(1)

Cuireann cogadh foghach gan chúis gan údar Chónaidhm na Rúise faoin Úcráin agus an laghdú as cuimse ar sholáthairtí gáis nádúrtha ó Chónaidhm na Rúise chuig na Ballstáit slándáil soláthair an Aontais agus a Bhallstát i mbaol. An tráth céanna, mar thoradh ar an soláthar gáis a bheith á úsáid mar uirlis troda agus na margaí a bheith á mí-ionramháil ag Cónaidhm na Rúise trí shuaitheadh d’aon ghnó a dhéanamh ar shreafaí gáis, tháinig méadú an-mhór ar phraghsanna fuinnimh san Aontas, rud a chuireann ní hamháin geilleagar an Aontais i mbaol, ach a chuireann slándáil an tsoláthair i mbaol freisin.

(2)

Chuige sin, tá gá le freagairt láidir chomhordaithe ón Aontas, chun a shaoránaigh agus a gheilleagar a chosaint ar phraghsanna margaidh iomarcacha ar toradh iad ar mhí-ionramháil agus chun a áirithiú go sreabhfaidh gás thar theorainneacha chuig gach tomhaltóir atá i ngátar, i gcásanna ganntanas gáis freisin. Chun an spleáchas ar sholáthairtí gáis nádúrtha ó Chónaidhm na Rúise a laghdú agus chun praghsanna iomarcacha a laghdú, tá comhordú níos fearr ar cheannacháin gháis ó sholáthraithe seachtracha ríthábhachtach.

(3)

Le hAirteagal 122(1) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), cuirtear ar a cumas don Chomhairle, ar thogra ón gCoimisiún agus de mheon dlúthpháirtíochta idir na Ballstáit, na bearta is iomchuí sa staid eacnamaíoch a chinneadh, go háirithe má tharlaíonn deacrachtaí móra maidir le soláthar táirgí áirithe, go háirithe i réimse an fhuinnimh. Deacrachtaí móra is ea an baol ard go gcuirfear stop iomlán le soláthairtí gáis na Rúise agus an méadú ollmhór ar phraghasanna fuinnimh a dhéanann dochar do gheilleagar an Aontais.

(4)

Sa teachtaireacht uaidh an 18 Bealtaine 2022 dar teideal “Plean REPowerEU”, d’fhógair an Coimisiún go mbunófaí Ardán an Aontais Eorpaigh um Cheannach Fuinnimh in éineacht leis na Ballstáit chun gás, gás nádúrtha leachtaithe (GNL) agus hidrigin a cheannach go comhpháirteach. D’fhormhuinigh an Chomhairle Eorpach an fógra sin an 30 agus an 31 Bealtaine 2022. Mar chuid de Phlean REPowerEU, chuir an Coimisiún straitéis i láthair freisin maidir le rannpháirtíocht fuinnimh sheachtraigh an Aontais, ina mínítear conas a thacaíonn an tAontas le haistriú fuinnimh domhanda glan cóir chun fuinneamh inbhuanaithe, slán agus inacmhainne a áirithiú, lena n-áirítear trí sholáthar fuinnimh an Aontais a éagsúlú, go háirithe trí ghealltanais pholaitiúla a chaibidil le soláthróirí gáis atá ann cheana nó le soláthróirí nua gáis chun seachadtaí gáis a mhéadú agus, ar an gcaoi sin, seachadtaí gáis ón Rúis chun na hEorpa a ionadú.

(5)

Is féidir ról lárnach a bheith ag Ardán an Aontais Eorpaigh um Cheannach Fuinnimh maidir le comhpháirtíochtaí comhthairbheacha a lorg a chuireann le slándáil an tsoláthair agus a mbíonn praghsanna allmhairiúcháin níos ísle ar ghás a cheannaítear ó thríú tíortha mar thoradh orthu, agus leas iomlán á bhaint as ualach comhchoiteann an Aontais. Tá sé bunriachtanach go gcuirfí feabhas ar an teagmháil idirnáisiúnta a dhéantar le soláthróirí gáis (píblíne agus GNL araon) chomh maith le soláthróirí hidrigine glaise na todhchaí chun na críche sin. Go háirithe, le comhordú i bhfad níos láidre leis na Ballstáit agus i measc na mBallstát maidir le tríú tíortha trí Ardán an Aontais Eorpaigh um Cheannach Fuinnimh, d’áiritheofaí go mbeadh ualach comhchoiteann an Aontais níos éifeachtaí.

(6)

Ós rud é go bhfuil deacrachtaí móra ann fós maidir le slándáil an tsoláthair a áirithiú, ba cheart don cheannach comhpháirteach rochtain níos cothroime ar fhoinsí gáis nua nó breise a áirithiú do ghnóthais ar fud na mBallstát agus, chun tairbhe na dtomhaltóirí deiridh, ba cheart dó cuidiú le praghsanna níos ísle a áirithiú ná na praghsanna a d’fhéadfaí a chur i bhfeidhm, murach an ceannach comhpháirteach, orthusan a cheannaíonn an gás, ar bhonn aonair, tríd an soláthraí seirbhíse.

(7)

Leis an gceannach comhpháirteach, d’fhéadfaí cóireáil níos tairbhiúla nó tacaíocht a dheonú do sholáthar gás inathnuaite amhail bithmheatán agus hidrigin, a mhéid is féidir iad a instealladh go sábháilte sa chóras gáis, agus don soláthar gáis a dhéanfaí a scaoileadh nó a bhladhmadh murach sin. In éagmais ceanglas dlíthiúil foirmiúil in aon dlínse ábhartha, beidh gnóthais a thugann conarthaí i gcrích de bhun an Rialacháin in ann úsáid a bhaint as creat tuairiscithe Chomhpháirtíocht na Náisiún Aontaithe maidir le Meatán Ola agus Gáis 2.0 chun astaíochtaí meatáin feadh an tslabhra soláthair chuig an Aontas a thomhas, a thuairisciú agus a fhíorú.

(8)

Ba cheart dhá chéim a bheith sa sásra nua a fhorbrófar faoin Rialachán seo. Mar chéad chéim, dhéanfadh gnóthais gáis nádúrtha nó gnóthais a ídíonn gás, atá bunaithe san Aontas, a n-éileamh gáis a chomhiomlánú trí sholáthraí seirbhíse, ar conradh ag an gCoimisiún. Chuirfeadh sé sin ar a gcumas do sholáthróirí gáis tairiscintí a dhéanamh ar bhonn toirteanna móra comhiomlánaithe, seachas go leor tairiscintí níos lú do cheannaitheoirí atá ag dul i dteagmháil leo ina n-aonar. Mar dhara céim, féadfaidh gnóthais gáis nádúrtha nó gnóthais a ídíonn gás, atá bunaithe san Aontas, conarthaí ceannaigh gáis a thabhairt i gcrích, ina n-aonar nó ar bhealach comhordaithe, le soláthróirí nó táirgeoirí gáis nádúrtha atá ag teacht leis an éileamh comhiomlánaithe.

(9)

Ós rud é go bhfuil deacrachtaí móra ann fós maidir le slándáil an tsoláthair a áirithiú, ba cheart do chomhiomlánú an éilimh agus don cheannach comhpháirteach rochtain níos cothroime ar fhoinsí gáis nua nó breise a áirithiú do ghnóthais ar fud na mBallstát agus, chun tairbhe na dtomhaltóirí deiridh, ba cheart dó cuidiú le praghsanna níos ísle a áirithiú ná mar a d’fhéadfadh a bheith curtha i bhfeidhm murach sin do ghnóthais a cheannaíonn an gás tríd an soláthraí seirbhíse. Áirítear cheana féin sa togra ón gCoimisiún le haghaidh Rialachán maidir leis na margaí inmheánacha le haghaidh gáis inathnuaite agus nádúrtha agus hidrigin an chéad tagairt don fhéidearthacht go mbeadh foirm an-teoranta den cheannach comhpháirteach ann chun críoch cothromúcháin. Mar sin féin, tagann an togra sin ó am roimh chogadh foghach Chónaidhm na Rúise i gcoinne na hÚcráine. Thairis sin, níor áiríodh aon choincheap mionsonraithe sa togra sin, rud nach raibh baint aige ach le riachtanais an-sonrach na n-oibreoirí córas tarchurtha maidir le fuinneamh a chothromú. Ós rud é go bhfuil gá le réiteach láithreach agus i bhfad níos cuimsithí ar fhadhb na struchtúr atá in easnamh chun gás a cheannach ar bhealach comhordaithe, is iomchuí réiteach mear sealadach a mholadh.

(10)

Dá bhrí sin, d’fhéadfadh comhiomlánú an éilimh agus an ceannach comhpháirteach dlúthpháirtíocht an Aontais a neartú maidir le gás a cheannach agus a dháileadh. De mheon dlúthpháirtíochta, ba cheart don cheannach comhpháirteach tacú go háirithe leis na gnóthais sin a raibh gás á cheannach acu roimhe seo ó sholáthróirí Rúiseacha amháin nó go príomha trí chuidiú leo soláthairtí a fháil ó sholáthróirí nó ó sholáthraithe malartacha gáis nádúrtha i ndálaí buntáisteacha, mar thoradh ar chomhiomlánú an éilimh agus an ceannach comhpháirteach.

(11)

Ba cheart go gcuideodh comhiomlánú an éilimh agus an ceannach comhpháirteach le saoráidí stórála gáis a líonadh le linn na staide éigeandála reatha, i gcás ina n-ídeofaí formhór na saoráidí stórála gáis Eorpacha tar éis an gheimhridh atá le teacht. Thairis sin, leis na bearta sin, ba cheart go gcuideofaí le gás a cheannach ar bhealach níos comhordaithe de mheon na dlúthpháirtíochta.

(12)

Dá bhrí sin, is gá comhiomlánú an éilimh agus ceannach comhpháirteach a bhunú go pras agus ar bhonn sealadach mar ábhar práinne. D’fhágfadh sé sin go bhféadfaí soláthraí seirbhíse a bhunú go tapa, rud a d’fhágfadh go bhféadfaí an t-éileamh a chomhiomlánú. Ní bheadh ach roinnt feidhmiúlachtaí bunúsacha ag an soláthraí seirbhíse atá ar conradh ag an gCoimisiún agus ní bheadh ag an bpróiseas a eagraíonn sé ach eilimintí sainordaitheacha maidir le rannpháirtíocht i gcomhiomlánú an éilimh ach ní bheadh comhordú sainordaitheach ar na coinníollacha conarthacha ná oibleagáid tairiscintí ceangailteacha a chur isteach chun gás a cheannach i gceist go fóill.

(13)

Níor cheart aon cheanglas a fhorchur ar ghnóthais gáis nádúrtha ná gnóthais a ídíonn gás, gás a cheannach tríd an soláthraí seirbhíse, trí chonarthaí soláthair gáis nó meabhráin tuisceana a thabhairt i gcrích leis na soláthraithe nó na táirgeoirí gáis atá ag teacht leis an éileamh comhiomlánaithe. Moltar go láidir do ghnóthais gáis nádúrtha nó do ghnóthais a ídíonn gás, áfach, cineálacha comhair atá comhoiriúnach le dlí na hiomaíochta a fhiosrú, agus úsáid a bhaint as an soláthraí seirbhíse chun tairbhe a bhaint as an gceannach comhpháirteach. D’fhéadfaí, dá bhrí sin, sásra a fhorbairt idir an soláthraí seirbhíse agus gnóthais rannpháirteacha, lena leagtar amach na príomhchoinníollacha faoina dtugann gnóthais rannpháirteacha gealltanas chun an gás atá ag teacht leis an éileamh comhiomlánaithe a cheannach.

(14)

Tá sé tábhachtach don Choimisiún agus do na Ballstáit léargas soiléir a bheith acu ar chonarthaí soláthair gáis atá beartaithe agus atá tugtha i gcrích ar fud an Aontais, chun a mheas an mbaintear amach cuspóirí shlándáil an tsoláthair agus na dlúthpháirtíochta fuinnimh. Dá bhrí sin, ba cheart do ghnóthais nó d’údaráis na mBallstát an Coimisiún agus na Ballstáit ina bhfuil na gnóthais sin bunaithe a chur ar an eolas faoi cheannacháin mhóra gháis atá beartaithe os cionn 5 TWh in aghaidh na bliana. Ba cheart feidhm a bheith aige sin go háirithe maidir le faisnéis bhunúsach i ndáil le conarthaí nua nó athnuaite. Dá bhrí sin, ba cheart cead a bheith ag an gCoimisiún moltaí a eisiúint chuig gnóthais gáis nádúrtha nó chuig údaráis na mBallstát ábhartha, go háirithe i gcás ina bhféadfadh tuilleadh comhordúcháin feabhas a chur ar fheidhmiú an cheannaigh chomhpháirtigh nó i gcás ina bhféadfadh seoladh na tairisceana le haghaidh ceannach gáis nó ceannacháin phleanáilte gáis tionchar diúltach a bheith acu ar shlándáil an tsoláthair, an margadh inmheánach nó dlúthpháirtíocht fuinnimh. Níor cheart go gcuirfeadh eisiúint molta cosc ar ghnóthais gáis nádúrtha ná ar údaráis gáis nádúrtha na mBallstát ábhartha dul ar aghaidh leis an gcaibidlíocht idir an dá linn.

(15)

Ba cheart do na Ballstáit cúnamh a thabhairt don Choimisiún measúnú a dhéanamh an gcuireann na ceannacháin ábhartha gháis le slándáil an tsoláthair san Aontas agus an bhfuil siad comhoiriúnach le prionsabal na dlúthpháirtíochta fuinnimh. Dá bhrí sin, ba cheart Bord Stiúrtha ad hoc a bhunú ar a mbeidh ionadaithe ó na Ballstáit agus ón gCoimisiún chun cuidiú leis an measúnú sin a chomhordú.

(16)

Ba cheart do sholáthraí seirbhíse oiriúnach an próiseas chun an t-éileamh a chomhiomlánú ar mhaithe leis an gceannach comhpháirteach a dhéanamh. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún conradh a dhéanamh le soláthraí seirbhíse trí nós imeachta soláthair i gcomhréir le Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 (1) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, soláthraí atá in ann uirlis teicneolaíochta faisnéise (“uirlis TF”) iomchuí a fhorbairt agus an próiseas comhiomlánaithe éilimh a eagrú. D’fhéadfaí táillí a bhailiú ó rannpháirtithe an cheannaigh chomhpháirtigh chun costais oibriúcháin a chumhdach.

(17)

Agus cearta rochtana á leithdháileadh ar an soláthar i measc gnóthais a dhéanann an t-éileamh a chomhiomlánú, ba cheart don soláthraí seirbhíse modhanna a chur i bhfeidhm nach ndéanfadh idirdhealú idir rannpháirtithe beaga agus rannpháirtithe níos mó i gcomhiomlánú an éilimh agus ba cheart dóibh a bheith cothrom gan beann ar na toirteanna gáis arna n-iarraidh ag gnóthais aonair. Mar shampla, ba cheart don soláthraí seirbhíse cearta rochtana a leithdháileadh i gcomhréir leis na toirteanna gáis a dhearbhaigh gnóthais aonair a cheannach don am seachadta agus don cheann scríbe áirithe. D’fhéadfadh sé sin a bheith ábhartha i gcásanna nach gcumhdaíonn an soláthar go leordhóthanach an t-éileamh i margadh an Aontais.

(18)

Is próisis chasta iad comhiomlánú an éilimh agus ceannach gáis nádúrtha, ar gá dóibh gnéithe éagsúla a chur san áireamh, gnéithe nach bhfuil teoranta do phraghsanna, ach lena n-áirítear freisin toirteanna, pointí seachadta agus paraiméadair eile. Dá bhrí sin, ba cheart an leibhéal taithí is gá a bheith ag an soláthraí seirbhíse a roghnaítear maidir le ceannacháin gáis nádúrtha nó seirbhísí gaolmhara ar leibhéal an Aontais a bhainistiú agus a chomhiomlánú. Chomh maith leis sin, is gné ríthábhachtach é comhiomlánú an éilimh agus ceannach gáis nádúrtha chun slándáil an tsoláthair gáis a áirithiú agus chun prionsabal na dlúthpháirtíochta fuinnimh san Aontas a choimirciú.

(19)

Tá sé ríthábhachtach faisnéis atá íogair ó thaobh na tráchtála de a chosaint nuair a chuirtear faisnéis ar fáil don Choimisiún, do chomhaltaí an Bhoird Stiúrtha ad hoc nó don soláthraí seirbhíse a bhunaíonn nó a bhainistíonn an uirlis TF le haghaidh chomhiomlánú an éilimh. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún ionstraimí éifeachtacha a chur i bhfeidhm chun an fhaisnéis sin a chosaint ar aon rioscaí rochtana neamhúdaraithe agus rioscaí cibearshlándála. Aon sonraí pearsanta a d’fhéadfaí a phróiseáil mar chuid de chomhiomlánú an éilimh agus den cheannach chomhpháirteach, ba cheart iad a phróiseáil i gcomhréir le Rialacháin (AE) 2016/679 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2) agus (AE) 2018/1725 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3).

(20)

D’fhéadfadh foirmeacha éagsúla a bheith i gceist leis an gceannach comhpháirteach. D’fhéadfaí é a dhéanamh trí thairiscintí nó ceantanna arna n-eagrú ag an soláthraí seirbhíse lena gcomhiomlánaítear éileamh na ngnóthas gáis nádúrtha agus na ngnóthas a ídíonn gás, chun go bhféadfaí é a mheaitseáil le tairiscintí ó sholáthraithe nó ó tháirgeoirí gáis nádúrtha, trí úsáid a bhaint as Uirlis TF.

(21)

Ceann de na cuspóirí a bhaineann le comhiomlánú an éilimh agus leis an gceannach comhpháirteach is ea laghdú a dhéanamh ar an riosca a bhaineann le méaduithe neamhriachtanacha ar phraghsanna arna spreagadh ag gnóthais a bhfuil tairiscint á déanamh acu ar an tráinse céanna gáis. I ndeireadh na dála, is ar chinntí na ngnóthas féin a bhraitheann sé chun a áirithiú go mbaineann na tomhaltóirí deiridh tairbhe iomlán as an gceannach comhpháirteach. Ba cheart srian a chur le gnóthais mhóra fiú más féidir leo an gás a dhíol ag praghsanna níos airde. Na gnóthais a bhaineann tairbhe as praghsanna níos ísle chun gás a cheannach tríd an gceannach comhpháirteach, ba cheart dóibh na tairbhí sin a chur ar aghaidh chuig na tomhaltóirí. Bheadh cur ar aghaidh praghsanna níos ísle ina tháscaire tábhachtach chun go n-éireodh leis an gceannach comhpháirteach, ós rud é go bhfuil sé ríthábhachtach do thomhaltóirí.

(22)

Ba cheart comhiomlánú an éilimh agus an ceannach comhpháirteach a bheith oscailte do ghnóthais gáis nádúrtha agus do ghnóthais a ídíonn gás atá bunaithe san Aontas. Go háirithe, féadfaidh tomhaltóirí tionsclaíocha a úsáideann gás go dian ina bpróisis táirgthe, amhail táirgeoirí leasachán, cruach, táirgí ceirmeacha agus gloine, tairbhe a bhaint freisin as comhcheannach trína chur ar a gcumas a n-éileamh a chomhthiomsú, chun gás agus lastaí GNL a chonrú, agus chun struchtúr a chur ar an soláthar de réir a riachtanas ar leith. Ba cheart rialacha trédhearcacha a bheith ag an bpróiseas um cheannach comhpháirteach a eagrú maidir le conas a bheith páirteach ann agus ba cheart a oscailteacht a áirithiú.

(23)

Is aidhm pholaitiúil dhearbhaithe de chuid an Aontais é comhiomlánú an éilimh agus an ceannach comhpháirteach a oscailt do na Balcáin Thiar agus do na trí thír chomhlachaithe de chuid Chomhpháirtíocht an Oirthir. Dá bhrí sin, ba cheart cead a bheith ag gnóthais i bPáirtithe Conarthacha an Chomhphobail Fuinnimh páirt a ghlacadh i gcomhiomlánú an éilimh agus sa cheannach comhpháirteach a bhunaítear leis an Rialachán seo ar choinníoll go bhfuil na socruithe is gá i bhfeidhm.

(24)

Is gá spleáchas an Aontais ar ghás a sholáthraítear ó Chónaidhm na Rúise a laghdú. Dá bhrí sin, gnóthais arna rialú ag Cónaidhm na Rúise nó aon duine nádúrtha nó dlítheanach Rúiseach, nó gnóthais atá faoi réir bearta sriantacha an Aontais arna mbunú ar bhonn Airteagal 215 CFAE, nó atá faoi úinéireacht nó faoi rialú ag aon duine nádúrtha nó dlítheanach, aon eintiteas nó aon chomhlacht eile atá faoi réir bearta sriantacha, ba cheart iad a eisiamh ó pháirt a ghlacadh sa cheannach comhpháirteach agus ó eagrú phróiseas an cheannaigh chomhpháirtigh.

(25)

Chun nach gcuirtear cuspóir an éagsúlaithe ón ngás a sholáthraítear ó Chónaidhm na Rúise a chur i mbaol mar gheall ar rannpháirtíocht i gcomhiomlánú an éilimh agus i gceannach comhpháirteach gnóthas nó comhlachtaí eile arna rialú ag daoine nádúrtha nó dlítheanacha nó gnóthais atá bunaithe i gCónaidhm na Rúise, ba cheart rannpháirtíocht na n-eintiteas sin a eisiamh freisin.

(26)

Thairis sin, níor cheart gás nádúrtha de thionscnamh Chónaidhm na Rúise a bheith faoi réir ceannach comhpháirteach. Chun na críche sin, níor cheart gás nádúrtha a thagann isteach sna Ballstáit nó i bPáirtithe Conarthacha an Chomhphobail Fuinnimh trí phointí iontrála sonracha a bheith faoi réir ceannach comhpháirteach ós rud é gur dócha go dtiocfaidh gás nádúrtha de thionscnamh Chónaidhm na Rúise isteach sna Ballstáit nó i bPáirtithe Conarthacha an Chomhphobail Fuinnimh trí na pointí iontrála sin.

(27)

D’fhéadfadh sé go mbeadh ráthaíochtaí airgeadais de dhíth ar rannpháirtithe sa cheannach comhpháirteach gáis, mura mbeadh aon cheann de na gnóthais in ann íoc as an toirt deiridh a conraíodh. D’fhéadfadh na Ballstáit nó geallsealbhóirí eile tacaíocht airgeadais, lena n-áirítear ráthaíochtaí, a thabhairt do rannpháirtithe sa cheannach comhpháirteach. Ba cheart tacaíocht airgeadais a sholáthar i gcomhréir le rialacha státchabhrach an Aontais, lena n-áirítear an Creat Sealadach Géarchéime arna ghlacadh ag an gCoimisiún an 23 Márta 2022, arna leasú an 28 Deireadh Fómhair 2022, i gcás inarb infheidhme.

(28)

Tá sé ríthábhachtach saoráidí stórála gáis a líonadh chun slándáil an tsoláthair san Aontas a áirithiú. Mar gheall ar an laghdú ar sholáthairtí gáis nádúrtha ó Chónaidhm na Rúise, d’fhéadfadh dúshláin a bheith roimh na Ballstáit maidir leis na saoráidí stórála gáis a líonadh chun slándáil an tsoláthair gáis a áirithiú do gheimhreadh 2023/2024 mar a fhorordaítear le Rialachán (AE) 2022/1032 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4). Trí leas a bhaint as an bhféidearthacht atá ag an soláthraí seirbhíse comhiomlánú éilimh a dhéanamh, d’fhéadfaí cuidiú leis na Ballstáit na dúshláin sin a laghdú. Laistigh de theorainneacha dhlí na hiomaíochta, d’fhéadfadh sé go háirithe tacú le bainistíocht chomhordaithe ar líonadh agus stóráil i bhfianaise an chéad tséasúir líonta eile, rud lena seachnófaí na buaicphointí iomarcacha praghsanna, inter alia, mar thoradh ar líonadh stórála neamhchomhordaithe.

(29)

Chun a áirithiú go rannchuidíonn an ceannach comhpháirteach le saoráidí stórála gáis a líonadh i gcomhréir leis na spriocanna idirmheánacha a leagtar amach i Rialachán (AE) 2022/1032, ba cheart do na Ballstáit bearta iomchuí a dhéanamh chun a áirithiú go n-úsáidfidh gnóthais gáis nádúrtha agus gnóthais a ídíonn gás faoina ndlínse an próiseas arna eagrú ag an soláthraí seirbhíse mar mhodh amháin lena bhféadfaí na spriocanna líonta a bhaint amach.

(30)

Le Rialachán (AE) 2022/1032, ceanglaítear ar na Ballstáit a saoráidí stórála gáis a líonadh suas le 90 % faoin 1 Samhain 2023. Tá an sprioc sin níos airde ná an sprioc le haghaidh an 1 Samhain 2022 (80 %). D’fhéadfadh an ceannach comhpháirteach cuidiú leis na Ballstáit an sprioc nua sin a bhaint amach. Agus an méid sin á dhéanamh acu, ba cheart do na Ballstáit a cheangal ar ghnóthais intíre an soláthraí seirbhíse a úsáid chun éileamh a chomhiomlánú le toirteanna gáis atá ard go leor chun an riosca nach féidir a saoráidí stórála gáis a líonadh a laghdú. Ba cheart do na Ballstáit a cheangal go n-áireodh a ngnóthais toirteanna atá coibhéiseach le 15 %, dá spriocthoirt líonta stórála le haghaidh na bliana seo chugainn, atá coibhéiseach le thart ar 13.5 bcm don Aontas ina iomláine, sa phróiseas comhiomlánaithe éilimh. Ba cheart do na Ballstáit nach bhfuil saoráidí stórála gáis faoi thalamh acu ar a gcríoch a bheith rannpháirteach sa phróiseas comhiomlánaithe éilimh le toirteanna atá coibhéiseach le 15 % dá n-oibleagáid comhroinnte ualaigh faoi Airteagal 6c de Rialachán (AE) 2017/1938 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5).

(31)

Ní fhorordaíonn comhiomlánú an éilimh ná ceannach comhpháirteach bainistiú saoráidí stórála gáis, lena n-áirítear saoráidí straitéiseacha stórála gáis, agus tá sé gan dochar do Rialacháin (AE) 2017/1938 agus (AE) 2022/1032.

(32)

Chun úsáid éifeachtach a bhaint as an gceannach comhpháirteach agus chun comhaontuithe gáis a thabhairt i gcrích le soláthróirí a thairgeann gás don soláthraí seirbhíse, ba cheart do ghnóthais a bheith in ann coinníollacha an cheannaigh a chomhordú, amhail toirteanna, praghas an gháis, pointí agus am seachadta, laistigh de theorainneacha dhlí an Aontais. Ba cheart do ghnóthais atá rannpháirteach i gcuibhreannas ceannaigh gáis a áirithiú, áfach, go bhfuil an fhaisnéis a mhalartaítear go díreach nó go hindíreach teoranta don mhéid atá fíor-riachtanach chun an cuspóir atá á shaothrú a bhaint amach, i gcomhréir le hAirteagal 101 CFAE. Ina theannta sin, ba cheart do na forálacha maidir le trédhearcacht agus rialachas sa Rialachán seo a áirithiú nach gcuirfidh conarthaí an chuibhreannais cheannaigh slándáil an tsoláthair nó an dlúthpháirtíocht fuinnimh i mbaol, go háirithe i gcás ina mbeidh baint dhíreach nó indíreach ag na Ballstáit leis an bpróiseas ceannaigh.

(33)

Cé gur féidir níos mó ná cuibhreannas ceannaigh gáis amháin a bhunú, is é an rogha is éifeachtaí cuibhreannas ceannaigh gáis amháin a bhunú ina mbeadh an oiread gnóthas agus is féidir chun éileamh a chomhiomlánú tríd an soláthraí seirbhíse agus a bheadh ceaptha ar bhealach atá i gcomhréir le dlí iomaíochta an Aontais. Ina theannta sin, trí dhul i gcomhar le chéile in aon chuibhreannas ceannaigh gáis amháin, ba cheart cumhacht chaibidlíochta neartaithe a bheith ag an Aontas sa mhargadh agus ba cheart go mbeadh coinníollacha buntáisteacha ann nach bhféadfadh gnóthais bheaga a bhaint amach nó nach mbainfí amach i gcás gníomhú ilroinnte.

(34)

Ba cheart cuibhreannais cheannaithe gáis a bhunú agus a chur chun feidhme faoin Rialachán seo i gcomhréir le rialacha iomaíochta an Aontais, de réir mar is infheidhme i bhfianaise na n-imthosca eisceachtúla margaidh atá ann faoi láthair. Thug an Coimisiún le fios go bhfuil sé réidh chun gnóthais a thionlacan agus cuibhreannas cheannaithe gáis den sórt sin á dhearadh acu, agus réidh cinneadh a eisiúint, de bhun Airteagal 10 de Rialachán (CE) Uimh. 1/2003 ón gComhairle (6), maidir le neamh-infheidhmeacht Airteagail 101 agus 102 CFAE, má dhéantar coimircí ábhartha a ionchorprú agus a urramú. Dúirt an Coimisiún freisin go bhfuil sé réidh treoir neamhfhoirmiúil a sholáthar má bhíonn ar na gnóthais rannpháirteacha in aon chuibhreannas eile déileáil le neamhchinnteacht maidir le measúnú a dhéanamh ar ghné amháin nó níos mó dá socrú um cheannach comhpháirteach faoi rialacha iomaíochta an Aontais.

(35)

I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, ní théann na bearta maidir le comhiomlánú an éilimh agus ceannach comhpháirteach thar a bhfuil riachtanach chun a gcuspóir a bhaint amach, ós rud é go gcuirfear chun feidhme na bearta sin ar bhonn deonach, gan ach eisceacht theoranta a mhéid a bhaineann le rannpháirtíocht shainordaitheach i gcomhiomlánú an éilimh chun saoráidí stórála gáis a líonadh, agus beidh gnóthais phríobháideacha fós ina bpáirtithe sna conarthaí le haghaidh soláthar gáis arna dtabhairt i gcrích faoin gceannach comhpháirteach.

(36)

Chun acmhainn ionsúcháin GNL shaoráidí GNL an Aontais agus úsáid saoráidí stórála gáis a bharrfheabhsú, tá gá le socruithe trédhearcachta feabhsaithe agus le margadh eagraithe lena n-éascaítear trádáil thánaisteach in acmhainní stórála gáis agus in acmhainní shaoráidí GNL, cosúil leis na socruithe atá ann cheana chun gás a iompar trí phíblínte. Tá sé seo tábhachtach go háirithe le linn éigeandála agus athruithe ar na sreabha gáis ó ghás píblíne ó Chónaidhm na Rúise go GNL. Tá forálacha chun na críche sin sna tograí ón gCoimisiún le haghaidh Treoir maidir le rialacha comhchoiteanna le haghaidh na margaí inmheánacha i ngáis in-athnuaite agus gáis nádúrtha agus sa hidrigin agus le haghaidh Rialachán maidir leis na margaí inmheánacha le haghaidh gáis inathnuaite agus nádúrtha agus hidrigin. Tá sé ríthábhachtach tús áite a thabhairt do na forálacha sin mar chuid den fhreagairt ar ghéarchéimeanna chun saoráidí GNL agus na saoráidí stórála gáis a úsáid ar bhealach níos éifeachtúla agus leis an trédhearcacht is gá. Maidir le hardáin trédhearcachta uile-Eorpach, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann úsáid a bhaint as ardáin trédhearcachta an Aontais atá ann cheana do shaoráidí GNL agus do shaoráidí stórála gáis chun a áirithiú go gcuirfear an Rialachán seo chun feidhme go pras. A mhéid a bhaineann le hardán áirithinte tánaisteach, ba cheart do na hoibreoirí saoráidí GNL agus na hoibreoirí saoráidí stórála gáis a bheith in ann úsáid a bhaint as na hardáin atá acu cheana trína saibhriú leis na gnéithe is gá.

(37)

I ndáil le háirithintí fadtéarmacha d’acmhainní iompair gáis, déantar foráil leis na rialacha atá ann cheana maidir le bainistiú ar phlódú do nósanna imeachta “úsáid é nó caill é”. Tá na nósanna imeachta sin mall, áfach, ós rud é go nglacann siad sé mhí ar a laghad sula léirítear éifeacht leo, agus éilíonn siad nósanna imeachta troma riaracháin na n-údarás rialála náisiúnta. Dá bhrí sin, ba cheart na rialacha sin a neartú agus a shimpliú chun uirlisí a sholáthar do na n-oibreoirí córais gáis chun freagairt go tapa ar athruithe ar shreabha gáis agus chun aghaidh a thabhairt ar phlódú a d’fhéadfadh a bheith ann. Go háirithe, d’fhéadfadh na rialacha nua dlús a chur le margú acmhainní fadtéarmacha nár úsáideadh, acmhainní a d’fhanfadh gan úsáid murach sin, agus d’fhágfadh sé sin go mbeadh úsáid na bpíblínte níos éifeachtúla.

(38)

Ba cheart do na hoibreoirí córais tarchurtha anailís a dhéanamh ar an bhfaisnéis atá ar fáil maidir le húsáid an ghréasáin tarchurtha ag úsáideoirí an ghréasáin agus ba cheart dóibh a chinneadh an bhfuil tearcúsáid á baint as an acmhainn dhocht chonarthach. Ba cheart tearcúsáid den sórt sin a shainmhíniú mar chás ina ndearna úsáideoir gréasáin níos lú ná 80 %, ar an meán, den acmhainn dhocht chonarthach a úsáid nó a thairiscint ar an margadh le 30 lá anuas. I gcás tearcúsáide, ba cheart don oibreoir córais tarchurtha an acmhainn atá ar fáil don chéad cheant míosúil eile a fhoilsiú agus é a cheantáil ina dhiaidh sin. De rogha air sin, ba cheart do na húdaráis rialála náisiúnta a bheith in ann cinneadh a dhéanamh maidir le sásra docht lá roimh ré “úsáid é nó caill é” a úsáid ina ionad sin. Sa chás deireanach sin, ba cheart feidhm a bheith ag an sásra maidir le gach pointe idirnaisc, bíodh siad plódaithe nó ná bíodh.

(39)

Cuideachtaí a cheannaíonn gás nó a tháirgeann gás a sheachadadh chuig cinn scríbe réamhshainithe trí cheannachán comhpháirteach, ba cheart dóibh acmhainní iompair a dhaingniú ó na pointí seachadta gáis chuig a gceann scríbe. Tá feidhm ag rialacha infheidhme an mhargaidh inmheánaigh, lena n-áirítear cóid an ghréasáin gáis, chun cuidiú leis na hacmhainní iompair a dhaingniú. Ba cheart do na húdaráis rialála náisiúnta, na hoibreoirí córais tarchurtha, na hoibreoirí saoráidí GNL agus oibreoirí saoráidí stórála gáis, chomh maith le hardáin áirithinte, féachaint an bhféadfaí feabhas a chur ar úsáid an bhonneagair ar bhealach inacmhainne trí fhéachaint an bhféadfaí táirgí acmhainne iompair nua a fhorbairt lena nascfaí pointí idirnaisc, saoráidí GNL agus saoráidí stórála gáis laistigh den Aontas agus rialacha infheidhme an mhargaidh inmheánaigh á n-urramú ag an am céanna, go háirithe Rialachán (AE) 2017/459 ón gCoimisiún (7).

(40)

Cé go n-eascraíonn athruithe ar phatrúin na sreafaí i líonraí gáis na hEorpa as na himthosca géarchéime urghnácha, rud a fhágann go bhfuil cíosanna plódaithe thar a bheith ard ag pointí idirnaisc áirithe san Aontas, d’fhéadfaí teacht ar roinnt solúbthachtaí i gcomhphlé leis na húdaráis rialála ábhartha maidir leis na Ballstáit a bhfuil tionchar orthu faoi na rialacha atá ann cheana, agus, más iomchuí, le héascú ón gCoimisiún.

(41)

Mar gheall ar ionradh Chónaidhm na Rúise ar an Úcráin, tá neamhchinnteachtaí móra agus mórshuaitheadh ann i margaí gáis nádúrtha na hEorpa. Mar thoradh air sin, le roinnt míonna anuas, léirigh na margaí sin an neamhchinnteacht maidir leis an soláthar, agus tá praghsanna gáis nádúrtha an-ard agus an-luaineach de dheasca an ionchais margaidh a bhí ann de bharr na neamhchinnteachta sin. Dá réir sin, cuireadh brú breise ar rannpháirtithe sa mhargadh agus rinneadh dochar d’fheidhmiú rianúil mhargaí fuinnimh an Aontais.

(42)

Le Treoir 2014/65/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8), leagtar amach rialacha chun feidhmiú cuí na n-ionad trádála a áirithiú, ar a ndéantar díorthaigh tráchtearraí a bhaineann le fuinneamh a thrádáil freisin. Déantar foráil leis an Treoir sin go bhfuil na Ballstáit le ceangal a chur ar mhargadh rialáilte sásraí a bheith i bhfeidhm acu chun margaí airgeadais feidhmiúla atá cothrom agus ordúil a ráthú. Mar sin féin, níl sé i gceist leis na sásraí sin teorainn a chur le héabhlóid ionlae praghsanna agus níor éirigh leo eachtraí luaineachta eisceachtúla i margaí na ndíorthach gáis agus leictreachais a chosc.

(43)

I bhfianaise na ndeacrachtaí a bhíonn ag rannpháirtithe sa mhargadh sna hionaid trádála ar a dtrádáiltear díorthaigh tráchtearraí a bhaineann le fuinneamh, agus i bhfianaise a phráinní atá sé a áirithiú go leanfaidh margaí na ndíorthach fuinnimh de bheith ag comhlíonadh a róil maidir le riachtanais fálaithe an fhíorgheilleagair a sholáthar, is iomchuí a cheangal ar ionaid trádála ar a dtrádáiltear díorthaigh tráchtearraí a bhaineann le fuinneamh sásraí sealadacha um bainistíocht luaineachta ionlae a bhunú chun gluaiseachtaí iomarcacha praghsanna a thuiscint ar bhealach níos éifeachtúla. Chun a áirithiú go mbeidh feidhm ag sásraí den sórt sin maidir leis na conarthaí is ábhartha, ba cheart feidhm a bheith acu maidir le díorthaigh a bhaineann le fuinneamh nach faide ná 12 mhí a n-aibíocht.

(44)

Ionaid trádála a tháirgeann díorthaigh tráchtearraí a bhaineann le fuinneamh, is minic a ligeann siad isteach le haghaidh rannpháirtíochta gnólachtaí fuinnimh éagsúla ó na Ballstáit uile. Braitheann gnólachtaí fuinnimh den sórt sin go mór ar dhíorthaigh a thrádáiltear ar ionaid trádála den sórt sin chun soláthairtí ríthábhachtacha gáis agus leictreachais ar fud an Aontais a áirithiú. Dá bhrí sin, déanann gluaiseachtaí iomarcacha praghsanna a tharlaíonn ar ionaid trádála ar a dtrádáiltear díorthaigh tráchtearraí a bhaineann le fuinneamh difear d’oibriú gnólachtaí fuinnimh ar fud an Aontais ina iomláine, rud a dhéanann difear do thomhaltóirí deiridh freisin. Dá bhrí sin, de mheon na dlúthpháirtíochta idir na Ballstáit, ba cheart cur chun feidhme agus cur i bhfeidhm na sásraí um bainistíocht luaineachta ionlae a chomhordú, chun a áirithiú go dtairbheoidh oibreoirí atá bunriachtanach do shlándáil an tsoláthair fuinnimh sna Ballstáit uile de choimircí i gcoinne gluaiseachtaí móra praghsanna a dhéanann dochar d’oibriú leanúnach a ngnó, rud a dhéanfadh dochar freisin do na tomhaltóirí deiridh.

(45)

Leis na sásraí um bainistíocht luaineachta ionlae, ba cheart a áirithiú go gcuirfear cosc ar ghluaiseachtaí iomarcacha praghsanna laistigh de lá trádála. Ba cheart na sásraí sin a bheith bunaithe ar an bpraghas margaidh breathnaithe go tráthrialta. I bhfianaise éagsúlacht leathan na n-ionstraimí i margaí na ndíorthach fuinnimh agus i bhfianaise shaintréithe na n-ionad trádála a bhaineann le hionstraimí den sórt sin, ba cheart na sásraí um bainistíocht luaineachta ionlae a chur in oiriúint do shainiúlachtaí na n-ionstraimí agus na margaí sin. Dá bhrí sin, ba cheart d’ionaid trádála teorainneacha praghsanna a bhunú agus sainiúlachtaí gach díorthaigh tráchtearraí ábhartha a bhaineann le fuinneamh, próifíl leachtachta an mhargaidh le haghaidh díorthach den sórt sin agus a phróifíl luaineachta á gcur san áireamh.

(46)

Agus praghas oscailte á chinneadh chun críche an chéad phraghas tagartha a shocrú i lá trádála, ba cheart go mbeadh an t-ionad trádála ag brath ar an modheolaíocht a chuireann sé i bhfeidhm de ghnáth chun go gcinnfear an praghas ag a ndéantar díorthach tráchtearraí sonrach a bhaineann le fuinneamh a thrádáil den chéad uair ag tús an lae trádála. Agus an praghas oscailte á chinneadh tar éis aon chur isteach ar thrádáil a d’fhéadfadh tarlú i rith an lae trádála, ba cheart don ionad trádála an mhodheolaíocht is iomchuí dar leis a chur i bhfeidhm chun a áirithiú go gcuirfear tús le trádáil ordúil an athuair.

(47)

Ba cheart d’ionaid trádála a bheith in ann an sásra um bainistíocht luaineachta ionlae chun feidhme trína chomhtháthú ina scoradáin chiorcaid atá ann cheana a bunaíodh cheana i gcomhréir le Treoir 2014/65/AE, nó mar shásra breise.

(48)

Chun trédhearcacht a áirithiú maidir le feidhmiú an tsásra um bainistíocht luaineachta ionlae a chuireann siad chun feidhme, ba cheart do na hionaid trádála, gan moill míchuí, tuairisc ar a ngnéithe ginearálta a chur ar fáil don phobal aon uair a dhéanann siad modhnú. Chun trádáil chothrom agus ordúil a chosaint, áfach, níor cheart ceangal a bheith ar na hionaid trádála paraiméadair theicniúla uile an tsásra a chuir siad i bhfeidhm a fhoilsiú.

(49)

I gcás ina léirítear leis an bhfaisnéis arna bailiú ag an nGníomhaireacht Eorpach um Urrúis agus Margaí (ESMA) maidir leis an sásra um bainistíocht luaineachta a bheith á chur chun feidhme ag ionaid trádála ar a dtrádáiltear díorthach tráchtearraí a bhaineann le fuinneamh san Aontas, gur gá comhsheasmhacht níos fearr maidir le cur chun feidhme an tsásra chun bainistiú níos éifeachtúla ar luaineacht iomarcach praghsanna ar fud an Aontais a áirithiú, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann coinníollacha aonfhoirmeacha cur chun feidhme i dtaca leis an sásra um bainistíocht luaineachta ionlae a shonrú, cosúil le minicíocht athnuachan na dteorainneacha praghais, nó na bearta a bheidh le déanamh má bhogann an trádáil lasmuigh de na teorainneacha praghais sin. Ba cheart don Choimisiún a bheith in ann sainiúlachtaí gach díorthaigh tráchtearraí a bhaineann le fuinneamh, próifíl leachtachta an mhargaidh maidir le díorthach den sórt sin agus a phróifíl luaineachta a chur san áireamh.

(50)

Chun dóthain ama a thabhairt d’ionaid trádála an sásra um bainistíocht luaineachta ionlae a chur chun feidhme go láidir mar a shonraítear sa Rialachán seo, ba cheart am a thabhairt d’ionaid trádála go dtí an 31 Eanáir 2023 chun an sásra sin a bhunú. Chun a áirithiú go mbeidh ionaid trádála in ann déileáil le gluaiseachtaí iomarcacha praghsanna go tapa fiú sula gcuirfear an sásra sin ar bun, ba cheart réamhshásra a bheith i bhfeidhm acu lenar féidir an cuspóir céanna atá leis an sásra sin a bhaint amach den chuid is mó.

(51)

Na hoibleagáidí agus na srianta a fhorchuirtear ar ionaid trádála agus ar thrádálaithe leis na sásraí um bainistíocht luaineachta ionlae, ní théann siad thar a bhfuil riachtanach chun go mbeidh gnólachtaí fuinnimh in ann leanúint de bheith rannpháirteach i margaí gáis agus leictreachais agus a riachtanais fálaithe a chomhlíonadh, rud a chuirfidh le slándáil an tsoláthair fuinnimh do thomhaltóirí deiridh.

(52)

Chun cur i bhfeidhm éifeachtúil na sásraí um bainistíocht luaineachta ionlae a áirithiú, ba cheart do na húdaráis inniúla maoirseacht a dhéanamh ar a gcur chun feidhme ag ionaid trádála, agus tuairisciú go rialta do ESMA maidir leis an gcur chun feidhme sin. Chun cur chun feidhme comhsheasmhach an tsásra um bainistíocht luaineachta ionlae a áirithiú, ba cheart do na húdaráis inniúla a áirithiú freisin go bhfuil údar cuí le héagsúlachtaí i gcur chun feidhme na sásraí sin ag ionaid trádála.

(53)

Chun aghaidh a thabhairt ar éagsúlachtaí a d’fhéadfadh a bheith ann i gcur i bhfeidhm na sásraí um bainistíocht luaineachta ionlae idir na Ballstáit, agus ar bhonn na dtuarascálacha arna gcur isteach ag na húdaráis inniúla, ba cheart do ESMA gníomhaíocht údaráis inniúla na mBallstát a chomhordú, agus aon éagsúlacht arna tabhairt faoi deara sa chaoi a gcuireann ionaid trádála na sásraí um bainistíocht luaineachta ionlae chun feidhme i ndlínsí san Aontas a dhoiciméadú.

(54)

I bhfianaise an laghdaithe nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe seo ar an soláthar gáis nádúrtha ó Chónaidhm na Rúise agus i bhfianaise an riosca leanúnaigh atá ann go gcuirfear isteach ar an soláthar arís go tobann, ní mór don Aontas a sholáthairtí gáis a éagsúlú go práinneach. Mar sin féin, tá margadh GNL na hEorpa fós ag teacht chun cinn agus tá sé deacair measúnú a dhéanamh ar chruinneas na bpraghsanna atá i réim sa mhargadh seo. Chun measúnú cruinn oibiachtúil iontaofa a fháil ar phraghas sheachadtaí GNL chuig an Aontas, ba cheart do Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh (ACER) a bunaíodh le Rialachán (AE) 2019/942 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) sonraí margaidh GNL uile a bhailiú a bhfuil gá leo chun measúnú laethúil ar phraghsanna GNL a bhunú.

(55)

Ba cheart an measúnú ar phraghsanna a dhéanamh bunaithe ar gach idirbheart a bhaineann le seachadtaí GNL chuig an Aontas. Ba cheart ACER a chumhachtú chun na sonraí margaidh sin a bhailiú ó na rannpháirtithe go léir atá gníomhach i seachadtaí GNL chuig an Aontas. Ba cheart oibleagáid a bheith ar gach rannpháirtí den sórt sin a gcuid sonraí margaidh GNL uile a thuairisciú do ACER chomh gar d’fhíor-am agus is féidir ó thaobh na teicneolaíochta de, tar éis idirbheart a chur i gcrích nó tar éis tairiscint cheannaigh nó tairiscint díola a phostú chun idirbheart a dhéanamh. Ba cheart go gcuimseofaí i measúnú ACER ar phraghsanna an tacar sonraí is iomláine lena n-áirítear praghsanna idirbheart agus, ón 31 Márta 2023 ar aghaidh, praghsanna tairisceana ceannaigh agus praghsanna tairisceana díola maidir le seachadtaí GNL chuig an Aontas. Le foilsiú laethúil an mheasúnaithe oibiachtúil sin ar phraghsanna, agus an raon difríochta arna bhunú i gcomparáid le praghsanna tagartha eile ar an margadh i bhfoirm thagarmharc GNL, réitítear an bealach do rannpháirtithe sa mhargadh an measúnú a ghlacadh go deonach mar an praghas tagartha ina gconarthaí agus ina n-idirbhearta. Nuair a bhunófar é, d’fhéadfadh measúnú GNL ar phraghsanna agus tagarmharc GNL a bheith ina ráta tagartha le haghaidh conarthaí díorthach a úsáidtear chun praghas GNL nó an difríocht sa phraghas idir praghas GNL agus praghsanna gáis eile a fhálú. I bhfianaise an ghá phráinnigh atá leis an measúnú GNL ar phraghsanna a thabhairt isteach, ba cheart an chéad fhoilsiú den mheasúnú sin a dhéanamh tráth nach déanaí ná an 13 Eanáir 2023.

(56)

Ní leor na cumhachtuithe reatha a dhílsítear do ACER le Rialachán (AE) Uimh. 1227/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10) agus le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) Uimh. 1348/2014 ón gCoimisiún (11) (dá ngairtear “REMIT”) chun tacar sonraí iomlán agus cuimsitheach a chruthú de sheachadtaí GNL uile isteach san Aontas. Mar sin féin, is gá tacar sonraí cuimsitheach agus iomlán den sórt sin le haghaidh measúnú laethúil ar phraghsanna chun go ndéanfaidh an tAontas bainistíocht, de mheon dlúthpháirtíochta, ar a bheartais soláthair le haghaidh allmhairí idirnáisiúnta GNL, go háirithe le linn na géarchéime atá ar siúl. Tá gá le sonraí agus faisnéis ábhartha maidir le conarthaí GNL freisin chun faireachán ar fhorbairtí praghsanna a áirithiú agus chun rialú cáilíochta sonraí agus dearbhú cáilíochta a dhéanamh. Leis an ionstraim ad hoc sin, ba cheart go mbeadh ACER in ann na sonraí margaidh uile is gá a bhailiú chun measúnú cuimsitheach agus ionadaíoch ar phraghas sheachadtaí GNL chuig an Aontas a bhunú.

(57)

Cé gur cheart bunú measúnú laethúil ar phraghsanna GNL agus tagarmharc GNL ar bhonn buan a chur san áireamh in athbhreithniú níos cuimsithí ar REMIT, mar gheall ar an ngéarchéim atá ar siúl faoi láthair, tá gá anois le gníomhaíocht phráinneach chun aghaidh a thabhairt ar an staid láithreach ina bhfuil deacrachtaí móra maidir le soláthar agus praghsáil chruinn sheachadtaí GNL chuig an Aontas ar bhonn sealadach go dtí go bhféadfar an t-athbhreithniú sin ar REMIT a ghlacadh i gcomhréir leis an ngnáthnós imeachta reachtach.

(58)

Chun trédhearcacht praghsanna agus slándáil pleanála i margadh allmhairiúcháin GNL a mhéadú láithreach, ba cheart a shonrú gur cheart go gcuimseodh an tacar sonraí ábhartha faisnéis maidir le praghsanna agus cainníochtaí idirbhearta GNL, praghsanna agus cainníochtaí na dtairiscintí ceannaigh agus na dtairiscintí díola a bhaineann le seachadtaí GNL isteach san Aontas, chomh maith leis an bhfoirmle praghsanna sa chonradh fadtéarmach óna ndíorthaítear an praghas, más ábhartha.

(59)

Ba cheart rannpháirtithe sa mhargadh GNL atá faoi réir oibleagáid tuairiscithe a shainmhíniú mar rannpháirtithe a dhéanann lastaí GNL atá le seachadadh isteach san Aontas a cheannach nó a dhíol. Ba cheart na rannpháirtithe sin i margadh GNL a bheith faoi réir na n-oibleagáidí agus na dtoirmeasc is infheidhme maidir le rannpháirtithe sa mhargadh i gcomhréir le REMIT.

(60)

Ba cheart sainordú leathan a bheith ag ACER, i gcomhar leis an gCoimisiún, chun cáilíocht agus substaint na sonraí margaidh a bhailíonn sé a shonrú chun measúnú laethúil ar phraghsanna a bhunú i gcás seachadtaí GNL isteach san Aontas. Ba cheart go mbeadh lánrogha leathan aige freisin chun an prótacal tarchurtha is fearr leis a roghnú. Chun an cháilíocht is airde is féidir a bhaint amach sna sonraí margaidh atá le tuairisciú, ba cheart ACER a chumhachtú chun paraiméadair uile na sonraí margaidh ba cheart a thuairisciú dó a shonrú. Ba cheart a áireamh ar na paraiméadair sin, i measc nithe eile, na haonaid tagartha ina ndéantar sonraí faoi phraghsanna a thuairisciú, na haonaid tagartha ina dtuairiscítear sonraí cainníochta, aibíochtaí tosaigh maidir le sonraí tairiscintí ceannaigh nó tairiscintí díola idirbhirt nó réamh-idirbhirt, chomh maith leis na prótacail tarchurtha atá le húsáid chun na sonraí is gá a chur in iúl do ACER.

(61)

Ba cheart do ACER an mhodheolaíocht a úsáideann sé chun measúnú laethúil ar phraghsanna GNL agus tagarmharc GNL a sholáthar a leagan amach freisin, chomh maith leis an bpróiseas chun athbhreithniú rialta a dhéanamh ar an modheolaíocht sin.

(62)

Leis an measúnú ar phraghsanna a fhoilsítear faoin Rialachán seo, ba cheart níos mó trédhearcachta a thabhairt do na Ballstáit agus do rannpháirtithe eile sa mhargadh maidir le praghas allmhairí GNL chuig an Eoraip atá i réim. Dá réir sin, le breis trédhearcachta ó thaobh praghsanna, ba cheart go gcuirfí ar a gcumas do na Ballstáit agus na heintitis phríobháideacha a bhfuil sainchónaí orthu san Aontas gníomhú ar bhealach níos eolaí agus níos comhordaithe agus GNL á cheannach acu ar mhargaí domhanda agus, go háirithe, úsáid á baint acu as an soláthraí seirbhíse. Le tuilleadh comhordaithe maidir le GNL a cheannach, ba cheart go gcuirfí ar a gcumas do na Ballstáit cosc a chur le ceantáil a dhéanamh ar a chéile nó praghsanna tairisceana ceannaigh nach bhfuil i gcomhréir leis an bpraghas margaidh atá i réim. Dá bhrí sin, tá measúnuithe praghsanna agus raonta difríochta tagarmharcanna a fhoilsítear faoin Rialachán seo ríthábhachtach chun tuilleadh dlúthpháirtíochta a chruthú idir na Ballstáit maidir le soláthairtí teoranta GNL a fháil.

(63)

An oibleagáid atá ar oibreoirí margaidh faisnéis faoi idirbhearta GNL a sholáthar do ACER, tá sí riachtanach agus comhréireach chun an cuspóir a bhaint amach maidir le ACER a chumasú chun tagarmharc GNL a bhunú, go háirithe ós rud é go bhfuil sí ailínithe le hoibleagáidí reatha oibreoirí margaidh faoin REMIT agus go gcoinneoidh ACER faisnéis íogair ghnó faoi rún.

(64)

I dteannta an scoradáin chiorcaid agus an tagarmhairc GNL, tá idirghabhálacha eile ar fáil lena n-áirítear conair praghsanna dhinimiciúil shealadach, mar a iarradh sna conclúidí ón gComhairle Eorpach an 20 agus an 21 Deireadh Fómhair 2022, agus na coimircí seo a leanas á gcur san áireamh: ba cheart feidhm a bheith aici maidir le hidirbhearta gáis nádúrtha i bPointe Trádála Fíorúil na Saoráide Aistrithe Teidil (TTF), arna oibriú ag Gasunie Transport Services B.V.; féadfar moil trádála gáis eile de chuid an Aontais a nascadh le spotphraghas ceartaithe TTF trí chonair praghsanna dhinimiciúil shealadach; agus ba cheart go mbeadh sí gan dochar do thrádálacha gáis thar an gcuntar, níor cheart go gcuirfeadh sí slándáil soláthair gáis an Aontais i mbaol, ba cheart go mbeadh sí ag braith ar an dul chun cinn atá déanta maidir leis an sprioc maidir le coigilteas gáis a chur chun feidhme, níor cheart méadú foriomlán ar thomhaltas gáis a bheith mar thoradh uirthi, ba cheart í a cheapadh ar bhealach nach gcuirfidh sí cosc ar shreabha gáis margadhbhunaithe laistigh den Aontas, níor cheart go ndéanfadh sí difear do chobhsaíocht ná d’fheidhmiú ordúil na margaí díorthach fuinnimh, agus ba cheart go gcuirfí san áireamh léi praghsanna an mhargaidh gáis sna margaí eagraithe éagsúla ar fud an Aontais.

(65)

Le Rialachán (AE) 2017/1938 déantar foráil cheana féin go bhféadfaidh na Ballstáit, le linn éigeandála, tosaíocht a thabhairt don soláthar gáis do ghléasraí cumhachta gásadhainte criticiúla áirithe, i bhfianaise a thábhachtaí atá siad chun slándáil an tsoláthair leictreachais a áirithiú agus míchothromaíochtaí eangaí a sheachaint. D’fhéadfadh na gléasraí cumhachta gásadhainte criticiúla agus na toirteanna gáis gaolmhara tionchar tábhachtach a imirt ar na toirteanna gáis atá ar fáil le haghaidh dlúthpháirtíochta i gcás éigeandála. Sa chomhthéacs sin, ba cheart do na Ballstáit, de mhaolú ar Airteagal 13(1), (3) agus (8) de Rialachán (AE) 2017/1938, a bheith in ann, ar bhonn sealadach, bearta dlúthpháirtíochta éigeandála a iarraidh freisin nuair nach bhfuil siad in ann na toirteanna criticiúla gáis sin is gá a fháil chun a áirithiú go leanfar de tháirgeadh leictreachais i ngléasraí cumhachta gásadhainte criticiúla. Ar an gcúis chéanna, ba cheart do na Ballstáit a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht a bheith i dteideal a áirithiú freisin nach gcuirfear soláthairtí chuig a gcustaiméirí atá faoi chosaint leis an dlúthpháirtíocht nó seirbhísí bunriachtanacha eile, amhail téamh ceantair, agus oibriú a ngléasraí cumhachta gásadhainte criticiúla i mbaol agus dlúthpháirtíocht á soláthar acu do Bhallstát eile.

(66)

Ba cheart go mbunófaí uasteorainn na dtoirteanna criticiúla gáis is gá i ngach Ballstát chun slándáil an tsoláthair leictreachais a chaomhnú ionas go seachnófar iarrataí ar dhlúthpháirtíocht nach bhfuil gá leo nó iarrataí ar dhlúthpháirtíocht atá mí-úsáideach nó srianta míchuí ar an dlúthpháirtíocht a chuirtear ar fáil do Bhallstát atá i ngátar. Leis an modheolaíocht a úsáidtear in Ionchas Geimhridh an Líonra Eorpaigh d’Oibreoirí Córais Tarchurtha Leictreachais (ENTSO-E) cuirtear bonn ar fáil lena sainaithnítear toirt chriticiúil gáis le haghaidh shlándáil an tsoláthair leictreachais agus chun teorainneacha den sórt sin a shocrú. Léiríonn na toirteanna criticiúla gáis le haghaidh shlándáil an tsoláthair leictreachais arna ríomh ag ENTSO-E na toirteanna gáis a bhfuil géarghá leo chun leordhóthanacht leictreachais uile-Eorpach a áirithiú agus úsáid á baint as na hacmhainní margaidh uile, agus é á mheas i gcónaí gurb é an gás a bhíonn ag bun an oird fiúntais. Tá modheolaíocht ENTSO-E bunaithe ar shampla mór de na cásanna is measa a mhéid a bhaineann leis an aeráid agus le héaradh éigeantach seirbhíse. Bíodh is nach gcuireann modheolaíocht ENTSO-E an chumhacht agus an teas ar fad in éineacht san áireamh, ní chuireann an méid sin cosc ar na Ballstáit a mheas go bhfuil suiteálacha téimh ceantair na gcustaiméirí atá faoi chosaint faoi chosaint de bhun shainmhíniú Rialachán (AE) 2017/1938. I gcás na mBallstát sin ina mbraitheann an ghiniúint leictreachais go heisiach ar sheachadtaí GNL agus nach bhfuil acmhainní suntasacha stórála acu, ba cheart toirteanna criticiúla gáis gháis le haghaidh shlándáil an tsoláthair leictreachais a oiriúnú dá réir. Is féidir le toirt an gháis chriticiúil a bheith níos ísle ná an leibhéal stairiúil gáis a thomhlaítear chun leictreachas a ghiniúint ós rud é gur féidir leordhóthanacht leictreachais a sholáthar ar bhealaí eile, lena n-áirítear trí sholáthairtí a sholáthar idir na Ballstáit.

(67)

Ní eisiatar leis sin, áfach, go bhféadfadh na toirteanna gáis íosta iarbhír a theastaíonn ó Bhallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht nó ó Bhallstát a bhfuil an dlúthpháirtíocht á soláthar aige a bheith níos airde ná na luachanna atá múnlaithe ag ENTSO-E chun géarchéim leictreachais a sheachaint. I gcásanna den sórt sin, ba cheart don Bhallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht nó an Bhallstát a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht a bheith in ann na huasluachanna a leagtar amach sa Rialachán seo a shárú más féidir leis údar a thabhairt gur gá sin chun géarchéim leictreachais a sheachaint, mar shampla i gcásanna inar gá dul i muinín cúltacaí athbhunaithe minicíochta, nó i gcásanna eisceachtúla nár cuireadh san áireamh in Ionchas Geimhridh ENTSO-E. Áirítear le toirt chriticiúil gháis le haghaidh shlándáil an tsoláthair leictreachais, de réir an tsainmhínithe, an gás ar fad is gá chun soláthar cobhsaí leictreachais a áirithiú, agus dá bhrí sin áirítear leis an leictreachas atá de dhíth chun gás a tháirgeadh agus a iompar chomh maith le hearnálacha ríthábhachtacha de bhonneagar criticiúil agus de shuiteálacha criticiúla atá ríthábhachtach d’fheidhmiú seirbhísí míleata, seirbhísí na slándála náisiúnta agus seirbhísí na cabhrach daonnúil.

(68)

Tá na srianta a fhorchuirtear ar oibreoirí margaidh le leathnú na cosanta dlúthpháirtíochta chuig toirteanna criticiúla gáis riachtanach chun slándáil an tsoláthair gáis a áirithiú i gcás ina dtagann laghdú ar an soláthar gáis agus ina dtagann méadú ar an éileamh le linn shéasúr an gheimhridh. Leis an srianta sin, cuirtear srianta leis na bearta atá ann cheana a leagtar síos i Rialachán (AE) 2017/1938 agus Rialachán (AE) 2022/1369 ón gComhairle (12) faoi seach, arb é is aidhm dóibh na bearta sin a dhéanamh níos éifeachtaí faoi na himthosca reatha.

(69)

Tá an Rialachán seo gan dochar do shaoirse na mBallstát an damáiste fadtéarmach a d’fhéadfadh a bheith ann do shuiteálacha tionsclaíocha a chur san áireamh agus tús áite á thabhairt don éileamh ar cheart é a laghdú nó a chiorrú ionas go mbeidh siad in ann dlúthpháirtíocht a chur ar fáil do Bhallstát eile.

(70)

Tá custaiméirí áirithe, lena n-áirítear teaghlaigh agus custaiméirí a sholáthraíonn seirbhísí sóisialta bunriachtanacha, thar a bheith íogair i leith na n-éifeachtaí diúltacha a bhaineann le suaitheadh an tsoláthair gáis. Ar an gcúis sin, le Rialachán (AE) 2017/1938, tugadh isteach sásra dlúthpháirtíochta idir na Ballstáit chun na héifeachtaí a ghabhfadh le móréigeandáil laistigh den Aontas a mhaolú agus chun a áirithiú gur féidir le gás sreabhadh chuig custaiméirí atá faoi chosaint na dlúthpháirtíochta. Mar sin féin, i gcásanna áirithe, d’fhéadfaí úsáid an gháis ag custaiméirí atá faoi chosaint a mheas mar úsáid neamhriachtanach. Trí laghdú a dhéanamh ar an gcineál sin úsáide a théann thar a bhfuil riachtanach, ní dhéanfaí dochar do na cuspóirí a leagtar amach i Rialachán (AE) 2017/1938, go háirithe ós rud é go bhféadfadh an gás a ídítear atá in easnamh chun críocha neamhriachtanacha a bheith ina chúis le díobháil thromchúiseach in earnálacha príobháideacha nó tráchtála eile. Dá bhrí sin, ba cheart an deis a bheith ag na Ballstáit coigilteas gáis a bhaint amach freisin trí thomhaltas neamhriachtanach custaiméirí atá faoi chosaint a laghdú faoi imthosca sonracha, i gcás inarb indéanta laghdú den sórt sin a dhéanamh go fisiciúil gan difear a dhéanamh d’úsáidí bunriachtanacha. Mar sin féin, ba cheart do na bearta laghdaithe a dhéanfaidh na Ballstáit a bheith teoranta go docht do thomhaltas neamhriachtanach agus níor cheart dó úsáid bhunúsach na gcustaiméirí atá faoi chosaint a laghdú ar bhealach ar bith ná teorainn a chur lena gcumas a dtithe a théamh go leordhóthanach.

(71)

Ba cheart an tsaoirse a bheith ag na Ballstáit agus ag a n-údaráis inniúla na bearta laghdaithe is infheidhme a chinneadh mar aon leis na gníomhaíochtaí a chomhfhreagraíonn do thomhaltas neamhriachtanach, amhail téamh amuigh faoin aer, téamh linnte snámha cónaithe agus saoráidí cónaithe comhlántacha eile. Tríd an deis a bheith acu teorainn a chur le tomhaltas neamhriachtanach, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann na coimircí a neartú agus a áirithiú go soláthraítear gás d’earnálacha, do sheirbhísí agus do thionscail bhunriachtanacha eile, rud a chuirfeadh ar a gcumas dóibh leanúint dá n-oibriú le linn géarchéime.

(72)

Ba cheart aon bheart chun tomhaltas neamhriachtanach custaiméirí atá faoi chosaint a laghdú a bheith riachtanach agus comhréireach, agus feidhm aige go háirithe i gcásanna géarchéime fógartha de bhun Airteagal 11(1) agus Airteagal 12 de Rialachán (AE) 2017/1938 nó i gcás foláireamh Aontais de bhun Rialachán (AE) 2022/1369. D’ainneoin chur i bhfeidhm na mbeart neamhriachtanach maidir le laghdú tomhaltais, ba cheart do chustaiméirí atá faoi chosaint leanúint de thairbhiú de chosaint ar dhícheangal. Ba cheart do na Ballstáit a áirithiú freisin nach gcuirfidh na bearta sin teorainn leis an gcosaint is gá do chustaiméirí leochaileacha ar cheart a mheas go bhfuil a dtomhaltas reatha bunriachtanach gan dochar do chur isteach ar sholáthairtí ar chúiseanna teicniúla.

(73)

Tá sé de shaoirse ag na Ballstáit cinneadh a dhéanamh maidir le hidirdhealú a dhéanamh idir tomhaltas bunriachtanach agus tomhaltas neamhriachtanach custaiméirí atá faoi chosaint agus conas idirdhealú a dhéanamh eatarthu. Níor cheart a cheangal ar Bhallstát, a iarrann bearta dlúthpháirtíochta, a chinneann gan an t-idirdhealú sin a dhéanamh, a léiriú go bhféadfaí an tomhaltas neamhriachtanach a laghdú roimh an iarraidh ar dhlúthpháirtíocht. Níor cheart a cheangal ar Bhallstát a bhfuil dlúthpháirtíocht á soláthar aige idirdhealú a dhéanamh idir custaiméirí bunriachtanacha agus custaiméirí neamhriachtanach chun an toirt gáis a chuirfear ar fáil do bhearta dlúthpháirtíochta a chinneadh.

(74)

I gcás éigeandála, ba cheart do na Ballstáit, agus don Aontas, a áirithiú go sreabhfaidh gás laistigh den mhargadh inmheánach. Ciallaíonn sé sin nár cheart go n-eascródh saincheisteanna maidir le slándáil an tsoláthair i mBallstát eile as bearta a dhéantar ar an leibhéal náisiúnta agus gur cheart rochtain ar bhonneagar trasteorann a bheith sábháilte agus indéanta go teicniúil tráth ar bith. Leis an gcreat reachtach atá ann faoi láthair, ní dhéantar foráil maidir le próiseas lenar féidir coinbhleachtaí idir dhá Bhallstát i dtaca le bearta a ndéanann difear diúltach do shreabha trasteorann a réiteach go héifeachtach. Ós rud é go bhfuil eangacha gáis agus leictreachais an Aontais idirnasctha, ní hamháin go bhféadfadh fadhbanna tromchúiseacha maidir le slándáil an tsoláthair a bheith mar thoradh air sin, ach d’fhéadfadh sé freisin aontacht an Aontais maidir le tríú tíortha a lagú. De mhaolú ar Airteagal 12(6) de Rialachán (AE) 2017/1938, ba cheart, dá bhrí sin, an chumhacht a thabhairt don Choimisiún meastóireacht a dhéanamh ar na bearta náisiúnta a rinneadh agus eadráin a dhéanamh, i gcás inar gá, laistigh de thréimhse ama réasúnach. Chuige sin, ba cheart go mbeadh an Coimisiún in ann a iarraidh go ndéanfaí bearta náisiúnta den sórt sin a mhodhnú i gcás ina n-aimseoidh sé bagairtí ar shlándáil an tsoláthair gáis i mBallstáit eile nó san Aontas. I bhfianaise chineál eisceachtúil na géarchéime fuinnimh atá ann faoi láthair, ba cheart an cinneadh ón gCoimisiún a chomhlíonadh gan mhoill a d’fhéadfadh bac a chur ar sholáthar gáis an Aontais. Dá bhrí sin, ar feadh thréimhse chur i bhfeidhm an Rialacháin seo, ba cheart nósanna imeachta réitigh a chur ar fionraí ar mhaithe le feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh a áirithiú.

(75)

Is prionsabal ginearálta faoi dhlí an Aontais (13) é prionsabal na dlúthpháirtíochta fuinnimh agus tá feidhm aige maidir le gach Ballstát, agus ní hamháin maidir le Ballstáit chomharsanachta. Thairis sin, is den tábhacht é go mbainfí úsáid éifeachtúil as an mbonneagar atá ann cheana, lena n-áirítear acmhainní tarchurtha trasteorann agus saoráidí GNL, chun slándáil an tsoláthair gáis a choimirciú de mheon dlúthpháirtíochta. Tráth a bhíonn suaitheadh sa soláthar gáis ar leibhéal an Aontais, ar an leibhéal réigiúnach nó ar an leibhéal náisiúnta, , agus athrú suntasach ó ghás píblíne go GNL, ba cheart do na Ballstáit atá i staid móréigeandála ní hamháin a bheith in ann tairbhiú d’fhéidearthachtaí soláthair ó phíblínte comharsanacha, ach ba cheart dóibh a bheith in ann tairbhiú freisin de sholáthairtí ó thíortha a bhfuil saoráid GNL á diúscairt acu. Ba cheart do roinnt Ballstát a bheith in ann dlúthpháirtíocht a sholáthar do Bhallstáit eile, fiú mura bhfuil siad nasctha go díreach trí phíblíne gháis nó trí thríú tír nó trí Bhallstáit eile, ar choinníoll go bhfuil gach beart margadhbhunaithe dá phlean éigeandála ídithe ag an mBallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht, lena n-áirítear ceannacháin GNL sa mhargadh domhanda. Is iomchuí, dá bhrí sin, an oibleagáid maidir le dlúthpháirtíocht a sholáthar do na Ballstáit nach bhfuil nasctha le saoráidí GNL a leathnú, agus na difríochtaí idir margaí agus bonneagar gáis píblíne agus margaí agus bonneagar GNL á gcur san áireamh, lena n-áirítear soithí agus iompróirí GNL, maidir le hoibleagáidí a chur ar oibreoirí, chomh maith leis an easpa cumhachtaí forfheidhmithe á cur san áireamh i ndáil le sócmhainní GNL cosúil le hiompróirí GNL agus lena n-áirítear deiseanna chun babhtáil idir gás nádúrtha agus GNL mura bhfuil aon saoráid leachtaithe gáis ar chríoch Ballstáit a sholáthraíonn dlúthpháirtíocht.

(76)

Maidir le Ballstát a bhfuil saoráidí GNL aige, agus dlúthpháirtíocht á soláthar aige, níor cheart an fhreagracht a leagan air as scrogaill nó fadhbanna eile a d’fhéadfadh éirí lasmuigh dá chríoch féin nó atá mar thoradh ar easpa cumhachtaí forfheidhmithe ar shoithí agus iompróirí GNL ar le hoibreoir tríú tír, i gcás ina n-imríonn scrogaill nó fadhbanna eile den sórt sin tionchar ar an sreabhadh iarbhír gáis agus a chuireann cosc, sa deireadh, ar an toirt gáis a bhfuil gá leis an mBallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht a bhaint amach. I gcás nach bhfuil cumhachtaí forfheidhmiúcháin ag an mBallstát a bhfuil an dlúthpháirtíocht á soláthar acu, níor cheart dó a bheith freagrach as a liacht athrú a dhéantar ó lasta GNL go gás nádúrtha.

(77)

Agus prionsabal na dlúthpháirtíochta fuinnimh á chur chun feidhme, tugadh isteach le Rialachán (AE) 2017/1938 sásra dlúthpháirtíochta a raibh sé d’aidhm aige comhar agus muinín idir na Ballstáit a fheabhsú i gcás géarchéim thromchúiseach. Chun cur chun feidhme an tsásra dlúthpháirtíochta a éascú, ní mór do na Ballstáit teacht ar chomhaontú maidir le roinnt saincheisteanna teicniúla, dlíthiúla agus airgeadais ina gcuid socruithe déthaobhacha, de bhun Airteagal 13(10) de Rialachán (AE) 2017/1938.

(78)

D’ainneoin go bhfuil oibleagáid dhlíthiúil ann socruithe dlúthpháirtíochta déthaobhacha a thabhairt i gcrích faoin 1 Nollaig 2018, níl ach líon beag de na socruithe sin tugtha chun críche, rud a chuireann i mbaol cur chun feidhme na hoibleagáide dlíthiúla tacaíocht dlúthpháirtíochta a sholáthar i gcás éigeandála. Áiríodh sa togra ón gCoimisiún le haghaidh Rialachán maidir leis na margaí inmheánacha le haghaidh gáis in-athnuaite agus nádúrtha agus hidrigin an chéad samhail i dtaca le comhaontú dlúthpháirtíochta teimpléid. Mar sin féin, ós rud é gur forbraíodh an teimpléad sin roimh ionradh Chónaidhm na Rúise ar an Úcráin, i bhfianaise an ghanntanais gáis agus na bpraghsanna atá ag dul i méid agus i bhfianaise an ghá phráinnigh atá le rialacha réamhshocraithe sealadacha a bheith i bhfeidhm cheana féin don gheimhreadh atá le teacht, is iomchuí creat sealadach rialacha réamhshocraithe a chruthú chun na bearta dlúthpháirtíochta is gá a sholáthar de mhaolú ar Airteagal 13(1) agus (2) de Rialachán (AE) 2017/1938, ar bearta éifeachtacha iad is féidir a chur chun feidhme go tapa, nach bhfuil ag brath ar chaibidlíocht dhéthaobhach fhada agus a chuirtear in oiriúint don staid reatha ina bhfuil praghsanna fíor-ard agus ina bhfuil praghsanna gáis an-luaineach. Go háirithe, ba cheart rialacha níos soiléire réamhshocraithe a thabhairt isteach chun costais an gháis a chuirtear ar fáil a chúiteamh agus, de mheon na dlúthpháirtíochta idir Bhallstáit, chun teorainn a chur le costais bhreise a fhéadfaidh an Ballstát a iarrann dlúthpháirtíocht atá ag soláthar na gcostas a ghearradh. Ba cheart do na rialacha maidir le bearta dlúthpháirtíochta de bhun Airteagal 13 de Rialachán (AE) 2017/1938 a bheith infheidhme i gcónaí mura bhforáiltear a mhalairt go sainráite.

(79)

Ba cheart, i bprionsabal, an dlúthpháirtíocht a sholáthar bunaithe ar chúiteamh cóir arna íoc go díreach ag an mBallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht nó ag a eintitis tharmligthe. Ba cheart praghas an gháis, aon chostas stórála iarbhír nó féideartha, an t-iompar trasteorann agus costais ghaolmhara a chumhdach leis an gcúiteamh. Ba cheart an cúiteamh a bheith cothrom, i gcás na mBallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht agus i gcás na mBallstát a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht araon.

(80)

Mar thoradh ar an ngéarchéim atá ann faoi láthair, tá leibhéil praghsanna agus buaiceanna rialta praghsanna ann a théann i bhfad thar ghéarchéim soláthair a d’fhéadfadh a bheith ann tráth a glacadh de Rialachán (AE) 2017/1938. Ba cheart, dá bhrí sin, an luaineacht ionlae praghsanna atá ina saintréith de mhargadh an gháis faoi láthair mar thoradh ar an ngéarchéim gáis atá ann a chur san áireamh agus méid an chúitimh á chinneadh do na Ballstáit a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht. Ar bhonn na dlúthpháirtíochta, agus chun praghsáil in imthosca diana margaidh a sheachaint, bheadh fadhbanna ag baint le praghas athraitheach ionlae an mhargaidh a ghlacadh mar bhonn le praghas réamhshocraithe an bhirt dlúthpháirtíochta. Ba cheart don phraghas gáis meánphraghas an mhargaidh lá roimh ré a léiriú an lá roimh an iarraidh dlúthpháirtíochta sa Bhallstát a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht. Agus an méid sin á chur san áireamh, tá an cúiteamh fós bunaithe ar “phraghas margaidh”, mar a shonraítear i Moladh (AE) 2018/177 ón gCoimisiún (14). Tá meánphraghas an mhargaidh lá roimh ré níos neamhspleáiche ó luaineacht agus ó spotphraghsanna an-ard le linn géarchéimeanna, agus dá réir sin, cuirtear teorainn le haon dreasacht shaobh.

(81)

Mar a cuireadh i dtábhacht i Moladh (AE) 2018/177, ní fhéadfar costas na ndamáistí don tionscal ciorraithe a chumhdach le cúiteamh ach amháin mura léirítear é i bpraghas an gháis nach mór don Bhallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht a íoc agus níor cheart go mbeadh ar an mBallstát a d’iarr an dlúthpháirtíocht cúiteamh a íoc as na costais chéanna faoi dhó. Agus na himthosca eisceachtúla á gcur san áireamh ina bhfuil praghsanna gáis tar éis leibhéil nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe seo a bhaint amach, níor cheart oibleagáid uathoibríoch a chur ar Bhallstát a fhaigheann dlúthpháirtíocht costais eile a chumhdach ina n-iomláine, amhail damáistí nó costais a bhaineann le himeachtaí breithiúnacha, a tharlaíonn sa Bhallstát a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht, mura rud é go dtiocfar ar réiteach eile i gcomhaontú dlúthpháirtíochta. Is léir ón taithí a fuarthas gur príomhchonstaic maidir le comhaontuithe dlúthpháirtíochta a thabhairt i gcrích í an oibleagáid atá ar an mBallstát is faighteoir an riosca airgeadais iomlán a sheasamh maidir le gach costas cúitimh dhírigh nó indírigh a fhéadfar a thabhú mar thoradh ar bhearta dlúthpháirtíochta a sholáthar. Ba cheart, dá bhrí sin, an dliteanas neamhtheoranta a mhaolú sna rialacha réamhshocraithe le haghaidh comhaontuithe dlúthpháirtíochta, ionas gur féidir na comhaontuithe atá fós gan réiteach a thabhairt i gcrích a luaithe is féidir, ós rud é gur bunchloch de Rialachán (AE) 2017/1938 iad na comhaontuithe sin, lena léirítear prionsabal an Aontais maidir le dlúthpháirtíocht fuinnimh. A mhéid nach sáraíonn an cúiteamh ar chostais indíreacha 100 % den phraghas ar ghás, go bhfuil údar leis agus nach bhfuil sé cumhdaithe ag praghas an gháis, ba cheart don Bhallstát glactha na costais sin a chumhdach.

Mar sin féin, i gcás ina dtéann an costas a iarradh thar 100 % den phraghas ar ghás, ba cheart don Choimisiún, tar éis dó dul i gcomhairle leis na húdaráis inniúla ábhartha, cúiteamh ar chostas cóir a bhunú agus dá bhrí sin go mbeadh an deis aige a fhíorú an iomchuí an cúiteamh costais a theorannú. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann cúiteamh atá éagsúil leis an gcúiteamh a leagtar amach in Rialachán (AE) 2017/1938 a cheadú i gcásanna aonair, agus imthosca sonracha an cháis agus prionsabal na dlúthpháirtíochta fuinnimh á gcur san áireamh, lena n-áirítear bearta chun gás a choigilt agus an t-éileamh ar ghás a laghdú. Sa mheasúnú, ba cheart don Choimisiún aird chuí a thabhairt ar chostais iomarcacha indíreacha a sheachaint mar thoradh ar chiorrú nó ar dhícheangal custaiméirí gáis.

(82)

Tá rialacha an rialacháin seo maidir le cúiteamh a íoc as bearta dlúthpháirtíochta idir na Ballstáit gan dochar do phrionsabail an chúitimh i leith damáistí faoin dlí bunreachtúil náisiúnta.

(83)

Mar sin féin, is é tabhairt i gcrích socruithe dlúthpháirtíochta le Ballstáit chomharsanachta, mar a cheanglaítear de bhun Airteagal 13(10) de Rialachán(AE) 2017/1938, an ionstraim is iomchuí chun an oibleagáid maidir le bearta dlúthpháirtíochta a sholáthar de bhun Airteagal 13(1) agus (2) den Rialachán sin a chur chun feidhme. Dá bhrí sin, ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit imeacht ó na rialacha maidir le cúiteamh mainneachtana a leagtar amach sa Rialachán seo má thagann siad ar chomhaontú maidir le rialacha eile i gcomhaontú dlúthpháirtíochta. Go háirithe, ba cheart an deis a bheith fós ag na Ballstáit teacht ar chomhaontú go déthaobhach maidir le cúiteamh breise, lena gcumhdaítear costais eile ina n-iomláine, amhail na costais a thabhaítear ó oibleagáid cúiteamh a íoc sa Bhallstát a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht, lena n-áirítear damáistí do thionscal ciorraithe. I gcomhaontuithe dlúthpháirtíochta déthaobhacha, is féidir costais den sórt sin a áireamh sa chúiteamh má dhéantar foráil sa chreat dlíthiúil náisiúnta maidir leis an oibleagáid damáistí a íoc le tionscal ciorraithe, lena n-áirítear cúiteamh as damáiste eacnamaíoch, sa bhreis ar phraghas an gháis.

(84)

Mar bheart na rogha deiridh, níor cheart do Bhallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht an sásra dlúthpháirtíochta réamhshocraithe a spreagadh ach amháin i gcás nach n-éiríonn leis an margadh na toirteanna gáis riachtanacha a thairiscint, lena n-áirítear GNL agus iad siúd a thairgeann custaiméirí nach bhfuil faoi chosaint go deonach, chun freastal ar an éileamh ó chustaiméirí atá faoi chosaint leis an dlúthpháirtíocht. De bhun Rialachán (AE) 2017/1938 ceanglaítear ar na Ballstáit gach beart a bheith ídithe ina bpleananna éigeandála lena n-áirítear ciorrú éigeantach síos go dtí leibhéal na gcustaiméirí atá faoi chosaint leis an dlúthpháirtíocht.

(85)

Ba cheart an dlúthchomhar idir na Ballstáit, an Coimisiún agus na bainisteoirí géarchéime inniúla, arna n-ainmniú ag na Ballstáit i gcomhréir le hAirteagal 10(1), pointe (g), de Rialachán (AE) 2017/1938, a bheith i gceist mar gheall ar chineál práinneach agus na hiarmhairtí a bhainfeadh le gníomhachtú féideartha an tsásra dlúthpháirtíochta. Ba cheart, dá bhrí sin, an iarraidh a chur in iúl do na páirtithe uile in am trátha agus ba cheart tacar íosta eilimintí a bheith inti lenar féidir leis na Ballstáit a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht freagra a thabhairt gan mhoill. Ba cheart a áireamh sa fhreagairt ó na Ballstáit a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht faisnéis maidir leis an toirt gáis a d’fhéadfaí a sheachadadh chuig an mBallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht, lena n-áirítear freisin na toirteanna sin a d’fhéadfaí a shaoradh nuair a chuirtear bearta nach bhfuil margadhbhunaithe i bhfeidhm. Féadfaidh na Ballstáit teacht ar chomhaontú maidir le socruithe teicniúla agus comhordúcháin breise chun freagairt thráthúil ar iarraidh dlúthpháirtíochta a éascú. Agus dlúthpháirtíocht á soláthar acu, ba cheart do na Ballstáit agus dá n-údaráis inniúla sábháilteacht agus iontaofacht oibríochtúil an ghréasáin a áirithiú.

(86)

Ba cheart don Bhallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht a bheith in ann dlúthpháirtíocht a fháil ó roinnt Ballstát. Níor cheart an sásra dlúthpháirtíochta réamhshocraithe a spreagadh ach amháin i gcás nach bhfuil aon socrú déthaobhach tugtha i gcrích ag an mBallstát a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht leis an mBallstát a iarrann an dlúthpháirtíocht. I gcás comhaontú déthaobhach idir an Ballstát a iarrann an dlúthpháirtíocht agus an Ballstát a sholáthraíonn an dlúthpháirtíocht, ba cheart don socrú sin a bheith i réim agus ba cheart feidhm a bheith aige eatarthu.

(87)

Ba cheart don Choimisiún a bheith in ann faireachán a dhéanamh ar chur i bhfeidhm an tsásra dlúthpháirtíochta réamhshocraithe agus, má mheastar gur gá, ba cheart dó a bheith in ann meaitseáil iarrataí ar éileamh dlúthpháirtíochta a éascú. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún foráil a dhéanamh maidir le hardán idirghníomhach, ar cheart dó a bheith ina theimpléad agus tíolacadh leanúnach fíor-ama iarrataí ar dhlúthpháirtíocht agus a gcúpláil leis na toirteanna faoi seach atá ar fáil a cheadú.

(88)

Féadfaidh na Ballstáit agus Páirtithe Conarthacha an Chomhphobail Fuinnimh socruithe deonacha a thabhairt i gcrích freisin chun bearta dlúthpháirtíochta a chur i bhfeidhm.

(89)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15).

(90)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach ach gur féidir iad a ghnóthú níos fearr ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta, mar a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú,

(1)

Le cogadh foghach Chónaidhm na Rúise i gcoinne na hÚcráine agus laghdú as cuimse na soláthairtí gáis nádúrtha ó Chónaidhm na Rúise chuig na Ballstáit, tá slándáil soláthair an Aontais agus a Bhallstát i mbaol. An tráth céanna, mar thoradh ar an soláthar gáis a bheith á úsáid mar uirlis troda agus na margaí a bheith á mí-ionramháil ag Cónaidhm na Rúise trí shuaitheadh d’aon ghnó a dhéanamh ar shreafaí gáis, tháinig méadú an-mhór ar phraghsanna fuinnimh san Aontas, rud a chuireann ní hamháin geilleagar an Aontais i mbaol, ach a chuireann slándáil an tsoláthair i mbaol freisin. Le himscaradh tapa foinsí fuinnimh in-athnuaite, is féidir cabhrú le héifeachtaí na géarchéime fuinnimh atá ann faoi láthair a mhaolú, trí chosaint a chruthú in aghaidh ghníomhaíochtaí na Rúise. Is féidir leis an bhfuinneamh in-athnuaite rannchuidiú go mór chun cur i gcoinne na húsáide atá á baint as an bhfuinneamh mar uirlis troda ag an Rúis, trí shlándáil soláthair an Aontais a neartú, luaineacht sa mhargadh a laghdú agus praghsanna fuinnimh a ísliú.

(2)

Le roinnt míonna anuas, ghéaraigh gníomhaíochtaí na Rúise an staid sa mhargadh a thuilleadh, go háirithe tríd an mbaol a mhéadú go gcuirfear stop iomlán le soláthairtí gáis na Rúise chuig an Aontas go luath amach anseo, staid a rinne difear do shlándáil soláthair an Aontais. Mar gheall air sin, tháinig méadú mór ar luaineacht praghsanna fuinnimh san Aontas agus ar phraghsanna gáis agus leictreachais go leibhéil is airde riamh i rith an tsamhraidh, as a tháinig méadú ar phraghsanna miondíola leictreachais, agus meastar go leanfaidh siad de dhul i bhfeidhm de réir a chéile ar fhormhór na gconarthaí atá ag tomhaltóirí, rud a chuireann ualach méadaitheach ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí. Chuir an staid ghéaraithe sna margaí fuinnimh go mór leis an mboilsciú ginearálta sa limistéar euro agus chuir sé moill ar an bhfás eacnamaíoch ar fud an Aontais. Leanfaidh an riosca sin ar aghaidh gan beann ar aon laghdú sealadach ar phraghsanna mórdhíola agus beidh sé níos ábhartha fós an bhliain seo chugainn, mar a aithníodh sa togra éigeandála ón gCoimisiún a ghabhann leis an Teachtaireacht ón gCoimisiún an 18 Deireadh Fómhair 2022 maidir le hÉigeandáil Fuinnimh — ullmhú, ceannach agus cosaint an Aontais le chéile. D’fhéadfadh deacrachtaí móra a bheith ag cuideachtaí fuinnimh na hEorpa maidir le saoráidí stórála gáis a líonadh an bhliain seo chugainn, ós rud é gur dócha go dtiocfaidh níos lú gás píblíne isteach san Aontas ón Rúis, nó fiú nach dtiocfaidh aon ghás píblíne isteach san Aontas ón Rúis, mar gheall ar an staid pholaitiúil atá ann faoi láthair. Ina theannta sin, is é an sprioc atá ann do 2023, mar a leagtar amach i Rialachán (AE) 2022/1032 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (1), 90 % d’acmhainneachtaí stórála gáis an Aontais a líonadh i gcomparáid le 80 % don gheimhreadh seo. Chomh maith leis sin, maidir le teagmhais dhothuartha, mar shampla sabaitéireacht píblínte agus rioscaí eile go gcuirfí isteach ar shlándáil an tsoláthair, d’fhéadfadh siad brú breise a chruthú sna margaí gáis. Ina theannta sin, tá an t-ionchas iomaíochais a bhaineann le tionscail teicneolaíochta fuinnimh in-athnuaite san Eoraip níos laige mar gheall ar bheartais a rinneadh le déanaí i réigiúin eile ar fud an domhain arb é is aidhm dóibh tacú leis an méadú ar shlabhraí luacha teicneolaíochta fuinnimh in-athnuaite ina n-iomláine agus dlús a chur leis an méadú sin.

(3)

Sa chomhthéacs sin agus chun dul i ngleic le neamhchosaint thomhaltóirí agus ghnólachtaí na hEorpa ar phraghsanna arda luaineacha a chruthaíonn cruatan eacnamaíoch agus sóisialta, chun an laghdú is gá ar an éileamh ar fhuinneamh a éascú trí fhuinneamh ó fhoinsí in-athnuaite a chur in ionad soláthairtí gáis nádúrtha agus chun slándáil an tsoláthair a mhéadú, ní mór don Aontas tuilleadh gníomhaíochta, idir láithreach agus shealadach, chun dlús a chur le himscaradh foinsí fuinnimh in-athnuaite, go háirithe trí bhíthin bearta spriocdhírithe lena bhféadfar dlús a chur le luas imscartha foinsí fuinnimh in-athnuaite san Aontas sa ghearrthéarma.

(4)

Roghnaíodh na bearta práinneacha sin mar gheall ar a gcineál agus a n-acmhainneacht rannchuidiú le réitigh ar an éigeandáil fuinnimh sa ghearrthéarma. Go háirithe, roinnt de na bearta atá sa Rialachán seo, féadfaidh na Ballstáit iad a chur chun feidhme go pras chun cuíchóiriú a dhéanamh ar an bpróiseas deonaithe ceadanna is infheidhme maidir le tionscadail fuinnimh in-athnuaite, gan gá le hathruithe troma ar a nósanna imeachta náisiúnta ná ar a gcórais dlí náisiúnta, agus lena n-áiritheofar dlús dearfach imscaradh foinsí fuinnimh in-athnuaite sa ghearrthéarma. Tá raon feidhme ginearálta ag roinnt de na bearta sin, amhail toimhde infhrisnéise a thabhairt isteach go bhfuil leas poiblí sáraitheach ag baint le tionscadail fuinnimh in-athnuaite chun críocha na reachtaíochta comhshaoil ábhartha, nó soiléiriú a thabhairt isteach maidir le raon feidhme treoracha comhshaoil áirithe chomh maith le simpliú an chreata deonaithe ceadaithe chun gléasraí cumhachta fuinnimh in-athnuaite a athchumhachtú trí dhíriú ar an tionchar a eascraíonn as na hathruithe nó na síntí i gcomparáid leis an mbuntionscadal. Díríonn bearta eile ar theicneolaíochtaí sonracha, amhail deonú ceadanna do threalamh grianfhuinnimh ar struchtúir atá ann cheana a dhéanamh i bhfad níos giorra agus níos tapa. Is iomchuí na bearta éigeandála sin a chur chun feidhme a luaithe is féidir, agus iad a oiriúnú de réir mar is gá chun aghaidh a thabhairt i gceart ar na dúshláin atá ann faoi láthair.

(5)

Is gá bearta práinneacha spriocdhírithe breise a thabhairt isteach a bheidh dírithe ar theicneolaíochtaí sonracha agus ar chineálacha tionscadal a bhfuil an acmhainneacht is mó acu maidir le himscaradh tapa agus a bhfuil éifeacht láithreach acu ar na cuspóirí maidir le luaineacht praghsanna a laghdú agus an t-éileamh ar ghás nádúrtha a laghdú gan srian a chur ar an éileamh foriomlán ar fhuinneamh. Chomh maith le dlús a chur le próisis deonaithe ceadanna, maidir le trealamh grianfhuinnimh ar struchtúir shaorga, is iomchuí imscaradh suiteálacha gréine ar mionscála a chur chun cinn agus dlús a chur leis, lena n-áirítear le haghaidh féintomhaltóirí fuinnimh in-athnuaite agus le haghaidh féintomhaltóirí comhchoiteanna, mar shampla pobail fuinnimh áitiúla, ós rud é gurb iad sin na roghanna leis an gcostas is lú, agus is inrochtana agus is iad a imríonn an tionchar is lú ar an gcomhshaol nó ar ghnéithe eile chun suiteálacha nua fuinnimh in-athnuaite a chur in úsáid go tapa. Ina theannta sin, tacaíonn na tionscadail sin go díreach le teaghlaigh agus le cuideachtaí a mbíonn orthu aghaidh a thabhairt ar phraghsanna arda fuinnimh agus tugann siad cosaint do thomhaltóirí ar luaineacht praghsanna. Is rogha é gléasraí cumhachta fuinnimh in-athnuaite a athchumhachtú chun táirgeadh fuinnimh in-athnuaite a mhéadú go tapa agus, ag an am céanna, an tionchar is lú a imirt ar bhonneagar eangaí agus ar an gcomhshaol, lena n-áirítear i gcás na dteicneolaíochtaí táirgthe fuinnimh in-athnuaite sin, amhail cumhacht ghaoithe, a mbíonn próisis deonaithe ceadanna níos faide ann ina leith de ghnáth. Ar deireadh, is rogha dhíreach fuinnimh in-athnuaite iad teaschaidéil ar choirí gáis nádúrtha agus d’fhéadfadh siad an t-éileamh ar ghás nádúrtha a laghdú go mór le linn an tséasúir téimh.

(6)

Mar gheall ar an staid fuinnimh phráinneach agus eisceachtúil atá ann, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann díolúintí a thabhairt isteach ó oibleagáidí measúnaithe áirithe a leagtar síos i reachtaíocht chomhshaoil an Aontais do thionscadail fuinnimh in-athnuaite agus tionscadail stórála fuinnimh agus tionscadail eangaí leictreachais atá riachtanach chun fuinneamh in-athnuaite a chomhtháthú sa chóras leictreachais. Chun na díolúintí sin a thabhairt isteach, ba cheart dhá choinníoll a chomhlíonadh, eadhon an tionscadal a bheith lonnaithe i limistéar tiomnaithe in-athnuaite nó eangaí agus ba cheart go mbeadh an limistéar sin faoi réir measúnú straitéiseach comhshaoil. Ina theannta sin, ba cheart bearta maolaithe comhréireacha nó, i gcás nach bhfuil fáil orthu, bearta cúitimh a ghlacadh chun cosaint speiceas a áirithiú.

(7)

Ba cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo maidir le próisis deonaithe ceadanna a bhfuil túsdáta acu le linn a thréimhse cur i bhfeidhm. I bhfianaise chuspóir an Rialacháin seo, agus na staide éigeandála agus an chomhthéacs eisceachtúil a bhaineann lena ghlacadh, go háirithe ós rud é go bhfuil bonn cirt, de bharr dlús gearrthéarmach le himscaradh foinsí in-athnuaite fuinnimh san Aontas, go gcuirfí forálacha an Rialacháin seo i bhfeidhm maidir le próisis deonaithe ceadanna atá ar feitheamh, ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit an Rialachán seo, nó cuid áirithe dá fhorálacha, a chur i bhfeidhm maidir le próisis leanúnacha deonaithe ceadanna nach ndearna an t-údarás ábhartha cinneadh críochnaitheach ina leith, ar choinníoll go n-urramaítear go cuí le cur i bhfeidhm na rialacha sin cearta tríú páirtithe atá ann cheana agus a n-ionchais dhlisteanacha. Agus an Rialachán seo a chur i bhfeidhm, go páirteach nó go hiomlán, maidir le próisis leanúnacha deonaithe ceadanna, ba cheart do na Ballstáit a áirithiú, dá bhrí sin, gur comhréireach é cur i bhfeidhm an rialacháin seo maidir le nósanna imeachta ceadaithe atá ar feitheamh agus go gcosnaítear go hiomchuí, leis an gcur i bhfeidhm sin, cearta agus ionchais dhlisteanacha na bpáirtithe leasmhara uile.

(8)

Ceann de na bearta sealadacha is ea toimhde infhrisnéise a thabhairt isteach go bhfuil leas poiblí sáraitheach ag baint le tionscadail fuinnimh in-athnuaite agus gur chun leas na sábháilteachta agus na sláinte poiblí atá siad chun críocha reachtaíocht ábhartha an Aontais maidir leis an gcomhshaol, ach amháin i gcás ina bhfuil fianaise shoiléir ann go bhfuil drochéifeachtaí móra ag na tionscadail sin ar an gcomhshaol nach féidir a mhaolú ná a chúiteamh. Tá gléasraí fuinnimh in-athnuaite, lena n-áirítear teaschaidéil nó fuinneamh gaoithe, ríthábhachtach chun an t-athrú aeráide agus truailliú a chomhrac, praghsanna fuinnimh a laghdú, spleáchas an Aontais ar bhreoslaí iontaise a laghdú agus slándáil soláthair an Aontais a áirithiú. Dá nglacfaí leis go bhfuil leas poiblí sáraitheach ag baint le gléasraí fuinnimh in-athnuaite, lena n-áirítear teaschaidéil, agus gur chun leas na sábháilteachta agus na sláinte poiblí atá siad, d’fhéadfadh na tionscadail sin tairbhe a bhaint láithreach, i gcás inar gá, as measúnú simplithe le haghaidh maoluithe sonracha dá bhforáiltear i reachtaíocht ábhartha an Aontais maidir leis an gcomhshaol. Agus a sainiúlachtaí náisiúnta á gcur san áireamh, ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit cur i bhfeidhm na toimhde sin a shrianadh do chodanna áirithe dá gcríocha nó do theicneolaíochtaí nó tionscadail áirithe. Is féidir leis na Ballstáit breithniú a dhéanamh an toimhde sin a chur i bhfeidhm ina reachtaíocht náisiúnta ábhartha maidir le tírdhreachú.

(9)

Is léiriú é sin ar an ról tábhachtach a d’fhéadfadh a bheith ag an bhfuinneamh in-athnuaite i ndícharbónú chóras fuinnimh an Aontais, trí réitigh láithreacha a chur ar fáil lena gcur in ionad fuinnimh atá bunaithe ar bhreoslaí iontaise agus trí aghaidh a thabhairt ar an staid ghéaraithe sa mhargadh. Chun deireadh a chur le scrogaill sa phróiseas deonaithe ceadanna agus in oibriú gléasraí fuinnimh in-athnuaite, sa phróiseas pleanála agus deonaithe ceadanna, ba cheart tosaíocht a thabhairt do thógáil agus d’oibriú gléasraí fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite agus d’fhorbairt an bhonneagair eangaí lena mbaineann agus leasanna dlíthiúla á gcothromú sa chás aonair, ar a laghad i gcás tionscadal a aithnítear mar thionscadail a bhfuil leas poiblí ag baint leo. A mhéid a bhaineann le cosaint speiceas, níor cheart an tosaíocht seo a thabhairt ach amháin má dhéantar, agus a mhéid a dhéantar, bearta iomchuí caomhnaithe speiceas a chuidíonn le líon na speiceas a choinneáil ar bun nó a athbhunú ag stádas caomhantais fabhrach agus má chuirtear acmhainní leordhóthanacha airgeadais chomh maith le limistéir ar fáil chun na críche sin.

(10)

Is príomhfhoinse fuinnimh in-athnuaite é an grianfhuinneamh chun deireadh a chur le spleáchas an Aontais ar bhreoslaí iontaise na Rúise agus an t-aistriú i dtreo geilleagar atá aeráidneodrach á bhaint amach ag an am céanna. Maidir le grianfhuinneamh fótavoltach, atá ar cheann de na foinsí leictreachais leis an gcostas is lú atá ar fáil, agus teicneolaíochtaí teirmeacha gréine, a chuireann téamh in-athnuaite ar fáil ar chostas íseal in aghaidh an aonaid teasa, is féidir iad a chur i bhfeidhm go tapa, agus is féidir le saoránaigh agus gnólachtaí tairbhe a bhaint astu. Sa chomhthéacs sin, i gcomhréir leis an teachtaireacht ón gCoimisiún an 18 Bealtaine 2022 dar teideal “EU Solar Energy Strategy” [Straitéis an Aontais um an nGrianfhuinneamh], tacófar le slabhra luacha gréine tionsclaíoch athléimneach a fhorbairt san Aontas, lena n-áirítear tríd an gComhghuaillíocht don Tionscal Fótavoltach Gréine a sheolfar ag deireadh 2022. Trí dhlús a chur le deonú ceadanna le haghaidh tionscadail fuinnimh in-athnuaite agus tríd na próisis deonaithe ceadanna sin a fheabhsú, cuideofar le bonn a chur faoi mhéadú ar acmhainneacht déantúsaíochta theicneolaíocht fuinnimh ghlain an Aontais. Mar gheall ar na cúinsí atá ann faoi láthair agus, go háirithe an luaineacht ard i bpraghsanna fuinnimh, ní mór gníomhaíocht a dhéanamh láithreach chun próisis deonaithe ceadanna i bhfad níos tapúla a áirithiú chun dlús mór a chur le luas a bhaineann le trealamh grianfhuinnimh a shuiteáil ar struchtúir shaorga, nach mbíonn chomh casta céanna de ghnáth le suiteálacha ar an talamh agus ar féidir leo rannchuidiú go tapa le héifeachtaí na géarchéime fuinnimh atá ann faoi láthair a mhaolú, ar choinníoll go gcoinnítear cobhsaíocht, iontaofacht agus sábháilteacht na heangaí ar bun. Ba cheart, dá bhrí sin, go mbainfeadh na suiteálacha sin tairbhe as próisis deonaithe ceadanna níos giorra i gcomparáid le tionscadail eile fuinnimh in-athnuaite.

(11)

3 mhí ba cheart a bheith sa sprioc-am uasta don phróiseas deonaithe ceadanna maidir le suiteáil trealaimh grianfhuinnimh mar aon leis an stóráil chomhshuite agus ceangail leis an eangach a bhaineann leis sin, i struchtúir shaorga atá ann cheana nó a bheidh ann amach anseo agus a cruthaíodh chun críoch eile seachas chun grianfhuinneamh a tháirgeadh. Ba cheart maolú sonrach ar an gceanglas measúnuithe comhshaoil a dhéanamh faoi Threoir 2011/92/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2) a thabhairt isteach freisin le haghaidh na suiteálacha sin ós rud é nach dócha go mbeidh ábhair imní ann maidir le húsáidí iomaíocha den spás nó tionchar ar an gcomhshaol. Ceann de na modhanna is éifeachtúla do thomhaltóirí fuinnimh chun a mbillí fuinnimh agus a neamhchosaint ar luaineacht praghsanna a laghdú is ea infheistíocht a dhéanamh i suiteálacha beaga díláraithe grianfhuinnimh lena bheith ina bhféintomhaltóirí fuinnimh in-athnuaite. Ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit, ar chúiseanna áirithe a bhfuil bonn cirt leo, limistéir nó struchtúir áirithe a eisiamh ó raon feidhme an spriocdháta chiorraithe sin agus ón maolú sin.

(12)

Rannchuidíonn suiteálacha féintomhaltais leictreachais, lena n-áirítear iad sin le haghaidh féintomhaltóirí comhchoiteanna, mar shampla pobail fuinnimh áitiúla, leis an éileamh foriomlán ar ghás nádúrtha a laghdú, le hathléimneacht an chórais a mhéadú agus le spriocanna fuinnimh in-athnuaite an Aontais a bhaint amach. Ní dócha go mbeidh éifeachtaí díobhálacha móra ar an gcomhshaol ná ar an eangach ag suiteáil trealaimh grianfhuinnimh ag a bhfuil toilleadh faoi bhun 50 kW, lena n-áirítear suiteálacha d’fhéintomhaltóirí fuinnimh in-athnuaite, agus ní cúis imní é maidir le sábháilteacht. Ina theannta sin, de ghnáth ní bhíonn méadú acmhainneachta de dhíth ar shuiteálacha beaga féintomhaltóirí fuinnimh in-athnuaite ag an bpointe nasctha eangaí. I bhfianaise na n-éifeachtaí dearfacha láithreacha a bhaineann le suiteálacha den sórt sin do thomhaltóirí agus i bhfianaise na dtionchar teoranta a bhféadfadh a bheith acu ar an gcomhshaol, is iomchuí an próiseas deonaithe ceadanna is infheidhme maidir leo a chuíchóiriú a thuilleadh ar choinníoll nach sáróidh siad an acmhainneacht atá ag an gceangal leis an eangach dáileacháin cheana trí choincheap an tosta dhearfaigh riaracháin a thabhairt isteach sna próisis ábhartha deonaithe ceadanna chun imscaradh na suiteálacha sin a chur chun cinn agus dlús a chur leis an imscaradh sin, agus chun leas a bhaint as na tairbhí a bhaineann leis na suiteálacha sin sa ghearrthéarma. Ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit tairseach faoi bhun 50 kW a chur i bhfeidhm i ngeall ar a srianta inmheánacha, ar choinníoll go bhfanfaidh an tairseach níos airde ná 10.8 kW. I gcás ar bith, le linn an phróisis deonaithe ceadanna a mhairfidh mí amháin, féadfaidh na húdaráis nó na heintitis ábhartha diúltú do na hiarratais a fuarthas ar na suiteálacha sin ar chúiseanna a bhaineann le sábháilteacht, cobhsaíocht agus iontaofacht eangaí ar bhonn freagra cuí-réasúnaithe.

(13)

Tá acmhainneacht mhór ag baint le hathchumhachtú gléasraí fuinnimh in-athnuaite atá ann cheana chun giniúint cumhachta in-athnuaite a mhéadú go tapa, rud a fhágann gur féidir ídiú gáis a laghdú. Le hathchumhachtú is féidir úsáid leanúnach a bhaint as láithreáin a bhfuil acmhainneacht mhór fuinnimh in-athnuaite acu, rud a laghdaíonn an gá atá le láithreáin nua a ainmniú do thionscadail fuinnimh in-athnuaite. Trí ghléasra cumhachta fuinnimh gaoithe a athchumhachtú le tuirbíní níos éifeachtúla, is féidir an acmhainneacht atá ann cheana a choinneáil ar bun, nó an acmhainneacht a mhéadú, agus tuirbíní níos mó agus níos éifeachtúla a bheith acu ag an am céanna, ach níos lú díobh. Téann sé chun tairbhe don athchumhachtú go mbíonn nasc ann cheana leis an eangach, gur dócha go mbeidh glacadh níos mó ag an bpobal leis agus go bhfuil eolas ar na tionchair atá ann don chomhshaol.

(14)

Meastar go mbeidh an acmhainneacht gaoithe ar talamh 38 GW ag teacht chuig deireadh a ghnáthré oibriúcháin de 20 bliain idir 2021 agus 2025. Dá ndéanfaí na hacmhainneachtaí sin a dhíchoimisiúnú in ionad iad a athchumhachtú, thiocfadh laghdú mór ar an acmhainneacht fuinnimh in-athnuaite atá suiteáilte faoi láthair, rud a dhéanfadh an staid sa mhargadh fuinnimh níos casta fós. Tá sé ríthábhachtach na próisis deonaithe ceadanna le haghaidh athchumhachtaithe a shimpliú agus a luathú láithreach chun an acmhainneacht fuinnimh in-athnuaite san Aontas a chothabháil agus a mhéadú. Chuige sin, tugtar isteach bearta breise leis an Rialachán seo chun an próiseas deonaithe ceadanna is infheidhme maidir le hathchumhachtú tionscadal fuinnimh in-athnuaite a chuíchóiriú a thuilleadh. Go háirithe, ba cheart gach measúnú tionchair comhshaoil ábhartha a bheith san áireamh sa sprioc-am uasta 6 mhí is infheidhme maidir leis an bpróiseas deonaithe ceadanna chun tionscadail fuinnimh in-athnuaite a athchumhachtú. Thairis sin, maidir le gléasra fuinnimh in-athnuaite a athchumhachtú nó bonneagar eangaí lena mbaineann is gá chun fuinneamh in-athnuaite a chomhtháthú sa chóras leictreachais a uasghrádú, aon uair a bheidh an t-athchumhachtú sin faoi réir scagadh nó measúnú tionchair comhshaoil, ba cheart é a theorannú do mheasúnú a dhéanamh ar na tionchair shuntasacha a d’fhéadfadh a bheith ann mar thoradh ar an athrú nó ar an síneadh i gcomparáid leis an mbuntionscadal.

(15)

Chun athchumhachtú gléasraí fuinnimh in-athnuaite atá ann cheana a chur chun cinn agus dlús a chur leis an athchumhachtú sin, ba cheart nós imeachta simplithe um naisc eangaí a bhunú láithreach i gcás ina mbeidh méadú teoranta ar an acmhainneacht iomlán i gcomparáid leis an mbuntionscadal mar thoradh ar an athchumhachtú.

(16)

Agus suiteáil grianfhuinnimh á athchumhachtú, is féidir méaduithe ar éifeachtúlacht agus ar acmhainneacht a bhaint amach gan an spás atá á úsáid a mhéadú. Dá bhrí sin, ní bheadh tionchar éagsúil ag an tsuiteáil athchumhachtaithe ar an gcomhshaol ná mar atá ag an mbunsuiteáil fad is nach méadaítear an spás a úsáidtear sa phróiseas, agus go leantar de na bearta maolaithe comhshaoil a ceanglaíodh ar dtús a chomhlíonadh.

(17)

Is príomhtheicneolaíocht iad teaschaidéil chun téamh agus fuarú in-athnuaite a tháirgeadh ó fhuinneamh comhthimpeallach, lena n-áirítear ó ghléasraí cóireála fuíolluisce, agus ó fhuinneamh geoiteirmeach. Fágann teaschaidéil freisin gur féidir dramhtheas agus dramhfhuacht a úsáid. Trí imscaradh tapa teaschaidéal, lena slógtar foinsí fuinnimh in-athnuaite tearcúsáidte mar shampla fuinneamh comhthimpeallach, fuinneamh geoiteirmeach agus dramhtheas ó earnálacha tionsclaíocha agus treasacha, lena n-áirítear lárionaid sonraí, beifear in ann réiteach téimh in-athnuaite a chur in ionad coirí gáis nádúrtha agus coirí eile atá bunaithe ar bhreoslaí iontaise, agus éifeachtúlacht fuinnimh á méadú ag an am céanna. Cuirfidh sé sin dlús leis an laghdú ar úsáid gáis chun téamh a sholáthar, i bhfoirgnimh agus in earnáil na tionsclaíochta araon. Chun dlús a chur le suiteáil agus úsáid teaschaidéal, is iomchuí próisis deonaithe ceadanna a bheidh spriocdhírithe agus níos giorra a thabhairt isteach le haghaidh na suiteálacha sin, lena n-áirítear nós imeachta simplithe chun teaschaidéil níos lú a cheangal leis an eangach leictreachais i gcás nach bhfuil aon chúis imní maidir le sábháilteachta ann, nach bhfuil tuilleadh oibreacha de dhíth le haghaidh naisc eangaí agus níl aon neamh-chomhoiriúnacht theicniúil idir comhpháirteanna an chórais ann, ach amháin i gcás nach gceanglaítear nós imeachta mar sin faoin dlí náisiúnta. A bhuí le suiteáil teaschaidéal a bheidh níos tapúla agus níos éasca, cuirfidh úsáid mhéadaithe foinsí in-athnuaite in earnáil an téimh, arb í is cúis le leath d’ídiú fuinnimh an Aontais, le slándáil an tsoláthair agus cuideofar le dul i ngleic le staid níos deacra sa mhargadh.

(18)

Agus na sprioc-amanna á gcur i bhfeidhm maidir le trealamh grianfhuinnimh a shuiteáil, gléasraí cumhachta fuinnimh in-athnuaite a athchumhachtú agus teaschaidéil a imscaradh, níor cheart an t-am a bhfuil na gléasraí, a naisc eangaí agus an bonneagar eangaí riachtanach lena mbaineann á dtógáil nó á n-athchumhachtú lena linn a áireamh laistigh de na sprioc-amanna sin ach amháin nuair atá sé i gcomhthráth le céimeanna riaracháin eile den phróiseas deonaithe ceadanna. Ina theannta sin, níor cheart an tréimhse le haghaidh na gcéimeanna riaracháin atá riachtanach le haghaidh uasghráduithe suntasacha ar an eangach is gá chun cobhsaíocht na heangaí, iontaofacht na heangaí agus sábháilteacht na heangaí a áireamh laistigh de na sprioc-amanna.

(19)

Chun imscaradh fuinnimh in-athnuaite a éascú a thuilleadh, ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit an fhéidearthacht a choinneáil chun sprioc-amanna an phróisis deonaithe ceadanna a ghiorrú a thuilleadh.

(20)

Maidir le forálacha Choinbhinsiún Choimisiún Eacnamaíochta na Náisiún Aontaithe don Eoraip (UNECE) maidir le Rochtain ar Fhaisnéis, Rannpháirtíocht Phoiblí i gCinnteoireacht agus Rochtain ar Cheartas i gCúrsaí Comhshaoil (“Coinbhinsiún Aarhus”) a mhéid a bhaineann le rochtain ar fhaisnéis, rannpháirtíocht phoiblí i gcinnteoireacht agus rochtain ar cheartas i gcúrsaí comhshaoil, leanann na forálacha sin, agus go háirithe na hoibleagáidí atá ar na Ballstáit a bhaineann le rannpháirtíocht phoiblí agus rochtain ar cheartas, de bheith infheidhme.

(21)

Is prionsabal ginearálta faoi dhlí an Aontais é prionsabal na dlúthpháirtíochta fuinnimh mar a luaigh Cúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh ina breithiúnas an 15 Iúil 2021, i gCás C-848/19 P (3), an Ghearmáin v an Pholainn, agus tá feidhm aige maidir leis na Ballstáit uile. Trí phrionsabal na dlúthpháirtíochta fuinnimh a chur chun feidhme, leis an Rialachán seo, féadfar na héifeachtaí a bheidh ag imscaradh níos tapúla tionscadail fuinnimh in-athnuaite a dháileadh thar theorainneacha. Tá na bearta a leagtar amach sa Rialachán seo dírithe ar shuiteálacha fuinnimh in-athnuaite i ngach Ballstát agus tagann réimse leathan tionscadal fúthu, lena n-áirítear tionscadail a bhaineann le struchtúir atá ann cheana, suiteálacha nua de threalamh grianfhuinnimh agus athchumhachtú suiteálacha atá ann cheana. I bhfianaise a chomhtháite atá margaí fuinnimh an Aontais, ba cheart aon mhéadú ar imscaradh fuinnimh in-athnuaite i mBallstát a bheith tairbheach freisin do Bhallstáit eile ó thaobh shlándáil an tsoláthair agus praghsanna níos ísle de. Ba cheart go gcuideodh sé le sreabhadh leictreachais in-athnuaite thar na teorainneacha chuig na háiteanna is mó ina bhfuil gá leis agus go n-áiritheofaí leis go n-onnmhaireofar leictreachas a ghintear ar chostas íseal chuig na Ballstáit ina bhfuil an ghiniúint leictreachais níos costasaí. Ina theannta sin, beidh tionchar ag na hacmhainneachtaí fuinnimh in-athnuaite nuashuiteáilte sna Ballstáit ar an laghdú foriomlán ar an éileamh ar ghás ar fud an Aontais.

(22)

Le hAirteagal 122(1) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais, ceadaítear don Chomhairle, ar mholadh ón gCoimisiún agus de mheon dlúthpháirtíochta idir na Ballstáit, na bearta is iomchuí don staid eacnamaíoch a chinneadh, go háirithe má thagann géardheacrachtaí maidir le soláthar táirgí áirithe chun cinn, go háirithe i réimse an fhuinnimh. I bhfianaise na dteagmhas a tharla le déanaí agus na ngníomhaíochtaí a rinne an Rúis le déanaí , leis an mbaol mór atá ann go gcuirfear stop iomlán le soláthairtí gáis na Rúise, mar aon le hionchas neamhchinnte na roghanna malartacha, tá bagairt mhór ann go gcuirfear isteach ar an soláthar fuinnimh, rud a mhéadaíonn ar na praghsanna fuinnimh a thuilleadh agus a chuireann brú ar gheilleagar an Aontais dá bharr sin. Dá bhrí sin, tá gá le gníomhaíocht phráinneach.

(23)

I bhfianaise mhéid na géarchéime fuinnimh, leibhéal a tionchair shóisialta, eacnamaíoch agus airgeadais agus gur gá gníomhú a luaithe is féidir, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm mar ábhar práinne an lá tar éis lá a fhoilsithe in Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh. Beidh a bhailíocht teoranta do 18 mí dhéag, agus tá clásal athbhreithnithe ann chun go bhféadfaidh an Coimisiún moladh a dhéanamh go gcuirfí síneadh lena bhailíocht, más gá.

(24)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach agus gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(1)

Le cogadh foghach gan chúis gan údar Chónaidhm na Rúise (“an Rúis”) i gcoinne na hÚcráine agus an laghdú nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe seo ar sholáthairtí gáis nádúrtha ón Rúis chuig na Ballstáit, cuirtear slándáil an tsoláthair i mbaol san Aontas agus sna Ballstáit. An tráth céanna, mar thoradh ar armú an tsoláthair gáis agus cúbláil mhargaidh na Rúise trí shuaití d’aon ghnó ar shreabha gáis, tháinig méadú an-mhór ar phraghsanna fuinnimh san Aontas. Mar gheall ar an athrú atá ag teacht ar bhealaí soláthair, rud a fhágann go bhfuil plódú i mbonneagar gáis na hEorpa, agus mar gheall ar an ngá le foinsí malartacha soláthair gáis agus córais phraghasmhúnlaithe a aimsiú nach bhfuil curtha in oiriúint do shuaitheadh soláthair, cuireadh le luaineacht praghsanna agus le harduithe praghsanna. Le praghsanna gáis nádúrtha níos airde, cuirtear geilleagar an Aontais i mbaol trí bhoilsciú ard marthanach atá de thoradh ar phraghsanna leictreachais níos airde, rud a dhéanann dochar do chumhacht ceannaigh tomhaltóirí, chomh maith le trí chostas na monaraíochta a ardú, go háirithe i dtionscal dianfhuinnimh, agus cuirtear slándáil an tsoláthair i mbaol go mór.

(2)

In 2022, bhí praghsanna gáis nádúrtha as cuimse luaineach, agus bhain roinnt tagarmharcanna amach na leibhéil is airde riamh i mí Lúnasa 2022. An leibhéal neamhghnách i bpraghsanna gáis nádúrtha a cláraíodh i mí Lúnasa 2022, bhí sé sin mar thoradh ar fhachtóirí éagsúla, lena n-áirítear dianchothromaíocht idir an soláthar agus an t-éileamh atá nasctha le hathlíonadh stórála agus laghdú ar shreabha píblíne, an eagla go gcuirfeadh an Rúis isteach níos mó ar an soláthar agus an eagla roimh chúbláil mhargaidh eile de chuid na Rúise, agus sásra praghasmhúnlaithe nach raibh curtha in oiriúint do na hathruithe ollmhóra sin ar an éileamh agus ar an soláthar agus a chuir leis an ardú as cuimse ar phraghsanna. Cé go raibh praghsanna le 10 mbliana anuas laistigh de bhanda idir EUR 5/MWh agus EUR 35/MWh, shroich praghsanna gáis nádúrtha na hEorpa leibhéil a bhí 1 000 % níos airde ná na meánphraghsanna a chonacthas roimhe seo san Aontas. Rinneadh Todhchaíochtaí Gáis Shaoráid Aistrithe Teidil (TTF) na hÍsiltíre (táirgí 3 mhí/ráithiúla) a thrádáiltear ar an malartán ICE Endex (2) a thrádáil ag leibhéil beagán faoi bhun EUR 350/MWh agus shroich gás lá roimh ré TTF a thrádáiltear ar Malartán Fuinnimh na hEorpa EUR 316/MWh. Níor shroich praghsanna gáis riamh leibhéil amhail na leibhéil a tugadh faoi deara i mí Lúnasa 2022.

(3)

I ndiaidh na damáiste a rinneadh do phíblíne Nord Stream 1 i mí Mheán Fómhair 2022 ar dócha gurb é gníomh sabaitéireachta ba chúis leis, níl aon dóchúlacht ann go bhfillfidh soláthairtí gáis ón Rúis chuig an tAontas ar na leibhéil a bhí ann roimh an gcogadh go luath amach anseo. Leanann tomhaltóirí agus gnólachtaí na hEorpa de bheith neamhchosanta ar an riosca follasach go bhféadfadh babhtaí eile arduithe tobanna ar phraghsanna gáis a bheith ann a dhéanann dochar don gheilleagar. De bharr teagmhais dhothuartha, amhail timpistí nó sabaitéireacht ar phíblínte lena gcuirtear isteach ar sholáthairtí gáis chuig an Eoraip nó lena méadaítear an t-éileamh go mór, d’fhéadfadh sé go gcuirfí slándáil an tsoláthair go mór i mbaol. An teannas sa mhargadh, arb é a spreagann an méid sin an eagla go dtarlódh ganntanas tobann, is dócha go leanfaidh an teannas sin ar aghaidh níos faide ná an geimhreadh seo agus go dtí an bhliain seo chugainn, toisc go meastar go leanfaidh an t-oiriúnú do shuaitheadh soláthair agus bunú caidrimh agus bonneagair nua soláthair ar feadh bliain amháin nó níos mó.

(4)

Cé gurb ann do dhíorthaigh a bhaineann le pointí trádála fíorúla (“VTPanna”) eile, meastar go coitianta gurb é TTF san Ísiltír an seachfhreastalaí praghsála “caighdeánach” ar mhargaí gáis na hEorpa. Is amhlaidh atá mar gheall ar leachtacht na saoráide sin a bhíonn ard de ghnáth mar gheall ar roinnt fachtóirí, lena n-áirítear a suíomh geografach, ar rud é a chuir ar chumas an TTF i dtimpeallacht réamhchogaidh gás nádúrtha a fháil ó fhoinsí éagsúla, lena n-áirítear méideanna móra ón Rúis. Mar sin, úsáidtear go forleathan í mar phraghas tagartha i bhfoirmlí praghsála conarthaí soláthair gáis, chomh maith le mar bhonn praghsanna in oibríochtaí fálaithe nó díorthach ar fud an Aontais, lena n-áirítear i moil nach bhfuil nasctha go díreach le TTF. De réir shonraí an mhargaidh, ba é mol TTF ba chúis le thart ar 80 % den ghás nádúrtha a trádáladh san Aontas agus sa Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann (“an Ríocht Aontaithe”) le chéile sna chéad 8 mí de 2022.

(5)

Mar sin féin, bhí tionchar ag na hathruithe suaiteacha ar mhargaí fuinnimh an Aontais ó bhí mí Feabhra 2022 ann ar fheidhmiú agus ar éifeachtacht na sásraí traidisiúnta praghasmhúnlaithe sa mhargadh mórdhíola gáis, go háirithe ar thagarmharc TTF. Cé gurbh fhoinse mhaith seachshonraí a bhí i TTF do phraghsanna gáis i réigiúin eile san Eoraip san am a chuaigh thart, ó mhí Aibreáin 2022 tá sé scoite ó phraghsanna ag moil agus áiteanna trádála eile san Eoraip, agus ó na measúnuithe ar phraghsanna a rinne gníomhaireachtaí tuairiscithe praghsanna maidir le hallmhairí gáis nádúrtha leachtaithe (“GNL”). Baineann sé seo den chuid is mó leis na srianta bonneagair áirithe a bhaineann le córas gáis Iarthuaisceart na hEorpa i dtéarmaí tarchur píblíne (Thiar-Thoir) agus i dtéarmaí toilleadh athghásaithe GNL araon. B’iad na teorainneacha sin ba chúis, i bpáirt, leis an méadú ginearálta ar phraghsanna gáis ó thús na géarchéime san Eoraip i ndiaidh armú na Rúise ar an bhfuinneamh. Léirítear leis an mbearna neamhghnách idir TTF agus moil réigiúnacha eile i mí Lúnasa 2022 go bhféadfadh sé, faoi na himthosca sonracha sa mhargadh faoi láthair, nach bhfuil TTF ina fhoinse mhaith seachshonraí maidir le staid an mhargaidh lasmuigh d’Iarthuaisceart na hEorpa, áit a bhfuil srianta bonneagair ag bagairt ar na margaí. Le linn babhtaí ganntanais i margadh Iarthuaisceart na hEorpa, d’fhéadfadh dálaí margaidh níos fabhraí a bheith ag margaí réigiúnacha eile lasmuigh d’Iarthuaisceart na hEorpa agus dá bhrí sin bíonn tionchar míchuí orthu trí innéacsú conartha le TTF. Cé go mbaineann TTF a chuspóir amach fós maidir leis an soláthar agus an t-éileamh a chothromú in Iarthuaisceart na hEorpa, tá gá le gníomhaíocht chun teorainn a chur leis an éifeacht a bhíonn ag babhtaí neamhghnácha praghsanna TTF as cuimse ard ar mhargaí réigiúnacha eile san Aontas. D’fhéadfadh easnaimh sa phraghasmhúnlú, ar bhonn níos lú, a bheith ann freisin le moil eile.

(6)

Tá bearta éagsúla ar fáil chun aghaidh a thabhairt ar na fadhbanna a bhaineann leis na sásraí praghasmhúnlaithe atá ann faoi láthair. Féidearthacht amháin atá ann do chuideachtaí Eorpacha a ndéanann na suaití sa mhargadh le déanaí agus easnaimh an chórais praghasmhúnlaithe difear dóibh ná dul i mbun athchaibidliú maidir leis na conarthaí TTF-bhunaithe atá ann cheana. Toisc nach ionann ábharthacht reatha na dtagairtí praghais a bhaineann le Todhchaíochtaí Gáis TTF agus an ábharthacht a bhí acu san am atá caite agus toisc nach féidir a áirithiú go bhfuil siad ionadaíoch ó thaobh staid an mhargaidh gáis lasmuigh d’Iarthuaisceart na hEorpa, féadfaidh ceannaitheoirí áirithe féachaint le haghaidh a thabhairt ar na fadhbanna atá ann faoi láthair maidir le praghasmhúnlú agus tagarmharc TTF a réiteach trí bhíthin athchaibidliú lena gcomhpháirtithe conartha, bíodh sin faoi théarmaí sainráite an chonartha atá ann cheana nó de réir phrionsabail ghinearálta dhlí na gconarthaí.

(7)

Ar an gcaoi chéanna, féadfaidh cuideachtaí allmhairíochta nó Ballstáit atá ag gníomhú thar a gceann dul i dteagmháil le comhpháirtithe idirnáisiúnta chun conarthaí atá ann cheana a athchaibidliú nó chun teacht ar chomhaontú maidir le conarthaí nua soláthair le foirmlí praghsála níos iomchuí atá oiriúnaithe don staid reatha luaineachta. Le ceannach comhordaithe tríd an uirlis TF arna cruthú faoi Rialachán (AE) 2022/2576 ón gComhairle (3) d’fhéadfaí deiseanna a chur ar fáil praghas na n-allmhairí fuinnimh a ísliú, rud a laghdódh an gá le hidirghabháil sa mhargadh.

(8)

Thairis sin, mar chuid de Threoir 2014/65/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) cuimsítear roinnt coimircí cheana féin chun babhtaí luaineachta foircní a theorannú, mar shampla trína cheangal ar mhargaí rialáilte mar a shainmhínítear in Airteagal 4(1), pointe (21), den Treoir sin “scoradáin trádála” ghearrthéarmacha, mar a thugtar orthu, a bheith acu, rud a chuireann teorainn le méaduithe foircneacha ar phraghsanna le haghaidh uaireanta áirithe chun na críche sin. Leis an uirlis bainistithe luaineachta ionlae, a tugadh isteach le Rialachán (AE) 2022/2576 rannchuidítear le luaineacht fhoircneach praghsanna i margaí na ndíorthach fuinnimh a theorannú laistigh de 1 lá amháin. Mar sin féin, ní oibríonn na sásraí sin ach ar bhonn gearrthéarmach, agus níl sé i gceist leo cosc a chur ar phraghsanna margaidh leibhéil iomarcacha áirithe a bhaint amach.

(9)

Is gné thábhachtach eile é an t-éileamh a laghdú chun dul i ngleic le fadhb na mbuaiceanna móra praghsanna. Tríd an éileamh ar ghás agus ar leictreachas a laghdú, is féidir tionchar maolaithe a imirt ar phraghsanna margaidh agus dá bhrí sin is féidir rannchuidiú leis na fadhbanna a bhaineann le praghsanna arda neamhghnácha gáis a mhaolú. Dá bhrí sin, ba cheart a áirithiú leis an Rialachán seo, i gcomhréir leis na Conclúidí ón gComhairle Eorpach an 20-21 Deireadh Fómhair 2022, nach mbeidh méadú foriomlán ar úsáid gáis mar thoradh ar ghníomhachtú an tsásra a bhunaítear leis an Rialachán seo.

(10)

I samhradh 2022, chuir iarrachtaí eintiteas a fhaigheann fóirdheontais stáit chun gás a cheannach lena stóráil gan an tionchar a bheadh ag ceannach neamh-chomhordaithe ar phraghsanna a chur san áireamh le méadú ar thagarmharcanna praghsanna agus go háirithe praghsanna TTF. Dá bhrí sin, tá sé tábhachtach comhordú níos fearr a dhéanamh, i gcás inarb iomchuí, idir na Ballstáit a úsáideann eintitis státmhaoinithe chun gás a cheannach chun saoráidí stórála gáis faoi thalamh a líonadh chun buaicphointí praghais foircneacha a sheachaint amach anseo. D’fhéadfadh ról tábhachtach a bheith ag úsáid an tsásra ceannaithe chomhpháirtigh a bunaíodh le Rialachán (AE) 2022/2576 maidir le babhtaí praghsanna gáis as cuimse ard a theorannú i ndáil leis sin.

(11)

Cé go bhfuil na bearta atá ann cheana ar fáil, dá bhrí sin, chun dul i ngleic le roinnt de na gnéithe is cúis leis na saincheisteanna a bhaineann le praghasmhúnlú sna margaí gáis, leis na bearta sin atá ann cheana ní ráthaítear go mbeidh réiteach láithreach agus sách cinnte ar na fadhbanna atá ann faoi láthair.

(12)

Is gá, dá bhrí sin, sásra sealadach ceartúcháin margaidh (“MCM”) a bhunú le haghaidh idirbhearta gáis nádúrtha sa phríomhmhargaí dhíorthaigh TTF agus díorthaigh atá nasctha le VTPanna eile ag a bhfuil aibíochtaí idir mí roimh ré agus bliain roimh ré, mar ionstraim i gcoinne babhtaí praghsanna gáis as cuimse ard agus go mbeidh éifeacht láithreach leis an sásra sin.

(13)

Sna conclúidí uaithi an 20-21 Deireadh Fómhair 2022 d'iarr an Chomhairle Eorpach ar an gCoimisiún togra a thíolacadh mar ábhar práinne le haghaidh praghasraon dinimiciúil sealadach ar idirbhearta gáis nádúrtha chun eachtraí de phraghsanna gáis as cuimse ard a theorannú láithreach, agus na coimircí a leagtar amach in Airteagal 23(2) den togra ón gCoimisiún le haghaidh Rialachán (AE) 2022/2576 á gcur san áireamh.

(14)

Ar thaobh amháin, ba cheart na coimircí seo a leanas a mheas agus MCM á dhearadh agus ar an taobh eile, ba cheart iad a úsáid chun a ráthú go gcuirfear deireadh le gníomhachtú féideartha MCM mura bhfuil na coinníollacha chun é a ghníomhachtú i bhfeidhm a thuilleadh nó má tharlaíonn suaití neamhbheartaithe sa mhargadh: ba cheart feidhm a bheith ag MCM maidir le hidirbhearta gáis nádúrtha i bpointe trádála fíorúil TTF, arna oibriú ag Gasunie Transport Services B.V.; féadfar moil trádála gáis eile de chuid an Aontais a nascadh le spotphraghas ceartaithe TTF trí phraghasraon dinimiciúil; ba cheart dó a bheith gan dochar do thrádálacha gáis thar an gcuntar (“OTC”); níor cheart dó cinnteacht soláthair gáis an Aontais a chur i mbaol; níor cheart dó a bheith ag brath ar an dul chun cinn atá déanta maidir leis an sprioc maidir le coigilteas gáis a chur chun feidhme; níor cheart méadú foriomlán ar thomhaltas gáis a bheith mar thoradh air; níor cheart é a cheapadh ar bhealach nach gcuirfidh sé cosc ar shreabha gáis margadhbhunaithe laistigh den Aontas; níor cheart dó difear a dheanamh do chobhsaíocht ná d’fheidhmiú ordúil na margaí díorthach fuinnimh, agus níor cheart a chur san áireamh léi praghsanna an mhargaidh gáis sna margaí eagraithe éagsúla ar fud an Aontais.

(15)

Ba cheart MCM a cheapadh ar bhealach lena gcomhlíonfar dhá bhunchritéar, go háirithe go ngníomhóidh sé mar ionstraim éifeachtach i gcoinne babhtaí praghsanna gáis an-ard, agus nach ndéanfar é a ghníomhachtú ach amháin má shroicheann praghsanna leibhéil as cuimse ard i gcomparáid leis na margaí domhanda, chun suaití móra sa mhargadh agus cur isteach mór ar chonarthaí soláthair a sheachaint, rud a d’fhéadfadh rioscaí tromchúiseacha a bheith ag baint leis ó thaobh shlándáil an tsoláthair de.

(16)

Ba cheart an idirghabháil trí MCM a theorannú d’aghaidh a thabhairt ar na heasnaimh is tábhachtaí sa chóras praghasmhúnlaithe. Is é praghas socraíochta mí roimh ré TTF le haghaidh díorthach an tagarmharc is mó, go mór fada, a úsáidtear i gconarthaí soláthair gáis ar fud an Aontais, agus ina dhiaidh sin aibíochtaí 2 mhí roimh ré agus bliain roimh ré. Mar sin féin, d’fhéadfadh saobhadh ar mhargaí fuinnimh nó airgeadais an Aontais a bheith mar thoradh ar athruithe trádála chuig díorthaigh atá nasctha le VTPanna eile, mar shampla trí arbatráiste ag rannpháirtithe sa mhargadh idir díorthaigh cheartaithe agus díorthaigh neamhheartaithe, chun aimhleasa na dtomhaltóirí. Ba cheart, dá bhrí sin, díorthaigh atá nasctha le VTPanna uile san Aontas a áireamh i MCM, i bprionsabal. Mar sin féin, tá cur i bhfeidhm MCM maidir le díorthaigh atá nasctha le VTPanna seachas TTF casta agus ní mór ullmhúchán teicniúil breise a dhéanamh ina leith. D’fhonn a phráinní atá sé MCM a thabhairt isteach don díorthach is tábhachtaí, díorthach TTF, ba cheart an chumhacht a thabhairt don Choimisiún sonraí teicniúla chur i bhfeidhm MCM maidir le díorthaigh atá nasctha le VTPanna eile agus roghnú na ndíorthach atá nasctha le VTPanna eile a shainiú, ar díorthaigh iad a fhéadfar a eisiamh ar bhonn critéir réamhshainithe trí bhíthin gníomh cur chun feidhme.

(17)

Le bunú MCM, ba cheart comhartha soiléir a thabhairt don mhargadh nach nglacfadh an tAontas le praghsanna as cuimse ard a eascraíonn as praghasmhúnlú neamhfhoirfe. Le bunú MCM sin, ba cheart cinnteacht a chur ar fáil freisin do ghníomhaithe sa mhargadh a mhéid a bhaineann le teorainneacha iontaofa ar thrádáil gáis, agus d'fhéadfaidh a bheith mar thoradh air coigiltí eacnamaíocha tábhachtacha a thabhairt do chuideachtaí agus do theaghlaigh nach mbeidh a fhágáil faoi lé eipeasóidí praghsanna fuinnimh as cuimse ard.

(18)

Leis MCM, ba cheart uasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil a thabhairt isteach do phraghas dhíorthaigh le haibíochtaí ó mhí roimh ré go bliain roimh ré. Ba cheart an uasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil a ghníomhachtú má shroicheann praghas dhíorthaigh leibhéal réamhshainithe, agus mura bhfreagraíonn an t-ardú ar phraghas d’arduithe comhchosúla ar leibhéal an mhargaidh réigiúnaigh nó ar leibhéal an mhargaidh dhomhanda.

(19)

Dá bhrí sin, ba cheart a áirithiú le huasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil nach nglacfar le horduithe trádála a bheadh i bhfad mórán níos airde ná praghsanna GNL i réigiúin eile ar domhan. Ba cheart tagarmharcanna iomchuí a úsáid chun praghas tagartha a chinneadh a léiríonn treochtaí domhanda i bpraghsanna GNL. Ba cheart an praghas tagartha a bheith bunaithe ar mheasúnuithe ar phraghsanna GNL atá ionadaíoch do dhálaí margaidh na hEorpa agus, i ngeall ar an tábhacht ar leith a bhaineann leis an Ríocht Aontaithe agus leis an Áise mar iomaitheoirí sa mhargadh domhanda GNL, ar thagarmharc iomchuí freisin do réigiúin na Ríochta Aontaithe agus na hÁise. I gcodarsnacht le gás píblíne, déantar GNL a thrádáil ar fud an domhain. Dá bhrí sin, is fearr a léiríonn praghsanna GNL na forbairtí i bpraghsanna gáis ar an leibhéal domhanda agus is féidir leo a bheith ina dtagarmharc chun measúnú a dhéanamh ar cé acu atá nó nach bhfuil leibhéil na bpraghsanna i moil ilchríochacha, éagsúil go neamhghnách le praghsanna idirnáisiúnta.

(20)

Ba cheart an sampla de phraghsanna GNL a chuirtear san áireamh a bheith leathan go leor le bheith faisnéiseach fiú sa chás nach mbeadh praghas GNL ar leith ar fáil ar lá áirithe. D’fhonn bascaed ionadaíoch de phraghsanna Eorpacha agus idirnáisiúnta a thógáil agus chun a áirithiú go bhfuil na heintitis a sholáthraíonn an fhaisnéis faoi phraghsanna faoi réir rialachán ábhartha an Aontais, ba cheart do ghníomhaireachtaí tuairiscithe a liostaítear i gclárlann riarthóirí agus tagarmharcanna arna bhunú le Rialachán (AE) 2016/1011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) na measúnuithe praghais a roghnú. Ós rud é go bhfuil faisnéis thráthúil ríthábhachtach do MCM dinimiciúil, níor cheart ach faisnéis faoi phraghsanna ó eintitis a sholáthraíonn faisnéis a bhaineann le lá an fhoilsithe a chur san áireamh. Chun go mbeidh Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh a bhunaítear le Rialachán (AE) 2019/942 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6) (“ACER”), in ann a chuid dualgas maoirseachta margaidh faoin Rialachán seo a fheidhmiú, agus chun an praghas tagartha a ríomh in am, is gá oibleagáid a chur ar na gníomhaireachtaí tuairiscithe a fhoilsíonn measúnuithe praghsanna measúnuithe a chur ar fáil do ACER faoi 21.00 CET, ar choinníoll go mbeidh siad ar fáil, chun go mbeidh ACER in ann praghas tagartha a fhoilsiú roimh dheireadh an lae. Cé nach mbaineann na hoibleagáidí tuairiscithe sin ach le sonraí atá ann cheana agus nach gcuireann siad ualach suntasach breise ar na gníomhaireachtaí tuairiscithe agus go mbíonn siad ann go minic i rialáil fuinnimh agus an mhargaidh airgeadais, ba cheart do ACER a áirithiú go gcaithfear go rúnda leis an bhfaisnéis a fhaightear, ba cheart dó aon chearta maoine intleachtúla a bhaineann leis an bhfaisnéis sin a chosaint agus an fhaisnéis sin a úsáid chun críoch rialála agus chun na críche sin amháin. Ba cheart do ACER a bheith in ann treoir a eisiúint maidir leis an bhformáid ina bhfuil na sonraí ábhartha le cur ar fáil.

(21)

I ngeall ar a leachtacht ard, is iomchuí díorthaigh na míosa is túisce a bhaineann le Pointe Comhardaithe Náisiúnta (“NBP”) na Ríochta Aontaithe a chur san áireamh freisin. Ba cheart an measúnú laethúil ar phraghsanna arna dhéanamh ag ACER de bhun Rialachán (AE) 2022/2576 a bheith mar chuid den bhascaed de mheasúnuithe ar phraghsanna GNL.

(22)

Cé gur foinse seachshonraí mhaith iad na tagarmharcanna a chuirtear san áireamh don phraghas tagartha do threochtaí domhanda praghsanna GNL, ní féidir leo praghsanna díorthach a ionadú. Is amhlaidh atá go háirithe toisc go léiríonn an praghas tagartha praghsanna ag suíomhanna éagsúla seachas TTF agus VTPanna eile san Aontas. Mar shampla, ní chuirtear san áireamh iontu na costais a bhaineann le plódú bonneagair a d’fhéadfadh a bheith ann nuair a aistrítear an gás ón gcríochfort GNL go dtí an áit a bhfuil mol TTF lonnaithe. Dá bhrí sin, bíonn praghsanna TTF níos airde de ghnáth ná na praghsanna a chuirtear san áireamh don phraghas tagartha. Bhí difríocht de thart ar EUR 35/MWh ar an meán idir mí an Mheithimh agus mí Lúnasa 2022. Ina theannta sin, tá sé ríthábhachtach ó thaobh shlándáil an tsoláthair de go socraítear an praghas dhíorthaigh TTF ceartaithe ar leibhéal sách ard chun allmhairí GNL ó réigiúin eile ar domhan a mhealladh. Ba cheart, dá bhrí sin, préimh shlándáil an tsoláthair a chur ar an bpraghas tagartha chun an praghas ceartaithe dhíorthaigh TTF a ríomh. Ba cheart an fhoirmle le haghaidh na huasteorann sábháilteachta a bheith go hiomlán dinimiciúil, bunaithe ar chiseán praghsanna a bheadh ag forbairt ar bhealach dinimiciúil lena léireofaí praghsanna an mhargaidh dhomhanda, agus ba cheart di feidhmiú mar lamháil sábháilteachta áirithe chun a áirithiú nach mbeidh slándáil an tsoláthair i mbaol. Is féidir leis an uasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil a bheith éagsúil ó lá go lá ar bhonn fhorbairt na bpraghsanna domhanda atá sa chiseán.

(23)

Níor cheart don uasteorainn sábháilteachta a bheith statach. ba cheart an uasteorainn sábháilteachta a choigeartú ar bhealach dinimiciúil agus ar bhonn laethúil. Trí phraghas socraíochta laethúil a fhoilsiú, is féidir leis an uasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil fanacht i gcomhréir le forbairtí sa mhargadh GNL, agus an próiseas praghasmhúnlaithe maidir le malartuithe a chaomhnú agus na tionchair a d’fhéadfadh a bheith ar fheidhmiú ordúil mhargaí na ndíorthach a mhaolú. Le dearadh dinimiciúil na huasteorann sábháilteachta, laghdófar freisin na rioscaí do chontrapháirtithe lárnacha agus cuirfear teorainn leis an tionchar ar rannpháirtithe i margaí sa todhchaí, amhail comhaltaí imréitigh agus a gcliaint. Níor cheart go gceartófaí leis an uasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil praghsanna an mhargaidh faoi bhun teorainn áirithe.

(24)

Chun aon riosca a sheachaint go mbeadh iompraíocht chlaonpháirteach neamhdhleathach i measc soláthróirí nó trádálaithe gáis nádúrtha mar thoradh ar theorainn dhinimiciúil tairisceana ar phraghas dhíorthaigh mí roimh ré go bliain roimh ré, ba cheart do rialtóirí airgeadais, ACER agus na húdaráis iomaíochta breathnú go cúramach ar mhargaí na ndíorthach gáis agus fuinnimh le linn na tréimhse ina ndéantar an MCM a ghníomhachtú.

(25)

Ba cheart MCM a bheith de chineál sealadach agus níor cheart é a ghníomhachtú ach amháin chun teorainn a chur le babhtaí praghsanna gáis nádúrtha as cuimse ard, ar praghsanna iad nach bhfuil ag teacht le praghsanna ag malartáin gháis eile. Chuige sin, ba cheart dhá choinníoll charnacha a chomhlíonadh chun go n-oibreoidh MCM.

(26)

Níor cheart MCM a ghníomhachtú ach amháin i gcás ina sroicheann praghsanna socraíochta dhíorthaigh TTF na míosa is túisce leibhéal réamhshainithe as cuimse ard, chun a áirithiú go gceartóidh MCM easnaimh sa mhargadh agus nach gcuirfidh sé isteach go mór ar éileamh agus ar sholáthar agus ar ghnáthshocrú praghsanna. Mura socraítear an uasteorainn sabháilteachta ar leibhéal ard go leor, d’fhéadfadh sí cosc a chur ar rannpháirtithe sa mhargadh a rioscaí a fhálú go héifeachtach, ós rud é go bhféadfaí dochar a dhéanamh do mhúnlú praghsanna iontaofa le haghaidh táirgí a bhfuil dáta seachadta acu sa todhchaí agus d’fheidhmiú mhargaí na ndíorthach. Dá spreagfaí MCM chun praghsanna a laghdú go saorga in ionad mhífheidhmiú an mhargaidh a cheartú, bheadh tionchar diúltach tromchúiseach aige ar rannpháirtithe sa mhargadh, lena n-áirítear gnólachtaí fuinnimh, agus d’fhéadfadh sé go mbeadh deacrachtaí acu freastal ar ghlaonna ar éarlais agus ar shrianta leachtachta, rud a bhféadfadh mainneachtain a bheith mar thoradh air. D’fhéadfadh sé go gcuirfí cosc ar ghníomhaithe áirithe sa mhargadh, go háirithe gníomhaithe beaga, a suíomhanna a fhálú, rud a chuirfeadh leis an luaineacht sna spotmhargaí agus bheadh na buaiceanna praghsanna níos airde mar thoradh air sin. I bhfianaise na méideanna móra trádála, bheadh an fhorbairt sin ina riosca follasach don gheilleagar agus ba cheart é sin a chosc le ceapadh MCM. An taithí a fuarthas roimhe seo, amhail an t-ardú as cuimse ar phraghsanna a léiríodh i mí Lúnasa 2022, ba cheart an taithí sin a bheith ina treoir maidir le sainiú na leibhéal praghsanna, ar leibhéal é ag ar cheart MCM a spreagadh. Léiríonn na sonraí atá ar fáil gur i mí Lúnasa 2022, shroich praghsanna do dhíorthaigh TTF na míosa is túisce leibhéil os cionn EUR 180/MWh. Ba cheart é a bheith mar aidhm ag MCM praghsanna neamhghnácha ar leibhéal a baineadh amach i mí Lúnasa 2022 a sheachaint.

(27)

Thairis sin, níor cheart MCM a ghníomhachtú ach amháin nuair a shroicheann praghsanna TTF leibhéil atá an-ard agus neamhghnách i gcomparáid le praghsanna GNL, rud a léiríonn treochtaí margaidh domhanda. Dá dtiocfadh méadú ar phraghsanna na margaí domhanda ar an luas agus ar an leibhéal céanna le praghsanna TTF, d’fhéadfadh sé, le gníomhachtú MCM, go gcuirfí bac ar cheannach soláthairtí ar na margaí domhanda, rud lena bhféadfaí rioscaí maidir le slándáil an tsoláthair a bheith mar thoradh air. Dá bhrí sin, níor cheart MCM a spreagadh ach amháin i gcásanna ina bhfuil praghsanna TTF go mór os cionn praghsanna na margaí domhanda thar thréimhse fhada. Ar an gcaoi chéanna, dá ndéanfaí an difríocht le praghsanna TTF a laghdú nó a chur ar ceal, ba cheart MCM a dhíghníomhachtú, chun aon riosca do shlándáil an tsoláthair a sheachaint.

(28)

Chun go mbeidh sé go hiomlán comhoiriúnach le Rialachán (AE) 2022/1369 ón gComhairle (7) agus leis na spriocanna laghdaithe éilimh a leagtar amach sa Rialachán sin, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann gníomhachtú MCM a chur ar fionraí, má dhéanann sé difear diúltach don dul chun cinn atá déanta i gcur chun feidhme na spriocanna maidir le laghdú deonach ar éileamh de bhun Rialachán (AE) 2022/1369 ón gComhairle, nó má thagann méadú foriomlán 15 % in aon mhí amháin nó 10 % in dhá mhí as a chéile ar thomhaltas gáis mar thoradh air sin i gcomparáid leis an meántomhaltas faoi seach le linn míonna inchomparáide sna blianta roimhe sin. Chun aghaidh a thabhairt ar éagsúlachtaí réigiúnacha nó éagsúlachtaí ar fud an Aontais de bharr séasúracht, athruithe aimsire agus tosca eile amhail géarchéim COVID-19, ba cheart tomhaltas gáis a thomhas de réir tomhaltais sna cúig bliana roimh dháta theacht i bhfeidhm an Rialacháin seo, i gcomhréir leis an gcur chuige i Rialachán (AE) 2022/1369, ar bhonn sonraí maidir le tomhaltas gáis agus laghdú ar éileamh a fhaightear ó na Ballstáit de bhun an Rialacháin sin. Níor cheart, leis an tionchair maolaithe ar phraghsanna gáis nádúrtha a d’fhéadfadh eascairt as MCM, go ndéanfaí an tomhaltas gáis nádúrtha san Aontas a dhreasú go saorga ar chaoi lena ndéanfar dochar do na hiarrachtaí is gá chun an t-éileamh ar ghás nádúrtha a laghdú i gcomhréir leis na spriocanna maidir le laghdú deonach agus sainordaitheach ar éileamh de bhun Rialachán (AE) 2022/1369 agus spriocanna maidir le laghdú ar éilimh de bhun Rialachán (AE) 2022/1854 ón gComhairle (8). Ba cheart don Choimisiún a áirithiú nach gcuirfidh gníomhachtú MCM moill ar an dul chun cinn a dhéanann na Ballstáit chun a spriocanna maidir le coigilteas fuinnimh a bhaint amach.

(29)

D’fhéadfadh rioscaí airgeadais, conarthacha agus rioscaí maidir le slándáil an tsoláthair a bheith i gceist le MCM, ag brath ar leibhéal na hidirghabhála. Braitheann leibhéal an riosca ar a mhinice a dhéantar MCM a ghníomhachtú agus dá bhrí sin d’fhéadfadh sé go gcuirfeadh sé cur isteach ar ghnáthfheidhmiú an mhargaidh. Dá ísle an tairseach idirghabhála, is ea is minice a dhéanfar MCM a spreagadh, agus dá bhrí sin is dóchúla go dtiocfadh an riosca ábhartha chun cinn. Dá bhrí sin, ba cheart na coinníollacha maidir le gníomhachtú MCM a shocrú ar leibhéal atá nasctha le leibhéil neamhghnácha as cuimse ard maidir le praghas mí roimh ré TTF, agus a áirithiú san am céanna gur ionstraim éifeachtach é i gcoinne babhtaí praghsanna as cuimse ard, ar praghsanna gáis as cuimse ard iad nach léiríonn forbairtí sa mhargadh idirnáisiúnta.

(30)

Tá sé tábhachtach go gceapfaí MCM ar bhealach nach n-athróidh cothromaíocht chonarthach bhunúsach na gconarthaí soláthair gáis, ach ina ionad sin ar bhealach lena dtabharfaí aghaidh ar bhabhtaí iompraíochta neamhghnáiche sa mhargadh. Má shocraítear na truicir don idirghabháil ar leibhéal lena gceartaítear fadhbanna atá ann cheana maidir le praghasmhúnlú agus nach bhfuil sé i gceist leo cur isteach ar chothromaíocht an éilimh agus an tsoláthair, is féidir an riosca a íoslaghdú go n-athrófar cothromaíocht chonarthach na gconarthaí atá ann cheana de thoradh MCM nó de thoradh ghníomhachtú MCM.

(31)

Chun a áirithiú go mbeidh éifeacht láithreach ag MCM, ba cheart an teorainn dhinimiciúil tairisceana a ghníomhachtú láithreach agus go huathoibríoch, gan aon ghá le cinneadh eile ó ACER ná ón gCoimisiún.

(32)

Chun a áirithiú go ndéanfar fadhbanna a d’fhéadfadh teacht as gníomhachtú MCM a shainaithint go luath, ba cheart don Choimisiún sainordú a thabhairt don Údarás Eorpach um Urrúis agus Margaí arna bhunú le Rialachán (AE) Uimh 1095/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) (“ESMA”) agus ACER tuarascáil a eisiúint maidir le héifeachtaí diúltacha a d’fhéadfadh a bheith ag MCM ar mhargaí airgeadais agus fuinnimh agus ar shlándáil an tsoláthair.

(33)

Ba cheart do ACER faireachán leanúnach a dhéanamh ar cé acu a gcomhlíontar na coinníollacha maidir le hoibriú MCM nó nach gcomhlíontar. Is é ACER an t-údarás is fearr chun an faireachán sin a dhéanamh, toisc go bhfuil dearcadh uile Aontais aige ar mhargaí gáis agus go bhfuil an saineolas is gá aige maidir le hoibriú na margaí gáis, agus go bhfuil sainordú aige cheana féin maidir le faireachán a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí trádála i dtáirgí mórdhíola fuinnimh faoi dhlí an Aontais. Dá bhrí sin, ba cheart do ACER faireachán a dhéanamh ar fhorbairt phraghas socraíochta TTF na míosa is túisce agus é a chur i gcomparáid leis an bpraghas tagartha, arna chinneadh le meánphraghas measúnuithe praghais GNL atá nasctha le moil trádála na hEorpa, chun a dheimhniú cé acu a chomhlíontar na coinníollacha lena dtugtar údar le gníomhachtú nó díghníomhachtú MCM nó nach gcomhlíontar. A luaithe a chomhlíonfar na coinníollacha maidir le gníomhachtú MCM, ba cheart do ACER fógra a fhoilsiú láithreach ar a shuíomh gréasáin lena gcuirfear in iúl gur comhlíonadh na coinníollacha spreagtha chun MCM a ghníomhachtú. An lá dár gcionn, níor cheart d’oibreoirí margaidh rialáilte glacadh le haon orduithe atá os cionn na teorann dinimiciúla tairisceana agus níor cheart do rannpháirtithe sa mhargadh díorthach TTF orduithe den sórt sin a thíolacadh. Ba cheart d’oibreoirí margaidh rialáilte agus do rannpháirtithe i margadh dhíorthaigh TTF faireachán a dhéanamh ar shuíomh gréasáin ACER ar cheart an praghas tagartha laethúil a fhoilsiú air. Ba cheart feidhm a bheith ag teorainn tairisceana dhinimiciúil chomhchosúil maidir le díorthaigh atá nasctha le VTPanna eile faoi na coinníollacha a shainítear sa ghníomh cur chun feidhme a bhaineann le cur i bhfeidhm MCM ar dhíorthaigh den sórt sin.

(34)

Féadfaidh gníomhachtú MCM éifeachtaí neamh-inmhianaithe agus neamh-intuartha a spreagadh ar an ngeilleagar, lena n-áirítear rioscaí do shlándáil an tsoláthair agus don chobhsaíocht airgeadais. Chun freagairt mhear a áirithiú i gcás ina dtarlaíonn suaití neamhbheartaithe ar an margadh, ba cheart coimircí éifeachtúla a bhunú, bunaithe ar chritéir oibiachtúla, lena n-áiritheofar gur féidir MCM a chur ar fionraí tráth ar bith. I gcás suaitheadh neamhbheartaithe sa mhargadh, bunaithe ar thorthaí an fhaireacháin ACER agus ar thásca nithiúla go bhfuil teagmhas ceartúcháin margaidh ar tí tarlú, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann tuairim a iarraidh ar ESMA, ACER, agus, i gcás inarb iomchuí, ar Lionra Eorpach d'Oibreoirí Córais Tarchurtha Gáis (“ENTSOG”) agus ar an nGrúpa Comhordaithe Gáis arna bhunú faoi Rialachán (AE) 2017/1938 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10) (“GCG”) maidir leis an tionchar a bheadh ag teagmhas ceartúcháin margaidh a d’fhéadfadh a bheith ann ar shlándáil an tsoláthair, ar shreabha gáis laistigh den Aontas agus ar an gcobhsaíocht airgeadais, ionas gur féidir leis an gCoimisiún, trí bhíthin cinneadh cur chun feidhme, gníomhachtú MCM ag ACER a chur ar fionraí go tapa más gá.

(35)

Anuas ar athbhreithniú laethúil a dhéanamh ar cé acu atá nó nach bhfuil na ceanglais maidir leis an teorainn dhinimiciúil tairisceana fós i bhfeidhm, ba cheart coimircí breise a bhunú chun suaití neamhbheartaithe sa mhargadh a sheachaint.

(36)

Níor cheart don teorainn dhinimiciúil tairisceana difear a dhéanamh d’idirbhearta OTC, toisc go dtiocfadh saincheisteanna tromchúiseacha faireacháin chun cinn dá n-áireofaí iad agus go bhféadfadh fadhbanna a bheith ann maidir le slándáil an tsoláthair. Mar sin féin, ba cheart feidhm a bheith ag sásra athbhreithnithe maidir le measúnú a dhéanamh i dtaobh an bhféadfadh athruithe suntasacha ar thrádáil dhíorthaigh TTF chuig margaí OTC a bheith mar thoradh ar eisiamh idirbheart OTC, rud a chuirfeadh cobhsaíocht na margaí airgeadais nó na margaí fuinnimh i mbaol.

(37)

Ba cheart MCM a dhíghníomhachtú go huathoibríoch mura bhfuil bonn cirt lena fheidhmiú a thuilleadh mar gheall ar an staid ar an margadh gáis nádúrtha. Mura dtarlaíonn suaitheadh sa mhargadh, níor cheart MCM a dhíghníomhachtú ach amháin tar éis tréimhse áirithe ama, chun gníomhachtú agus díghníomhachtú ar bhonn minic a sheachaint. Ba cheart, dá bhrí sin, MCM a dhíghníomhachtú go huathoibríoch, tar éis 20 lá más é EUR 180/MWh an teorainn dhinimiciúil tairisceana ar feadh tréimhse áirithe. Maidir le díghníomhachtú MCM, níor cheart gá a bheith ann le haon mheasúnú ó ACER ná ón gCoimisiún, ach ba cheart dó tarlú go huathoibríoch nuair a chomhlíonfar na coinníollacha.

(38)

I gcás ina mbeadh laghduithe suntasacha ar an soláthair gáis agus sa chás nár leor an soláthar gáis chun freastal ar an éileamh ar ghás atá fós ann, de bhun Rialachán (AE) 2017/1938, féadfaidh an Coimisiún éigeandáil réigiúnach nó éigeandáil Aontais a fhógairt arna iarraidh sin do Bhallstát a bhfuil éigeandáil fógartha aige, agus tá air éigeandáil réigiúnach nó éigeandáil Aontais a fhógairt má tá éigeandáil fógartha ag dhá Bhallstát nó níos mó. Chun nach dtarlódh cás ina mbeadh fadhbanna maidir le cinnteacht an tsoláthair mar thoradh ar ghníomhachtú leanúnach an MCM,, ba cheart an sásra a dhíghníomhachtú go huathoibríoch i gcás inar fhógair an Coimisiún éigeandáil réigiúnach nó éigeandáil Aontais.

(39)

Tá sé ríthábhachtach go n-áireofaí le MCM ionstraim éifeachtach chun an uasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil a chur ar fionraí, bunaithe ar chritéir oibiachtúla, láithreach agus tráth ar bith dá mbeadh suaitheadh tromchúiseach ar an margadh mar thoradh ar an uasteorainn sábháilteachta dhinimiciúil, rud a dhéanfadh difear do shlándáil an tsoláthair agus do shreabha gáis laistigh den Aontas.

(40)

Ós rud é go bhfuil sé tábhachtach measúnú críochnúil a dhéanamh ar na coimircí uile atá le cur san áireamh agus measúnú á dhéanamh ar an bhféidearthacht MCM a chur ar fionraí, ba cheart MCM a chur ar fionraí trí bhíthin cinneadh cur chun feidhme ón gCoimisiún. Agus cinneadh den sórt sin á ghlacadh, ar cinneadh é ba cheart a dhéanamh gan moill mhíchuí, ba cheart don Choimisiún a mheas an gcuireann cur i bhfeidhm na teorann dinimiciúla tairisceana slándáil sholáthair an Aontais i mbaol, an bhfuil iarrachtaí leordhóthanacha chun éileamh a laghdú ag gabháil leis, an gcuireann sé cosc ar shreabha gáis margadhbhunaithe laistigh den Aontas, an ndéanann sé difear diúltach do mhargaí na ndíorthach fuinnimh, an cuntas ar phraghsanna an mhargaidh gáis sna margaí eagraithe éagsúla ar fud an Aontais, nó i gcás ina bhféadfadh tionchar diúltach a bheith aige ar chonarthaí soláthair gáis atá ann cheana. Sna cásanna sin, ba cheart don Choimisiún cinneadh a dhéanamh MCM a chur ar fionraí trí bhíthin cinneadh cur chun feidhme. I bhfianaise an ghá atá le freagairt go tapa, níor cheart go gceanglófaí ar an gCoimisiún gníomhú i gcomhréir le nós imeachta coiste.

(41)

Níor cheart do MCM slándáil soláthair gáis an Aontais a chur i mbaol trí shrian a chur le comharthaí praghais atá riachtanach chun soláthairtí gáis riachtanacha a mhealladh agus le haghaidh sreafaí gáis laistigh den Aontas. Go deimhin, d’fhéadfadh soláthraithe gáis soláthairtí a choinneáil siar nuair a ghníomhachtaítear MCM chun brabúis a uasmhéadú trí dhíol go luath tar éis na huasteorainneacha sábháilteachta a dhíghníomhachtú. I gcás ina n-eascródh rioscaí den sórt sin do shlándáil soláthair gáis an Aontais as MCM, ach nach bhfógraítear aon éigeandáil réigiúnach ná éigeandáil Aontais, ba cheart don Choimisiún MCM a chur ar fionraí láithreach. Ba cheart go n-áireofaí leis na gnéithe atá le cur san áireamh agus measúnú á dhéanamh ar na rioscaí a bhaineann le cinnteacht an tsoláthair diall suntasach féideartha de cheann amháin de chomhpháirteanna an phraghais tagartha i gcomparáid leis an treocht stairiúil, agus laghdú suntasach ar allmhairí GNL ráithiúla isteach san Aontas i gcomparáid leis an ráithe chéanna den bhliain roimhe sin.

(42)

Ós rud é gur príomhghné de shlándáil an tsoláthair san Aontas iad sreabha gáis gan srian laistigh den Aontas, ba cheart gníomhachtú MCM a chur ar fionraí freisin dá gcuirfeadh sé srian mhíchuí ar shreabha gáis laistigh den Aontas, rud a chuirfeadh slándáil sholáthair gáis an Aontais i mbaol.

(43)

Níor cheart do MCM laghdú a dhéanamh ar an ról a chomhlíonann comharthaí praghais i margadh inmheánach an Aontais i ngás nádúrtha agus cosc a chur ar shreabha gáis margadhbhunaithe laistigh den Aontas, ós rud é go bhfuil sé ríthábhachtach go leanfaidh gás nádúrtha de bheith ag sreabhadh sna háiteanna is mó a bhfuil gá leis.

(44)

Níor cheart do MCM feidhmiú cuí leanúnach mhargaí na ndíorthach fuinnimh a chur i mbaol go míchuí. Tá ról lárnach ag na margaí sin maidir le rannpháirtithe sa mhargadh a chumasú chun a suíomhanna a fhálú d’fhonn rioscaí a bhainistiú, go háirithe maidir le luaineacht praghsanna. Ina theannta sin, d’fhéadfadh sé go mbeadh caillteanais shuntasacha airgeadais ann do rannpháirtithe sa mhargadh i margaí na ndíorthach mar thoradh ar idirghabhálacha praghsanna trí MCM. I bhfianaise mhéid an mhargaidh gáis san Aontas, d’fhéadfadh caillteanais den sórt sin difear a dhéanamh ní hamháin do mhargaí na ndíorthach speisialaithe, ach d’fhéadfadh éifeachtaí iarmhartacha suntasacha a bheith acu ar mhargaí airgeadais eile. . D’fhéadfadh méadú díobhálach a theacht ar ghlaonna ar éarlais mar gheall ar idirghabhálacha praghais freisin mar thoradh ar éiginnteacht. D’fhéadfadh caillteanais shuntasacha airgeadais agus leachtachta do rannpháirtithe sa mhargadh a bheith mar thoradh ar mhéadú suntasach ar ghlaonna ar éarlais, rud a d’fhágfadh mainneachtain comhalta imréitigh nó cliaint deiridh. Ba cheart do rannpháirtithe ábhartha sa mhargadh gníomhú de mheon macánta agus gan nósanna imeachta bainistithe riosca a athrú go míchuí a mbeadh méadú ar ghlaonna ar éarlais mar thoradh orthu, go háirithe mura bhfuil siad i gcomhréir le gnáthnósanna imeachta margaidh. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún MCM a chur ar fionraí láithreach má chuireann sé feidhmiú ordúil mhargadh na ndíorthach i mbaol, mar shampla i gcás ina dtagann laghdú suntasach ar idirbhearta dhíorthaigh TTF laistigh den Aontas nó aistriú suntasach idirbhearta dhíorthaigh TTF chuig ionaid trádála lasmuigh den Aontas. I ndáil leis sin, tá sé tábhachtach go gcuirfidh an Coimisiún san áireamh an saineolas atá ar fáil ó chomhlachtaí ábhartha an Aontais. Is údarás neamhspleách é ESMA a chuidíonn le cobhsaíocht chóras airgeadais an Aontais a chosaint, go háirithe trí mhargaí airgeadais cobhsaí agus ordúil a chur chun cinn, amhail margaí na ndíorthach.

Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún tuarascálacha ó ESMA maidir le gnéithe den sórt sin a chur san áireamh. Ina theannta sin, ba cheart don Choimisiún aon chomhairle ón mBanc Ceannais Eorpach (“BCE”) a bhaineann le cobhsaíocht an chórais airgeadais a chur san áireamh i gcomhréir le hAirteagal 127(4) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (“CFAE”) agus le hAirteagal 25.1 de Phrótacal 4 maidir le reacht an Chórais Eorpaigh Banc Ceannais agus an Bhainc Cheannais Eorpaigh atá i gceangal le CFAE (an “Prótacal”). I bhfianaise luaineacht na margaí airgeadais agus an tionchair mhóir a d’fhéadfadh a bheith ag idirghabhálacha margaidh iontu, tá sé tábhachtach a áirithiú gur féidir leis an gCoimisiún MCM a chur ar fionraí go tapa. Dá bhrí sin, ba cheart tuarascáil ESMA a eisiúint tráth nach déanaí ná 48 n-uair an chloig nó laistigh den lá céanna i gcásanna práinneacha tar éis iarraidh an Choimisiúin.

(45)

Ba cheart MCM a cheapadh chun aghaidh a thabhairt ar mhéaduithe eisceachtúla ar phraghsanna gáis a eascraíonn as easnaimh sa sásra praghasmhúnlaithe agus, dá bhrí sin, níor cheart tionchar a bheith aige ar bhailíocht na gconarthaí soláthair gáis atá ann cheana. Mar sin féin, i gcásanna ina measann ACER nó an Coimisiún go mbíonn tionchar diúltach ag gníomhachtú MCM ar chonarthaí soláthair atá ann cheana, ba cheart don Choimisiún MCM a chur ar fionraí.

(46)

Agus MCM á cheapadh agus á chur ar fionraí, ba cheart a chur san áireamh go bhféadfaidh trádálaithe gáis nádúrtha trádáil gáis nádúrtha a bhogadh go réigiúin lasmuigh den Aontas, rud a laghdóidh éifeachtacht MCM. B’amhlaidh a bheadh, mar shampla, dá dtosódh trádálaithe ag gabháil do thrádálacha gáis OTC, rud nach bhfuil chomh trédhearcach céanna, nach bhfuil faoi réir grinnscrúdú rialála, agus dá mbeadh rioscaí níos mó ag baint leo go mainneodh siad oibleagáidí do na páirtithe lena mbaineann. B’amhlaidh a bheadh an cás freisin dá mba rud é go lorgódh trádálaithe, a bhféadfadh a bhfálú a bheith teoranta ag MCM, fálú i ndlínsí eile, rud a d’fhágfadh go mbeadh ar an gcontrapháirtí imréitigh an t-airgead atá ina bhuntaca le suíomhanna díorthach a athchothromú chun an praghas socraíochta caidhpeáilte a léiriú, rud a spreag glaonna ar chorrlach.

(47)

Ba cheart do ACER, ESMA, ENTSOG agus GCG cúnamh a thabhairt don Choimisiún faireachán a dhéanamh ar MCM.

(48)

Agus a chúraimí faoin Rialachán seo á gcomhlíonadh aige, ba cheart an deis a bheith ag an gCoimisiún freisin dul i gcomhairle le BCE, agus comhairle a lorg uaidh, i gcomhréir le ról BCE de bhun Airteagal 127(5) CFAE chun rannchuidiú le seoladh rianúil beartas a bhaineann le maoirseacht stuamachta ar institiúidí creidmheasa agus le cobhsaíocht an chórais airgeadais agus de bhun Airteagal 25.1 den Phrótacal chun comhairle a thabhairt don Choimisiún agus dul i gcomhairle leis, inter alia, maidir le raon feidhme agus cur chun feidhme reachtaíocht an Aontais a bhaineann le maoirseacht stuamachta ar institiúidí creidmheasa agus le cobhsaíocht an chórais airgeadais. Ba cheart próiseas comhairliúcháin den sórt sin a eagrú ar bhealach lena gceadófar MCM a chur ar fionraí go tapa, más gá.

(49)

I bhfianaise a phráinní atá sé aghaidh a thabhairt ar na fadhbanna, go háirithe i socrú praghsanna dhíorthaigh TTF san Aontas, tá sé ríthábhachtach MCM margaidh a chur chun feidhme go pras. Ba cheart do ESMA agus ACER measúnú a dhéanamh ar thionchar MCM (“measúnú ar éifeachtaí”), chun anailís a dhéanamh an bhféadfadh iarmhairtí diúltacha neamhbheartaithe ar na margaí airgeadais nó fuinnimh nó ar chinnteacht an tsoláthair a bheith mar thoradh ar an gcur chun feidhme pras. Ba cheart an measúnú ar éifeachtaí a bheith curtha faoi bhráid an Choimisiúin cheana féin faoin 1 Márta 2023. Ba cheart dó anailís a dhéanamh go háirithe ar na gnéithe is gá don ghníomh cur chun feidhme maidir le sonraí na módúlachtaí chun MCM a leathnú chuig díorthaigh atá nasctha le VTPanna eile agus ba cheart dó a fhíorú an bhfuil príomhghnéithe MCM fós iomchuí i bhfianaise forbairtí a mhéid a bhaineann leis an margadh airgeadais agus fuinnimh nó i bhfianaise forbairtí i ndáil le cinnteacht an tsoláthair. Ba cheart do ESMA agus ACER réamhthuarascáil sonraí maidir le tabhairt isteach MCM a fhoilsiú faoin 23 Eanáir. Agus torthaí an mheasúnaithe ar éifeachtaí á gcur san áireamh, ba cheart don Choimisiún, i gcás inarb iomchuí, leasú ar an Rialachán seo a mholadh gan moill mhíchuí d’fhonn rogha na dtáirgí a chumhdaítear le MCM a oiriúnú.

(50)

Féadfaidh an Coimisiún leasuithe eile ar an Rialachán seo a mholadh freisin, bunaithe ar an measúnú ar éifeachtaí, nó tar éis teagmhas ceartúcháin margaidh nó cinneadh fionraí, nó i bhfianaise forbairtí sa mhargadh agus i slándáil an tsoláthair.

(51)

Chun feidhmiú fónta mhargaí na ndíorthach a chaomhnú, go háirithe próisis bainistithe riosca na gcontrapháirtithe lárnacha (CPLanna) imréitigh agus an gá atá le glao ar éarlais breise mar chomhthaobhacht a íoslaghdú, ba cheart cead a bheith ag páirtithe suíomhanna i margadh dhíorthaigh TTF a fhritháireamh nó a laghdú ar bhealach ordúil más mian leo sin a dhéanamh. Dá bhrí sin, níor cheart feidhm a bheith ag an teorainn tairisceana dhinimiciúil maidir le conarthaí arna ndéanamh roimh theacht i bhfeidhm an rialacháin seo, ná maidir le trádálacha a chuireann ar chumas rannpháirtithe sa mhargadh suíomhanna a eascraíonn as conarthaí dhíorthaigh TTF a rinneadh roimh theacht i bhfeidhm an rialacháin seo a fhritháireamh nó a laghdú.

(52)

Tá ról lárnach ag contrapháirtithe lárnacha (CPLanna) imréitigh maidir le feidhmiú ordúil margaí dhíorthaigh TTF a áirithiú trí riosca contrapháirtí a mhaolú. Is gá, dá bhrí sin, nach gcuirfidh MCM bac ar ghníomhaíochtaí na CPLanna, go háirithe gníomhaíochtaí a bhaineann le suíomhanna mainneachtana a bhainistiú. Chuige sin, níor cheart feidhm a bheith ag an teorainn tairisceana dhinimiciúil maidir le trádálacha a fhorghníomhaítear mar chuid de phróiseas bainistithe mainneachtana arna eagrú ag CPL.

(53)

Tá MCM riachtanach agus comhréireach chun an cuspóir a bhaint amach maidir le praghsanna gáis as cuimse ard a cheartú ag TTF agus díorthaigh atá nasctha le VTPanna eile. Is ábhar imní do na Ballstáit uile éifeachtaí indíreacha na n-arduithe praghsanna, amhail praghsanna fuinnimh a mhéadú agus boilsciú. A mhéid a bhaineann leis na heasnaimh sa chóras praghasmhúnlaithe, tá ról difriúil ag easnaimh den sórt sin i mBallstáit éagsúla, agus tá méaduithe praghsanna níos ionadaíche i roinnt Ballstát (e.g. Ballstáit Lár na hEorpa) ná mar atá i mBallstáit eile (e.g. Ballstáit ar an imeall nó le féidearthachtaí soláthair eile). Chun gníomhaíocht ilroinnte a sheachaint, a d’fhéadfadh margadh gáis comhtháite an Aontais a dheighilt, tá gá le comhghníomhaíocht de mheon dlúthpháirtíochta. Tá sé ríthábhachtach stóráil gáis a líonadh chun slándáil an tsoláthair san Aontas a áirithiú. Ina theannta sin, áirithítear le coimircí comhchoiteanna cur chuige comhordaithe mar léiriú ar an dlúthpháirtíocht fuinnimh, a bhféadfadh gá níos mó a bheith leo sna Ballstáit nach bhfuil roghanna malartacha acu ná mar atá sna Ballstáit a bhfuil níos mó roghanna acu. Go deimhin, cé go bhfuil na rioscaí agus na tairbhí airgeadais an-difriúil i gcás Ballstáit éagsúla, ba cheart comhréiteach daingean a bheith i MCM, ina gcomhaontaíonn na Ballstáit go léir cur leis an gceartú margaidh agus ina nglacann siad leis na teorainneacha céanna leis an socrú praghsanna, cé nach ionann i roinnt Ballstát leibhéal mífheidhmithe an tsásra socraithe praghsanna agus tionchar airgeadais phraghsanna díorthaigh ar an ngeilleagar. Dá bhrí sin, neartódh MCM dlúthpháirtíocht an Aontais chun praghsanna gáis as cuimse ard a sheachaint, praghsanna nach bhfuil inbhuanaithe fiú ar feadh tréimhsí gearra ama i gcás go leor Ballstát. Le MCM, rannchuideofar lena áirithiú go mbeidh gnóthais soláthair gáis ó na Ballstáit uile in ann gás a cheannach ar phraghsanna réasúnta de mheon dlúthpháirtíochta.

(54)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun mionsonraí teicniúla chur i bhfeidhm MCM maidir le díorthaigh atá nasctha le VTPanna eile a shainiú. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (11).

(55)

I bhfianaise staid ghuagach neamh-intuartha an mhargaidh gáis nádúrtha agus an geimhreadh ar na bacáin fágtar go bhfuil sé tábhachtach a áirithiú gur féidir MCM a chur i bhfeidhm chomh luath agus is féidir, i gcás ina gcomhlíontar coinníollacha a ghníomhachtaithe. Dá bhrí sin, ba cheart don Rialachán seo a theacht i bhfeidhm an 1 Feabhra. Ba cheart feidhm a bheith ag an teorainn tairisceana dhinimiciúil ón 15 Feabhra. Ba cheart feidhm chúlghabhálach a bheith ag an oibleagáid maidir le réamhthuarascáil sonraí ó ESMA agus ó ACER a sholáthar ón 1 Eanáir chun an fhaisnéis is gá a fháil a luaithe is féidir,

(1)

Faoi Airteagal 8a de Threoir 2013/36/AE, ba cheart do ghnólachtaí infheistíochta a chomhlíonann na coinníollacha a leagtar amach in Airteagal 4(1) pointe (1)(b) de Rialachán (AE) Uimh. 575/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2) iarratas a dhéanamh ar údarú mar institiúidí creidmheasa. Ba cheart do na gnólachtaí sin faisnéis leordhóthanach a sholáthar do na húdaráis inniúla d’fhonn a chumasú dóibh measúnú cuimsitheach a dhéanamh ar na hinstitiúidí creidmheasa is iarratasóirí.

(2)

An liosta faisnéise atá le soláthar in iarratas ag eintitis a fhéachann leis an údarú dá dtagraítear in Airteagal 8a de Threoir 2013/36/AE a fháil, ba cheart é a shonrú i rialachán. Ba cheart a chur san áireamh, leis an bhfaisnéis sin, na sonraí aitheantais agus faisnéis stairiúil maidir leis an institiúid creidmheasa is iarratasóir, lena n-áirítear an ceadúnúchán atá aici cheana, a gníomhaíochtaí atá beartaithe, a staid airgeadais reatha, a clár oibríochtaí, agus a caipiteal tosaigh.

(3)

D’fhonn comhsheasmhacht agus comhchuibhiú a áirithiú maidir le húdarú na faisnéise a éilítear ó institiúidí creidmheasa is iarratasóirí, ba cheart tagairt a dhéanamh sa Rialachán seo do Rialachán Tarmligthe (AE) 2022/2580 (3) ón gCoimisiún maidir leis an bhfaisnéis atá le soláthar maidir le húdarú institiúidí creidmheasa, na ceanglais is infheidhme maidir le scairshealbhóirí agus comhaltaí a bhfuil sealúchais cháilitheacha acu nó a bhfuil bacainní orthu lena bhféadfaí cosc a chur ar fheidhmiú éifeachtach feidhmeanna maoirseachta agus ba cheart é a bheith d’aidhm ag an Rialachán a raon feidhme a leathnú chuig gnólachtaí infheistíochta a aicmítear mar institiúidí creidmheasa.

(4)

Le hAirteagal 4(1) de Rialachán (AE) Uimh. 575/2013 sainaithnítear cineál institiúidí creidmheasa a ghlacann taiscí nó cistí inaisíoctha eile ón bpobal agus a dheonaíonn creidmheasanna dá gcuntas féin agus cineál eile arb é an ceann a chumhdaítear faoi raon feidhme an Rialacháin seo é. I gcodarsnacht leis sin, institiúidí creidmheasa ar cuid dá ngnó é taiscí nó cistí inaisíoctha eile a ghlacadh ón bpobal agus creidmheasanna a dheonú dá gcuntas féin, ba cheart dóibh ceanglais Rialachán Tarmligthe (AE) 2022/2580 a leanúint.

(5)

Le liosta na gceanglas faisnéise a sholáthraítear sa Rialachán seo do na hinstitiúidí creidmheasa is iarratasóirí, ba cheart sainiúlachtaí shamhail ghnó na ngnólachtaí infheistíochta agus aon réamhcheadúnas a dheonaigh údarás inniúil a chur san áireamh.

(6)

D’fhéadfadh sé go mbeadh ar údaráis inniúla an fhaisnéis a éilítear a leathnú chun bheith in ann measúnú críochnúil a dhéanamh ar an institiúid creidmheasa is iarratasóir, agus an réimse samhlacha gnó éagsúla agus foirmeacha dlíthiúla a bhféadfaidh institiúidí is iarratasóirí a ghlacadh á gcur san áireamh. Leis an Rialachán seo ba cheart a chur ar a chumas d’údarás inniúil faisnéis bhreise a éileamh ar ghnólacht infheistíochta agus measúnú á dhéanamh ar an iarratas le haghaidh institiúid creidmheasa.

(7)

Féadfaidh an t-údarás inniúil a mhachnamh a dhéanamh ar roinnt ceanglas faisnéise a tharscaoileadh i bhfianaise mhéid, chineál, scála agus chastacht ghníomhaíochtaí na hinstitiúide creidmheasa is iarratasóir, agus prionsabal na comhréireachta agus an t-ualach cur chun feidhme ar na hinstitiúidí á gcur san áireamh. Mar sin féin, níor cheart dochar a dhéanamh leis sin don fhéidearthacht go ndéanfaí measúnú críochnúil ar an iarratas le haghaidh institiúid creidmheasa.

(8)

Tá an Rialachán seo bunaithe ar na dréachtchaighdeáin theicniúla rialála a chuir an tÚdarás Baincéireachta Eorpach (ÚBE) faoi bhráid an Choimisiúin.

(9)

Tá comhairliúcháin phoiblí oscailte déanta ag ÚBE maidir leis na dréachtchaighdeáin theicniúla rialála ar a bhfuil an Rialachán seo bunaithe; tá anailís déanta aige ar na costais agus ar na tairbhí a d’fhéadfadh a bheith ag baint leo ann agus d’iarr sé comhairle ar an nGrúpa Geallsealbhóirí Baincéireachta arna bhunú i gcomhréir le hAirteagal 37 de Rialachán (AE) Uimh. 1093/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4),

(1)

Maidir leis an bhfaisnéis atá le soláthar in iarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, dá dtagraítear in Airteagal 8(1) de Threoir 2013/36/AE, ba cheart leordhóthain mionsonraí agus cuimsitheachta a bheith san fhaisnéis chun a chur ar a chumas don údarás inniúil a mheasúnú cibé acu a chomhlíonann institiúid creidmheasa is iarratasóir na ceanglais a leagtar síos in Airteagail 10 go 14 den Treoir sin agus sa dlí náisiúnta.

(2)

Ba cheart an fhaisnéis a dhéantar a thíolacadh in iarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa a bheith fíor, cruinn, iomlán agus cothrom le dáta ón tráth a dhéantar an t-iarratas a thíolacadh go dtí údarú agus tosú na ngníomhaíochtaí. Chun na críche sin, ba cheart údaráis inniúla a chur ar an eolas faoi aon athrú ar an bhfaisnéis a soláthraíodh san iarratas tosaigh, agus ba cheart d’údaráis inniúla a bheith in ann a fhiosrú cibé acu a tharla aon athrú nó nuashonrú sular tosaíodh na gníomhaíochtaí. Chun a áirithiú go mbeidh forbhreathnú iomlán ag údaráis inniúla ar an institiúid creidmheasa is iarratasóir, ba cheart a cheadú d’údaráis inniúla, i gcás inar gá, soiléirithe sonracha nó faisnéis bhreise a iarraidh maidir le hiarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa.

(3)

Chun éifeachtúlacht a áirithiú agus chun dúbláil a sheachaint, ba cheart d’údaráis inniúla a bheith in ann an ceanglas, maidir le faisnéis atá acu cheana a thíolacadh, a tharscaoileadh, nó an ceanglas, chun faisnéis a thíolacadh a bhaineann le gníomhaíochtaí nach ndéanfaidh an institiúid creidmheasa is iarratasóir i gcás ina n-údarófar í, a tharscaoileadh.

(4)

Maidir le hiarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, ba cheart tuairisc a bheith ann ar an institiúid creidmheasa is iarratasóir agus faisnéis ann faoi aon ghníomhaíocht tráchtála roimhe ag an institiúid creidmheasa is iarratasóir agus ag a fochuideachtaí, agus faoi aon cheadúnas, aon údarú, aon chlárúchán nó aon chead eile atá acu, ar feithimh a fhormheasta, a diúltaíodh nó a cúlghaireadh.

(5)

Maidir le hiarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, ba cheart clár gníomhaíochtaí a bheith ann, lena ndéantar tuairisc ar na gníomhaíochtaí, lena n-áirítear iad siúd dá dtagraítear in Iarscríbhinn I de Threoir 2013/36/AE, a fheidhmeofar i gcás ina ndeonófar an t-údarú.

(6)

Chun é a chur ar a gcumas d’údaráis inniúla measúnú a dhéanamh ar phróifíl riosca fhoriomlán institiúide creidmheasa is iarratasóir, chun gach scairshealbhóir atá páirteach a chosaint, lena n-áirítear taisceoirí go háirithe, agus chun cobhsaíocht na margaí airgeadais ina bhfeidhmeoidh an institiúid creidmheasa is iarratasóir a áirithiú, ba cheart faisnéis faoi struchtúr oibriúcháin, línte gnó agus spriocmhargaí na hinstitiúide creidmheasa is iarratasóir a bheith in iarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, lena n-áirítear dáileadh geografach an ghnó. Thairis sin, ba cheart d’institiúidí chreidmheasa is iarratasóirí faisnéis a sholáthar san iarratas faoina gcomhaltas, más ann dó, i scéim ráthaithe taiscí mar a shainmhínítear in Airteagal 2(1), pointe (1), de Threoir 2014/49/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2).

(7)

Chun é a chur ar a gcumas d’údaráis inniúla measúnú a dhéanamh ar fhóntacht airgeadais institiúidí creidmheasa is iarratasóirí, ba cheart faisnéis airgeadais faoin institiúid creidmheasa is iarratasóir a bheith in iarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, lena n-áirítear, i gcás inarb iomchuí, ar leibhéil aonair, chomhdhlúite agus fho-chomhdhlúite. Ar an gcúis chéanna, ba cheart d’údaráis inniúla a bheith in ann cáilíocht, tionscnamh agus comhdhéanamh caipitil tosaigh institiúide creidmheasa is iarratasóir a chinneadh, mar aon le cumas institiúide creidmheasa is iarratasóir chun ceanglais stuamachta a chomhlíonadh. Maidir le hiarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, ba cheart faisnéis a bheith ann dá bhrí sin faoin méid caipitil atá eisithe nó atá le heisiúint agus faoi chomhdhéanamh na gcistí dílse, agus cruthúnas, i gcás inarb ábhartha, go n-íocfar an caipiteal tosaigh go hiomlán sula dtosófar na gníomhaíochtaí. Chun a áirithiú gur féidir le húdaráis inniúla a mheasúnú cibé acu is gníomhaíocht dhlisteanach í an ghníomhaíocht lenar gineadh an caipiteal tosaigh, ba cheart faisnéis a bheith in iarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa faoi thionscnamh an chaipitil tosaigh sin freisin.

(8)

Is gá a áirithiú go mbeidh institiúid creidmheasa is iarratasóir faoi bhainistíocht fhónta stuama agus faoi rialachas láidir ón tús, i gcomhréir leis na ceanglais nach mór d’institiúid creidmheasa a chomhlíonadh mar ábhar maoirseachta leanúnaí. Maidir leis an bhfaisnéis a sholáthraítear in iarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, ba cheart di, dá bhrí sin, a chur ar a gcumas d’údaráis inniúla measúnú a dhéanamh ar dhea-cháil, macántacht, ionracas, neamhspleáchas ó thaobh na smaointeoireachta de agus gealltanas ó thaobh ama de ag gach comhalta chomhlacht bainistíochta institiúide chreidmheasa is iarratasóir, mar aon le heolas, scileanna agus taithí chomhaltaí an chomhlachta bainistíochta, ar leithligh agus i gcomhar le chéile araon. Maidir leis an bhfaisnéis a sholáthraítear in iarratas ar údarú mar institiúid creidmheasa, ba cheart di a chur ar a gcumas d’údaráis inniúla measúnú a dhéanamh freisin, i gcásanna sonraithe nach bhfuil measúnaithe cheana mar chomhaltaí an chomhlachta bainistíochta, ar dhea-cháil, macántacht, ionracas, eolas, scileanna agus taithí cheannairí na bhfeidhmeanna rialaithe inmheánaigh agus an phríomhoifigigh airgeadais. Maidir leis an bhfaisnéis sin freisin, ba cheart di a chur ar a gcumas d’údaráis inniúla measúnú a dhéanamh ar oiriúnacht cheannairí na bhfeidhmeanna rialaithe inmheánaigh agus an phríomhoifigigh airgeadais, i gcás nach cuid iad na daoine sin den chomhlacht bainistíochta, d’institiúidí creidmheasa suntasacha dá dtagraítear in Airteagal 76(3) de Threoir 2013/36/AE, i gcás nach cuid iad na hinstitúidí creidmheasa sin de ghrúpa, i gcás inar cuid iad de ghrúpa agus is iad an institiúid creidmheasa comhdhlúthúcháin, nó i gcás inar cuid iad de ghrúpa agus nach institiúid creidmheasa shuntasach í an institiúid creidmheasa comhdhlúthúcháin dá dtagraítear in Airteagal 76(3) de Threoir 2013/36/AE.

(9)

Is gá trédhearcacht struchtúr scairsheilbhe na hinstitiúide creidmheasa is iarratasóir a áirithiú agus cosc a chur ar choirpigh agus ar a gcomhpháirtithe sealúchais cháilithe a bheith acu in institiúidí creidmheasa, nó a bheith ina n-úinéirí tairbheacha sealúchas cáilithe in institiúidí creidmheasa. Maidir le hiarratais ar údarú mar institiúid creidmheasa, ba cheart faisnéis a bheith iontu dá bhrí sin faoi na daoine nó faoi na heintitis ag a bhfuil nó ag a mbeidh, i gcás údarú na hinstitiúide creidmheasa is iarratasóir, sealúchais cháilithe san institiúid creidmheasa sin. Ar an gcúis chéanna, agus i gcás nach bhfuil nó nach mbeidh ag aon duine nó ag aon eintiteas eile, i gcás údarú na hinstitiúide creidmheasa is iarratasóir, sealúchas cáilithe san institiúid creidmheasa, ba cheart faisnéis a bheith in iarratais ar údarú mar institiúid creidmheasa faoi na daoine is iad na fiche scairshealbhóir nó comhalta is mó faoi láthair nó a bheidh amhlaidh amach anseo, i gcás údarú na hinstitiúide creidmheasa is iarratasóir, agus faoi gach duine ag a bhfuil nó ag a mbeidh, i gcás údaraithe, dlúthnaisc leis an institiúid creidmheasa.

(10)

Chun measúnú a dhéanamh ar theagmhais roimhe a bhaineann leis an institiúid creidmheasa is iarratasóir agus chun measúnú a dhéanamh ar oiriúnacht a scairshealbhóirí agus a comhaltaí, agus ar oiriúnacht chomhaltaí an chomhlachta bainistíochta, ba cheart don institiúid creidmheasa is iarratasóir an fhaisnéis uile a sholáthar do na húdaráis inniúla faoi chiontuithe roimhe agus faoi imscrúduithe coiriúla, cásanna sibhialta agus riaracháin agus gníomhaíochtaí breithnithe eile atá ar feithimh de chuid na hinstitiúide creidmheasa, a scairshealbhóirí agus a comhaltaí, agus de chuid chomhaltaí an chomhlachta bainistíochta,.

(11)

Ba cheart d’údaráis inniúla a bheith in ann measúnú a dhéanamh ar cibé acu atá aon bhacainní ann a d’fhéadfadh cosc a chur ar fheidhmiú éifeachtach a bhfeidhmeanna maoirseachta, agus an fhaisnéis ábhartha uile, na himthosca ábhartha uile nó na staideanna ábhartha uile á cur nó á gcur san áireamh agus ag féachaint do ghnéithe a bhaineann le láithreacht gheografach, struchtúr grúpa agus socruithe maoirseachta mar a leagtar amach i dTreoir 2013/36/AE.

(12)

Tá an Rialachán seo bunaithe ar na dréachtchaighdeáin theicniúla rialála arna gcur faoi bhráid an Choimisiúin ag an Údarás Baincéireachta Eorpach (ÚBE).

(13)

Rinne ÚBE comhairliúcháin phoiblí oscailte a reáchtáil maidir leis na dréachtchaighdeáin theicniúla rialála ar a bhfuil an Rialachán seo bunaithe, rinne sé anailís ar na costais agus ar na tairbhí a d’fhéadfadh a bheith ag baint leo ann agus d’iarr sé comhairle ar an nGrúpa Geallsealbhóirí Baincéireachta a bunaíodh i gcomhréir le hAirteagal 37 de Rialachán (AE) Uimh. 1093/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3).

(14)

Ba cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo ón XX.XX.XXXX chun dóthain ama a thabhairt do na húdaráis inniúla agus do na hinstitiúidí creidmheasa is iarratasóirí na ceanglais a leagtar síos sa Rialachán seo a chomhlíonadh,