sin arna bainistiú ag an gCoimisiún.

Maidir leis an gComhaontú Inmheánach lena mbunaítear an CEF deiridh, an 11ú CEF (2014-2020), tháinig sé i bhfeidhm an 1 Márta 2015. Ó 2021 ar aghaidh, áirítear an comhar le tíortha ACC san Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirnáisiúnta (NDICI). Mar sin féin, maidir leis na tionscadail leanúnacha arna gcistiú faoi CEF, leanfar dá gcur chun feidhme faoi bhunús dlí CEF faoi seach.

Táirgtear an tuarascáil seo i gcomhréir le hAirteagal 39 de Rialachán Airgeadais an 11ú CEF (16). Dírítear inti ar theagmhais thábhachtacha a raibh tionchar suntasach acu ar chur chun feidhme airgeadais 2021.

Ó tharla nach ann d’aon oibríochtaí leanúnacha faoi CEFanna roimhe seo (17), ní áirítear leis an tuarascáil seo ach figiúirí le haghaidh an 10ú agus an 11ú CEF (mura luaitear a mhalairt go sonrach).

1.1. CEFanna ROIMHE SEO

AN SÉÚ AGUS AN SEACHTÚ CEF

Tugadh an séú CEF i gcrích in 2006 agus tugadh an seachtú CEF i gcrích in 2008.

AN OCHTÚ AGUS AN NAOÚ CEF

In 2019, dhún an Coimisiún idirbhearta amuigh na dtionscadal faoin Ochtú CEF. I gcomhréir le hAirteagal 1(2)(b) de Chomhaontú Inmheánach an Naoú CEF, aistríodh iarmhéideanna agus gealltanais saortha CEFanna roimhe sin don Naoú CEF.

Tugadh an tOchtú CEF i gcrích ón taobh oibríochtúil de agus ó thaobh airgeadais de in 2021 ar mhéid iomlán caiteachais EUR 10 374 mhilliún. D’fhógair an Coimisiún do na Ballstáit go dtabharfar i gcrích an Ochtú CEF sa Teachtaireacht a cuireadh i láthair na Comhairle i mí Dheireadh Fómhair 2021. Léirítear an tabhairt i gcrích sa tuarascáil seo freisin.

Tugadh gníomhaíochtaí go léir an Ochtú CEF i gcrích, rinneadh na seiceálacha agus na rialuithe ar fad, agus tugadh i gcrích gach conradh agus cinneadh airgeadais i gcuntais CEF. Gach ordú gnóthaithe a bhí ar oscailt i gcónaí nuair a tugadh an CEF i gcrích go hoibríochtúil, rinneadh iad a scor nó a tharscaoileadh cé is moite de 10 n-ordú gnóthaithe (lena n-áirítear 6 chás dlíthíochta a bhfuil an tSeirbhís Dlí ina mbun). I gcomhréir le Cinneadh C(2003)1904 ón gCoimisiún, aistríodh na 13 ordú gnóthaithe sin chuig an Naoú CEF.

Tá tabhairt i gcrích an Naoú CEF ag dul ar aghaidh go maith (tugadh 9 gcinneadh maoiniúcháin i gcrích in 2021). Tá 16 chinneadh ar oscailt i gcónaí. Mar sin féin, baineann 3 cinn de na cinntí atá ar oscailt le gníomhaíochtaí sa tSúdáin Theas (Cinneadh 2011/315/AE ón gComhairle (18)). Cinneadh iad sin tar éis clásal éagtha an Naoú CEF agus ba cheart, i bprionsabal, iad a thabhairt i gcrích faoi 2023.

Idir 2015 go 2021, rinne an Coimisiún trí aisíoc ar chreidmheasanna an Ochtú/Naoú CEF ar mhéid iomlán EUR 1 826 mhilliún. Aisíocadh iarmhéid EUR 43 mhilliún in Eanáir 2022 i gcomhthéacs íocaíocht na chéad tráthchoda de ranníocaíochtaí na mBallstát le CEF.

1.2. AN 10Ú AGUS AN 11Ú CEF

Shínigh Ballstáit an Chomhphobail Eorpaigh agus Stáit san Afraic, i Muir Chairib agus san Aigéan Ciúin (Stáit ACC) Comhaontú Comhpháirtíochta ACC-CE an 23 Meitheamh 2000 in Cotonou. Tháinig an comhaontú i bhfeidhm an 1 Aibreán 2003 (lenar bunaíodh an Naoú CEF). Leasaíodh Comhaontú Cotonou faoi dhó: ar dtús leis an gcomhaontú a síníodh i Lucsamburg an 25 Meitheamh 2005 (lenar bunaíodh an 10ú CEF), agus ansin leis an gcomhaontú a síníodh in Ouagadougou an 22 Meitheamh 2010 (lenar bunaíodh an 11ú CEF).

Cinneadh 2001/822/CE ón gComhairle an 27 Samhain 2001 maidir le tíortha agus críocha thar lear a chomhlachú leis an gComhphobal Eorpach (“Cinneadh maidir le Comhlachas Thar Lear”) (19), tháinig sé i bhfeidhm an 2 Nollaig 2001. Leasaíodh an Cinneadh sin an 19 Márta 2007 (Cinneadh 2007/249/CE) (20).

An Comhaontú Inmheánach maidir le maoiniú chabhair an Chomhphobail faoin gcreat airgeadais ilbhliantúil don tréimhse 2014-2020 i gcomhréir le Comhaontú Cotonou athbhreithnithe, a ghlac Ionadaithe Rialtais Bhallstáit an Chomhphobail Eorpaigh i mí Lúnasa 2013, tháinig sé i bhfeidhm i mí an Mhárta 2015.

Faoi Chomhaontú Cotonou, don dara tréimhse (2008-2013), tá buiséad Foriomlán EUR 22 682 mhilliún ag an 10ú CEF. Den mhéid sin,

—	leithdháileadh EUR 21 966 mhilliún do thíortha ACC,

—	EUR 286 mhilliún do na tíortha agus críocha thar lear agus

—	EUR 430 milliún don Choimisiún mar chaiteachas tacaíochta le haghaidh chlárú agus chur chun feidhme CEF.

Roinntear an méid le haghaidh thíortha ACC dá réir sin:

—	EUR 17 766 mhilliún le haghaidh cláir tháscacha náisiúnta agus réigiúnacha,

—	EUR 2 700 milliún le haghaidh comhar taobh istigh de thíortha ACC agus de réigiúin agus

—	EUR 1 500 milliún le haghaidh Saoráidí Infheistíochta.

Go háirithe, tiomnaítear cion méadaithe den bhuiséad do chláir réigiúnacha, rud a chuireann i dtábhacht a thábhachtaí atá an lánpháirtiú eacnamaíoch réigiúnach mar an bunchreat le haghaidh na forbartha náisiúnta agus áitiúla. Nuálaíocht sa 10ú EDF ab ea cruthú “méideanna dreasachta” le haghaidh gach tíre.

Faoi Chomhaontú Cotonou, maoinítear an tríú tréimhse (2014-2020) de chabhair Chomhphobail le Stáit ACC agus tíortha agus críocha thar lear leis an 11ú CEF ar mhéid EUR 30 506 mhilliún:

—	ar leithdháiltear EUR 29 089 mhilliún de do thíortha ACC i gcomhréir le hAirteagal 1.2(a) agus Airteagal 2(d) den Chomhaontú Inmheánach, a ndéanann an Coimisiún Eorpach bainistíocht ar EUR 27 955 mhilliún de;

—	ar leithdháiltear EUR 364,5 milliún de do thíortha agus críocha thar lear i gcomhréir le hAirteagal 1.2(a) agus Airteagal 3.1 den Chomhaontú Inmheánach, a ndéanann an Coimisiún Eorpach bainistíocht ar EUR 359,5 milliún de;

—	leithdháiltear EUR 1 052,5 milliún don Choimisiún chun na costais a eascraíonn as clárú agus cur chun feidhme acmhainní an 11ú CEF a mhaoiniú, i gcomhréir le hAirteagal 1.2(a) den Chomhaontú Inmheánach.

2. CUR CHUN FEIDHME AIRGEADAIS

2.1. OLLTORADH AIRGEADAIS

FORBAIRT LEITHREASUITHE AN 10ú CEF

10ú CEF

FORBAIRT LEITHREASUITHE: 31 Nollaig 2021

ANAILÍS AR CHREIDMHEASANNA IN AGHAIDH NA hIONSTRAIME

(EUR milliún)
	IONSTRAIM	LEITHREASÚ TOSAIGH	MÉADUITHE/LAGHDUITHE AR ACMHAINNÍ CARNACHA AN 31 NOLLAIG 2020	MÉADÚ NÓ LAGHDÚ AR ACMHAINNÍ IN 2021	Nótaí	LEITHREASÚ LEIBHÉIL REATHA
ACC	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit	20 896	(280)	(111)		20 505
	Cómhaoiniú	0	202			202
	FO-IOMLÁN ACC	20 896	(78)	(111)		20 707
OCT	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit	0	243	(3)		240
OCT	FO-IOMLÁN TÍORTHA AGUS CRÍOCH THAR LEAR	0	243	(3)		240
	IOMLÁN 10ú CEF	20 896	165	(113)		20 947

FORBAIRT LEITHREASUITHE AN 11ú CEF

(EUR milliún)
	IONSTRAIM	LEITHREASÚ TOSAIGH	MÉADUITHE/LAGHDUITHE AR ACMHAINNÍ CARNACHA AN 31 NOLLAIG 2020	MÉADÚ NÓ LAGHDÚ AR ACMHAINNÍ IN 2021	Nótaí	LEITHREASÚ LEIBHÉIL REATHA
ACC	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit	29 008	(190)	197		29 015
	Cómhaoiniú	0	75	12		88
	SLA inmheánach CE	0	1	0		1
	FO-IOMLÁN ACC	29 008	(113)	209		29 103
OCT	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit	0	349	4		353
	Cómhaoiniú	0	0	0		0
	SLA inmheánach CE	0	0	0		0
	FO-IOMLÁN TÍORTHA AGUS CRÍOCH THAR LEAR	0	349	4		353
	IOMLÁN 11ú CEF	29 008	235	213		29 456

FORBAIRT GEALLTANAS, CISTÍ SANNTA AGUS ÍOCAÍOCHTAÍ LE hAGHAIDH AN 10ú CEF

CUNTAIS CHOMHIOMLÁNAITHE CEF AN 31 NOLLAIG 2021

AICME CHABHRACH

ACC + PTOM – 10ú CEF

(EUR milliún)
		CREIDMHEASANNA	CINNTÍ			CISTÍ SANNTA			ÍOCAÍOCHTAÍ
		CREIDMHEASANNA	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%
		(1)	(2)		(2):(1)	(3)		(3):(2)	(4)		(4):(3)
	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit
ACC	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	12 454	12 392	(108)	100 %	12 334	(49)	100 %	12 143	96	98 %
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH B – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	1 979	1 972	(8)	100 %	1 964	(4)	100 %	1 960	5	100 %
	FO-IOMLÁN: COSTAIS CHUR CHUN FEIDHME AGUS IONCAM Ó ÚS	528	526	0	100 %	526	4	100 %	522	15	99 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ TAOBH ISTIGH DE ACC	3 684	3 655	(28)	99 %	3 552	93	97 %	3 239	165	91 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ RÉIGIÚNACHA	1 842	1 825	(26)	99 %	1 794	(13)	98 %	1 692	25	94 %
	Cómhaoiniú
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	185	180	(1)	97 %	177	0	99 %	164	3	93 %
	FO-IOMLÁN: COSTAIS CHUR CHUN FEIDHME AGUS IONCAM Ó ÚS	5	5	(0)	111 %	5	2	100 %	3	0	66 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ TAOBH ISTIGH DE ACC	12	11	0	91 %	11	0	100 %	11	0	100 %
	Cúlchiste nach féidir a shlógadh
	FO-IOMLÁN: CÚLCHISTE NACH FÉIDIR A SHLÓGADH	18
	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit
OCT	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	186	186	(0)	100 %	183	0	98 %	169	2	92 %
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH B – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	15	15	0	100 %	14	(0)	99 %	14	0	100 %
	FO-IOMLÁN: COSTAIS CHUR CHUN FEIDHME AGUS IONCAM Ó ÚS	5	5		100 %	5		100 %	5		100 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ RÉIGIÚNACHA	34	34	(1)	100 %	34	0	99 %	33	(0)	98 %
	Cúlchiste nach féidir a shlógadh
	FO-IOMLÁN: CÚLCHISTE NACH FÉIDIR A SHLÓGADH	0
	IOMLÁN: ACC + TÍORTHA AGUS CRÍOCHA THAR LEAR (CÚLCHISTÍ SAN ÁIREAMH) (A+B)	20 947	20 805	(172)	99 %	20 600	33	99 %	19 956	311	97 %

FORBAIRT GEALLTANAS, CISTÍ SANNTA AGUS ÍOCAÍOCHTAÍ LE hAGHAIDH AN 11ú CEF

CUNTAIS CHOMHIOMLÁNAITHE CEF AN 31 NOLLAIG 2021

AICME CHABHRACH

ACC + PTOM – 11ú CEF

(EUR milliún)
		CREIDMHEASANNA	CINNTÍ			CISTÍ SANNTA			ÍOCAÍOCHTAÍ
		CREIDMHEASANNA	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%
		(1)	(2)		(2): (1)	(3)		(3): (2)	(4)		(4): (3)
	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit
ACC	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	15 538	15 531	(24)	100 %	14 021	928	90 %	9 976	1 644	71 %
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH B – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	676	675	(1)	100 %	630	21	93 %	577	51	92 %
	FO-IOMLÁN: COSTAIS CHUR CHUN FEIDHME AGUS IONCAM Ó ÚS	1 071	1 069	(1)	100 %	1 063	190	99 %	856	53	80 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ TAOBH ISTIGH DE ACC	4 014	3 908	(4)	97 %	3 703	260	95 %	2 968	267	80 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ RÉIGIÚNACHA	7 317	7 300	4	100 %	6 991	593	96 %	4 926	955	70 %
	Cómhaoiniú
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	46	46	4	100 %	45	4	98 %	18	12	40 %
	FO-IOMLÁN: COSTAIS CHUR CHUN FEIDHME AGUS IONCAM Ó ÚS	4	4	0	100 %	4	3	100 %	0		10 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ TAOBH ISTIGH DE ACC	33	33	6	100 %	33	9	100 %	24	1	72 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ RÉIGIÚNACHA	6	4	0	67 %	4	0	100 %	4		100 %
	Cúlchistí is féidir a shlógadh
	FO-IOMLÁN: CÚLCHISTE TAOBH ISTIGH DE ACC	1
	FO-IOMLÁN: CÚLCHISTE CTN/CTR	(100)
	Cúlchiste nach féidir a shlógadh
	FO-IOMLÁN: CÚLCHISTE NACH FÉIDIR A SHLÓGADH	498
	SLA inmheánach CE
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	1	1	0	52 %	1		100 %	1		100 %
	Gnáth-ranníocaíochtaí ó Bhallstáit
OCT	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	213	213	0	100 %	194	1	91 %	183	12	94 %
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH B – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	12	12	0	100 %	12	2	100 %	12	4	99 %
	FO-IOMLÁN: COSTAIS CHUR CHUN FEIDHME AGUS IONCAM Ó ÚS	9	8	0	100 %	6	2	75 %	5	1	77 %
	FO-IOMLÁN: LEITHDHÁILTÍ RÉIGIÚNACHA	103	103	(0)	100 %	102	3	99 %	37	12	37 %
	Cómhaoiniú
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	0
	Cúlchiste nach féidir a shlógadh
	FO-IOMLÁN: CÚLCHISTE NACH FÉIDIR A SHLÓGADH	17
	SLA inmheánach CE
	FO-IOMLÁN: CLÚDACH A – LEITHDHÁILTÍ NÁISIÚNTA	0
	IOMLÁN: ACC + TÍORTHA AGUS CRÍOCHA THAR LEAR (CÚLCHISTÍ SAN ÁIREAMH) (A+B)	29 456	28 905	(16)	98 %	26 807	2 015	93 %	19 586	3 012	73 %

2.2. IONCAM

Cineál ioncaim

Is é ranníocaíochtaí ó na Ballstáit príomhioncam CEF. Glaonn an Coimisiún Eorpach agus an Banc Eorpach Infheistíochta ar na Ballstáit ranníocaíocht a dhéanamh le CEF trí huaire in aghaidh na bliana. Is léiriú atá sa mhéid a ghlaoitear gach bliain ar mhéid na híocaíochta atá le cumhdach le linn na bliana.

Forbhreathnú ar ranníocaíochtaí de réir an Bhallstáit

2.3. CAITEACHAS OIBRIÚCHÁIN AGUS CLÁIR SHONRACHA

Cineál caiteachais

Cuimsítear leis an méid atá ar fáil faoin gcreat airgeadais ilbhliantúil 3 % a leithdháiltear ar an gCoimisiún le haghaidh caiteachas tacaíochta agus 97 % a leithdháiltear le haghaidh chur chun feidhme thionscadail CEF. Socraítear na méideanna le gach Comhaontú Inmheánach agus is féidir iad a mhéadú le ranníocaíochtaí deonacha agus ioncam a fhaightear ó oibríochtaí.

Miondealú ar an méid geallta, ar conradh agus íoctha de réir an chineáil caiteachais:

	CREIDMHEASANNA	CINNTÍ			CISTÍ SANNTA			ÍOCAÍOCHTAÍ
	CREIDMHEASANNA	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%	COMHIOMLÁNAITHE	BLIANTÚIL	%
	(1)	(2)		(2):(1)	(3)		(3):(2)	(4)		(4):(3)
COSTAIS CHUR CHUN FEIDHME AGUS IONCAM Ó ÚS	1 621	1 618	(1)	100 %	1 609	200	99 %	1 391	69	86 %
CUR CHUN FEIDHME OIBRÍOCHTÚIL	48 782	48 093	(187)	99 %	45 798	1 848	94 %	38 151	3 254	78 %
IOMLÁN 10+11ú CEF: ACC + tíortha agus críocha thar lear (A+B)	50 403	49 711	(188)	99 %	47 407	2 048	94 %	39 542	3 323	78 %

Miondealú ar an méid geallta, ar conradh agus íoctha de réir an réigiúin agus na tíre

		CUNTAIS CHARNACHA CEF AN 31 NOLLAIG 2021 DE RÉIR % LEITHDHÁILTÍ
	AN 10 + 11ú CEF	IOMLÁN AN 10ú AGUS AN 11ú CEF (EUR i milliúin)
	Carnach 2021	Leithreasuithe	Cinntí	% leithdháiltí	Cistí sannta	% leithdháiltí	Íocaíochtaí	% leithdháiltí
ACC	Ginearálta / clúdach riaracháin/intér	1 608	1 604	100 %	1 598	99 %	1 381	86 %
	Cúlchiste / Neamhaicmithe de réir tíre	2 969	2 553	86 %	2 553	86 %	2 202	74 %
	Tíortha ACC ar fad	4 576	4 157	91 %	4 151	91 %	3 583	78 %
	Angóla	348	348	100 %	335	96 %	276	79 %
	Beinin	740	737	100 %	690	93 %	647	87 %
	An Bhotsuáin	130	130	100 %	128	98 %	122	94 %
	Buircíne Fasó	1 307	1 306	100 %	1 300	99 %	1 226	94 %
	An Bhurúin	572	570	100 %	546	95 %	466	81 %
	Camarún	521	521	100 %	505	97 %	438	84 %
	Cabo Verde	147	147	100 %	146	100 %	145	99 %
	Oileáin Chomóra	80	79	100 %	77	96 %	64	80 %
	An Congó (Brazzaville)	163	163	100 %	153	94 %	102	62 %
	Poblacht Dhaonlathach an Chongó	1 430	1 421	99 %	1 327	93 %	1 105	77 %
	An Cósta Eabhair	710	709	100 %	699	98 %	633	89 %
	Djibouti	186	186	100 %	170	92 %	122	66 %
	An Eiritré	215	215	100 %	215	100 %	35	16 %
	An Aetóip	1 655	1 652	100 %	1 579	95 %	1 353	82 %
	An Ghabúin	35	33	95 %	32	91 %	28	80 %
	An Ghaimbia	316	315	100 %	309	98 %	243	77 %
	Gána	793	792	100 %	782	99 %	697	88 %
	Guine Bissau	186	186	100 %	185	100 %	152	82 %
	Guine (Conacraí)	504	504	100 %	473	94 %	401	80 %
	Oileán Mhuirís	82	82	100 %	82	100 %	78	94 %
	An Chéinia	874	873	100 %	858	98 %	648	74 %
	Leosóta	259	258	100 %	245	95 %	182	70 %
	An Libéir	495	494	100 %	445	90 %	399	81 %
	Madagascar	791	790	100 %	714	90 %	471	60 %
	An Mhaláiv	1 025	1 025	100 %	919	90 %	805	79 %
	Mailí	1 425	1 424	100 %	1 389	98 %	1 172	82 %
	An Mháratáin	347	347	100 %	336	97 %	288	83 %
	Mósaimbíc	1 468	1 462	100 %	1 180	80 %	940	64 %
	An Namaib	189	189	100 %	176	94 %	159	85 %
	An Nígir	1 287	1 285	100 %	1 263	98 %	1 184	92 %
	An Nigéir	1 160	1 145	99 %	1 126	97 %	987	85 %
	Uganda	1 000	1 000	100 %	965	97 %	731	73 %
	Poblacht na hAfraice Láir	624	622	100 %	616	99 %	495	79 %
	Ruanda	841	841	100 %	827	98 %	800	95 %
	São Tomé agus Príncipe	56	56	100 %	50	89 %	41	73 %
	An tSeineagáil	668	667	100 %	638	96 %	581	87 %
	Na Séiséil	23	23	100 %	23	99 %	21	93 %
	Siarra Leon	663	663	100 %	621	94 %	548	83 %
	An tSomáil	903	901	100 %	898	99 %	872	97 %
	An tSuasalainn	135	128	95 %	113	84 %	95	70 %
	An Tansáin	1 176	1 174	100 %	1 108	94 %	945	80 %
	Sead	938	936	100 %	832	89 %	708	75 %
	Tóga	378	378	100 %	374	99 %	332	88 %
	An tSaimbia	834	834	100 %	740	89 %	536	64 %
	An tSiombáib	472	471	100 %	465	99 %	435	92 %
	Iomlán na hAfraice	28 150	28 082	100 %	26 654	95 %	22 709	81 %
	Antigua agus Barbúda	16	15	99 %	15	99 %	14	88 %
	Barbadós	22	22	100 %	22	99 %	20	91 %
	An Bheilís	43	43	100 %	35	82 %	28	66 %
	Doiminice	41	41	100 %	41	99 %	38	91 %
	Greanáda	21	21	100 %	21	99 %	20	94 %
	Guyane	81	81	100 %	78	96 %	76	94 %
	Háítí	1 030	1 020	99 %	890	86 %	736	72 %
	Iamáice	243	240	99 %	236	97 %	213	88 %
	An Phoblacht Dhoiminiceach	283	283	100 %	277	98 %	268	95 %
	Saint Lucia	32	32	100 %	32	100 %	28	86 %
	San Críostóir-Nimheas	9	8	92 %	8	91 %	6	66 %
	San Uinseann agus na Greanáidíní	27	27	98 %	26	97 %	22	81 %
	Suranam	27	27	100 %	27	97 %	20	73 %
	Oileán na Tríonóide agus Tobága	29	29	99 %	28	99 %	22	76 %
	Iomlán Mhuir Chairib	1 904	1 889	99 %	1 735	91 %	1 511	79 %
Fidsí	49	49	100 %	48	99 %	41	85 %
Oileáin Cook	5	5	99 %	5	99 %	5	99 %
Oileáin Sholomón	69	69	100 %	60	88 %	58	84 %
Ciribeas	42	42	100 %	42	99 %	26	61 %
Oileáin Marshall	17	17	100 %	17	99 %	14	82 %
An Mhicrinéis	23	23	100 %	23	97 %	10	43 %
Nárú	4	4	100 %	4	99 %	4	92 %
Niue	3	3	100 %	3	99 %	3	98 %
Palau	5	5	100 %	4	69 %	3	60 %
Nua-Ghuine Phapua	246	244	100 %	228	93 %	155	63 %
Samó	67	67	100 %	67	100 %	66	99 %
Tíomór Thoir	174	174	100 %	172	99 %	138	79 %
Tonga	28	28	100 %	28	99 %	28	99 %
Túvalú	13	13	100 %	13	99 %	12	89 %
Vanuatú	55	55	100 %	50	91 %	41	76 %
Iomlán an Aigéin Chiúin	800	799	100 %	764	95 %	605	76 %
Leithdháiltí taobh istigh de ACC	7 744	7 607	98 %	7 299	94 %	6 242	81 %
PALOP	62	61	98 %	59	95 %	50	80 %
RÉIGIÚN LÁIR NA hAFRAICE	555	551	99 %	500	90 %	346	62 %
RÉIGIÚN OIRTHEAR AGUS DHEISCEART NA hAFRAICE	3 176	3 166	100 %	3 022	95 %	2 116	67 %
Réigiún Iarthar na hAfraice	1 958	1 943	99 %	1 903	97 %	1 399	71 %
Réigiún Mhuir Chairib	535	531	99 %	474	89 %	323	60 %
Réigiún an Aigéin Chiúin	326	324	99 %	277	85 %	186	57 %
Iomlán chomhar réigiúnach ACC	14 355	14 182	99 %	13 534	94 %	10 662	74 %
ACC	49 785	49 110	99 %	46 838	94 %	39 070	78 %
OCT	Cúlchiste / Neamhaicmithe de réir tíre/críche	31	14	44 %	11	37 %	10	32 %
	Tíortha agus críocha ar fad thar lear	31	14	44 %	11	37 %	10	32 %
	Angaíle	28	28	100 %	27	99 %	27	99 %
	Oileáin Fháclainne (Las Malvinas)	10	10	100 %	10	98 %	10	98 %
	Oileáin Pitcairn	5	5	100 %	5	100 %	5	100 %
	Oileáin na dTurcach agus na gCaiceos	33	33	100 %	33	100 %	32	97 %
	Ógh-Oileáin na Breataine	2	2	100 %	2	98 %	2	90 %
	Montsarat	33	33	100 %	33	100 %	31	94 %
	San Héilin	38	38	100 %	38	100 %	35	94 %
	Iomlán na dtíortha agus na gcríoch Briotánach thar lear	148	148	100 %	147	100 %	141	96 %
	Aintillí na hÍsiltíre	41	41	100 %	23	57 %	19	46 %
	Aintillí na hÍsiltíre – Bonaire	4	4	100 %	4	91 %	2	55 %
	Aintillí na hÍsiltíre – Saba	4	4	100 %	3	97 %	3	97 %
	Aintillí na hÍsiltíre – Sint Eustatius	2	2	100 %	2	97 %	2	97 %
	Arúba	21	21	100 %	21	99 %	18	84 %
	Sint Maarten	14	14	100 %	7	51 %	4	31 %
	Iomlán na dtíortha agus na gcríoch thar lear de chuid na hÍsiltíre	86	86	100 %	61	71 %	49	57 %
	Oileáin Wallis agus Futuna	39	39	100 %	37	95 %	26	66 %
	Mayotte	29	29	100 %	29	100 %	29	100 %
	An Nua-Chaladóin	50	50	100 %	50	100 %	49	98 %
	Polainéis na Fraince	51	51	100 %	50	98 %	49	96 %
	Saint-Pierre-et-Miquelon	47	47	100 %	47	100 %	47	100 %
	Iomlán na dtíortha agus na gcríoch thar lear de chuid na Fraince	215	215	100 %	212	99 %	199	93 %
	Cúlchiste/Neamhaicmithe de réir réigiúin	137	137	100 %	136	99 %	71	52 %
	Iomlán chomhar réigiúnach na dtíortha agus na gcríoch thar lear	137	137	100 %	136	99 %	71	52 %
	OCT	617	599	97 %	567	92 %	471	76 %
	IOMLÁN: Tíortha ACC agus críocha thar lear	50 402	49 709	99 %	47 406	94 %	39 540	78 %

Miondealú ar an méid geallta, ar conradh agus íoctha de réir limistéir caiteachais le haghaidh an 11ú CEF

11ú CEF Miondealú ar an méid geallta, ar conradh agus íoctha de réir limistéir caiteachais (cóid earnála DAC) (21)

(EUR milliún)
Earnáil	Geallta	Ar conradh	Íoctha
Bonneagar agus seirbhísí sóisialta
110-Oideachas	1 192,46	1 064,95	839,46
120-Sláinte	2 131,40	2 419,57	2 073,28
130-Beartais/cláir daonra agus sláinte atáirgthe	352,44	40,12	25,41
140-Uisce agus sláintíocht	788,50	728,46	365,94
150-Rialtas agus an tsochaí shibhialta	5 909,31	5 883,98	4 812,88
160-Bonneagar agus seirbhísí sóisialta eile	996,71	1 448,73	1 299,56
Bonneagar agus seirbhísí sóisialta IOMLÁN	11 370,82	11 585,81	9 416,53
Bonneagar agus seirbhísí eacnamaíocha
210-Iompar agus stóráil	1 425,48	1 933,76	742,39
220-Cumarsáid	140,96	139,91	83,87
230-Fuinneamh	2 015,13	1 752,16	836,02
240-Baincéireacht agus seirbhísí airgeadais	93,93	116,10	50,50
250-Gnó agus seirbhísí eile	346,23	276,47	123,41
Bonneagar agus seirbhísí eacnamaíocha IOMLÁN	4 021,71	4 218,41	1 836,20
Earnálacha táirgeachta
310-Talmhaíocht, foraoiseacht agus iascaireacht	3 251,42	2 823,53	1 839,53
320-Tionsclaíocht, acmhainní mianra agus mianadóireacht, tógáil	644,39	424,96	158,21
330-Trádáil agus turasóireacht	498,46	419,71	203,21
Earnálacha táirgeachta IOMLÁN	4 394,26	3 668,20	2 200,94
Ilearnálach/trasnaí
410-Cosaint comhshaoil ghinearálta	989,44	821,21	481,09
430-Ilearnálach eile	3 882,47	2 445,97	1 365,91
Ilearnálach/trasnaí IOMLÁN	4 871,91	3 267,18	1 847,01
Cabhair tráchtearraí agus cúnamh cláir ginearálta
510-Tacaíocht bhuiséadach ghinearálta	3 116,32	3 149,33	2 436,61
520-Cúnamh bia forbartha	614,50	385,77	347,06
Cabhair tráchtearraí agus cúnamh cláir ginearálta IOMLÁN	3 730,82	3 535,09	2 783,68
Gníomhaíocht a bhaineann le fiachas
600-Gníomhaíocht a bhaineann le fiachas	91,50	91,50	91,50
Gníomhaíocht a bhaineann le fiachas IOMLÁN	91,50	91,50	91,50
Cabhair dhaonnúil
720-Práinnfhreagairt	746,19	460,11	437,98
730-Faoiseamh atógála agus athshlánú	137,83	44,16	34,02
740-Ullmhacht maidir le tubaistí	72,79	109,06	78,89
Cabhair dhaonnúil IOMLÁN	956,81	613,33	550,89
Costais riaracháin deontóirí / Neamh-leithdháilte / Neamhshonraithe
910-Costais riaracháin deontóirí	982,02	968,04	777,47
998-Neamh-leithdháilte / neamhshonraithe	183,30	36,68	21,44
N/A-Níl sé ar fáil	260,50	1,57	1,15
Costais riaracháin deontóirí / Neamh-leithdháilte / Neamhshonraithe IOMLÁN	1 425,82	1 006,29	800,06
MÓRIOMLÁN AN 11ú CEF de mhéid geallta, ar conradh agus íoctha	30 863,65	27 985,81	19 526,81

Forbairt ar an méid carnach geallta, ar conradh agus íoctha de réir limistéir caiteachais le haghaidh an 11ú CEF

3. GLUAIS

Leithreasuithe riaracháin

Leithreasuithe chun costais reatha na n-eintiteas a chumhdach (foireann, foirgnimh, trealamh oifige).

Buiséad glactha

Bíonn an dréachtbhuiséad ina bhuiséad glactha a luaithe is a fhormheasann an t-údarás buiséid é.

Buiséad leasaitheach

Cinneadh a glacadh le linn na bliana buiséid chun gnéithe de bhuiséad glactha na bliana sin a leasú (méadú, laghdú, aistriú).

Leithreasuithe

Cistiú buiséid.

Tuartar sa bhuiséad idir ghealltanais (gealltanais dhlíthiúla chun maoiniú a sholáthar) agus íocaíochtaí (airgead tirim nó aistrithe bainc chuig na tairbhithe). Is minic a bhíonn difríocht idir leithreasuithe le haghaidh gealltanas agus íocaíochtaí — leithreasuithe difreáilte — mar is iondúil go mbíonn cláir agus tionscadail ilbhliantúla tiomanta go hiomlán sa bhliain a chinntear iad agus go n-íoctar iad thar na blianta de réir mar a théann cur chun feidhme an chláir agus an tionscadail ar aghaidh.

Ioncam sannta

Ioncam tiomanta chun míreanna sonracha caiteachais a mhaoiniú.

Toradh buiséid

An difríocht idir an t-ioncam a fuarthas agus méideanna a íoctar, lena n-áirítear coigeartuithe le haghaidh méideanna a thugtar- ar aghaidh, cealuithe agus difríochtaí sa ráta malairte.

Maidir le gníomhaíochtaí, ní mór an méid sin a aisíoc leis an údarás cistiúcháin.

Cur chun feidhme an bhuiséid

Ídiú an bhuiséid trí chaiteachas agus oibríochtaí ioncaim.

Mír bhuiséid / Líne bhuiséid / Staid bhuiséid

Léirítear ioncam agus caiteachas sa struchtúr buiséid i gcomhréir le hainmníocht cheangailteach lena léirítear cineál agus cuspóir gach míre, mar a fhorchuireann an t-údarás buiséid. Tugtar tuairisc fhoirmiúil ar an ainmníocht sna ceannteidil aonair (teideal, caibidil, airteagal nó mír).

Gealltanas buiséadach

Oibríocht trína bhforchoimeádann an t-oifigeach údarúcháin na leithreasuithe buiséid is gá chun íocaíochtaí ina dhiaidh sin a chumhdach chun gealltanais dhlíthiúla a chomhlíonadh.

Cealú leithreasuithe

Leithreasuithe nár úsáideadh iad faoi dheireadh na bliana airgeadais agus nach féidir iad a thabhairt anonn, déanfar iad a chealú.

Tabhairt anonn na leithreasuithe

Eisceacht ar phrionsabal na bliantúlachta a mhéid is féidir leithreasuithe nárbh fhéidir a úsáid i mbliain airgeadais ar leith, faoi choinníollacha diana, a thabhairt anonn go heisceachtúil lena n-úsáid le linn na bliana ina dhiaidh.

Leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí

Cumhdaíonn leithreasuithe faoi chomhair gealltanas luach iomlán na n-oibleagáidí dlíthiúla (conarthaí, comhaontuithe deontais nó cinntí) a d’fhéadfaí a shíniú sa bhliain airgeadais reatha.

Saoradh

Oibríocht lena ndéanann an t-oifigeach údarúcháin atá freagrach cur i leataobh na leithreasuithe a rinneadh roimhe sin trí bhíthin gealltanas buiséadach a chur ar ceal go hiomlán nó go páirteach.

Leithreasuithe difreáilte

Úsáidtear leithreasuithe difreáilte chun oibríochtaí ilbhliantúla a mhaoiniú; cumhdaítear leo, le haghaidh na bliana airgeadais reatha, costas iomlán na n-oibleagáidí dlíthiúla arna ndéanamh le haghaidh oibríochtaí a síneann a gcur chun feidhme thar níos mó ná 1 bhliain airgeadais amháin.

Toradh eacnamaíoch

Tionchar an chaiteachais agus an ioncaim ar an gclár comhardaithe bunaithe ar rialacha cuntasaíochta ar bhonn fabhraithe.

Teidlíochtaí bunaithe

An ceart chun ioncam a bhailiú ó fhéichiúnaí a aithnítear trí eisiúint ordaithe gnóthaithe.

Difríocht sa ráta malairte

An difríocht a eascraíonn ó rátaí malairte a chuirtear i bhfeidhm ar na hidirbhearta a bhaineann le tíortha lasmuigh de limistéar an euro, nó ó athmheasúnú sócmhainní agus dliteanas in airgeadraí coigríche ar dháta na gcuntas.

Caiteachas

An téarma a úsáidtear chun tuairisc a thabhairt ar chaitheamh an bhuiséid ó gach cineál foinse chistiúcháin.

Deontais

Ranníocaíochtaí airgeadais díreacha ón mbuiséad le tairbhithe tríú páirtí atá ag gabháil do ghníomhaíochtaí a fhreastalaíonn ar bheartais an Aontais.

Leithreasuithe ag dul as feidhm

Leithreasuithe neamhúsáidte le cealú ag deireadh na bliana airgeadais. Ciallaíonn dul as feidhm cealú an údaraithe ar fad nó cuid den údarú chun caiteachais a dhéanamh agus/nó dliteanais a thabhú, mar a léirítear le leithreasú.

Le haghaidh comhghnóthas (agus EIT), mar a shonraítear ina Rialacha Airgeadais, is féidir aon leithreasú neamhúsáidte a iontráil sa mheastachán ar ioncam agus ar chaiteachas suas le 3 bliana airgeadais ina dhiaidh sin (riail “N+3” mar a thugtar uirthi). Dá bhrí sin, is féidir leithreasuithe ag dul as feidhm le haghaidh comhghnóthas a athghníomhachtú go dtí an bhliain airgeadais “N+3”.

Bunús dlí / bunghníomh

An gníomh dlí arna ghlacadh ag an údarás reachtach (an Chomhairle agus Parlaimint na hEorpa go hiondúil) lena sonraítear an cuspóir atá le clár caiteachais de chuid an Aontais, an cuspóir leis na leithreasuithe, na rialacha idirghabhála, dáta éaga agus na rialacha airgeadais ábhartha a fheidhmeoidh mar bhunús dlí le haghaidh chur chun feidhme an chláir caiteachais.

Gealltanas dlíthiúil

An gníomh lena ndéanann an tOifigeach Údarúcháin oibleagáid i leith tríú páirtithe as a n-eascraíonn muirear do bhuiséad an Aontais.

Is cineálacha coitianta gealltanas dlíthiúil iad conarthaí i gcás soláthair, comhaontuithe deontais agus cinntí deontais.

Leithreasuithe neamhdhifreálaithe

Leithreasuithe a chomhlíonann riachtanais bhliantúla agus, dá bhrí sin, nach mór iad a ghealladh le linn na bliana airgeadais. Ní féidir ach méideanna atá incháilithe do thabhairt anonn uathoibríoch a eisíoc sa bhliain ina dhiaidh sin. Maidir le leithreasuithe neamhdhifreáilte nach n-úsáidtear i.e. geallta, faoi dheireadh na bliana, déantar iad a chealú (ach amháin, go heisceachtúil, sa chás ina dtugtar cead le cinneadh ón gCoimisiún le haghaidh tabhairt anonn neamh-uathoibríoch). Baineann leithreasuithe neamhdhifreáilte le caiteachas riaracháin agus bíonn leithreasuithe faoi chomhair gealltanas cothrom le leithreasuithe faoi chomhair íocaíochtaí.

Leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí

Le leithreasuithe faoi chomhair oibríochtaí, maoinítear na beartais éagsúla, i bhfoirm deontas nó soláthair go príomha.

Gealltanais le híoc

Sainmhínítear gealltanais le híoc (nó RAL ón téarma Fraincise reste à liquider) mar an méid leithreasuithe a gealladh nár úsáideadh go fóill. Tagann siad go díreach as cláir ilbhliantúla a bheith ann agus an dícheangal idir leithreasuithe faoi chomhair gealltanas agus leithreasuithe faoi chomhair íocaíochtaí.

Leithreasuithe faoi chomhair íocaíochtaí

Cumhdaíonn leithreasuithe faoi chomhair íocaíochtaí caiteachas dlite sa bhliain reatha, ar caiteachas é a eascraíonn as gealltanais dhlíthiúla a iontráladh sa bhliain reatha agus/nó blianta níos luaithe.

RAL (Reste à liquider)

An méid atá le híoc go fóill faoi ghealltanas buiséadach ag am ar leith. Cf. Gealltanais le híoc

Barrachas

An difríocht dhearfach idir ioncam agus caiteachas, ar gá é a chur ar ais chuig an údarás cistiúcháin. Cf. Toradh buiséid

Aistriú idir línte buiséid

Tugtar le tuiscint le haistrithe idir línte buiséid athshocrú leithreasuithe ó líne bhuiséid amháin go líne bhuiséid eile, le linn na bliana airgeadais, agus dá bhrí sin is eisceacht ar phrionsabal buiséadach na sonraíochta iad.

TUARASCÁIL BHLIANTÚIL MAIDIR LE CUR CHUN FEIDHME – CISTÍ ARNA mBAINISTIÚ AG AN mBANC EORPACH INFHEISTÍOCHTA

AN BANC EORPACH INFHEISTÍOCHTA

CA/551/22

10 Márta 2022

Doiciméad 22/071

AN BORD STIÚRTHÓIRÍ

RÁITIS AIRGEADAIS

NA SAORÁIDE INFHEISTÍOCHTA

AN 31 NOLLAIG 2021

(1)	Ráiteas maidir le staid airgeadais

(2)	Ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ioncam cuimsitheach eile

(3)	Ráiteas ar athruithe ar acmhainní ranníocóirí

(4)	Ráiteas ar shreafaí airgid

(5)	Nótaí a ghabhann leis na ráitis airgeadais

(6)	Tuarascáil an iniúchóra neamhspleách

RÁITEAS MAIDIR LE STAID AIRGEADAIS

AN 31 NOLLAIG 2021

(in EUR’000)
	Nótaí	31.12.2021	31.12.2020
SÓCMHAINNÍ
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	5	1 358 564	923 940
Méideanna is infhaighte ó ranníocóirí	9/17	85 210	68 908
Sócmhainní airgeadais cisteáin	10	—	351 873
Ionstraimí airgeadais díorthacha	6	7	33 584
Iasachtaí agus airleacain	7	1 986 281	1 673 445
Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	8	697 631	526 810
Sócmhainní eile	11	1 086	109
Iomlán na sócmhainní		4 128 779	3 578 669
DLITEANAIS AGUS ACMHAINNÍ RANNÍOCÓIRÍ
DLITEANAIS
Ionstraimí airgeadais díorthacha	6	18 835	642
Ioncam iarchurtha	12	48 432	29 732
Forálacha maidir le ráthaíochtaí eisithe	13	—	851
Forálacha maidir le gealltanais iasachta	14	16 602	33 152
Méideanna atá dlite do thríú páirtithe	15	239 639	152 378
Dliteanais eile	16	2 333	3 446
Iomlán na ndliteanas		325 841	220 201
ACMHAINNÍ RANNÍOCÓIRÍ
Ranníocaíocht Bhallstáit na Saoráide arna glao	17	3 471 695	3 221 695
Tuilleamh coimeádta		331 243	136 773
Acmhainní ranníocóirí iomlána		3 802 938	3 358 468
Dliteanais agus acmhainní ranníocóirí iomlána		4 128 779	3 578 669

RÁITEAS AR BHRABÚS NÓ AR CHAILLTEANAS AGUS IONCAM CUIMSITHEACH EILE

DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2021

(in EUR’000)
	Nótaí	Ón 1.1.2021	Ón 1.1.2020
	Nótaí	go dtí an 31.12.2021	go dtí an 31.12.2020
Ús agus ioncam comhchosúil (*9)	19	86 456	84 783
Ús agus speansais chomhchosúla	19	-10 436	-5 250
Ús glan agus ioncam comhchosúil		76 020	79 533
Ioncam ó tháillí agus ó choimisiún	20	2 219	353
Speansais táillí agus coimisiúin	20	-175	-225
Ioncam glan ó tháillí agus ó choimisiúin		2 044	128
Athrú ar luach cóir ionstraimí airgeadais díorthacha		-51 770	18 949
Glantoradh ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile	21	123 627	-46 717
Glantoradh ar iasachtaí agus airleacain arna thomhas ag FVTPL	7	3 568	-29 621
Díol iasachtaí agus fáltais ó ghníomhaíochtaí aisghabhála		—	2 362
Glantoradh malairte eachtraí		33 676	-48 545
Glantoradh ar oibríochtaí airgeadais		109 101	- 103 572
Athrú ar lagú ar iasachtaí agus ar airleacain, glan ar aisiompuithe	7	42 974	-4 312
Athrú ar fhorálacha maidir le ráthaíochtaí, glan ar aisiompuithe	13	851	-228
Athrú ar fhorálacha maidir le gealltanais iasachta, glan ar aisiompuithe	14	16 616	3 715
Speansais riaracháin ghinearálta	22	-53 136	-58 527
Brabús / (caillteanas) don bhliain		194 470	-83 263
Brabús / (caillteanas) cuimsitheach iomlán don bhliain		194 470	-83 263

RÁITEAS AR ATHRUITHE AR ACMHAINNÍ RANNÍOCÓIRÍ

DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2021

(in EUR’000)
	Nótaí	Ranníocaíocht arna glao	Tuilleamh coimeádta	Foriomlán
An 1 Eanáir 2021		3 221 695	136 773	3 358 468
Ranníocaíocht na mBallstát arna glao le linn na bliana	17	250 000	—	250 000
Brabús do 2021		—	194 470	194 470
Athruithe ar acmhainní ranníocóirí		250 000	194 470	444 470
An 31 Nollaig 2021		3 471 695	331 243	3 802 938
An 1 Eanáir 2020		2 967 000	220 036	3 187 036
Ranníocaíocht na mBallstát arna glao le linn na bliana	17	209 614	—	209 614
Ath-leithdháileadh Ranníocaíocht an Naoú CEF le fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil ar acmhainní an Ranníocóra	17	45 081	—	45 081
(Caillteanas) do 2020		—	-83 263	-83 263
Athruithe ar acmhainní ranníocóirí		254 695	-83 263	171 432
An 31 Nollaig 2020		3 221 695	136 773	3 358 468

RÁITEAS AR SHREAFAÍ AIRGID

DON BHLIAIN DAR CHRÍOCH AN 31 NOLLAIG 2021

(in EUR’000)
	Nótaí	Ón 1.1.2021 go dtí an 31.12.2021	Ón 1.1.2020 go dtí an 31.12.2020
GNÍOMHAÍOCHTAÍ OIBRIÚCHÁIN
Brabús / (caillteanas) don bhliain		194 470	-83 263
Arna choigeartú le haghaidh
Glantoradh ar luach cóir ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile	8	- 130 991	47 909
Athrú ar lagú ar iasachtaí agus ar airleacain, glan ar aisiompuithe	7	-42 974	4 312
Glantoradh ar iasachtaí agus airleacain arna thomhas ag FVTPL		-3 568	29 621
Athrú ar ús fabhraithe agus costas amúchta ar iasachtaí agus airleacain	7	6 462	-5 202
Glanathrú ar fhorálacha maidir le ráthaíochtaí eisithe, glan ar aisiompuithe	13	-851	228
Glanathrú ar fhorálacha maidir le gealltanais iasachta, glan ar aisiompuithe		-16 550	-4 117
Athruithe cóirluacha ar dhíorthaigh		51 770	-18 949
Athrú ar ús fabhraithe agus costas amúchta ar shócmhainní airgeadais cisteáin	10	-1 271	1 067
Athrú ar ioncam iarchurtha		18 700	-2 834
Iarmhairt athruithe ar rátaí malairte ar iasachtaí	7	-84 893	90 878
Iarmhairt athruithe ar rátaí malairtí ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile	8	-27 230	33 616
Iarmhairt athruithe ar rátaí malairte ar airgead tirim arna shealbhú		-9 875	9 233
(Caillteanas) / brabús ar ghníomhaíochtaí oibriúcháin roimh athruithe ar shócmhainní oibriúcháin agus ar dhliteanais		-46 801	102 499
Eisíocaíochtaí iasachta	7	- 515 212	- 560 291
Aisíocaíochtaí iasachtaí	7	339 944	276 101
Díol iasachtaí agus fáltais ó ghníomhaíochtaí aisghabhála		—	2 362
Athrú ar ús fabhraithe ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid thirim	5	-304	66
(Méadú) ar shócmhainní airgeadais cisteáin	10	-2 333 691	-2 710 009
Aibíochtaí sócmhainní airgeadais cisteáin	10	2 684 293	2 689 790
Méadú ar scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	8	-84 224	-85 305
Glanfháltais ó scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh		77 749	85 477
Méadú ar shócmhainní eile		977	109
(Méadú) / Laghdú ar dhliteanais eile		1 113	-1 093
Méadú ar mhéideanna iníoctha leis an mBanc Eorpach Infheistíochta		34 598	8 543
Glansreafaí airgid i ngníomhaíochtaí oibriúcháin / (a úsáidtear i ngníomhaíochtaí oibriúcháin)		158 442	- 191 751
GNÍOMHAÍOCHTAÍ MAOINIÚCHÁIN
Ranníocaíocht arna fáil ó Bhallstáit		250 444	227 035
Méideanna arna bhfáil ó na Ballstáit maidir le fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil		63 254	60 387
Méideanna a íoctar thar ceann na mBallstát maidir le fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil		-27 337	-18 807
Glansreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí maoiniúcháin		286 361	268 615
Glanmhéadú ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid thirim		444 803	76 864
Ráiteas achomair ar shreafaí airgid:
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag tús na bliana airgeadais		924 077	837 980
Glansreafaí airgid ó ghníomhaíochtaí (agus a úsáidtear sna gníomhaíochtaí sin):
Gníomhaíochtaí oibriúcháin		158 442	- 191 751
Gníomhaíochtaí maoiniúcháin		286 361	268 615
Iarmhairtí athruithe ar rátaí malairte ar airgead tirim agus ar choibhéisí airgid thirim		-9 875	9 233
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ag deireadh na bliana airgeadais		1 359 005	924 077
Tá airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim comhdhéanta díobh seo a leanas:
Airgead ar láimh	5	434 064	398 991
Taiscí téarma (cé is moite d’ús fabhraithe)	5	672 730	380 000
Páipéir thráchtála	5	252 211	145 086
		1 359 005	924 077

Nótaí a ghabhann leis na ráitis airgeadais an 31 Nollaig 2021

1. Faisnéis ghinearálta

Bunaíodh an tSaoráid Infheistíochta (“an tSaoráid”) faoi chuimsiú Chomhaontú Cotonou (an “Comhaontú”) maidir le comhar agus cabhair um fhorbairt a caibidlíodh idir Grúpa Stát na hAfraice, Mhuir Chairib agus an Aigéin Chiúin (“Stáit ACC”) agus an tAontas Eorpach agus a Bhallstáit an 23 Meitheamh 2000, arna leasú an 25 Meitheamh 2005 agus an 22 Meitheamh 2010.

Ní eintiteas dlítheanach ar leith atá sa tSaoráid agus déanann an Banc Eorpach Infheistíochta (“BEI” nó “an Banc”) bainistíocht ar na ranníocaíochtaí thar ceann na mBallstát (“Deontóirí”) i gcomhréir le téarmaí an Chomhaontaithe agus gníomhaíonn mar riarthóir den tSaoráid.

Soláthraítear maoiniú faoin gComhaontú ó bhuiséid Bhallstáit an Aontais. Rannchuidíonn Ballstáit an Aontais leis na méideanna a leithdháiltear chun an tSaoráid a mhaoiniú agus deontais chun fóirdheontais úis a mhaoiniú mar a fhoráiltear faoi na creataí airgeadais ilbhliantúla (an Chéad Phrótacal Airgeadais lena gcumhdaítear an tréimhse 2000-2007 ar a dtugtar an Naoú Ciste Eorpach Forbraíochta (CEF), an Dara Prótacal Airgeadais lena gcumhdaítear an tréimhse 2008-2013 ar a dtugtar an 10ú CEF agus an Tríú Prótacal Airgeadais lena gcumhdaítear an tréimhse 2014-2020 ar a dtugtar an 11ú CEF). Cuirtear bainistíocht na nithe seo a leanas ar iontaoibh BEI:

(i)	an tSaoráid, ciste imrothlach rioscúil EUR 3 685,5 milliún atá dírithe ar infheistíocht earnála príobháidí i Stáit ACC a chothú, agus leithdháiltear EUR 48,5 milliún do thíortha agus críocha thar lear;

(ii)	deontais le haghaidh mhaoiniú fóirdheontas úis dar luach EUR 1 220,85 milliún ar a mhéad do Stáit ACC agus EUR 8,5 milliún ar a mhéad do thíortha agus críocha thar lear. Is féidir suas le 15 % de na fóirdheontais sin a úsáid chun cúnamh teicniúil a bhaineann le tionscadal a chistiú.

Thoiligh an tAontas agus Stáit ACC an cinneadh maidir le bearta idirthréimhseacha a leasú chun síneadh a chur le cur i bhfeidhm fhorálacha an Chomhaontaithe Comhpháirtíochta idir Stáit ACC agus an tAontas go dtí an 30 Meitheamh 2022, nó go dtí teacht i bhfeidhm an Chomhaontaithe nua nó cur i bhfeidhm sealadach an Chomhaontaithe nua idir an tAontas agus Stáit ACC, cé acu is luaithe (Cinneadh Uimh. 3/2021 ó Choiste Ambasadóirí ACC-AE an 26 Samhain 2021 chun Cinneadh Uimh. 3/2019 ó Choiste Ambasadóirí ACC-AE maidir le bearta idirthréimhseacha a ghlacadh de bhun Airteagal 95(4) de Chomhaontú Comhpháirtíochta ACC-AE a leasú (22)).

Tháinig Rialachán NDICI – na hEorpa Domhanda i bhfeidhm an 14 Meitheamh 2021 (Rialachán (AE) 2021/947 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23)) agus soláthraítear leis an príomhbhunús dlí le haghaidh cúnamh ón Aontas Eorpach lasmuigh den Aontas in 2021-2027, agus an rialachán le haghaidh shainordú institiúideach nua an Bhainc maidir le hoibríochtaí lasmuigh den Aontas Eorpach, lena n-áirítear réigiún ACC. Áirítear leis sin comhtháthú CEF sheachbhuiséadaigh reatha i mbuiséad an Aontais. Soláthraítear le Rialachán NDICI an bunús dlí don Choimisiún sainorduithe amach anseo den Aontas a chur ar iontaoibh BEI le haghaidh a ghníomhaíochta lasmuigh den Aontas Eorpach. Soláthrófar leis freisin an creat infheistíochta seachtraí don Aontas dul i gcomhar le hinstitiúidí comhpháirtíochta trí dheontais nó ráthaíochtaí ó bhuiséad an Aontais.

An 23 Nollaig 2020, chinn an Chomhairle síneadh a chur le tréimhse ghealltanais Shaoráid Infheistíochta ACC ar feadh 6 mhí ar a laghad. Amach anseo, úsáidfear athshreabha ó Shaoráid ACC faoi chuimsiú chreat NDICI trí mheascán de ghné earnála príobháidí ACC thiomnaithe faoin gCiste Eorpach um Fhorbairt Inbhuanaithe (CEFI+) agus Ciste Iontaobhais, ar faoi BEI atá sé an dá rud sin a chur chun feidhme. Maidir le Pacáiste Bonneagair ACC, a ráthaítear le hathshreabha na Saoráide Infheistíochta faoi láthair, déanfar é a aistriú chuig ráthaíocht Gné Infheistíochta Thiomnaithe 1 chun athshreabha Shaoráid Infheistíochta ACC a scaoileadh glan ar aon tiomantas Saoráide Infheistíochta roimhe seo (i dtéarmaí formheasa, sínithe agus ráthaíochtaí). Beidh Pacáiste Bonneagair ACC ina chuid de chomhaontú ráthaíochta CEFI+.

Tar éis síneadh a chur le tréimhse ghealltanais na Saoráide Infheistíochta, d’fhormheas an Banc oibríochtaí i gcomhréir lena shainordú go dtí an 30 Meitheamh 2021 (24).

Ullmhaíodh na ráitis airgeadais ar bhonn gnóthas leantach faoina nglactar leis go mbeidh sé ar a cumas ag an tSaoráid Infheistíochta an t-airgead go léir is iníoctha faoi aon oibríocht a íoc. Ní shocraítear fad na Saoráide Infheistíochta. Tá Comhaontú Inmheánach an 11ú CEF i bhfeidhm i gcónaí (de bhun Airteagal 14(3) de sin) go ceann cibé tréimhse is gá chun na hoibríochtaí go léir faoin gComhaontú Comhpháirtíochta idir an tAontas Eorpach agus Stáit ACC, faoin gCinneadh maidir le Comhlachas Thar Lear agus faoin gcreat airgeadais ilbhliantúil a fhorghníomhú ina n-iomláine.

Cumhdaítear leis na ráitis airgeadais seo an tréimhse ón 1 Eanáir 2021 go dtí an 31 Nollaig 2021.

Mar thoradh ar thogra ón gCoiste Bainistíochta, ghlac an Bord Stiúrthóirí na Ráitis Airgeadais an 10 Márta 2022 agus d’údaraigh a gcur faoi bhráid an Bhoird Gobharnóirí lena bhformheas faoin 22 Aibreán 2022.

2. Beartais chuntasaíochta shuntasacha

2.1. Bunús an ullmhúcháin – Ráiteas comhlíontachta

Ullmhaíodh ráitis airgeadais na Saoráide i gcomhréir leis na Caighdeáin Idirnáisiúnta um Thuairisciú Airgeadais (IFRS) arna nglacadh ag an Aontas Eorpach.

2.2. Breithiúnais agus meastacháin chuntasaíochta shuntasacha

Ní mór meastacháin chuntasaíochta a úsáid chun ráitis airgeadais a ullmhú. Ceanglaítear freisin ar Bhainistíocht an Bhainc a breithiúnas a úsáid sa phróiseas chun beartais chuntasaíochta na Saoráide Infheistíochta a chur i bhfeidhm. Nochtar anseo thíos na réimsí lena ngabhann breithiúnas nó castacht níos mó, nó réimsí inar suntasach toimhdí agus meastacháin do na ráitis airgeadais.

Is mar a leanas an úsáid is suntasaí a bhaintear as breithiúnais agus meastacháin:

— Luach cóir ionstraimí airgeadais a thomhas

Luachanna córa sócmhainní airgeadais agus dliteanas airgeadais a thrádáiltear ar mhargaí gníomhacha, bunaítear iad ar phraghsanna margaidh luaite nó ar phraghsanna reatha bróicéara. I gcás nach féidir na luachanna córa a dhíorthú ó mhargaí gníomhacha, cinntear iad le teicnící luachála éagsúla lena n-áirítear úsáid samhlacha matamaiticiúla. Tógtar an t-ionchur le haghaidh na samhlacha sin ó mhargaí inbhraite nuair is féidir, ach i gcás nach féidir é sin a dhéanamh, is gá breithiúnas áirithe chun luachanna córa a shuí. Déantar na luachálacha a chatagóiriú i leibhéil éagsúla san ordlathas luachanna córa bunaithe ar na hionchuir a úsáidtear sna teicnící luachála a thuairiscítear agus a nochtar i Nótaí 2.4.2 agus 4.

— Caillteanais lagaithe ar iasachtaí agus ar airleacain

Ceanglaítear le tomhas an chaillteanais creidmheasa ionchasaigh (“ECL”) ar an mbainistíocht úsáid a bhaint as breithiúnais shuntasacha, go háirithe measúnú ar mhéadú suntasach ar an riosca creidmheasa ón aitheantas tosaigh, cuimsiú faisnéise réamhbhreathnaithí agus dul chun cinn a dhéanamh ar an measúnú ar mhéid agus ar uainiú sreafaí airgid agus luachanna comhthaobhachta amach anseo agus caillteanais lagaithe á gcinneadh. Tá na meastacháin sin bunaithe ar roinnt tosca, agus d’fhéadfadh athruithe suntasacha ar uainiú agus ar mhéid an liúntais chun caillteanas creidmheasa a aithint a bheith ina dtoradh air sin (Nóta 2.4.2). Mionsonraítear toimhdí ábhartha maidir leis an iarmhairt ar lagú a eascraíonn as COVID-19 faoi Nóta 2.4.2 agus Nóta 3.2.3.7.

— Luacháil infheistíochtaí cothromais neamhluaite

Bunaítear luacháil infheistíochtaí cothromais neamhluaite ar cheann díobh seo a leanas go hiondúil:

—	idirbhearta margaidh ar neamhthuilleamaí le déanaí;

—	luach cóir reatha ionstraime eile atá mar an gcéanna go substaintiúil;

—	na sreafaí airgid a bhfuil coinne leo arna lascainiú ag rátaí reatha is infheidhme le haghaidh míreanna lena mbaineann téarmaí agus saintréithe riosca cosúla;

—	modh maidir le glansócmhainní coigeartaithe; nó

—	samhlacha luachála eile.

Is gá meastachán suntasach a dhéanamh chun na sreafaí airgid agus na tosca lascaine a chinneadh le haghaidh infheistíochtaí cothromais neamhluaite. Déanann an tSaoráid calabrú ar na teicnící luachála go tréimhsiúil agus déanann tástáil bhailíochta orthu bunaithe ar an bpraghas ó idirbhearta margaidh reatha inbhraite san ionstraim chéanna nó ó shonraí margaidh inbhraite eile.

— Comhdhlúthú eintiteas ina bhfuil leas ag an tSaoráid

Rinne BEI breithiúnais shuntasacha nach bhfuil aon cheann de na heintitis ina bhfuil leas aige faoi rialú na Saoráide. Is amhlaidh atá mar in eintitis den sórt sin, is ar an gComhpháirtí Ginearálta nó ar an mBainisteoir Ciste nó ar an mBord Bainistíochta atá an fhreagracht aonair as bainistíocht agus rialú a dhéanamh ar ghníomhaíocht agus ar ghnóthaí na comhpháirtíochta agus is acu atá an chumhacht agus an t-údarás gach rud is gá a dhéanamh chun aidhm agus cuspóirí na comhpháirtíochta a chloíonn leis na treoirlínte infheistíochta agus beartais a thabhairt i gcrích.

— Éiginnteacht a eascraíonn as athchóiriú rátaí táirgthe idirbhainc (“IBOR”)

I gcás an tagarmhairc nach mbeidh ann tar éis an 30 Meitheamh 2023, mar atá USD LIBOR, cuireann an tSaoráid i bhfeidhm leasuithe Chéim 1 de chuid an Bhoird um Chaighdeáin Idirnáisiúnta Chuntasaíochta a bhaineann leis an éiginnteacht.

2.3. Athruithe ar bheartais chuntasaíochta

Ach amháin na hathruithe a leagtar amach thíos, rinne an tSaoráid na beartais chuntasaíochta a leagtar amach i Nóta 2.4 a chur i bhfeidhm go comhsheasmhach maidir leis na tréimhsí go léir a chuirtear i láthair sna ráitis airgeadais seo. Ghlac an tSaoráid na caighdeáin nua agus na leasuithe ar chaighdeáin seo a leanas.

Caighdeáin a glacadh

Tá feidhm ag na léirmhínithe seo a leanas, mar aon leis na leasuithe agus leis an athbhreithniú ar chaighdeáin reatha, maidir le ráitis airgeadais na Saoráide ón 1 Eanáir 2021:

Athchóiriú an Bhonnráta Úis – Céim 2 Leasuithe ar IFRS 9 agus IFRS 7 (athchóiriú IBOR Céim 2)

Leis na leasuithe sin a eisíodh an 27 Lúnasa 2020, tugtar i gcrích freagairt IASB d’athchóiriú leanúnach LIBOR agus tagarmharcanna ráta úis eile.

Dírítear leis na leasuithe sin ar an iarmhairt ar ráitis airgeadais nuair a chuireann cuideachta bonnráta malartach in ionad an tsean-bhonnráta úis mar thoradh ar an athchóiriú. Soláthraítear leo faoiseamh praiticiúil ó cheanglais áirithe faoi na caighdeáin.

Go háirithe, baineann na faoisimh sin le modhnú ionstraimí airgeadais, conarthaí léasa nó gaolmhaireachtaí fálaithe i gcás ina gcuirtear bonnráta malartach nua in ionad bonnráta úis i gconradh.

I gcás ina bhfuil an t-athrú ar shreabhadh airgid conarthach ionstraime airgeadais ina thoradh díreach ar athchóiriú an bhonnráta úis agus ina ndéantar an t-athrú sin ar bhonn coibhéiseach eacnamaíoch, soláthraítear le leasuithe Chéim 2 beart praiticiúil chun an glanráta úis a nuashonrú chun an t-athrú a léiriú gan luach na hionstraime airgeadais de réir na leabhar a dhí-aithint ná a choigeartú. Soláthraítear leis na leasuithe freisin eisceacht chun ráta lascaine athbhreithnithe a úsáid ina léirítear an t-athrú ar ús chun ráta dliteanais léasa a atomhas mar thoradh ar mhodhnú a cheanglaítear leis an athchóiriú.

Ar deireadh, soláthraítear le leasuithe Chéim 2 sraith faoiseamh ó na ceanglais chuntasaíochta fálaithe i gcás ina bhfuil an t-athrú ina iarmhairt dhíreach den athchóiriú agus ina ndéantar é ar bhonn coibhéiseach eacnamaíoch. Go háirithe, ní bheidh ar chuideachta scor dá cuntasaíocht fálaithe toisc go gcuireann sí i bhfeidhm na hathruithe a cheanglaítear leis an athchóiriú agus ar an gcúis sin amháin.

Feidhmíodh glacadh na leasuithe ar na caighdeáin go cúlghabhálach gan aon tionchar ar an iarmhéid tosaigh.

Caighdeáin a eisíodh ach nár glacadh go fóill, a dhéanann difear don tSaoráid

Feabhsuithe bliantúla timthriall 2018-2020 (leasuithe ar IFRS 1 agus IFRS 9) agus leasuithe raoin feidhme chúng ar IFRS 3 agus IAS 37

Leasuithe ar IFRS 3 “Comhcheangail Ghnó” – nuashonraítear tagairt in IFRS 3 don Chreat Coincheapúil le haghaidh Tuairisciú Airgeadais gan athrú a dhéanamh ar na ceanglais chuntasaíochta le haghaidh comhcheangail ghnó.

Leasuithe ar IAS 37 “Forálacha, Dliteanais Theagmhasacha agus Sócmhainní Teagmhasacha” – sonraítear cé na costais a áiríonn cuideachta agus measúnú á dhéanamh ar cé acu a bheidh caillteanas i gceist le conradh nó nach mbeidh.

D’fhormhuinigh an tAontas na leasuithe sin an 28 Meitheamh 2021 agus tá feidhm acu maidir le tréimhsí bliantúla a thosaíonn an 1 Eanáir 2022 nó tar éis sin.

Níor ghlac an tSaoráid na leasuithe sin níos luaithe agus ní mheasann sí go ndéanfaidh siad difear suntasach do ráitis airgeadais na Saoráide.

2.4. Achoimre ar bheartais chuntasaíochta shuntasacha

Léirítear leis an ráiteas maidir le staid airgeadais sócmhainní agus dliteanais in ord íslitheach leachtachta agus ní dhéantar aon idirdhealú idir míreanna reatha agus neamhreatha.

2.4.1. Aistriú airgeadra eachtraigh

Úsáideann an tSaoráid an euro (EUR) chun a ráitis airgeadais a chur i láthair, agus is é an euro an t-airgeadra feidhmiúil. Ach amháin i gcás ina sonraítear a mhalairt, déantar faisnéis airgeadais a chuirtear i láthair in EUR a shlánú chuig an míle is gaire.

Aistrítear idirbhearta in airgeadra eachtrach ag an ráta malairte atá i réim ar dháta an idirbhirt.

Maidir le sócmhainní agus dliteanais airgeadaíochta ainmnithe in airgeadraí seachas euro, déantar iad a aistriú go euro ag an ráta malairte atá i réim ar dháta an ráitis maidir le staid airgeadais. Déantar an gnóthachan nó an caillteanas a eascraíonn as an aistriú sin a thaifeadadh sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ioncam cuimsitheach eile.

Míreanna neamhairgeadaíochta a thomhaistear i dtéarmaí costas stairiúil in airgeadra eachtrach, aistrítear iad ag na rátaí malairte amhail ar dhátaí na n-idirbheart tosaigh. Míreanna neamhairgeadaíochta a thomhaistear ar luach cóir in airgeadra eachtrach, aistrítear iad ag na rátaí malairte amhail ar an dáta ar cinneadh an luach cóir.

Maidir le difríochtaí ráta malairte a eascraíonn ar ghlanadh idirbheart ag rátaí atá éagsúil leo sin ar dháta an idirbhirt, agus difríochtaí ráta malairte eachtraí neamhréadaithe ar shócmhainní agus ar dhliteanais airgeadaíochta in airgeadra eachtrach, aithnítear iad sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus ioncam cuimsitheach eile.

2.4.2. Sócmhainní airgeadais seachas díorthaigh

Aithnítear ionstraimí airgeadais neamhdhíorthacha ar bhonn an dáta socraíochta i dtosach.

Aicmiú agus tomhas

Sócmhainní airgeadais

Ar aitheantas tosaigh, aicmítear acmhainn airgeadais mar a thomhaistear ar chostas amúchta (“AC”), luach cóir trí ioncam cuimsitheach eile (“FVOCI”), nó luach cóir trí P&L (“FVTPL”) agus aicmítear dliteanas airgeadais mar a thomhaistear ar AC nó FVTPL.

Faoi IFRS 9, tosaíonn aicmiú le cinneadh a dhéanamh cibé acu a mheastar an tsócmhainn airgeadais mar ionstraim fiachais nó mar ionstraim chothromais. Tagraíonn IFRS 9 do na sainmhínithe in IAS 32 Ionstraimí Airgeadais: Cur i láthair.

Is ionstraim fiachais iad na hionstraimí sin a chomhlíonann an sainmhíniú ar dhliteanas airgeadais ó pheirspictíocht an chontrapháirtí, iasachtaí agus urrúis fiachais lena n-áirítear bannaí, nótaí nó deimhnithe arna n-eisiúint ag eintitis struchtúrtha, rialtas nó corparáidí.

Aicmítear ionstraim fiachais mar AC má chomhlíonann sí an dá choinníoll seo a leanas agus nach n-ainmnítear í mar a bheith ar FVTPL:

—	sealbhaítear an tsócmhainn laistigh de shamhail ghnó arb é a cuspóir sócmhainní a shealbhú chun sreafaí airgid conarthacha a bhailiú; agus

—	eascraíonn sreafaí airgid ar dhátaí sonraithe as téarmaí conarthacha na sócmhainne airgeadais ar íocaíochtaí príomhshuime agus úis ar mhéid na príomhshuime gan íoc amháin atá iontu (critéir SPPI).

Aicmítear ionstraim fiachais mar FVOCI má chomhlíonann sí an dá choinníoll seo a leanas agus nach n-ainmnítear í mar a bheith ar FVTPL, agus sa chás sin amháin:

—	sealbhaítear an tsócmhainn laistigh de shamhail ghnó a mbaintear amach a cuspóir trí shreafaí airgid conarthacha a bhailiú agus sócmhainní airgeadais a dhíol, agus

—	eascraíonn sreafaí airgid ar dhátaí sonraithe as téarmaí conarthacha na sócmhainne airgeadais a chomhlíonann critéir SPPI.

Ba cheart na ceanglais thuas a chur chun feidhme ar shócmhainn airgeadais iomlán, fiú más rud é go bhfuil díorthach leabaithe inti.

Ionstraimí is ea iad ionstraimí cothromais a chomhlíonann an sainmhíniú ar chothromas ó pheirspictíocht an eisitheora de; is é sin, ionstraimí nach gcuimsítear iontu oibleagáid chonartha chun íoc agus lena bhfianaítear leas iarmharach i nglansócmhainní an eisitheora. Tomhaistear ionstraimí cothromais ar FVTPL.

Ar aitheantas tosaigh infheistíochta cothromais nach sealbhaítear í lena trádáil, féadfaidh an tSaoráid a roghnú go neamh-inchúlghairthe athruithe ina dhiaidh sin a chur i láthair in ioncam cuimsitheach eile. Déantar an rogha sin infheistíocht ar infheistíocht.

Aicmítear gach sócmhainn airgeadais eile mar a bheith á dtomhas ar FVTPL.

Measúnú ar an tsamhail ghnó

Déanann BEI, mar bhainisteoir ar an tSaoráid, measúnú ar chuspóir samhla gnó ina sealbhaítear ionstraim fiachais ar leibhéal punainne toisc gur fearr a léiríonn sé sin an chaoi a mbainistítear an gnólacht agus a sholáthraítear faisnéis don bhainistíocht. Ar an bhfaisnéis a chuirtear san áireamh, áirítear:

—

na beartais agus cuspóirí sonraithe le haghaidh na punainne agus feidhmiú na mbeartas sin sa chleachtas. Go háirithe, cé acu a dhíríonn nó nach ndíríonn straitéis na bainistíochta ar ioncam úis chonarthaigh a thuilleamh, próifíl ráta úis ar leith a choinneáil ar bun, fad na sócmhainní airgeadais a mheaitseáil le fad na ndliteanas lena maoinítear na sócmhainní sin nó sreafaí airgid a réadú trí na sócmhainní a dhíol;

—	conas a dhéantar meastóireacht ar fheidhmíocht na punainne agus conas a dhéantar í sin a thuairisciú do bhainistíocht na Saoráide;

—	na rioscaí a dhéanann difear d’fheidhmíocht na samhla gnó (agus na sócmhainní airgeadais a shealbhaítear laistigh den tsamhail ghnó sin) agus conas a dhéantar na rioscaí sin a bhainistiú; agus

—	minicíocht, méid agus uainiú an díolacháin i dtréimhsí roimhe seo, na cúiseanna leis an díolachán sin agus a ionchas maidir le gníomhaíocht díolacháin amach anseo.

Mar sin féin, ní bhreithnítear faisnéis ar ghníomhaíocht díolacháin aisti féin ach mar chuid de mheasúnú Foriomlán ar an gcaoi a mbaintear amach cuspóir sonraithe na Saoráide chun na sócmhainní airgeadais a bhainistiú agus ar an gcaoi a réadaítear sreafaí airgid.

Tuairiscítear agus nochtar i Nóta 24 an tsamhail ghnó le haghaidh oibríochtaí iasachta dírí Imchlúdach Maoiniúcháin an Tionchair.

Critéir íocaíochta príomhshuime agus úis amháin (“SPPI”)

Chun críocha an mheasúnaithe seo, sainmhínítear “príomhshuim” mar luach cóir na hionstraime fiachais ar aitheantas tosaigh. Sainmhínítear “ús” mar chomaoin i leith luach ama an airgid agus an riosca creidmheasa a bhaineann leis an bpríomhshuim gan íoc le linn tréimhse ama ar leith agus rioscaí agus costais eile de dheasca iasachtaí (e.g. riosca leachtachta agus costais riaracháin), chomh maith le corrlach brabúis.

Agus measúnú á dhéanamh ar cé acu ar íocaíochtaí príomhshuime agus úis amháin atá sna sreafaí airgid conarthacha nó nach ea, breithnítear téarmaí conarthacha na hionstraime. Áirítear leis sin measúnú a dhéanamh ar cé acu an bhfuil téarma conarthach leis an tsócmhainn airgeadais lena bhféadfaí uainiú nó méid sreafaí airgid conarthacha a athrú a d’fhágfadh nach gcomhlíonfadh sí an coinníoll seo.

Dí-aithint

Dí-aithníonn an tSaoráid sócmhainn airgeadais nuair a théann na cearta conarthacha do na sreafaí airgid ón tsócmhainn airgeadais, nó nuair a dhéantar na cearta chun an sreabhadh airgid conarthach a fháil a aistriú in idirbheart ina ndéanann an tSaoráid rioscaí agus tairbhí úinéireacht na sócmhainne airgeadais a aistriú nó ina gcoinníonn sí go substaintiúil rioscaí agus tairbhí go léir na húinéireachta ach nach gcoinníonn sí rialú ar an tsócmhainn airgeadais.

Ar dhí-aithint sócmhainne airgeadais nó dliteanais airgeadais (Nóta 2.4.4), maidir leis an difríocht idir luach na sócmhainne nó an dliteanais de réir na leabhar (nó an luach de réir na leabhar a leithdháiltear don chuid sin den tsócmhainn nó den dliteanas a dhí-aithnítear) agus an tsuim (i) den chomaoin a fuarthas nó a íocadh agus (ii) d’aon ghnóthachan nó caillteanas carnach a aithníodh in ioncam cuimsitheach eile, aithnítear í sin sa bhrabús nó sa chaillteanas ach amháin na gnóthachain nó na caillteanais charnacha a aithnítear in ioncam cuimsitheach eile le haghaidh ionstraimí cothromais arna dtomhas ar luach cóir trí ioncam cuimsitheach eile a n-aistrítear iad chuig an gcúlchiste seachas brabús nó caillteanas ar a ndiúscairt.

I gcomhthéacs an athchóirithe ar IBOR, maidir leis an measúnú a dhéanann an tSaoráid ar cé acu an substaintiúil atá athrú ar ionstraim airgeadais ar chostas amúchta nó nach ea, déantar an measúnú sin tar éis an beart praiticiúil a chur i bhfeidhm ar tugadh isteach é le Céim 2 den athchóiriú ar IBOR. I gcomhréir leis na leasuithe arna n-eisiúint ag IASB, ní dhí-aithníonn an tSaoráid ionstraim airgeadais a modhnaítear sreafaí airgid mar iarmhairt dhíreach ar an athchóiriú agus a bhfuil an t-athrú coibhéiseach go heacnamaíoch leis an mbonn roimhe sin chun na sreafaí airgid conarthacha a chinneadh (i.e. an bonn díreach roimh an athrú).

Athaicmiú

Ní athaicmítear sócmhainní airgeadais tar éis a n-aitheanta tosaigh, ach amháin sa tréimhse tar éis don tSaoráid a samhail ghnó a athrú chun sócmhainní airgeadais a bhainistiú.

Modhnú

Meastar sócmhainn airgeadais a thomhaistear ar chostas amúchta mar a bheith modhnaithe nuair a dhéantar a sreafaí airgid conarthacha a athchaibidliú nó a mhodhnú ar bhealach eile. B’fhéidir go mbeadh nó nach mbeadh ina toradh ar athchaibidliú nó modhnú dí-aithint na sean-ionstraime airgeadais agus aithint na hionstraime airgeadais nua.

Modhnú conarthach substaintiúil ar shreafaí airgeadais sócmhainne airgeadais a thomhaistear ar chostas amúchta a bhfuil mar thoradh air dí-aithint na sócmhainne airgeadais, bíonn mar thoradh air sin aithint na sócmhainne airgeadais nua ar a luach cóir, agus clárú iarmhairt ghnóthachain nó chaillteanais an mhodhnaithe sa ráiteas ioncaim chomhdhlúite faoi “Toradh ar oibríochtaí airgeadais”.

Meastar modhnú conarthach mar a bheith substaintiúil más rud é go bhfuil luach láithreach lascainithe na sreafaí airgid faoi na téarmaí athbhreithnithe (a lascainítear leis an nglanráta úis tosaigh) 10 % difriúil ar a laghad le luach láithreach lascainithe na sreafaí airgid atá fágtha den bhunsócmhainn airgeadais. Breithnítear freisin tosca cáilíochtúla amhail athrú san airgeadra ina n-ainmnítear an tsócmhainn airgeadais agus gnéithe comhshó.

I gcomhthéacs an athchóirithe ar IBOR, maidir leis an measúnú a dhéanann an tSaoráid ar cé acu an substaintiúil atá athrú ar ionstraim airgeadais ar chostas amúchta nó nach ea, déantar an measúnú sin tar éis an beart praiticiúil a chur i bhfeidhm ar tugadh isteach é le Céim 2 den athchóiriú ar IBOR. Déanann an tSaoráid an glanráta úis a thabhairt cothrom le dáta, gan modhnú a dhéanamh ar luach de réir na leabhar na hionstraime airgeadais más rud é go dtagann athrú ar an mbonn chun sreafaí airgid conarthacha na hionstraime airgeadais a chinneadh, arna thomhas ar chostas amúchta, mar iarmhairt dhíreach ar an athchóiriú agus más rud é go bhfuil an t-athrú coibhéiseach go heacnamaíoch leis an mbonn roimhe sin (i.e. an bonn díreach roimh an athrú).

Tomhas luachanna córa ionstraimí airgeadais

Is éard is luach cóir ann an praghas a gheofaí chun sócmhainn a dhíol nó an praghas a d’íocfaí chun dliteanas a aistriú in idirbheart ordúil idir rannpháirtithe sa mhargadh ar dháta an tomhais sa phríomh-mhargadh, nó ina éagmais sin, sa mhargadh is buntáistí a bhfuil rochtain ag an tSaoráid air ar an dáta sin.

I gcás inarb infheidhme, déanann BEI thar ceann na Saoráide luach cóir ionstraime a thomhas leis an bpraghas luaite i margadh gníomhach le haghaidh na hionstraime sin. Meastar margadh mar a bheith gníomhach más rud é go ndéantar idirbhearta le haghaidh na sócmhainne nó an dliteanais le minicíocht agus le méid leordhóthanach chun faisnéis ar phraghsanna a sholáthar ar bhonn leanúnach.

I gcás nach féidir luachanna córa sócmhainní airgeadais agus dliteanas airgeadais a chláraítear ar an ráiteas maidir le staid airgeadais a dhíorthú ó mhargaí gníomhacha, cinntear iad le teicnící luachála éagsúla lena n-áirítear úsáid samhlacha matamaiticiúla. Tógtar an t-ionchur le haghaidh na samhlacha sin ó mhargaí inbhraite nuair is féidir, ach i gcás nach féidir é sin a dhéanamh, is gá breithiúnas áirithe chun luachanna córa a shuí. Tá ar áireamh leis an teicníc luachála roghnaithe na tosca go léir a chuirfeadh rannpháirtithe sa mhargadh san áireamh agus idirbheart á phraghsáil.

D’fhéadfaí a áireamh leis na teicnící luachála sin samhlacha glanluacha láithrigh agus sreabhaidh airgid lascainithe, comparáid le hionstraimí cosúla arb ann do phraghsanna inbhraite sa mhargadh lena n-aghaidh, samhlacha Black-Scholes agus samhlacha praghsála rogha iltéarmaí agus samhlacha luachála eile. Áirítear leis na toimhdí agus na hionchuir a úsáidtear i dteicnící luachála rátaí úis saor ó riosca agus bonnrátaí úis, raonta difríochta creidmheasa a úsáidtear chun meastachán a dhéanamh ar rátaí lascainithe, praghsanna bannaí agus cothromais, rátaí malairte airgeadra eachtraigh, praghsanna cothromais agus innéacsanna cothromais, agus luaineachtaí agus comhghaoluithe praghsanna a bhfuil coinne leo.

Is é is aidhm do theicnící luachála teacht ar thomhas cóirluacha lena léirítear an praghas a gheofaí chun an tsócmhainn a dhíol nó an praghas a d’íocfaí chun an dliteanas a aistriú in idirbheart ordúil idir rannpháirtithe sa mhargadh ar dháta an tomhais.

Úsáideann an Banc samhlacha luachála a aithnítear go forleathan chun luach cóir ionstraimí airgeadais comónta agus níos simplí a chinneadh, amhail babhtálacha ráta úis agus babhtálacha airgeadraí nach n-úsáideann ach sonraí margaidh inbhraite agus a mbíonn breithiúnas agus meastachán teoranta ag teastáil lena n-aghaidh. Bíonn praghsanna inbhraite agus ionchuir shamhla ar fáil go hiondúil sa mhargadh le haghaidh urrúis fiachais agus urrúis chothromais a liostaítear, díorthaigh a thrádáiltear ar mhalartán agus díorthaigh shimplí thar an gcuntar amhail babhtálacha rátaí úis. Mar thoradh ar infhaighteacht praghsanna margaidh agus ionchuir shamhla inbhraite, laghdaítear an gá atá le breithiúnas agus meastachán bainistíochta agus laghdaítear freisin an éiginnteacht a bhaineann le cinneadh luachanna córa. Bíonn infhaighteacht praghsanna margaidh agus ionchur inbhraite éagsúil ag brath ar na táirgí agus na margaí, agus d’fhéadfadh athruithe teacht ar an infhaighteacht sin bunaithe ar theagmhais shonracha agus ar choinníollacha ginearálta sna margaí airgeadais.

Maidir le hionstraimí níos casta, úsáideann an Banc a shamhlacha luachála féin a fhorbraítear ó shamhlacha luachála aitheanta. D’fhéadfadh sé nach mbeadh cuid d’ionchuir shuntasacha na samhlacha sin, nó iad go léir, inbhraite sa mhargadh, agus díorthaítear iad ó phraghsanna nó ó rátaí margaidh nó déantar meastachán orthu bunaithe ar thoimhdí. I measc samplaí d’ionstraimí lena mbaineann ionchuir shuntasacha dhobhraite, áirítear iasachtaí agus ráthaíochtaí áirithe nach ann d’aon mhargadh gníomhach lena n-aghaidh. Samhlacha luachála ina n-úsáidtear ionchuir shuntasacha dhobhraite, bíonn breithiúnas agus meastachán bainistíochta níos mó de dhíth chun an luach cóir a chinneadh. Is gá breithiúnas agus meastachán bainistíochta go hiondúil chun an tsamhail luachála iomchuí a úsáidfear a roghnú, sreafaí airgid a bhfuil coinne leo amach anseo a chinneadh ar an ionstraim airgeadais arna luacháil, dóchúlacht nó mainneachtain agus réamhíocaíochtaí contrapháirtí a chinneadh agus rátaí lascaine iomchuí a roghnú.

Déanann an tSaoráid luachanna córa a thomhas leis an ordlathas luachanna córa seo a leanas lena léirítear a thábhachtaí atá na hionchuir a úsáidtear chun na tomhais a dhéanamh:

—	Leibhéal 1: ionchuir ar praghsanna margaidh luaite neamhchoigeartaithe iad i margaí gníomhacha le haghaidh ionstraimí comhchosúla a bhfuil rochtain ag an tSaoráid orthu.

—

Leibhéal 2: ionchuir seachas praghsanna luaite a áirítear laistigh de Leibhéal 1 atá inbhraite go díreach (i.e. mar phraghsanna) nó go hindíreach (i.e. arna ndíorthú ó phraghsanna). Áirítear leis an gcatagóir seo ionstraimí arna luacháil le praghsanna margaidh luaite i margaí gníomhacha le haghaidh ionstraimí cosúla, praghsanna luaite le haghaidh ionstraimí comhchosúla nó cosúla i margaí a mheastar nach bhfuil chomh gníomhach céanna nó teicnící luachála eile inarb inbhraite iad na hionchuir shuntasacha go léir go díreach nó go hindíreach ó shonraí margaidh.

—

Leibhéal 3: ionchuir nach inbhraite iad. Áirítear leis an gcatagóir seo gach ionstraim ina n-áirítear leis an teicníc luachála ionchuir nach mbunaítear ar shonraí inbhraite agus ina bhfuil iarmhairt shuntasach ag na hionchuir dhobhraite ar luacháil na hionstraime. Áirítear leis an gcatagóir seo ionstraimí a luacháiltear bunaithe ar phraghsanna luaite le haghaidh ionstraimí comhchosúla inar gá coigeartuithe nó toimhdí dobhraite suntasacha chun na difríochtaí idir na hionstraimí a léiriú.

Aithníonn an tSaoráid aistrithe idir leibhéil an ordlathais luachanna córa ó dheireadh na tréimhse tuairiscithe inar tharla an t-athrú.

Lagú ar shócmhainní airgeadais

Tá IFRS 9 bunaithe ar shamhail réamhbhreathnaitheach caillteanais creidmheasa ionchasaigh (“ECL”). Bhunaigh BEI creat chun “caillteanas creidmheasa ionchasach” a ríomh ag brath ar staid an mhacraigheilleagair. Cuimsítear leis paraiméadair riosca creidmheasa thar am ar leith a thógáil (Dóchúlacht mainneachtana – “PD” agus Caillteanas i gcás mainneachtana – “LGD”) bunaithe ar thoisc chórasach (timthriall creidmheasa) faoi thionchar an mhacraigheilleagair agus arna réamh-mheas trí réamhaisnéisí nó cásanna maicreacnamaíocha. Meán ualaithe dóchúlachta atá sa chaillteanas creidmheasa ionchasach deiridh de chaillteanais chreidmheasa ionchasacha na gcásanna maicreacnamaíocha faoi seach. Cuirtear an tsamhail lagaithe réamhbhreathnaitheach seo i bhfeidhm ar shócmhainní airgeadais arna dtomhas ar AC, ar chonarthaí ráthaíochta airgeadais, agus ar ghealltanais cláir chomhardaithe.

Faoi IFRS 9, déantar liúntais caillteanais a thomhas de réir ceann de na boinn seo a leanas:

—	Caillteanais chreidmheasa ionchasacha 12 mhí: is iad sin na caillteanais chreidmheasa ionchasacha a eascraíonn as teagmhais mhainneachtana fhéideartha laistigh de 12 mhí tar éis an dáta tuairiscithe; agus

—	Caillteanais chreidmheasa ionchasacha saolré: is iad sin na caillteanais chreidmheasa ionchasacha a eascraíonn as gach teagmhas mainneachtana féideartha thar shaolré ionchasach ionstraime airgeadais.

Leagtar amach i gCaighdeán IFRS 9 samhail trí chéim le haghaidh lagú bunaithe ar athruithe ar cháilíocht chreidmheasa ón aitheantas tosaigh. Aicmítear ionstraimí airgeadais i gCéim 1 ach amháin na hionstraimí sin a n-aithnítear méadú suntasach ar riosca creidmheasa ón aitheantas tosaigh ina leith. Áirítear leis sin idir fhaisnéis agus anailís chainníochtúil agus cháilíochtúil, bunaithe ar shaineolas an Bhainc, lena n-áirítear faisnéis réamhbhreathnaitheach.

Is sócmhainní airgeadais iad sócmhainní ceannaithe nó tionscanta a bhfuil fadhbanna creidmheasa acu (“POCI”) a meastar iad, ó thráth na haitheanta tosaigh, a bheith aicmithe mar Chéim 3. Maidir le sócmhainní airgeadais ceannaithe nó tionscanta a bhfuil fadhbanna creidmheasa acu, aithnítear sa ráiteas brabúis nó caillteanais na hathruithe carnacha sa chaillteanas creidmheasa ionchasach saolré ón aitheantas tosaigh.

Tá measúnú an Bhainc ar an gCéim bunaithe ar chur chuige seicheamhach atá comhsheasmhach leis na Treoirlínte maidir le Riosca Creidmheasa (“CRG”) agus na Treoirlínte agus na Nósanna Imeachta maidir le Faireachán Airgeadais (“FMGP”), go háirithe lena gcumhdaítear truicir réamhrabhaidh, Liosta Faire (“WM”), rátáil inmheánach agus riaráistí.

I gcomhréir le treoraíocht arna heisiúint acu siúd a leagann amach caighdeáin agus cleachtais mhargaidh, maidir le cur i bhfeidhm na mbeart staonta gearrthéarmach i ngeall ar COVID-19 ar chontrapháirtithe feidhmiúla, arb é is aidhm dóibh dul i ngleic le tionchar eacnamaíoch córasach díobhálach phaindéim COVID-19, measann BEI nár cheart féachaint orthu sin iontu féin mar thruicear uathoibríoch le cinneadh gur tharla méadú suntasach ar riosca creidmheasa. Mar a nochtar faoi Nóta 3.2.3.8, cuireann BEI breithiúnas saineolach i bhfeidhm agus measúnú á dhéanamh ar riosca creidmheasa contrapháirtithe den sórt sin.

Breithníonn BEI go léirítear iarmhairt phaindéim COVID-19 laistigh de shamhail réamhbhreathnaitheach reatha BEI a meastar í a bheith láidir a dóthain chun teagmhais eisceachtúla den sórt sin a chur san áireamh. Go háirithe, gabhadh na tionchair faoi seach go díreach trí na réamh-mheastacháin mhaicreacnamaíocha agus struchtúir théarmaí PD.

Má tharla méadú suntasach ar riosca creidmheasa, bogtar an ionstraim airgeadais go Céim 2 ach ní mheastar fós go bhfuil fadhbanna creidmheasa aici. Má tá fadhbanna creidmheasa ag an ionstraim airgeadais, bogtar an ionstraim airgeadais go Céim 3 ansin.

Chun neamhchosaintí Chéim 3 a shainaithint, cinneann an Banc cibé acu an ann nó nach ann d’fhianaise oibiachtúil ar neamhchosaint neamhthuillmheach. Meastar go bhfuil sócmhainn airgeadais ar mainneachtain nuair nach dócha go n-íocfadh an t-iasachtaí a oibleagáidí creidmheasa leis an tSaoráid ina n-iomáine, gan an tSaoráid dul i muinín birt nó nuair atá an t-iasachtaí níos mó ná 90 lá thar téarma ar aon oibleagáid creidmheasa ábhartha i leith na Saoráide.

Chuige sin, meastar go bhfuil sócmhainn airgeadais lagaithe nuair a chinntear gur dócha nach mbeadh sé ar a cumas ag an tSaoráid gach méid dlite de réir na mbuntéarmaí conarthacha nó luach coibhéiseach a bhailiú. Déantar neamhchosaintí creidmheasa aonair a mheasúnú bunaithe ar shaintréithe an iasachtaí, an staid airgeadais fhoriomlán, acmhainní agus taifead íocaíochta, na hionchais maidir le tacaíocht le haghaidh aon ráthóir atá freagrach ó thaobh airgeadais de agus, i gcás inarb infheidhme, luach inréadaithe aon chomhthaobhachta.

Déantar athbhreithniú agus anailís ar gach éileamh faoi dhó sa bhliain ar a laghad. Aon athrú tar éis sin ar mhéideanna agus ar uainiú na sreafaí airgid a bhfuil coinne leo amach anseo i gcomparáid leis na meastacháin roimh ré, beidh mar thoradh orthu athrú ar an bhforáil maidir le caillteanais chreidmheasa agus déanfar é a chur de mhuirear nó chun sochair an ráitis ioncaim. Ní aisiompaítear lamháltas le haghaidh lagú ach amháin nuair atá feabhas tagtha ar an gcáilíocht chreidmheasa le gurb ann do dhearbhú réasúnta maidir le bailiú tráthúil príomhshuime agus úis i gcomhréir le buntéarmaí conarthacha an chomhaontaithe éilimh. Déantar díscríobh i gcás ina meastar go bhfuil cuid d’éileamh, nó an t-éileamh ar fad, neamh-inbhailithe nó maite. Déantar díscríobhanna a mhuirearú in aghaidh laguithe a suíodh roimhe sin nó go díreach ar an ráiteas ioncaim agus laghdaítear leo méid príomhshuime éilimh. Aisghabhálacha go páirteach nó in iomlán méideanna a díscríobhadh roimhe sin, cuirtear iad chun sochair an ráitis ioncaim.

Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) – Ionchuir, Toimhdí agus Teicnící

Tá feidhm ag tomhas ECL saolré maidir le sócmhainní Chéim 2 agus Chéim 3, agus tá feidhm ag tomhas ECL 12 mhí maidir le sócmhainní Chéim 1.

Ríomhadh na caillteanais chreidmheasa ionchasacha bunaithe ar na hathróga seo a leanas:

—	Rátáil chreidmheasa agus Dóchúlacht mainneachtana (“PD”) thar am ar leith,

—	Caillteanas i gcás Mainneachtana thar am ar leith (“LGD”),

—	Neamhchosaint ar mhainneachtain (“EAD”).

Cinntear rátáil chreidmheasa contrapháirte ar dháta ar leith, le samhlacha cláir scórála atá curtha in oiriúint do na catagóirí éagsúla contrapháirtithe agus neamhchosaintí.

Déantar gach rátáil chreidmheasa a mhapáil chuig PD sonrach lena léirítear an dóchúlacht go mainneodh contrapháirt ar a hoibleagáid airgeadais, sna chéad 12 mhí eile, nó thar shaolré na hoibleagáide atá fágtha. Dá bhrí sin, is ionchur príomhúil atá i rátálacha chun an struchtúr téarma thar am ar leith de PD a chinneadh le haghaidh neamhchosaintí. Bailíonn BEI faisnéis feidhmíochta agus mhainneachtana maidir le neamhchosaintí na Saoráide ar riosca creidmheasa. Déantar na sonraí a bhailítear a imroinnt de réir cineál tionscail agus cineál réigiúin. Déantar anailís le chéile ar thionscail agus ar réigiúin éagsúla a fhreagraíonn ar bhealach aonchineálach ar thimthriallacha creidmheasa.

Úsáideann BEI samhlacha staitistiúla chun anailís a dhéanamh ar na sonraí a bhailítear agus meastacháin a ghiniúint ar PD saolré atá fágtha de neamhchosaintí agus ar an athrú a bhfuil coinne leis orthu sin mar thoradh ar imeacht ama agus ar chásanna maicreacnamaíocha sonracha ar leith.

Léiriú atá in LGD ar ionchas BEI maidir le cóimheas an chaillteanais ar neamhchosaint de thoradh mainneachtain contrapháirtí leis an tsuim gan íoc tráth na mainneachtana. Is féidir LGD a shainiú mar “1 – Ráta Aisghabhála” freisin. De réir tíreolaíochta agus cineál contrapháirte a chinntear meastacháin LGD den chuid is mó, agus is ann do chúig phríomhaicme neamhchosanta: Stáit cheannasacha, Institiúidí poiblí, Institiúidí airgeadais, Corparáidí, agus Airgeadas Tionscadail. Is féidir coigeartú breise a dhéanamh ar luachanna LGD bunaithe ar an táirge agus ar ghnéithe den neamhchosaint a bhaineann go sonrach le conradh.

Cuireann BEI faisnéis thar am ar leith agus réamhbhreathnaitheach san áireamh ina mheasúnú ar cé acu ar tháinig nó nár tháinig méadú suntasach ar riosca creidmheasa ionstraime ón aitheantas tosaigh agus ina thomhas ar chaillteanais chreidmheasa ionchasacha.

Maidir le tomhas ECL, d’fhorbair BEI cur chuige samhaltaithe choinníollaigh ar a dtugtar samhail PIT PD chun struchtúir téarma PD a ríomh lena ngabhann:

—	sainmhíniú ar fheidhm naisc bharainnigh idir an timthriall creidmheasa agus athróga maicreacnamaíocha, agus

—	sraith de thrí chás mhaicreacnamaíocha (aon chás bhunlíne amháin agus dhá chás lena léirítear cor chun donais agus téarnamh sa gheilleagar) ina bhfuil réadú féideartha ilbhliantúil maidir le OTI agus na dóchúlachtaí a bhaineann leo.

Úsáideann BEI macrashamhail leathstruchtúrtha iltíre agus ilchothromóide den gheilleagar domhanda le bloic shaintíre chun cásanna maicreacnamaíocha a ghiniúint. Deartar an cás lárnach / cás bunlíne le bheith comhsheasmhach leis na réamhaisnéisí is déanaí ón gCoimisiún Eorpach. Deartar na cásanna dearfacha agus diúltacha timpeall ar an gcás lárnach trí úsáid a bhaint as an tsamhail iltíre / ilchothromóide. Díorthaítear na cásanna as OTI, arb é príomhthomhas na gníomhaíochta eacnamaíche é, a shuaitheadh. Déantar na suaití d’fhíor-OTI a chalabrú chun luaineacht na hathróige roimhe a mhacasamhlú. Ina theannta sin, cuirtear breithiúnas saineolach i bhfeidhm, i gcás inarb iomchuí, chun méid agus seasmhacht shuaití OTI a bheachtú. Dá thoradh sin, cinntear suaití in éineacht le feidhm meathlúcháin chun tionchar na suaití le himeacht ama a chinneadh. Dóchúlachtaí atá curtha i gceangal le gach cás, déantar iad a shainiú agus táscairí (luaineachta) an mhargaidh á léiriú mar aon le táscairí/rianairí a forbraíodh go hinmheánach agus a úsáidtear go comhsheasmhach le himeacht ama chun an éiginnteacht a ghabháil isteach.

Úsáidtear na luachanna réamh-mheasta céanna den timthriall creidmheasa leis an bpríomh-ionchur faoi chásanna maicreacnamaíocha éagsúla i samhlacha PIT PD agus PIT LGD de BEI. Ríomhtar an timthriall creidmheasa ó rátaí íosghrádúcháin gníomhaireachta rátála seachtraí agus ó na réamh-mheastacháin ar rátaí fáis bliantúla fíor-OTI chomh maith leis an leathadh idir rátaí úis fadtéarmacha agus gearrthéarmacha.

Léirítear le EAD an neamhchosaint ionchasach i gcás mainneachtana agus tá sé bunaithe ar an neamhchosaint reatha ar an gcontrapháirtí agus ar athruithe féideartha ar an méid reatha a cheadaítear faoin gconradh lena n-áirítear amúchadh. Is é oll-luach de réir na leabhar de shócmhainn airgeadais a EAD. Áirítear an méid arna tharraingt le EAD i gcás gealltanais iasachtaithe agus ráthaíochtaí airgeadais.

2.4.2.1. Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim

Sainíonn an tSaoráid airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim mar chuntais reatha, taiscí gearrthéarmacha nó páipéir thráchtála lena mbaineann aibíochtaí tosaigh de 3 mhí nó níos lú. Iompraítear airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim ar AC sa ráiteas maidir le staid airgeadais.

2.4.2.2. Sócmhainní airgeadais cisteáin

Cuimsítear le sócmhainní airgeadais cisteáin bannaí luaite agus neamhluaite a bhfuil sé i gceist iad a shealbhú go dtí a n-aibíocht agus páipéir thráchtála le haibíochtaí tosaigh níos mó ná 3 mhí agus aicmítear iad ar AC dá bhrí sin.

Déantar na bannaí agus na páipéir thráchtála sin a thomhas ar a gcostas ar dtús, arb é atá ann an luach cóir móide aon chostas idirbhirt atá inchurtha go díreach. Déantar an difríocht idir an praghas iontrála agus an luach fuascailte a amúchadh i gcomhréir le modh an úis ghlain thar shaolré na hionstraime atá fágtha.

2.4.2.3. Iasachtaí agus airleacain

D’fhéadfadh a bheith sa phunann iasachtaí agus airleacan ionstraimí fiachais amhail iasachtaí agus urrúis fiachais lena n-áirítear bannaí, nótaí nó deimhnithe arna n-eisiúint ag eintitis struchtúrtha a bhfuil sé i gceist iad a shealbhú go dtí a n-aibíocht agus na sreafaí airgid conarthacha a bhailiú.

Áirítear le hiasachtaí agus airleacain:

—	Iasachtaí agus airleacain arna dtomhas ar AC

—	Iasachtaí agus airleacain arna dtomhas go héigeantach ar FVTPL.

Iasachtaí arna dtionscnamh ag an tSaoráid, aithnítear iad i sócmhainní na Saoráide nuair a dhéantar airgead a réamhíoc le hiasachtaithe. Codanna gan eisíoc d’iasachtaí, taifeadtar iad lasmuigh den chlár comhardaithe ar a luach ainmniúil. Iasachtaí a fhaigheann pas i dtástáil SPPI, déantar iad a thaifeadadh ar a gcostas (a nglanmhéideanna arna n-eisíoc) i dtosach, arb é atá ann luach cóir an airgid thirim arna thabhairt chun an iasacht a thionscnamh, lena n-áirítear aon chostas idirbhirt, agus déantar iad a thomhas ar AC ina dhiaidh sin le modh an ghlanráta úis.

Aithnítear urrúis fiachais i sócmhainní na Saoráide nuair a dhéantar airgead a réamhíoc leis an eisitheoir agus d’fhéadfaidís a bheith i bhfoirm ionstraim fiachais a nasctar go conarthach nó ionstraim fiachais tráinse aonair. Codanna gan eisíoc d’urrúis fiachais, taifeadtar iad lasmuigh den chlár comhardaithe ar a luach ainmniúil. Déantar urrúis fiachais a thomhas ar a gcostas ar dtús, arb é atá ann an luach cóir móide aon chostas idirbhirt atá inchurtha go díreach, agus tomhaistear iad ina dhiaidh sin ar AC le modh an ghlanráta úis. Déantar an difríocht idir an praghas iontrála agus an luach fuascailte a amúchadh i gcomhréir le modh an úis ghlain thar shaolré na hionstraime atá fágtha.

Tuairiscítear an beartas lagaithe maidir le hiasachtaí agus airleacain faoi Nóta 2.4.2.

Iasachtaí agus airleacain nach gcomhlíonann critéar SPPI, déantar iad a thomhas ar FVTPL go héigeantach. Tá an teicníc tomhais chóirluacha a úsáidtear bunaithe ar theicníc sreabhaidh airgid lascainithe nó luach leachtaithe.

Maidir le tionchar athchóiriú IBOR ar atomhas iasachtaí agus airleacan ar chostas amúchta, féach na míreanna tiomnaithe i Nóta 2.4.2 – Aicmiú agus Tomhas / Modhnú.

2.4.2.4. Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh

Dhá chineál infheistíochtaí cothromais atá ag an tSaoráid: (i) infheistíochtaí cothromais díreacha agus (ii) cistí caipitil fiontair. Aithnítear na scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh ar luach cóir móide costais idirbhirt i dtosach. Athruithe ina dhiaidh sin ar luach cóir, lena n-áirítear gnóthachain agus caillteanais in aistriú airgeadra eachtraigh, aithnítear iad sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile faoin teideal glantoradh ar scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh.

Le haghaidh infheistíocht neamhluaite, i gcás nach féidir an luach cóir a dhíorthú ó mhargaí gníomhacha, cinntear an luach cóir trí theicnící luachála aitheanta a chur i bhfeidhm (Nóta 4.2.1).

Na rannpháirtíochtaí a fhaigheann an tSaoráid, léirítear leo go hiondúil infheistíochtaí i gcothromas príobháideach nó i gcistí caipitil fiontair. De réir chleachtas an tionscail, is é atá sna hinfheistíochtaí sin go hiondúil infheistíochtaí arna suibscríobh go comhpháirteach ag roinnt infheisteoirí, nach bhfuil ar chumas aon cheann díobh difear a dhéanamh leis féin d’oibríochtaí laethúla ná do ghníomhaíocht infheistíochta an chiste sin. Mar thoradh air sin, aon bhallraíocht ag infheisteoir i gcomhlacht ceannais ciste den sórt sin, ní bhronntar léi sin i bprionsabal aon teidlíocht ar an infheisteoir sin difear a dhéanamh d’oibríochtaí laethúla an chiste. Ina theannta sin, ní hiad infheisteoirí aonair i gciste cothromais phríobháidigh nó i gciste caipitil fiontair a chinneann beartais an chiste amhail beartais dáileacháin maidir le díbhinní nó dáileacháin eile. Is é bainistíocht an chiste a dhéanann cinntí den sórt sin go hiondúil ar bhonn an chomhaontaithe scairshealbhóirí lena rialaítear cearta agus oibleagáidí na bainistíochta agus gach scairshealbhóra den chiste. Ina theannta sin, cuirtear cosc go hiondúil leis an gcomhaontú scairshealbhóirí ar infheisteoirí aonair idirbhearta ábhartha leis an gciste a dhéanamh go déthaobhach, pearsanra bainistíochta a idirmhalartú, nó rochtain phribhléideach ar fhaisnéis theicniúil fhíor-riachtanach a fháil. Déantar infheistíochtaí na Saoráide i gcomhréir le cleachtas an tionscail a luaitear thuas, lena n-áirithítear nach rialaíonn an tSaoráid aon cheann de na hinfheistíochtaí sin ná nach bhfeidhmíonn sí aon tionchar suntasach orthu de réir bhrí IFRS 10 agus IAS 28, lena n-áirítear na hinfheistíochtaí sin a bhfuil breis is 20 % de na cearta vótála ag an tSaoráid ina leith.

2.4.3. Ráthaíochtaí airgeadais

Is éard atá i gconarthaí ráthaíochta airgeadais conarthaí a cheanglaíonn ar an tSaoráid íocaíochtaí sonraithe a dhéanamh chun an sealbhóir a aisíoc i ndáil le caillteanas a thabhaíonn an sealbhóir toisc go dteipeann ar fhéichiúnaí sonraithe íocaíochtaí a dhéanamh agus iad dlite i gcomhréir le téarmaí ionstraime fiachais.

Faoi na rialacha reatha, ní chomhlíonann na ráthaíochtaí sin an sainmhíniú ar chonradh árachais (IFRS 4 Conarthaí Árachais).

Tá cuntas ar ráthaíochtaí airgeadais faoi IFRS 9 – Ionstraimí airgeadais, mar “Dhíorthaigh” nó mar “Ráthaíochtaí airgeadais”, ag brath ar a ngnéithe agus a saintréithe mar a shainítear le IFRS 9.

Nochtar an beartas cuntasaíochta le haghaidh díorthach faoi Nóta 2.4.5.

Aithnítear ráthaíochtaí airgeadais i dtosach sa ráiteas maidir le staid airgeadais faoi “Forálacha maidir le ráthaíochtaí arna n-eisiúint” ar luach cóir móide costais idirbhirt atá inchurtha go díreach i leith eisiúint na ráthaíochtaí airgeadais. Ag an aitheantas tosaigh, comhfhreagraíonn an oibleagáid le híoc do Ghlanluach Láithreach (NPV) insreafaí préimhe a bhfuil coinne leo nó don chaillteanas ionchasach tosaigh.

Tar éis na haitheanta tosaigh, déantar ráthaíochtaí airgeadais a thomhas ar an luach is airde díobh seo a leanas:

—	Méid an liúntais caillteanais mar a chinntear faoi IFRS 9; agus

—	An phréimh a aithníodh i dtosach lúide ioncam a aithnítear i gcomhréir le prionsabail IFRS 15.

Aon mhéadú nó laghdú ar an nglandliteanas (mar a thomhaistear in IFRS 9) a bhaineann le ráthaíochtaí airgeadais seachas íocaíocht glaonna ráthaíochta, aithnítear é sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile faoi “Athrú ar fhorálacha maidir le ráthaíochtaí”.

Aithnítear an phréimh a fhaightear sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile in “Ioncam ó tháillí agus ó choimisiúin” ar bhonn sceideal amúchta i gcomhréir le IFRS 15 thar shaolré na ráthaíochta airgeadais.

2.4.4. Dliteanais airgeadais seachas díorthaigh

Aicmiú agus tomhas

Dliteanais airgeadais

Tomhaistear dliteanas airgeadais ar chostas amúchta ach amháin dliteanais airgeadais a chomhlíonann an sainmhíniú ar a bheith arna sealbhú le trádáil (e.g. dliteanais dhíorthacha).

Dí-aithníonn an tSaoráid dliteanas airgeadais nuair a dhéantar a oibleagáidí conarthacha a urscaoileadh, nó a chealú nó nuair a théann siad in éag.

2.4.5. Ionstraimí airgeadais díorthacha

Áirítear le hionstraimí airgeadais díorthacha babhtálacha airgeadraí, babhtálacha ráta úis trasairgeadra, babhtálacha airgeadraí gearrthéarmacha (“babhtálacha FX”) agus babhtálacha ráta úis.

Aithnítear ionstraimí airgeadais díorthacha ar bhonn an dáta trádála i dtosach.

I ngnáthchúrsa a gníomhaíochta, féadfaidh an tSaoráid conarthaí babhtála a dhéanamh d’fhonn oibríochtaí sonracha trína dtugtar iasachtaí a fhálú nó réamhchonradh airgeadra a dhéanamh, d’fhonn na staideanna airgeadra dá cuid a fhálú ar staideanna airgeadra iad a ainmnítear in airgeadraí a thrádáiltear go gníomhach seachas an Euro, chun aon ghnóthachan nó caillteanas a tharlaíonn de dhroim luaineachtaí sa ráta malairte eachtraí a fhritháireamh.

Tomhaistear gach díorthach ag FVTPL agus tuairiscítear iad mar ionstraimí airgeadais díorthacha. Díorthaítear luachanna córa go príomha ó shamhlacha sreabhaidh airgid lascainithe, samhlacha praghsála i leith conradh céadrogha agus ó luachaintí tríú páirtí.

Taifeadtar díorthaigh ar luach cóir agus iompraítear mar shócmhainní iad nuair a bhíonn luach cóir deimhneach acu agus iompraítear mar dhliteanais iad nuair a bhíonn luach cóir diúltach acu. Léirítear athruithe ar luach cóir ionstraimí airgeadais díorthacha sa ráiteas ar bhrabús agus ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile faoi “Athrú ar luach cóir ionstraimí airgeadais díorthacha”.

Faoi IFRS 9, díchuireadh ceanglais ladhrála maidir le díorthaigh leabaithe le haghaidh sócmhainní airgeadais nó dliteanais airgeadais agus, dá bhrí sin, láimhseáiltear an conradh hibrideach ina iomláine le haghaidh aicmiú sócmhainní airgeadais nó dliteanais airgeadais dá réir sin.

Cinneadh sreafaí airgid díorthach dá réir sin le rátaí cúltaca an Chomhlachais Idirnáisiúnta um Babhtálacha agus Díorthaigh (ISDA) in ionad thagarmharcanna LIBOR (1). Maidir le tionchar athchóiriú IBOR ar na hionstraimí díorthacha, féach Nóta 6.

2.4.6. Ranníocaíochtaí

Aithnítear ranníocaíochtaí ó na Ballstáit mar earraí infhaighte sa ráiteas maidir le staid airgeadais ar dháta an Chinnidh ón gComhairle lena socraítear an ranníocaíocht airgeadais atá le híoc ag na Ballstáit leis an tSaoráid.

Comhlíonann ranníocaíochtaí na mBallstát na coinníollacha seo a leanas agus aicmítear iad mar chothromas dá dhroim sin:

—	mar a shainítear sa chomhaontú ranníocaíochta, tugtar an ceart leo do na Ballstáit cinneadh a dhéanamh ar úsáid ghlansócmhainní na Saoráide i gcás leachtú na Saoráide;

—	tá siad san aicme ionstraimí atá fo-ordaithe do gach aicme ionstraimí eile;

—	tá gnéithe comhionanna ag gach ionstraim airgeadais san aicme ionstraimí atá fo-ordaithe do gach aicme ionstraimí eile;

—	ní áirítear leis an ionstraim aon ghné lena n-éileofaí go n-aicmeofaí mar dhliteanas í; agus

—

na sreafaí airgid ionchasacha san iomlán is inchurtha i leith na hionstraime le linn a saolré, tá siad bunaithe go substaintiúil ar an mbrabús nó ar an gcaillteanas, ar an athrú ar na glansócmhainní aitheanta nó ar an athrú ar luach cóir ghlansócmhainní aitheanta agus neamhaitheanta na Saoráide le linn shaolré na hionstraime.

Aicmítear agus tomhaistear ranníocaíochtaí ar AC sna ráitis airgeadais.

2.4.7. Ús agus ioncam comhchosúil

Taifeadadh ús ar iasachtaí arna dtionscnamh ag an tSaoráid sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile (“Ús agus ioncam comhchosúil”) agus sa ráiteas maidir le staid airgeadais (“Iasachtaí agus airleacain”) ar bhonn fabhraithe ag úsáid an glanráta úis, arb é atá ann an ráta lena lascainítear go cruinn íocaíochtaí airgid measta nó fáltais amach anseo trí shaolré ionchais na hiasachta do ghlanluach de réir na leabhar na hiasachta. Nuair a laghdaítear luach taifeadta iasachta mar thoradh ar lagú, leantar d’ioncam úis a aithint leis an nglanráta úis tosaigh a chuirtear i bhfeidhm maidir leis an luach nua de réir na leabhar.

Taifeadadh ús ar iasachtaí POCI sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile (“Ús agus ioncam comhchosúil”) agus sa ráiteas maidir le staid airgeadais (“Iasachtaí agus airleacain”) ar bhonn fabhraithe ag úsáid an ghlanráta úis arna choigeartú de réir creidmheasa, arb é atá ann an ráta lena lascainítear go cruinn íocaíochtaí airgid measta nó fáltais amach anseo trí shaolré ionchais na hiasachta do chostas amúchta na hiasachta.

Fóirdheontais úis a fhaightear le haghaidh acmhainní na Saoráide, tarchuirtear iad agus aithnítear iad mar choigeartú ar an bhfáltas éifeachtach, agus taifeadtar iad faoi “Ús agus ioncam comhchosúil” sa ráiteas ioncaim le linn na tréimhse ó eisíocaíocht go haisíocaíocht na hiasachta fóirdheonaithe.

Tarchuirtear táillí gealltanais agus aithnítear san ioncam iad le modh an úis ghlain le linn na tréimhse ó eisíocaíocht go haisíocaíocht na hiasachta lena mbaineann, agus cuirtear i láthair iad sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile laistigh d’ús agus ioncam comhchosúil.

2.4.8. Fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil

Mar chuid dá gníomhaíocht, bainistíonn an tSaoráid fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil thar ceann na mBallstát.

An chuid sin de ranníocaíochtaí na mBallstát a leithdháiltear ar íocaíocht fóirdheontas úis agus cúnaimh theicniúil, níl cuntas air in acmhainní ranníocóirí na Saoráide ach aicmítear í mar mhéideanna a dhlitear do thríú páirtithe. Feidhmíonn an tSaoráid an eisíocaíocht leis na tairbhithe deiridh agus ansin laghdaíonn sí na méideanna a dhlitear do thríú páirtithe.

Maidir le méideanna a ranníoctar i ndáil le fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil, i gcás nach ndeonaítear iad ina n-iomláine, déantar iad a athaicmiú mar ranníocaíocht leis an tSaoráid.

2.4.9. Ioncam úis ar airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim

Aithnítear ioncam úis ar airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile den tSaoráid ar bhonn fabhraithe.

2.4.10. Táillí, coimisiúin agus díbhinní

Táillí a fhaightear i ndáil le seirbhísí a sholáthraítear le linn tréimhse ama, aithnítear iad mar ioncam de réir mar a sholáthraítear na seirbhísí, agus táillí a thuilltear ar chur i bhfeidhm gníomh suntasach, aithnítear iad mar ioncam nuair a thugtar an gníomh suntasach i gcrích. Cuirtear na táillí sin i láthair sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile laistigh d’ioncam ó tháillí agus ó choimisiúin.

Díbhinní a bhaineann le scaireanna agus le hurrúis eile toraidh athraithigh, aithnítear iad nuair a fhaightear iad agus cuirtear i láthair iad sa ráiteas ar bhrabús nó ar chaillteanas agus in ioncam cuimsitheach eile laistigh de ghlanghnóthachain réadaithe ar scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh.

2.4.11. Cánachas

Sa Phrótacal ar phribhléidí agus díolúintí an Aontais Eorpaigh, atá i gceangal leis an gConradh ar an Aontas Eorpach agus leis an gConradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, sonraítear go bhfuil sócmhainní, ioncaim agus maoin eile Institiúidí an Aontais díolmhaithe ó gach cáin dhíreach.

3. Bainistíocht Riosca

Cuirtear faisnéis i láthair sa nóta seo ar neamhchosaint na Saoráide ar rioscaí creidmheasa agus airgeadais agus ar a bainistíocht agus ar a rialú ar na rioscaí sin, go háirithe na rioscaí príomhúla a bhaineann leis an úsáid a bhaineann sí as ionstraimí airgeadais. Is iad sin:

—	riosca creidmheasa – an riosca caillteanais a eascraíonn as mainneachtain chliaint nó chontrapháirtí agus a thagann chun cinn ar neamhchosaint creidmheasa de gach cineál, lena n-áirítear riosca socraíochta;

—	riosca leachtachta – an riosca nach bhfuil ar a chumas ag eintiteas méaduithe ar shócmhainní a chistiú agus oibleagáidí a chomhlíonadh de réir mar a bhíonn siad dlite, gan caillteanais dho-ghlactha a thabhú;

—	riosca margaidh – an riosca go ndéanfar difear d’ioncam eintitis nó do luach a shealúchas in ionstraimí airgeadais le hathruithe ar phraghsanna agus ar rátaí margaidh, amhail rátaí úis, praghsanna cothromais agus rátaí malairte eachtraí.

3.1. Eagrúchán na bainistíochta riosca

Glacann BEI creat bainistíochta riosca na Saoráide ar bhonn leanúnach.

Déanann Stiúrthóireacht Bainistíochta Riosca BEI na rioscaí dá nochtar an tSaoráid a shainaithint agus déanann sí measúnú, faireachán agus tuairisciú orthu go neamhspleách. Faoi chuimsiú creat faoina gcaomhnaítear an leithscaradh dualgas, tá an Bhainistíocht Riosca neamhspleách ar an Oifig Thosaigh.

Ar leibhéal BEI, tuairiscíonn Príomhoifigeach Riosca an Ghrúpa ar Rioscaí Grúpa do Choiste Bainistíochta BEI faoi mhaoirseacht an chomhalta den choiste bainistíochta atá i gceannas ar riosca. Tá rochtain dhíreach ag an bPríomhoifigeach ar an gCoiste um Beartas Riosca agus féadfaidh sé nó sí scríobh go díreach chuig Bord Stiúrthóirí BEI agus dul i dteagmháil leis an mBord Stiúrthóirí maidir le haon ábhar sa réimse a shanntar dó nó di.

3.2. Riosca creidmheasa

Is é atá i riosca creidmheasa an caillteanas a d’fhéadfadh a eascairt as mainneachtain chliaint nó chontrapháirtí agus a thagann chun cinn ar neamhchosaint creidmheasa de gach cineál, lena n-áirítear socraíocht.

3.2.1. Beartas maidir le riosca creidmheasa

Agus anailís chreidmheasa á déanamh ar chontrapháirteanna iasachta, déanann BEI measúnú ar an riosca creidmheasa agus ar an gcaillteanas ionchasach d’fhonn an riosca a chainníochtú agus a phraghsáil. D’fhorbair BEI Modh Rátála Inmheánaí (“IRM”) chun Rátálacha Inmheánacha a gcontrapháirteanna iasachtaí/ráthóra atá ábhartha ó thaobh creidmheasa de a chinneadh. Bunaítear an modh ar chóras bileog scórála a chuirtear in oiriúint do gach mórchineál contrapháirte creidmheasa (e.g. Corparáidí, Institiúidí Airgeadais, etc.). Agus an Dea-Chleachtas Baincéireachta is infheidhme maidir le BEI agus na prionsabail a leagtar síos faoi Chomhaontú Idirnáisiúnta Basel maidir le Caipiteal (Basel II) araon á gcur san áireamh, gach contrapháirt atá ábhartha do phróifíl chreidmheasa idirbhirt shonraigh, aicmítear í i gcatagóirí rátála inmheánaí de réir IRM le haghaidh an chineáil shonraigh contrapháirte. Sanntar Rátáil Inmheánach do gach contrapháirt lena léirítear a PD tar éis anailís dhomhain ar ghnó agus ar phróifíl riosca airgeadais na contrapháirte agus ar a comhthéacs oibriúcháin riosca tíre. Déantar sainchoigeartuithe nuair is gá faoi bhreithniú thacaíocht mháthairchuideachta na n-eintiteas dlíthiúil nó an rialtais, agus foráiltear leis an rátáil deiridh do sháruithe chun faisnéis (e.g. praghsáil mhargaidh) nach mbreithnítear ar an mbileog scórála a léiriú.

Sa mheasúnú creidmheasa ar mhaoiniú tionscadail agus in oibríochtaí iontaofa teoranta struchtúrtha eile, úsáidtear uirlisí riosca creidmheasa atá ábhartha don earnáil, atá dírítear go príomha ar infhaighteacht sreabhaidh airgid agus acmhainneacht fiach-sheirbhíse. Áirítear leis na huirlisí sin an anailís ar chreat conarthach tionscadal, anailís na contrapháirte, agus ionsamhluithe ar shreabhadh airgid. Cosúil le corparáidí agus institiúidí airgeadais, sanntar rátáil riosca inmheánach do gach tionscadal. Ar deireadh, déanann an Rannóg Eacnamaíochta stáit lasmuigh den Aontas Eorpach a rátáil bunaithe ar shamhail staitistiúil.

Déantar faireachán ar gach rátáil inmheánach thar shaolré na hiasachta, agus tugtar cothrom le dáta go tréimhsiúil iad.

Tá teorainneacha sonracha ar leibhéal idirbhirt agus ar mhéid contrapháirte infheidhme maidir le hoibríochtaí neamhcheannasacha, de réir mar is ábhartha. Socraítear teorainneacha contrapháirte ar leibhéal na neamhchosanta grúpa comhdhlúite, i gcás inarb infheidhme. Léirítear go hiondúil leis na teorainneacha sin, i measc nithe eile, méid chistí dílse na gcontrapháirteanna.

Chun an riosca creidmheasa a mhaolú, úsáideann BEI, i gcás inarb iomchuí agus ar bhonn cás ar chás, feabhsuithe creidmheasa éagsúla mar atá:

—	urrúis contrapháirte nó urrúis a bhaineann le tionscadal (e.g. gealltán maidir leis na scaireanna; gealltán maidir leis na sócmhainní; sannadh ceart; gealltán maidir leis na cuntais); nó/agus

—	ráthaíochtaí, arna soláthar go hiondúil ag urraitheoir an tionscadail a mhaoinítear (e.g. ráthaíochtaí comhlíonta, ráthaíochtaí ar éileamh) nó ráthaíochtaí bainc.

Ní úsáideann an tSaoráid aon díorthach creidmheasa chun an riosca creidmheasa a mhaolú.

3.2.2. Neamhchosaint uasta ar riosca creidmheasa gan aon chomhthaobhacht ná feabhsuithe creidmheasa eile a chur san áireamh

Léirítear sa tábla seo a leanas an neamhchosaint uasta ar riosca creidmheasa le haghaidh chomhpháirteanna an ráitis maidir le staid airgeadais, lena n-áirítear díorthaigh. Léirítear an neamhchosaint uasta mar ollmhéid, roimh éifeacht an mhaolaithe mar thoradh ar úsáid comhthaobhachta.

(in EUR’000)

Neamhchosaint uasta

31.12.2021

31.12.2020

SÓCMHAINNÍ

Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim

1 358 564

923 940

Méideanna is infhaighte ó ranníocóirí

85 210

68 908

Sócmhainní airgeadais cisteáin

—

351 873

Ionstraimí airgeadais díorthacha

33 584

Iasachtaí agus airleacain

1 986 281

1 673 445

Sócmhainní eile

1 086

109

Foriomlán

3 431 148

3 051 859

Forálacha maidir le gealltanais iasachta

-16 602

-33 152

LASMUIGH DEN CHLÁR COMHARDAITHE

Dliteanais theagmhasacha

—	Ráthaíochtaí eisithe

1 499 675

998 560

Gealltanais

—	Iasachtaí neamh-eisíoctha

1 677 411

1 722 618

—	Ráthaíochtaí neamh-eisithe

256 299

554 686

Iomlán lasmuigh den chlár comhardaithe

3 433 385

3 275 864

Neamhchosaint creidmheasa iomlán

6 847 931

6 294 571

3.2.3. Riosca creidmheasa ar iasachtaí agus ar airleacain

3.2.3.1. Tomhas an riosca creidmheasa maidir le hiasachtaí agus airleacain

Iasachtaí agus airleacain nó ráthaíochtaí arna ngabháil ar láimh ag an tSaoráid, tairbhíonn siad de mheasúnú riosca cuimsitheach agus cainníochtú ar mheastacháin maidir le caillteanas ionchasach a léirítear i nGrádú Iasachta (“LG”). Oibríochtaí faoi IFE (mar a thugtar tuairisc orthu i Nóta 24), cé is moite d’iasachtaí idirghafa, níl siad faoi réir na dTreoirlínte Beartais maidir le Riosca Creidmheasa agus tá siad faoi réir nós imeachta difriúil. Bunaítear LGanna de réir critéir a nglactar go coitianta leo, bunaithe ar cháilíocht an iasachtaí, aibíocht na hiasachta, an ráthaíocht agus, i gcás inarb iomchuí, an ráthóir.

Cuimsítear leis an gcóras grádúcháin iasachtaí na modheolaíochtaí, próisis, bunachair sonraí agus córais TF lena dtacaítear le measúnú ar riosca creidmheasa in oibríochtaí trína dtugtar iasachtaí agus ar chainníochtú meastachán maidir le caillteanas ionchasach. Tá achoimre ann ar mhéid mór faisnéise arb é is cuspóir di rangú coibhneasta de rioscaí creidmheasa iasachtaí a chur ar fáil. Léirítear le LGanna luach láithreach leibhéal measta an “chaillteanais ionchasaigh”, arb é atá ann toradh PD na bpríomhoibleagáideoirí, EAD, agus na déine caillteanais i gcás mainneachtana. Úsáidtear LGanna chun na gcríoch seo a leanas:

—	mar chabhair le measúnú níos mionsonraithe agus níos cainníochtúla a dhéanamh ar rioscaí de dheasca iasachtaí;

—	mar tháscaire ar athruithe ar rioscaí creidmheasa chun tosaíocht a thabhairt d’iarrachtaí faireacháin;

—	mar thuairisc ar cháilíocht phunann na hiasachta ag aon dáta ar leith;

—	mar thagarmharc chun na breiseanna bliantúla leis an gCúlchiste iasachta ginearálta a ríomh; agus

—	mar ionchur i gcinntí maidir le praghsáil riosca.

Cuirtear na tosca seo a leanas san áireamh agus LG á chinneadh:

Acmhainneacht creidmheasa an iasachtóra: Déanann an Bhainistíocht Riosca athbhreithniú ar iasachtaithe agus measúnú ar a n-acmhainneacht creidmheasa go neamhspleách bunaithe ar mhodheolaíochtaí inmheánacha agus ar shonraí seachtracha. I gcomhréir le Cur Chuige Basel III Bunaithe ar Rátálacha Inmheánacha atá roghnaithe, tá modheolaíocht rátála inmheánach (IRM) forbartha ag an mBanc chun rátálacha inmheánacha iasachtaithe agus ráthóirí a chinneadh. Tá sé sin bunaithe ar thacar de bhileoga scórála a bhaineann go sonrach le cineálacha contrapháirtithe sainmhínithe.

ii)

Leis an gcomhghaol réamhshocraithe: déantar na seansanna go dtiocfaidh deacrachtaí airgeadais chun cinn go comhuaineach don iasachtaí agus don ráthóir araon a chainníochtú. Dá airde an comhghaol idir dóchúlachtaí mainneachtana an iasachtóra agus an ráthóra, is ea is ísle luach na ráthaíochta agus dá bhrí sin, is ísle (is measa) LG.

iii)	Luach ionstraimí ráthaíochta agus urrús: déantar measúnú ar an luach sin ar bhonn teaglama d’acmhainneacht creidmheasa an eisitheora agus den chineál ionstraime a úsáidtear.

iv)	An ráta aisghabhála is infheidhme: is é sin an méid a nglactar leis a bheith aisghafa tar éis mainneachtana ag an gcontrapháirtí ábhartha arna shloinneadh mar chéatadán den neamhchosaint ábhartha ar iasachtaí

v)	An creat conarthach: cuirfidh creat conarthach fónta le cáilíocht na hiasachta agus breiseofar LG dá cuid.

vi)	Maidir le fad na hiasachta nó, ar bhonn níos ginearálta, le sreabha airgid na hiasachta: i gcás ina mbeidh gach ní eile cothrom le chéile, dá fhaide tréimhse na hiasachta, is ea is airde an riosca go dtabhófar deacrachtaí maidir leis an iasacht a sheirbhísiú.

Déantar caillteanas ionchasach iasachta a ríomh trí na cúig eilimint a phléitear thuas a chur le chéile. Ag brath ar leibhéal an chaillteanais sin, sanntar iasacht do cheann amháin d’aicmí LG a liostaítear thíos:

“A”

Iasachtaí príomhcháilíochta lena mbaineann trí fhochatagóir:

“A0” lena gcuimsítear iasachtaí do Bhallstát de chuid AE nó iasachtaí arna ráthú ag Ballstát de chuid AE lena mbaineann caillteanas ionchasach 0 %.

“A+” lena gcuimsítear iasachtaí arna ndeonú d’eintitis (nó arna ráthú ag eintitis) seachas Ballstáit de chuid AE nach bhfuil aon choinne le meath ar a gcáilíocht ina leith ar feadh thréimhse na n-iasachtaí sin.

“A-” lena n-áirítear na hoibríochtaí sin trína dtugtar iasachtaí i gcás inarb ann do roinnt amhrais maidir lena stádas reatha a bheith á choinneáil ar bun ach lena bhfuil coinne gur teoranta aon taobh thíos a d’fhéadfadh a bheith i gceist.

“B”	Iasachtaí ardchaighdeáin: cineál sócmhainní atá iontu siúd a mothaíonn an Banc compordach ina leith, cé nach gcuirtear meath mionchúiseach amach anseo as an áireamh. Úsáidtear B+ agus B- chun dóchúlacht choibhneasta na féidearthachta go dtarlóidh meath den sórt sin a chur in iúl.

“C”	Iasachtaí ar cháilíocht mhaith: rud a d’fhéadfadh a bheith ina shampla is ea iasachtaí neamhurraithe do bhainc agus do chorparáidigh dhaingne lena ngabhann cnap 7 mbliana, nó aibíocht amúchta choibhéiseach tráth a n-eisíocaíochta.

“D”

Is í an aicme rátála seo an teorainn idir iasachtaí lena mbaineann “cáilíocht inghlactha” agus na hiasachtaí sin ar bhain roinnt deacrachtaí dóibh. Is leis na fo-aicmithe D+ agus D- is beaichte a chinntear an tairseach sin maidir le hiasachtaí a ghrádú. Ceanglaítear faireachán níos grinne a dhéanamh ar iasachtaí lena mbaineann rátáil D-.

“E”

Áirítear leis an gcatagóir seo de LG iasachtaí lena mbaineann próifíl riosca is mó ná an phróifíl riosca a nglactar leis i gcoitinne. Áirítear leis freisin iasachtaí ar bhain fadhbanna tromchúiseacha dóibh le linn a ré agus nach féidir a chur as an áireamh ina leith go sleamhnóidh na hiasachtaí sin i dtreo cás caillteanais. Ar an ábhar sin, déantar grinn-dhlúthfhaireachán ar na hiasachtaí. Leis na fo-aicmí E+ agus E-, déantar idirdhealú idir déine an phróisis faireacháin speisialta sin, agus bíonn na hoibríochtaí sin a ghrádaítear mar E- i riocht mar is mór an fhéidearthacht nach féidir fiach-sheirbhís a choinneáil ar bun ar bhonn tráthúil agus dá bhrí sin go gceanglaítear athstruchtúrú fiachais de chineál éigin, rud as a bhféadfadh caillteanas lagaithe eascairt.

“F”

Le F (teip) cuirtear in iúl gur iasachtaí atá i gceist ar rioscaí do-ghlactha iad. Ní féidir le hiasachtaí a ghrádaítear mar F- eascairt ach amháin as idirbhearta gan íoc ar bhain dóibh, tar éis an tsínithe, imthosca aimhleasacha móra, eisceachtúla gan choinne. Gach oibríocht i gcás ina dtarlaíonn caillteanas préimhe don tSaoráid, grádaítear mar F iad agus cuirtear foráil shonrach i bhfeidhm.

I gcoitinne, cuirtear iasachtaí a ghrádaítear go hinmheánach mar D- nó faoina bhun sin, ar an Liosta Faire inmheánach atá bunaithe ar ghrádú iasachtaí. Mar sin féin, dá mba rud é gur formheasadh iasacht ar dtús lenar bhain próifíl riosca D- nó níos laige, ní chuirfear ar an Liosta Faire í ach amháin de thoradh teagmhas creidmheasa ábhartha a bhí ina chúis le meath breise ar a aicmiú LG faoi bhun an aicmithe a bhain leis an iasacht tráth a formheasta.

Leis an tábla i roinn 3.2.3.3 taispeántar an anailís ó thaobh cháilíocht an chreidmheasa de a rinneadh ar phunann iasachta na Saoráide, bunaithe ar aicmí éagsúla LG ar a dtugtar tuairisc thuas.

3.2.3.2 Anailís ar an neamhchosaint ar riosca creidmheasa an iasachtaithe

Leis an tábla seo a leanas, taispeántar an uas-neamhchosaint (glanluach de réir na leabhar) ar an riosca creidmheasa a bhaineann le hiasachtaí agus le hairleacain atá sínithe (eisíoctha agus neamh-eisíoctha), cineál an iasachtóra agus ráthaíochtaí arna soláthar ag ráthóirí á gcur san áireamh:

(in EUR’000)
31.12.2021	Ráthaithe	Feabhsuithe creidmheasa eile	Gan a bheith ráthaithe	Foriomlán	% den Iomlán a eisíocadh
Institiúidí airgeadais	74 086	—	1 115 656	1 189 742	60 %
Corparáidí	211 067	—	368 877	579 944	29 %
Údaráis phoiblí	20 776	—	664	21 440	1 %
Stáit	—	917	194 238	195 155	10 %
Iomlán a eisíocadh	305 929	917	1 679 435	1 986 281	100 %
Neamh-eisíoctha	193 663	—	1 467 146	1 660 809	—
Iomlán eisíoctha agus neamh-eisíoctha	499 592	917	3 146 581	3 647 090	—

(in EUR’000)
31.12.2020	Ráthaithe	Feabhsuithe creidmheasa eile	Gan a bheith ráthaithe	Foriomlán	% den Iomlán a eisíocadh
Institiúidí airgeadais	87 269	—	963 366	1 050 635	64 %
Corparáidí	203 772	27 026	177 321	408 119	24 %
Údaráis phoiblí	21 866	—	1 057	22 923	1 %
Stáit	—	1 506	190 262	191 768	11 %
Iomlán a eisíocadh	312 907	28 532	1 332 006	1 673 445	100 %
Neamh-eisíoctha	196 692	—	1 492 774	1 689 466	—
Iomlán eisíoctha agus neamh-eisíoctha	509 599	28 532	2 824 780	3 362 911	—

Ar Stiúrthóireacht na Bainistíochta Idirbheart agus Athstruchtúrúcháin, cuirtear cúram na freagrachta as faireachán ar iasachtaithe agus ar ráthóirí a chomhlíonadh, mar aon le faireachán airgeadais agus faireachán conarthach a bhaineann le tionscadail. Dá bhrí sin, déantar faireachán go leanúnach ar acmhainneacht creidmheasa iasachtaí, iasachtóirí agus ráthóirí na Saoráide, uair sa bhliain ar a laghad ach níos minice ar bhonn de réir mar is gá agus mar fheidhm de theagmhais chreidmheasa a tharlaíonn. Go háirithe, déanann an Stiúrthóireacht Bainistíochta Idirbheart agus Athstruchtúrúcháin athbhreithniú chun a áirithiú go gcomhlíontar cearta conarthacha agus, i gcás ina dtiocfaidh meath ar rátáil agus/nó i gcás mainneachtana conarthaí, déantar gníomhaíocht feabhais. Saothraítear bearta maolaithe, cibé uair is gá i gcomhréir leis na treoirlínte maidir le riosca creidmheasa. Chomh maith leis sin, i gcás ina ndéantar athnuachan ar ráthaíochtaí bainc a fhaightear le haghaidh na n-iasachtaí dá chuid, áirithítear go n-athsholáthraítear iad sin nó go ngníomhaítear go tráthúil.

3.2.3.3. Anailís ar cháilíocht chreidmheasa de réir chineál an iasachtaí

Taispeántar leis na táblaí thíos an anailís ar cháilíocht chreidmheasa phunann iasachta na Saoráide an 31 Nollaig 2021 agus an 31 Nollaig 2020 de réir na n-iarratas ar Ghrádú Iasachtaí, bunaithe ar an neamhchosaint a síníodh (eisíoctha agus neamh-eisíoctha):

(in EUR’000)
31.12.2021		Ardghrád	Grád Caighdeánach	Íosriosca Is Inghlactha	Ardriosca	Gan ghrádú (*10)	Foriomlán	% den Iomlán
31.12.2021		A go B-	C	D+	D- agus faoina bhun	Gan ghrádú (*10)	Foriomlán	% den Iomlán
Iasachtaí	Institiúidí airgeadais	285 924	109 219	443 921	1 130 146	—	1 969 210	54 %
	Corparáidí	108 621	49 059	12 253	532 735	315 011	1 017 679	28 %
	Údaráis phoiblí	—	20 776	—	—	664	21 440	1 %
	Stáit	917	2 529	3 360	631 955	—	638 761	17 %
Foriomlán		395 462	181 583	459 534	2 294 836	315 675	3 647 090	100 %

(in EUR’000)
31.12.2020		Ardghrád	Grád Caighdeánach	Íosriosca Is Inghlactha	Ardriosca	Gan ghrádú (*11)	Foriomlán	% den Iomlán
31.12.2020		A go B-	C	D+	D- agus faoina bhun	Gan ghrádú (*11)	Foriomlán	% den Iomlán
Iasachtaí	Institiúidí airgeadais	290 565	90 445	475 331	815 120	—	1 671 461	50 %
	Corparáidí	118 990	46 861	14 433	512 142	313 762	1 006 188	30 %
	Institiúidí poiblí	—	21 866	—	—	1 057	22 923	1 %
	Stáit	—	4 865	3 926	653 548	—	662 339	19 %
Foriomlán		409 555	164 037	493 690	1 980 810	314 819	3 362 911	100 %

3.2.3.4 Comhchruinnithe rioscasna hiasachtaí agus sna hairleacain

3.2.3.4.1 Anailís gheografach

Bunaithe ar thír an iasachtaí, is féidir anailís a dhéanamh ar phunann iasachta na Saoráide de réir na réigiún geografach seo a leanas:

(in EUR’000)
Tír an iasachtaí	31.12.2021	31.12.2020
An Éigipt	345 810	319 040
An Chéinia	321 069	195 917
An Nigéir	237 992	236 149
ACP réigiúnach	208 795	37 497
Oileán Mhuirís	101 446	76 419
An Aetóip	96 391	92 346
Barbadós	85 058	75 037
Ruanda	64 169	59 114
Uganda	61 033	61 869
An tSaimbia	52 345	42 553
An Congó (Poblacht Dhaonlathach)	48 766	56 527
An Tansáin	46 423	60 058
An tSeineagáil	42 968	32 850
Camarún	42 097	36 749
An Nua-Chaladóin	37 098	41 224
Iamáice	20 776	23 411
An Phoblacht Dhoiminiceach	19 076	30 741
An Ghuine	18 972	18 534
Gána	15 835	21 249
An Mhaláiv	14 898	17 349
An tSiombáib	14 708	—
Angóla	12 253	14 654
Mailí	12 120	12 918
An Mháratáin	11 921	38 131
Cabo Verde	11 718	14 952
Mósaimbíc	9 107	10 775
Oileáin Cayman	8 692	8 027
Polainéis na Fraince	5 783	8 783
Beinin	4 023	3 932
Buircíne Fasó	3 581	1 267
An Mhicrinéis	2 872	3 073
Na Séiséil	2 529	3 359
Eswatini	1 792	—
Háítí	1 208	2 617
An Nígir	1 182	2 243
Samó	909	1 898
Vanuatú	866	1 200
Tóga	—	10 625
Palau	—	358
Foriomlán	1 986 281	1 673 445

3.2.3.4.2 Anailís de réir earnáil tionsclaíochta

Déantar anailís leis an tábla thíos ar phunann iasachta na Saoráide de réir earnáil tionscail an iasachtaí. Oibríochtaí a eisíoctar d’idirghabhálaí airgeadais ar dtús sula n-eisíoctar don tairbhí deiridh iad, tuairiscítear iad faoi “Treasach agus eile”:

(in EUR’000)
Earnáil tionscail an iasachtaí	31.12.2021	31.12.2020
Seirbhísí Airgeadais	1 190 407	1 030 121
Leictreachas	211 761	192 599
Riarachán Poiblí	195 154	191 768
Cúram Sláinte	170 000	—
Ceimiceáin	111 251	89 495
Seirbhísí Gnó, TF agus na Meáin Chumarsáide	34 306	26 638
Bonneagar Aeriompair agus Muiriompair	20 776	21 866
Cógaisíocht agus Trealamh Míochaine	13 684	11 709
Teileachumarsáid	12 253	14 964
Earraí Infheistíochta	9 269	11 531
Miotail agus Mianadóireacht	8 667	34 292
Athghabháil agus Athchúrsáil uisce	5 326	6 063
Treasach agus eile	2 561	24 761
Ilfhóntais	866	1 200
Ábhair Thógála agus Foirgníocht	—	14 433
Talmhaíocht agus Slabhra Bia	—	2 005
Foriomlán	1 986 281	1 673 445

3.2.3.5. Neamhchosaint ar riosca creidmheasa le haghaidh gach rátáil riosca inmheánach

Úsáideann BEI modheolaíocht rátála inmheánach i gcomhréir leis an gCur Chuige Bunaithe ar Rátálacha Inmheánacha faoi Basel III. Tá rátáil inmheánach sannta do thromlach chontrapháirtithe na Saoráide de réir na modheolaíochta sin. Taispeántar miondealú leis an tábla thíos ar phunann iasachta na Saoráide de réir na rátála is fearr idir rátálacha inmheánacha an iasachtaí nó an ráthóra, i gcás ina mbeidh fáil orthu. I gcásanna nach mbeidh fáil ar rátáil inmheánach, úsáideadh an rátáil sheachtrach le haghaidh na hanailíse sin.

Taispeántar leis an tábla idir na neamhchosaintí sínithe (eisíoctha agus neamh-eisíoctha) agus na neamhchosaintí atá ualaithe ó thaobh priacal, bunaithe ar mhodheolaíocht inmheánach a úsáideann an tSaoráid ar mhaithe le teorainneacha a bhainistiú.

(in EUR’000)
		2021
	Grád coibhéiseach de chuid Moody	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	POCI	FVTPL	Foriomlán
Iasachtaí agus airleacain ag AC
Rátáil Inmheánach 1 – riosca creidmheasa fíorbheag	Aaa	—	64 876	—	—	—	64 876
Rátáil Inmheánach 2 – riosca creidmheasa an-íseal	Aa1 – Aa3	85 059	—	—	—	—	85 059
Rátáil Inmheánach 3 – riosca creidmheasa íseal	A1 – A3	1 056	—	—	—	—	1 056
Rátáil Inmheánach 4 – riosca creidmheasa measartha	Baa1 – Baa3	46 507	—	—	—	—	46 507
Rátáil Inmheánach 5 – contrapháirtí atá lag ó thaobh airgeadais de	Ba1 – Ba3	435 300	12 288	—	—	—	447 588
Rátáil Inmheánach 6 – ardriosca creidmheasa	B1 – B3	556 705	237 898	—	—	—	794 603
Rátáil Inmheánach 7 – riosca creidmheasa an-ard	faoi bhun Caa1	55 928	258 220	—	—	—	314 148
Rátáil Inmheánach 8 – contrapháirtí ar mainneachtain	faoi bhun Caa1 ach ar mainneachtain	—	—	69 180	—	—	69 180
Iasachtaí agus airleacain ag FVTPL		—	—	—	—	272 917	272 917
Liúntas caillteanais agus coigeartú FV		-3 565	-33 268	-30 169	—	-42 651	- 109 653
Luach de réir na leabhar iasachtaí agus airleacan		1 176 990	540 014	39 011	—	230 266	1 986 281
Gealltanais iasachta
Rátáil Inmheánach 1 – riosca creidmheasa fíorbheag	Aaa	—	—	—	—	—	—
Rátáil Inmheánach 2 – riosca creidmheasa an-íseal	Aa1 – Aa3	86 796	—	—	—	—	86 796
Rátáil Inmheánach 3 – riosca creidmheasa íseal	A1 – A3	87 000	—	—	—	—	87 000
Rátáil Inmheánach 4 – riosca creidmheasa measartha	Baa1 – Baa3	61 060	—	—	—	—	61 060
Rátáil Inmheánach 5 – contrapháirtí atá lag ó thaobh airgeadais de	Ba1 – Ba3	173 963	—	—	—	—	173 963
Rátáil Inmheánach 6 – ardriosca creidmheasa	B1 – B3	777 195	18 595	—	—	—	795 790
Rátáil Inmheánach 7 – riosca creidmheasa an-ard	faoi bhun Caa1	45 955	167 782	—	—	—	213 737
Rátáil Inmheánach 8 – contrapháirtí ar mainneachtain	faoi bhun Caa1 ach ar mainneachtain	—	—	10 000	—	—	10 000
Gan aon rátáil inmheánach (*12)		129 669	27 365	—	—	—	157 034
Iasachtaí agus airleacain ag FVTPL		—	—	—	—	92 031	92 031
Liúntas caillteanais agus coigeartú FV		-1 693	-14 909	—	—	—	-16 602
Luach de réir na leabhar na ngealltanas iasachta		1 359 945	198 833	10 000	—	92 031	1 660 809

(in EUR’000)
		2020
	Grád coibhéiseach de chuid Moody	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	POCI	FVTPL	Foriomlán
Iasachtaí agus airleacain ag AC
Rátáil Inmheánach 1 – riosca creidmheasa fíorbheag	Aaa	—	73 545	—	—	—	73 545
Rátáil Inmheánach 2 – riosca creidmheasa an-íseal	Aa1 – Aa3	75 048	—	—	—	—	75 048
Rátáil Inmheánach 3 – riosca creidmheasa íseal	A1 – A3	2 087	—	—	—	—	2 087
Rátáil Inmheánach 4 – riosca creidmheasa measartha	Baa1 – Baa3	54 412	6 087	—	—	—	60 499
Rátáil Inmheánach 5 – contrapháirtí atá lag ó thaobh airgeadais de	Ba1 – Ba3	392 787	19 761	—	—	—	412 548
Rátáil Inmheánach 6 – ardriosca creidmheasa	B1 – B3	581 607	193 877	32 032	—	—	807 516
Rátáil Inmheánach 7 – riosca creidmheasa an-ard	faoi bhun Caa1	70 495	177 919	1 493	—	—	249 907
Rátáil Inmheánach 8 – contrapháirtí ar mainneachtain	faoi bhun Caa1 ach ar mainneachtain	—	5 693	45 000	—	—	50 693
Iasachtaí agus airleacain ag FVTPL		—	—	—	—	92 436	92 436
Liúntas caillteanais agus coigeartú FV		-16 389	-43 976	-44 538	—	-45 931	- 150 834
Luach de réir na leabhar iasachtaí agus airleacan		1 160 047	432 906	33 987	—	46 505	1 673 445
Gealltanais iasachta
Rátáil Inmheánach 2 – riosca creidmheasa an-íseal	Aa1 – Aa3	95 067	—	—	—	—	95 067
Rátáil Inmheánach 3 – riosca creidmheasa íseal	A1 – A3	87 000	—	—	—	—	87 000
Rátáil Inmheánach 4 – riosca creidmheasa measartha	Baa1 – Baa3	57 282	—	—	—	—	57 282
Rátáil Inmheánach 5 – contrapháirtí atá lag ó thaobh airgeadais de	Ba1 – Ba3	152 264	—	—	—	—	152 264
Rátáil Inmheánach 6 – ardriosca creidmheasa	B1 – B3	675 365	8 964	—	—	—	684 329
Rátáil Inmheánach 7 – riosca creidmheasa an-ard	faoi bhun Caa1	72 500	110 331	—	—	—	182 831
Rátáil Inmheánach 8 – contrapháirtí ar mainneachtain	faoi bhun Caa1 ach ar mainneachtain	—	—	38 497	—	—	38 497
Gan aon rátáil inmheánach (*13)		129 669	27 365	—	—	—	157 034
Iasachtaí agus airleacain ag FVTPL		—	—	—	—	268 314	268 314
Liúntas caillteanais agus coigeartú FV		-6 817	-26 335	—	—	—	-33 152
Luach de réir na leabhar na ngealltanas iasachta		1 262 330	120 325	38 497	—	268 314	1 689 466

Déanann BEI faireachán go leanúnach ar theagmhais lena ndéantar difear dá iasachtaithe agus dá ráthóirí, go háirithe bainc. Go háirithe, déanann BEI measúnú ar bhonn cás ar chás ar a chearta conarthacha i gcás meath ar rátáil agus tá bearta maolaithe á lorg aige. Chomh maith leis sin, coinníonn sé súil ghéar ar athnuachaintí ar ráthaíochtaí bainc a fhaightear le haghaidh na n-iasachtaí dá chuid, chun a áirithiú go n-athsholáthraítear iad sin nó go ngníomhaítear go tráthúil más gá déanamh amhlaidh.

3.2.3.6. Riaráiste ar iasachtaí agus laguithe

Sainaithnítear méideanna atá i riaráiste, déantar faireachán orthu agus iad a thuairisciú de réir na nósanna imeachta a shainítear i “dTreoirlínte agus Nósanna Imeachta maidir le Faireachán Airgeadais” an Bhainc is infheidhme ar fud an bhainc. Tá na nósanna imeachta sin i gcomhréir leis na dea-chleachtais baincéireachta agus glactar leo le haghaidh gach iasacht dá mbainistíonn BEI.

Cruthaíodh struchtúr an nós imeachta faireacháin chun déanamh cinnte (i) go mbraitear riaráiste féideartha agus go dtuairiscítear chuig na seirbhísí atá i gceannas iad agus a laghad moille i gceist agus is féidir; (ii) go gcuirtear cásanna criticiúla ar aghaidh go pras chuig an leibhéal oibriúcháin ceart maidir le cinneadh a dhéanamh ina leith; (iii) go soláthraítear tuairisciú tráthrialta do bhainisteoireacht na Saoráide faoin stádas Foriomlán.

Is féidir anailís a dhéanamh mar a leanas ar an riaráiste agus ar na laguithe ar iasachtaí agus ar airleacain:

(in EUR’000)
	Iasachtaí agus airleacain	Iasachtaí agus airleacain
	31.12.2021	31.12.2020
Luach de réir na leabhar	1 986 281	1 673 445
ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa
Ollmhéid	69 180	45 000
Lagú – liúntas caillteanais	-30 169	-44 538
Luach de réir na leabhar ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	39 011	462
Thar téarma ach gan fadhbanna creidmheasa
Thar téarma lena gcuimsítear
0-30 lá	2 334	2 008
30-60 lá	9	—
60-90 lá	—	—
90-180 lá	—	174
breis agus 180 lá	—	—
Luach de réir na leabhar atá thar téarma ach gan fadhbanna creidmheasa	2 343	2 182
Luach de réir na leabhar nach bhfuil thar téarma agus gan fadhbanna creidmheasa i gceist	1 944 927	1 670 801
Luach iomlán de réir na leabhar iasachtaí agus airleacan	1 986 281	1 673 445

3.2.3.7. Íogaireacht ar ECL i gcás dálaí eacnamaíocha amach anseo (in EUR’000)

Bíonn ECL íogair i gcás breithiúnas agus toimhdí a dhéantar maidir le foirmliú cásanna réamhbhreathnaitheacha. Déanann BEI anailís íogaireachta ar ECL atá aitheanta ar aicmí ábhartha sócmhainní dá chuid.

Réamhaisnéisí maidir le dálaí eacnamaíocha amach anseo (trí chásanna maicreacnamaíocha), is ionchuir iad i samhail réamhaisnéise lena soláthraítear paraiméadair rioscaí coinníollacha, atá ina n-ionchur sa ríomh maidir leis an liúntas caillteanais.

Díorthaítear na cásanna as suaití d’OTD, arb é sin príomhthomhas na gníomhaíochta eacnamaíche. Déantar na suaití d’fhíor-OTI a chalabrú chun luaineacht na hathróige roimhe a mhacasamhlú. Ina theannta sin, cuirtear breithiúnas saineolaithe i bhfeidhm, i gcás inarb iomchuí, chun méid agus seasmhacht shuaití OTI a bheachtú. Dá thoradh sin, cinntear suaití in éineacht le feidhm meathlúcháin chun tionchar na suaití le himeacht ama a chinneadh. Dóchúlachtaí atá curtha i gceangal le gach cás, déantar iad a shainiú agus táscairí (luaineachta) an mhargaidh á léiriú mar aon le táscairí/rianairí a forbraíodh go hinmheánach agus a úsáidtear go comhsheasmhach le himeacht ama chun an éiginnteacht a ghabháil isteach. Braitheann ualú na suaití dearfacha agus diúltacha ar an gcothromaíocht idir rioscaí sa gheilleagar, ar shuaití meánacha diúltacha agus dearfacha EUR -15 250 (2020: EUR -20 533) agus EUR 11 780 (2020: EUR 17 658) agus a cuireadh i bhfeidhm faoi seach ar réamh-mheastacháin ráithiúla sa chleachtadh a rinneadh roimhe.

Taispeántar leis an tábla thíos an liúntas caillteanais ar iasachtaí agus ar airleacain faoi Chéim 1 agus 2. Bhain ualú 100 % le gach cás réamhbhreathnaitheach (e.g. bonnlíne, dearfach agus diúltach) seachas ualuithe dhóchúlacht an cháis a chur i bhfeidhm feadh na dtrí chás.

(in EUR’000)
	2021
	Dearfach	Bonnlíne	Diúltach
Oll-neamhchosaint	3 319 800	3 319 800	3 319 800
Liúntas caillteanais	37,862	49,642	64,892

(in EUR’000)
	2020
	Dearfach	Bonnlíne	Diúltach
Oll-neamhchosaint	3 063 652	3 063 652	3 063 652
Liúntas caillteanais	70,645	88,303	108,836

3.2.3.8. Athchaibidlíocht ar iasachtaí agus staonadh

Measann BEI gur iasachtaí staonta (i.e. iasachtaí, urrúis fiachais agus gealltanais iasachta) iad iasachtaí ar cuireadh síneadh le bearta staonta ina leith. Le bearta staonta, cuimsítear “lamháltais” a chinneann BEI a dhéanamh i dtreo oibleagáideora a mheastar nach bhfuil in ann na téarmaí agus coinníollacha conarthacha fiach-sheirbhíse a chomhlíonadh i ngeall ar a dheacrachtaí airgeadais, chun é a chur ar a chumas don oibleagáideoir an fiachas a sheirbhísiú nó an conradh a athmhaoiniú, go hiomlán nó go páirteach. Caithfear le neamhchosaintí amhail staonta más rud é go mbeidh lamháltas déanta, gan beann ar cé acu atá aon mhéid thar téarma nó nach bhfuil, nó a aicmítear an neamhchosaint mar neamhchosaint ar mainneachtain nó nach n-aicmítear. Ní chaithfear le neamhchosaintí amhail staonta i gcás nach bhfuil deacrachtaí airgeadais ag an oibleagáideoir.

Le linn an ghnáthchúrsa gnó, bheadh meath tagtha ar LG na n-iasachtaí atá i gceist, bheadh na hiasachtaí áirithe sa Liosta Faire roimh athchaibidlíocht ina leith agus d’aistreofaí an ionstraim airgeadais ó Chéim 1 go Céim 2 sa tsamhail ina bhfuil trí chéim i dtaca le lagú. Agus athchaibidlíocht déanta ina leith, leanfadh BEI de dhlúthfhaireachán a dhéanamh ar na hiasachtaí sin agus bheadh fadhbanna creidmheasa ag an ionstraim airgeadais agus d’aistreofaí chuig Céim 3 í. Dá mba rud é go dtiocfadh feabhas leordhóthanach ar LG iasachta dá éis sin, bhainfí an iasacht den Liosta Faire i gcomhréir le nósanna imeachta BEI.

Mar chuid dá fhreagairt d’éifeachtaí eacnamaíocha phaindéim COVID-19, chinn an Banc roinnt beart tacaíochta a chur ar fáil dá chliaint in imthosca áirithe, lena n-áirítear, i measc nithe eile, (i) cúnaint airgeadais a éascú go sealadach (lena n-áirítear tarscaoiltí) mar aon le príomhchlásail eile, (ii) athphróifíliú sreabha airgid trí sceidil aisíocaíochta nua a shocrú nó trí oibleagáidí aisíocaíochta a chur ar neamhghníomhaíocht go sealadach agus (iii) bearta tacaíochta comhlántacha áirithe eile, amhail conarthaí nua a shíniú, dlús a chur le heisíocaíochtaí iasachtaí agus méideanna a thugtar ar iasacht d’iasachtóirí a mhéadú. Tá measúnú á dhéanamh ag an mBanc ar iarrataí ar bhearta den sórt sin ar bhonn cás ar chás laistigh de theorainneacha coinníollacha áirithe. Beartaítear síneadh a chur leis na bearta sin go mbeidh siad ar fáil do chliaint atá thíos go sealadach le héifeachtaí eacnamaíocha phaindéim COVID-19 ach nach bhfuil aon deacracht airgeadais struchtúrach ná aon saincheist sócmhainneachta ag baint dóibh agus a mheastar a bheith ina ngnóthais leantacha tráth deonaithe beart den sórt sin. Más rud é, de thoradh an mheasúnaithe, nach gcomhlíonann cliant na ceanglais sin nó má shainaithníonn an tSaoráid rioscaí maidir le hinbhuanaitheacht fhadtéarmach shamhail ghnó an chliaint, breithneoidh sé aon bheart iomchuí eile agus, más gá, leanfaidh próisis athstruchtúrúcháin chaighdeánacha BEI.

Áirítear an méid seo a leanas le bearta agus le cleachtais staonta a chuireann BEI i gcrích le linn na tréimhse tuairiscithe, ach níl na bearta sin teoranta dóibh, síneadh a chur le haibíochtaí, caipiteal a chur siar agus é sin amháin, caipiteal agus ús a chur siar, sárú cúnant ábhartha agus caipitliú riaráiste.

Oibríochtaí atá faoi réir bearta staonta, tuairiscítear amhlaidh iad sa tábla thíos:

(in EUR’000)
	31.12.2021		31.12.2020
	Tuillmheach	Neamhthuillmheach	Tuillmheach	Neamhthuillmheach
An líon conarthaí atá faoi réir cleachtais staonta	16	9	12	14
Luachanna seilbhe (lena n-áirítear ús agus méideanna i riaráiste)	210,553	58,742	169,274	58,748
Liúntas ECL aitheanta	16,124	20,475	19,311	28,934
Ioncam úis i leith conarthaí staonta	11,583	3,563	7,729	5,099
Neamhchosaintí arna ndíscríobh / ndí-aithint (tar éis fhoirceannadh / dhíol na hoibríochta)	—	—	—	49,472

(in EUR’000)
	Bearta staonta
	31.12.2020	Síneadh curtha le haibíochtaí	Caipiteal agus ús curtha siar	Cúnaint airgeadais ábhartha sáraithe	Eile	Aisíocaíocht chonarthach, foirceannadh agus/nó díscríobh	31.12.2021
Institiúidí airgeadais	90 525	—	—	61 942	4 920	-8 061	149 326
Corparáidí	137 497	-690	—	-13 752	—	-3 086	119 969
Foriomlán	228 022	-690	—	48 190	4 920	-11 147	269 295

3.2.4. Riosca creidmheasa ar airgead agus ar choibhéisí airgid

Déantar cistí atá ar fáil a infheistiú i gcomhréir le sceideal oibleagáidí eisíocaíochta conarthacha na Saoráide. Ón 31 Nollaig 2021, agus 31 Nollaig 2020, bhí infheistíochtaí i bhfoirm taiscí bainc, deimhnithe taisce agus páipéir thráchtála.

Tá rátáil ag na heintitis údaraithe atá comhchosúil leis na rátálacha gearrthéarmacha agus fadtéarmacha a cheanglaítear le haghaidh láithrithe cisteáin BEI féin. I gcás rátálacha difriúla a bheith á ndeonú ag breis agus aon ghníomhaireacht rátála creidmheasa amháin, is é an rátáil is ísle a bhíonn i réim. Is é EUR 50 000 000 (caoga milliún euro) an uasteorainn údaraithe le haghaidh gach banc údaraithe faoi láthair. Deonaíodh eisceacht maidir leis an riail sin do Societe Genereale sa chás gur ag Societe Genereale atá cuntais airgid oibriúcháin na Saoráide. Is é EUR 110 000 000 (céad agus a deich milliún euro) an teorainn creidmheasa ghearrthéarmach le haghaidh Societe Generale an 31 Nollaig 2021 agus 31 Nollaig 2020. Tá feidhm ag an teorainn mhéadaithe maidir le suim an airgid thirim arna sealbhú ag na cuntais airgid oibriúcháin agus maidir leis na hionstraimí arna n-eisiúint ag an gcontrapháirtí sin agus arna sealbhú ag an bpunann chisteáin.

Is le haibíocht 3 mhí ón dáta luacha a rinneadh na hinfheistíochtaí uile le heintitis údaraithe. Tuairiscíodh na sáruithe uile ar theorainneacha na neamhchosanta creidmheasa do na sainordaitheoirí. An 31 Nollaig 2021 agus an 31 Nollaig 2020 bhí íosrátáil P-2 (coibhéis Moody) ar a laghad ar an lá socraíochta ag na taiscí téarma, páipéir thráchtála agus airgead ar láimh ar fad arna sealbhú ag punann chisteáin na Saoráide.

Taispeántar leis an tábla seo a leanas cás an airgid thirim agus na gcoibhéisí airgid thirim lena n-áirítear ús fabhraithe:

(in EUR’000)
Íosrátáil ghearrthéarmach	Íosrátáil fhadtéarmach	31.12.2021		31.12.2020
(Téarma Moody)	(Téarma Moody)	31.12.2021		31.12.2020
P-1	Aaa	299 814	22 %	49 988	5 %
P-1	Aa2	160 066	12 %	25 022	3 %
P-1	Aa3	67 036	5 %	130 024	14 %
P-1	A1	82 730	6 %	99 969	11 %
P-1	A2	199 879	15 %	119 972	13 %
P-1	A3	444 064	32 %	498 965	54 %
P-2	A3	104 975	8 %	—	—
Foriomlán		1 358 564	100 %	923 940	100 %

3.2.5. Riosca creidmheasa maidir le díorthaigh

3.2.5.1. Beartas maidir le riosca creidmheasa i gcás na ndíorthach

Is éard atá sa riosca creidmheasa i leith na ndíorthach an caillteanas a thabhódh páirtí ar leith i gcás nach mbeadh an contrapháirtí eile sa mhargadh in ann a oibleagáidí conarthacha a urramú. Bíonn an riosca creidmheasa atá bainteach le díorthaigh éagsúil de réir roinnt tosca (amhail rátaí úis agus malairte) agus ní chomhfhreagraíonn an riosca ach amháin do chion beag dá luach ainmniúil.

I ngnáthchúrsa a gníomhaíochta, féadfaidh an tSaoráid conarthaí babhtála a dhéanamh d’fhonn oibríochtaí sonracha trína dtugtar iasachtaí a fhálú nó conarthaí réamhairgeadra a dhéanamh, d’fhonn na staideanna airgeadra dá chuid a fhálú ar staideanna airgeadra iad a ainmnítear in airgeadraí a thrádáiltear go gníomhach seachas an Euro. Forghníomhaíonn BEI na babhtálacha uile le contrapháirtí seachtrach. Maidir leis na babhtálacha a shocrú, is leis na Máistir-Chomhaontuithe Babhtála agus leis na hIarscríbhinní Tacaíochta Creidmheasa céanna atá sínithe idir BEI agus a chontrapháirtithe seachtracha a dhéantar amhlaidh.

3.2.5.2. Tomhas an riosca creidmheasa maidir le díorthaigh

Na babhtálacha uile a fhorghníomhaíonn BEI agus a bhaineann leis an tSaoráid, is laistigh den chreat conarthach céanna a chaitear leo agus na modheolaíochtaí céanna á gcur i bhfeidhm ina leith agus a dhéantar maidir leis na díorthaigh a ndearna BEI caibidlíocht ina leith chun a chríocha féin. Go háirithe, is é BEI a chinneann incháilitheacht na gcontrapháirtithe babhtála bunaithe ar na coinníollacha incháilitheachta céanna agus a chuirtear i bhfeidhm chun a chríocha féin maidir le babhtálacha ginearálta.

Tomhaiseann BEI an neamhchosaint ar riosca creidmheasa a bhaineann le babhtálacha agus le hidirbhearta díorthach agus an cur chuige á úsáid ar a dtugtar Glan-Neamhchosaint ar an Margadh (“NME”) agus Neamhchosaint Fhéideartha Amach Anseo (“PFE”) maidir le tuairisciú agus faireachán a dhéanamh ar theorainneacha. Áirítear na díorthaigh a bhaineann leis an tSaoráid Infheistíochta go hiomlán in NME agus in PFE.

Déanann an tSaoráid babhtálacha airgeadra gearrthéarmacha malairte eachtraí (“Babhtálacha FX”) chun riosca airgeadra a fhálú ar eisíocaíochtaí iasachtaí in airgeadraí seachas EUR. Baineann aibíocht 3 mhí ar a mhéad le babhtálacha FX agus déantar iad a thar-rolladh go tráthrialta. Maidir le méid barúlach bhabhtálacha FX, ba é EUR 1 530,0 milliún é an 31 Nollaig 2021 in aghaidh EUR 1 480,0 milliún an 31 Nollaig 2020. Maidir le luach cóir bhabhtálacha FX, ba é EUR -16,3 milliún é an 31 Nollaig 2021 in aghaidh EUR 33,6 milliún an 31 Nollaig 2020.

Déanann an tSaoráid conarthaí babhtálacha trasairgeadra chun riosca airgeadra a fhálú ar eisíocaíochtaí iasachta in airgeadraí seachas EUR. Baineann aibíocht fhadtéarmach le babhtálacha trasairgeadra. Maidir le méid barúlach bhabhtálacha FX, ba é EUR 51,9 milliún an 31 Nollaig 2021 é agus ba é EUR -2,6 milliún luach cóir bhabhtálacha FX an 31 Nollaig 2021 in aghaidh 31 Nollaig 2020 nuair nárbh ann d’aon bhabhtáil trasairgeadra.

Déanann an tSaoráid conarthaí babhtála ráta úis chun riosca an ráta úis a fhálú ar iasachtaí a eisíoctar. An 31 Nollaig 2021, leachtaíodh babhtálacha ráta úis. Méid barúlach gan íoc de EUR 0,0 milliún (2020: EUR 17,7 milliún) agus luach cóir de EUR 0,0 milliún (2020: EUR -0,6 milliún).

3.2.6. Riosca creidmheasa maidir le sócmhainní airgeadais cisteáin

Taispeántar leis an tábla seo a leanas cás na punainne cisteáin atá comhdhéanta go hiomlán de pháipéir thráchtála arna n-eisiúint ag focheannasaigh, bainc agus eintitis nach bainc iad lenar bhain aibíocht tosaigh de bhreis agus 3 mhí. Eisitheoirí incháilithe is ea na Ballstáit de chuid an Aontais, a ngníomhaireachtaí, bainc agus eintitis nach bainc iad. Is é EUR 50 000 000 (caoga milliún euro) an uasteorainn údaraithe le haghaidh gach eisitheoir údaraithe. D’fhéadfadh infheistíochtaí i mbannaí meántéarmacha agus fadtéarmacha a bheith incháilithe freisin ag brath ar cheanglais maidir le leachtacht:

in EUR’000
Íosrátáil ghearrthéarmach	Íosrátáil fhadtéarmach	31.12.2021		31.12.2020
(Téarma Moody)	(Téarma Moody)	31.12.2021		31.12.2020
P-1	Aa1	—	0 %	50 006	14 %
P-1	Aa2	—	0 %	50 040	14 %
P-1	Aa3	—	0 %	50 016	14 %
P-1	Aaa	—	0 %	51 705	15 %
P-1	A2	—	0 %	50 058	15 %
P-2	Baa1	—	0 %	50 035	14 %
P-2	Baa3	—	0 %	50 013	14 %
Foriomlán		—	0 %	351 873	100 %

3.3. Riosca leachtachta

Tagraíonn riosca leachtachta do chumas eintitis méaduithe ar shócmhainní a chistiú agus oibleagáidí a chomhlíonadh de réir mar a bhíonn siad dlite, gan caillteanais dho-ghlactha a thabhú. Is féidir é a scaradh ina riosca maidir le leachtacht chistiúcháin agus ina riosca leachtachta margaidh. Is éard is riosca leachtachta cistiúcháin ann an riosca nach mbeidh eintiteas in ann idir riachtanais lena bhfuil coinne agus nach bhfuil coinne maidir le sreabhadh airgid faoi láthair agus amach anseo a chomhlíonadh go héifeachtúil, gan difear á dhéanamh dá oibríochtaí laethúla ná dá staid airgeadais. Is éard is riosca leachtachta margaidh ann an riosca nach éasca d’eintiteas riocht ag praghas an mhargaidh a fhritháireamh go héasca ná deireadh a chur leis an staid sin go héasca i ngeall ar dhoimhne neamh-leordhóthanach sa mhargadh nó ar chur isteach ar an margadh.

3.3.1. Bainistíocht riosca leachtachta

Is le ranníocaíochtaí bliantúla ó na Ballstáit a chistítear an tSaoráid go príomha, mar aon le hathshreabha a eascraíonn as oibríochtaí na Saoráide. Bainistíonn an tSaoráid a riosca leachtachta cistiúcháin go príomha trí na glanriachtanais leachtachta dá cuid a phleanáil mar aon leis na ranníocaíochtaí bliantúla a cheanglaítear ó na Ballstáit.

Chun ranníocaíochtaí bliantúla na mBallstát a ríomh, déantar anailís ar phatrúin eisíocaíochta na punainne atá ann cheana agus atá ar na bacáin agus leantar den anailís sin ar feadh na bliana ar fad. Cuirtear teagmhais speisialta, amhail aisíocaíochtaí a dhéantar go luath, díolacháin scaireanna nó cásanna mainneachtana san áireamh chun ceanglais leachtachta bhliantúla a cheartú.

Chun an riosca leachtachta a laghdú a thuilleadh, coinnítear cúlchiste leachtachta ar bun leis an tSaoráid is leordhóthanach chun aon eisíocaíocht réamh-mheasta PIT d’airgead tirim a chumhdach, de mar a chuireann Roinn Iasachtaíochta BEI in iúl go tréimhsiúil. Infheistítear cistí ar an margadh airgid agus ar na margaí bannaí i bhfoirm taiscí idirbhainc agus ionstraimí airgeadais gearrthéarmacha eile trí oibleagáidí eisíocaíochta airgid thirim na Saoráide a chur san áireamh. Is í Roinn Cisteáin an Bhainc a bhainistíonn sócmhainní leachtacha na Saoráide d’fhonn leachtacht iomchuí a choinneáil ar bun chun é a chur ar a chumas don tSaoráid a hoibleagáidí a chomhlíonadh.

I gcomhréir leis an bprionsabal ó thaobh leithscaradh na ndualgas de idir an Oifig Thosaigh agus an Chúloifig, is faoi fhreagracht Roinn BEI um Phleanáil agus Shocrú Oibríochtaí a bhíonn oibríochtaí socrúcháin a bhaineann le hinfheistiú na sócmhainní sin. Thairis sin, maidir le húdarú na gcontrapháirtithe agus na dteorainneacha le haghaidh infheistíochtaí cisteáin, mar aon le faireachán ar na teorainneacha sin, is faoi fhreagracht Stiúrthóireacht Bhainistíocht Riosca an Bhainc a bhíonn siad sin.

3.3.2. Tomhas riosca leachtachta

Déantar anailís sna táblaí sa roinn seo ar dhliteanais airgeadais na Saoráide de réir aibíochta ar bhonn na tréimhse atá fágtha idir dáta an chláir chomhardaithe agus an dáta aibíochta conarthach (bunaithe ar shreabha airgid neamhlascainithe).

I dtéarmaí na ndliteanas airgeadais neamhdhíorthach, coimeádann an tSaoráid gealltanais i bhfoirm chodanna neamh-eisíoctha den chreidmheas faoi chomhaontuithe iasachta sínithe, chodanna neamh-eisíoctha de chomhaontuithe suibscríofa caipitil/infheistíochta sínithe, ráthaíochtaí iasachta deonaithe, nó fóirdheontais úis tiomanta agus TA.

Baineann sprioc-am eisíocaíochta le hiasachtaí faoi IF. Mar sin féin, déantar eisíocaíochtaí ag amanna agus ina méideanna lena léirítear dul chun cinn na dtionscadal infheistíochta foluiteach. Thairis sin, idirbhearta atá in iasachtaí IF a chomhlíontar i dtimpeallacht oibriúcháin atá cuíosach luaineach, mar sin baineann éiginnteacht shuntasach lena sceideal eisíocaíochta.

Tagann infheistíochtaí caipitil chun bheith dlite nuair a eisíonn bainisteoirí cistí cothromais glaonna bailí ar chaipiteal agus a luaithe a tharlaíonn sé sin, rud lena léirítear an dul chun cinn ina ngníomhaíochtaí infheistíochta. Is é 3 bliana a bhíonn i gceist le tréimhse na tarraingthe anuas, agus is minic a chuirtear fad bliana nó 2 bhliain bhreise leis an tréimhse sin. Maireann roinnt gealltanas eisíocaíochta go deireadh thréimhse na tarraingthe anuas de ghnáth go dtí go ndiúscrófar infheistíochtaí foluiteacha an chiste go hiomlán, toisc go mb’fhéidir nach leordhóthanach leachtacht an chiste ó am go chéile chun oibleagáidí íocaíochta a chomhlíonadh ar oibleagáidí iad a thagann chun cinn i leith táillí nó caiteachais eile.

Ní bhíonn ráthaíochtaí faoi réir gealltanais eisíocaíochta sonracha ach amháin i gcás ina nglaofar ráthaíocht. Laghdaítear méid na ráthaíochtaí atá gan íoc taobh le sceideal aisíocaíochtaí na n-iasachtaí ráthaithe.

Tarlaíonn eis-sreafaí airgid thirim a bhaineann le fóirdheontais úis thiomanta i gcás iasachtaí fóirdheonaithe arna maoiniú le hacmhainní an Bhainc féin. Dá bhrí sin, ní bhíonn in eis-sreafaí tuairiscithe ach gealltanais a bhaineann leis na hiasachtaí sin seachas méid iomlán na bhfóirdheontas úis neamh-eisíoctha tiomanta. Mar is amhlaidh i gcás iasachtaí, is éiginnte a sceideal eisíocaíochta.

Sa tábla, tagraíonn “eis-sreabhadh ainmniúil comhlán” tiomanta TA in “Próifíl aibíochta na ndliteanas airgeadais neamhdhíorthach” don chuid neamh-eisíoctha iomlán de chonarthaí sínithe TA. Baineann éiginnteacht shuntasach le patrún an ama eisíocaíochta. Maidir le heis-sreafaí airgid thirim a aicmítear sa tráinse aga “3 mhí nó níos lú”, is iad sin méid na sonrasc atá gan íoc agus a fuarthas faoin dáta tuairiscithe.

Maidir le gealltanais le haghaidh dliteanais airgeadais neamhdhíorthacha nach mbaineann aon dáta aibíochta conarthach sainithe leo, aicmítear iad faoi “Aibíocht Neamhshainithe”. Maidir le gealltanais, dá bhfuil iarraidh taifeadta ar eisíoc airgid thirim ar an dáta maidir le tuairisciú, aicmítear faoin tráinse aga ábhartha iad.

I dtéarmaí dliteanais airgeadais dhíorthacha, is éard atá sa phróifíl aibíochta sreafaí airgid comhlána neamhlascainithe conarthacha na gconarthaí babhtála lena n-áirítear babhtálacha trasairgeadra (CCS), babhtálacha ráta úis trasairgeadra (CCIRS), babhtálacha airgeadra gearrthéarmacha agus babhtálacha ráta úis.

in EUR’000
Próifíl aibíochta na ndliteanas airgeadais neamhdhíorthach	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Aibíocht Neamhshainithe	Eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
an 31.12.2021	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Aibíocht Neamhshainithe	Eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
Eis-sreafaí le haghaidh iasachtaí atá tiomanta ach neamh-eisíoctha	—	—	—	—	1 677 411	1 677 411
Eis-sreafaí le haghaidh cistí infheistíochta tiomanta agus suibscríobh scaireanna	6 322	—	—	—	466 678	473 000
Eile (ráthaíochtaí neamheisithe sínithe, ráthaíochtaí eisithe)	—	—	—	—	1 755 974	1 755 974
Eis-sreafaí le haghaidh fóirdheontais úis thiomanta	—	—	—	—	379 620	379 620
Eis-sreafaí le haghaidh TA tiomanta	1 519	—	—	—	37 617	39 136
Foriomlán	7 841	—	—	—	4 317 300	4 325 141

in EUR’000
Próifíl aibíochta na ndliteanas airgeadais neamhdhíorthach	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Aibíocht Neamhshainithe	Eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
an 31.12.2020	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Aibíocht Neamhshainithe	Eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
Eis-sreafaí le haghaidh iasachtaí atá tiomanta ach neamh-eisíoctha	199 006	—	—	—	1 523 612	1 722 618
Eis-sreafaí le haghaidh cistí infheistíochta tiomanta agus suibscríobh scaireanna	1 043	—	—	—	377 303	378 347
Eile (ráthaíochtaí neamheisithe sínithe, ráthaíochtaí eisithe)	—	—	—	—	1 553 246	1 553 246
Eis-sreafaí le haghaidh fóirdheontais úis thiomanta	18 494	—	—	—	356 391	374 885
Eis-sreafaí le haghaidh TA tiomanta	2 504	—	—	—	43 029	45 533
Foriomlán	221 047	—	—	—	3 853 581	4 074 629

in EUR’000
Próifíl aibíochta na ndliteanas airgeadais neamhdhíorthach	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Insreabhadh/eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
an 31.12.2021	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Insreabhadh/eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
CCS – Insreafaí	82	3 340	34 870	9 394	47 686
CCS – Eis-sreafaí	-115	-8 470	-47 250	-10 329	-66 164
Babhtálacha airgeadra gearrthéarmacha – Insreafaí	1 530 000	—	—	—	1 530 000
Babhtálacha airgeadra gearrthéarmacha – Eis-sreafaí	-1 547 698	—	—	—	-1 547 698
Foriomlán	-17 731	-5 130	-12 380	-935	-36 176

in EUR’000
Próifíl aibíochta na ndliteanas airgeadais neamhdhíorthach	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Insreabhadh/eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
an 31.12.2020	3 mhí nó níos lú	Breis agus 3 mhí go 1 bhliain	Breis agus 1 bhliain go 5 bliana	Breis agus 5 bliana	Insreabhadh/eis-sreabhadh ainmniúil comhlán
Babhtálacha airgeadra gearrthéarmacha – Insreafaí	1 480 000	—	—	—	1 480 000
Babhtálacha airgeadra gearrthéarmacha – Eis-sreafaí	-1 448 077	—	—	—	-1 448 077
Babhtálacha Ráta Úis – Insreafaí	147	394	775	—	1 316
Babhtálacha Ráta Úis – Eis-sreafaí	—	-815	-1 142	—	-1 957
Foriomlán	32 070	-421	-367	—	31 282

3.3.3 Sócmhainní agus dliteanais airgeadais fadtéarmacha

Leagtar amach leis an tábla seo a leanas na sócmhainní airgeadais neamhdhíorthacha agus na dliteanais airgeadais lena bhfuil coinne a aisghabháil nó a shocrú breis agus 12 mhí tar éis an dáta maidir le tuairisciú.

in EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
Sócmhainní airgeadais:
Iasachtaí agus airleacain	2 074 642	1 812 807
Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	697 631	526 810
Sócmhainní eile	1 086	109
Foriomlán	2 773 359	2 339 726
Dliteanais airgeadais:
Forálacha maidir le ráthaíochtaí eisithe	—	851
Méid atá dlite do thríú páirtithe (*14)	179 593	81 371
Forálacha maidir le gealltanais iasachta	16 602	33 152
Foriomlán	196 195	115 374

3.4. Riosca an mhargaidh

Is éard atá i riosca an mhargaidh an riosca go ndéanfar difear d’ioncam eintitis nó do luach a shealúchas in ionstraimí airgeadais le hathruithe ar phraghsanna agus ar rátaí margaidh, amhail rátaí úis, praghsanna cothromais agus rátaí malairte eachtraí.

3.4.1 . Riosca an ráta úis

Eascraíonn riosca an ráta úis as an luaineacht i luach eacnamaíoch staideanna atá faoi réir ráta úis, nó as luaineacht san ioncam a dhíorthaítear as na staideanna sin i ngeall ar ghluaiseachtaí aimhleasacha i rátaí úis.

Ní dhéanann luainíocht a luacha eacnamaíoch difear don tSaoráid go díreach, ná luainíocht i mímheaitseálacha praghsála idir sócmhainní, dliteanais agus ionstraimí fálaithe difriúla toisc (i) nach mbíonn aon chostas iasachtaíochta díreach ar an tSaoráid ná aon dliteanas atá faoi réir ráta úis agus (ii) toisc go nglacann an tSaoráid le tionchar na luainíochta ráta úis ar na hioncaim óna hinfheistíochtaí.

Leis an tSaoráid, déantar íogaireacht na punainne iasachta agus na micreabhabhtálacha fálaithe dá cuid ar an luainíocht sa ráta úis a thomhas trí Luach Bonnphointe (“BPV”) a ríomh.

Le BPV, tomhaistear an gnóthachan nó an caillteanas i nglanluach láithreach na punainne ábhartha, i ngeall ar mhéadú 1 bhonnphointe (0.01 %) ar aibíochtaí rátaí úis a bhfuil a raon laistigh de thráinse aga sonraithe “margadh an airgid – suas le 1 bhliain amháin”, “an-ghearr – 2 go 3 bliana”, “gearr – 4 go 6 bliana”, “meántréimhseach – 7 go 11 bhliain”, “fada – 12 go 20 bliain” nó “fíor-fhada – breis agus 21 bhliain”.

Chun glanluach láithreach (“NPV”) shreafaí airgid na n-iasachtaí a ainmnítear in EUR a chinneadh, úsáideann an tSaoráid cuar babhtála 3 mhí EUR. Déantar NPV shreafaí airgid na n-iasachtaí a ainmnítear in airgeadraí nach airgeadra EUR iad a chinneadh trí chuar babhtála 3 mhí EUR a úsáid móide bonn na babhtála trasairgeadra. I gcás na n-airgeadraí nach airgeadra EUR iad agus nach bhfuil cuar lascaine iontaofa agus sách iomlán ar fáil dóibh, úsáidtear cuar lascaine EUR nó USD ina áit.

Chun glanluach láithreach na micreabhabhtálacha fálaithe a ríomh, úsáideann an tSaoráid an cuar babhtála EUR le haghaidh sreafaí airgid a ainmnítear in EUR agus an cuar babhtála USD le haghaidh sreafaí airgid a ainmnítear in USD.

Mar a thaispeántar sa tábla seo a leanas thiocfadh laghdú de EUR 769 000 ar ghlanluach láithreach na punainne iasachta lena n-áirítear micreabhabhtálacha fálaithe an 31 Nollaig 2021 (an 31 Nollaig 2020: laghdú de EUR 697 000) dá mba rud é go n-aistreofaí na cuair ráta úis ábhartha uile go comhuaineach suas i gcomhthreo de 1 bhonnphointe.

in EUR’000
Luach bonnphointe	Airgead	An-Ghearr	Gearr	Meánach	Fada	Fíor-fhada	Foriomlán
	Margadh
An 31.12.2021	1 bhliain	2 bhliain go 3 bliana	4 bliana go 6 bliana	7 mbliana go 11 bhliain	12 go 20 bliain	21 bhliain
Íogaireacht iomlán na n-iasachtaí agus na micreabhabhtálacha fálaithe	-46	-120	-371	-218	-14	—	-769

in EUR’000
Luach bonnphointe	Airgead	An-Ghearr	Gearr	Meánach	Fada	Fíor-fhada	Foriomlán
	Margadh
An 31.12.2020	1 bhliain	2 bhliain go 3 bliana	4 bliana go 6 bliana	7 mbliana go 11 bhliain	12 go 20 bliain	21 bhliain
Íogaireacht iomlán na n-iasachtaí agus na micreabhabhtálacha fálaithe	-45	-113	-313	-215	-11	—	-697

Athchóiriú IBOR:

Cineál agus fairsinge an Riosca agus na Bainistíochta Riosca

Úsáidtear tagarmharcanna ráta úis, amhail an Ráta Tairgthe Idirbhainc Londan (“LIBOR”) go fairsing i gconarthaí airgeadais. Le blianta beaga anuas, rinneadh dochar dá n-iontaofacht agus dá stóinseacht, agus tá rialtóirí ar fud an domhain tar éis cur lena mbrú go n-athchóireofar tagarmharcanna ráta úis. An t-aistriú domhanda chuig rátaí malartacha i dtaca le tagarmharcanna ráta úis, tá sé ar cheann de na hathchóirithe is dúshlánaí ar tugadh faoi sna margaí airgeadais.

I mí Feabhra 2018, chuir Coiste um Shócmhainní & Dliteanais an Bhainc (ALCO) meitheal thiomanta fo-ALCO ar bun maidir le IBORanna, Meitheal IBOR chun na forbairtí a bhaineann leis an aistriú chuig rátaí úis malartacha a leanúint go réamhghníomhach agus chun faireachán a dhéanamh go réamhghníomhach orthu.

Le cuspóirí Mheitheal IBOR, áiríodh dlúthfhaireachán a dhéanamh ar na forbairtí a bhaineann leis an athchóiriú ar an tagarmharc ráta úis, agus meastóireacht a dhéanamh ar a mhéid de dhul chun cinn a rinneadh leis an aistriú chuig na rátaí malartacha. I measc nithe eile, cumhdaíodh leis sin an dul chun cinn maidir le leasuithe ar chonarthaí, caibidlíocht dhéthaobhach le cliaint, uasdátuithe ar chórais agus ar fheidhmchláir TF, friotal cúltaca i gconarthaí nua, faireachán tráthrialta ar an neamhchosaint ar IBORanna de réir an airgeadra agus na haicme sócmhainne.

Rinneadh faireachán go tráthrialta ar an dul chun cinn maidir leis an bplean oibre a bhí leagtha síos a chur chun feidhme, pléadh ag ALCO go tráthrialta é agus tuairiscíodh go tréimhsiúil chuig Bainistíocht Shinsearach an Bhainc é.

Is rioscaí oibriúcháin na príomhrioscaí ar nochtadh an tSaoráid dóibh de thoradh an athchóirithe ar IBOR. Córais lena n-úsáidtear cuair IBOR a thabhairt cothrom le dáta agus athbhreithniú á dhéanamh ar rialuithe oibriúcháin a bhaineann leis an athchóiriú agus leis na rioscaí rialála, mar shampla, an athchaibidlíocht maidir le conarthaí iasachta trí chaibidlíocht dhéthaobhach le custaiméirí, téarmaí conarthacha a thabhairt cothrom le dáta, coigeartuithe ar bhonneagair socraíochta agus íocaíochta. Bíonn an riosca airgeadais teoranta do riosca ráta úis go príomha.

Níor tháinig athrú ar straitéis bainistíochta riosca na Saoráide de thoradh na rioscaí.

Neamhchosaint in aghaidh na haicme ionstraimí airgeadais agus an stádais trasdula

Mar chuid dá hiasachtú, bíonn an tSaoráid nochta go príomha d’Athchóiriú IBOR ar Iasachtaí ar Rátaí Comhlúthacha a ainmnítear in USD. Tuairiscítear sócmhainní ar rátaí comhlúthacha ar chostas amúchta i gcoitinne sa ráiteas maidir le staid airgeadais de chuid na Saoráide. Ina theannta sin, úsáideann an tSaoráid ionstraimí díorthacha chun iasachtaí ar rátaí seasta agus oibríochtaí iasachtaíochta a mhicreafhálú mar aon le faireachán a dhéanamh ar shuíomhanna a ráta úis domhanda agus malairte eachtraí.

Is é díorthaigh an aicme sócmhainne is mó a bhíonn nochta do ráta IBOR go díreach toisc go dtagraíonn na sreafaí airgid comhfhreagracha a bhaineann leo do ráta IBOR (i.e., ráta úis comhlúthach).

An 31 Nollaig 2021, trí phrótacal cúltaca ISDA a chur i bhfeidhm, d’aistrigh an tSaoráid punann iomlán na ndíorthach dá cuid lena dtagraítear do LIBORanna a rachaidh in éag díreach tar éis an 30 Meitheamh 2023 faoi seach. Maidir le tionchar athchóiriú IBOR ar na hionstraimí díorthacha, féach Nóta 6.

Is iad iasachtaí an dara aicme sócmhainne is mó a bhíonn nochta do ráta IBOR go díreach toisc go dtagraíonn na sreafaí airgid comhfhreagracha a bhaineann leo do ráta IBOR (i.e., ráta úis comhlúthach).

Ón 1 Iúil 2020, chuir an Banc friotal cúltaca nuashonraithe BEI chun feidhme agus bhí sé á chur i bhfeidhm aige sna conarthaí iasachta nua uile; tugadh friotal cúltaca athbhreithnithe isteach in R2 2021.

Chuir an Banc tascfhórsa ar bun, lenar díríodh ar theagmháil a dhéanamh le cliaint ag a raibh conarthaí lenar tagraíodh do LIBOR USD, chun feasacht a mhéadú, friotal cúltaca a thabhairt isteach cibé áit arbh fhéidir agus roghanna tosaíochta na gcliant a thuiscint i gcoitinne.

3.4.2. Riosca malairte eachtraí

Is éard is riosca malairte eachtraí (“FX”) ann le haghaidh IF riosca an chaillteanais maidir le tuilleamh nó le luach eacnamaíoch i ngeall ar ghluaiseachtaí díobhálacha rátaí FX.

Agus airgeadra cuntasaíochta tagartha i gceist (EUR le haghaidh IF), bíonn an tSaoráid nochta do riosca FX cibé uair a bhíonn neamhréir idir sócmhainní agus dliteanais a ainmnítear in airgeadra cuntasaíochta nach airgeadra tagartha é. Áirítear freisin le riosca FX éifeacht na n-athruithe ar luach na sreafaí airgid amach anseo a ainmneofar in airgeadra cuntasaíochta nach airgeadra tagartha é, e.g. íocaíochtaí úis agus díbhinne, i ngeall ar luaineachtaí i rátaí malairte.

3.4.2.1 Riosca malairte eachtraí agus sócmhainní cisteáin

Ainmnítear sócmhainní cisteáin IF in EUR nó USD.

Déantar riosca FX a fhálú trí bhíthin spotbhearta agus réamh-idirbhearta trasairgeadra FX, babhtálacha FX nó babhtálacha trasairgeadra. Is féidir le Roinn Chisteáin BEI, i gcás ina meastar gur gá agus gurb iomchuí, aon ionstraim eile a úsáid, i gcomhréir le beartas an Bhainc, lena soláthraítear cosaint in aghaidh rioscaí margaidh a thabhaítear i dtaca le gníomhaíochtaí airgeadais IF.

3.4.2.2 Riosca malairte eachtraí agus oibríochtaí arna maoiniú nó arna ráthú ag IF

Faightear ranníocaíochtaí IF na mBallstát in EUR. Is féidir na hoibríochtaí arna maoiniú nó arna ráthú ag IF mar aon le fóirdheontais úis a ainmniú in EUR, USD nó in aon airgeadra údaraithe eile.

Tagann neamhchosaint ar riosca malairte eachtraí (in aghaidh airgeadra tagartha EUR) chun cinn cibé uair a fhágtar idirbhearta arna n-ainmniú in airgeadraí seachas EUR gan fhálú. Leagtar amach treoirlínte fálúcháin riosca malairte eachtraí IF thíos.

3.4.2.2.1. Fálú oibríochtaí a ainmnítear in USD

Riosca FX arna ghiniúint le hoibríochtaí IF a ainmnítear in USD, cumhdófar ar bhonn comhiomlánaithe iad trí bhabhtálacha FX EUR/USD a úsáid, arna dtar-rolladh agus arna gcoigeartú i dtéarmaí an mhéid ar bhonn tréimhsiúil. Comhlíontar dhá chuspóir le babhtálacha FX a úsáid. Ar thaobh amháin, gintear an leachtacht is gá le haghaidh eisíocaíochtaí nua (iasachtaí agus cothromas) agus ar an taobh eile, coinnítear macra-fhálú FX ar bun.

Ag tús gach tréimhse, na sreafaí airgid atá le fáil nó le híoc in USD le linn na chéad tréimhse eile, measfar iad ar bhonn athshreafaí/eisíocaíochtaí pleanáilte nó lena bhfuil coinne. Dá éis sin, déanfar babhtálacha FX atá ag teacht in aibíocht a thar-rolladh, agus a méid á choigeartú chun riachtanais leachtachta USD a chumhdach ar a laghad, ar iad na riachtanais a réamh-mheastar in imeacht na chéad tréimhse eile.

Ar bhonn míosúil, déanfar suíomh FX USD a fhálú, más rud é go sáróidh sé na teorainneacha ábhartha, trí bhíthin spotoibríochta nó réamhoibríochta.

Laistigh de thréimhse thar-rollta, déanfar easnaimh leachtachta USD nach mbeidh coinne leo a chumhdach trí bhíthin spotoibríochtaí FX ad hoc agus déanfar barrachais leachtachta a infheistiú i sócmhainní cisteáin nó a chomhshó ina EUR más rud é gur tharla siad de thoradh méadú ar shuíomh FX.

3.4.2.2.2. Fálú oibríochtaí a ainmnítear in airgeadraí seachas EUR nó USD

Oibríochtaí IF a ainmnítear in airgeadraí seachas EUR agus USD, déanfar iad a fhálú trí chonarthaí babhtála trasairgeadra lena ngabhann an phróifíl airgeadais chéanna agus atá ag an Iasacht fholuiteach, ar choinníoll gur margadh oibriúcháin atá i margadh babhtála.

I gcás IF, bíonn oibríochtaí i gceist leis a ainmnítear in airgeadraí nach mbíonn féidearthachtaí fálúcháin ar fáil go héifeachtúil dóibh nó ar fáil ar ardchostas. Ainmnítear na hoibríochtaí sin in airgeadraí áitiúla (“LCanna”) ach socraítear in EUR nó in USD iad. Le creat riosca airgeadais IF, a d’fhormheas Coiste IF an 22 Eanáir 2015, tairgtear an fhéidearthacht chun neamhchosaint IF a fhálú in airgeadraí áitiúla lena mbaineann comhghaol dearfach suntasach le USD go sintéiseach trí dhíorthaí a ainmnítear in USD. LCanna a fhálaítear go sintéiseach in éineacht le díorthaigh a ainmnítear in USD, tuairiscítear sa tábla i roinn 3.4.2.2.3 thíos iad faoi mhír “Airgeadraí áitiúla (faoi fhálú sintéiseach)”, agus maidir leis na hairgeadraí áitiúla nach ndéantar a fhálú go sintéiseach le USD, tuairiscítear sa tábla céanna iad faoi mhír “Airgeadraí áitiúla (nach bhfuil faoi fhálú sintéiseach)”.

3.4.2.2.3 Suíomh malairte eachtraí (in EUR’000)

Leis na táblaí den nóta seo, taispeántar suíomh malairte eachtraí na Saoráide.

Cuirtear an suíomh malairte eachtraí i láthair sna táblaí thíos i gcomhréir le Beartais Riosca IF (ar a dtugtar tuairisc i gcreat riosca airgeadais IF). Tá suíomh FX de réir na mBeartas Riosca bunaithe ar fhigiúirí cuntasaíochta agus sainítear an suíomh mar an comhardú idir sócmhainní agus dliteanais roghnaithe. Na sócmhainní agus na dliteanais a shainítear i suíomh FX de réir na mBeartas Riosca, roghnaítear iad chun a áirithiú nach ndéanfar an tuilleamh a chomhshó go mbeidh sé san airgeadra tuairiscithe (EUR) ach amháin nuair a fhaightear iad.

Áirítear an t-athrú cóirluacha ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile i suíomh FX de réir na mBeartas Riosca, mar aon le laguithe ar iasachtaí agus ar airleacain. Díorthaigh a áirítear i suíomh FX de réir na mBeartas Riosca, meastar ar a luach ainmniúil iad seachas ar a luach cóir, chun go mbeidh siad ailínithe le luach coinnithe na sócmhainní, a dhéantar a mheas ar a luach ainmniúil freisin agus é á choigeartú de réir an lagaithe le haghaidh iasachtaí.

Sna táblaí thíos, an chuid atá fágtha de na sócmhainní agus de na dliteanais, lena n-áirítear fabhruithe úis ar iasachtaí, díorthaigh agus fóirdheontais go príomha, cuirtear an chuid sin i láthair faoi “Suíomh FX arna n-eisiamh ó Bheartais Riosca”.

An 31 Nollaig 2021	Sócmhainní agus dliteanais			Gealltanais agus dliteanais theagmhasacha
Airgeadraí	Suíomh FX de réir Beartais Riosca	Suíomh FX arna n-eisiamh ó Bheartais Riosca	Suíomh FX ar an gClár comhardaithe	Gealltanais agus dliteanais theagmhasacha
USD	- 130 383	-29 399	- 159 782	756 190
Airgeadraí áitiúla (faoi fhálú sintéiseach) (*15)
KES	90 567	7 138	97 705	—
TZS	16 478	333	16 811	—
DOP	18 783	301	19 084	—
UGX	36 935	978	37 913	—
RWF	49 667	365	50 032	—
Airgeadraí áitiúla (nach bhfuil faoi fhálú sintéiseach) (*15)
HTG, MUR, MZN, XOF, ZMW, BWP, JMD, NGN, ZAR	96 450	-517	95 933	—
Iomlán na n-airgeadraí nach airgeadraí EUR iad	178 497	-20 801	157 696	756 190
EUR	—	3 645 241	3 645 241	628 913
EUR agus neamh-EUR iomlán	178 497	3 624 440	3 802 937	1 385 103

An 31 Nollaig 2020	Sócmhainní agus dliteanais			Gealltanais agus dliteanais theagmhasacha
Airgeadraí	Suíomh FX de réir Beartais Riosca	Suíomh FX arna n-eisiamh ó Bheartais Riosca	Suíomh FX ar an gClár comhardaithe	Gealltanais agus dliteanais theagmhasacha
USD	- 117 144	-51 893	- 169 037	479 103
Airgeadraí áitiúla (faoi fhálú sintéiseach) (*16)
KES	23 439	-960	22 479	—
TZS	27 302	272	27 574	—
DOP	14 538	320	14 858	—
UGX	44 997	572	45 569	—
RWF	44 523	-872	43 651	—
Airgeadraí áitiúla (nach bhfuil faoi fhálú sintéiseach) (*16)
HTG, MUR, MZN, XOF, ZMW, BWP, JMD, NGN, ZAR	98 509	-1 512	96 997	—
Iomlán na n-airgeadraí nach airgeadraí EUR iad	136 164	-54 073	82 091	479 103
EUR	—	3 276 377	3 276 377	1 661 939
EUR agus neamh-EUR iomlán	136 164	3 222 304	3 358 468	2 141 042

3.4.2.3 Anailís íogaireachta le haghaidh malairt eachtrach

An 31 Nollaig 2021, le dímheas 10 faoin gcéad ar EUR in aghaidh gach airgeadra nach airgeadra EUR iad, d’eascródh méadú as sin ar acmhainní na ranníocóirí ar EUR 17,5 milliún a bheadh ann (31 Nollaig 2020: EUR 9,1 milliún). Le luachmhéadú 10 faoin gcéad ar EUR in aghaidh gach airgeadra nach airgeadra EUR iad, d’eascródh laghdú as sin ar acmhainní na ranníocóirí ar EUR -14,3 milliún a bheadh ann (31 Nollaig 2020: EUR -7,5 milliún).

3.4.2.4. Rátaí comhshó

Úsáideadh na rátaí comhshó seo a leanas chun an clár comhardaithe a shuíomh an 31 Nollaig 2021 agus 31 Nollaig 2020:

	31 Nollaig 2021	31 Nollaig 2020
Airgeadraí nach airgeadra EUR iad
Pula na Botsuáine (BWP)	13,27	13,20
Peso na Poblachta Doiminicí (DOP)	64,83	71,27
Dollair Fidsí (FJD)	2,36	2,46
Gourde Háítí (HTG)	113,16	87,33
Dollar Iamáice (JMD)	173,48	172,10
Scillingí Chéinia (KES)	128,26	133,80
Ouguiyas na Máratáine (MRU)	40,99	44,14
Rúipithe Oileán Mhuirís (MUR)	49,30	48,52
Metical Mhósaimbíc (MZN)	71,70	91,02
Naira na Nigéire (NGN)	467,07	466,78
Francanna Ruanda (RWF)	1 162,53	1 210,77
Scillingí na Tansáine (TZS)	2 610,48	2 838,58
Scillingí Uganda (UGX)	4 027,00	4 474,00
Dollair na Stát Aontaithe (USD)	1,13	1,23
Franc Phoblacht na hAfraice Láir CFA Francanna (XAF/XOF)	655,96	655,96
Rand na hAfraice Theas (ZAR)	18,06	18,02
Kvacha na Saimbia (ZMW)	18,88	25,93

3.4.3. Riosca praghais cothromais

Tagraíonn riosca praghais cothromais don riosca go rachaidh luachanna córa na n-infheistíochtaí cothromais i laghad de thoradh na n-athruithe ar leibhéil na bpraghsanna cothromais agus/nó ar luach na n-infheistíochtaí cothromais.

Bíonn IF neamhchosanta ar riosca praghais cothromais trí na hinfheistíochtaí dá chuid i gcistí cothromais dhírigh agus caipitil fiontair.

Ní bhíonn luach na suíomhanna cothromais neamhliostaithe ar fáil go héasca chun faireachán a dhéanamh orthu agus chun iad a rialú ar bhonn leanúnach. I gcás suíomhanna den sórt sin, áirítear leis na táscairí is fearr dá bhfuil ar fáil praghsanna a dhíorthaítear ó aon teicníc luachála ábhartha.

Maidir leis an éifeacht ar acmhainní ranníocóirí na Saoráide (de thoradh athraithe ar luach cóir na punainne ionstraimí cothromais) i ngeall ar athrú +/-10 % ar luach cothromais dhírigh aonair agus infheistíochtaí caipitil fiontair, in éineacht le gach athróg eile arna gcoimeád seasmhach, is é seo an éifeacht sin EUR 69,8 milliún agus EUR -69,8 milliún faoi seach an 31 Nollaig 2021 (EUR 52,7 milliún agus EUR -52,7 milliún faoi seach an 31 Nollaig 2020).

4. Luachanna córa ionstraimí airgeadais

4.1. Aicmithe cuntasaíochta agus luachanna córa

Taispeántar leis an tábla seo a leanas luachanna de réir na leabhar agus luachanna córa na sócmhainní airgeadais agus na ndliteanas airgeadais, lena n-áirítear a leibhéil san ordlathas cóirluacha. Ní áirítear leo faisnéis maidir le luach cóir le haghaidh sócmhainní airgeadais agus dliteanais airgeadais nach sealbhaítear ag luach cóir más rud é gur comhfhogasú réasúnach ar an luach cóir é an luach de réir na leabhar.

in EUR’000
An 31 Nollaig 2021	Luach de réir na leabhar						Luach cóir
	Ionstraimí airgeadais díorthacha	Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	Airgead tirim, iasachtaí agus airleacain	Sócmhainní airgeadais cisteáin	Sócmhainní/dliteanais airgeadais eile	Foriomlán	Leibhéal 1	Leibhéal 2	Leibhéal 3	Foriomlán
Sócmhainní airgeadais arna dtomhas go héigeantach ag FVTPL
Ionstraimí airgeadais díorthacha	7	—	—	—	—	7	—	7	—	7
Ciste Caipitil Fiontair	—	590 570	—	—	—	590 570	—	—	590 570	590 570
Infheistíochtaí Cothromais Dhírigh	—	107 061	—	—	—	107 061	—	—	107 061	107 061
Iasachtaí agus airleacain	—	—	229 991	—	—	229 991	—	—	229 991	229 991
Sócmhainní airgeadais iomlána arna dtomhas go héigeantach ag FVTPL	7	697 631	229 991	—	—	927 629	—	7	927 622	927 629
Sócmhainní airgeadais arna dtomhas ar chostas amúchta
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	—	—	1 358 564	—	—	1 358 564	—	252 080	—	252 080
Iasachtaí agus airleacain	—	—	1 756 290	—	—	1 756 290	—	1 918 979	—	1 918 979
Méideanna is infhaighte ó ranníocóirí	—	—	85 210	—	—	85 210	—	—	—	—
Sócmhainní airgeadais cisteáin	—	—	—	—	—	—	—	—	—	—
Sócmhainní eile	—	—	—	—	1 086	1 086	—	—	—	—
Sócmhainní airgeadais iomlána arna dtomhas ar chostas amúchta	—	—	3 200 064	—	1 086	3 201 150	—	2 171 059	—	2 171 059
Sócmhainní airgeadais iomlána	7	697 631	3 430 055	—	1 086	4 128 779
Dliteanais airgeadais arna dtomhas ar FVTPL
Ionstraimí airgeadais díorthacha	-18 835	—	—	—	—	-18 835	—	-18 835	—	-18 835
Dliteanais airgeadais iomlána arna dtomhas ar FVTPL	-18 835	—	—	—	—	-18 835	—	-18 835	—	-18 835
Dliteanais airgeadais ar chostas amúchta
Forálacha maidir le ráthaíochtaí eisithe	—	—	—	—	—	—
Forálacha maidir le gealltanais iasachta	—	—	—	—	-16 602	-16 602
Méideanna atá dlite do thríú páirtithe	—	—	—	—	- 239 639	- 239 639
Dliteanais eile	—	—	—	—	-2 333	-2 333
Dliteanais airgeadais iomlána arna dtomhas ar chostas amúchta	—	—	—	—	- 258 574	- 258 574
Dliteanais airgeadais iomlána	-18 835	—	—	—	- 258 574	- 277 409

in EUR’000
An 31 Nollaig 2020	Luach de réir na leabhar						Luach cóir
	Ionstraimí airgeadais díorthacha	Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	Airgead tirim, iasachtaí agus airleacain	Sócmhainní airgeadais cisteáin	Sócmhainní/dliteanais airgeadais eile	Foriomlán	Leibhéal 1	Leibhéal 2	Leibhéal 3	Foriomlán
Sócmhainní airgeadais arna dtomhas go héigeantach ag FVTPL
Ionstraimí airgeadais díorthacha	33 584	—	—	—	—	33 584	—	33 584	—	33 584
Ciste Caipitil Fiontair	—	437 142	—	—	—	437 142	—	—	437 142	437 142
Infheistíocht Cothromais Dhírigh	—	89 668	—	—	—	89 668	—	—	89 668	89 668
Iasachtaí agus airleacain	—	—	47 309	—	—	47 309	—	—	47 309	47 309
Sócmhainní airgeadais iomlána arna dtomhas go héigeantach ag FVTPL	33 584	526 810	47 309	—	—	607 703	—	33 584	574 119	607 703
Sócmhainní airgeadais ag costas amúchta
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	—	—	923 940	—	—	923 940	—	—	—	—
Iasachtaí agus airleacain	—	—	1 626 136	—	—	1 626 136	—	1 757 593	—	1 757 593
Méideanna is infhaighte ó ranníocóirí	—	—	68 908	—	—	68 908	—	—	—	—
Sócmhainní airgeadais cisteáin	—	—	—	351 873	—	351 873	300 174	50 032	—	350 206
Sócmhainní eile	—	—	—	—	109	109	—	—	—	—
Sócmhainní airgeadais iomlána arna dtomhas ar chostas amúchta	—	—	2 618 984	351 873	109	2 970 966	300 174	1 807 625	—	2 107 799
Sócmhainní airgeadais iomlána	33 584	526 810	2 666 293	351 873	109	3 578 669
Dliteanais airgeadais arna dtomhas go héigeantach ar FVTPL
Ionstraimí airgeadais díorthacha	-642	—	—	—	—	-642	—	-642	—	-642
Dliteanais airgeadais iomlána arna dtomhas ar FVTPL	-642	—	—	—	—	-642	—	-642	—	-642
Dliteanais airgeadais ar chostas amúchta
Forálacha maidir le ráthaíochtaí eisithe	—	—	—	—	-851	-851
Forálacha maidir le gealltanais iasachta	—	—	—	—	-33 152	-33 152
Méideanna atá dlite do thríú páirtithe	—	—	—	—	- 152 378	- 152 378
Dliteanais eile	—	—	—	—	-3 446	-3 446
Dliteanais airgeadais iomlána arna dtomhas ar chostas amúchta	—	—	—	—	- 189 827	- 189 827
Dliteanais airgeadais iomlána	-642	—	—	—	- 189 827	- 190 469

4.2. Tomhas luachanna córa

4.2.1. Teicnící luachála agus ionchuir dhobhraite shuntasacha

Leagtar amach leis an tábla thíos faisnéis faoi na teicnící luachála agus na hionchuir dhobhraite shuntasacha a úsáidtear agus ionstraimí airgeadais á dtomhas, arna gcatagóiriú mar Leibhéal 2 agus 3 san ordlathas luacha chóir:

Teicníc luachála		Ionchuir dhobhraite shuntasacha	Caidreamh idir ionchuir dhobhraite agus tomhas an luacha chóir
Ionstraimí airgeadais arna sealbhú ag luach cóir
Ionstraimí airgeadais díorthacha	Sreabhadh airgid lascainithe: Meastar sreafaí airgid amach anseo bunaithe ar rátaí réamh-mhalairte/úis (ó rátaí réamh-mhalairte inbhraite agus ó chuair toraidh ag deireadh na tréimhse tuairiscithe) agus ar conarthaí réamhcheaptha/rátaí úis, arna lascainiú ar ráta lena léirítear riosca creidmheasa na gcontrapháirtithe éagsúla.	Níl sé infheidhme.	Níl sé infheidhme.
Ciste Caipitil Fiontair (VCF)	Modh maidir le glansócmhainní coigeartaithe: Déantar an luach cóir a chinneadh trí chéatadán úinéireachta na Saoráide san fheithicil fholuiteach a chur i bhfeidhm ar ghlanluach na sócmhainne arna léiriú sa tuarascáil is déanaí agus é coigeartaithe le haghaidh sreafaí airgid nó, i gcás ina mbeidh fáil air, trí luach beacht na scaire ar an dáta céanna a chur i bhfeidhm, arna gcur isteach ag an mBainisteoir Ciste faoi seach. Chun an t-eatramh a dhúnadh idir an Glanluach sócmhainní (NAV) is déanaí dá bhfuil ar fáil agus an tuairisciú ag deireadh na bliana, comhlíontar nós imeachta dá éis sin lena ndéantar athbhreithniú ar an teagmhas agus más gá, déantar NAV tuairiscithe a choigeartú.	Coigeartú i ngeall ar an am atá caite idir dáta tuairiscithe deireanach VCF agus an dáta tomhais, agus an méid seo a leanas á chur san áireamh: caiteachas oibriúcháin agus táillí bainistíochta, athruithe dá éis sin ar luach cóir shócmhainní foluiteacha VCF, dliteanais bhreise arna dtabhú, athruithe ar an margadh nó athruithe eile ar dhálaí eacnamaíocha.	Dá fhaide an tréimhse idir dáta tomhais an luacha chóir agus dáta tuairiscithe deireanach VCF, is ea is airde an coigeartú le haghaidh am atá caite.
Infheistíocht Cothromais Dhírigh	Glansócmhainní coigeartaithe.	Coigeartú i ngeall ar an am atá caite idir dáta tuairiscithe deireanach an infheistí agus an dáta tomhais, agus an méid seo a leanas á chur san áireamh: caiteachas oibriúcháin, athruithe dá éis sin ar luach cóir shócmhainní foluiteacha an infheistí, dliteanais bhreise arna dtabhú, athruithe ar an margadh nó athruithe eile ar dhálaí eacnamaíocha, méadú caipitil, díol an rialaithe/athrú ar an rialú.	Dá airde an lascaine indíoltachta, is ea is ísle an luach cóir.
		Lascaine i ngeall ar an easpa indíoltachta (leachtacht) a chinntear faoi threoir praghsanna idirbhearta a rinneadh roimhe i dtaca le cothromais chomhchosúla sa tír/réigiún sa raon idir 5 agus 30 %.
Iasachtaí ar luach cóir (IFE)	I gcás iasachtaithe ar gnóthais leantacha iad: Sreabhadh airgid lascainithe lena n-úsáidtear sreafaí airgid conarthacha/lena bhfuil coinne amach anseo arna lascainiú le ráta lascaine iomchuí arna choigeartú de réir riosca lena gcuimsítear an riosca a bhaineann leis an iasacht (lena n-áirítear riosca creidmheasa an iasachtaí). Cuirtear an ráta lascaine i gcomparáid le haon tagarmharc margaidh ábhartha/déantar measúnú ar an ráta lascaine le haon tagarmharc den sórt sin. I gcás iasachtaithe nach gnóthais leantacha iad: Cur chuige na nglansócmhainní (cur chuige luach an leachtaithe).	Comhpháirteanna an ráta lascaine chun riosca creidmheasa iasachtaí a léiriú i gcomparáid le rátaí an mhargaidh saor ó riosca.	Dá airde an ráta lascaine is ea is ísle an luach cóir
Ionstraimí airgeadais nach sealbhaítear ag luach cóir
Iasachtaí agus airleacain	Sreafaí airgid lascainithe: Leis an tsamhail luachála úsáidtear sreafaí airgid conarthacha atá coinníollach ar neamhtharlú na mainneachtana ag an bhfiachóir agus ní chuirtear san áireamh aon luach comhthaobhachta ná aon chás ina n-íoctar aisíocaíochtaí go luath. Chun Glanluach Láithreach (NPV) na n-iasachtaí a fháil, leis an tsamhail a coinníodh, lascainíodh sreafaí airgid conarthacha gach iasachta agus cuar lascaine margaidh coigeartaithe á úsáid. Déantar NPV na hiasachta aonair a choigeartú ansin chun an Caillteanas Ionchasach ábhartha atá bainteach a chur san áireamh. Déantar na torthaí a shuimiú ansin chun luach cóir na n-iasachtaí agus na n-airleacan a fháil.	Níl sé infheidhme.	Níl sé infheidhme.
Sócmhainní airgeadais cisteáin	Sreafaí airgid lascainithe.	Níl sé infheidhme.	Níl sé infheidhme.

Agus IFRS 13 á chur i bhfeidhm, áirítear coigeartuithe luachála i luach cóir na ndíorthach an 31 Nollaig 2021 agus 2020, eadhon:

—	Coigeartuithe luachála creidmheasa (CVA), lena léirítear riosca creidmheasa contrapháirtí ar idirbhearta díorthacha, arbh iad EUR - 167,8k an 31 Nollaig 2021 agus EUR - 34,3k an 31 Nollaig 2020 iad.

—	Coigeartuithe luachála dochair (DVA) lena léirítear riosca creidmheasa féin ar idirbhearta díorthacha, arbh iad EUR + 2,7k an 31 Nollaig 2021 agus EUR + 21,8k an 31 Nollaig 2020 iad.

4.2.2. Aistrithe idir Leibhéal 1 agus 2

Is é beartas na Saoráide na haistrithe idir Leibhéil a aithint ó dháta an teagmhais nó an athraithe ar imthosca ba chúis leis an aistriú.

In 2021 agus 2020 ní dhearna an tSaoráid aistrithe ó Leibhéal 1 go 2 nó ó Leibhéal 2 go 1 den ordlathas luacha chóir.

4.2.3. Luachanna córa Leibhéal 3

Luachanna córa Leibhéal 3 a réiteach

Cuirtear i láthair sna táblaí seo a leanas na hathruithe ar ionstraimí Leibhéal 3 le haghaidh na bliana dar críoch 31 Nollaig 2021 agus 31 Nollaig 2020:

in EUR’000
Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh
Iarmhéid an 1 Eanáir 2021	526 810
Gnóthachain nó caillteanais atá áirithe i mbrabús nó caillteanas:
Dí-aithint an choigeartaithe luacha chóir i ngeall ar dhíolacháin	13 489
Athrú glanluacha chóir ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile	117 502
Foriomlán	130 991
Eisíocaíochtaí	84 224
Aisíocaíochtaí	-71 624
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	27 230
Iarmhéid an 31 Nollaig 2021	697 631

in EUR’000
Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh
Iarmhéid an 1 Eanáir 2020	604 311
Gnóthachain nó caillteanais atá áirithe i mbrabús nó caillteanas:
Dí-aithint an choigeartaithe luacha chóir i ngeall ar dhíolacháin	-15 632
Athrú glanluacha chóir ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile	-47 909
Foriomlán	-63 541
Eisíocaíochtaí	85 305
Aisíocaíochtaí	-65 649
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-33 616
Iarmhéid an 31 Nollaig 2020	526 810

In 2021 agus 2020 ní dhearna an tSaoráid aistrithe amach as Leibhéal 3 den ordlathas luacha chóir nó isteach ann.

5 Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim

Tá an t-airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim comhdhéanta den mhéid seo a leanas:

in EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
Airgead ar láimh	434 064	398 991
Taiscí téarma	672 730	380 000
Páipéir thráchtála	252 211	145 086
Airgead tirim agus coibhéisí airgid sa ráiteas sreafa airgid	1 359 005	924 077
Ús fabhraithe	-441	-137
Airgead tirim agus coibhéisí airgid sa ráiteas maidir le staid airgeadais	1 358 564	923 940

6 Ionstraimí airgeadais díorthacha

Tá príomh-chomhpháirteanna na n-ionstraimí airgeadais díorthacha, a aicmítear mar ionstraimí arna sealbhú le haghaidh trádála, mar a leanas:

in EUR’000
An 31 Nollaig 2021	Luach Cóir		Méid barúlach
An 31 Nollaig 2021	Sócmhainní	Dliteanais	Méid barúlach
Babhtálacha trasairgeadra	7	-2 568	51 865
Babhtálacha FX	—	-16 267	1 530 000
Ionstraimí airgeadais díorthacha iomlána	7	-18 835	1 581 865

in EUR’000
An 31 Nollaig 2020	Luach Cóir		Méid barúlach
An 31 Nollaig 2020	Sócmhainní	Dliteanais	Méid barúlach
Babhtálacha ráta úis	—	-642	17 710
Babhtálacha FX	33 584	—	1 480 000
Ionstraimí airgeadais díorthacha iomlána	33 584	-642	1 497 710

De thoradh athchóiriú IBOR, tharla difríocht luachála aonuaire fhíorbheag in 2021 ón athrú ar shreafaí airgid tagarmhairc agus ón gcuar lascaine a bhí le húsáid i méid EUR 883.

7. Iasachtaí agus airleacain

7.1 Iasachtaí agus airleacain

Taispeántar leis an tábla seo a leanas an réiteach ó iarmhéid tosaigh go dtí iarmhéid deiridh na n-iasachtaí agus na n-airleacan:

in EUR’000
	Iasachtaí domhanda (*17)	Iasachtaí sinsearacha	Iasachtaí fo-ordaithe	POCI	Foriomlán
Méid ainmniúil iasachtaí ar chostas amúchta an 1 Eanáir 2021	1 151 398	572 864	—	—	1 724 262
Eisíocaíochtaí	274 020	62 869	—	—	336 889
Díscríobh	—	—	—	—	—
Aisíocaíochtaí	- 225 990	- 113 215	—	—	- 339 205
Ús atá caipitlithe	—	—	—	—	—
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	61 532	26 597	—	—	88 129
Méid ainmniúil iasachtaí ar chostas amúchta an 31 Nollaig 2021	1 260 960	549 115	—	—	1 810 075
Lagú – liúntas caillteanais an 1 Eanáir 2021	-68 243	-35 550	—	—	- 103 793
Glanathruithe ECL ar feadh 12 mhí	6 509	6 836	—	—	13 345
Glanathruithe ECL feadh na saolré ag nach bhfuil fadhbanna creidmheasa	6 327	6 045	—	—	12 372
ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	-249	-742	—	—	-991
Aisiompú ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	15 875	2 373	—	—	18 248
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-3 942	-1 153	—	—	-5 095
Lagú – liúntas caillteanais an 31 Nollaig 2021	-43 723	-22 191	—	—	-65 914
Iasachtaí agus airleacain ag costas amúchta an 31 Nollaig 2021	1 217 237	526 924	—	—	1 744 161
Méid ainmniúil iasachtaí ag FVTPL an 1 Eanáir 2021	1 080	61 493	30 000	—	92 573
Eisíocaíochtaí	—	8 323	170 000	—	178 323
Aisíocaíochtaí	—	-739	—	—	-739
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	—	1 859	—	—	1 859
Méid ainmniúil iasachtaí ag FVTPL an 31 Nollaig 2021	1 080	70 936	200 000	—	272 016
Coigeartú luacha chóir an 1 Eanáir 2021	-1 080	-25 893	-18 291	—	-45 264
Glanathrú FV	—	1 609	1 959	—	3 568
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	—	-329	—	—	-329
Coigeartú luacha chóir an 31 Nollaig 2021	-1 080	-24 613	-16 332	—	-42 025
Iasachtaí agus airleacain ag FVTPL an 31 Nollaig 2021	—	46 323	183 668	—	229 991
Costas Amúchta	-3 151	-3 736	—	—	-6 887
Ús	10 295	8 686	35	—	19 016
Iasachtaí agus airleacain an 31 Nollaig 2021	1 224 381	578 197	183 703	—	1 986 281

in EUR’000
	Iasachtaí domhanda (*18)	Iasachtaí sinsearacha	Iasachtaí fo-ordaithe	POCI	Foriomlán
Méid ainmniúil iasachtaí ar chostas amúchta an 1 Eanáir 2020	1 021 556	597 364	27 714	—	1 646 634
Eisíocaíochtaí	433 466	67 762	—	—	501 228
Díscríobh	-15 170	-2 268	-27 905	—	-45 343
Aisíocaíochtaí	- 214 018	-60 571	—	—	- 274 589
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-74 436	-29 423	191	—	- 103 668
Méid ainmniúil iasachtaí ar chostas amúchta an 31 Nollaig 2020	1 151 398	572 864	—	—	1 724 262
Lagú – liúntas caillteanais an 1 Eanáir 2020	-96 166	-36 650	-27 714	—	- 160 530
Glanathruithe ECL ar feadh 12 mhí	-1 344	-2 531	—	—	-3 875
Glanathruithe ECL feadh na saolré ag nach bhfuil fadhbanna creidmheasa	-5 888	-3 628	—	—	-9 516
ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	-12 373	—	—	—	-12 373
Aisiompú ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	19 565	1 887	—	—	21 452
Díscríobh	15 170	2 268	27 905	—	45 343
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	12 793	3 104	-191	—	15 706
Lagú – liúntas caillteanais an 31 Nollaig 2020	-68 243	-35 550	—	—	- 103 793
Iasachtaí agus airleacain ag costas amúchta an 31 Nollaig 2020	1 083 155	537 314	—	—	1 620 469
Méid ainmniúil iasachtaí ag FVTPL an 1 Eanáir 2020	1 080	36 858	—	—	37 938
Eisíocaíochtaí	—	29 063	30 000	—	59 063
Aisíocaíochtaí	—	-1 512	—	—	-1 512
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	—	-2 916	—	—	-2 916
Méid ainmniúil iasachtaí ag FVTPL an 31 Nollaig 2020	1 080	61 493	30 000	—	92 573
Coigeartú luacha chóir an 1 Eanáir 2020	-1 080	-15 156	—	—	-16 236
Glanathrú FV	—	-11 330	-18 291	—	-29 621
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	—	593	—	—	593
Coigeartú luacha chóir an 31 Nollaig 2020	-1 080	-25 893	-18 291	—	-45 264
Iasachtaí agus airleacain ag FVTPL an 31 Nollaig 2020	—	35 600	11 709	—	47 309
Costas Amúchta	-3 578	-5 100	—	—	-8 678
Ús	7 325	7 020	—	—	14 345
Iasachtaí agus airleacain an 31 Nollaig 2020	1 086 902	574 834	11 709	—	1 673 445

7.2. Lagú ar iasachtaí agus ar airleacain – Liúntais caillteanais

in EUR’000
	2021
	ECL feadh na saolré
	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	POCI	Foriomlán
Iasachtaí agus airleacain ag AC
Iarmhéid an 1 Eanáir 2021	16 389	43 976	43 428	—	103 793
Aistriú chuig ECL ar feadh 12 mhí	—	—	—	—	—
Aistriú chuig ECL feadh na saolré ag nach bhfuil fadhbanna creidmheasa	-5 008	-1 019	—	—	-6 027
Aistriú chuig ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	—	-77	249	—	172
Glantomhas an liúntais caillteanais	-8 480	-8 912	-15 309	—	-32 701
Sócmhainní airgeadais nua arna dtionscnamh nó arna gceannach	504	1 039	—	—	1 543
Sócmhainní airgeadais atá dí-aitheanta	-361	-3 405	-2 195	—	-5 961
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	521	1 666	2 908	—	5 095
Iarmhéid an 31 Nollaig 2021	3 565	33 268	29 081	—	65 914

in EUR’000
	2020
	ECL feadh na saolré
	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	POCI	Foriomlán
Iasachtaí agus airleacain ag AC
Iarmhéid an 1 Eanáir 2020	17 191	38 509	104 830	—	160 530
Aistriú chuig ECL ar feadh 12 mhí	96	-167	—	—	-71
Aistriú chuig ECL feadh na saolré ag nach bhfuil fadhbanna creidmheasa	-770	3 439	-6 080	—	-3 411
Aistriú chuig ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	-127	-54	7 170	—	6 989
Glantomhas an liúntais caillteanais	3 200	2 950	-6 554	—	-404
Sócmhainní airgeadais nua arna dtionscnamh nó arna gceannach	2 278	3 001	1 352	—	6 631
Sócmhainní airgeadais atá dí-aitheanta	-802	347	-4 967	—	-5 422
Díscríobh	—	—	-45 343	—	-45 343
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-4 677	-4 049	-6 980	—	-15 706
Iarmhéid an 31 Nollaig 2020	16 389	43 976	43 428	—	103 793

8 Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh

Taispeántar leis an tábla seo a leanas an réiteach ón iarmhéid tosaigh go dtí an t-iarmhéid deiridh de na hInfheistíochtaí cothromais:

in EUR’000
	Cistí Caipitil Fiontair	Infheistíochtaí Cothromais Dhírigh	Foriomlán
Costais an 1 Eanáir 2021	452 161	76 258	528 419
Eisíocaíochtaí	84 224	—	84 224
Aisíocaíochtaí / díolacháin	-71 624	—	-71 624
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	28 400	1 220	29 620
Costas an 31 Nollaig 2021	493 161	77 478	570 639
Gnóthachain agus caillteanais neamhréadaithe an 1 Eanáir 2021	-15 019	13 410	-1 609
Glanathrú ar ghnóthachain agus ar chaillteanais neamhréadaithe	101 418	16 084	117 502
Dí-aithint an choigeartaithe luacha chóir i ngeall ar dhíolacháin	13 489	—	13 489
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-2 479	89	-2 390
Gnóthachain agus caillteanais neamhréadaithe an 31 Nollaig 2021	97 409	29 583	126 992
Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh an 31 Nollaig 2021	590 570	107 061	697 631

in EUR’000
	Cistí Caipitil Fiontair	Infheistíochtaí Cothromais Dhírigh	Foriomlán
Costais an 1 Eanáir 2020	462 304	101 424	563 728
Eisíocaíochtaí	85 305	—	85 305
Aisíocaíochtaí / díolacháin	-66 011	-18 274	-84 285
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-29 437	-6 892	-36 329
Costais an 31 Nollaig 2020	452 161	76 258	528 419
Gnóthachain agus caillteanais neamhréadaithe an 1 Eanáir 2020	42 390	13 810	56 200
Glanathrú ar ghnóthachain agus ar chaillteanais neamhréadaithe	-45 079	-2 830	-47 909
Dí-aithint an choigeartaithe luacha chóir i ngeall ar dhíolacháin	-15 632	3 019	-12 613
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	3 302	-589	2 713
Gnóthachain agus caillteanais neamhréadaithe an 31 Nollaig 2020	-15 019	13 410	-1 609
Ioncam ó scaireanna agus ó urrúis toraidh athraithigh eile an 31 Nollaig 2020	437 142	89 668	526 810

9 Méideanna is infhaighte ó ranníocóirí

Tá na méideanna EUR 85,2 milliún (2020: EUR 68,9 milliún) is infhaighte ó ranníocóirí comhdhéanta go hiomlán de ranníocaíocht na mBallstát atá glaoite ach nach bhfuil íoctha.

10 Sócmhainní airgeadais cisteáin

Tá an phunann chisteáin comhdhéanta de bhannaí luaite lena ngabhann aibíocht iarmhair is lú ná 3 mhí ar an dáta maidir le tuairisciú. Taispeántar leis an tábla seo a leanas gluaiseachtaí na punainne cisteáin:

in EUR’000
Iarmhéid an 1 Eanáir 2021	351 873
Éadálacha	2 333 691
Aibíochtaí	-2 684 293
Athrú ar amúchadh na préimhe/lascaine	301
Athrú ar ús fabhraithe	-1 572
Iarmhéid an 31 Nollaig 2021	—

in EUR’000
Iarmhéid an 1 Eanáir 2020	330 587
Éadálacha	2 710 009
Aibíochtaí	-2 689 790
Athrú ar amúchadh na préimhe/lascaine	-208
Athrú ar ús fabhraithe	1 275
Iarmhéid an 31 Nollaig 2020	351 873

11 Sócmhainní eile

Tá príomh-chomhpháirteanna na sócmhainní eile mar a leanas:

in EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
Méid is infhaighte ó BEI	877	—
Ráthaíochtaí airgeadais	209	109
Iomlán na sócmhainní eile	1 086	109

12 Ioncam iarchurtha

Tá príomh-chomhpháirteanna an ioncaim iarchurtha mar a leanas:

in EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
Fóirdheontas úis iarchurtha	47 981	28 788
Coimisiúin iarchurtha ar iasachtaí agus ar airleacain	451	944
Ioncam iarchurtha iomlán	48 432	29 732

13 Forálacha maidir le ráthaíochtaí eisithe, glan ar aisiompuithe

Taispeántar leis na táblaí seo a leanas an réiteach ón iarmhéid tosaigh go dtí an t-iarmhéid deiridh den fhoráil maidir le ráthaíochtaí airgeadais.

in EUR’000
	2021
	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	Foriomlán
Ráthaíochtaí eisithe
Iarmhéid an 1 Eanáir	851	—	—	851
Glantomhas an liúntais caillteanais	-851	—	—	-851
Iarmhéid an 31 Nollaig	—	—	—	—

in EUR’000
	2020
	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	Foriomlán
Ráthaíochtaí eisithe
Iarmhéid an 1 Eanáir	628	—	—	628
Glantomhas an liúntais caillteanais	228	—	—	228
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-5	—	—	-5
Iarmhéid an 31 Nollaig	851	—	—	851

14 Forálacha maidir le gealltanais iasachta

Taispeántar leis na táblaí seo a leanas an réiteach ón iarmhéid tosaigh go dtí an t-iarmhéid deiridh den liúntas caillteanais le haghaidh iasachtaí neamh-eisíoctha (gealltanais iasachta):

in EUR’000
	2021
	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	Foriomlán
Gealltanais iasachta
Iarmhéid an 1 Eanáir	6 817	26 335	—	33 152
Glantomhas an liúntais caillteanais	-4 089	-7 013	—	-11 102
Sócmhainní airgeadais nua arna dtionscnamh nó arna gceannach	869	3 015	—	3 884
Sócmhainní airgeadais atá dí-aitheanta	-1 942	-7 456	—	-9 398
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	38	28	—	66
Iarmhéid an 31 Nollaig	1 693	14 909	—	16 602

in EUR’000
	2020
	Caillteanas creidmheasa ionchasach (ECL) ar feadh 12 mhí	ECL feadh na saolré nach bhfuil fadhbanna creidmheasa aige	ECL feadh na saolré ag a bhfuil fadhbanna creidmheasa	Foriomlán
Gealltanais iasachta
Iarmhéid an 1 Eanáir	3 943	33 326	—	37 269
Aistriú chuig ECL ar feadh 12 mhí	181	—	—	181
Glantomhas an liúntais caillteanais	388	-5 932	—	-5 544
Sócmhainní airgeadais nua arna dtionscnamh nó arna gceannach	3 885	2 773	—	6 658
Sócmhainní airgeadais atá dí-aitheanta	-1 157	-3 853	—	-5 010
Difríochtaí i rátaí malairte eachtraí	-423	21	—	-402
Iarmhéid an 31 Nollaig	6 817	26 335	—	33 152

15 Méideanna atá dlite do thríú páirtithe

Tá na príomh-chomhpháirteanna de mhéideanna atá dlite do thríú páirtithe mar a leanas:

in EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
Glanchaiteachais riaracháin ghinearálta is iníoctha le BEI	53 136	58 527
Méideanna eile is iníoctha le BEI	40 045	56
Fóirdheontais úis agus TA nach bhfuil eisíoctha fós agus atá dlite do na Ballstáit	146 458	93 795
Méideanna iomlána atá dlite do thríú páirtithe	239 639	152 378

16 Dliteanais eile

Tá príomh-chomhpháirteanna na ndliteanas eile mar a leanas:

in EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
Aisíocaíochtaí iasachta a fhaightear roimh ré	1 793	3 166
Ioncam iarchurtha ó fhóirdheontais úis	540	280
Iomlán na ndliteanas eile	2 333	3 446

17 Ranníocaíocht na mBallstát glaoite (in EUR’000)

Ballstáit	Ranníocaíocht leis an tSaoráid	Ranníocaíocht le fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil	Iomlán Ranníoctha	Glaoite gan a bheith íoctha (*19)
An Ostair	88 683	11 770	100 453	2 398
An Bheilg	130 046	17 069	147 115	3 249
An Bhulgáir	2 113	596	2 709	219
An Chróit	563	180	743	225
An Chipir	1 287	359	1 646	—
Poblacht na Seice	7 704	2 170	9 874	797
An Danmhairg	72 328	9 702	82 030	1 980
An Eastóin	776	219	995	86
An Fhionlainn	51 342	7 083	58 425	1 509
An Fhrainc	774 222	96 940	871 162	17 814
An Ghearmáin	772 017	101 078	873 095	20 580
An Ghréig	46 503	6 854	53 357	1 507
An Ungáir	7 694	2 144	9 838	615
Éire	25 571	4 097	29 668	940
An Iodáil	438 908	61 020	499 928	12 530
An Laitvia	1 074	303	1 377	116
An Liotuáin	1 796	505	2 301	181
Lucsamburg	9 757	1 301	11 058	255
Málta	431	120	551	38
An Ísiltír	175 971	23 537	199 508	4 777
An Pholainn	19 573	5 511	25 084	2 007
An Phortaingéil	36 258	5 368	41 626	1 197
An Rómáin	5 938	1 686	7 624	718
An tSlóvaic	3 291	932	4 223	376
An tSlóivéin	2 576	721	3 297	225
An Spáinn	230 483	35 684	266 167	7 932
An tSualainn	95 412	13 274	108 686	2 939
An Ríocht Aontaithe	469 378	68 773	538 151	—
Iomlán an 31 Nollaig 2021	3 471 695	478 996	3 950 691	85 210
Iomlán an 31 Nollaig 2020	3 221 695	398 996	3 620 692	68 908

18 Gealltanais agus dliteanais theagmhasacha

in EUR’000
	31.12.2021	31.12.2020
Gealltanais
Iasachtaí neamh-eisíoctha	1 677 411	1 722 618
Gealltanas neamh-eisíoctha i leith scaireanna agus urrúis toraidh athraithigh eile	473 000	378 347
Ráthaíochtaí eisithe	1 499 675	998 560
Fóirdheontais úis agus cúnamh teicniúil	478 011	483 897
Dliteanais theagmhasacha
Ráthaíochtaí neamheisithe sínithe	256 299	554 686
Gealltanais agus dliteanais theagmhasacha iomlána	4 384 396	4 138 108

19 Ús agus ioncam agus caiteachais chomhchosúla

Tá príomh-chomhpháirteanna an úis agus ioncaim chomhchosúil mar a leanas:

in EUR’000
	Ón 1.1.2021	Ón 1.1.2020
	go dtí an 31.12.2021	go dtí an 31.12.2020
Iasachtaí agus airleacain	80 395	80 252
Fóirdheontais úis	6 061	4 531
Ús agus ioncam comhchosúil iomlán	86 456	84 783

Tá príomh-chomhpháirteanna an úis agus na gcaiteachas comhchosúil mar a leanas:

in EUR’000
	Ón 1.1.2021	Ón 1.1.2020
	go dtí an 31.12.2021	go dtí an 31.12.2020
Ionstraimí airgeadais díorthacha	-4 800	-541
Airgead tirim agus coibhéisí airgid thirim	-3 598	-2 961
Sócmhainní airgeadais cisteáin	-2 038	-1 748
Ús iomlán agus caiteachais chomhchosúla	-10,436	-5,250

20 Ioncam agus caiteachais ó tháillí agus ó choimisiúin

Tá príomh-chomhpháirteanna an ioncaim agus na gcaiteachas ó tháillí agus ó choimisiúin mar a leanas:

in EUR’000
	Ón 1.1.2021	Ón 1.1.2020
	go dtí an 31.12.2021	go dtí an 31.12.2020
Táillí agus coimisiúin ar iasachtaí agus ar airleacain	1 702	141
Táillí agus coimisiúin ar ráthaíochtaí airgeadais	517	211
Eile	—	1
Ioncam iomlán ó tháillí agus ó choimisiúin	2 219	353

Tá príomh-chomhpháirteanna na gcaiteachas ó tháillí agus ó choimisiúin mar a leanas:

in EUR’000
	Ón 1.1.2021	Ón 1.1.2020
	go dtí an 31.12.2021	go dtí an 31.12.2020
Coimisiún arna íoc le tríú páirtithe maidir le scaireanna agus le hurrúis eile toraidh athraithigh	-175	-225
Caiteachais iomlána ó tháillí agus ó choimisiúin	-175	-225

21 Glantoradh ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile

Tá príomh-chomhpháirteanna an ghlantoraidh ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile mar a leanas:

in EUR’000
	Ón 1.1.2021	Ón 1.1.2020
	go dtí an 31.12.2021	go dtí an 31.12.2020
Glanfháltais	4 310	-3 069
Ioncam díbhinne	1 815	4 261
Glanathrú ar an luach cóir	117 502	-47 909
Glantoradh ar scaireanna agus ar urrúis toraidh athraithigh eile	123 627	-46 717

22 Speansais riaracháin ghinearálta

Is éard is caiteachais riaracháin ghinearálta ann na costais iarbhír a thabhaigh BEI as an tSaoráid a bhainistiú lúide ioncam a gineadh ó tháillí breithmheasa caighdeánacha arna muirearú ag BEI do chliaint na Saoráide go díreach.

Tá príomh-chomhpháirteanna na gcaiteachas riaracháin ginearálta mar a leanas:

in EUR’000
	Ón 1.1.2021	Ón 1.1.2020
	go dtí an 31.12.2021	go dtí an 31.12.2020
Costas iarbhír arna thabhú ag BEI	-55 924	-61 470
Ioncam ó tháillí breithmheasa arna muirearú do chliaint na Saoráide go díreach	2 788	2 943
Caiteachais riaracháin ghinearálta iomlána	-53 136	-58 527

23 Rannpháirtíocht le heintitis struchtúrtha neamh-chomhdhlúite (in EUR’000)

Sainmhíniú ar eintiteas struchtúrtha

Is éard is eintiteas struchtúrtha ann eintiteas atá deartha ar bhealach nach tosca ceannasacha a bheidh sna cearta vótála ná sna cearta comhchosúla agus cinneadh á dhéanamh faoi cé a rialóidh an t-eintiteas. Le IFRS 12 tugtar faoi deara gur minic a bhíonn roinnt de na gnéithe seo a leanas nó na gnéithe uile seo a leanas ag eintiteas struchtúrtha:

—	Gníomhaíochtaí srianta;

—

Cuspóir caol dea-shainithe, amhail léas a bheidh éifeachtúil ó thaobh cánach de a chur i bhfeidhm, taighde agus gníomhaíochtaí forbartha a dhéanamh, foinse chaipitil nó chistiúcháin a sholáthar d’eintiteas nó deiseanna infheistíochta le haghaidh infheisteoirí a sholáthar trí rioscaí agus luaíochtaí a thabhairt ar aghaidh ar rioscaí agus luaíochtaí iad atá bainteach le sócmhainní an eintitis struchtúrtha d’infheisteoirí;

—	Cothromas neamh-leordhóthanach chun ceadú don eintiteas struchtúrtha a ghníomhaíochtaí a mhaoiniú gan tacaíocht airgeadais fho-ordaithe;

—	Maoiniú i bhfoirm ilionstraimí a bhfuil nasc conarthach eatarthu d’infheisteoirí lena gcruthaítear comhchruinnithe creidmheasa nó rioscaí eile (tráinsí).

Eintitis struchtúrtha neamh-chomhdhlúite

Tagraíonn an téarma “eintitis struchtúrtha neamh-chomhdhlúite” do gach eintiteas struchtúrtha nach bhfuil faoi rialú na Saoráide agus áirítear leis an téarma leasanna in eintitis struchtúrtha nach bhfuil comhdhlúite.

Sainmhíniú ar Leasanna in eintitis struchtúrtha:

Le IFRS 12 sainmhínítear “leasanna” go leathan mar leasanna lena n-áirítear aon rannpháirtíocht chonarthach nó neamhchonarthach lena nochtar an t-eintiteas tuairiscithe don inathraitheacht ó thaobh torthaí de ó fheidhmíocht an eintitis. Le samplaí de leasanna den sórt sin áirítear leasanna cothromais a shealbhú agus cineálacha rannpháirtíochta eile amhail cistiú, tacaíocht leachtachta, feabhsuithe creidmheasa, gealltanais agus ráthaíochtaí a sholáthar don eintiteas eile. Sonraítear le IFRS 12 nach gá go mbeidh leas ag eintiteas tuairiscithe in eintiteas eile díreach i ngeall ar ghnáthchaidreamh idir custaiméir agus soláthróir agus ar an gcúis sin amháin.

Tugtar tuairisc leis an tábla thíos ar na cineálacha eintiteas struchtúrtha nach gcomhdhlúthaíonn an tSaoráid ach ina sealbhaítear leas.

Cineál eintitis struchtúrtha

Cineál agus cuspóir

Ús arna shealbhú ag an tSaoráid

Maoiniú Tionscadail – iasachtaíocht d’Fheithiclí Sainchuspóireacha (“SPV”)

Idirbhearta atá in Idirbhearta Maoiniúcháin Tionscadail (Oibríochtaí PF) i gcás ina mbraithfidh an tSaoráid, chun a fiachas a sheirbhísiú, ar iasachtaí a ngintear an t-aon fhoinse ioncaim dá chuid nó an phríomhfhoinse ioncaim dá chuid le sócmhainn amháin nó le líon teoranta sócmhainní atá á maoiniú le fiachas den sórt sin nó le sócmhainní eile atá ann cheana agus lena bhfuil nasc conarthach leis an tionscadal. Is minic a mhaoinítear oibríochtaí PF trí SPV.

Glanmhéideanna eisíoctha;

Ioncam úis.

Oibríochtaí caipitil fiontair

Maoiníonn an tSaoráid cistí caipitil fiontair agus cistí infheistíochta. Comhthiomsaíonn agus bainistíonn cistí caipitil fiontair agus infheistíochta airgead ó infheisteoirí atá ag lorg cóimheasa cothromais phríobháidigh i bhfiontair bheaga agus mheánmhéide ag a bhfuil acmhainneacht láidir fáis mar aon le tionscadail maoiniúcháin bonneagair.

Infheistíochtaí in aonaid/scaireanna arna n-eisiúint ag an eintiteas caipitil fiontair;

Díbhinní arna bhfáil mar ioncam díbhinne.

Taispeántar leis an tábla thíos luachanna de réir na leabhar na n-eintiteas struchtúrtha neamh-chomhdhlúite ina bhfuil leas ag an tSaoráid ar an dáta maidir le tuairisciú, mar aon le huas-neamhchosaint na Saoráide ar chaillteanas i ndáil leis na heintitis sin. Áirítear leis an uas-neamhchosaint ar chaillteanas na luachanna der réir na leabhar agus na gealltanais neamh-eisíoctha gaolmhara.

Cineál eintitis struchtúrtha	Fotheideal	Luach de réir na leabhar an 31.12.2021	Luach de réir na leabhar an 31.12.2020	Uas-neamhchosaint ar chaillteanas an 31.12.2021	Uas-neamhchosaint ar chaillteanas an 31.12.2020
Cistí caipitil fiontair	Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	590 570	437 142	590 570	437 142
Foriomlán		590 570	437 142	590 570	437 142

Ní sholáthraíonn an tSaoráid aon tacaíocht d’eintitis struchtúrtha seachas an maoiniú faoi seach.

24 Imchlúdach maoiniúcháin an tionchair (in EUR’000)

In Mí an Mheithimh 2013 d’fhormheas an Comhchoiste Aireachta idir ACP agus an tAontas Eorpach an prótacal airgeadais nua le haghaidh an 11ú Ciste Eorpach Forbraíochta (CEF), lenar cumhdaíodh an tréimhse 2014-2020.

Comhaontaíodh dearlaic nua EUR 500 milliún le haghaidh na Saoráide Infheistíochta, ar ar tugadh “imchlúdach maoiniúcháin an tionchair” nó “IFE”, lenar cuireadh é ar a cumas don tSaoráid tacú le tionscadail lena ngealltar tionchar forbraíochta an-ard agus na rioscaí níos mó a bhaineann le hinfheistíochtaí den sórt sin á n-iompar ag an tSaoráid. Baineann féidearthachtaí nua leis an imchlúdach sin chun iasachtaíocht na Saoráide don earnáil phríobháideach a fheabhsú trí infheistíochtaí sna hionstraimí seo a leanas:

Cistí cothromais le haghaidh tionchar sóisialta – á gcur chun cinn ag pobal atá ag teacht chun cinn de bhainisteoirí cistí cothromais phríobháidigh a chuireann maolú na saincheisteanna sóisialta nó comhshaoil ag croílár straitéis infheistíochta a gcistí ach lena ndírítear fós ar an inbhuanaitheacht ar leibhéil an chiste agus a institiúidí infheistiúcháin araon.

Iasachtaí d’idirghabhálaithe airgeadais – (e.g. institiúidí micreamhaoiniúcháin, bainc agus comharchumainn áitiúla) a oibríonn i dtíortha ACP nach féidir le BEI maoiniú iontu a bhreithniú – go háirithe san airgeadra áitiúil – faoi na treoirlínte atá i bhfeidhm faoi láthair maidir le riosca creidmheasa, e.g. i ngeall ar ardrioscaí sa tír, luaineacht an airgeadra nó easpa tagarmharcanna praghsála. Is é príomhchuspóir na n-iasachtaí sin tionscadail a chistiú ag a bhfuil ardtionchar forbraíochta, go háirithe i réimse na tacaíochta do mhicrifhiontair agus d’fhiontair bheaga (MSEnna) agus don talmhaíocht, réimsí nach mbíonn incháilithe le haghaidh maoiniúcháin IF i gcoitinne.

Ionstraimí lena n-éascaítear comhroinnt rioscaí – ar ionstraimí iad a bhíonn i bhfoirm ráthaíochtaí céadchaillteanais (“píosaí céadchaillteanais”) lena n-éascaítear le hoibríochtaí comhroinnte riosca de chuid BEI le hidirghabhálaithe airgeadais áitiúla (bainc thráchtála go príomha) chun leasa FBManna agus tionscadal beag nach ndéantar freastal mar is cóir orthu agus a chomhlíonann na Critéir maidir le Tionchar an Mhaoiniúcháin i gcásanna ina mbeidh bearna sa mhargadh sainaitheanta i ndáil le rochtain ag FBManna/tionscadail bheaga ar airgeadas. Cheapfaí struchtúr na bpíosaí céadchaillteanais mar fhrithráthaíocht i bhfabhar tráinsí ráthaíochta sinsearaí arna gcistiú ag BEI – faoin tSaoráid Infheistíochta – agus ag Institiúidí Airgeadais Idirnáisiúnta/Institiúidí Airgeadais Forbraíochta eile, rud lena ngintear éifeacht ghiarála shubstaintiúil.

Maoiniú díreach – trí fhiachas (i.e. iasachtaí) nó ionstraimí cothromais i dtionscadail ag a bhfuil tionscnóirí fónta ag a bhfuil taithí agus ardtionchair ó thaobh na forbraíochta de, ach lena mbainfidh, áfach, ionchais níos airde maidir le caillteanais agus le deacrachtaí chun an infheistíocht a aisghabháil (riosca de chineál cothromais lena mbaineann ionchas níos airde ná a bhíonn i gceist de ghnáth maidir le caillteanais). Cuireann BEI critéir roghnúcháin agus incháilitheachta dhochta i bhfeidhm le haghaidh na hionstraime sin, toisc gurb amhlaidh leis na tionscadail sin, d’ainneoin a n-ardtionchair forbraíochta, nach mbeidís in ann critéir maoiniúcháin inghlactha a chomhlíonadh (i.e. ionchas íseal go n-aisghabhfar an infheistíocht nó go ndéanfar na caillteanais a fhritháireamh trí rátaí úis / thorthaí cothromais.

Le IFE ceadaítear éagsúlú a dhéanamh chun earnálacha nua a chuimsiú, amhail sláinte agus oideachas, talmhaíocht agus slándáil bia, agus ionstraimí nuálacha nua a fhorbairt chun rioscaí a chomhroinnt. In 2016, méadaíodh inniúlacht maoiniúcháin IFE go dtí EUR 800 milliún trí chuid d’IFE a cheapadh ina chuid imrothlach.

Ó thaobh cúrsaí airgeadais agus cuntasaíochta de, déanann IFE cuid de phunann IF agus tugtar cuntas ann i ráitis airgeadais bhliantúla fhoriomlána IF.

Léirítear sa tábla seo a leanas na luachanna de réir na leabhar agus na méideanna atá geallta, ach neamh-eisíoctha, de réir an chineáil sócmhainne:

Cineál infheistíocht IFE	Fotheideal	Tomhas	Oll-luach de réir na leabhar an 31.12.2021	Liúntas caillteanais/Méid coigeartaithe FV an 31.12.2021	Luach de réir na leabhar an 31.12.2021	Méid neamh-eisíoctha an 31.12.2021	Méid coigeartaithe OFF BS ECL an 31.12.2021
Iasachtaí d’idirghabhálaithe airgeadais	Iasachtaí agus airleacain	AC	68 228	-1 981	66 247	29 272	-242
Oibríochtaí iasachta dírí	Iasachtaí agus airleacain	FVTPL	101 840	-41 403	60 437	92 031	—
Cistí cothromais le haghaidh tionchar sóisialta	Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	FVTPL	61 611	9 866	71 477	106 675	—
Rannpháirtíochtaí cothromais dhírigh	Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	FVTPL	58 523	23 608	82 131	14	—
Ionstraimí lena n-éascaítear comhroinnt rioscaí	Ráthaíochtaí eisithe	an ceann is airde ó thaobh cur chuige de (*20)	—	—	—	44 146	—
Foriomlán			290 202	-9 910	280 292	272 138	-242

Cineál infheistíocht IFE	Fotheideal	Tomhas	Oll-luach de réir na leabhar an 31.12.2020	Liúntas caillteanais/Méid coigeartaithe FV an 31.12.2020	Luach de réir na leabhar an 31.12.2020	Méid neamh-eisíoctha an 31.12.2020	Méid coigeartaithe OFF BS ECL an 31.12.2020
Iasachtaí d’idirghabhálaithe airgeadais	Iasachtaí agus airleacain	AC	49 522	-1 839	47 683	26 954	-199
Oibríochtaí iasachta dírí	Iasachtaí agus airleacain	FVTPL	91 186	-44 681	46 505	98 314	—
Cistí cothromais le haghaidh tionchar sóisialta	Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	FVTPL	41 885	-4 778	37 107	73 362	—
Rannpháirtíochtaí cothromais dhírigh	Scaireanna agus urrúis eile toraidh athraithigh	FVTPL	57 395	9 195	66 590	14	—
Ionstraimí lena n-éascaítear comhroinnt rioscaí	Ráthaíochtaí eisithe	an ceann is airde ó thaobh cur chuige de (*21)	—	—	—	40 746	—
Foriomlán			239 988	-42 103	197 885	239 390	-199

Tá Prionsabail an tSainordaithe Ghinearálta maidir le Riosca á gcur i bhfeidhm ag BEI i leith oibríochtaí iasachta dírí de chuid IFE (gan Iasachtaí d’idirghabhálaithe airgeadais a áireamh), mar a bheartaítear i dTreoirlínte BEI maidir le Rioscaí Creidmheasa agus Cothromais, agus chun faireachán agus tuairisciú a dhéanamh ar an riosca atá bainteach le hoibríochtaí iasachta dírí de chuid IFE ar bhonn a luacha chóir. De réir na modheolaíochta, comhlíonann an Banc Measúnú Riosca Cáilíochtúil (QRA) ag a bhfuil sé d’aidhm measúnú a dhéanamh ar fhóntacht na réasúnaíochta infheistíochta agus ar inmharthanacht inchreidte oibríochtaí den sórt sin ó thaobh gnó de.

25 Teagmhais dá éis sin

I gcomhthéacs phaindéim COVID-19, leanann IF den dlúthfhaireachán ar an gcás go háirithe mar chuid den athbhreithniú ar an teagmhas dá éis. Meastar nár tharla aon teagmhas ábhartha tar éis dháta an chláir chomhardaithe lena gceanglófaí coigeartú a dhéanamh, ná aon ní a nochtadh, sna ráitis airgeadais an 31 Nollaig 2021.

(1) IO L 210, 6.8.2013, lch. 1.

(2) Rialachán (AE) 2018/1877 ón gComhairle an 26 Samhain 2018 maidir leis an rialachán airgeadais is infheidhme maidir leis an 11ú Ciste Eorpach Forbraíochta, agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) 2015/323 (IO L 307, 3.12.2018, lch. 1).

(3) IO L 347, 20.12.2013, lch. 884.

(4) Ba cheart a thabhairt ar aird i ngeall ar shlánú na bhfigiúirí go dtí na milliúin euro, go bhféadfadh an chuma a bheith orthu nach bhfuil roinnt sonraí airgeadais sna táblaí thíos suimithe i gceart.

(*1) Baineann figiúr 2020 leis an (méadú)/laghdú ar shócmhainn airgeadais a bhí ar fáil le díol

(5) Ba cheart a thabhairt ar aird i ngeall ar shlánú na bhfigiúirí go dtí na milliún euro, go bhféadfadh an chuma a bheith air nach bhfuil roinnt sonraí airgeadais sna táblaí suimithe i gceart.

(6) I gcomhréir le hAirteagal 53 den Rialachán Airgeadais is infheidhme maidir leis an 11ú Ciste Eorpach Forbraíochta, cuirtear an státchiste i láthair i gclár comhardaithe an 11ú CEF. Tá imlíne de chineál na gcuntas bainc éagsúil i gcaibidil 5, Bainistíocht Riosca Airgeadais.

(7) Cinneadh (AE) 2021/1941 ón gComhairle an 9 Samhain 2021 maidir leis na ranníocaíochtaí airgeadais a bheidh le híoc ag na páirtithe sa Chiste Eorpach Forbraíochta chun an Ciste sin a mhaoiniú, lena n-áirítear an uasteorainn le haghaidh 2023, an méid bliantúil le haghaidh 2022, méid na chéad tráthchoda le haghaidh 2022 agus réamhaisnéis tháscach neamhcheangailteach i dtaca leis na méideanna bliantúla a mheastar a bheidh sna ranníocaíochtaí le haghaidh na mblianta 2024 agus 2025 (IO L 396, 10.11.2021, lch. 61).

(*2) Ó 2021, athaicmiú sócmhainní airgeadais (i raon feidhme EAR 11 tugtha cothrom le dáta)

(*3) Ó 2021, ní áirítear muirir iarchurtha agus ioncam fabhraithe le hearraí infhaighte (gan riosca airgeadra) agus ní thaispeántar méideanna in-aisghabhála (gan iad i raon feidhme EAR 11 tugtha cothrom le dáta)

(*4) Ó 2021, ní nochtar suimeanna iníoctha a thuilleadh toisc nach bhfuil siad ag nochtadh CEF do riosca suntasach airgeadra (toisc go bhfuil an móramh mór in EUR)

(8) OJ L 149, 7.6.2016, p. 1.

(*5) Gan muirir iarchurtha san áireamh

(9) Ba cheart a thabhairt ar aird i ngeall ar shlánú na bhfigiúirí go dtí na mílte euro (kEUR), go bhféadfadh an chuma a bheith air nach bhfuil roinnt sonraí airgeadais sna táblaí suimithe i gceart.

(10) Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 18 Iúil 2018 maidir leis na rialacha airgeadais is infheidhme maidir le buiséad ginearálta an Aontais, lena leasaítear Rialacháin (AE) Uimh. 1296/2013, (AE) Uimh. 1301/2013, (AE) Uimh. 1303/2013, (AE) Uimh. 1304/2013, (AE) Uimh. 1309/2013, (AE) Uimh. 1316/2013, (AE) Uimh. 223/2014, (AE) Uimh. 283/2014, agus Cinneadh Uimh. 541/2014/AE agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 966/2012 (IO L 193, 30.7.2018, lch. 1).

(11) Rialachán (AE) 2018/1877 ón gComhairle.

(12) Ba cheart a thabhairt ar aird i ngeall ar shlánú na bhfigiúirí go dtí na milliúin euro (kEUR), go bhféadfadh an chuma a bheith air nach bhfuil roinnt sonraí airgeadais sna táblaí suimithe i gceart.

(13) Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 18 Iúil 2018 maidir leis na rialacha airgeadais is infheidhme maidir le buiséad ginearálta an Aontais.

(14) Rialachán (AE) 2018/1877 ón gComhairle an 26 Samhain 2018 maidir leis an rialachán airgeadais is infheidhme maidir leis an 11ú Ciste Eorpach Forbraíochta, agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) 2015/323.

(15) Ba cheart a thabhairt ar aird i ngeall ar shlánú na bhfigiúirí go dtí na milliúin euro, go bhféadfadh an chuma a bheith air nach bhfuil roinnt sonraí airgeadais sna táblaí suimithe i gceart.

(*6) I ngeall ar earráid chléireachais, áiríodh le Ráitis Airgeadais Chomhdhlúite CEF 2020 méid diúltach EUR 2 mhilliún de ranníocaíochtaí le Cistí Iontaobhais a tuairiscíodh go hearráideach ar an gclár comhardaithe. Ceartaíodh an earráid sin i Ráitis Airgeadais Chomhdhlúite CEF 2021 agus ailínítear comharduithe 2020 a léirítear sna ráitis seo leis an gcomhardú trialach.

(*7) Baineann figiúr 2020 leis an (méadú)/laghdú ar shócmhainní airgeadais a bhí ar fáil le díol

(*8) In 2020, tuairiscíodh na ranníocaíochtaí agus an aisíocaíocht leis na Ballstáit ar líne ar leith. Cumascadh an dá líne sin chun an cur i láthair a ailíniú le hathruithe CEF i dtábla na nglansócmhainní.

(16) Rialachán (AE) 2018/1877 ón gComhairle.

(17) Cé is moite d’oibríochtaí sa tSúdáin Theas.

(18) IO L 142, 28.5.2011, lch. 61.

(19) IO L 314, 30.11.2001, lch. 1.

(20) IO L 109, 26.4.2007, lch. 33.

(21) Ollmhéideanna (i.e. gan saoradh ná orduithe gnóthaithe san áireamh) Tá na méideanna sna colúin Geallta, Ar conradh agus Íoctha ualaithe le dathanna.

(*9) Don bhliain dar chríoch an 31 Nollaig 2021, áirítear le hÚs agus ioncam comhchosúil EUR 77,5 milliún (2020: EUR 77,9 milliún) arna ríomh ar shócmhainní arna sealbhú ar chostas amúchta bunaithe ar mhodh an úis ghlain.

(22) IO L 420, 14.12.2020, lch. 32

(23) Rialachán (AE) 2021/947 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 9 Meitheamh 2021 lena mbunaítear an Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirnáisiúnta – An Eoraip Dhomhanda, lena leasaítear agus lena n-aisghairtear Cinneadh Uimh. 466/2014/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) 2017/1601 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Rialachán (CE, Euratom) Uimh. 480/2009 ón gComhairle (IO L 209, 14.6.2021, lch. 1).

(24) Cinneadh 2020/2233 ón gComhairle an 23 Nollaig 2020 a bhaineann le gealltanas na gcistí a eascraíonn ó athshreabha faoi Shaoráid Infheistíochta ACC maidir le hoibríochtaí faoin naoú, 10ú agus 11ú Cistí Eorpacha Forbraíochta (IO L 437, 28.12.2020, lch. 188).

(1) Sainítear sreafaí airgid a dtagraítear dóibh in USD LIBOR le tagarmharcanna LIBOR i gcás nach bhfuil deireadh le socruithe USD LIBOR go fóill.

(*10) Oibríochtaí iasachtaí arna dtomhas ar FVTPL

(*11) Oibríochtaí iasachtaí arna dtomhas ar FVTPL

(*12) Comhaontuithe gníomhaireachta nach ann d’aon chontrapháirtí foluiteach dóibh ar an dáta maidir le tuairisciú

(*13) Comhaontuithe gníomhaireachta nach ann d’aon chontrapháirtí foluiteach dóibh ar an dáta maidir le tuairisciú

(*14) Áirítear sna méideanna atá dlite do thríú páirtithe na Fóirdheontais úis agus TA nach bhfuil eisíoctha fós agus atá dlite do na Ballstáit, i gcás ina mbeidh an aibíocht neamhshainithe go príomha.

(*15) Féach roinn 3.4.2.2.2 le haghaidh mínithe ar fhálú sintéiseach.

(*16) Féach roinn 3.4.2.2.2 le haghaidh mínithe ar fhálú sintéiseach.

(*17) Lena n-áirítear comhaontuithe gníomhaireachta

(*18) Lena n-áirítear comhaontuithe gníomhaireachta

(*19) An 9 Samhain 2021, shocraigh an Chomhairle méid na ranníocaíochtaí airgeadais a bhí le híoc ag gach Ballstát faoin 21 Eanáir 2022. An 31 Nollaig 2021 bhí EUR 85,2 milliún ann nár íocadh isteach.

(*20) Chun mionsonraí a fháil, féach ar roinn i ndiaidh thomhas Nóta 2.4.3.

(*21) Chun mionsonraí a fháil, féach ar roinn i ndiaidh thomhas Nóta 2.4.3.

		ISSN 1977-107X
Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh		C 400

An t-eagrán Gaeilge	Faisnéis agus Fógraí	65 17 Deireadh Fómhair 2022

Clár		Leathanach
	IV Fógraí
	FÓGRAÍ Ó INSTITIÚIDÍ, Ó CHOMHLACHTAÍ, Ó OIFIGÍ, AGUS Ó GHNÍOMHAIREACHTAÍ AN AONTAIS EORPAIGH
	An Coimisiún Eorpach
2022/C 400/01	Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle agus chuig Cúirt Iniúchóirí na hEorpa – Cuntais bhliantúla an Chiste Eorpaigh Forbraíochta 2021	1
2022/C 400/02	Ráiteas dearbhaithe CIE maidir leis an 8ú, 9ú, 10ú agus 11ú CEF chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle – Tuarascáil an iniúchóra neamhspleách	170