(1)

Le Treoir 2008/48/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3), leagtar síos rialacha ar leibhéal an Aontais a bhaineann le comhaontuithe creidmheasa do thomhaltóirí.

(2)

In 2014, thíolaic an Coimisiún tuarascáil ar chur chun feidhme Threoir 2008/48/CE. In 2020, thíolaic an Coimisiún an dara tuarascáil ar chur chun feidhme na Treorach sin agus Doiciméad Inmheánach Oibre de chuid an Choimisiúin ina raibh torthaí meastóireachta um oiriúnacht agus feidhmíocht rialála ar an Treoir sin, lenar áiríodh comhairliúchán leathan le páirtí leasmhara ábhartha.

(3)

Leis na tuarascálacha agus na comhairliúcháin sin, nochtadh go raibh Treoir 2008/48/CE éifeachtach i bpáirt chun ardchaighdeáin cosanta tomhaltóirí a áirithiú agus forbairt margaidh aonair le haghaidh creidmheasa a chothú, agus go bhfuil na cuspóirí sin fós ábhartha. Eascraíonn na cúiseanna nach raibh an Treoir sin ach éifeachtach i bpáirt ón Treoir féin, mar gheall, mar shampla ar fhoclaíocht neamhbheacht in airteagail ar leith, agus ó imthosca seachtracha, mar shampla na forbairtí atá nasctha le digitiú, cur i bhfeidhm agus forghníomhú praiticiúil sna Ballstáit agus ón bhfíric go bhfuil gnéithe den mhargadh creidmheasa tomhaltóirí ann nach gcumhdaítear leis an Treoir sin.

(4)

Rannchuidigh an digitiú le forbairtí margaidh nár tuaradh tráth a glacadh Treoir 2008/48/CE. Go deimhin, tá athruithe suntasacha tagtha ar an margadh creidmheasa do thomhaltóirí de bharr na mearfhorbairtí teicneolaíocha a cláraíodh ó glacadh an Treoir sin, ó thaobh an tsoláthair de agus ó thaobh an éilimh de araon, mar shampla teacht chun cinn táirgí nua agus forbairt iompraíocht agus roghanna na dtomhaltóirí.

(5)

Mar gheall ar fhoclaíocht neamhbheacht forálacha áirithe de Threoir 2008/48/CE, lena gceadaítear do na Ballstáit forálacha éagsúla a ghlacadh a théann thar na forálacha dá bhforáiltear sa Treoir sin, bhí creat rialála ilroinnte ann ar fud an Aontais i roinnt gnéithe de chomhaontuithe creidmheasa do thomhaltóirí.

(6)

Mar gheall ar an staid de facto agus de jure atá mar thoradh ar na difríochtaí náisiúnta sin i roinnt cásanna, tagann saobhadh iomaíochta i measc creidiúnaithe san Aontas as sin agus cruthaítear bacainní ar an margadh inmheánach. Cuirtear srian le cumas na dtomhaltóirí tairbhiú de thairiscint creidmheasa trasteorann, tairiscint atá ag dul i méid de réir a chéile, agus meastar go dtiocfaidh méadú breise air sin mar thoradh ar an digitiú. Dá réir sin, is féidir go mbeidh iarmhairtí ag an saobhadh agus ag na srianta sin i dtéarmaí éilimh laghdaithe ar earraí agus seirbhísí. Mar thoradh ar an staid sin freisin, tá leibhéal neamhleor agus neamh-chomhsheasmhach cosanta ann do thomhaltóirí ar fud an Aontais.

(7)

Le blianta beaga anuas, tháinig athrú ar an gcreidmheas a thairgtear do thomhaltóirí agus tá éagsúlacht mhór ag baint leis anois. Tháinig táirgí nua creidmheasa chun cinn, go háirithe sa timpeallacht ar líne, agus tagann forbairt leanúnach ar a n-úsáid. Mar thoradh air sin, tá éiginnteacht dhlíthiúil ann i ndáil le cur i bhfeidhm Threoir 2008/48/CE maidir leis na táirgí nua sin.

(8)

Comhlánaíonn an Treoir seo na rialacha a leagtar amach i dTreoir 2002/65/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4). Chun deimhneacht dhlíthiúil a áirithiú, ba cheart a shoiléiriú, i gcás coinbhleacht idir forálacha na Treorach seo agus forálacha na Treorach sin, gur cheart feidhm a bheith ag forálacha na Treorach seo, mar lex specialis.

(9)

I gcomhréir le hAirteagal 26 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), cuimsíonn an margadh inmheánach limistéar ina n-áirithítear saorghluaiseacht earraí, daoine agus seirbhísí. Má dhéantar creat dlíthiúil níos trédhearcaí agus níos éifeachtúla a fhorbairt le haghaidh creidmheas tomhaltóirí, ba cheart muinín agus cosaint tomhaltóirí a mhéadú, agus forbairt gníomhaíochtaí trasteorann a éascú.

(10)

Chun feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh le haghaidh creidmheasanna tomhaltóirí a fheabhsú, is gá foráil a dhéanamh maidir le creat comhchuibhithe Aontais i roinnt príomhréimsí. I bhfianaise an mhargaidh atá ag forbairt i gcreidmheas tomhaltóirí, go háirithe sa timpeallacht ar líne, agus soghluaisteacht mhéadaitheach shaoránaigh an Aontais, le reachtaíocht réamhbhreathnaitheach ón Aontas lenar féidir oiriúnú d’fhoirmeacha creidmheasa amach anseo agus lena dtugtar an méid iomchuí solúbthachta do na Ballstáit maidir lena gcur chun feidhme, cuideofar le cothroime iomaíochta a chruthú do ghnólachtaí.

(11)

Le hAirteagal 169(1) agus Airteagal 169(2), pointe (a), CFAE, foráiltear go bhfuil an tAontas le rannchuidiú le gnóthú ardleibhéil cosanta tomhaltóirí trí bhearta a ghlactar de bhun Airteagal 114 CFAE. Le hAirteagal 38 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (‘an Chairt’) foráiltear go bhfuil ardleibhéal cosanta tomhaltóirí le háirithiú le beartais ón Aontas.

(12)

Tá sé tábhachtach go mbainfeadh tomhaltóirí tairbhe as ardleibhéal cosanta. Mar sin, ba cheart é a bheith indéanta saorghluaiseacht tairiscintí creidmheasa a dhéanamh faoi na dálaí is fearr dóibh sin a thairgeann creidmheas agus dóibh sin a cheanglaíonn é araon, agus aird chuí á tabhairt ar staideanna sonracha sna Ballstáit.

(13)

Tá gá le comhchuibhiú iomlán chun a áirithiú go mbeidh leasanna na dtomhaltóirí uile san Aontas cosanta ar ardleibhéal agus ar leibhéal coibhéiseach agus chun margadh inmheánach dea-fheidhmiúil a chruthú. Dá bhrí sin, níor cheart a cheadú do na Ballstáit forálacha náisiúnta a choinneáil ar bun ná a thabhairt isteach a imíonn ó na cinn úd a leagtar síos sa Treoir seo mura bhforáiltear dá mhalairt sa Treoir seo. Níor cheart feidhm a bheith ag an srian sin, áfach, ach amháin i gcás ina bhfuil forálacha comhchuibhithe sa Treoir seo. I gcás nach ann d’aon fhoráil chomhchuibhithe den sórt sin, ba cheart do na Ballstáit a bheith saor i gcónaí chun reachtaíocht náisiúnta a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach. Dá réir sin, ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit forálacha náisiúnta a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach maidir le dliteanas comhpháirteach sholáthróir na n-earraí nó sholáthraí na seirbhísí agus an chreidiúnaí. Ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit freisin forálacha náisiúnta a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach maidir le cealú conartha chun earraí a dhíol nó seirbhísí a sholáthar má fheidhmíonn an tomhaltóir a cheart nó a ceart chun tarraingt siar ón gcomhaontú creidmheasa. I ndáil leis sin, i gcás comhaontuithe creidmheasa imrothlaigh, ba cheart a cheadú do na Ballstáit íostréimhse a shocrú is gá a ligean in éag idir an tráth a iarrann an creidiúnaí aisíocaíocht agus an lá nach mór an creidmheas a aisíoc.

(14)

Cinntear raon feidhme an chomhchuibhithe leis na sainmhínithe a leagtar amach sa Treoir seo. Dá bhrí sin, ba cheart an oibleagáid ar na Ballstáit chun an Treoir seo a thrasuí a bheith teoranta dá raon feidhme mar a chinntear leis na sainmhínithe sin. Mar sin féin, ba cheart an Treoir seo a bheith gan dochar do chur i bhfeidhm fhorálacha na Treorach seo ag na Ballstáit, i gcomhréir le dlí an Aontais, maidir le réimsí nach gcumhdaítear lena raon feidhme. Dá bhrí sin, d’fhéadfadh Ballstát reachtaíocht náisiúnta a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach, reachtaíocht náisiúnta a chomhfhreagraíonn don Treoir seo nó d’fhorálacha áirithe den Treoir seo maidir le comhaontuithe creidmheasa a thagann lasmuigh dá raon feidhme, mar shampla i ndáil le comhaontuithe creidmheasa arb amhlaidh, ar iad a bheith tugtha i gcrích, a iarrtar ar an tomhaltóir ní a thaisceadh mar urrús i slánchoimeád an chreidiúnaí agus ina bhfuil dliteanas an tomhaltóra teoranta go docht don ní sin atá curtha i dtaisce, nó i dtaca le comhaontuithe creidmheasa lena mbaineann méid iomlán creidmheasa is mó ná EUR 100 000. Thairis sin, d’fhéadfadh na Ballstáit an Treoir seo a chur i bhfeidhm freisin maidir le creidmheas nasctha nach dtagann faoi réim an tsainmhínithe ar chomhaontú creidmheasa nasctha a leagtar amach sa Treoir seo. Mar sin, d’fhéadfaí forálacha na Treorach seo maidir le comhaontuithe creidmheasa nasctha a chur i bhfeidhm maidir le comhaontuithe creidmheasa nach bhfónann ach i bpáirt chun conradh a mhaoiniú le hearraí a sholáthar nó seirbhís a sholáthar.

(15)

Tá Treoir 2008/48/CE curtha i bhfeidhm ag roinnt Ballstát maidir le réimsí nach gcumhdaítear lena raon feidhme chun an leibhéal cosanta tomhaltóirí a fheabhsú, agus tá rialacha difriúla náisiúnta ag Ballstáit eile lena rialaítear na réimsí sin a eascraíonn as sonraíochtaí margaidh, rud a fhágann go bhfuil éagsúlachtaí áirithe ann go fóill idir dlí náisiúnta na mBallstát éagsúil i ndáil leis na cineálacha creidmheasa sin. Go deimhin, is féidir le roinnt de na comhaontuithe creidmheasa nach dtagann faoi raon feidhme Threoir 2008/48/CE a bheith díobhálach do thomhaltóirí, lena n-áirítear comhaontuithe creidmheasa gearrthéarmacha a bhfuil costas ard ag baint leo a mbíonn a méid níos ísle de ghnáth ná an íostairseach EUR 200 a leagtar amach sa Treoir sin. Sa chomhthéacs sin, agus leis an aidhm ardleibhéal cosanta a áirithiú do thomhaltóirí agus an margadh creidmheasa tomhaltóirí trasteorann a éascú, ba cheart a chumhdach leis an Treoir seo roinnt comhaontuithe a bhí eisiata ó raon feidhme Threoir 2008/48/CE, amhail comhaontuithe creidmheasa do thomhaltóirí lena mbaineann méid iomlán creidmheasa is lú ná EUR 200. Ar an gcaoi chéanna, ba cheart táirgí eile a d’fhéadfadh a bheith díobhálach, mar gheall ar na costais arda atá orthu nó na táillí arda a bhaineann leo i gcás íocaíochtaí a chailltear, a chumhdach leis an Treoir seo, chun trédhearcacht mhéadaithe agus cosaint níos fearr a áirithiú do thomhaltóirí, rud as a dtiocfaidh muinín tomhaltóirí níos airde. Chuige sin, maidir le comhaontuithe fruilithe nó léasaithe a bhfuil rogha ceannaigh ag gabháil leo, comhaontuithe creidmheasa i bhfoirm saoráid rótharraingthe agus i gcás inar gá an creidmheas a aisíoc laistigh de 1 mhí, comhaontuithe creidmheasa i gcás ina ndeonaítear an creidmheas saor ó ús agus gan aon mhuirear eile, agus comhaontuithe creidmheasa ar faoina dtéarmaí atá an creidmheas le haisíoc laistigh de 3 mhí agus nach bhfuil ach muirir neamhshuntasacha iníoctha, níor cheart iad a eisiamh ó raon feidhme na Treorach seo. Mar sin féin, i gcás roinnt de na comhaontuithe creidmheasa sin a eisiadh ó raon feidhme Threoir 2008/48/CE agus ar cheart iad a chumhdach faoin Treoir seo, eadhon comhaontuithe creidmheasa lena mbaineann méid iomlán creidmheasa is lú ná EUR 200, creidmheas a dheonaítear saor ó ús agus gan aon mhuirir eile agus gan ach muirir theoranta is iníoctha ag an tomhaltóir as íocaíochtaí déanacha agus creidmheas atá le haisíoc laistigh de 3 mhí agus nach bhfuil ach muirir neamhshuntasacha ag baint leis, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann cur i bhfeidhm líon sainithe teoranta d’fhorálacha na Treorach seo a eisiamh, ar forálacha iad a bhaineann le fógraíocht, faisnéis réamhchonarthach agus faisnéis chonarthach, chun ualach nach bhfuil gá leis ar chreidiúnaithe a sheachaint, agus sainiúlachtaí an mhargaidh agus saintréithe áirithe na gcomhaontuithe creidmheasa sin á gcur san áireamh, mar shampla a ré níos giorra, agus leibhéal níos airde cosanta tomhaltóirí á áirithiú ag an am céanna.

(16)

Maidir le scéimeanna ‘ceannaigh anois, íoc níos déanaí’ ina ndeonaíonn an creidiúnaí creidmheas do thomhaltóir chun críche earraí nó seirbhísí arna soláthar ag soláthróir a cheannach, agus chun na críche sin amháin, ar uirlisí digiteacha nua airgeadais iad lena ligtear do thomhaltóirí rudaí a cheannach agus íoc astu de réir a chéile, is minic a dheonaítear scéimeanna den sórt sin saor ó ús agus gan aon mhuirir eile, agus ba cheart, dá bhrí sin, iad a áireamh i raon feidhme na Treorach seo.

(17)

Maidir le híocaíochtaí iarchurtha áirithe, i gcás ina dtugann soláthróir earraí nó soláthraí seirbhísí am don tomhaltóir íoc as earra nó as seirbhís saor ó ús agus gan aon mhuirir eile seachas muirir theoranta ar íocaíochtaí déanacha i gcomhréir leis an dlí náisiúnta, ba cheart iad a eisiamh ó raon feidhme na Treorach seo, ar choinníoll nach bhfuil aon tríú páirtí ann, mar shampla i scéimeanna ‘ceannaigh anois, íoc níos déanaí’, a thairgeann creidmheas as an earra nó as an tseirbhís agus go bhfuil an íocaíocht le forghníomhú go hiomlán laistigh de thréimhse theoranta ama 50 lá ó sheachadadh an earra nó ó sholáthar na seirbhíse sin. Go deimhin, is cleachtais ghnó iad na híocaíochtaí iarchurtha sin a úsáidtear go coitianta chun ligean do thomhaltóirí íoc tar éis dóibh na hearraí nó na seirbhísí a fháil, rud a théann chun tairbhe do thomhaltóirí, mar shampla i gcás íocaíocht iarchurtha billí leighis ina dtugann ospidéil am do thomhaltóirí íoc as costais leighis. Ba cheart an t-eisiamh sin a shrianadh do sholáthróirí móra áirithe earraí ar líne nó soláthraithe móra áirithe seirbhísí ar líne a bhfuil rochtain acu ar bhonn mór custaiméirí, i gcás nach bhfuil creidmheas á thairiscint nó á cheannach ag tríú páirtí agus i gcás ina bhfuil íocaíocht le déanamh ina hiomláine laistigh de 14 lá ó sheachadadh na n-earraí nó na seirbhísí sin, saor ó ús agus gan aon mhuirir eile agus gan ach muirir theoranta is iníoctha ag an tomhaltóir as íocaíochtaí déanacha arna bhforchur i gcomhréir leis an dlí náisiúnta. Bheadh na soláthróirí móra ar líne sin, i bhfianaise a n-acmhainneachtaí airgeadais agus a gcumais tomhaltóirí a spreagadh i dtreo tobcheannaigh agus go bhféadfadh róthomhaltas a bheith ann, in ann, murach sin, íocaíocht iarchurtha a thairiscint ar bhealach an-fhairsing gan aon chosaint a thabhairt do thomhaltóirí agus iomaíocht chóir le soláthróirí eile earraí nó soláthraithe eile seirbhísí a lagú. Leis an srian sin, cheadófaí i gcónaí do thomhaltóirí íocaíochtaí a dhéanamh ar bhealach áisiúil laistigh de 2 sheachtain, agus d’áiritheofaí ag an am céanna, más mian le soláthróirí móra earraí ar líne nó soláthraithe móra seirbhísí ar líne creidmheas a sholáthar ar mhórscála le tréimhse ama níos faide, go mbeadh siad faoi réir na Treorach seo.

(18)

Mar a thuairiscítear in aithris 17 de Rialachán (AE) 2015/751 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5), is cártaí creidmheasa iad cártaí dochair iarchurtha atá ar fáil go coitianta ar an margadh ina gcuirtear méid iomlán na n-idirbheart do dhochar chuntas shealbhóir an chárta ar dháta sonrach réamhaontaithe, uair sa mhí de ghnáth, gan ús a bheith le híoc. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann comhaontuithe creidmheasa áirithe i bhfoirm cártaí dochair iarchurtha a dhíolmhú ón Treoir seo, toisc gur féidir leis na comhaontuithe creidmheasa sin cabhrú le teaghlaigh a mbuiséad a choigeartú níos fearr d’ioncam míosúil, nuair is gá an creidmheas a aisíoc laistigh de 40 lá agus é saor ó ús agus gan aon mhuirir eile agus gan ach muirir theoranta a bhaineann le soláthar na seirbhíse íocaíochta, agus nuair a sholáthraíonn institiúid creidmheasa nó institiúid íocaíochta é. Ba cheart an díolúine sin a bheith gan dochar do chur i bhfeidhm na bhforálacha ábhartha maidir le saoráidí rótharraingthe nó rótharraingt intuigthe, forálacha ar cheart feidhm a bheith acu i gcás ina dtéann an aisíocaíocht thar an iarmhéid deimhneach sa chuntas reatha.

(19)

Níor cheart comhaontuithe fruilithe nó léasaithe, i gcás nach leagtar síos sa chomhaontú féin nó i gcomhaontú ar leithligh oibleagáid nó rogha don tomhaltóir maidir le ceannach chuspóir an chomhaontaithe, mar shampla comhaontuithe a bhaineann le cíos, agus leis sin amháin, níor cheart iad a áireamh i raon feidhme na Treorach seo ós rud é nach mbíonn aon aistriú féideartha maoine i gceist leo faoi dheireadh an chonartha.

(20)

Thairis sin, ba cheart na comhaontuithe creidmheasa uile suas go dtí EUR 100 000 a áireamh i raon feidhme na Treorach seo. Ba cheart uastairseach na gcomhaontuithe creidmheasa a leagtar amach sa Treoir seo a bheith níos airde ná an tairseach a leagtar amach i dTreoir 2008/48/CE chun an t-innéacsú maidir le héifeachtaí an bhoilscithe ó 2008 i leith agus do na blianta atá le teacht a chur san áireamh.

(21)

I gcás comhaontuithe creidmheasa lena ndéantar foráil do shocruithe idir an creidiúnaí agus an tomhaltóir i dtaca le híocaíocht iarchurtha nó modhanna aisíocaíochta, i gcás ina bhfuil an tomhaltóir ar mainneachtain cheana nó inar dócha go mbeidh sé ar mainneachtain maidir leis an gcomhaontú creidmheasa tosaigh, nuair is dócha go seachnóidh na socruithe sin an fhéidearthacht go mbeadh imeachtaí breithiúnacha ann a bhaineann leis an mainneachtain agus nach lú fabhar a dtéarmaí ná na cinn a leagtar síos sa chomhaontú creidmheasa tosaigh, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann a chinneadh gan ach líon teoranta d’fhorálacha na Treorach seo a chur i bhfeidhm, inter alia trí chreidiúnaithe a dhíolmhú ón oibleagáid measúnú acmhainneachta creidmheasa a dhéanamh. Ní hionann sin agus cosc a chur ar thomhaltóirí a bhfuil deacracht íocaíochta acu comhaontú creidmheasa nua a fháil a chabhródh leo a gcreidmheas tosaigh a aisíoc ar bhealach níos éasca. Mheasfaí gur dócha go mainneodh tomhaltóirí, mar shampla, i gcásanna ina gcaillfeadh siad a bpost.

(22)

Ó 2008 i leith, tá forbairt ag teacht ar an sluachistiú, le haghaidh costas beag nó infheistíochtaí, de ghnáth, mar chineál maoiniúcháin atá ar fáil do thomhaltóirí. Oibríonn soláthraí seirbhísí creidmheasa sluachistiúcháin ardán digiteach atá oscailte don phobal chun iasachtóirí ionchasacha, bídís ag gníomhú le linn a dtrádála, a ngnó nó a ngairme nó ná bíodh, a mheaitseáil le tomhaltóirí a bhíonn ag iarraidh cistiú, nó chun an mheaitseáil sin a éascú. D’fhéadfadh an cistiú sin a bheith i bhfoirm creidmheasa tomhaltóirí. I gcás ina soláthróidh soláthraithe seirbhísí creidmheasa sluachistiúcháin creidmheas go díreach do thomhaltóirí, ba cheart feidhm a bheith ag forálacha na Treorach seo a bhaineann le creidiúnaithe maidir leo. I gcás ina n-éascaíonn soláthraithe seirbhísí creidmheasa sluachistiúcháin deonú creidmheasa idir creidiúnaithe ag gníomhú dóibh le linn a gcuid trádála, a ngnó nó a ngairme, agus tomhaltóirí, ba cheart feidhm a bheith ag na hoibleagáidí do chreidiúnaithe faoin Treoir seo maidir leis na creidiúnaithe sin. I gcás mar sin, gníomhaíonn soláthraithe seirbhísí creidmheasa sluachistiúcháin mar idirghabhálaithe creidmheasa, agus mar sin, ba cheart feidhm a bheith ag na hoibleagáidí d’idirghabhálaithe creidmheasa faoin Treoir seo maidir leo.

(23)

I gcás cineálacha comhaontuithe creidmheasa sonracha nach bhfuil ach cuid de na forálacha den Treoir seo infheidhme maidir leo, ba cheart do na Ballstáit a bheith saor i gcónaí chun rialáil a dhéanamh, ina ndlí náisiúnta, ar na cineálacha comhaontuithe creidmheasa sin a mhéid a bhaineann le gnéithe eile nach ndéantar a chomhchuibhiú leis an Treoir seo.

(24)

Comhaontuithe maidir le soláthar seirbhísí, ar bhonn leanúnach, nó maidir le soláthar earraí den chineál céanna, i gcás ina n-íocfaidh an tomhaltóir astu ar feadh fhad a soláthair trí thráthchodanna, is féidir go mbeidh siad an-éagsúil, i dtéarmaí leasanna na bpáirtithe conarthacha lena mbaineann, agus rialacha mionsonraithe agus fheidhmiú na n-idirbheart, le comhaontuithe creidmheasa a chumhdaítear leis an Treoir seo. Dá bhrí sin, níor cheart na comhaontuithe sin a mheas mar chomhaontuithe creidmheasa chun críocha na Treorach seo. Áirítear leis na comhaontuithe sin, mar shampla, conradh árachais i gcás ina n-íoctar as an árachas i dtráthchodanna míosúla.

(25)

Comhaontuithe creidmheasa lena gcumhdaítear deonú creidmheasa a urraítear le maoin dhochorraithe agus comhaontuithe creidmheasa arb é is cuspóir dóibh maoiniú a dhéanamh ar éadáil nó ar choinneáil ceart maoine i dtalamh nó i bhfoirgneamh atá ann cheana nó atá beartaithe, lena n-áirítear áitreabh a úsáidtear le haghaidh gníomhaíochtaí trádála, gnó agus gairme, ba cheart iad a eisiamh ó raon feidhme na Treorach seo ós rud é go ndéantar iad a rialáil le Treoir 2014/17/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6). Níor cheart a eisiamh ó raon feidhme na Treorach seo, áfach, creidmheasanna arb é is cuspóir dóibh maoin chónaithe dhochorraithe a athchóiriú lena mbaineann méid iomlán is mó ná EUR 100 000 agus nach bhfuil urraithe le morgáiste nó le hurrús inchomparáide eile a úsáidtear go coitianta i mBallstát ar mhaoin dhochorraithe nó le ceart a bhaineann le maoin dhochorraithe.

(26)

Ba cheart feidhm a bheith ag an Treoir seo gan beann ar cibé acu atá nó nach bhfuil an creidiúnaí ina dhuine dlítheanach nó nádúrtha. Leis an Treoir seo, áfach, níor cheart difear a dhéanamh do cheart na mBallstát soláthar creidmheasa le haghaidh tomhaltóirí a theorannú do dhaoine dlítheanacha, agus dóibh sin amháin, nó do dhaoine dlítheanacha áirithe.

(27)

Ba cheart feidhm a bheith ag forálacha áirithe den Treoir seo maidir le hidirghabhálaithe creidmheasa, ar daoine nádúrtha agus dlítheanacha iad, arb amhlaidh, le linn a gcuid trádála, gnó nó gairme, a chuireann comhaontuithe creidmheasa faoi bhráid tomhaltóirí nó a thairgeann dóibh iad, ar luach saothair, a chuidíonn le tomhaltóirí trí obair ullmhúcháin a dhéanamh i leith comhaontuithe creidmheasa nó a thugann comhaontuithe creidmheasa i gcrích le tomhaltóirí thar ceann an chreidiúnaí.

(28)

Ba cheart faisnéis, mar shampla mínithe leordhóthanacha, faisnéis réamhchonarthach, faisnéis ghinearálta agus faisnéis maidir le bunachair sonraí a chuardach, a chur ar fáil saor in aisce do thomhaltóirí. Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar riachtanais daoine faoi mhíchumas.

(29)

Leis an Treoir seo, urramaítear na cearta bunúsacha agus cloítear leis na prionsabail a aithnítear go háirithe sa Chairt. Go háirithe, tugtar lánurraim leis an Treoir seo do na cearta maidir le cosaint sonraí pearsanta, chun maoine, chun neamh-idirdhealú, chun cosaint shaol an teaghlaigh agus an tsaoil ghairmiúil, agus cosaint tomhaltóirí de bhun na Cairte.

(30)

Ba cheart an Treoir seo a bheith gan dochar do Rialachán (AE) 2016/679 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7) a bhfuil feidhm aige maidir le haon phróiseáil sonraí pearsanta a dhéanann creidiúnaithe agus idirghabhálaithe creidmheasa a thagann faoi raon feidhme na Treorach seo, agus go háirithe gan dochar do na prionsabail a bhaineann le próiseáil sonraí pearsanta a leagtar amach in Airteagal 5 den Rialachán sin, lena n-áirítear íoslaghdú sonraí, cruinneas agus teorannú de réir cuspóra.

(31)

I dtaca le tomhaltóirí a bhfuil cónaí orthu go dleathach san Aontas, níor cheart idirdhealú a dhéanamh orthu mar gheall ar a náisiúntacht ná a n-áit chónaithe, nó ar aon fhoras dá dtagraítear in Airteagal 21 den Chairt nuair atá comhaontú creidmheasa laistigh den Aontas á iarraidh, á thabhairt i gcrích nó á shealbhú acu. Tá an méid sin gan dochar don fhéidearthacht coinníollacha éagsúla rochtana ar chreidmheas a thairiscint i gcás ina dtugtar údar cuí leis na coinníollacha éagsúla sin de réir critéar oibiachtúil. Thairis sin, níor cheart a thuiscint leis sin go gcruthaítear oibleagáid ar chreidiúnaithe nó ar idirghabhálaithe creidmheasa seirbhísí a sholáthar i réimsí nach ndéanann siad gnó iontu.

(32)

Ba cheart tomhaltóirí a chosaint ar chleachtais éagóracha nó mhíthreoracha, go háirithe i ndáil leis an bhfaisnéis a sholáthraíonn an creidiúnaí nó an t-idirghabhálaí creidmheasa, i gcomhréir le Treoir 2005/29/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8). Tá feidhm fós ag an Treoir sin maidir le comhaontuithe creidmheasa agus oibríonn sí mar ‘eangach shábháilteachta’ lena n-áirithítear gur féidir ardleibhéal cosanta coiteann do thomhaltóirí a choinneáil ar bun in aghaidh cleachtais tráchtála éagóracha i ngach earnáil, lena n-áirítear trí bhearnaí i ndlí eile an Aontais a chomhlánú.

(33)

Ba cheart forálacha sonracha a leagan síos maidir le fógraíocht a bhaineann le comhaontuithe creidmheasa agus maidir le míreanna áirithe d’fhaisnéis chaighdeánach atá le soláthar do thomhaltóirí chun é a chur ar a gcumas dóibh, go háirithe, tairiscintí éagsúla a chur i gcomparáid le chéile. Ba cheart an fhaisnéis chaighdeánach sin a thabhairt ar bhealach soiléir, gonta agus feiceálach trí shampla ionadaíoch. Ba cheart méid iomlán an chreidmheasa agus ré na haisíocaíochta a roghnóidh an creidiúnaí don sampla ionadaíoch sin a bheith comhfhreagrach, a mhéid agus is féidir, do shaintréithe an chomhaontaithe creidmheasa a fhógraíonn an creidiúnaí. Ba cheart an fhaisnéis chaighdeánach a léiriú roimh ré agus go suntasach, ar bhealach soiléir agus i bhformáid tharraingteach. Ba cheart an fhaisnéis sin a bheith inléite go soiléir agus oiriúnaithe chun na srianta teicniúla de chuid meáin áirithe, mar shampla scáileáin fóin shoghluaiste, a chur san áireamh. Ar chainéil dhigiteacha, d’fhéadfaí cuid den fhaisnéis chaighdeánach sa sampla ionadaíoch a chur ar fáil trí chliceáil, scrollú nó svaidhpeáil. Sula dtugtar rochtain ar thairiscintí creidmheasa, áfach, ba cheart an fhaisnéis chaighdeánach go léir atá le cur san áireamh san fhógraíocht a bhaineann le comhaontuithe creidmheasa a chur faoi bhráid na dtomhaltóirí fiú amháin i gcás cliceála, scrollaithe nó svaidhpeála. Ba cheart freisin an bhunfhaisnéis a scaradh go soiléir ó aon fhaisnéis bhreise a bhaineann leis an gcomhaontú creidmheasa. Maidir le coinníollacha fógraíochta sealadacha, mar shampla ráta ‘mealltach’ le ráta iasachta níos ísle le haghaidh mhíonna tosaigh an chomhaontaithe creidmheasa, ní mór iad a shainaithint go soiléir amhlaidh. Ba cheart do thomhaltóirí a bheith in ann an fhaisnéis fhíor-riachtanach uile a fheiceáil d’aon amharc, fiú amháin nuair a bhreathnaíonn siad uirthi ar scáileán fóin shoghluaiste.

Ba cheart uimhir theileafóin agus seoladh ríomhphoist an chreidiúnaí agus, i gcás inarb infheidhme, an idirghabhálaí creidmheasa a chur in iúl freisin don tomhaltóir chun a chur ar a chumas dó nó ar a cumas di dul i dteagmháil leis an gcreidiúnaí nó leis an idirghabhálaí creidmheasa go tapa agus go héifeachtúil. Ba cheart uasteorainn a sholáthar i gcás nach féidir an méid iomlán creidmheasa a léiriú mar na suimeanna iomlána a chuirtear ar fáil, go háirithe i gcás ina dtugtar le comhaontú creidmheasa saoirse tarraingthe anuas don tomhaltóir le teorainn maidir leis an méid. Leis an uasteorainn ba cheart an uasteorainn creidmheasa is féidir a chur ar fáil don tomhaltóir a léiriú. I gcásanna sonracha agus a bhfuil bonn cirt leo, chun feabhas a chur ar thuiscint an tomhaltóra ar fhaisnéis a nochtar i bhfógraíocht maidir le comhaontuithe creidmheasa i gcás nach gceadaítear leis an meán a úsáidtear an fhaisnéis sin a thaispeáint ó amharc, mar shampla i bhfógraíocht raidió, ba cheart an méid faisnéise a nochtar a laghdú. Ina theannta sin, ba cheart do na Ballstáit a bheith saor i gcónaí chun ceanglais faisnéise a rialáil ina ndlí náisiúnta maidir le fógraíocht ar chomhaontuithe creidmheasa nach bhfuil faisnéis maidir leis an gcostas creidmheasa inti. Chun cásanna mídhíola creidmheasa a laghdú do thomhaltóirí nach bhfuil in ann é a íoc agus iasachtú inbhuanaithe a chur chun cinn, ba cheart, i ngach cás, rabhadh soiléir feiceálach a bheith i bhfógraíocht comhaontuithe creidmheasa chun tomhaltóirí a chur ar an eolas faoi chostais airgid a fháil ar iasacht. Chun leibhéal níos airde cosanta do thomhaltóirí a áirithiú, ba cheart cosc a chur ar fhógraí áirithe, mar shampla iad siúd a spreagann tomhaltóirí chun creidmheas a lorg trína thabhairt le tuiscint go gcuirfeadh creidmheas feabhas ar a staid airgeadais nó trína shonrú nach bhfuil mórán tionchair nó tionchar ar bith ag creidmheas atá cláraithe i mbunachair sonraí ar mheasúnú ar iarratas ar chreidmheas. Ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit freisin cosc a chur ar fhógraí a mheasann siad a bheith baolach do thomhaltóirí, mar shampla na fógraí sin lena leagtar béim ar a éasca nó a thapúla is féidir creidmheas a fháil.

(34)

Le meán marthanach, lena n-áirítear páipéar agus leaganacha digiteacha idir-inoibritheacha, iniompartha agus meaisín-inléite de dhoiciméid, ba cheart a bheith in ann faisnéis a sheoladh go pearsanta chuig an tomhaltóir, agus ba cheart a chur ar chumas an tomhaltóra faisnéis a stóráil ar bhealach inrochtana sa dóigh is gur féidir tagairt di sa todhchaí agus ar feadh tréimhse ama leordhóthanach chun críocha na faisnéise, agus ba cheart a bheith in ann an fhaisnéis atá stóráilte a atáirgeadh gan í a athrú agus ba cheart inléiteacht na faisnéise a áirithiú leis ionas gur féidir an fhaisnéis a léamh agus ionas gur féidir tagairt a dhéanamh di. Ba cheart an deis a bheith ag tomhaltóirí cineál an mheáin mharthanaigh a roghnú ar a bhfaightear faisnéis ag an gcéim réamhchonarthach agus a luaithe a thabharfar an conradh i gcrích, agus ar a dtugtar fógra faoina dtarraingt siar. Níor cheart, áfach, do thomhaltóirí a bheith in ann fógra a thabhairt faoina dtarraingt siar ná ceangal a chur ar chreidiúnaithe nó, i gcás inarb infheidhme, ar idirghabhálaithe creidmheasa faisnéis a chur ar fáil maidir le cineálacha meán marthanach nach n-úsáidtear go coitianta.

(35)

Is gnách le fógraíocht díriú ar tháirge amháin nó níos mó go háirithe, ach ba cheart do thomhaltóirí a bheith in ann a gcuid cinntí féin a dhéanamh agus eolas iomlán acu ar an raon táirgí creidmheasa atá á dtairiscint. Maidir leis sin, tá ról tábhachtach ag faisnéis ghinearálta chun oideachas a chur ar an tomhaltóir maidir leis an raon leathan táirgí agus seirbhísí atá ar fáil agus na príomhghnéithe a bhaineann leo. Ba cheart do thomhaltóirí a bheith in ann dá bhrí sin faisnéis ghinearálta maidir leis na táirgí creidmheasa atá ar fáil a rochtain tráth ar bith. Ba cheart dó sin a bheith gan dochar don oibleagáid maidir le faisnéis réamhchonarthach phearsanta a sholáthar do thomhaltóirí.

(36)

Ionas go mbeidh na tomhaltóirí in ann a gcinntí a dhéanamh agus láneolas acu ar na fíorais, ba cheart faisnéis réamhchonarthach leordhóthanach a thabhairt dóibh, chun go mbreithneoidís go cúramach í ar a bhfóillíocht agus ar a n-áisiúlacht féin, in am trátha roimh thabhairt i gcrích an chomhaontaithe creidmheasa agus ní ar aon am leis, lena n-áirítear faisnéis faoi choinníollacha agus costas an chreidmheasa agus faoina n-oibleagáidí, mar aon le mínithe leordhóthanacha ar na nithe sin. Déantar sin chun a áirithiú go mbeidh go leor ama ag tomhaltóirí an fhaisnéis réamhchonarthach a léamh agus a thuiscint, tairiscintí a chur i gcomparáid le chéile agus cinneadh eolasach a dhéanamh. Ba cheart an ceanglas sin a bheith gan dochar do Threoir 93/13/CEE ón gComhairle (9).

(37)

Ba cheart faisnéis réamhchonarthach a sholáthar tríd an bhfoirm maidir le Faisnéis Chaighdeánach Eorpach um Chreidmheas Tomhaltóra a leagtar amach in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an Treoir seo. Chun cuidiú le tomhaltóirí tairiscintí éagsúla a thuiscint agus a chur i gcomparáid le chéile, ba cheart na príomhghnéithe den chreidmheas a chur ar fáil go feiceálach ar an gcéad leathanach den fhoirm sin, trínar cheart do thomhaltóirí an fhaisnéis fhíor-riachtanach uile a fheiceáil d’aon amharc, fiú amháin ar scáileán fóin shoghluaiste. I gcás nach féidir na príomheilimintí go léir a thaispeáint ar bhealach feiceálach ar leathanach amháin, ba cheart iad a thaispeáint sa chéad chuid den fhoirm maidir le Faisnéis Chaighdeánach Eorpach um Chreidmheas Tomhaltóra ar dhá leathanach ar a mhéad. Ba cheart an fhaisnéis a chuirtear ar fáil san fhoirm sin a bheith soiléir, inléite go soiléir agus oiriúnaithe chun na srianta teicniúla de chuid meáin áirithe a chur san áireamh, mar shampla scáileán fóin shoghluaiste. Ba cheart í a thaispeáint ar bhealach leordhóthanach agus oiriúnach ar na cainéil éagsúla, lena áirithiú gur féidir le gach tomhaltóir faisnéis a rochtain ar an mbonn céanna agus i gcomhréir le Treoir (AE) 2019/882 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10).

(38)

Chun an trédhearcacht agus an inchomparáideacht is mó is féidir a áirithiú maidir le tairiscintí, leis an bhfaisnéis réamhchonarthach ba cheart, go háirithe, ráta céatadánach bliantúil an mhuirir is infheidhme maidir leis an gcreidmheas a áireamh, ráta a chinntear ar an aon bhealach amháin ar fud an Aontais. Ós rud é nach féidir ráta céatadánach bliantúil an mhuirir a léiriú ag an gcéim sin ach amháin trí shampla, ba cheart an sampla sin a bheith ionadaíoch. Dá bhrí sin, ba cheart é a bheith ag comhfhreagairt, mar shampla, do mheánfhad agus don mhéid iomlán creidmheasa a deonaíodh le haghaidh an chineáil comhaontaithe creidmheasa atá á mheas agus, más infheidhme, do na hearraí a ceannaíodh. Nuair atá an sampla ionadaíoch á chinneadh, ba cheart minicíocht cineálacha áirithe comhaontaithe creidmheasa i margadh sonrach a chur san áireamh freisin. A mhéid a bhaineann leis an ráta iasachta, le minicíocht na dtráthchodanna agus le caipitliú úis, ba cheart do chreidiúnaithe úsáid a bhaint as a ngnáthmhodh chun an creidmheas tomhaltóirí lena mbaineann a ríomh. I gcás ina soláthrófar faisnéis réamhchonarthach níos déanaí ná lá amháin sula mbeidh an tomhaltóir faoi cheangal ag aon chomhaontú creidmheasa nó ag aon tairiscint, ba cheart don chreidiúnaí agus, i gcás inarb infheidhme, an t-idirghabhálaí creidmheasa a mheabhrú don tomhaltóir, idir lá amháin agus seacht lá tar éis thabhairt i gcrích an chonartha nó, i gcás inarb infheidhme, tar éis don tomhaltóir an tairiscint chreidmheasa cheangailteach a thíolacadh, go bhfuil an deis ag an tomhaltóir tarraingt siar as an gcomhaontú creidmheasa.

(39)

Ba cheart a chuimsiú faoi chostas iomlán an chreidmheasa don tomhaltóir na costais uile, lena n-áirítear ús, coimisiúin, cánacha, táillí le haghaidh idirghabhálaithe creidmheasa agus aon táille eile nach mór don tomhaltóir a íoc maidir leis an gcomhaontú creidmheasa, seachas costais nótaire. Ba cheart eolas iarbhír creidiúnaithe ar na costais a mheasúnú go hoibiachtúil, agus ceanglais ghairmiúlachta a leagtar síos sa Treoir seo á gcur san áireamh.

(40)

Comhaontuithe creidmheasa ina ndéantar ráta iasachta a athbhreithniú go tréimhsiúil i gcomhréir le hathruithe a tharlaíonn i ráta tagartha dá dtagraítear sa chomhaontú creidmheasa, níor cheart a mheas gur comhaontaithe creidmheasa le ráta iasachta seasta iad.

(41)

Ba cheart do na Ballstáit a bheith saor i gcónaí chun forálacha náisiúnta a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach lena dtoirmisctear ar an gcreidiúnaí a cheangal ar an tomhaltóir, i dtaca leis an gcomhaontú creidmheasa, cuntas bainc a oscailt nó comhaontú a thabhairt i gcrích i leith seirbhís choimhdeach eile, nó na costais nó na táillí a íoc le haghaidh na gcuntas bainc sin nó seirbhísí coimhdeacha eile. Sna Ballstáit sin ina gceadaítear na tairiscintí comhcheangailte sin, ba cheart tomhaltóirí a chur ar an eolas sula dtabharfar an comhaontú creidmheasa i gcrích, faoi aon seirbhís choimhdeach atá éigeantach ionas go bhfaighfear an creidmheas ar an gcéad dul síos nó faoi na téarmaí agus coinníollacha a ndéantar margaíocht ina leith. Na costais is iníoctha i leith na seirbhísí coimhdeacha sin, go háirithe préimheanna árachais, ba cheart iad a áireamh i gcostas iomlán an chreidmheasa. De rogha air sin, mura féidir méid na gcostas sin a chinneadh roimh ré, ba cheart do thomhaltóirí faisnéis leordhóthanach a fháil ag an gcéim réamhchonarthach faoi chostais a bheith ann. Ba cheart glacadh leis go bhfuil eolas ag na creidiúnaithe féin ar chostais na seirbhísí coimhdeacha a thairgeann siad do na tomhaltóirí, na creidiúnaithe iad féin, nó thar ceann tríú páirtí, mura rud é go mbraitheann a bpraghas ar shaintréithe sonracha nó staid na dtomhaltóirí.

(42)

Maidir le cineálacha sonracha comhaontuithe creidmheasa, áfach, is iomchuí, chun leibhéal leordhóthanach cosanta tomhaltóirí a áirithiú gan ualach iomarcach a chur ar chreidiúnaithe nó, i gcás inarb infheidhme, ar idirghabhálaithe creidmheasa, na ceanglais maidir le faisnéis réamhchonarthach a shrianadh, agus cineál sonrach na gcineálacha comhaontuithe creidmheasa sin á chur san áireamh.

(43)

Ba cheart faisnéis chuimsitheach a thabhairt do thomhaltóirí sula dtabharfaidh siad comhaontú creidmheasa chun críche, is cuma cé acu atá nó nach bhfuil idirghabhálaí creidmheasa páirteach i margú an chreidmheasa. Dá bhrí sin, go ginearálta, ba cheart feidhm a bheith ag na ceanglais maidir le faisnéis réamhchonarthach maidir le hidirghabhálaithe creidmheasa freisin. I gcás ina ngníomhóidh soláthróirí earraí nó soláthraithe seirbhísí mar idirghabhálaithe creidmheasa i gcáil choimhdeach, áfach, ní iomchuí go bhforchuirtear orthu an oibleagáid dhlíthiúil an fhaisnéis réamhchonarthach a sholáthar i gcomhréir leis an Treoir seo. Féadfar a mheas go bhfuil soláthróirí earraí nó soláthraithe seirbhísí, mar shampla, ag gníomhú mar idirghabhálaithe creidmheasa i gcáil choimhdeach murab í a ngníomhaíocht mar idirghabhálaithe creidmheasa príomhchuspóir a dtrádála, a ngnó nó a ngairme. Sna cásanna sin, gnóthaítear leibhéal leordhóthanach cosanta tomhaltóirí fós ós rud é gur cheart don chreidiúnaí a bheith freagrach as a áirithiú go bhfaigheann an tomhaltóir an fhaisnéis réamhchonarthach iomlán ón idirghabhálaí creidmheasa, má chomhaontaíonn an creidiúnaí agus an t-idirghabhálaí creidmheasa amhlaidh, nó ar bhealach iomchuí éigin eile.

(44)

Ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit rialáil a dhéanamh ar chineál ceangailteach ionchasach na faisnéise atá le soláthar don tomhaltóir roimh thabhairt i gcrích an chomhaontaithe creidmheasa agus ar an tréimhse ar lena linn atá an creidiúnaí le bheith faoi cheangal aici.

(45)

D’ainneoin na faisnéise réamhchonarthaí atá le soláthar, is féidir go mbeidh cúnamh breise fós ag teastáil ón tomhaltóir chun a chinneadh, laistigh den raon táirgí a bheartaítear, cén comhaontú creidmheasa is iomchuí le haghaidh a riachtanas agus a staide airgeadais. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú, sula dtabharfar an comhaontú creidmheasa i gcrích, go soláthróidh creidiúnaithe agus, i gcás inarb infheidhme, idirghabhálaithe creidmheasa an cúnamh sin i ndáil leis na táirgí creidmheasa a thairgeann siad don tomhaltóir, trí mhínithe leordhóthanacha a sholáthar saor in aisce maidir leis an bhfaisnéis ábhartha, lena n-áirítear go háirithe saintréithe fíor-riachtanacha na dtáirgí a mholtar don tomhaltóir ar bhealach pearsantaithe ionas gur féidir leis an tomhaltóir na héifeachtaí a d’fhéadfadh a bheith acu ar a staid eacnamaíoch a thuiscint, lena n-áirítear iarmhairtí dlíthiúla agus airgeadais a d’fhéadfadh teacht as feidhmiú míchuí oibleagáidí conarthacha. Ba cheart do chreidiúnaithe agus, i gcás inarb infheidhme, idirghabhálaithe creidmheasa an bealach a dtugtar na mínithe sin a oiriúnú do na himthosca ina dtairgtear an creidmheas agus don ghá atá ag an tomhaltóir le cúnamh, agus eolas agus taithí an tomhaltóra ar chreidmheas agus cineál táirgí creidmheasa aonair á gcur san áireamh. Níor cheart na mínithe sin a bheith ina moladh pearsanta astu féin. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann a cheangal ar chreidiúnaithe agus, i gcás inarb infheidhme, ar idirghabhálaithe creidmheasa, an fhoirm inar soláthraíodh na mínithe sin don tomhaltóir agus cén uair a soláthraíodh iad a dhoiciméadú.

(46)

Mar a léiríodh sa togra ón gCoimisiún le haghaidh Rialachán lena leagtar síos rialacha comhchuibhithe maidir le hintleacht shaorga (an Gníomh um Intleacht Shaorga) a foilsíodh an 21 Aibreán 2021, is féidir córais intleachta saorga (AI) a úsáid go héasca in earnálacha éagsúla an gheilleagair agus na sochaí, lena n-áirítear ar bhonn trasteorann, agus a bheith i gcúrsaíocht ar fud an Aontais. Sa chomhthéacs sin, agus praghas a dtairiscintí á phearsantú ag creidiúnaithe agus idirghabhálaithe creidmheasa le haghaidh tomhaltóirí sonracha nó catagóirí sonracha tomhaltóirí ar bhonn cinnteoireachta uathoibríche, ba cheart dóibh tomhaltóirí a chur ar an eolas go soiléir nuair a rinneadh an praghas a chuirtear faoina mbráid a phearsantú ar bhonn próiseáil uathoibríoch sonraí pearsanta lena n-áirítear sonraí intuigthe, ionas gur féidir leo na rioscaí ionchasacha a chur san áireamh ina gcinneadh ceannaigh. De bhun Airteagal 14(2), pointe (f), de Rialachán (AE) 2016/679, ceanglaítear ar chreidiúnaithe agus ar idirghabhálaithe creidmheasa freisin tomhaltóirí a fhaigheann an tairiscint a chur ar an eolas faoi fhoinsí na sonraí a úsáidtear chun an tairiscint a phearsantú.

(47)

Tá sé tábhachtach cosc a chur ar chleachtais, mar shampla táirgí áirithe a nascadh, a d’fhéadfadh tomhaltóirí a spreagadh chun comhaontuithe creidmheasa a dhéanamh nach chun a leasa iad, gan cuachadh táirgí a shrianadh, áfach, a d’fhéadfadh a bheith tairbheach do thomhaltóirí. Ba cheart do na Ballstáit, áfach, leanúint de dhlúthfhaireachán a dhéanamh ar mhargaí seirbhísí airgeadais miondíola chun a áirithiú nach ndéanfaidh cleachtais chuachta rogha nó iomaíocht tomhaltóirí a shaobhadh. Mar riail ghinearálta, níor cheart cleachtais nasctha a cheadú mura rud é nach bhféadfaí an tseirbhís airgeadais ná an táirge a thairgtear mar aon leis an gcomhaontú creidmheasa a thairiscint ar leithligh ós cuid iomlán chomhtháite den chreidmheas í nó é, mar shampla i gcás saoráid rótharraingthe. Agus cúinsí comhréireachta á gcur san áireamh, ba cheart do chreidiúnaí a bheith in ann a cheangal ar an tomhaltóir polasaí árachais ábhartha a bheith aige chun aisíoc an chreidmheasa a ráthú nó chun luach an urrúis a árachú, ba cheart an deis a bheith ag an tomhaltóir a sholáthraí árachais féin a roghnú. Níor cheart go ndéanfadh sé sin dochar do na coinníollacha creidmheasa arna socrú ag an gcreidiúnaí, ar choinníoll go bhfuil an leibhéal coibhéiseach ráthaíochta ag polasaí árachais an tsoláthraí sin agus atá ag an bpolasaí árachais atá beartaithe nó atá á thairiscint ag an gcreidiúnaí. Thairis sin, ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit an cumhdach a sholáthraítear le conarthaí árachais a chaighdeánú, go hiomlán nó i bpáirt, chun comparáidí a éascú idir tairiscintí éagsúla le haghaidh tomhaltóirí ar mian leo na comparáidí sin a dhéanamh. Ionas go mbeidh am breise ag an tomhaltóir tairiscintí árachais a chur i gcomparáid sula gceannóidh siad polasaí árachais, ba cheart do na Ballstáit a chur de cheangal go dtabharfar 3 lá ar a laghad don tomhaltóir chun tairiscintí árachais a bhaineann leis an gcomhaontú creidmheasa a chur i gcomparáid le chéile gan an tairiscint a athrú, agus go gcuirfear an tomhaltóir ar an eolas faoi sin. Ba cheart do thomhaltóirí a bheith in ann polasaí árachais a thabhairt i gcrích roimh dhul in éag na tréimhse 3 lá sin má iarrann siad amhlaidh go sainráite.

(48)

Mar gheall ar a stair leighis, is minic a chaitear go míchothrom le go leor daoine a bhfuil maolú fadtéarmach acu ón ailse maidir le rochtain a fháil ar sheirbhísí airgeadais. Is minic a bhíonn préimheanna ró-ard le híoc acu, cé go mbíonn siad leigheasta le fada an lá, na deicheanna de bhlianta fiú. Chun rochtain chomhionann ar árachas a bhaineann le comhaontuithe creidmheasa a thabhairt do thomhaltóirí atá tagtha slán ón ailse, ba cheart do na Ballstáit a cheangal nach mbeidh na polasaithe árachais bunaithe ar shonraí pearsanta a bhaineann le diagnóisiú galar oinceolaíoch tomhaltóirí i ndiaidh tréimhse ábhartha ama ó thagann deireadh le cóir leighis na dtomhaltóirí sin. Níor cheart an tréimhse ama sin arna cinneadh ag na Ballstáit a bheith níos faide ná 15 bliana tar éis dheireadh cóireála leighis an tomhaltóra.

(49)

Ba cheart comhaontuithe creidmheasa agus seirbhísí coimhdeacha a chur i láthair ar bhealach soiléir agus trédhearcach. Níor cheart a bheith in ann comhaontú an tomhaltóra maidir le tabhairt i gcrích comhaontaithe creidmheasa ná ceannach seirbhísí coimhdeacha a bhunú ar thátal. Maidir le haon chomhaontú den sórt sin, ba cheart é a bheith ina ghníomh soiléir dearfach lena mbunaítear léiriú a thugtar faoi shaoirse, atá sonrach, eolach agus gan débhrí ar fhormheas an tomhaltóra. Sa chomhthéacs sin, níor cheart a mheas gurb ionann tost, neamhghníomhaíocht ná roghanna réamhshocraithe, mar shampla boscaí ar cuireadh tic leo roimh ré a mheas mar chomhaontú ag an tomhaltóir.

(50)

Is é atá i gceist le comhairle a sholáthar i bhfoirm moladh pearsantaithe, is é sin le rá seirbhísí comhairleacha, gníomhaíocht a d’fhéadfaí a chomhcheangal le gnéithe eile a bhaineann le creidmheas a dheonú nó a idirghabháil. Dá bhrí sin, chun bheith in ann cineál na seirbhísí a sholáthraítear dóibh a thuiscint, ba cheart tomhaltóirí a chur ar an eolas faoina bhfuil i gceist le seirbhísí comhairleacha mar sin agus cibé acu atá nó nach bhfuil seirbhísí comhairleacha á soláthar nó faoi cibé acu is féidir nó nach féidir iad a sholáthar. I bhfianaise a thábhachtaí atá úsáid na dtéarmaí ‘comhairle’ agus ‘comhairleoirí’ do thomhaltóirí, ba cheart a cheadú do na Ballstáit úsáid na dtéarmaí sin, nó téarmaí comhchosúla, a thoirmeasc i gcás ina mbíonn na seirbhísí comhairleacha sin á soláthar do thomhaltóirí ag creidiúnaithe nó ag idirghabhálaithe creidmheasa. Is iomchuí a áirithiú go bhforchuireann na Ballstáit coimircí i gcás ina dtugtar tuairisc ar chomhairle mar chomhairle neamhspleách chun a áirithiú go mbeidh an raon táirgí atá á mheas agus socruithe luacha saothair i gcomhréir le hionchais tomhaltóirí maidir leis an gcomhairle sin. Le linn seirbhísí comhairleacha a sholáthar, ba cheart do na creidiúnaithe nó do na hidirghabhálaithe creidmheasa léiriú a sholáthar ar cibé acu a bheidh nó nach mbeidh an moladh bunaithe ar a raon táirgí féin, agus air sin amháin, nó ar raon leathan táirgí ó gach cearn den mhargadh, ionas gur féidir leis an tomhaltóir an bonn ar a bhfuil an moladh á dhéanamh a thuiscint. Thairis sin, ba cheart don chreidiúnaí agus don idirghabhálaí creidmheasa léiriú a sholáthar ar an táille is iníoctha ag an tomhaltóir as na seirbhísí comhairleacha nó, i gcás nach féidir an méid a shuí tráth an nochta, an modh a úsáidtear lena ríomh. Ba cheart comhairle a chur ar fáil ar mhaithe le leas an tomhaltóra i gcónaí, agus comhairleoirí á gcur féin ar an eolas faoi riachtanais agus imthosca an tomhaltóra agus comhaontuithe creidmheasa á moladh a bheadh oiriúnach do riachtanais an tomhaltóra, dá staid airgeadais agus dá gcúinsí pearsanta, agus aird á tabhairt freisin ar an gcuspóir mainneachtainí agus riaráistí a íoslaghdú. Thairis sin, ba cheart líon sách mór de chomhaontuithe creidmheasa i raon táirgí an chomhairleora a chur san áireamh agus comhairle á cur ar fáil.

(51)

D’fhéadfadh deonú creidmheasa nár iarr na tomhaltóirí a bheith ceangailte, i roinnt cásanna, le cleachtais atá díobhálach don tomhaltóir. Maidir leis sin, ba cheart deonú creidmheasa gan iarraidh a thoirmeasc, lena n-áirítear cártaí creidmheasa neamhiarrtha réamh-fhormheasta a sheoltar chuig tomhaltóirí, saoráid rótharraingthe nua nó rótharraingt intuigthe a thabhairt isteach go haontaobhach nó méadú aontaobhach rótharraingt, rótharraingt intuigthe nó teorainn cárta creidmheasa tomhaltóra. Ina theannta sin, ba cheart toirmeasc a chur freisin ar chreidmheas a dheonú gan iarraidh i bhfoirm conarthaí seacháitribh mar a shainmhínítear in Airteagal 2, pointe 8, de Threoir 2011/83/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11). Leis an toirmeasc ar chreidmheas a dheonú gan iarraidh, níor cheart cosc ar chreidiúnaithe agus ar idirghabhálaithe creidmheasa creidmheas a fhógairt nó a thairiscint le linn caidreamh tráchtála i gcomhréir le dlí an Aontais maidir le cosaint tomhaltóirí agus le bearta náisiúnta i gcomhréir le dlí an Aontais, lena n-áirítear fógraíocht agus creidmheas a thairiscint ag an díolphointe chun ceannach earra nó seirbhíse a mhaoiniú.

(52)

Féadfaidh na Ballstáit a thairiscint do thomhaltóirí leigheasanna comhréireacha agus éifeachtacha a lorg i gcoinne creidiúnaithe nó idirghabhálaithe creidmheasa i gcás neamhchomhlíonadh na Treorach seo i gcomhréir leis an dlí náisiúnta. D’fhéadfadh cúiteamh i leith damáistí agus laghdú ar chostas iomlán an chreidmheasa don tomhaltóir nó foirceannadh an chomhaontaithe creidmheasa a bheith i gceist leis na leigheasanna sin.

(53)

Ba cheart do na Ballstáit bearta iomchuí a dhéanamh chun cleachtais fhreagracha a chur chun cinn le linn na gcéimeanna uile den chaidreamh creidmheasa, agus gnéithe sonracha a margaidh creidmheasa á gcur san áireamh. Leis na bearta sin, ba cheart a bheith in ann a áireamh, mar shampla, soláthar faisnéise do thomhaltóirí, agus oideachas a chur orthu, lena n-áirítear rabhaidh maidir leis na rioscaí a bhaineann le mainneachtain íocaíochta agus le rófhéichiúnas. I margadh creidmheasa atá ag dul i leithne, go háirithe, is den tábhacht nach rachadh creidiúnaithe i mbun iasachtú mífhreagrach ná creidmheas a thabhairt gan measúnú acmhainneachta creidmheasa roimh ré. Ba cheart do na Ballstáit an mhaoirseacht is gá a dhéanamh chun iompraíocht mar sin ó chreidiúnaithe a sheachaint agus ba cheart dóibh na modhanna is gá a chinneadh chun smachtbhanna a chur ar an iompraíocht sin. Gan dochar d’fhorálacha riosca creidmheasa Threoir 2013/36/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12), ba cheart do chreidiúnaithe a bheith freagrach as acmhainneacht creidmheasa an tomhaltóra a sheiceáil go leithleach. Chuige sin, ba cheart a cheadú do chreidiúnaithe úsáid a bhaint as faisnéis a sholáthraíonn an tomhaltóir ní hamháin le linn an comhaontú creidmheasa a ullmhú, ach freisin le linn caidreamh tráchtála seanbhunaithe. Ba cheart do thomhaltóirí gníomhú go stuama freisin agus a n-oibleagáidí conarthacha a urramú.

(54)

Tá sé fíor-riachtanach go ndéantar measúnú agus fíorú ar chumas agus ar chlaonadh an tomhaltóra an creidmheas a aisíoc sula dtugtar comhaontú creidmheasa i gcrích. Ba cheart an measúnú acmhainneachta creidmheasa sin a bheith comhréireach agus ba cheart é a dhéanamh chun leas an tomhaltóra, chun cleachtais iasachtaithe mhífhreagracha agus rófhéichiúnas a chosc, agus ba cheart a chur san áireamh ann na fachtóirí uile is gá agus is ábhartha a bhféadfadh tionchar a bheith acu ar chumas tomhaltóra an creidmheas a aisíoc. Ba cheart an sceideal aisíocaíochta a chur in oiriúint do riachtanais shonracha agus d’acmhainneacht aisíocaíochta an tomhaltóra. I gcásanna ina gcuireann níos mó ná tomhaltóir amháin an t-iarratas ar chreidmheas isteach go comhpháirteach, d’fhéadfaí an measúnú creidmheasa a dhéanamh ar bhonn na comhacmhainneachta aisíocaíochta. Ba cheart measúnú dearfach a bheith gan dochar do shaoirse chonarthach an chreidiúnaí maidir le creidmheas a dheonú. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann treoraíocht bhreise a eisiúint maidir le critéir bhreise agus modhanna breise chun acmhainneacht creidmheasa tomhaltóra a mheasúnú, mar shampla trí theorainneacha a leagan síos ar chóimheasa iasachta-luacha nó iasachta-ioncaim.

(55)

Ba cheart an measúnú acmhainneachta creidmheasa a bheith bunaithe ar fhaisnéis maidir leis an staid airgeadais agus eacnamaíoch. Ba cheart an fhaisnéis sin a bheith riachtanach agus comhréireach le cineál, fad, luach agus rioscaí an chreidmheasa don tomhaltóir, i gcomhréir le prionsabal an íoslaghdaithe sonraí a leagtar amach i Rialachán (AE) 2016/679, agus ba cheart í a bheith ábhartha, iomlán agus cruinn. Ba cheart a bheith ar áireamh san fhaisnéis sin, ar a laghad, ioncam agus speansais an tomhaltóra, lena n-áirítear breithniú iomchuí a dhéanamh ar oibleagáidí reatha an tomhaltóra, inter alia speansais mhaireachtála an tomhaltóra agus theaghlach an tomhaltóra, chomh maith le dliteanais airgeadais an tomhaltóra. Níor cheart a áireamh san fhaisnéis sin catagóirí speisialta sonraí pearsanta dá dtagraítear in Airteagal 9(1) de Rialachán (AE) 2016/679, amhail sonraí sláinte lena n-áirítear sonraí ailse, ná faisnéis a fhaightear ó líonraí sóisialta. I dTreoirlínte ón Údarás Baincéireachta Eorpach an 29 Bealtaine 2020 maidir le tionscnamh agus faireachán na hiasachta, soláthraítear treoirlínte maidir leis na catagóirí sonraí a fhéadfar a úsáid chun sonraí pearsanta a phróiseáil chun críocha acmhainneachta creidmheasa, lena n-áirítear fianaise ar ioncam nó foinsí eile aisíocaíochta, agus faisnéis ar shócmhainní agus ar dhliteanais airgeadais nó ar cheangaltais airgeadais eile. Ba cheart do thomhaltóirí faisnéis a sholáthar maidir lena staid airgeadais agus eacnamaíoch chun an measúnú acmhainneachta creidmheasa a éascú. Níor cheart creidmheas a chur ar fáil don tomhaltóir ach amháin i gcás ina léireoidh toradh an mheasúnaithe acmhainneachta creidmheasa gur dóigh go gcomhlíonfar na hoibleagáidí a eascraíonn as an gcomhaontú creidmheasa ar an mbealach a éilítear faoin gcomhaontú sin. Agus measúnú á dhéanamh ar chumas an tomhaltóra a oibleagáidí nó a hoibleagáidí faoin gcomhaontú creidmheasa a chomhlíonadh, ba cheart don chreidiúnaí tosca ábhartha agus dálaí sonracha a chur san áireamh, mar shampla, ach gan a bheith teoranta dó seo, i gcás creidmheas a dheonaítear i gcomhréir leis an Treoir seo chun staidéir a mhaoiniú nó chun speansais cúraim sláinte eisceachtúla a chumhdach, go bhfuil fianaise leordhóthanach ann go dtabharfaidh creidmheas den sórt sin ioncam don tomhaltóir amach anseo, nó go bhfuil comhthaobhacht nó cineálacha eile ráthaíochtaí ann a d’fhéadfadh an tomhaltóir a thabhairt chun an creidmheas a urrú.

(56)

Leis an togra le haghaidh Rialachán ón gCoimisiún lena leagtar síos rialacha comhchuibhithe maidir leis an intleacht shaorga (an Gníomh maidir leis an Intleacht Shaorga), bunaítear gur cheart córais intleachta saorga a úsáidtear chun meastóireacht a dhéanamh ar scór creidmheasa nó acmhainneacht creidmheasa daoine nádúrtha, gur cheart iad a aicmiú mar chórais intleachta saorga ardriosca, ós rud é go gcinntear leo rochtain na ndaoine sin ar acmhainní airgeadais nó seirbhísí fíor-riachtanacha, mar shampla seirbhísí tithíochta, leictreachais agus teileachumarsáide. I bhfianaise an mhéid mhóir sin atá i ngeall, aon uair a bhíonn baint ag an measúnú acmhainneachta creidmheasa le próiseáil uathoibríoch, ba cheart é a bheith de cheart ag an tomhaltóir idirghabháil an duine a fháil ar thaobh an chreidiúnaí. Gan dochar do Rialachán (AE) 2016/679, ba cheart é a bheith de cheart ag an tomhaltóir míniú bríoch, intuigthe a fháil ar an measúnú a rinneadh agus ar fheidhmiú na próiseála uathoibríche a úsáideadh, lena n-áirítear na príomhathróga, an loighic agus na rioscaí lena mbaineann, chomh maith leis an gceart a thuairim a chur in iúl agus athbhreithniú a iarraidh maidir leis an measúnú acmhainneachta creidmheasa agus athbhreithniú a iarraidh i ndáil leis an gcinneadh maidir le creidmheas a dheonú. Ba cheart a bheith de cheart ag an tomhaltóir go gcuirfí an tomhaltóir ar an eolas faoi na cearta sin tar éis don tomhaltóir faisnéis a fháil go cuí maidir leis an nós imeachta atá le leanúint. Ní gá gur cheart go mbeadh deonú creidmheasa don tomhaltóir mar thoradh ar an bhféidearthacht athbhreithniú ar an measúnú tosaigh agus ar an gcinneadh a iarraidh.

(57)

Chun measúnú a dhéanamh ar stádas creidmheasa tomhaltóra, ba cheart don chreidiúnaí bunachair sonraí creidmheasa a cheadú freisin. Is féidir go gceanglófar leis na himthosca dlíthiúla agus fíriciúla go n-athróidh ceadú na mbunachar sonraí sin ó thaobh raon feidhme de. Chun aon saobhadh iomaíochta a chosc i measc creidiúnaithe, ba cheart rochtain a bheith acu siúd a ndéantar maoirsiú orthu agus a bhfuil Rialachán (AE) 2016/679 á chomhlíonadh go hiomlán acu, ba cheart rochtain a bheith acu ar bhunachair sonraí phríobháideacha nó phoiblí maidir le tomhaltóirí i mBallstát nach bhfuil siad bunaithe faoi choinníollacha neamh-idirdhealaitheacha ann i gcomparáid le creidiúnaithe atá bunaithe sa Bhallstát sin. Ba cheart do na Ballstáit an rochtain trasteorann ar bhunachair sonraí phríobháideacha nó phoiblí a éascú, i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/679. Chun an chómhalartacht a fheabhsú, i mbunachair sonraí creidmheasa ba cheart ar a laghad faisnéis a choinneáil i ndáil le riaráistí íocaíochta tomhaltóirí maidir le haisíocaíocht an chreidmheasa, maidir leis an gcineál creidmheasa agus maidir le céannacht an chreidiúnaí, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta agus le dlí an Aontais. Níor cheart do chreidiúnaithe agus d’idirghabhálaithe creidmheasa catagóirí speisialta sonraí a phróiseáil, mar shampla sonraí sláinte, dá dtagraítear in Airteagal 9(1) de Rialachán (AE) 2016/679, ná faisnéis a fhaightear ó líonraí sóisialta, ós rud é nár cheart na catagóirí sonraí sin ná an fhaisnéis sin a úsáid chun acmhainneacht creidmheasa tomhaltóirí a mheasúnú. Ba cheart do sholáthraithe bunachar sonraí creidmheasa próisis a bheith i bhfeidhm acu chun a áirithiú go bhfuil an fhaisnéis atá ina mbunachair sonraí cothrom le dáta agus cruinn. I gcás ina ndiúltaítear don iarratas creidmheasa ar bhonn bunachar sonraí a cheadú, ba cheart do na creidiúnaithe na tomhaltóirí a chur ar an eolas gan moill mhíchuí agus gan mhuirear maidir le toradh an cheadaithe sin agus maidir le mionsonraí an bhunachair sonraí a ceadaíodh chomh maith leis na catagóirí sonraí a cuireadh san áireamh. Thairis sin, chun feasacht tomhaltóirí a áirithiú, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go gcuirfear tomhaltóirí ar an eolas go tráthúil faoi chlárú aon riaráistí aisíocaíochta creidmheasa i mbunachar sonraí agus laistigh de 30 lá ón gclárú, mar shampla trí rabhadh a sheoladh trí ríomhphost ina n-iarrtar orthu rochtain a fháil ar an mbunachar sonraí chun féachaint ar a bhfaisnéis féin maidir le riaráistí creidmheasa a aisíoc.

(58)

Níor cheart, leis an Treoir seo, saincheisteanna dhlí na gconarthaí a rialáil i ndáil le bailíocht comhaontuithe creidmheasa. Dá bhrí sin, sa réimse sin, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann forálacha náisiúnta atá i gcomhréir le dlí an Aontais a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann rialáil a dhéanamh ar an gcóras dlí lena rialaítear an tairiscint chun an comhaontú creidmheasa a thabhairt i gcrích, go háirithe an tráth atá an tairiscint le tabhairt agus an tréimhse ar lena linn atá an tairiscint sin le bheith ceangailteach ar an gcreidiúnaí. Má dhéantar tairiscint mar sin an tráth céanna a thugtar an fhaisnéis réamhchonarthach dá bhforáiltear sa Treoir seo, ba cheart an tairiscint sin a sholáthar, cosúil le haon fhaisnéis bhreise is mian leis an gcreidiúnaí a thabhairt don tomhaltóir, i ndoiciméad ar leithligh. D’fhéadfadh an doiciméad ar leithligh sin a bheith i gceangal leis an bhfoirm Faisnéise Caighdeánaí Eorpaí um Chreidmheas Tomhaltóra.

(59)

Ba cheart an fhaisnéis uile is gá a bheith sa chomhaontú creidmheasa ar bhealach soiléir agus gonta chun é a chur ar a chumas don tomhaltóir a bheith ar an eolas faoina chearta agus faoina oibleagáidí faoin gcomhaontú sin.

(60)

Gan dochar do Threoir 93/13/CEE, agus d’oibleagáidí réamhchonarthacha faoin Treoir seo, agus chun ardleibhéal cosanta do thomhaltóirí a áirithiú, ba cheart, in am trátha agus roimh aon mhodhnú ar théarmaí agus coinníollacha an chomhaontaithe creidmheasa, tuairisc a chur ar fáil don tomhaltóir ar na hathruithe atá beartaithe agus, i gcás inarb infheidhme, ar an ngá atá le toiliú an tomhaltóra nó míniú ar na hathruithe a tugadh isteach trí fheidhmiú an dlí; leis an amscála maidir le cur chun feidhme na n-athruithe sin; agus leis na modhanna maidir le gearán a dhéanamh atá ar fáil don tomhaltóir chomh maith leis an tréimhse ama atá ag an tomhaltóir chun gearán a dhéanamh agus ainm agus seoladh an údaráis inniúil ina bhféadfar an gearán a chur isteach. Níor cheart don mhodhnú a dhéantar ar chomhaontú creidmheasa difear a dhéanamh d’aon cheart a bheidh ag tomhaltóir, lena n-áirítear cearta faisnéise faoin Treoir seo. Ba cheart don mhéid sin a bheith gan dochar do dhlí an Aontais agus d’fhorálacha náisiúnta maidir le hinghlacthacht, coinníollacha agus bailíocht modhnuithe ar chonarthaí.

(61)

Chun trédhearcacht iomlán a áirithiú, ba cheart faisnéis a sholáthar don tomhaltóir maidir leis an ráta iasachta, ag an gcéim réamhchonarthach agus nuair a thugtar an comhaontú creidmheasa i gcrích. Le linn an chaidrimh chonarthaigh, ba cheart eolas a chur ar fáil don tomhaltóir, ina theannta sin, maidir le hathruithe ar an ráta iasachta athraitheach agus le hathruithe ar na híocaíochtaí atá ann mar gheall ar na hathruithe sin. Ba cheart an méid sin a bheith gan dochar d’fhorálacha an dlí náisiúnta nach mbaineann le faisnéis do thomhaltóirí agus lena leagtar síos coinníollacha maidir le hathruithe, nó lena bhforordaítear iarmhairtí athruithe, seachas athruithe maidir le híocaíochtaí, i rátaí iasachta agus coinníollacha eacnamaíocha eile lena rialaítear an creidmheas, mar shampla rialacha lena ndéantar foráil nach bhféadfaidh an creidiúnaí an ráta iasachta a athrú ach amháin i gcás inarb ann do chúis bhailí leis an athrú sin nó go bhféadfaidh an tomhaltóir an comhaontú creidmheasa a fhoirceannadh i gcás ina dtiocfadh athrú ar an ráta iasachta nó ar choinníollacha eacnamaíocha sonracha eile maidir leis an gcreidmheas.

(62)

Tá saoráidí rótharraingthe agus an rótharraingt intuigthe ag éirí níos coitianta mar chineálacha creidmheas tomhaltóirí. Dá bhrí sin, is gá na táirgí airgeadais sin a rialáil chun leibhéal na cosanta do thomhaltóirí a mhéadú agus chun rófhéichiúnas a sheachaint. Tá baol ann nach mbeadh tomhaltóirí in ann íoc dá gcinnfeadh na creidiúnaithe aisíocaíochtaí a iarraidh láithreach. Dá bhrí sin, ba cheart cearta tomhaltóirí i leith saoráidí rótharraingthe agus rótharraingt intuigthe a leagan síos sa Treoir seo.

(63)

I gcás rótharraingt intuigthe shuntasach is faide ná tréimhse míosa, ba cheart don chreidiúnaí faisnéis a chur faoi bhráid an tomhaltóra gan mhoill maidir leis an rótharraingt intuigthe, lena n-áirítear an méid lena mbaineann, an ráta iasachta agus aon phionós, muirear nó ús ar riaráistí. I gcás rótharraingt intuigthe thráthrialta, ba cheart don chreidiúnaí seirbhísí comhairleacha a sholáthar don tomhaltóir, i gcás ina mbeidh siad ar fáil, chun cuidiú leis an tomhaltóir roghanna malartacha nach bhfuil chomh costasach céanna a shainaithint, agus an tomhaltóir a atreorú i dtreo fiach-sheirbhísí comhairleacha.

(64)

Ba cheart ceart chun tarraingt siar a bheith ag tomhaltóirí gan phionós agus gan aon oibleagáid a bheith orthu bonn cirt a thabhairt. Ach mar sin féin, chun an deimhneacht dhlíthiúil a mhéadú, ba cheart don tréimhse tarraingt siar dul in éag 12 mhí agus 14 lá tar éis an comhaontú creidmheasa a thabhairt i gcrích mura bhfuil na téarmaí agus coinníollacha conarthacha agus an fhaisnéis faighte ag an tomhaltóir i gcomhréir leis an Treoir seo. Níor cheart an tréimhse tarraingt siar a dhul in éag murar cuireadh an tomhaltóir ar an eolas faoina cheart nó faoina ceart chun tarraingt siar.

(65)

I gcás ina dtarraingeoidh tomhaltóir siar as comhaontú creidmheasa a bhfuil earraí faighte ag an tomhaltóir maidir leis, go háirithe as ceannach i dtráthchodanna nó as comhaontú fostaithe nó léasaithe lena ndéantar foráil maidir le hoibleagáid cheannaigh, ba cheart an Treoir seo a bheith gan dochar d’aon rialáil a dhéanann na Ballstáit ar cheisteanna maidir le hearraí a thabhairt ar ais nó aon cheist ghaolmhar.

(66)

I gcásanna áirithe, déantar foráil sa dlí náisiúnta cheana nach bhféadfar cistí a chur ar fáil do na tomhaltóirí roimh dhul in éag sprioc-ama shonraigh. Sna cásanna sin, is féidir gur mian le tomhaltóirí a áirithiú go bhfaigheann siad na hearraí nó na seirbhísí a cheannaigh siad go luath. Dá bhrí sin, i gcás comhaontuithe creidmheasa nasctha, ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit foráil a dhéanamh go heisceachtúil, más éard is mian le tomhaltóirí go sainráite ná fáil luath na n-earraí nó na seirbhísí a ceannaíodh, go bhféadfaí an sprioc-am maidir le feidhmiú an chirt chun tarraingt siar a laghdú ionas go mbeadh sé mar an gcéanna leis an sprioc-am nach bhféadfar cistí a chur ar fáil roimhe sin.

(67)

I gcás comhaontuithe creidmheasa nasctha, is ann do chaidreamh idirthuilleamaíochta idir ceannach earraí nó seirbhísí agus an comhaontú creidmheasa a thugtar i gcrích chun na críche sin. Dá bhrí sin, i gcás ina bhfeidhmeoidh an tomhaltóir an ceart chun tarraingt siar i leith an chomhaontaithe ceannaigh, bunaithe ar dhlí an Aontais, níor cheart don tomhaltóir a bheith faoi cheangal ag an gcomhaontú creidmheasa nasctha a thuilleadh. Níor cheart difear a dhéanamh leis sin don dlí náisiúnta is infheidhme maidir le comhaontuithe creidmheasa nasctha i gcásanna inar cuireadh comhaontú ceannaigh ar neamhní nó inar fheidhmigh an tomhaltóir a cheart nó a ceart chun tarraingt siar bunaithe ar an dlí náisiúnta. Níor cheart difear a dhéanamh leis sin do chearta tomhaltóirí ach oiread, cearta a dheonaítear le dlí náisiúnta ar dá réir nach bhféadfaidh tomhaltóir agus soláthróir earraí nó soláthraí seirbhísí gealltanas a dhéanamh, ná nach bhféadfar aon íocaíocht a dhéanamh idir na daoine sin, fad nach mbeidh an comhaontú creidmheasa sínithe ag an tomhaltóir chun ceannach earraí nó seirbhísí a mhaoiniú.

(68)

Ba cheart an ceart a bheith ag na páirtithe conarthacha foirceannadh caighdeánach a dhéanamh ar chomhaontú creidmheasa imrothlaigh. Ina theannta sin, i gcás inar comhaontaíodh amhlaidh sa chomhaontú creidmheasa, ba cheart an ceart a bheith ag an gcreidiúnaí ceart an tomhaltóra chun tarraingt anuas ar chomhaontú creidmheasa imrothlaigh a chur ar fionraí ar chúiseanna a bhfuil údar oibiachtúil leo. Féadfar a áireamh sna cúiseanna sin, mar shampla, amhras faoi úsáid neamhúdaraithe nó chalaoiseach a bheith á baint as an gcreidmheas nó riosca atá méadaithe go suntasach a bhaineann le héagumas an tomhaltóra a oibleagáid nó a hoibleagáid maidir le haisíoc an chreidmheasa a chomhlíonadh. Leis an Treoir seo níor cheart difear a dhéanamh do dhlí náisiúnta na gconarthaí lena rialáiltear cearta na bpáirtithe conarthacha an comhaontú creidmheasa a fhoirceannadh ar bhonn sárú conartha.

(69)

Faoi choinníollacha áirithe, ba cheart a cheadú don tomhaltóir leigheasanna a lorg in aghaidh an chreidiúnaí i gcás fadhbanna a bhaineann leis an gcomhaontú ceannaigh. Ba cheart do na Ballstáit a chinneadh, áfach, a mhéid, agus na coinníollacha ar fúthu, a cheanglaítear ar an tomhaltóir na leigheasanna sin a lorg in aghaidh an tsoláthróra earraí nó an tsoláthraí seirbhísí, go háirithe trí chaingean a thionscnamh in aghaidh an tsoláthróra earraí nó an tsoláthraí seirbhísí, roimh bheith in ann iad a lorg in aghaidh an chreidiúnaí. Níor cheart a bhaint de thomhaltóirí a gcearta faoin dlí náisiúnta lena gcuirtear dliteanas comhpháirteach agus leithleach ar an soláthróir earraí nó an soláthraí seirbhísí agus ar an gcreidiúnaí.

(70)

Ba cheart an ceart a bheith ag an tomhaltóir a oibleagáidí nó a hoibleagáidí a urscaoileadh roimh an dáta a chomhaontaítear sa chomhaontú creidmheasa. Mar a léirmhínigh Cúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh i rialú Lexitor (13), áirítear leis an gceart atá ag an tomhaltóir chun laghdú a fháil ar chostas iomlán an chreidmheasa don tomhaltóir, i gcás ina ndéanfar an creidmheas a aisíoc go luath, na costais uile arna bhforchur ar an tomhaltóir. Ba cheart an laghdú ar chostas iomlán an chreidmheasa don tomhaltóir a bheith comhréireach le fad an chomhaontaithe creidmheasa atá fágtha agus ba cheart a áireamh ann freisin costais nach mbraitheann ar fhad an chomhaontaithe creidmheasa sin, lena n-áirítear na costais sin atá ídithe go hiomlán tráth dheonú an chreidmheasa. Mar sin féin, maidir le cánacha agus táillí a chuireann tríú páirtí i bhfeidhm agus a íoctar go díreach leis agus nach mbraitheann ar ré an chomhaontaithe creidmheasa, níor cheart iad a chur san áireamh agus an laghdú á ríomh toisc nach bhforchuireann an creidiúnaí na costais sin agus nach féidir leis an gcreidiúnaí, dá bhrí sin, iad a athrú go haontaobhach. Ba cheart, áfach, na táillí a ghearrann creidiúnaí chun tairbhe tríú páirtí a chur san áireamh agus an laghdú á ríomh. I gcás aisíocaíocht luath ba cheart don chreidiúnaí a bheith i dteideal cúiteamh atá cóir agus a bhfuil údar oibiachtúil leis a fháil as na costais a bhaineann go díreach leis an aisíocaíocht luath, agus aon choigilteas a dhéanann an creidiúnaí leis sin á chur san áireamh. Chun modh ríofa an chúitimh a chinneadh, áfach, is den tábhacht roinnt prionsabal a chomhlíonadh. Ba cheart ríomh an chúitimh atá dlite don chreidiúnaí a bheith trédhearcach agus intuigthe do thomhaltóirí atá ag an gcéim réamhchonarthach cheana agus in aon chás le linn fheidhmiú an chomhaontaithe creidmheasa. Ina theannta sin, ba cheart do chreidiúnaithe a bheith in ann an modh ríofa a chur i bhfeidhm go héasca, agus ba cheart rialú maoirseachta an chúitimh ag na húdaráis inniúla a éascú. Dá bhrí sin, agus ós rud é nach ndéantar creidmheas tomhaltóirí, i bhfianaise a fhaid agus a mhéid, a mhaoiniú le sásraí cistiúcháin fadtéarmacha, ba cheart an uasteorainn le haghaidh an chúitimh a leagan síos i dtéarmaí méid chomhréidh. Leis an gcur chuige sin léirítear cineál sonrach creidmheasanna tomhaltóirí agus níor cheart dochar a dhéanamh don chur chuige i leith táirgí eile a mhaoinítear le sásraí cistiúcháin fadtéarmacha, mar shampla iasachtaí morgáiste ar ráta seasta.

(71)

Ba cheart an ceart a bheith ag na Ballstáit foráil a dhéanamh nach bhféadfaidh an creidiúnaí cúiteamh as aisíocaíocht luath a éileamh ach amháin ar choinníoll gur mó an méid a aisíoctar thar thréimhse 12 mhí ná tairseach atá sainithe ag na Ballstáit. Le linn an tairseach sin a shocrú, rud nár cheart EUR 10 000 a shárú, ba cheart do na Ballstáit meánmhéid creidmheasanna tomhaltóirí ina margadh a chur san áireamh.

(72)

Chun bunú agus feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh a chur chun cinn agus chun ardleibhéal cosanta a áirithiú le haghaidh tomhaltóirí ar fud an Aontais, is gá inchomparáideacht faisnéise a bhaineann le rátaí céatadánacha bliantúla an mhuirir a áirithiú ar fud an Aontais.

(73)

Cleachtas coiteann is ea uasteorainneacha a shocrú ar rátaí iasachta, ar rátaí céatadánacha bliantúla nó ar chostas iomlán an chreidmheasa don tomhaltóir i roinnt Ballstát. Is léir go raibh tairbhe ag baint le córas uasteorannúcháin den sórt sin chun tomhaltóirí a chosaint ar rátaí iasachta, rátaí céatadánacha bliantúla nó ar chostas iomlán an chreidmheasa don tomhaltóir, a bhí ró-ard. Maidir leis sin, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann a gcóras dlí reatha a choinneáil ar bun. Chun iarracht a dhéanamh cosaint tomhaltóirí a mhéadú gan teorainneacha neamhriachtanacha a fhorchur ar na Ballstáit, ba cheart bearta leordhóthanacha a bheith ann, amhail uasteorainneacha nó rátaí úsaireachta, chun mí-úsáid a chosc go héifeachtach agus chun a áirithiú nach ndéanfar rátaí iasachta, rátaí céatadánacha bliantúla muirir nó costas iomlán an chreidmheasa don tomhaltóir atá ró-ard, a ghearradh ar thomhaltóirí.

(74)

Chun trédhearcacht a áirithiú, ba cheart don Choimisiún na bearta sin arna dtabhairt isteach ag na Ballstáit a chur ar fáil go poiblí, i bhfoirm ghonta shoiléir.

(75)

Tá difríochtaí substaintiúla i ndlíthe na mBallstát éagsúil maidir le seoladh gnó agus comhaontuithe creidmheasa á ndeonú. Agus aitheantas á thabhairt don éagsúlacht sna cineálacha gníomhaithe atá páirteach in idirghabháil creidmheasa, tá caighdeáin áirithe ar leibhéal an Aontais fíor-riachtanach chun ardleibhéal gairmiúlachta agus seirbhíse a áirithiú.

(76)

Leis an gcreat de chuid an Aontais is infheidhme, ba cheart an mhuinín a thabhairt do thomhaltóirí go gcuireann creidiúnaithe agus idirghabhálaithe creidmheasa leasanna an tomhaltóra san áireamh, lena n-áirítear a leochaileacht fhéideartha agus na deacrachtaí a d’fhéadfadh a bheith acu maidir leis an táirge a thuiscint, bunaithe ar an bhfaisnéis atá ar fáil don chreidiúnaí nó don idirghabhálaí creidmheasa ag an am ábhartha agus ar thoimhdí réasúnacha maidir le rioscaí do staid an tomhaltóra thar théarma an chomhaontaithe creidmheasa a bheartaítear. Príomhghné a bhaineann le muinín sin na dtomhaltóirí a áirithiú is ea an ceanglas a bhaineann lena áirithiú go mbeidh ardleibhéal cothroime, macántachta agus gairmiúlachta sa tionscal, lena n-áirítear freisin iompraíocht fhreagrach chun cleachtais a bhfuil tionchar diúltach acu ar thomhaltóirí a sheachaint, agus go ndéanfar bainistíocht iomchuí ar choinbhleachtaí leasa lena n-áirítear iad sin a eascraíonn as luach saothair mar aon le comhairle a thabhairt chun leas an tomhaltóra.

(77)

Is iomchuí a áirithiú go mbeidh leibhéal leordhóthanach eolais ag foireann ábhartha creidiúnaithe agus idirghabhálaithe creidmheasa chomh maith le leibhéal leordhóthanach inniúlachta inti chun ardleibhéal gairmiúlachta a ghnóthú. Ba cheart a cheangal, dá bhrí sin, go gcruthódh creidiúnaithe agus idirghabhálaithe creidmheasa eolas agus inniúlacht ábhartha ar leibhéal na cuideachta, bunaithe ar na híoscheanglais maidir le heolas agus inniúlacht. Ba cheart an tsaoirse a bheith ag na Ballstáit na ceanglais sin is infheidhme maidir le daoine nádúrtha aonair a thabhairt isteach nó a choinneáil, agus na híoscheanglais eolais agus inniúlachta a oiriúnú do na cineálacha éagsúla creidiúnaithe agus idirghabhálaithe creidmheasa, go háirithe nuair is i gcáil choimhdeach a ghníomhaíonn siad. Chun críoch na Treorach seo, maidir leis an bhfoireann atá ag gabháil go díreach do ghníomhaíochtaí faoin Treoir seo, ba cheart foireann cúloifige agus oifige tosaigh a áireamh inti, lena n-áirítear lucht bainistíochta agus, i gcás inarb iomchuí, comhaltaí de bhord na gcreidiúnaithe agus na n-idirghabhálaithe creidmheasa, a chomhlíonann ról tábhachtach i bpróiseas an chomhaontaithe creidmheasa. Daoine a chomhlíonann feidhmeanna tacaíochta nach bhfuil baint acu le próiseas an chomhaontaithe creidmheasa, lena n-áirítear acmhainní daonna agus pearsanra teicneolaíochta faisnéise agus cumarsáide, níor cheart a mheas gur foireann faoin Treoir seo iad. Ba cheart do na Ballstáit bearta a chur i bhfeidhm chun tacú le feasacht a ardú maidir le ceanglais na Treorach seo i bhfiontair bheaga agus meánmhéide ar creidiúnaithe nó ar idirghabhálaithe creidmheasa iad agus a éascaíonn a gcomhlíonadh, mar shampla feachtais faisnéise, treoracha d’úsáideoirí agus scéimeanna oiliúna d’fhostaithe.

(78)

Chun cumas tomhaltóirí cinntí eolasacha a dhéanamh maidir le hiasacht a fháil agus fiacha a bhainistiú go freagrach, ba cheart do na Ballstáit bearta a chur chun cinn chun tacú le hoideachas a chur ar thomhaltóirí i ndáil le hiasacht a fháil go freagrach agus fiacha a bhainistiú go freagrach, go háirithe maidir le comhaontuithe creidmheasa do thomhaltóirí, agus i ndáil le bainistiú ginearálta buiséid. D’fhéadfaí oibleagáid den sórt sin a chomhlíonadh agus an creat inniúlachta airgeadais arna fhorbairt ag an Aontas in éineacht leis an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta á chur san áireamh. Tá sé thar a bheith tábhachtach treoir a thabhairt do thomhaltóirí a ghlacann, go háirithe trí bhíthin uirlisí digiteacha, creidmheas tomhaltóirí den chéad uair. Maidir leis sin, ba cheart don Choimisiún samplaí dea-chleachtas a shainaithint chun tuilleadh forbartha ar bhearta a éascú chun feasacht airgeadais tomhaltóirí a fheabhsú. D’fhéadfadh an Coimisiún na samplaí sin den dea-chleachtas a fhoilsiú i gcomhar le tuarascálacha comhchosúla arna dtarraingt suas a bhaineann le gníomhartha reachtacha eile an Aontais. Agus na bearta sin á gcruthú agus á gcur chun cinn acu, ba cheart do na Ballstáit dul i gcomhairle le páirtithe leasmhara ábhartha, lena n-áirítear eagraíochtaí tomhaltóirí. Níor cheart d’oibleagáid den sórt sin cosc a chur ar na Ballstáit foráil a dhéanamh maidir le hoideachas airgeadais breise.

(79)

I bhfianaise iarmhairtí suntasacha na n-imeachtaí forfheidhmithe ar chreidiúnaithe agus ar thomhaltóirí agus, b’fhéidir, ar chobhsaíocht airgeadais ionchasach, is gá a mholadh do chreidiúnaithe déileáil go réamhghníomhach le riosca creidmheasa atá ag teacht chun cinn ag céim luath agus na bearta is gá a chur i bhfeidhm chun a áirithiú go ndéanfaidh siad, i gcás inarb iomchuí, staonadh réasúnach a fheidhmiú sula dtionscnaítear imeachtaí forfheidhmithe. Agus cinneadh á dhéanamh an iomchuí bearta staonta a fheidhmiú, nó an bhfuil bonn cirt lena dtairiscint ar bhonn atriallach, ba cheart don chreidiúnaí, i measc gnéithe eile, imthosca aonair an tomhaltóra a chur san áireamh, mar shampla leasanna agus cearta an tomhaltóra, a chumas nó a cumas an creidmheas a aisíoc agus a riachtanais réasúnacha maidir le speansais mhaireachtála, agus ba cheart don chreidiúnaí teorainn a chur leis na costais don tomhaltóir i gcás mainneachtana. Go háirithe, nuair nach dtugann an tomhaltóir freagra ar thairiscint an chreidiúnaí laistigh de thréimhse réasúnach ama, níor cheart ceangal a chur ar an gcreidiúnaí bearta staonta a thairiscint arís is arís eile. Níor cheart do na Ballstáit cosc a chur ar na páirtithe i gcomhaontú creidmheasa a chomhaontú go sainráite gurb amhlaidh atá aistriú earraí, a chumhdaítear le comhaontú creidmheasa nasctha, chuig an gcreidiúnaí nó fáltais ó dhíolachán na n-earraí sin leordhóthanach chun an creidmheas a aisíoc.

(80)

Nuair a mheastar bearta staonta a bheith iomchuí, ba cheart a áireamh iontu modhnú ar théarmaí agus coinníollacha an chomhaontaithe creidmheasa tosaigh agus d’fhéadfaí a áireamh iontu, i measc nithe eile, athmhaoiniú iomlán nó páirteach ar chomhaontú creidmheasa. D’fhéadfaí na nithe seo a leanas, i measc nithe eile, a áireamh i modhnú na dtéarmaí agus na gcoinníollacha sin: síneadh a chur le téarma an chomhaontaithe creidmheasa; cineál an chomhaontaithe creidmheasa a athrú; íocaíocht na haisíocaíochta tráthchoda ar fad nó cuid di a iarchur ar feadh tréimhse; an ráta iasachta a laghdú; saoire íocaíochta a thairiscint; aisíocaíochtaí páirteacha; comhshó airgeadra; agus maitheamh páirteach agus comhdhlúthú fiach. Nuair a mheastar bearta staonta a bheith iomchuí, níor cheart ceangal a chur ar chreidiúnaithe measúnú acmhainneachta creidmheasa a dhéanamh agus téarmaí agus coinníollacha an chomhaontaithe creidmheasa á modhnú, ach amháin má mhéadaítear an méid iomlán is iníoctha ag an tomhaltóir go suntasach agus na téarmaí agus coinníollacha sin á modhnú. Cé gur cheart an oibleagáid bearta staonta a fheidhmiú a bheith gan dochar do nósanna imeachta faoi rialacha náisiúnta maidir le himeachtaí forfheidhmithe, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go gcuirfear na bearta staonta dá bhforáiltear sa Treoir seo i bhfeidhm go cuí.

(81)

Tomhaltóirí a bhfuil deacrachtaí rompu a ngealltanais airgeadais a chomhlíonadh, rachaidh cuidiú speisialaithe maidir lena bhfiacha a bhainistiú chun tairbhe dóibh. Cumhdaíonn deacrachtaí airgeadais réimse leathan cásanna, mar shampla, i measc go leor cásanna eile, tar éis moill níos mó ná 90 lá a chur ar aisíocaíocht an fhiachais. Is é is cuspóir d’fhiach-sheirbhísí comhairleacha cuidiú le tomhaltóirí a bhfuil deacrachtaí airgeadais rompu agus treoir a thabhairt dóibh, a mhéid is féidir, a bhfiacha gan íoc a aisíoc, agus caighdeán saoil maith a choinneáil ar bun agus a ndínit a chaomhnú san am céanna. Sa chúnamh pearsantaithe neamhspleách sin, féadfar comhairleoireacht dhlíthiúil, bainistíocht airgid agus bainistíocht fiach a áireamh chomh maith le cúnamh sóisialta agus síceolaíoch. Ba cheart d’oibreoirí gairmiúla nach creidiúnaithe, idirghabhálaithe creidmheasa, soláthraithe seirbhísí creidmheasa sluachistiúcháin, ceannaitheoirí creidmheasa ná seirbhíseoirí creidmheasa iad, agus atá neamhspleách orthu, an cúnamh a sholáthar. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go gcuirfear fiach-sheirbhísí comhairleacha arna soláthar ag oibreoirí gairmiúla neamhspleácha ar fáil, go díreach nó go hindíreach, agus gan ach muirir theoranta orthu, do thomhaltóirí. Níor cheart do na muirir sin, i bprionsabal, ach costais oibriúcháin a chumhdach agus níor cheart dóibh ualach neamhriachtanach a chur ar na tomhaltóirí a bhfuil deacrachtaí acu nó a bhféadfadh deacrachtaí a bheith acu a ngealltanais airgeadais a chomhlíonadh. Nuair is féidir, déantar tomhaltóirí a bhfuil deacrachtaí acu a bhfiacha a aisíoc a chur chuig fiach-sheirbhísí comhairleacha sula dtionscnaítear na himeachtaí forfheidhmithe. Ba cheart rochtain éasca a bheith ag tomhaltóirí ar fhiach-sheirbhísí comhairleacha, agus, mar shampla, áit chónaithe na dtomhaltóirí agus a dteanga á gcur san áireamh. Tá sé de shaoirse ag na Ballstáit fós ceanglais shonracha le haghaidh fiach-sheirbhísí comhairleacha a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach. Tá ról ag creidiúnaithe maidir le rófhéichiúnas a chosc trí luathbhrath agus trí thacaíocht a thabhairt do thomhaltóirí a bhfuil deacrachtaí airgeadais acu. Ar an gcúis sin, ba cheart do chreidiúnaithe próisis agus beartais a bheith i bhfeidhm acu chun tomhaltóirí den sórt sin a bhrath chun a áirithiú gur féidir leo iad a tharchur go héifeachtach chuig fiach-sheirbhísí comhairleacha a bhfuil rochtain éasca orthu.

(82)

Chun trédhearcacht agus cobhsaíocht an mhargaidh a áirithiú, agus ar feitheamh tuilleadh comhchuibhithe, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh bearta iomchuí le haghaidh rialáil nó maoirseacht a dhéanamh ar chreidiúnaithe i bhfeidhm.

(83)

Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú go mbeidh creidiúnaithe agus idirghabhálaithe creidmheasa, lena n-áirítear institiúidí nach institiúidí creidmheasa iad, faoi réir próiseas leordhóthanach iontrála lena n-áirítear próiseas údarúcháin nó an institiúid nach institiúid creidmheasa í a iontráil i gclár, agus faoi réir socruithe maoirseachta ag údarás inniúil. An ceanglas maidir le próiseas leordhóthanach iontrála agus maidir le clárú, níor cheart feidhm a bheith aige maidir le hinstitiúidí creidmheasa mar a shainmhínítear in Airteagal 4(1), pointe (1), de Rialachán (AE) Uimh. 575/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14), atá faoi réir próiseas údaraithe cheana faoi Threoir 2013/36/AE, ná maidir le hinstitiúidí íocaíochta mar a shainmhínítear in Airteagal 4, pointe (4), de Threoir (AE) 2015/2366 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15), le haghaidh na seirbhísí dá dtagraítear in Iarscríbhinn I, pointe 4 de Threoir (AE) 2015/2366, ná maidir le hinstitiúidí airgid leictreonaigh mar a shainmhínítear in Airteagal 2, pointe 1, de Threoir 2009/110/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16), chun creidmheas a dheonú dá dtagraítear in Airteagal 6(1), an chéad fhomhír, pointe (b), de Threoir 2009/110/CE. Ba cheart an méid sin a bheith gan dochar do phróisis náisiúnta iontrála nó do shocruithe clárúcháin nó maoirseachta náisiúnta a fhorchuirtear ar institiúidí íocaíochta agus ar institiúidí airgid leictreonaigh chun críocha creidmheas a dheonú do thomhaltóirí agus a fhorchuirtear ar institiúidí creidmheasa chun críocha gníomhaíochtaí idirghabhálaí creidmheasa i gcomhréir le dlí an Aontais.

(84)

Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann soláthróirí earraí nó soláthraithe seirbhísí a cháilíonn mar mhicrifhiontair agus mar fhiontair bheaga agus mheánmhéide mar a shainmhínítear i Moladh 2003/361/CE ón gCoimisiún (17) agus a ghníomhaíonn mar idirghabhálaithe creidmheasa i gcáil choimhdeach nó a dheonaíonn creidmheas i bhfoirm íocaíocht iarchurtha chun earraí agus seirbhísí a thairgeann siad a cheannach, gan aon tríú páirtí a bheith ag tairiscint creidmheasa, a dhíolmhú ó na ceanglais maidir le ligean isteach agus clárú na soláthraithe sin, má sholáthraítear an creidmheas saor ó ús agus ó mhuirir, seachas muirir theoranta i gcás íocaíochtaí déanacha i gcomhréir leis an dlí náisiúnta. Níor cheart do ghnóthais mhóra an díolúine fhéideartha sin a úsáid chun na ceanglais maidir le ligean isteach agus clárú a leagtar síos sa Treoir seo a sheachaint.

(85)

Ní rialáiltear leis an Treoir seo ach amháin oibleagáidí áirithe de chuid idirghabhálaithe creidmheasa i ndáil le tomhaltóirí. Dá bhrí sin, ba cheart do na Ballstáit a bheith saor i gcónaí chun oibleagáidí breise ar idirghabhálaithe creidmheasa a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach, lena n-áirítear na coinníollacha faoina bhféadfaidh idirghabhálaí creidmheasa táillí a fháil ó thomhaltóir a d’iarr seirbhís an idirghabhálaí creidmheasa sin.

(86)

Maidir le sannadh ceart creidiúnaí faoi chomhaontú creidmheasa, níor cheart é a bheith d’éifeacht leis sin an tomhaltóir a chur i staid nach bhfuil chomh fabhrach céanna. Ba cheart an tomhaltóir a chur ar an eolas go cuí freisin nuair a shanntar an comhaontú creidmheasa do thríú páirtí. Más rud é, áfach, go leanann an creidiúnaí tosaigh, i gcomhaontú leis an sannaí, den chreidmheas a sheirbheáil maidir leis an tomhaltóir, ní chun leas suntasach an tomhaltóra atá sé é a chur ar an eolas faoin sannadh. Dá bhrí sin, bheadh ceanglas ar leibhéal an Aontais go gcuirfear an tomhaltóir ar an eolas faoin sannadh sna cásanna sin iomarcach.

(87)

Ba cheart do na Ballstáit a bheith saor i gcónaí chun rialacha náisiúnta a choinneáil ar bun nó a thabhairt isteach lena ndéantar foráil maidir le foirmeacha comhchoiteanna cumarsáide i gcás inar gá sin chun na gcríoch a bhaineann le héifeachtacht idirbheart casta, mar shampla urrúsúcháin nó leachtú sócmhainní a tharlaíonn i leachtú riaracháin éigeantach banc.

(88)

Ba cheart do thomhaltóirí rochtain a bheith acu ar nósanna imeachta um réiteach díospóidí lasmuigh den chúirt atá leordhóthanach, pras agus éifeachtach chun díospóidí a éiríonn as cearta agus oibleagáidí a bhaineann le comhaontuithe creidmheasa a réiteach, agus úsáid á baint as eintitis atá ann cheana nuair is iomchuí. Áirithítear an rochtain sin cheana féin le Treoir 2013/11/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (18) a mhéid a bhaineann le díospóidí conarthacha ábhartha. Ba cheart rochtain a bheith ag tomhaltóirí freisin, áfach, ar nósanna imeachta um réiteach malartach díospóidí i gcás díospóidí réamhchonarthacha maidir le cearta agus oibleagáidí a bhunaítear leis an Treoir seo, mar shampla, i ndáil le ceanglais faisnéise réamhchonarthaí, seirbhísí comhairleacha agus measúnú acmhainneachta creidmheasa agus freisin i ndáil leis an bhfaisnéis a thugann idirghabhálaithe creidmheasa a dtugann creidiúnaithe luach saothair maidir leo agus dá bhrí nach mbíonn aon chaidreamh díreach conarthach acu le tomhaltóirí. Ba cheart na nósanna imeachta sin um réiteach malartach díospóidí, agus na heintitis a thairgeann iad, a bheith ag teacht leis na ceanglais cháilíochta a bhunaítear le Treoir 2013/11/AE.

(89)

Ba cheart do na Ballstáit údaráis inniúla a ainmniú dá gcumhachtaítear forfheidhmiú na Treorach seo a áirithiú agus ba cheart dóibh a áirithiú go ndeonófar cumhachtaí imscrúdúcháin agus forfheidhmiúcháin do na húdaráis inniúla sin agus go mbeidh acu na hacmhainní leordhóthanacha is gá chun a ndualgais a chomhlíonadh. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann freisin cumhachtaí idirghabhála táirgí a dheonú d’údaráis náisiúnta i gcás ina ndéanann táirgí creidmheasa dochar do thomhaltóirí agus inar gá iad a tharraingt siar. Ba cheart do na Ballstáit breithniú a dhéanamh ar shonraí maidir le rátaí mainneachtana míosúla a bhaineann le cineálacha éagsúla táirgí creidmheasa tomhaltóirí atá ábhartha do raon feidhme na Treorach seo. Ba cheart d’údaráis inniúla Ballstát éagsúil dul i gcomhar le chéile aon uair is gá chun a ndualgais a dhéanamh faoin Treoir seo.

(90)

Ba cheart do na Ballstáit rialacha a bhaineann leis na pionóis is infheidhme maidir le sáruithe ar fhorálacha náisiúnta arna nglacadh de bhun na Treorach seo a leagan síos agus ba cheart dóibh gach beart is gá a dhéanamh lena áirithiú go gcuirtear chun feidhme iad. Cé go leanann rogha na bpionós de bheith faoi dhiscréid na mBallstát, ba cheart na pionóis dá bhforáiltear a bheith éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach. Ba cheart do na Ballstáit fógra a thabhairt don Choimisiún faoi na rialacha sin agus faoi na bearta sin agus ba cheart dóibh fógra a thabhairt dó, gan mhoill, faoi aon leasú ina dhiaidh sin a dhéanann difear dóibh.

(91)

Tá difear suntasach idir na rialacha náisiúnta atá ann cheana maidir le pionóis ar fud an Aontais. Go háirithe, ní áirithíonn gach Ballstát gur féidir fíneálacha éifeachtacha, comhréireacha agus athchomhairleacha a fhorchur ar thrádálaithe a bhíonn freagrach as sáruithe forleathana, nó sáruithe forleathana lena mbaineann gné Aontais. I gcásanna áirithe, is féidir gur grúpa cuideachtaí a bheidh sna trádálaithe sin freisin. Chun a áirithiú gur féidir le húdaráis na mBallstát pionóis atá éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach a fhorchur i leith sáruithe forleathana agus sáruithe forleathana lena mbaineann gné Aontais atá faoi réir bearta comhordaithe imscrúdaithe agus forfheidhmithe i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/2394 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (19), ba cheart fíneálacha a thabhairt isteach mar eilimint de na pionóis i leith sáruithe mar sin.

(92)

Chun trédhearcacht agus muinín tomhaltóirí a fheabhsú, ba cheart cead a bheith ag na húdaráis inniúla aon phionós riaracháin a nochtadh don phobal, ar pionós é a fhorchuirtear maidir le sárú ar bhearta a dhéantar de bhun na Treorach seo, mura rud é go ndéanfaí dochar mór do na margaí airgeadais leis an nochtadh sin nó go mbeadh sé ina chúis le damáiste díréireach do na páirtithe lena mbaineann.

(93)

Ní mór athbhreithniú a dhéanamh ar fheidhmiú éifeachtúil na Treorach seo, mar aon leis an dul chun cinn maidir le margadh inmheánach a bhunú ina mbeidh ardleibhéal cosanta do thomhaltóirí le haghaidh comhaontuithe creidmheasa. Gach ceithre bliana, ba cheart don Choimisiún meastóireacht a dhéanamh ar an Treoir seo chun measúnú a dhéanamh ar an uastairseach EUR 100 000 a leagtar síos sa Treoir seo agus ar na céatadáin a úsáidtear chun an cúiteamh is iníoctha a ríomh i gcás aisíocaíocht luath, chomh maith le measúnú i dtaobh an bhfuil raon feidhme na Treorach seo fós iomchuí i ndáil le comhaontuithe creidmheasa a urraítear le maoin dhochorraithe neamhchónaithe. Ba cheart a áireamh sa mheastóireacht sin freisin anailís ar éabhlóid an mhargaidh le haghaidh creidmheasanna tomhaltóirí a thacaíonn leis an aistriú glas agus measúnú ar an ngá atá le bearta breise chun feabhas a chur ar ghlacadh na gcreidmheasanna sin, chomh maith le measúnú ar chur chun feidhme na bpionós arna bhforchur i gcomhréir leis an Treoir seo agus go háirithe ar a n-éifeachtacht agus a n-éifeacht dhíspreagthach. Agus meastóireacht á déanamh ar an Treoir seo, ba cheart don Choimisiún anailís a dhéanamh ar na treochtaí eacnamaíocha san Aontas agus ar an staid sa mhargadh lena mbaineann, mar shampla teacht chun cinn cineálacha nua seirbhísí airgeadais, treochtaí digiteacha, agus méideanna agus treochtaí an tsoláthair creidmheasa trasteorann. Ba cheart dó féachaint freisin ar éifeachtúlacht na Treorach seo, lena n-áirítear na muirir agus na tairbhí a bhaineann léi do ghnólachtaí agus do thomhaltóirí. Thairis sin, is cineál maoiniúcháin é sluachistiú atá ar fáil le haghaidh tomhaltóirí níos minice anois, le haghaidh costas beag nó infheistíochtaí de ghnáth. Déanann Rialachán (AE) 2020/1503 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20) seirbhísí sluachistiúcháin a eisiamh óna raon feidhme, lena n-áirítear seirbhísí sluachistiúcháin lena n-éascaítear deonú creidmheasa, ar seirbhísí iad a thugtar do thomhaltóirí. Ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar an ngá atá le bearta breise chun tomhaltóirí a chosaint atá ag iarraidh creidmheas a fháil nó infheistíocht a dhéanamh trí sholáthraí seirbhísí creidmheasa sluachistiúcháin.

(94)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí na Treorach seo, eadhon bunú rialacha coiteanna maidir le gnéithe áirithe d’fhorálacha reachtaíochta, rialúcháin agus riaracháin na mBallstát maidir le creidmheas tomhaltóirí, a ghnóthú go leordhóthanach agus aird á tabhairt ar fhorbairtí margaidh i bhfianaise an digitithe agus an chuspóra chun soláthar creidmheasa trasteorann a éascú ach gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(95)

Chun gnéithe neamhriachtanacha den Treoir seo a leasú, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca le toimhdí breise chun ráta céatadánach bliantúil an mhuirir a ríomh. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (21). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(96)

I gcomhréir le Dearbhú Comhpháirteach Polaitiúil an 28 Meán Fómhair 2011 ó na Ballstáit agus ón gCoimisiún maidir le doiciméid mhíniúcháin (22), ghlac na Ballstáit mar chúram orthu féin, i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, doiciméad amháin nó níos mó a chur leis an bhfógra maidir lena mbearta trasuite, ar doiciméid iad lena mínítear an gaol idir codanna de threoir agus páirteanna comhfhreagracha na n-ionstraimí náisiúnta trasuite. I ndáil leis an Treoir seo measann an reachtóir go bhfuil údar cuí leis na doiciméid sin a tharchur.

(97)

Agus an líon leasuithe is gá a dhéanamh ar Threoir 2008/48/CE de thoradh fhorás na hearnála creidmheasa tomhaltóirí á chur san áireamh agus chun leas shoiléireacht reachtaíocht an Aontais, ba cheart an Treoir sin a aisghairm agus an Treoir seo a chur ina hionad.

(98)

Chuathas i gcomhairle leis an Maoirseoir Eorpach ar Chosaint Sonraí i gcomhréir le hAirteagal 42(1) de Rialachán (AE) 2018/1725 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23) agus thug an Maoirseoir tuairim an 26 Lúnasa 2021 (24),