(1)

Le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019 ón gCoimisiún (2) bunaítear, ar bhonn réamh-mheasúnú riosca, liosta plandaí, táirgí plandaí agus réad eile a mbaineann ardriosca leo.

(2)

Tar éis réamh-mheasúnú a dhéanamh, liostaíodh 34 ghéineas agus speiceas amháin de phlandaí le haghaidh plandú de thionscnamh tríú tíortha go sealadach i Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019 mar phlandaí a mbaineann ardriosca leo. Ar an liosta tá na géinis Cornus L., Populus L., Sorbus L. agus Taxus L.

(3)

Le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2020/1213 ón gCoimisiún (3) leagtar amach na bearta fíteashláintíochta i dtaca le plandaí, táirgí plandaí agus réada áirithe eile a baineadh den Iarscríbhinn a ghabhann le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019 a thabhairt isteach san Aontas, ach nach ndearnadh measúnú iomlán go fóill ar na rioscaí fíteashláintíochta a bhaineann leo. Déantar an méid sin toisc nach gcuimsítear go fóill sa liosta lotnaidí coraintín de chuid an Aontais i Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072 ón gCoimisiún (4) ceann de na lotnaidí nó níos mó ná sin a bhfuil na plandaí sin mar óstaigh acu, ach d’fhéadfadh na lotnaidí sin na coinníollacha a chomhlíonadh chun go gcuimseofaí iad sa liosta sin tar éis measúnú riosca iomlán breise.

(4)

An 31 Márta 2023, chuir an Ríocht Aontaithe (5) trí iarratas faoi bhráid an Choimisiúin maidir leis na plandaí seo a leanas le haghaidh plandú a onnmhairiú chuig an Aontas (‘na plandaí ábhartha’):

Cuireadh na sainchomhaid theicniúla ábhartha isteach leis na hiarrataí sin.

(5)

An 1 Feabhra 2024, ghlac an tÚdarás Eorpach um Shábháilteacht Bia (‘an tÚdarás’) tuairim eolaíoch maidir leis an measúnú riosca ar phlandaí Cornus alba agus Cornus sanguinea de thionscnamh na Ríochta Aontaithe (6). Shainaithin an tÚdarás Discula destructiva, Meloidogyne fallax, Phytophthora ramorum (aonraígh nach aonraígh de chuid an Aontais iad), víreas fáinnebhall an phlanda tobac agus víreas fáinnebhall an Phlanda trátaí, mar lotnaidí atá ábhartha do na plandaí sin.

(6)

An 23 Bealtaine 2024, ghlac an tÚdarás tuairim eolaíoch maidir leis an measúnú riosca ar phlandaí Sorbus aucuparia de thionscnamh na Ríochta Aontaithe (7). Shainaithin sé Entoleuca mammata agus Phytophthora ramorum (aonraígh nach aonraígh de chuid an Aontais iad) mar lotnaidí atá ábhartha do na plandaí sin.

(7)

An 7 Lúnasa 2023, chuir an Ríocht Aontaithe ceithre iarratas faoi bhráid an Choimisiúin maidir leis na plandaí seo a leanas le haghaidh plandú a onnmhairiú chuig an Aontas (‘na plandaí ábhartha eile’):

Cuireadh na sainchomhaid theicniúla ábhartha isteach leis na hiarrataí sin.

(8)

An 29 Eanáir 2025, ghlac an tÚdarás tuairim eolaíoch maidir leis an measúnú riosca ar phlandaí Taxus baccata de thionscnamh na Ríochta Aontaithe (8). Shainaithin sé Phytophthora ramorum (aonraígh nach aonraígh de chuid an Aontais iad) mar lotnaid atá ábhartha do na plandaí sin.

(9)

An 26 Feabhra 2025, ghlac an tÚdarás tuairim eolaíoch maidir leis an measúnú riosca ar phlandaí Populus alba, Populus nigra agus Populus tremula de thionscnamh na Ríochta Aontaithe (9). Shainaithin sé Bemisia tabaci (daonraí Eorpacha) agus Entoleuca mammata mar lotnaidí atá ábhartha do na plandaí sin.

(10)

Rinne an tÚdarás meastóireacht ar na bearta maolaithe riosca a bhfuil tuairisc orthu sna sainchomhaid faoi seach le haghaidh na lotnaidí a sainaithníodh. Tháinig sé ar an gconclúid go bhfuil ard-dóchúlacht ann go mbeidh na plandaí ábhartha, chomh maith leis na plandaí ábhartha eile, saor ó na lotnaidí sin, ar choinníoll go gcuirtear na bearta maolaithe riosca ábhartha i bhfeidhm.

(11)

Ar bhonn na dtuairimí sin, meastar go laghdaítear an riosca fíteashláintíochta a bhaineann leis na plandaí ábhartha, chomh maith leis na plandaí ábhartha eile, a bheith á dtabhairt isteach i gcríoch an Aontais go dtí leibhéal inghlactha, ar choinníoll go gcuirtear bearta iomchuí i bhfeidhm chun aghaidh a thabhairt ar an riosca lotnaidí a bhaineann leis na plandaí sin.

(12)

Maidir leis an riosca fíteashláintíochta a bhaineann le tabhairt isteach i gcríoch an Aontais plandaí móra Populus alba, Populus nigra, Populus tremula, Sorbus aucuparia agus Taxus baccata le haghaidh plandú i ndamhna fáis atá 15 bliana d’aois, arb iad na tráchtearraí a bhféadfadh an riosca fíteashláintíochta is airde a bheith ag baint leo iad, meastar go bhfuil an riosca sin laghdaithe go leibhéal inghlactha, agus dá bhrí sin tá údar maith ann le teacht ar an gconclúid maidir leis an riosca fíteashláintíochta a bhaineann le tabhairt isteach san Aontas gach planda Populus alba, Populus nigra, Populus tremula, Sorbus aucuparia agus Taxus baccata le haghaidh plandú, gan beann ar a méid, a n-aois, iad a bheith fréamhlom nó i ndamhna fáis, de thionscnamh na Ríochta Aontaithe, go bhfuil an riosca sin laghdaithe go leibhéal inghlactha.

(13)

Dá réir sin, plandaí Cornus alba agus Cornus sanguinea le haghaidh plandú atá suas le 2 bhliain d’aois agus nach mó ná 10 mm an trastomhas acu; plandaí Cornus alba agus Cornus sanguinea le haghaidh plandú i ndamhna fáis atá suas le 5 bliana d’aois agus nach mó ná 40 mm an trastomhas acu; plandaí Cornus alba agus Cornus sanguinea le haghaidh plandú atá fréamhlom agus suas le 7 mbliana d’aois agus nach mó ná 40 mm an trastomhas acu; níor cheart a mheas a thuilleadh gur plandaí ardriosca iad plandaí Populus alba, Populus nigra, Populus tremula, Sorbus aucuparia agus Taxus baccata le haghaidh plandú de thionscnamh na Ríochta Aontaithe.

(14)

Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2018/2019 a leasú dá réir.

(15)

Na bearta a thuairiscíonn an Ríocht Aontaithe sna sainchomhaid theicniúla, meastar go bhfuil siad leordhóthanach chun an riosca a bhaineann leis na plandaí ábhartha agus na plandaí ábhartha eile a bheith á dtabhairt isteach i gcríoch an Aontais a laghdú go dtí leibhéal inghlactha. Dá bhrí sin, ba cheart na bearta sin a glacadh mar cheanglais allmhairiúcháin fíteashláintíochta chun cosaint fíteashláintíochta chríoch an Aontais ar an riosca a bhaineann le tabhairt isteach na bplandaí sin inti a áirithiú.

(16)

Liostaítear Meloidogyne fallax agus Phytophthora ramorum (aonraígh nach aonraígh de chuid an Aontais iad) mar lotnaidí coraintín de chuid an Aontais in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072. Liostaítear Bemisia tabaci (Daonraí Eorpacha) agus Entoleuca mammata mar lotnaidí coraintín de chuid criosanna cosanta in Iarscríbhinn III a ghabhann leis an Rialachán sin. Tá víreas fáinnebhall an phlanda tobac agus víreas fáinnebhall an phlanda trátaí liostaithe anois mar lotnaidí neamhchoraintín rialáilte de chuid an Aontais in Iarscríbhinn IV a ghabhann leis an Rialachán sin.

(17)

Níl Discula destructiva ar an liosta lotnaidí coraintín de chuid an Aontais i Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072 go fóill. Ní mór measúnú riosca lotnaide iomlán ar an lotnaid a chur ar fáil chun a chinneadh an gcomhlíonann sí na coinníollacha chun í a liostú in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2019/2072 agus an bhfuil na plandaí ábhartha de thionscnamh na Ríochta Aontaithe le liostú in Iarscríbhinn VII a ghabhann leis an Rialachán sin, mar aon leis na ceanglais shonracha ábhartha, agus ba cheart, dá bhrí sin, Discula destructiva agus na ceanglais comhfhreagracha a chur le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2020/1213.

(18)

Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2020/1213 a leasú dá réir.

(19)

Tá na bearta dá bhforáiltear sa Rialachán seo i gcomhréir leis an tuairim ón mBuanchoiste um Plandaí, Ainmhithe, Bia agus Beatha,