(1)

Foráiltear sa Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) do bhunú margaidh inmheánaigh agus go gcuirfear córas ar bun a áiritheoidh nach ndéanfar an iomaíocht sa mhargadh inmheánach a shaobhadh. Le bunú rialacha comhchoiteanna agus cleachtas comhchoiteann sna Ballstáit a bhaineann le creat a fhorbairt le haghaidh rialachais sonraí, ba cheart rannchuidiú le gnóthú na gcuspóirí sin, agus cearta bunúsacha á n-urramú go hiomlán ag an am céanna. Ba cheart dó freisin a ráthú go neartófar uathriail straitéiseach oscailte an Aontais agus saorshreabhadh sonraí idirnáisiúnta á chothú ag an am céanna.

(2)

Le deich mbliana anuas, tá an geilleagar agus an tsochaí athraithe ó bhonn ag teicneolaíochtaí digiteacha, rud a bhfuil tionchar aige ar gach earnáil gníomhaíochta agus ar an saol laethúil. Tá sonraí i gcroílár an chlaochlaithe sin: bainfidh buntáistí ollmhóra leis an nuálaíocht shonraíbhunaithe do shaoránaigh an Aontais agus don gheilleagar araon, mar shampla tríd an leigheas a fheabhsú agus a phearsantú, trí soghluaisteacht nua a sholáthar, agus trí chur le teachtaireacht ón gCoimisiún 11 Nollaig 2019 dar teideal The European Green Deal [An Comhaontú Glas don Eoraip]. Chun go mbeidh an geilleagar sonraíbhunaithe sin cuimsitheach do shaoránaigh uile an Aontais, ní mór aird ar leith a thabhairt ar an mbearna dhigiteach a laghdú, ar rannpháirtíocht na mban sa gheilleagar sonraí a neartú agus ar shaineolas Eorpach ceannródaíoch a chothú in earnáil na teicneolaíochta. Ní mór an geilleagar sonraí a thógáil ar shlí lena gcuirtear ar chumas gnóthas, go háirithe micreafhiontair agus fiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna), mar a shainmhínítear san Iarscríbhinn a ghabhann le Moladh 2003/361/CE ón gCoimisiún (3), agus gnólachtaí nuathionscanta a bheith rathúil, agus fós neodracht na rochtana ar shonraí agus iniomparthacht sonraí agus idir-inoibritheacht sonraí a áirithiú, agus éifeachtaí glasála a sheachaint. I dteachtaireacht uaidh an 19 Feabhra 2020 faoi dar teideal A European strategy for data [Straitéis Eorpach maidir le sonraí] (“stráitéis Eorpach maidir le sonraí”), rinne an Coimisiún cur síos ar an bhfís atá aige de spás coiteann sonraí Eorpach, rud a chiallaíonn margadh inmheánach le haghaidh sonraí ina bhféadfaí sonraí a úsáid gan beann ar an áit ina bhfuil siad á stóráil go fisiciúil san Aontas i gcomhréir leis an dlí is infheidhme, rud a d’fhéadfadh, inter alia, a bheith ríthábhachtach d’fhorbairt mhear teicneolaíochtaí de chuid na hintleachta saorga.

D’iarr an Coimisiún freisin go mbeadh an sreabhadh sonraí saor agus sábháilte le tríú tíortha, faoi réir eisceachtaí agus srianta maidir leis an tslándáil phoiblí, an t-ord poiblí agus cuspóirí dlisteanacha beartais phoiblí eile de chuid an Aontais, i gcomhréir le hoibleagáidí idirnáisiúnta, lena n-áirítear maidir le cearta bunúsacha. Chun an fhís sin a bhaint amach, mhol an Coimisiún spásanna coiteanna Eorpacha sonraí a bhaineann go sonrach le fearainn a bhunú le haghaidh comhroinnt sonraí agus comhthiomsú sonraí. Mar a mholtar sa straitéis Eorpach maidir le sonraí, d’fhéadfaí a chumhdach le spásanna coiteanna Eorpacha sonraí den sórt sin réimsí amhail réimsí na sláinte, na soghluaisteachta, an mhonaraithe, na seirbhísí airgeadais, an fhuinnimh nó na talmhaíochta, nó meascán de réimsí den sórt sin, mar shampla an fuinneamh agus an aeráid, chomh maith le réimsí téamacha amhail an Comhaontú Glas don Eoraip nó spásanna sonraí Eorpacha don riarachán poiblí nó scileanna. Le spásanna coiteanna Eorpacha sonraí, ba cheart sonraí a bheith in-aimsithe, inrochtana, idir-inoibritheach agus in-athúsáidte (“prionsabail sonraí FAIR”), agus ardleibhéal cibearshlándála á áirithiú ag an am céanna. I gcás ina bhfuil machaire comhréidh ann sa gheilleagar sonraí, bíonn gnóthais in iomaíocht le chéile bunaithe ar cháilíocht na seirbhísí, seachas bunaithe ar an méid sonraí a rialaíonn siad. Chun an machaire comhréidh sa gheilleagar sonraí a cheapadh, a chruthú agus a chothabháil, tá rialachas fónta de dhíth inar gá do gheallsealbhóirí ábhartha de spás coiteann sonraí Eorpach a bheith rannpháirteach agus ionadaíocht a bheith acu.

(3)

Is gá na dálaí maidir le comhroinnt sonraí sa mhargadh inmheánach a fheabhsú trí chreat comhchuibhithe a chruthú le haghaidh malartuithe sonraí agus trí bhuncheanglais áirithe a leagan síos maidir le rialachas sonraí, agus aird ar leith á tabhairt don chomhar a éascú idir na Ballstáit. Ba cheart é a bheith d’aidhm ag an Rialachán seo an margadh inmheánach digiteach gan teorainn agus sochaí agus geilleagar sonraí duinelárnach, iontaofa agus slán a fhorbairt tuilleadh. Le dlí earnáilsonrach de chuid an Aontais, is féidir eilimintí nua agus comhlántacha a fhorbairt, a oiriúnú agus a mholadh, ag brath ar shainiúlachtaí na hearnála, amhail dlí an Aontais atá beartaithe maidir le spás Eorpach sonraí sláinte agus maidir le rochtain ar shonraí feithiclí. Thairis sin, tá earnálacha áirithe den gheilleagar á rialú cheana féin le dlí earnáilsonrach de chuid an Aontais, lena n-áirítear rialacha a bhaineann le comhroinnt sonraí thar theorainneacha nó ar fud an Aontais nó le rochtain ar shonraí ar bhonn trasteorann nó ar fud an Aontais, mar shampla Treoir 2011/24/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) i gcomhthéacs an spáis Eorpaigh sonraí sláinte, agus gníomhartha dlí ábhartha i réimse an iompair, amhail Rialacháin (AE) 2019/1239 (5) agus (AE) 2020/1056 (6) agus Treoir 2010/40/AE (7) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle i gcomhthéacs an spáis Eorpaigh sonraí gluaisteachta.

Dá bhrí sin, níor cheart gur dhochar an Rialachán seo do Rialacháin (CE) Uimh. 223/2009 (8), (AE) 2018/858 (9) agus (AE) 2018/1807 (10) mar aon le Treoracha 2000/31/CE (11), 2001/29/CE (12), 2004/48/CE (13), 2007/2/CE (14), 2010/40/AE, (AE) 2015/849 (15),(AE) 2016/943 (16), (AE) 2017/1132 (17), (AE) 2019/790 (18) agus (AE) 2019/1024 (19), ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle ná d’aon dlí earnáilsonrach eile de chuid an Aontais lena rialaítear rochtain ar shonraí agus athúsáid sonraí. Níor cheart gur dhochar an Rialachán seo do dhlí an Aontais agus don dlí náisiúnta maidir le rochtain ar shonraí agus maidir le húsáid sonraí chun cionta coiriúla a chosc, a imscrúdú, a bhrath nó a ionchúiseamh nó chun pionóis choiriúla a fhorchur, ná don chomhar idirnáisiúnta sa chomhthéacs sin.

Níor cheart gur dhochar an Rialachán seo d’inniúlachtaí na mBallstát i ndáil lena ngníomhaíochtaí a bhaineann leis an tslándáil phoiblí, leis an gcosaint agus leis an tslándáil náisiúnta. Níor cheart athúsáid sonraí atá cosanta ar chúiseanna den sórt sin agus atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí, lena n-áirítear sonraí ó nósanna imeachta soláthair a thagann faoi raon feidhme Threoir 2009/81/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20), a chumhdach leis an Rialachán seo. Ba cheart córas cothrománach a bhunú le haghaidh athúsáid catagóirí áirithe de shonraí cosanta atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí, soláthar seirbhísí idirghabhála sonraí agus seirbhísí bunaithe ar altrúchas sonraí san Aontas. D’fhéadfadh sé go mbeadh gá le córais earnála bunaithe ar shonraí a dhearadh le haghaidh saintréithe earnálacha éagsúla, agus ceanglais an Rialacháin seo á bhforbairt ag an am céanna. Ba cheart do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí a chomhlíonann na ceanglais a leagtar síos sa Rialachán seo a bheith in ann an lipéad “soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí a aithnítear san Aontas” a úsáid. Daoine dlítheanacha a fhéachann le tacú le cuspóirí leasa ghinearálta trí shonraí ábhartha a chur ar fáil bunaithe ar altrúchas sonraí ar scála agus a chomhlíonann na ceanglais a leagtar síos sa Rialachán seo, ba cheart dóibh a bheith in ann clárú mar “eagraíocht altrúchais sonraí a aithnítear san Aontas” agus úsáid a bhaint as an lipéad sin. I gcás ina gceanglaítear le dlí earnáilsonrach de chuid an Aontais nó le dlí náisiúnta earnáilsonrach ar chomhlachtaí earnála poiblí, ar sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí den sórt sin nó ar dhaoine dlítheanacha den sórt sin (eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí) ceanglais theicniúla, riaracháin nó eagraíochtúla shonracha bhreise a chomhlíonadh, lena n-áirítear trí chóras údaraithe nó deimhniúcháin, ba cheart feidhm a bheith freisin ag na forálacha sin den dlí earnáilsonrach sin de chuid an Aontais nó den dlí náisiúnta earnáilsonrach sin.

(4)

Níor cheart gur dhochar an Rialachán seo do Rialacháin (AE) 2016/679 (21) agus (AE) 2018/1725 (22) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle ná do Threoracha 2002/58/CE (23) agus (AE) 2016/680 (24) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle ná do na forálacha comhfhreagracha den dlí náisiúnta, lena n-áirítear i gcás ina bhfuil dlúthbhaint idir sonraí pearsanta agus sonraí neamhphearsanta i dtacar sonraí. Go háirithe, leis an Rialachán seo, níor cheart a thuiscint go gcruthaítear bunús dlí nua chun sonraí pearsanta a phróiseáil i gcás aon cheann de na gníomhaíochtaí rialaithe, nó go leasaítear na ceanglais faisnéise a leagtar síos i Rialachán (AE) 2016/679. Le chur chun feidhme an Rialacháin seo, níor cheart cosc a chur ar aistrithe sonraí trasteorann i gcomhréir le Caibidil V de Rialachán (AE) 2016/679. I gcás ina mbeidh coimhlint ann idir an Rialachán seo agus dlí an Aontais maidir le cosaint sonraí pearsanta nó an dlí náisiúnta arna ghlacadh i gcomhréir le dlí den sórt sin de chuid an Aontais, ba cheart forlámhas a bheith ag an dlí ábhartha an Aontais nó ag an dlí ábhartha náisiúnta maidir le cosaint sonraí pearsanta. Ba cheart a bheith in ann údaráis cosanta sonraí a bhreithniú mar údaráis inniúla faoin Rialacháin seo. I gcás ina bhfeidhmíonn eintitis eile mar údaráis inniúla faoin Rialachán seo, ba cheart dóibh déanamh amhlaidh gan dochar do chumhachtaí maoirseachta ná inniúlachtaí na n-údarás cosanta sonraí faoi Rialachán (AE) 2016/679.

(5)

Is den riachtanas é gníomhaíocht a dhéanamh ar leibhéal an Aontais chun muinín i gcomhroinnt sonraí a mhéadú trí shásraí iomchuí a bhunú a úsáidfidh ábhair sonraí agus sealbhóirí sonraí chun na sonraí a bhaineann leo a rialú, agus chun aghaidh a thabhairt ar bhacainní eile ar gheilleagar sonraíbhunaithe dea-fheidhmiúil iomaíoch. Níor cheart gur dhochar an ghníomhaíocht sin d’oibleagáidí ná do ghealltanais sna comhaontuithe trádála idirnáisiúnta arna dtabhairt i gcrích ag an Aontas. Ba cheart é a bheith de chuspóir ag creat rialachais uile-Aontais muinín a chothú i measc daoine aonair agus gnóthas i ndáil le rochtain ar shonraí, rialú sonraí, comhroinnt sonraí, úsáid sonraí agus athúsáid sonraí, go háirithe trí shásraí iomchuí a bhunú a d’fhágfadh go mbeadh a fhios ag ábhair sonraí cad iad na cearta atá acu agus go mbeidís in ann iad a fheidhmiú go fóinteach, agus freisin maidir le hathúsáid cineálacha áirithe sonraí atá i seilbh na gcomhlachtaí earnála poiblí, soláthar seirbhísí ag soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí d’ábhair sonraí, do shealbhóirí sonraí agus d’úsáideoirí sonraí, chomh maith le bailiú agus próiseáil sonraí arna gcur ar fáil chun críoch altrúchais ag daoine nádúrtha agus dlítheanacha. Go háirithe, is féidir breis trédhearcachta maidir leis an gcuspóir atá le húsáid sonraí agus maidir leis na coinníollacha faoina stórálann gnóthais sonraí a bheith ina cuidiú le hiontaoibh a mhéadú.

(6)

Is cuid de bheartas an Aontais le fada an lá an smaoineamh gur cheart na sonraí a ghin nó a bhailigh comhlachtaí earnála poiblí nó eintitis eile ar chostas buiséad poiblí dul chun tairbhe don tsochaí. Le Treoir (AE) 2019/1024 agus le dlí earnáilsonrach de chuid an Aontais, áirithítear go gcuireann na comhlachtaí earnála poiblí níos mó de na sonraí a sholáthraíonn siad ar fáil go héasca lena n-úsáid agus lena n-athúsáid. Is minic, áfach, nach ndéantar catagóirí áirithe sonraí, amhail sonraí rúnda tráchtála, sonraí atá faoi réir na rúndachta staidrimh agus sonraí atá faoi chosaint ag cearta maoine intleachtúla tríú páirtithe, lena n-áirítear rúin trádála agus sonraí pearsanta, i mbunachair sonraí phoiblí a chur ar fáil, agus ní chuirtear ar fáil iad fiú amháin le haghaidh gníomhaíochtaí taighde nó nuálacha ar mhaithe le leas an phobail, d’ainneoin gur féidir iad a chur ar fáil amhlaidh i gcomhréir le dlí an Aontais is infheidhme, go háirithe Rialachán (AE) 2016/679 agus Treoracha 2002/58/CE agus (AE) 2016/680. I ngeall ar íogaireacht sonraí den sórt sin, ní mór ceanglais áirithe nós imeachta theicniúla agus dhlíthiúla a chomhlíonadh sula gcuirfear ar fáil iad, chun a áirithiú, thar aon ní eile, go n-urramaítear cearta atá ag daoine eile ar shonraí den sórt sin nó chun teorainn a chur leis an tionchar diúltach ar chearta bunúsacha, ar phrionsabal an neamh-idirdhealaithe agus ar chosaint sonraí. Bíonn dianobair agus dlútheolas i gceist le comhlíonadh ceanglas den sórt sin de ghnáth. Is é an toradh atá air sin nach leor an úsáid a bhaintear as sonraí den sórt sin. Cé go bhfuil struchtúir, próisis nó reachtaíocht á mbunú ag roinnt Ballstát chun an cineál sin athúsáide a éascú, ní mar sin atá ar fud an Aontais. Chun úsáid sonraí le haghaidh taighde agus nuálaíocht Eorpach ag eintitis phríobháideacha agus phoiblí a éascú, teastaíonn, ar fud an Aontais, coinníollacha soiléire i gcomhair rochtain ar shonraí den sórt sin agus úsáid sonraí den sórt sin.

(7)

Tá teicnící ann lenar féidir anailísí a dhéanamh ar bhunachair sonraí ina bhfuil sonraí pearsanta, amhail anaithnidiú, príobháideachas difreálach, ginearálú, ceilt agus randamú, úsáid a bhaint as sonraí sintéiseacha nó modhanna comhchosúla agus modhanna úrscothacha eile um chaomhnú príobháideachais a d’fhéadfadh rannchuidiú le próiseáil sonraí a bheadh níos fabhraí don phríobháideachas. Ba cheart do na Ballstáit tacaíocht a thabhairt do na comhlachtaí earnála poiblí chun an úsáid is fearr is féidir a bhaint as na teicnící sin, agus, ar an gcaoi sin, a oiread sonraí is féidir a chur ar fáil lena gcomhroinnt. Le cur i bhfeidhm teicnící den sórt sin, maille le measúnuithe tionchair cuimsitheacha ar chosaint sonraí agus coimircí eile, is féidir breis sábháilteachta a bheith ann in úsáid agus athúsáid sonraí pearsanta agus ba cheart athúsáid shábháilte sonraí gnó rúnda tráchtála chun críoch taighde, nuálaíochta agus staidrimh a áirithiú. I gcuid mhór cásanna, tugtar le tuiscint, le cur i bhfeidhm teicnící den sórt sin, measúnuithe tionchair den sórt sin agus coimircí eile den sórt sin, nach féidir sonraí a úsáid agus a athúsáid ach amháin i dtimpeallacht shlán phróiseála a sholáthraíonn nó a rialaíonn an comhlacht earnála poiblí. Tá taithí ar leibhéal an Aontais ar thimpeallachtaí slána próiseála den sórt sin a úsáidtear le haghaidh taighde ar mhicreashonraí staidrimh ar bhonn Rialachán (AE) Uimh. 557/2013 ón gCoimisiún (25). Go ginearálta, a mhéid a bhaineann le sonraí pearsanta, ba cheart próiseáil sonraí pearsanta a bheith bunaithe ar cheann amháin nó níos mó de na bunúis dlí le haghaidh próiseáil dá bhforáiltear in Airteagail 6 agus 9 de Rialachán (AE) 2016/679.

(8)

I gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/679, níor cheart feidhm a bheith ag prionsabail na cosanta sonraí maidir le faisnéis anaithnid, eadhon faisnéis nach mbaineann le duine nádúrtha sainaitheanta nó in-sainaitheanta, ná le sonraí pearsanta atá anaithnid ar bhealach nach bhfuil an t-ábhar sonraí in-sainaitheanta nó in-sainaitheanta a thuilleadh. Ba cheart toirmeasc a chur ar ath-shainaithint na n-ábhar sonraí ó thacair shonraí anaithnide. Níor cheart gur dhochar an méid sin don fhéidearthacht taighde a dhéanamh ar theicnící anaithnidithe, go háirithe chun slándáil faisnéise a áirithiú, teicnící anaithnidithe atá ann cheana a fheabhsú agus rannchuidiú le stóinseacht fhoriomlán an anaithnidithe, arna dhéanamh i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/679.

(9)

Chun cosaint sonraí pearsanta agus sonraí rúnda a éascú agus chun dlús a chur leis an bpróiseas chun sonraí den sórt sin a chur ar fáil lena n-athúsáid faoin Rialachán seo, ba cheart do na Ballstáit na comhlachtaí earnála poiblí a spreagadh chun sonraí a chruthú agus a chur ar fáil i gcomhréir leis an bprionsabal “oscailte trí dhearadh agus mar réamhshocrú” dá dtagraítear in Airteagal 5(2) de Threoir (AE) 2019/1024 agus chun cruthú agus soláthar sonraí i bhformáidí agus i struchtúir lena n-éascaítear anaithnidiú ina leith sin a chur chun cinn.

(10)

Na catagóirí sonraí atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí ba cheart a bheith faoi réir athúsáid faoin Rialachán seo, tá siad lasmuigh de raon feidhme Threoir (AE) 2019/1024 lena n-eisiatar sonraí nach bhfuil rochtain orthu mar gheall ar rúndacht tráchtála agus staidrimh agus sonraí a áirítear i saothair nó in ábhair eile a bhfuil cearta maoine intleachtúla ag tríú páirtithe ina leith. Áirítear ar shonraí rúnda tráchtála sonraí atá cosanta trí bhíthin rúin trádála, fios gnó faoi chosaint agus aon fhaisnéis eile a mbeadh tionchar ag a nochtadh míchuí ar staid an mhargaidh nó ar shláinte airgeadais an ghnóthais. Ba cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo maidir le sonraí pearsanta atá lasmuigh de raon feidhme Threoir (AE) 2019/1024 a mhéid a dhéantar rochtain ar shonraí den sórt sin a eisiamh nó a shrianadh leis an gcóras rochtana ar chúiseanna a bhaineann le cosaint sonraí, príobháideachas agus sláine an duine aonair, go háirithe i gcomhréir leis na rialacha cosanta sonraí. Ba cheart sonraí a athúsáid, a bhféadfadh rúin trádála a bheith iontu, gan dochar do Threoir (AE) 2016/943, lena leagtar amach an creat chun rúin trádála a fháil, a úsáid nó a nochtadh go dleathach.

(11)

Leis an Rialachán seo, níor cheart oibleagáid a chruthú chun athúsáid sonraí atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí a cheadú. Go háirithe, ba cheart gach Ballstát a bheith in ann, dá bhrí sin, a chinneadh an mbeidh sonraí inrochtana lena n-athúsáid, i dtéarmaí chuspóirí agus raon feidhme na rochtana sin freisin. Ba cheart don Rialachán seo a bheith ina chomhlánú ar oibleagáidí níos sonraí, a leagtar síos i ndlí earnáilshonrach de chuid an Aontais nó i ndlí náisiúnta earnáilsonrach, ar chomhlachtaí earnála poiblí athúsáid sonraí a cheadú, agus níor cheart gur dhochar an Rialachán seo d’oibleagáidí níos sonraí den sórt sin. D’fhéadfaí rochtain phoiblí ar dhoiciméid oifigiúla a mheas mar bheith chun leas an phobail. Agus ról na rochtana poiblí ar dhoiciméid oifigiúla agus trédhearcacht i sochaí dhaonlathach á gcur san áireamh, níor cheart gur dhochar an Rialachán seo ach an oiread do dhlí an Aontais ná don dlí náisiúnta maidir le rochtain a thabhairt ar dhoiciméid oifigiúla agus iad a nochtadh. D’fhéadfaí rochtain ar dhoiciméid oifigiúla a dheonú go háirithe i gcomhréir leis an dlí náisiúnta gan coinníollacha sonracha a fhorchur nó trí choinníollacha sonracha nach bhforáiltear dóibh sa Rialachán seo a fhorchur.

(12)

Ba cheart feidhm a bheith ag córas an athúsáide dá bhforáiltear sa Rialachán seo maidir le sonraí a bhfuil a soláthar mar chuid de na cúraimí poiblí atá ar na comhlachtaí earnála poiblí lena mbaineann faoin dlí nó faoi rialacha ceangailteacha sna Ballstáit. Murab ann do rialacha den sórt sin, ba cheart na cúraimí poiblí a shainiú i gcomhréir leis an gcleachtas riaracháin coiteann sna Ballstáit, ar choinníoll go bhfuil raon feidhme na gcúraimí poiblí trédhearcach agus faoi réir a athbhreithnithe. D’fhéadfaí na cúraimí poiblí a shainiú ar bhealach ginearálta nó de réir an cháis le haghaidh comhlachtaí earnála poiblí aonair. Ós rud é nach bhfuil gnóthais phoiblí cumhdaithe ag an sainmhíniú ar chomhlacht earnála poiblí, níor cheart na sonraí atá i seilbh gnóthas poiblí a chumhdach leis an Rialachán seo. Sonraí atá i seilbh bunaíochtaí cultúrtha, amhail leabharlanna, cartlanna agus músaeim, mar aon le ceolfhoirne, compántais ceoldrámaíochta, bailéanna agus amharclanna, agus forais oideachais, níor cheart iad a chumhdach leis an Rialachán seo ós rud é gur le cearta maoine intleachtúla tríú páirtí is mó a chumhdaítear na saothair agus na doiciméid eile atá ina seilbh. D’fhéadfadh sé go mbeadh eagraíochtaí déanta taighde agus eagraíochtaí maoinithe taighde eagraithe freisin mar chomhlachtaí earnála poiblí nó mar chomhlachtaí faoi rialú an dlí phoiblí.

Níor cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo maidir le heagraíochtaí hibrideacha den sórt sin ach amháin ina gcáil mar eagraíochtaí déanta taighde. I gcás ina bhfuil sonraí i seilbh eagraíocht déanta taighde mar chuid de chomhlachas sonrach príobháideach poiblí le heagraíochtaí earnála príobháidí nó comhlachtaí earnála poiblí eile, comhlachtaí faoi rialú an dlí phoiblí nó eagraíochtaí hibrideacha déanta taighde, i.e. arna n-eagrú mar chomhlachtaí earnála poiblí nó mar ghnóthais phoiblí, a bhfuil sé mar phríomhchuspóir acu taighde a shaothrú, níor cheart na sonraí sin a chumhdach leis an Rialachán seo ach oiread. I gcás inarb ábhartha, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann an Rialachán seo a chur i bhfeidhm maidir le gnóthais phoiblí nó gnóthais phríobháideacha a fheidhmíonn dualgais earnála poiblí nó a sholáthraíonn seirbhísí leasa ghinearálta. Maidir le malartú sonraí i measc comhlachtaí earnála poiblí san Aontas nó idir comhlachtaí earnála poiblí san Aontas agus comhlachtaí earnála poiblí i dtríú tíortha nó in eagraíochtaí idirnáisiúnta, chun a gcúraimí poiblí a shaothrú agus chuige sin amháin, agus maidir le malartú sonraí idir taighdeoirí chun críoch taighde eolaíoch neamhthráchtála, níor cheart an malartú sin a bheith faoi réir fhorálacha an Rialacháin seo a bhaineann le hathúsáid catagóirí áirithe de shonraí cosanta atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí.

(13)

Ba cheart do chomhlachtaí earnála poiblí dlí na hiomaíochta a chomhlíonadh agus na prionsabail le haghaidh athúsáid sonraí atá ina seilbh á mbunú acu, ag seachaint tabhairt i gcrích comhaontuithe a bhféadfadh sé gurb é an cuspóir nó an éifeacht atá acu cearta eisiacha a chruthú chun sonraí áirithe a athúsáid. Níor cheart a bheith in ann teacht ar chomhaontuithe den sórt sin ach amháin i gcás ina bhfuil bonn cirt leo agus ina bhfuil gá leo chun seirbhís nó táirge a sholáthar ar mhaithe leis an leas ginearálta. D’fhéadfadh sé sin a bheith amhlaidh i gcás inarb í úsáid eisiach na sonraí an t-aon bhealach amháin chun tairbhí sochaíocha na sonraí atá i gceist a uasmhéadú, mar shampla i gcás nach bhfuil ach eintiteas amháin ann (a bhfuil saineolas aige ar phróiseáil tacair sonraí shonraigh) atá ábalta an tseirbhís nó an táirge a sholáthar a chuireann ar chumas an chomhlachta earnála poiblí seirbhís nó táirge a sholáthar ar mhaithe leis an leas ginearálta. Ba cheart socruithe den sórt sin a thabhairt i gcrích, áfach, i gcomhréir le dlí an Aontais is infheidhme nó leis an dlí náisiúnta is infheidhme agus ba cheart iad a bheith faoi réir athbhreithniú rialta bunaithe ar anailís mhargaidh chun a fháil amach an bhfuil gá fós le heisiachas den sórt sin. Sa bhreis air sin, ba cheart do shocruithe den sórt sin na rialacha ábhartha maidir leis an Státchabhair a chomhlíonadh, de réir mar is iomchuí, agus ba cheart iad a thabhairt i gcrích ar feadh ré theoranta nár cheart a bheith níos faide ná 12 mhí. Chun trédhearcacht a áirithiú, ba cheart comhaontuithe eisiacha den sórt sin a fhoilsiú ar líne, i bhfoirm a chomhlíonann dlí ábhartha an Aontais maidir le soláthar poiblí. I gcás nach gcomhlíontar an Rialachán seo leis an gceart eisiach chun sonraí a athúsáid, ba cheart an ceart eisiach sin a bheith neamhbhailí.

(14)

Comhaontuithe eisiacha toirmiscthe agus cleachtais nó socruithe eile a bhaineann le hathúsáid sonraí atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí, ar comhaontuithe, cleachtais nó socruithe iad nach dtugann cearta eisiacha go sainráite ach ar féidir a bheith ag dréim leis go réasúnta go gcuirfeadh siad srian ar infhaighteacht sonraí lena n-athúsáid agus ar comhaontuithe, cleachtais nó socruithe iad a cuireadh i gcrích nó a bhí i bhfeidhm cheana féin roimh dháta theacht i bhfeidhm an Rialacháin seo, níor cheart iad a athnuachan tar éis dhul in éag a dtéarma. I gcás comhaontuithe éiginnte nó fadtéarmacha, ba cheart iad a fhoirceannadh laistigh de 30 mí ón dáta a thiocfaidh an Rialachán seo i bhfeidhm.

(15)

Leis an Rialachán seo, ba cheart coinníollacha a leagan síos maidir le hathúsáid sonraí cosanta a bhfuil feidhm acu maidir le comhlachtaí earnála poiblí a ainmnítear mar chomhlachtaí inniúla faoin dlí náisiúnta chun rochtain chun críoch athúsáide a dheonú nó a dhiúltiú, coinníollacha nach dochar iad do chearta ná d’oibleagáidí a bhaineann le rochtain ar shonraí den sórt sin. Ba cheart na coinníollacha sin a bheith neamh-idirdhealaitheach, trédhearcach agus comhréireach agus ba cheart bonn cirt oibiachtúil a bheith leo, gan iomaíocht a shrianadh, agus fócas ar leith acu ar rochtain ar shonraí den sórt sin a bheith ag FBManna agus ag gnólachtaí nuathionscanta a chur chun cinn. Ba cheart na coinníollacha maidir le hathúsáid a dhearadh ar bhealach lena gcuirfí taighde eolaíoch chun cinn sa chaoi, mar shampla, gur cheart a mheas gur neamh-idirdhealaitheach é tosaíocht a bheith á tabhairt don taighde eolaíoch. Ba cheart na modhanna teicniúla is gá chun cosaint ceart agus leasanna tríú páirtithe a áirithiú a bheith i bhfeidhm ag comhlachtaí earnála poiblí a cheadaíonn athúsáid agus ba cheart é a bheith de chumhacht acu an fhaisnéis riachtanach a iarraidh ar an athúsáideoir. Ba cheart na coinníollacha a ghabhann le hathúsáid sonraí a theorannú don mhéid is gá chun na cearta agus leasanna atá ag tríú páirtithe sna sonraí a chaomhnú agus chun sláine na gcóras teicneolaíochta faisnéise agus cumarsáide atá ag comhlachtaí earnála poiblí a chaomhnú. Ba cheart do chomhlachtaí earnála poiblí coinníollacha a chur i bhfeidhm is fearr a fhónann do leasanna an athúsáideora gan ualach díréireach a bheith ar na comhlachtaí earnála poiblí dá bharr. Ba cheart na coinníollacha a ghabhann le hathúsáid sonraí a bheith deartha chun coimircí éifeachtacha a áirithiú maidir le sonraí pearsanta a chosaint. Sula dtarchuirfear iad, ba cheart sonraí pearsanta a bheith anaithnidithe, ionas nach gceadófar na hábhair sonraí a shainaithint, agus ba cheart na sonraí ina bhfuil faisnéis rúnda tráchtála a mhodhnú ar bhealach nach nochtfar aon fhaisnéis rúnda. I gcás nach bhfreagródh soláthar sonraí anaithnidithe nó modhnaithe do riachtanais an athúsáideora, faoi réir aon cheanglais a chomhlíonadh maidir le measúnú tionchair ar chosaint sonraí a dhéanamh agus maidir le dul i gcomhairle leis an údarás maoirseachta de bhun Airteagail 35 agus 36 de Rialachán (AE) 2016/679 agus i gcás inar cinneadh gur rioscaí fíorbheaga na rioscaí do chearta agus leasanna na n-ábhar sonraí, d’fhéadfaí athúsáid na sonraí ar an láthair nó cian-athúsáid na sonraí laistigh de thimpeallacht shlán phróiseála a cheadú.

D’fhéadfadh an socrú sin a bheith oiriúnach chun sonraí faoi ainm bréige a athúsáid. Ba cheart don chomhlacht earnála poiblí maoirseacht a dhéanamh ar anailísí sonraí i dtimpeallachtaí slána próiseála den sórt sin, chun cearta agus leasanna tríú páirtithe a chosaint. Go háirithe, níor cheart sonraí pearsanta a tharchur chuig tríú páirtí lena n-athúsáid ach amháin i gcás ina gceadaítear tarchur den sórt sin le bunús dlí faoin dlí maidir le cosaint sonraí. Níor cheart sonraí neamhphearsanta a tharchur ach amháin i gcás nach bhfuil aon chúis lena chreidiúint go sainaithneofaí ábhair sonraí mar gheall ar chumasc na dtacar sonraí neamhphearsanta. Ba cheart feidhm a bheith aige sin freisin maidir le sonraí faoi ainm bréige a choinníonn a stádas mar shonraí pearsanta. I gcás ina ndéantar ábhair sonraí a ath-shainaithint, ba cheart feidhm a bheith ag oibleagáid fógra a thabhairt don chomhlacht earnála poiblí faoi shárú den sórt sin i ndáil le sonraí de bhreis ar oibleagáid fógra a thabhairt d’údarás maoirseachta agus don ábhar sonraí faoi shárú den sórt sin i ndáil le sonraí i gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/679. I gcás inarb ábhartha, ba cheart do na comhlachtaí earnála poiblí athúsáid sonraí a éascú ar bhonn thoiliú na n-ábhar sonraí nó chead na sealbhóirí sonraí maidir le hathúsáid na sonraí a bhaineann leo trí mhodhanna teicniúla leordhóthanacha. I ndáil leis sin, ba cheart don chomhlacht earnála poiblí a dhícheall a dhéanamh cúnamh a thabhairt d’athúsáideoirí ionchasacha toiliú nó cead den sórt sin a lorg trí shásraí teicniúla a bhunú lena gceadaítear iarrataí ar thoiliú nó ar chead ó athúsáideoirí a tharchur, nuair is indéanta go praiticiúil. Níor cheart aon fhaisnéis teagmhála a thabhairt a chuireann ar chumas athúsáideoirí dul i dteagmháil go díreach le hábhair sonraí nó le sealbhóirí sonraí. I gcás ina dtarchuireann an comhlacht earnála poiblí iarraidh ar thoiliú nó ar chead, ba cheart dó a áirithiú go gcuirtear an t-ábhar sonraí nó an sealbhóir sonraí ar an eolas go soiléir faoin bhféidearthacht toiliú nó cead a dhiúltú.

(16)

Chun úsáid sonraí atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí chun críoch taighde eolaíoch a éascú agus a spreagadh, moltar do chomhlachtaí earnála poiblí cur chuige comhchuibhithe agus próisis chomhchuibhithe a fhorbairt chun go mbeidh rochtain éasca ar na sonraí sin chun críoch taighde eolaíoch ar mhaithe le leas an phobail. D’fhéadfadh sé go gciallódh sé sin, inter alia, nósanna imeachta riaracháin cuíchóirithe a chruthú, formáidiú caighdeánaithe sonraí, meiteashonraí faisnéiseacha maidir leis na roghanna modheolaíochta agus bailithe sonraí agus réimsí caighdeánaithe sonraí lena bhféadfaí tacair sonraí ó fhoinsí sonraí éagsúla san earnáil phoiblí a nascadh go héasca i gcás inarb ábhartha chun críoch anailíse. Ba cheart é a bheith mar chuspóir ag na cleachtais sin na sonraí a chistítear go poiblí agus a tháirgtear go poiblí chun críoch taighde eolaíoch a chur chun cinn i gcomhréir leis an bprionsabal “a oscailte is féidir, a iata is gá”.

(17)

Níor cheart don Rialachán seo difear a dhéanamh do chearta maoine intleachtúla tríú páirtithe. Níor cheart don Rialachán seo difear a dhéanamh do bheithsine ná d’úinéireacht chearta maoine intleachtúla na gcomhlachtaí earnála poiblí, ná níor cheart dó teorainn a chur le feidhmiú na gceart sin ar aon bhealach. Níor cheart feidhm a bheith ag na hoibleagáidí a fhorchuirtear i gcomhréir leis an Rialachán seo ach sa mhéid go bhfuil siad ag teacht le comhaontuithe idirnáisiúnta maidir le cearta maoine intleachtúla a chosaint, go háirithe Coinbhinsiún Bheirn chun Saothair Litríochta agus Ealaíon a Chosaint (Coinbhinsiún Bheirn), an Comhaontú maidir le Gnéithe de Chearta Maoine Intleachtúla a bhaineann le Trádáil (Comhaontú TRIPS) agus Conradh um Chóipcheart de chuid na hEagraíochta Domhanda um Maoin Intleachtúil (WCT), agus dlí na maoine intleachtúla san Aontas nó dlí náisiúnta na maoine intleachtúla. Ba cheart do chomhlachtaí earnála poiblí, áfach, a gcóipcheart a fheidhmiú ar bhealach lena n-éascaítear an athúsáid.

(18)

Níor cheart sonraí atá faoi réir cearta maoine intleachtúla ná rúin trádála a tharchur chuig tríú páirtí ach amháin i gcás ina bhfuil tarchur den sórt sin dleathach de bhua dhlí an Aontais nó an dlí náisiúnta nó le comhaontú an tsealbhóra ceart. I gcás inar sealbhóirí ceart déantóra bunachair sonraí dá bhforáiltear in Airteagal 7(1) de Threoir 96/9/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (26) iad na comhlachtaí earnála poiblí, níor cheart dóibh an ceart sin a fheidhmiú chun cosc a chur ar athúsáid sonraí nó chun srian a chur ar athúsáid thar na teorainneacha a shocraítear leis an Rialachán seo.

(19)

Ba cheart do ghnóthais agus ábhair sonraí a bheith in ann muinín a bheith acu go ndéanfar catagóirí áirithe de shonraí cosanta, atá i seilbh na gcomhlachtaí earnála poiblí, a athúsáid ar bhealach lena n-urramaítear a gcearta agus a leasanna. Dá bhrí sin, ba cheart coimircí breise a chur i bhfeidhm le haghaidh cásanna ina ndéantar sonraí den sórt sin ón earnáil phoiblí a athúsáid ar bhonn phróiseáil na sonraí lasmuigh den earnáil phoiblí, amhail ceanglas go n-áiritheoidh na comhlachtaí earnála poiblí go ndéanfar leasanna daoine nádúrtha agus dlítheanacha a chosaint ina n-iomláine, go háirithe maidir le sonraí pearsanta, sonraí atá íogair ó thaobh na tráchtála de agus cearta maoine intleachtúla, i ngach cás, lena n-áirítear i gcás ina n-aistrítear sonraí den sórt sin chuig tríú tíortha. Níor cheart do na comhlachtaí earnála poiblí cead a thabhairt do ghnóthais árachais ná d’aon sholáthraí seirbhíse eile faisnéis a stóráiltear i bhfeidhmchláir ríomhshláinte a athúsáid chun idirdhealú a dhéanamh i gcomhthéacs praghsanna a shocrú, ar an ábhar go mbeadh sé sin bunoscionn leis an gceart bunúsach rochtain a bheith ar an tsláinte.

(20)

Ina theannta sin, chun iomaíocht chóir agus an geilleagar margaidh oscailte a chaomhnú, tá sé den ríthábhacht sonraí cosanta de chineál neamhphearsanta a choimirciú, go háirithe rúin trádála, ach sonraí neamhphearsanta freisin ar inneachar iad atá cosanta ag cearta maoine intleachtúla ar rochtain neamhdhleathach a bhféadfadh goid maoine intleachtúla nó spiaireacht thionsclaíoch a bheith mar thoradh uirthi. Chun cosaint chearta nó leasanna na sealbhóirí sonraí a áirithiú, ba cheart a bheith in ann sonraí neamhphearsanta atá le cosaint ar rochtain neamhdhleathach nó neamhúdaraithe i gcomhréir le dlí an Aontais nó leis an dlí náisiúnta agus atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí a aistriú chuig tríú tíortha, ach níor cheart a bheith in ann aistriú den sórt sin a dhéanamh ach amháin i gcás ina gcuirtear coimircí iomchuí ar fáil maidir le húsáid sonraí. Ba cheart a áireamh i gcoimircí iomchuí den sórt sin ceanglas nach ndéanfaidh an comhlacht earnála poiblí sonraí cosanta a tharchur chuig athúsáideoir ach amháin má dhéanann an t-athúsáideoir sin gealltanais chonarthacha ar mhaithe leis na sonraí a chosaint. Ba cheart d’athúsáideoirí a bhfuil sé beartaithe acu sonraí cosanta a aistriú chuig tríú tír na hoibleagáidí a leagtar síos sa Rialachán seo a chomhlíonadh fiú tar éis do na sonraí a bheith aistrithe chuig an tríú tír. Chun forfheidhmiú cuí oibleagáidí den sórt sin a áirithiú, ba cheart don athúsáideoir glacadh le dlínse Bhallstát an chomhlachta earnála poiblí a cheadaigh an athúsáid le haghaidh socraíocht bhreithiúnach díospóidí.

(21)

Ba cheart a mheas go bhfuil coimircí iomchuí curtha chun feidhme i gcás, sa tríú tír a bhfuil na sonraí neamhphearsanta á n-aistriú chuici, ina bhfuil bearta coibhéiseacha i bhfeidhm lena n-áirithítear go dtairbhíonn na sonraí de leibhéal cosanta atá comhchosúil leis an leibhéal cosanta is infheidhme trí bhíthin dhlí an Aontais, go háirithe maidir le rúin trádála agus cearta maoine intleachtúla a chosaint. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann a dhearbhú, trí bhíthin gníomhartha cur chun feidhme, i gcás ina bhfuil údar maith leis de bharr líon suntasach iarrataí ar fud an Aontais a bhaineann le hathúsáid sonraí neamhphearsanta i dtríú tíortha sonracha, go gcuireann tríú tír leibhéal cosanta ar fáil atá coibhéiseach go bunúsach leis an leibhéal cosanta a chuirtear ar fáil le dlí an Aontais. Ba cheart don Choimisiún measúnú a dhéanamh ar an ngá atá le gníomhartha cur chun feidhme den sórt sin ar bhonn faisnéis a chuireann na Ballstáit ar fáil tríd an mBord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí. Le gníomhartha cur chun feidhme den sórt sin, shásófaí comhlachtaí earnála poiblí nach gcuirfeadh athúsáid sonraí atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí sa tríú tír lena mbaineann cineál cosanta na sonraí sin i mbaol. Sa mheasúnú ar an leibhéal cosanta a thugtar sa tríú tír lena mbaineann, ba cheart a chur san áireamh, go háirithe, an dlí ginearálta agus earnála ábhartha, lena n-áirítear i ndáil leis an tslándáil phoiblí, an chosaint, an tslándáil náisiúnta agus an dlí coiriúil, a bhaineann le rochtain ar shonraí neamhphearsanta agus cosaint sonraí neamhphearsanta, aon rochtain a dhéannn comhlachtaí earnála poiblí an tríú tír sin ar na sonraí a aistríodh, údarás neamhspleách maoirseachta amháin nó níos mó a bheith sa tríú tír agus é nó iad ag feidhmiú go héifeachtach agus ar a bhfuil freagracht a áirithiú go comhlíontar an córas dhlíthiúil lena n-áirithítear rochtain ar shonraí den sórt sin, gealltanais idirnáisiúnta an tríú tír maidir le cosaint sonraí, nó oibleagáidí eile a eascraíonn as coinbhinsiúin nó ionstraimí atá ceangailteach ó thaobh an dlí de agus as a rannpháirtíocht i gcórais iltaobhacha nó réigiúnacha, agus ar a bhfuil freagracht an comhlíonadh sin a fhorfheidhmiú.

Tá tábhacht ar leith ag baint le leigheasanna dlíthiúla éifeachtacha a bheith ann do shealbhóirí sonraí, do chomhlachtaí earnála poiblí nó do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí sa tríú tír lena mbaineann i gcomhthéacs sonraí neamhphearsanta a aistriú chuig an tríú tír sin. Ba cheart, dá bhrí sin, cearta in-fhorfheidhmithe agus leigheasanna éifeachtacha dlí a bheith ar fáil i gcoimircí den sórt sin. Níor cheart gur dhochar gníomhartha cur chun feidhme den sórt sin d’aon oibleagáid dhlíthiúil nó socrú conarthach atá déanta cheana féin ag athúsáideoir ar mhaithe le sonraí neamhphearsanta a chosaint, go háirithe sonraí tionsclaíocha, ná don cheart atá ag na comhlachtaí earnála poiblí oibleagáid a chur ar athúsáideoirí coinníollacha maidir le hathúsáid a chomhlíonadh, i gcomhréir leis an Rialachán seo.

(22)

Glacann roinnt tríú tíortha dlíthe, rialacháin agus gníomhartha dlí eile arb é is aidhm dóibh sonraí neamhphearsanta san Aontas, atá faoi rialú daoine nádúrtha agus daoine dlítheanacha faoi dhlínse na mBallstát, a aistriú go díreach nó rochtain rialtais a sholáthar orthu. I ndáil le cinntí nó breithiúnais ó chúirteanna nó binsí i dtríú tíortha nó cinntí ó údaráis riaracháin tríú tír lena gceanglaítear sonraí neamhphearsanta a aistriú amhlaidh nó rochtain orthu a thabhairt amhlaidh, ba cheart iad a bheith in-fhorfheidhmithe i gcás ina bhfuil siad bunaithe ar chomhaontú idirnáisiúnta, amhail conradh ar chúnamh dlíthiúil frithpháirteach, atá i bhfeidhm idir an tríú tír iarrthach agus an tAontas nó Ballstát. I gcásanna áirithe, d’fhéadfadh sé a bheith i gceist go mbeadh an oibleagáid sonraí neamhphearsanta a aistriú nó rochtain orthu a thabhairt, oibleagáid a eascraíonn as dlí tríú tír, ar neamhréir le hoibleagáid iomaíoch sonraí den sórt sin a chosaint faoi dhlí an Aontais nó faoin dlí náisiúnta, go háirithe maidir le cosaint chearta bunúsacha an duine aonair nó leasanna bunúsacha Ballstáit a bhaineann leis an tslándáil náisiúnta nó leis an gcosaint náisiúnta, mar aon le sonraí atá íogair ó thaobh na tráchtála de a chosaint agus cearta maoine intleachtúla a chosaint, lena n-áirítear gealltanais chonarthacha maidir le rúndacht i gcomhréir le dlí den sórt sin. In éagmais comhaontuithe idirnáisiúnta lena rialáiltear ábhair den sórt sin, níor cheart aistriú sonraí neamhphearsanta ná rochtain orthu a cheadú ach amháin i gcás inar fíoraíodh, go háirithe, go gceanglaítear le córas dlí an tríú tír na cúiseanna agus an chomhréireacht a bhaineann leis an gcinneadh nó leis an mbreithiúnas a leagan amach, gur de chineál sonrach é an cinneadh nó an breithiúnas, agus go bhfuil agóid réasúnaithe an tseolaí faoi réir athbhreithniú ag cúirt nó binse inniúil sa tríú tír, a bhfuil sé de chumhacht aici nó aige aird chuí a thabhairt ar leasanna ábhartha dlí sholáthraí na sonraí sin.

Ina theannta sin, maidir leis na comhlachtaí earnála poiblí, daoine nádúrtha nó dlítheanacha dár deonaíodh an ceart chun sonraí a athúsáid, soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí agus eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí, ba cheart dóibh a áirithiú, i gcás ina síníonn siad comhaontuithe conarthacha le páirtithe príobháideacha eile, nach ndéantar sonraí neamhphearsanta atá á sealbhú san Aontas a rochtain i dtríú tíortha ná nach ndéantar iad a aistriú chucu ach amháin i gcomhréir le dlí an Aontais nó le dlí náisiúnta an Bhallstáit ábhartha.

(23)

Chun tuilleadh muiníne i ngeilleagar sonraí an Aontais a chothú, tá sé fíor-riachtanach go ndéanfar na coimircí i ndáil le saoránaigh an Aontais, an earnáil phoiblí agus gnóthais lena n-áirithítear rialú ar a sonraí straitéiseacha agus íogaire a chur chun feidhme agus go gcloítear le dlí, luachanna agus caighdeáin an Aontais maidir le slándáil, cosaint sonraí agus cosaint tomhaltóirí, ach gan a bheith teoranta dóibh sin. Chun rochtain neamhdhleathach ar shonraí neamhphearsanta a chosc, ba cheart do chomhlachtaí earnála poiblí, do dhaoine nádúrtha nó dlítheanacha dár deonaíodh an ceart sonraí a athúsáid, do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí agus d’eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí gach beart réasúnta a dhéanamh chun rochtain ar na córais ina bhfuil sonraí neamhphearsanta á stóráil a chosc, lena n-áirítear criptiú sonraí nó beartais chorparáideacha. Chuige sin, ba cheart a áirithiú go gcloíonn comhlachtaí earnála poiblí, daoine nádúrtha nó dlítheanacha dár deonaíodh an ceart sonraí a athúsáid, soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí agus eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí leis na caighdeáin theicniúla ábhartha uile, leis na cóid iompair agus leis na deimhnithe ar leibhéal an Aontais.

(24)

Chun muinín a chothú i sásraí athúsáide, maidir le cineálacha áirithe sonraí neamhphearsanta a d’fhéadfaí a shainaithint i ngníomhartha reachtacha sonracha de chuid an Aontais a bheidh ann amach anseo gur sonraí an-íogair iad, d’fhéadfadh sé go mbeadh gá le coinníollacha níos déine a chur ag gabháil le haistriú sonraí den sórt sin go tríú tíortha, más rud é go bhféadfadh aistriú den sórt sin cuspóirí beartais phoiblí an Aontais a chur i mbaol, i gcomhréir le gealltanais idirnáisiúnta. Mar shampla, i réimse na sláinte, d’fhéadfaí tacair sonraí áirithe atá i seilbh gníomhaithe sa chóras sláinte poiblí, mar shampla ospidéil phoiblí, a shainaithint mar shonraí sláinte an-íogair. Áirítear ar earnálacha ábhartha eile earnálacha an iompair, an fhuinnimh, an chomhshaoil agus an airgeadais. Chun cleachtais chomhchuibhithe ar fud an Aontais a áirithiú, ba cheart na cineálacha sonraí poiblí neamhphearsanta an-íogair sin a shainiú le dlí an Aontais, mar shampla i gcomhthéacs an spáis Eorpaigh sonraí sláinte nó dlí earnála eile. Ba cheart na coinníollacha a ghabhann le haistriú sonraí den sórt sin chuig tríú tíortha a leagan síos i ngníomhartha tarmligthe. Ba cheart na coinníollacha a bheith comhréireach, neamh-idirdhealaitheach agus riachtanach chun cuspóirí dlisteanacha beartais phoiblí an Aontais arna sainaithint a chosaint, amhail an tsláinte phoiblí, an tsábháilteacht, an comhshaol, an mhoráltacht phoiblí, cosaint tomhaltóirí, príobháideachas agus sonraí pearsanta a chosaint. Ba cheart do na coinníollacha freagairt do na rioscaí arna sainaithint i ndáil le híogaireacht na sonraí sin, lena n-áirítear i dtéarmaí an riosca go ndéanfaí daoine aonair a ath-shainaithint. D’fhéadfaí a áireamh ar choinníollacha den sórt sin téarmaí is infheidhme maidir leis an aistriú nó socruithe teicniúla, amhail an ceanglas maidir le timpeallacht shlán phróiseála a úsáid, teorainneacha a mhéid a bhaineann le hathúsáid sonraí i dtríú tíortha nó catagóirí daoine atá i dteideal sonraí den sórt sin a aistriú chuig tríú tíortha nó atá i dteideal rochtain a fháil ar shonraí den sórt sa tríú tír. I gcásanna eisceachtúla, d’fhéadfaí a áireamh freisin ar choinníollacha den sórt sin srianta ar aistriú na sonraí chuig tríú tíortha chun leas an phobail a chosaint.

(25)

Ba cheart do chomhlachtaí earnála poiblí a bheith in ann táillí a ghearradh ar athúsáid sonraí ach ba cheart dóibh a bheith in ann athúsáid ar tháille lascainithe nó athúsáid saor in aisce a cheadú freisin, mar shampla do chatagóirí áirithe athúsáide amhail athúsáid neamhthráchtála chun críoch taighde eolaíoch, nó athúsáid ag FBManna agus gnólachtaí nuathionscanta, ag an tsochaí shibhialta agus ag forais oideachais, chun dreasachtaí a chur ar fáil don athúsáid sin chun taighde agus nuálaíocht a spreagadh agus chun tacú le gnóthais ar foinse thábhachtach nuálaíochta iad agus a bhfuil sé níos deacra dóibh, de ghnáth, sonraí ábhartha a bhailiú iad féin, i gcomhréir leis na rialacha maidir leis an Státchabhair. Sa chomhthéacs sonrach sin, ba cheart a thuiscint le críocha taighde eolaíoch go n-áirítear aon chineál críche a bhaineann le taighde gan beann ar struchtúr eagraíochtúil nó airgeadais na hinstitiúide taighde atá i gceist, cé is moite de thaighde atá á dhéanamh ag gnóthais agus é mar aidhm aige sin táirgí nó seirbhísí a fhorbairt, a fheabhsú nó a bharrfheabhsú. Ba cheart táillí den sórt sin a bheith trédhearcach, neamh-idirdhealaitheach agus teoranta dó na costais riachtanacha a thabhaítear agus níor cheart dóibh srian a chur ar an iomaíocht. Ba cheart liosta de chatagóirí athúsáideoirí a bhfuil feidhm ag táille lascainithe maidir leo nó nach bhfuil feidhm ag muirear ar bith maidir leo, maille leis na critéir arna n-úsáid chun an liosta sin a bhunú, a chur ar fáil don phobal.

(26)

Chun dreasachtaí a chur ar fáil d’athúsáid na gcatagóirí sonracha sonraí atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí, ba cheart do na Ballstáit pointe faisnéise aonair a bhunú chun gníomhú mar chomhéadan d’athúsáideoirí a fhéachann leis na sonraí sin a athúsáid. Ba cheart sainchúram trasearnála a bheith aige, agus ba cheart dó socruithe ar leibhéal na hearnála a chomhlánú, más gá. Ba cheart don phointe faisnéise aonair a bheith in ann brath ar mhodhanna uathoibrithe i gcás ina dtarchuireann sé fiosrúcháin nó iarrataí ar athúsáid. Ba cheart formhaoirseacht dhaonna leordhóthanach a áirithiú i bpróiseas an tarchurtha. Chun na críche sin, d’fhéadfaí socruithe praiticiúla atá ann cheana amhail tairseacha sonraí oscailte a úsáid. Ba cheart liosta sócmhainní a bheith ag an bpointe faisnéise aonair ina bhfuil forléargas ar na hacmhainní sonraí uile atá ar fáil, lena n-áirítear, i gcás inarb ábhartha, na hacmhainní sonraí sin atá ar fáil ag pointí faisnéise earnálacha, réigiúnacha nó áitiúla, mar aon leis an bhfaisnéis ábhartha ina ndéantar cur síos ar na sonraí atá ar fáil. Ina theannta sin, ba cheart do na Ballstáit comhlachtaí inniúla a ainmniú, a bhunú nó a éascú chun tacú le gníomhaíochtaí comhlachtaí earnála poiblí a cheadaíonn athúsáid catagóirí áirithe de shonraí cosanta. Féadfar a áireamh ar a gcúraimí rochtain ar shonraí a dheonú, i gcás ina sainordaítear sin faoi dhlí earnálach an Aontais nó faoi dhlí earnálach náisiúnta. Ba cheart do na comhlachtaí inniúla sin cúnamh a thabhairt do na chomhlachtaí earnála poiblí le teicnící úrscothacha, lena n-áirítear conas is fearr sonraí a struchtúrú agus a stóráil chun go mbeidh rochtain éasca ar shonraí, go háirithe trí chomhéadain ríomhchlárúcháin feidhmchlár, agus chun go mbeidh na sonraí sin idir-inoibritheach, inaistrithe agus inchuardaithe, agus aird á tabhairt ar na cleachtais is fearr don phróiseáil sonraí, mar aon le haon chaighdeáin rialála agus theicniúla atá ann cheana agus timpeallachtaí próiseála sonraí slána, lena bhféadtar anailís a dhéanamh ar shonraí ar bhealach ina gcaomhnaítear príobháideachas na faisnéise.

Ba cheart do na comhlachtaí inniúla gníomhú i gcomhréir leis na treoracha a fhaightear ón gcomhlacht earnála poiblí. D’fhéadfadh struchtúr cúnaimh den sórt sin cúnamh a thabhairt do na hábhair sonraí agus do na sealbhóirí sonraí maidir leis an toiliú nó leis an gcead le haghaidh athúsáide a bhainistiú, lena n-áirítear toiliú agus cead i leith réimsí áirithe den taighde eolaíoch i gcás ina bhfuil sé ag teacht le caighdeáin eiticiúla aitheanta i ndáil leis an taighde eolaíoch. Níor cheart go mbeadh feidhm mhaoirseachta ag na comhlachtaí inniúla, ar rud é atá forchoimeádta do na húdaráis mhaoirseachta faoi Rialachán (AE) 2016/679. Gan dochar do chumhachtaí maoirseachta na n-údarás cosanta sonraí, ba cheart próiseáil sonraí a dhéanamh faoi fhreagracht an chomhlachta earnála poiblí atá freagrach as an gclár ina bhfuil na sonraí, ar comhlacht é a fhanann ina rialaitheoir sonraí mar a shainmhínítear i Rialachán (AE) 2016/679 a mhéid a bhaineann le sonraí pearsanta. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann comhlacht inniúil amháin nó níos mó a bheith acu, a d’fhéadfadh gníomhú in earnálacha éagsúla. D’fhéadfadh seirbhísí inmheánacha comhlachtaí earnála poiblí gníomhú mar chomhlachtaí inniúla freisin. D’fhéadfadh comhlacht earnála poiblí a chuidíonn le comhlachtaí earnála poiblí eile chun athúsáid sonraí a cheadú, i gcás inarb ábhartha, nó comhlacht earnála poiblí a cheadaíonn an athúsáid é féin a bheith ina chomhlacht inniúil. Is é ba cheart a bheith i gceist le cúnamh a thabhairt do chomhlachtaí earnála poiblí eile iad a chur ar an eolas, arna iarraidh sin, faoi dhea-chleachtais maidir leis an mbealach chun na ceanglais a leagtar síos sa Rialachán seo a chomhlíonadh, amhail na modhanna teicniúla chun timpeallacht shlán phróiseála a chur ar fáil nó na modhanna teicniúla chun príobháideacht agus rúndacht a áirithiú i gcás ina bhforáiltear do rochtain ar athúsáid sonraí faoi raon feidhme an Rialacháin seo.

(27)

Meastar go mbeidh ról lárnach ag seirbhísí idirghabhála sonraí sa gheilleagar sonraí, go háirithe maidir le tacú le cleachtais dheonacha i ndáil le comhroinnt sonraí idir gnóthais agus na cleachtais sin a chur chun cinn, nó comhroinnt sonraí a éascú i gcomhthéacs oibleagáidí arna leagan síos ag dlí an Aontais nó ag an dlí náisiúnta. D’fhéadfadh sé go ndéanfaí uirlis díobh chun éascú a dhéanamh ar mhalartú méideanna substaintiúla sonraí ábhartha. Soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí, a bhféadfadh comhlachtaí earnála poiblí a bheith san áireamh freisin, a thairgeann seirbhísí a nascann na gníomhaithe éagsúla, tá sé d’acmhainneacht acu rannchuidiú le comhthiomsú éifeachtúil sonraí chomh maith le comhroinnt dhéthaobhach sonraí a éascú. D’fhéadfadh seirbhísí idirghabhála sonraí speisialaithe atá neamhspleách ar ábhair sonraí, ar shealbhóirí sonraí, agus ar úsáideoirí sonraí ról éascaitheora a bheith acu i dtaca le héiceachórais nua sonraíbhunaithe a bheith ag teacht chun cinn, neamhspleách ar aon rannpháirtí a bhfuil cumhacht shuntasach sa mhargadh aige, agus fós a fhágáil gur féidir le gnóthais den chineál rochtain neamh-idirdhealaitheach a bheith acu ar an ngeilleagar sonraí, go háirithe FBManna agus gnólachtaí nuathionscanta a bhfuil acmhainní airgeadais, dlíthiúla agus riaracháin teoranta acu. Beidh sé sin fíorthábhachtach i gcomhthéacs spásanna coiteanna Eorpacha sonraí a bhunú, eadhon creataí idir-inoibritheacha cuspóir-shonracha nó earnáilsonracha nó trasearnála de chaighdeáin agus de chleachtais chomhchoiteanna chun sonraí a chomhroinnt nó a phróiseáil go comhpháirteach le haghaidh, inter alia, táirgí agus seirbhísí nua a fhorbairt, taighde eolaíoch nó tionscnaimh na sochaí sibhialta. D’fhéadfaí a áireamh ar sheirbhísí idirghabhála sonraí comhroinnt dhéthaobhach nó iltaobhach sonraí nó cruthú ardán nó bunachar sonraí lenar féidir sonraí a chomhroinnt nó a úsáid go comhpháirteach, mar aon le bonneagar sonrach a bhunú chun ábhair sonraí agus sealbhóirí sonraí a idirnascadh le húsáideoirí sonraí.

(28)

Leis an Rialachán seo, ba cheart seirbhísí a chumhdach a bhfuil sé d’aidhm acu caidrimh thráchtála a bhunú chun críoch comhroinnte sonraí idir líon neamhchinntithe ábhar sonraí agus sealbhóirí sonraí, ar thaobh amháin, agus úsáideoirí sonraí, ar an taobh eile, trí mhodhanna teicniúla, dlíthiúla nó eile, lena n-áirítear chun críocha cearta ábhar sonraí a fheidhmiú i ndáil le sonraí pearsanta. I gcás ina dtairgeann gnóthais nó eintitis eile seirbhísí iomadúla a bhaineann le sonraí, níor cheart ach na gníomhaíochtaí sin a bhaineann go díreach le soláthar seirbhísí idirghabhála sonraí a chumhdach leis an Rialachán seo. Níor cheart soláthar néalstórála, anailísíochta, bogearraí comhroinnte sonraí, brabhsálaithe gréasáin, plugaí brabhsálaithe nó seirbhís ríomhphoist a mheas mar sheirbhísí idirghabhála sonraí de réir bhrí an Rialacháin seo, ar choinníoll nach gcuireann seirbhísí den sórt sin ach uirlisí teicniúla ar fáil d’ábhair sonraí nó do shealbhóirí sonraí chun sonraí a chomhroinnt le daoine eile, ach níl sé mar aidhm le soláthar uirlisí den sórt sin caidreamh tráchtála a bhunú idir sealbhóirí sonraí agus úsáideoirí sonraí ná ní cheadaítear le soláthar uirlisí den sórt sin don soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí faisnéis a fháil maidir le caidrimh thráchtála a bhunú chun críoch comhroinnte sonraí. Ar shamplaí de sheirbhísí idirghabhála sonraí, áirítear margaí sonraí ina bhféadfadh gnóthais sonraí a chur ar fáil do dhaoine eile, eagraithe éiceachóras comhroinnte sonraí atá ar oscailt do na páirtithe leasmhara go léir, mar shampla i gcomhthéacs spásanna coiteanna Eorpacha sonraí, chomh maith le comhthiomsuithe sonraí arna mbunú go comhpháirteach ag roinnt daoine nádúrtha nó dlítheanacha agus é ar intinn acu úsáid an chomhthiomsaithe sonraí sin a cheadúnú do na páirtithe leasmhara go léir ar bhealach ina bhfaigheadh na rannpháirtithe go léir a rannchuidíonn leis an gcomhthiomsú sonraí luach saothair as a rannchuidiú leis an gcomhthiomsú.

D’eisiafaí as sin seirbhísí, lena bhfaightear sonraí ó shealbhóirí sonraí agus lena ndéantar na sonraí a chomhiomlánú, a shaibhriú nó a chlaochlú agus úsáid na sonraí a cheadúnú le haghaidh úsáideoirí sonraí, gan caidreamh díreach a bhunú idir sealbhóirí sonraí agus úsáideoirí sonraí. D’eisiafaí as sin freisin seirbhísí a úsáideann sealbhóir sonraí amháin go heisiach chun úsáid na sonraí atá i seilbh an tsealbhóra sonraí sin a chumasú, nó a úsáideann daoine dlítheanacha iomadúla i ngrúpa iata, lena n-áirítear caidrimh soláthraithe nó custaiméirí nó comharaíochtaí arna mbunú trí chonradh, go háirithe iad siúd a bhfuil sé mar phríomhchuspóir acu feidhmiúlachtaí réad agus gléasanna atá nasctha le hIdirlíon na Rudaí Nithiúla a áirithiú.

(29)

Níor cheart a chumhdach leis an Rialachán seo seirbhísí a dhíríonn ar idirghabháil inneachair atá faoi chosaint cóipchirt, amhail soláthraithe seirbhíse atá ag comhroinnt inneachar ar líne mar a shainmhínítear in Airteagal 2, pointe (6), de Threoir (AE) 2019/790. Maidir le soláthraithe teilitéipe comhdhlúite, mar a shainmhínítear in Airteagal 2(1), pointe (35), de Rialachán (AE) Uimh. 600/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (27), agus soláthraithe seirbhísí faisnéise cuntais, mar a shainmhínítear in Airteagal 4, pointe (19), de Threoir (AE) 2015/2366 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (28), níor cheart iad a mheas mar sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí chun críocha an Rialacháin seo. Níor cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo maidir le seirbhísí a thairgeann comhlachtaí earnála poiblí chun go n-éascófaí athúsáid sonraí cosanta atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí i gcomhréir leis an Rialachán seo nó úsáid aon sonraí eile, sa mhéid nach bhfuil sé d’aidhm ag na seirbhísí sin caidreamh tráchtála a bhunú. Níor cheart a mheas go bhfuil seirbhísí idirghabhála sonraí á dtairiscint ag eagraíochtaí altrúchais sonraí arna rialú leis an Rialachán seo ar choinníoll nach mbunaítear leis na seirbhísí sin caidreamh tráchtála idir úsáideoirí ionchasacha sonraí, ar thaobh amháin, agus ábhair sonraí agus sealbhóirí sonraí a chuireann sonraí ar fáil chun críoch altrúchais, ar an taobh eile. Maidir le seirbhísí eile nach bhfuil sé d’aidhm acu caidrimh tráchtála a bhunú, amhail stórais atá dírithe ar athúsáid sonraí taighde eolaíoch a chumasú i gcomhréir le prionsabail na rochtana oscailte, níor cheart iad a mheas mar sheirbhísí idirghabhála sonraí de réir bhrí an Rialacháin seo.

(30)

I gcatagóir shonrach seirbhísí idirghabhála sonraí áirítear soláthraithe seirbhísí a thairgeann a gcuid seirbhísí d’ábhair sonraí. Féachann soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí den sórt sin le feabhas a chur ar acmhainneacht saorghníomhaíochta na n-ábhar sonraí, agus go háirithe an rialú atá ag daoine aonair ar shonraí a bhaineann leo. Chuideodh na soláthraithe sin le daoine aonair a gcearta a fheidhmiú faoi Rialachán (AE) 2016/679, go háirithe trína dtoiliú maidir le próiseáil sonraí a thabhairt agus a aistarraingt, an ceart rochtana ar a gcuid sonraí féin, an ceart go gceartófaí sonraí pearsanta míchruinne, an ceart go ndéanfaí léirscriosadh nó an ceart go ndéanfaí ligean i ndearmad, an ceart go gcuirfí srian le próiseáil agus an ceart chun iniomparthachta sonraí, lena gceadaítear do na hábhair sonraí a sonraí pearsanta a aistriú ó rialaitheoir sonraí amháin go rialaitheoir sonraí eile. Sa chomhthéacs sin, tá sé tábhachtach go n-áirithíonn samhail ghnó na soláthraithe sin nach bhfuil aon dreasachtaí mí-ailínithe ann a spreagann daoine aonair chun na seirbhísí sin a úsáid chun níos mó sonraí a bhaineann leo a chur ar fáil le haghaidh próiseála ná mar a dhéanfaidís chun a leasa féin. D’fhéadfaí a áireamh leis sin, comhairle a chur ar dhaoine aonair maidir le húsáidí a d’fhéadfaí a bhaint as a gcuid sonraí agus seiceálacha díchill chuí a dhéanamh ar úsáideoirí sonraí sula gceadófaí dóibh dul i dteagmháil le hábhair sonraí, chun cleachtais chalaoiseacha a sheachaint. I gcásanna áirithe, d’fhéadfadh sé gurbh inmhianaithe sonraí iarbhír a chomhthiomsú laistigh de spás sonraí pearsanta ionas gur bhféadfaí sonraí pearsanta a phróiseáil laistigh den spás sin gan sonraí pearsanta a tharchur chuig tríú páirtithe chun an chosaint is fearr is féidir a thabhairt do shonraí pearsanta agus do phríobháideachas. D’fhéadfadh sonraí pearsanta statacha, amhail ainm, seoladh nó dáta breithe chomh maith le sonraí dinimiciúla a ghineann duine aonair, mar shampla, trí úsáid a bhaint as seirbhís ar líne nó as rud atá nasctha le hIdirlíon na Rudaí Nithiúla, a bheith sna “spásanna sonraí pearsanta” sin. D’fhéadfaí iad a úsáid freisin chun faisnéis chéannachta fíoraithe a stóráil amhail uimhreacha pas nó faisnéis slándála sóisialta, mar aon le faisnéis aitheantais amhail ceadúnais tiomána, dioplómaí nó faisnéis cuntas bainc.

(31)

Tá sé d’aidhm ag comharchumainn sonraí líon cuspóirí a bhaint amach, go háirithe maidir le seasamh daoine aonair a neartú maidir le roghanna eolasacha a dhéanamh sula dtoilíonn siad le húsáid sonraí, tionchar a imirt ar théarmaí agus ar choinníollacha na n-eagraíochtaí úsáideoirí sonraí a ghabhann le sonraí a úsáid ar bhealach a thugann roghanna níos fearr do bhaill aonair an ghrúpa nó teacht ar réitigh fhéideartha maidir le seasaimh choinbhleachta atá ag baill aonair grúpa maidir le conas is féidir sonraí a úsáid i gcás ina mbaineann na sonraí sin le roinnt ábhar sonraí laistigh den ghrúpa sin. Sa chomhthéacs sin, tá sé tábhachtach a aithint gur cearta pearsanta de chuid an ábhair sonraí iad na cearta faoi Rialachán (AE) 2016/679 agus nach féidir le hábhair sonraí na cearta sin a tharscaoileadh. D’fhéadfadh comharchumainn sonraí modh úsáideach a chur ar fáil freisin do ghnóthais duine amháin agus FBManna a bhíonn inchomparáide go minic, ó thaobh eolas ar chomhroinnt sonraí, le daoine aonair.

(32)

Chun muinín i seirbhísí idirghabhála sonraí den sórt sin a mhéadú, go háirithe maidir le húsáid sonraí agus comhlíonadh na gcoinníollacha arna bhforchur ag ábhair sonraí agus ag sealbhóirí sonraí, is gá creat rialála ar leibhéal an Aontais a chruthú lena mbunaítear ceanglais thar a bheith comhchuibhithe a bhaineann le seirbhísí idirghabhála sonraí den sórt sin a sholáthar go hiontaofa, agus a chuireann na húdaráis inniúla chun feidhme. Leis an gcreat sin, cuideofar lena áirithiú go mbeidh smacht níos fearr ag ábhair sonraí agus ag sealbhóirí sonraí, agus ag úsáideoirí sonraí freisin, ar rochtain agus ar úsáid a gcuid sonraí, i gcomhréir le dlí an Aontais. D’fhéadfadh an Coimisiún a mholadh go bhforbrófaí cód iompair, agus d’fhéadfadh sé an fhorbairt sin a éascú, ar leibhéal an Aontais, ina mbeadh geallsealbhóirí ábhartha páirteach, go háirithe maidir le hidir-inoibritheacht. I gcásanna ina dtarlaíonn comhroinnt sonraí i gcomhthéacs gnólacht le gnólacht agus ina dtarlaíonn sé i gcomhthéacs gnólacht le tomhaltóir araon, ba cheart do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí bealach nua “Eorpach” de rialachas sonraí a thairiscint, trí dheighilt a sholáthar sa gheilleagar sonraí idir soláthar, idirghabháil agus úsáid sonraí. D’fhéadfadh soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí bonneagar teicniúil sonrach a chur ar fáil freisin chun ábhair sonraí agus sealbhóirí sonraí a idirnascadh le húsáideoirí sonraí. Ina leith sin, baineann an-tábhacht leis an mbonneagar sin a mhúnlú ionas nach mbíonn aon bhacainní teicniúla ná eile roimh FBManna agus iad ag iarraidh a bheith rannpháirteach sa gheilleagar sonraí.

Ba cheart cead a bheith ag soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí uirlisí agus seirbhísí sonracha breise a thairiscint do shealbhóirí sonraí nó d’ábhair sonraí chun críche malartú sonraí a éascú, amhail stóráil shealadach, comhiomlánú, tiontú, anaithnidiú agus bréagainmniú. Níor cheart na huirlisí agus na seirbhísí sin a úsáid ach amháin arna n-iarraidh nó arna bhformheas go sainráite ag sealbhóir sonraí nó ag ábhar sonraí agus níor cheart, le huirlisí tríú páirtí arna dtairiscint sa chomhthéacs sin, sonraí a úsáid chun críoch eile. Ag an am céanna, ba cheart cead a bheith ag soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí na sonraí a mhalartaítear a chur in oiriúint d’fhonn feabhas a chur ar inúsáidteacht na sonraí ag an úsáideoir sonraí i gcás ina dteastaíonn sé sin ón úsáideoir sonraí, nó chun feabhas a chur ar an idir-inoibritheacht trí, mar shampla, na sonraí a thiontú ina bhformáidí sonracha.

(33)

Tá sé tábhachtach go mbeadh timpeallacht iomaíoch ann don chomhroinnt sonraí. Príomhghné lenar féidir rialú sealbhóirí sonraí, ábhair sonraí agus úsáideoirí sonraí i seirbhísí idirghabhála sonraí a mhéadú, agus lenar féidir an mhuinín atá acu iontu a mhéadú, is ea neodracht soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí maidir leis na sonraí a mhalartaítear idir sealbhóirí sonraí nó ábhair sonraí agus úsáideoirí sonraí. Dá bhrí sin, ní mór do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí gan gníomhú ach mar idirghabhálaithe sna hidirbhearta, agus gan na sonraí a mhalartaítear a úsáid chun aon chríche eile. Na téarmaí tráchtála, lena n-áirítear praghsáil, maidir le seirbhísí idirghabhála sonraí a sholáthar, níor cheart iad a bheith ag brath ar cé acu atá nó nach bhfuil sealbhóir sonraí ionchasach nó úsáideoir sonraí ionchasach ag úsáid seirbhísí eile, lena n-áirítear stóráil, anailísíocht, an intleacht shaorga nó feidhmchláir sonraíbhunaithe eile, arna soláthar ag an am céanna ag an soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí céanna nó ag eintiteas gaolmhar, agus má tá, níor cheart iad a bheith ag brath ar an méid a úsáideann an sealbhóir sonraí nó an t-úsáideoir sonraí seirbhísí eile den sórt sin. Beidh gá freisin le deighilt struchtúrach a dhéanamh idir an tseirbhís idirghabhála sonraí agus aon seirbhísí eile a chuirtear ar fáil, ionas go seachnófar coinbhleacht leasa. Ciallaíonn sé sin gur cheart an tseirbhís idirghabhála sonraí a sholáthar trí dhuine dlítheanach atá ar leithligh ó ghníomhaíochtaí eile an tsoláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí sin.Mar sin féin, ba cheart do na soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí in ann úsáid a bhaint as na sonraí a sholáthraíonn an sealbhóir sonraí chun feabhas a chur ar a gcuid seirbhísí idirghabhála sonraí.

Soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí, níor cheart iad a bheith in ann a n-uirlisí féin nó uirlisí tríú páirtí a chur ar fáil do shealbhóirí sonraí agus d’úsáideoirí sonraí chun malartú sonraí a éascú, mar shampla uirlisí chun sonraí a thiontú nó a choimeádú ach arna iarraidh sin go sainráite ag an ábhar sonraí nó ag an sealbhóir sonraí nó arna fhormheas sin go sainráite ag an ábhar sonraí nó ag an sealbhóir sonraí. Na na huirlisí tríú páirtí a thairgtear sa chomhthéacs sin, níor cheart dóibh sonraí a úsáid chun críocha seachas na críocha sin a bhaineann le seirbhísí idirghabhála sonraí. Maidir le soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí a dhéanann idirghabháil ar an malartú sonraí idir daoine aonair mar ábhair sonraí agus daoine dlítheanacha mar úsáideoirí sonraí, ba cheart, ina theannta sin, dualgas muiníneach a bheith orthu i leith na ndaoine aonair, chun a áirithiú go ngníomhóidh siad ar mhaithe le leas na n-ábhar sonraí. D’fhéadfaí aghaidh a thabhairt sa chonradh ábhartha, ar bhonn na gcórais dliteanais náisiúnta, ar cheisteanna dliteanais i leith na ndamáistí agus na díobhála ábhartha agus neamhábhartha uile a eascraíonn as aon iompar de chuid soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí.

(34)

Ba cheart do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí bearta réasúnta a dhéanamh chun idir-inoibritheacht a áirithiú laistigh d’earnáil agus idir earnálacha éagsúla chun feidhmiú cuí an mhargaidh inmheánaigh a áirithiú. D’fhéadfaí a áireamh ar bhearta réasúnta na caighdeáin atá ann cheana, a úsáidtear go coitianta san earnáil ina n-oibríonn an soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí, a leanúint. Ba cheart an Bord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí teacht chun cinn caighdeán breise don tionscal a éascú, i gcás inar gá. Ba cheart do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí na bearta d’idir-inoibritheacht idir na seirbhísí idirghabhála sonraí arna nglacadh ag an mBord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí a chur chun feidhme in am trátha.

(35)

Níor cheart gur dhochar an Rialachán seo don oibleagáid atá ar sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí Rialachán (AE) 2016/679 a chomhlíonadh agus don fhreagracht atá ar na húdaráis mhaoirseachta comhlíonadh an Rialacháin sin a áirithiú. I gcás ina ndéanann soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí sonraí pearsanta a phróiseáil, níor cheart don Rialachán seo difear do chosaint sonraí pearsanta. I gcás inar rialaitheoirí nó próiseálaithe sonraí iad na soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí mar a shainítear in Rialachán (AE) 2016/679, tá siad faoi cheangal rialacha an Rialacháin sin.

(36)

Ba cheart nósanna imeachta agus bearta a bheith i bhfeidhm ag soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí chun a fhorchur ar chleachtais chalaoiseacha nó mhí-úsáideacha i ndáil le páirtithe a bhfuil rochtain á lorg acu trína gcuid seirbhísí idirghabhála sonraí, lena n-áirítear trí bhearta amhail eisiamh úsáideoirí sonraí a sháraíonn na téarmaí seirbhíse nó a sháraíonn dlí atá ann cheana.

(37)

Ba cheart do sholáthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí bearta a dhéanamh freisin chun a áirithiú go gcomhlíonfar dlí na hiomaíochta agus ba cheart nósanna imeachta a bheith i bhfeidhme acu chuige sin. Tá feidhm aige sin go háirithe i gcásanna ina gcuireann comhroinnt sonraí ar chumas gnóthas a bheith ar an eolas faoi straitéisí margaidh a gcuid iomaitheoirí iarbhír nó ionchasacha. Is iondúil go mbíonn faisnéis maidir le sonraí custaiméirí, praghsanna sa todhchaí, costais táirgthe, cainníochtaí, láimhdeachas, díolacháin nó acmhainneachtaí san áireamh i bhfaisnéis atá íogair ó thaobh na hiomaíochta de.

(38)

Ba cheart nós imeachta um fhógra a thabhairt maidir le seirbhísí idirghabhála sonraí a bhunú chun rialachas sonraí a áirithiú laistigh den Aontas bunaithe ar mhalartú iontaofa sonraí. Is fearr a bhainfear amach na tairbhí a bhaineann le timpeallacht iontaofa trí roinnt ceanglas a fhorchur maidir le seirbhísí idirghabhála sonraí a sholáthar, ach gan ceangal a chur ar an údarás inniúil maidir le seirbhísí idirghabhála sonraí aon chinneadh sainráite nó gníomh riaracháin a dhéanamh maidir le soláthar na seirbhísí sin. Leis an nós imeachta um fhógra a thabhairt, níor cheart bacainní míchuí a fhorchur ar FBManna, gnólachtaí nuathionscanta ná eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus ba cheart go gcomhlíonfar prionsabal an neamh-idirdhealaithe.

(39)

Chun tacú le soláthar éifeachtach trasteorann seirbhísí, níor cheart a iarraidh ar an soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí fógra a sheoladh ach amháin chuig an údarás inniúil maidir le seirbhísí idirghabhála sonraí ón mBallstát ina bhfuil a phríomhbhunaíocht lonnaithe nó chuig an áit ina bhfuil a ionadaí dlíthiúil lonnaithe. Níor cheart go mbeadh níos mó gceist leis an bhfógra ná dearbhú maidir leis an rún seirbhísí den sórt sin a sholáthar agus níor cheart é a chomhlánú ach tríd an bhfaisnéis a leagtar amach sa Rialachán seo a sholáthar. Tar éis an fógra ábhartha a thabhairt, ba cheart go mbeadh soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí in ann tosú ag feidhmiú in aon Bhallstát gan a thuilleadh oibleagáidí maidir le fógra a thabhairt.

(40)

Níor cheart gur dhochar an nós imeachta um fhógra a thabhairt a leagtar síos sa Rialachán seo do rialacha sonracha breise maidir le soláthar seirbhísí idirghabhála sonraí is infheidhme trí bhíthin dlí earnáilsonrach.

(41)

Ba cheart phríomhbhunaíocht soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí san Aontas a bheith san áit ina bhfuil a riarachán lárnach san Aontas. Ba cheart príomhbhunaíocht soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí san Aontas a chinneadh i gcomhréir le critéir oibiachtúla agus ba cheart go dtabharfaí le tuiscint leis sin feidhmiú éifeachtach iarbhír na ngníomhaíochtaí bainistíochta. Ba cheart go gcomhlíonfadh gníomhaíochtaí soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí dlí náisiúnta an Bhallstáit ina bhfuil a phríomhbhunaíocht aige.

(42)

Chun a áirithiú go gcomhlíonfaidh seirbhísí idirghabhála sonraí na coinníollacha a leagtar amach sa Rialachán seo, ba cheart príomhbhunaíocht a bheith acu san Aontas. I gcás ina dtairgeann soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí nach bhfuil bunaithe san Aontas seirbhísí laistigh den Aontas, ba cheart dó ionadaí dlíthiúil a ainmniú. Tá sé riachtanach ionadaí dlíthiúil a ainmniú sna cásanna sin, ós rud é go láimhseálann na soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí sin sonraí pearsanta chomh maith le sonraí rúnda tráchtála, rud a fhágann go gcaithfear dlúthfhaireachán a dhéanamh ar a mhéid a chomhlíonann soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí an Rialachán seo. Chun a chinneadh an bhfuil seirbhísí á dtairiscint ag soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí sin laistigh den Aontas, ba cheart a fháil amach an bhfuil sé soiléir go bhfuil sé mar rún ag an soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí seirbhísí a thairiscint do dhaoine i gceann amháin nó níos mó de na Ballstáit. Ba cheart a mheas nach bhfuil rochtain san Aontas ar an suíomh gréasáin nó ar sheoladh ríomhphoist ná ar shonraí teagmhála eile an tsoláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí, ná ar úsáid teanga a úsáidtear de ghnáth sa tríú tír ina bhfuil an soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí bunaithe, leordhóthanach chun an rún sin a fháil amach. Mar sin féin, d’fhéadfadh fachtóirí mar úsáid teanga nó airgeadra a úsáidtear de ghnáth i mBallstát amháin nó níos mó agus an fhéidearthacht ann seirbhísí a ordú sa teanga eile sin, nó úsáideoirí atá san Aontas a lua, a léiriú go bhfuil sé beartaithe ag an soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí seirbhísí a thairiscint laistigh den Aontas.

Ba cheart d’ionadaí dlíthiúil arna ainmniú gníomhú thar ceann an tsoláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí agus ba cheart go bhféadfadh údaráis inniúla do sheirbhísí idirghabhála sonraí dul i dteagmháil leis an ionadaí dlíthiúil de bhreis ar sholáthraí seirbhísí idirghabhála sonraí nó ina ionad, lena n-áirítear i gcás sárú a bheith á dhéanamh, chun imeachtaí forfheidhmiúcháin a thionscnamh i gcoinne soláthraí neamhchomhlíontach seirbhísí idirghabhála sonraí nach bhfuil bunaithe san Aontas. Ba cheart an t-ionadaí dlíthiúil a ainmniú trí shainordú i scríbhinn ón soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí chun gníomhú thar cheann an tsoláthraí maidir leis na hoibleagáidí atá air faoin Rialachán seo.

(43)

Chun cúnamh a thabhairt d’ábhair sonraí agus do shealbhóirí sonraí soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí a aithnítear san Aontas a shainaithint go héasca, agus, ar an gcaoi sin, an mhuinín atá acu iontu a mhéadú, ba cheart lógó coiteann a bhunú a bheadh inaitheanta ar fud an Aontais sa bhreis ar an lipéad “soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí a aithnítear san Aontas”.

(44)

Ba cheart na húdaráis inniúla le haghaidh seirbhísí idirghabhála sonraí atá ainmnítear chun faireachán a dhéanamh ar chomhlíonadh cheanglais an Rialacháin seo ag soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí a roghnú ar bhonn a n-acmhainneachta agus a saineolais maidir le comhroinnt sonraí chothrománach nó earnálach. Ba cheart dóibh a bheith neamhspleách ar aon soláthraí seirbhísí idirghabhála sonraí chomh maith agus a bheith trédhearcach agus neamhchlaonta i bhfeidhmiú a gcúraimí. Ba cheart do na Ballstáit fógra a thabhairt don Choimisiún faoi chéannacht na n-údarás inniúil sin le haghaidh seirbhísí idirghabhála sonraí. Níor cheart gur dhochar cumhachtaí agus inniúlachtaí na n-údarás inniúil maidir le seirbhísí idirghabhála sonraí do chumhachtaí na n-údarás cosanta sonraí. Go háirithe, i dtaca le haon cheist lena gceanglaítear measúnú ar chomhlíonadh Rialachán (AE) 2016/679, ba cheart don-údarás inniúil le haghaidh seirbhísí idirghabhála sonraí, i gcás inarb ábhartha, tuairim nó cinneadh ón údarás inniúil maoirseachta arna bhunú de bhun an Rialacháin sin a iarraidh.

(45)

Tá móracmhainn i gcuspóirí leasa ghinearálta maidir le húsáid sonraí arna gcur ar fáil ag ábhair sonraí go deonach ar bhonn a dtoilithe fheasaigh nó, i gcás ina mbaineann sé le sonraí neamhphearsanta, arna gcur ar fáil ag sealbhóirí sonraí. D’áireofaí ar na cuspóirí sin cúram sláinte, an t-athrú aeráide a chomhrac, an tsoghluaisteacht a fheabhsú, forbairt, táirgeadh agus scaipeadh staidrimh oifigiúil a éascú, soláthar seirbhísí poiblí a fheabhsú, nó ceapadh beartas poiblí. Ba cheart tacaíocht do thaighde eolaíoch a mheas mar chuspóir leasa ghinearálta chomh maith. Ba cheart é a bheith d’aidhm ag an Rialachán seo rannchuidiú le teacht chun cinn comhthiomsuithe sonraí arna gcur ar fáil ar bhonn altrúchais sonraí, chun anailísíocht sonraí agus meaisínfhoghlaim a chumasú, lena n-áirítear ar fud an Aontais. Chun an cuspóir sin a bhaint amach, ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann socruithe eagraíochtúla nó teicniúla, nó an dá rud, a chur i bhfeidhm, rud a d’éascódh altrúchas ó thaobh sonraí de. D’fhéadfaí a áireamh ar na socruithe sin uirlisí a bheadh éasca a úsáid ag ábhair sonraí nó sealbhóirí sonraí chun toiliú nó cead a thabhairt chun a gcuid sonraí a úsáid go haltrúíoch, feachtais feasachta a eagrú, nó le haghaidh malartú struchtúrtha idir údaráis inniúla maidir leis an gcaoi a mbíonn altrúchas ó thaobh sonraí de chun leasa do bheartais phoiblí amhail feabhas a chur ar thrácht, an tsláinte phoiblí agus an t-athrú aeráide a chomhrac. Chuige sin, ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann beartais náisiúnta a bhunú le haghaidh altrúchas ó thaobh sonraí de. Níor cheart d’ábhair sonraí a bheith in ann cúiteamh a fháil ach amháin i gcás costais a thabhaíonn siad agus iad ag cur a gcuid sonraí ar fáil le haghaidh cuspóirí leasa ghinearálta.

(46)

Táthar ag súil go mbunófar stóras sonraí mar thoradh ar eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí a chlárú agus ar an lipéad “eagraíocht altrúchais sonraí a aithnítear san Aontas” a úsáid. Bheadh an clárú i mBallstát bailí ar fud an Aontais, agus leis an gclárú sin, táthar ag súil go n-éascófar úsáid sonraí trasteorann laistigh den Aontas agus teacht chun cinn comhthiomsuithe sonraí lena gcumhdaítear roinnt Ballstát. D’fhéadfadh sealbhóirí sonraí cead a thabhairt a sonraí neamhphearsanta a phróiseáil le haghaidh raon cuspóirí nach bhfuil bunaithe tráth a thugann siad an cead. Agus tacar ceanglas mar a leagtar síos sa Rialachán seo á chomhlíonadh ag na heagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí sin, ba cheart go gcruthófaí muinín leis sin go bhfuil na sonraí a chuirtear ar fáil chun críoch altrúchais ag freastal ar chuspóir leasa ghinearálta. Ba cheart an mhuinín sin a bheith ann mar thoradh go háirithe ar áit bhunaíochta nó ar ionadaí dlíthiúil a bheith laistigh den Aontas, agus mar thoradh ar an gceanglas eagraíochtaí neamhbhrabúsacha a bheith in eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí, ar cheanglais trédhearcachta agus ar choimircí sonracha atá i bhfeidhm chun cearta agus leasanna na n-ábhar sonraí agus na ngnóthas a chosaint.

Ba cheart a áireamh ar na coimircí breise go bhféadfar sonraí ábhartha a phróiseáil laistigh de thimpeallacht shlán phróiseála a oibríonn an eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí, sásraí formhaoirseachta amhail comhairlí nó boird eitice, lena n-áirítear ionadaithe ón tsochaí shibhialta, chun a áirithiú go gcoinníonn an rialaitheoir sonraí ardchaighdeáin eitice eolaíochta agus cosaint ceart bunúsach, meáin theicniúla éifeachtacha arna gcur in iúl go soiléir chun toiliú a tharraingt siar nó a mhodhnú tráth ar bith, de bhun na n-oibleagáidí faisnéise atá ar phróiseálaithe sonraí faoi Rialachán (AE) 2016/679, chomh maith le meáin le go mbeidh ábhair sonraí ar an eolas i gcónaí faoin úsáid a bhaintear as na sonraí a chuir siad ar fáil. Níor cheart clárú mar eagraíocht aitheanta altrúchais sonraí a bheith ina réamhchoinníoll chun gníomhaíochtaí altrúchais sonraí a fheidhmiú. Ba cheart don Choimisiún, trí bhíthin gníomhartha tarmligthe, leabhar rialacha a ullmhú a fhorbrófar i ndlúthchomhar le heagraíochtaí altrúchais sonraí agus le geallsealbhóirí ábhartha. Ba chóir ceanglas a chur le comhlíonadh an leabhair rialacha sin maidir le clárú mar eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí.

(47)

Chun cúnamh a thabhairt d’ábhair sonraí agus do shealbhóirí sonraí eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí a shainaithint go héasca, agus, ar an gcaoi sin, chun an mhuinín atá acu iontu a mhéadú, ba cheart lógó coiteann a bhunú a bheadh inaitheanta ar fud an Aontais. Ba cheart cód QR a bheith ag gabháil leis an lógó coiteann agus nasc aige le clár poiblí an Aontais d’eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí.

(48)

Níor cheart dur dhochar an Rialachán seo do bhunú, eagrú ná feidhmiú eintiteas a fhéachann le páirt a ghlacadh in altrúchas sonraí de bhun an dlí náisiúnta agus tógáil ar cheanglais de chuid an dlí náisiúnta chun oibriú go dleathach i mBallstát mar eagraíocht neamhbhrabúsach.

(49)

Níor cheart gur dhochar an Rialachán seo do bhunú, d’eagrú agus d’fheidhmiú eintiteas seachas comhlachtaí earnála poiblí atá rannpháirteach i dtaobh sonraí agus inneachar a chomhroinnt ar bhonn ceadúnais oscailte, agus rannchuidiú ar an gcaoi sin le hacmhainní coiteanna a chruthú a bheidh ar fáil do chách. Ba cheart a áireamh leis sin ardáin oscailte chomhoibríocha um chomhroinnt eolais, stórais eolaíocha agus acadúla rochtana oscailte, ardáin forbartha bogearraí foinse oscailte agus ardáin comhbhailiúcháin inneachair rochtana oscailte.

(50)

Ba cheart d’eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí a bheith in ann sonraí ábhartha a bhailiú go díreach ó dhaoine nádúrtha agus dlítheanacha nó sonraí arna mbailiú ag daoine eile a phróiseáil. D’fhéadfadh eagraíochtaí altrúchais sonraí arna mbailiú a phróiseáil chun na gcríoch sin a bhunaíonn siad iad féin nó, i gcás inarb ábhartha, d’fhéadfaidís ceadú do thríú páirtithe próiseáil a dhéanamh chun na gcríoch sin. I gcás inar rialaitheoirí nó próiseálaithe sonraí mar a shainmhínítear i Rialachán (AE) 2016/679 iad na heagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí, ba cheart dóibh an Rialachán sin a chomhlíonadh. Go hiondúil, bheadh altrúchas sonraí ag brath ar thoiliú na n-ábhar sonraí de réir bhrí Airteagal 6(1), pointe (a), agus Airteagal 9(2), pointe (a), de Rialachán (AE) 2016/679 ar cheart é a bheith i gcomhréir leis na ceanglais maidir le toiliú dleathach i gcomhréir le hAirteagail 7 agus 8 den Rialachán sin. I gcomhréir le Rialachán (AE) 2016/679, d’fhéadfaí tacú le cuspóirí taighde eolaíoch trí thoiliú le réimsí áirithe taighde eolaíoch i gcás ina mbeadh sé ag teacht le caighdeáin eiticiúla aitheanta don taighde eolaíoch nó trí thoiliú le réimsí áirithe taighde nó le codanna áirithe de thionscadail taighde. Sonraítear in Airteagal 5(1), pointe (b), de Rialachán (AE) 2016/679 nár cheart a mheas go bhfuil tuilleadh próiseála chun críoch taighde eolaíoch nó stairiúil nó chun críoch staidrimh, i gcomhréir le hAirteagal 89(1) de Rialachán (AE) 2016/679, ar neamhréir leis na cuspóirí tosaigh. I gcás sonraí neamhphearsanta, ba cheart na teorainneacha ar úsáid a bheith le fáil sa chead a thugann an sealbhóir sonraí.

(51)

Ba cheart na húdaráis atá inniúil maidir le clárú eagraíochtaí altrúchais sonraí a ainmnítear chun faireachán a dhéanamh ar chomhlíonadh cheanglais an Rialacháin seo ag eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí a roghnú ar bhonn a n-acmhainneachta agus a saineolais. Ba cheart dóibh a bheith neamhspleách ar aon eagraíocht altrúchais sonraí chomh maith lena bheith trédhearcach agus neamhchlaonta i bhfeidhmiú a gcúraimí. Ba cheart do na Ballstáit fógra a thabhairt don Choimisiún faoi chéannacht na n-údarás sin atá inniúil maidir le clárú eagraíochtaí altrúchais sonraí. Níor cheart gur dhochar cumhachtaí agus inniúlachtaí na n-údarás atá inniúil maidir le clárú eagraíochtaí altrúchais sonraí do chumhachtaí na n-údarás cosanta sonraí. Go háirithe, i dtaca le haon cheist lena gceanglaítear measúnú ar chomhlíonadh Rialachán (AE) 2016/679, ba cheart don údarás atá inniúil maidir le clárú eagraíochtaí altrúchais sonraí, i gcás inarb ábhartha, tuairim nó cinneadh ón údarás inniúil maoirseachta arna bhunú de bhun an Rialacháin sin a iarraidh.

(52)

Chun muinín a chur chun cinn agus deimhneacht dhlíthiúil bhreise agus soláimhsitheacht a thabhairt don phróiseas maidir le toiliú a dheonú agus a tharraingt siar, go háirithe i gcomhthéacs an taighde eolaíoch agus na húsáide staidrimh a bhaintear as sonraí arna gcur ar fáil ar bhonn altrúchais, ba cheart foirm thoilithe Eorpach i ndáil le haltrúchas sonraí a fhorbairt agus a úsáid i gcomhthéacs comhroinnt sonraí altrúchais. Ba cheart don fhoirm sin rannchuidiú le trédhearcacht bhreise d’ábhair sonraí go ndéanfar a gcuid sonraí a rochtain agus a úsáid i gcomhréir lena dtoiliú agus i gcomhréir iomlán leis na rialacha cosanta sonraí. Ba cheart don fhoirm freisin toiliú a dheonú agus a tharraingt siar a éascú agus ba cheart í a úsáid chun an t-altrúchas sonraí a dhéanann gnóthais a chuíchóiriú agus sásra a sholáthar lena gceadaítear do chuideachtaí den sórt sin a gcead chun na sonraí a úsáid a tharraingt siar. Chun sainiúlachtaí na n-earnálacha aonair a chur san áireamh, lena n-áirítear ó thaobh na cosanta sonraí de, ba cheart cur chuige modúlach a úsáid san fhoirm thoilithe Eorpach i ndáil le haltrúchas sonraí, lena gceadaítear oiriúnú d’earnálacha sonracha agus chun críocha éagsúla.

(53)

Chun an creat rialachais sonraí a chur chun feidhme go rathúil, ba cheart Bord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí a bhunú, i bhfoirm sainghrúpa. Ba cheart an Bord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí a bheith comhdhéanta d’ionadaithe ó na húdaráis inniúla le haghaidh seirbhísí idirghabhálacha sonraí agus ó na húdaráis atá inniúil maidir le clárú eagraíochtaí altrúchais sonraí ó na Ballstáit uile, ón mBord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí, ón Maoirseoir Eorpach um Chosaint Sonraí, ó Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chibearshlándáil (ENISA), ón gCoimisiún, Toscaire FBM AE nó ionadaí arna cheapadh ag líonra thoscairí FBM, ionadaithe eile ó chomhlachtaí ábhartha in earnálacha faoi leith mar aon le comhlachtaí a bhfuil saineolas sonrach acu. Ba cheart an Bord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí a bheith comhdhéanta de roinnt foghrúpaí, lena n-áirítear foghrúpa maidir le rannpháirtíocht geallsealbhóirí atá comhdhéanta d’ionadaithe ábhartha ón tionscal, amhail an tsláinte, an comhshaol, an talmhaíocht, an t-iompar, an fuinneamh, an mhonaraíocht thionsclaíoch, na meáin, earnálacha an chultúir agus na cruthaitheachta, agus an staidreamh, chomh maith le hionadaithe ón taighde, ón saol acadúil, ón tsochaí shibhialta, ó eagraíochtaí caighdeánaithe, ó spásanna coiteanna Eorpacha sonraí ábhartha agus geallsealbhóirí ábhartha eile agus tríú páirtithe, inter alia ó chomhlachtaí a bhfuil saineolas sonrach acu amhail oifigí náisiúnta staidrimh.

(54)

Ba cheart don Bhord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí cúnamh a thabhairt don Choimisiún le cleachtais agus beartais náisiúnta a chomhordú i dtaca leis na hábhair a chumhdaítear leis an Rialachán seo, agus le tacaíocht a thabhairt d’úsáid sonraí trasearnála trí chloí le prionsabail an Chreata Eorpaigh Idir-inoibritheachta agus trí chaighdeáin agus sonraíochtaí Eorpacha agus idirnáisiúnta lena n-áirítear tríd an Ardán Eorpach Il-gheallsealbhóirí um Chaighdeánú TFC, na Croístóir Focal agus Bunchlocha SCE, a úsáid, agus ba cheart dó obair chaighdeánúcháin a dhéantar in earnálacha nó réimsí sonracha a chur san áireamh. D’fhéadfaí a áireamh san obair sin ar chaighdeánú teicniúil tosaíochtaí a shainaithint chun caighdeáin a fhorbairt agus tacar caighdeán teicniúil agus dlíthiúil a bhunú agus a chothabháil chun sonraí a tharchur idir dhá thimpeallacht phróiseála lena bhféadfar spásanna sonraí a eagrú, go háirithe maidir le soiléiriú agus idirdhealú a dhéanamh ar cé acu caighdeáin agus cleachtais atá trasearnálach agus cé acu atá earnálach. Ba cheart don Bhord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí comhoibriú le comhlachtaí, líonraí nó le grúpaí saineolaithe earnála, nó le heagraíochtaí trasearnála eile a dhéileálann le hathúsáid sonraí. Maidir leis an altrúchas sonraí, ba cheart don Bhord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí cuidiú leis an gCoimisiún an fhoirm toilithe i ndáil le haltrúchas sonraí a fhorbairt, i gcomhairle leis an mBord Eorpach um Chosaint Sonraí. Trí threoirlínte a mholadh maidir le spásanna coiteanna Eorpacha sonraí, ba cheart don Bhord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí tacú le geilleagar Eorpach sonraí feidhmiúil a fhorbairt ar bhonn na spásanna sonraí sin, mar a leagtar amach sa straitéis Eorpach maidir le sonraí.

(55)

Ba cheart do na Ballstáit rialacha a leagan síos maidir leis na pionóis is infheidhme maidir le sáruithe ar an Rialachán seo agus ba cheart dóibh gach beart is gá a ghlacadh chun a áirithiú go gcuirfear chun feidhme iad. Ba cheart go mbeadh na pionóis dá bhforáiltear éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach. D’fhéadfadh saobhadh iomaíochta sa mhargadh aonair digiteach a bheith mar thoradh ar neamhréireachtaí móra idir rialacha maidir le pionóis. D'fhéadfadh tairbhe a bheith le baint as comhchuibhiú rialacha den sórt sin.

(56)

Chun foráil a dhéanamh maidir le forfheidhmiú éifeachtúil an Rialacháin seo agus chun a áirithiú go mbeidh soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí agus eintitis ar mian leo clárú mar eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí in ann rochtain a fháil ar na nósanna imeachta maidir le fógra a thabhairt agus clárú go hiomlán ar líne agus ar bhealach trasteorann agus iad a chur i gcrích, ba cheart na nósanna imeachta sin a thairiscint tríd an bpointe rochtana aonair digiteach arna bunú de bhun Rialachán (AE) 2018/1724 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (29). Ba cheart na nósanna imeachta sin a chur leis an liosta nósanna imeachta a áirítear in Iarscríbhinn II a ghabhann le Rialachán (AE) 2018/1724.

(57)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialachán (AE) 2018/1724 a leasú dá réir sin.

(58)

Chun éifeachtacht an Rialacháin seo a áirithiú, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún chun críoch an Rialachán seo a fhorlíonadh trí choinníollacha speisialta a leagan síos a mbeidh feidhm acu maidir le catagóirí áirithe sonraí neamhphearsanta a aistriú chuig tríú tíortha, ar sonraí iad a mheastar a bheith an-íogair, i ngníomhartha sonracha de chuid an Aontais agus trí leabhar rialacha a bhunú le haghaidh eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí, a bheidh le comhlíonadh ag na heagraíochtaí sin, lena ndéantar foráil maidir le faisnéis, ceanglais theicniúla agus slándála chomh maith le treochláir chumarsáide agus caighdeáin idir-inoibritheachta. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (30). Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(59)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun cúnamh a thabhairt do chomhlachtaí earnála poiblí agus d’athúsáideoirí agus na coinníollacha maidir le hathúsáid a leagtar amach sa Rialachán seo a chomhlíonadh trí chlásail chonarthacha shamplacha a bhunú le haghaidh aistriú sonraí neamhphearsanta ag athúsáideoirí chuig tríú tír, chun a dhearbhú go bhfuil na socruithe dlíthiúla, maoirseachta agus forfheidhmiúcháin atá ag tríú tír coibhéiseach leis an gcosaint a áirithítear faoi dhlí an Aontais, chun dearadh an lógó choitinn le haghaidh soláthraithe seirbhísí idirghabhála sonraí aitheanta a fhorbairt agus chun dearadh an lógó choitinn le haghaidh eagraíochtaí aitheanta altrúchais sonraí a fhorbairt, agus chun an fhoirm thoilithe Eorpach i ndáil le haltrúchas sonraí a bhunú agus a fhorbairt. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (31).

(60)

Leis an Rialachán seo, níor cheart difear a dhéanamh do chur i bhfeidhm na rialacha iomaíochta, agus go háirithe Airteagail 101 agus 102 CFAE. Níor cheart na bearta dá bhforáiltear sa Rialachán seo a úsáid chun iomaíocht a shrianadh ar bhealach atá contrártha le CFAE. Baineann sé sin go háirithe leis na rialacha maidir le faisnéis atá íogair ó thaobh na hiomaíochta de a mhalartú idir iomaitheoirí iarbhír nó ionchasacha trí sheirbhísí idirghabhála sonraí.

(61)

Chuathas i gcomhairle leis an Maoirseoir Eorpach ar Chosaint Sonraí agus leis an mBord Eorpach um Chosaint Sonraí i gcomhréir le hAirteagal 42(1) de Rialachán (AE) 2018/1725 agus thug siad a dtuairim an 10 Márta 2021.

(62)

Sa Rialachán seo úsáidtear mar threoirphrionsabail urramú na gceart bunúsach agus na bprionsabal a aithnítear go háirithe i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, lena n-áirítear an ceart chun príobháideachais, cosaint sonraí pearsanta, an tsaoirse chun gnó a sheoladh, an ceart chun maoine agus lánpháirtiú daoine atá faoi mhíchumas. I gcomhthéacs lánpháirtiú daoine atá faoi mhíchumas, ba cheart do na comhlachtaí agus do na seirbhísí seirbhíse poiblí faoin Rialachán seo, i gcás inarb ábhartha, Treoracha agus (AE) 2016/2102 (32) agus (AE) 2019/882 (33) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle a chomhlíonadh. Ina theannta sin, ba cheart dearadh uilíoch i gcomhthéacs na teicneolaíochta faisnéise agus cumarsáide, arb iarracht comhfhiosach agus córasach é chun prionsabail, modhanna agus uirlisí a chur i bhfeidhm go réamhghníomhach chun dearadh uilíoch i dteicneolaíochtaí a bhaineann le ríomhairí a chur chun cinn, lena n-áirítear teicneolaíochtaí atá bunaithe ar an idirlíon, agus ar an gcaoi sin an gá le hoiriúnuithe a posteriori nó dearadh speisialaithe a sheachaint a chur san áireamh.

(63)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo, eadhon athúsáid a bhaint, laistigh den Aontas, as catagóirí áirithe sonraí atá i seilbh comhlachtaí earnála poiblí mar aon le creat um fhógra agus um mhaoirseacht a bhunú chun seirbhísí idirghabhála sonraí a sholáthar, creat a bhunú le haghaidh clárú deonach eintiteas a chuireann sonraí ar fáil chun críoch altrúchais agus creat a bhunú chun Bord Eorpach um Nuálaíocht Sonraí a bhunú, a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr a bhfairsinge agus a n-éifeachtaí, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú,

(1)

Leag an Coimisiún amach, i dteachtaireacht uaidh an 11 Nollaig 2019 dar teideal The European Green Deal [An Comhaontú Glas don Eoraip] (‘an Comhaontú Glas don Eoraip‘), straitéis nua fáis a bhfuil sé mar aidhm aici an tAontas a chlaochlú ina shochaí chóir rathúil, ag a bhfuil geilleagar nua-aimseartha iomaíoch atá tíosach ar acmhainní, ina mbainfear amach an cuspóir aeráidneodrachta faoi 2050 ar a dhéanaí agus nach mbeidh an fás eacnamaíoch ceangailte a thuilleadh le húsáid acmhainní. I dteachtaireacht uaidh an 17 Meán Fómhair 2020 dar teideal Stepping up Europe’s 2030 climate ambition – Investing in a climate-neutral future for the benefit of our people [Dlús a chur le huaillmhian aeráide na hEorpa do 2030 – Infheistíocht i dtodhchaí aeráidneodrach ar son leas ár muintire], mhol an Coimisiún an sprioc maidir le laghdú astaíochtaí gás ceaptha teasa a mhéadú go dtí 55 % ar a laghad faoi 2030. D’fhormhuinigh an Chomhairle Eorpach an uaillmhian sin an 11 Nollaig 2020 agus sa mheasúnú tionchair a ghabhann leis an teachtaireacht sin, deimhnítear go mbeidh an meascán fuinnimh san am atá le teacht an-éagsúil lena bhfuil ann faoi láthair agus go bhfuil sé mar bhonn taca leis an ngá le hathbhreithniú a dhéanamh ar an reachtaíocht fuinnimh agus lena leasú más gá. Is léir nach leor na hinfheistíochtaí bonneagair fuinnimh atá ann faoi láthair chun bonneagar fuinnimh san am amach romhainn a athrú agus a thógáil. Chomh maith leis sin, is é is brí leis sin gur gá bonneagar a bheith i bhfeidhm chun tacú leis an aistriú fuinnimh san Eoraip, lena n-áirítear mearleictriú, borradh a chur faoi ghiniúint an leictreachais in-athnuaite agus saor ó bhreoslaí iontaoise, méadú ar úsáid na ngás in-athnuaite agus ísealcharbóin, comhtháthú córais fuinnimh agus níos mó úsáide a bhaint as réitigh nuálacha.

(2)

An sprioc cheangailteach reatha ar leibhéal an Aontais i leith fuinneamh in-athnuaite le haghaidh 2030 dar méid ar a laghad 32 % d’ídiú fuinnimh deiridh agus sprioc cheannlíne ar leibhéal an Aontais i leith éifeachtúlacht fuinnimh dar méid ar a laghad 32,5 %, déanfar iad a athbhreithniú mar chuid d’uaillmhian fheabhsaithe an Aontais atá cumhdaithe i Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) agus sa Chomhaontú Glas don Eoraip.

(3)

I gComhaontú Pháras a glacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (5) (‘Comhaontú Pháras’), leagtar amach sprioc fhadtéarmach chun an méadú ar an meánteocht dhomhanda a choimeád i bhfad faoi bhun 2 °C os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch agus chun iarrachtaí a dhéanamh an méadú teochta a theorannú ag 1,5 °C os cionn na leibhéal réamhthionsclaíoch, agus leagtar béim ar an tábhacht a bhaineann le hoiriúnú do dhrochthionchar an athraithe aeráide agus le sreafaí airgeadais a chur in oiriúint do chonair i dtreo astaíochtaí ísle gás ceaptha teasa agus forbairt atá athléimneach ó thaobh na haeráide de. An 12 Nollaig 2019, d’fhormhuinigh an Chomhairle Eorpach an cuspóir Aontas Eorpach aeráidneodrach a bhaint amach faoi 2050, i gcomhréir le cuspóirí Chomhaontú Pháras.

(4)

Le Rialachán (AE) Uimh. 347/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (6), leagtar síos treoirlínte maidir le forbairt thráthúil agus idir-inoibritheacht thráthúil conairí agus réimsí tosaíochta i mbonneagar tras-Eorpach fuinnimh chun cuspóirí bheartas fuinnimh an Chonartha ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) a bhaint amach chun feidhmiú an mhargaidh inmheánaigh fuinnimh, slándáil an tsoláthair agus margaí fuinnimh iomaíocha san Aontas a áirithiú, chun éifeachtúlacht fuinnimh agus coigilt fuinnimh agus forbairt cineálacha nua fuinnimh agus cineálacha in-athnuaite fuinnimh a chur chun cinn, agus chun idirnascadh gréasán fuinnimh a chur chun cinn. Le Rialachán (AE) Uimh. 347/2013, cuirtear creat i bhfeidhm faoinar féidir leis na Ballstáit agus geallsealbhóirí ábhartha oibriú le chéile i suíomh réigiúnach chun gréasáin fuinnimh a fhorbairt atá nasctha le chéile ar bhealach níos fearr, agus é mar aidhm leis réigiúin atá scoite amach faoi láthair ó mhargaí fuinnimh na hEorpa a cheangal le chéile, na hidirnaisc thrasteorann atá ann faoi láthair a neartú agus idirnaisc thrasteorann nua a chur chun cinn, agus cabhrú le fuinneamh in-athnuaite a chomhtháthú. Trí na cuspóirí sin a shaothrú, rannchuidíonn Rialachán (AE) Uimh. 347/2013 le fás atá cliste, inbhuanaithe agus uilechuimsitheach agus téann sé chun tairbhe an Aontais ar fad ó thaobh iomaíochais de agus ó thaobh comhtháthú eacnamaíoch, sóisialta agus críochach de.

(5)

Sa mheastóireacht a rinneadh ar Rialachán (AE) Uimh. 347/2013, léiríodh go soiléir gur cuireadh feabhas éifeachtach ar chomhtháthú ghréasáin na mBallstát leis an gcreat agus gur spreagadh leis an trádáil fuinnimh, rud a thacaigh le hiomaíochas an Aontais. Le tionscadail leasa choitinn i leith leictreachais agus gáis, rannchuidíodh go mór le slándáil an tsoláthair. I gcás an gháis, tá an bonneagar nasctha níos fearr anois agus tháinig feabhas substaintiúil ar athléimneacht an tsoláthair ó bhí 2013 ann. An comhar réigiúnach i ngrúpaí réigiúnacha nó trí leithdháileadh trasteorann costas, is cumasóir tábhachtach é maidir le cur chun feidhme tionscadal. Mar sin féin, is minic nach ndeachaigh an leithdháileadh trasteorann costas chun an bhearna airgeadais sna tionscadail a laghdú de réir mar a bhí beartaithe. Cé gur giorraíodh formhór na nósanna imeachta a bhaineann le ceadanna, i gcásanna áirithe bíonn próiseas fada fós i gceist. Ba thábhachtach an fachtóir é an cúnamh airgeadais ón tSaoráid um Chónascadh na hEorpa, a bunaíodh le Rialachán (AE) Uimh. 1316/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), ós rud é go rabhthas in ann, leis na deontais le haghaidh staidéar, rioscaí a laghdú le linn na gcéimeanna luatha den fhorbairt, agus le deontais le haghaidh oibreacha, tugadh tacaíocht do thionscadail lena dtugtar aghaidh ar na príomhscrogaill nach raibh maoiniú margaidh in ann tabhairt fúthu go leordhóthanach.

(6)

I rún uaithi an 10 Iúil 2020 maidir le hathbhreithniú ar na treoirlínte le haghaidh bonneagar tras-Eorpach fuinnimh (8), d’iarr Parlaimint na hEorpa go ndéanfaí athbhreithniú ar Rialachán (AE) Uimh. 347/2013, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar spriocanna fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais agus ar a chuspóirí aeráidneodrachta do 2050 agus ar bhunphrionsabal na héifeachtúlachta fuinnimh.

(7)

Is ionstraim lárnach é an beartas um ghréasáin fuinnimh thras-Eorpacha ó thaobh margadh inmheánach fuinnimh a fhorbairt agus tá gá leis chun cuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip a bhaint amach. Chun leibhéil níos airde laghduithe ar astaíochtaí gás ceaptha teasa a bhaint amach faoi 2030 agus chun aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050 ar a dhéanaí, beidh córas fuinnimh níos comhtháite ag teastáil ón Eoraip, rud a bheidh ag brath ar leibhéil níos airde leictrithe atá bunaithe ar fhoinsí breise in-athnuaite agus ísealcharbóin agus ar dhícharbónú na hearnála gáis. Leis an mbeartas um ghréasáin fuinnimh thras-Eorpacha, is féidir a áirithiú go dtacóidh forbairt bhonneagar fuinnimh an Aontais leis an aistriú fuinnimh chuig an aeráidneodracht is gá i gcomhréir le bunphrionsabal na héifeachtúlachta fuinnimh agus le neodracht na teicneolaíochta agus, san am céanna, an cumas maidir le hastaíochtaí a laghdú san úsáid deiridh á chur san áireamh. Is féidir idirnaisc, slándáil fuinnimh, comhtháthú margaidh agus córais, agus iomaíocht a théann chun tairbhe na mBallstát uile a áirithiú leis, chomh maith le fuinneamh ar phraghas inacmhainne do theaghlaigh agus do ghnóthais.

(8)

Cé gur bailí fós den chuid is mó iad cuspóirí Rialachán (AE) Uimh. 347/2013, na hathruithe ar an gcóras fuinnimh a bhfuil coinne leo, athruithe a tharlóidh de bharr an chomhthéacs pholaitiúil nua, agus go háirithe spriocanna uasghrádaithe fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais agus an cuspóir aeráidneodrachta do 2050 faoin gComhaontú Glas don Eoraip, ní léirítear sa chreat reatha maidir le gréasáin fuinnimh thras-Eorpacha na hathruithe sin go hiomlán go fóill. Dá bhrí sin, i measc gnéithe eile, ní mór cuspóirí maidir le maolú ar an athrú aeráide agus oiriúnú don athrú aeráide araon a léiriú go leormhaith sa chreat athbhreithnithe maidir le gréasáin fuinnimh thras-Eorpacha. Chomh maith leis an gcomhthéacs polaitiúil nua agus na cuspóirí polaitiúla nua, forbraíodh an teicneolaíocht go mear le 10 mbliana anuas. Ba cheart aird a thabhairt ar an bhforbairt sin sna catagóirí bonneagair fuinnimh a chumhdaítear leis an Rialachán seo, agus ar na critéir roghnúcháin le haghaidh tionscadail leasa choitinn mar aon leis na conairí agus na réimsí tosaíochta. Ag an am céanna, níor cheart go ndéanfadh forálacha an Rialacháin seo difear don cheart atá ag Ballstát na coinníollacha a chinneadh maidir lena acmhainní fuinnimh a shaothrú, dá rogha idir foinsí éagsúla fuinnimh agus do struchtúr ginearálta a sholáthair fuinnimh, i gcomhréir le hAirteagal 194 CFAE.

(9)

Le Treoracha 2009/73/CE (9) agus (AE) 2019/944 (10) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, déantar foráil maidir le margadh inmheánach fuinnimh. Cé go bhfuil dul chun cinn an-suntasach déanta ó thaobh an margadh sin a chur i gcrích, tá feabhsúcháin le déanamh fós trí úsáid níos fearr a bhaint as an mbonneagar fuinnimh atá ann faoi láthair, trí na méideanna fuinnimh in-athnuaite atá ag dul i méid a chomhtháthú agus trí chomhtháthú córais.

(10)

Ba cheart bonneagar fuinnimh an Aontais a uasghrádú chun cliseadh teicniúil a chosc agus chun cur lena athléimneacht in aghaidh cliseadh den sórt sin agus in aghaidh tubaistí nádúrtha agus tubaistí de dhéantús an duine, in aghaidh éifeachtaí díobhálacha an athraithe aeráide agus in aghaidh bagairtí ar a shláine, go háirithe a mhéid a bhaineann le bonneagair ríthábhachtacha na hEorpa de bhun Threoir 2008/114/CE ón gComhairle (11).

(11)

Ba cheart bonneagar fuinnimh an Aontais a bheith athléimneach in aghaidh éifeachtaí an athraithe aeráide a bhfuiltear ag dréim leo san Eoraip, éifeachtaí nach féidir a sheachaint d’ainneoin na n-iarrachtaí a dhéantar iad a mhaolú. Dá bhrí sin, tá sé ríthábhachtach na hiarrachtaí a neartú maidir le hoiriúnú agus maolú don athrú aeráide, forbairt athléimneachta agus ullmhacht.

(12)

Agus bonneagar tras-Eorpach fuinnimh á fhorbairt, ba cheart aird a thabhairt, i gcás inar féidir go teicniúil agus nuair is éifeachtúla, ar an bhféidearthacht athrú cuspóra a dhéanamh ar bhonneagar agus ar threalamh atá ann cheana.

(13)

Tá slándáil an tsoláthair mar phríomhspreagthaí taobh thiar de ghlacadh Rialachán (AE) Uimh. 347/2013, agus tá feabhas suntasach tagtha uirthi de bharr tionscadail leasa choitinn. Ina theannta sin, sa mheasúnú tionchair ón gCoimisiún a ghabhann leis an teachtaireacht ón gCoimisiún an 17 Meán Fómhair 2020 dar teideal Stepping up Europe’s 2030 climate ambition –Investing in a climate-neutral future for the benefit of our people [Dlús a chur le huaillmhian aeráide na hEorpa do 2030 – Infheistíocht i dtodhchaí aeráidneodrach ar son leas ár muintire], tá coinne leis go mbeidh laghdú mór ar ídiú an gháis nádúrtha toisc nach bhfuil a úsáid gan srian comhoiriúnach leis an neodracht carbóin. Os a choinne sin, táthar ag dréim leis go dtiocfaidh méadú mór ar ídiú an bhithgháis, na hidrigine in-athnuaite agus ísealcharbóin agus breoslaí gásacha sintéiseacha i dtreo 2050. I gcás an gháis, tá an bonneagar nasctha níos fearr anois agus tá feabhas suntasach tagtha ar athléimneacht an tsoláthair ó bhí 2013 ann. Ba cheart an tírdhreach gáis athraithe sin a léiriú nuair atá an bonneagar fuinnimh á bheartú. Mar sin féin, níl gach Ballstát nasctha go leordhóthanach leis an ngréasán gáis Eorpach go fóill agus bíonn ar Bhallstáit oileánacha go háirithe aghaidh a thabhairt fós ar dhúshláin shuntasacha ó thaobh shlándáil an tsoláthair agus leithlisiú fuinnimh de. Cé go bhfuiltear ag dréim leis go ndéanfar 78 % de thionscadail gháis ar tionscadail leasa choitinn iad a choimisiúnú faoi dheireadh 2025, tá moilleanna suntasacha ar roinnt díobh, lena n-áirítear mar thoradh ar fhadhbanna a bhaineann le ceadanna. Dá bhrí sin, níor cheart don Rialachán seo difear diúltach a dhéanamh do thionscadail leasa choitinn nach bhfuil curtha i gcrích fós ar dháta a theacht i bhfeidhm. Dá bhrí sin, tionscadail leasa choitinn a áirítear sa chúigiú liosta de chuid an Aontais de thionscadail leasa choitinn a bunaíodh de bhun Rialachán (AE) Uimh. 347/2013, ar glacadh le comhad iarratais ina leith lena scrúdú ag an údarás inniúil, ba cheart iad a bheith in ann a gcearta agus a n-oibleagáidí a choimeád a mhéid a bhaineann le ceadanna ar feadh tréimhse 4 bliana tar éis dháta theacht i bhfeidhm an Rialacháin seo.

(14)

I dteachtaireacht ón gCoimisiún an 8 Iúil 2020 dar teideal Powering a climate-neutral economy: An EU Strategy for Energy System Integration [Geilleagar aeráidneodrach a chumhachtú: Straitéis Eorpach um Lánpháirtiú Córas Fuinnimh] (Straitéis Eorpach um Lánpháirtiú Córas Fuinnimh), aithníodh a thábhachtaí atá eangacha cliste leictreachais, nach n-áirítear leo i gcónaí teorainn fhisiciúil a thrasnú, chun cuspóirí beartais fuinnimh agus aeráide an Aontais a bhaint amach. Ba cheart na critéir don chatagóir sin a shimpliú, ba cheart forbairtí teicneolaíochta maidir le nuálaíocht agus gnéithe digiteacha a áireamh iontu agus ba cheart comhtháthú an chórais fuinnimh a chumasú leo. Ina theannta sin, ba cheart an ról atá ag tionscnóirí na dtionscadal a shoiléiriú. I bhfianaise an mhéadaithe shuntasaigh ar an éileamh ar chumhacht a bhfuil coinne leis san earnáil iompair, go háirithe le haghaidh feithiclí leictreacha ar mhórbhealaí agus i gceantair uirbeacha, ba cheart go gcabhródh teicneolaíochtaí eangaí cliste le feabhas a chur ar thacaíocht a bhaineann leis an gcóras fuinnimh le haghaidh athluchtú ardacmhainneachta trasteorann d’fhonn tacú le dícharbónú na hearnála iompair.

(15)

I Straitéis an Aontais Eorpaigh maidir le Comhtháthú Córas Fuinnimh, leagadh béim freisin ar an ngá atá ann le pleanáil chomhtháite le haghaidh bonneagar fuinnimh ar fud earnálacha iompróirí fuinnimh, bonneagair agus ídithe. Nuair a chuirtear bunphrionsabal na héifeachtúlachta fuinnimh i bhfeidhm agus nuair a ghlactar cur chuige iomlánach ó thaobh beartais de agus thar earnálacha ar leith, sin an chéad chéim lena gcuirtear tús le comhtháthú córas den chineál sin. Chomh maith leis sin, tugann sé aghaidh ar riachtanais dícharbónaithe na n-earnálacha a bhfuil sé deacair srian a chur leo, earnálacha ar nós codanna áirithe tionscail nó modhanna áirithe iompair ina bhfuil dúshlán teicniúil nó eacnamaíoch ag baint le leictriú díreach faoi láthair. I measc na n-infheistíochtaí sin tá hidrigin agus leictrealóirí agus de réir a chéile déanfar iad a chur in úsáid ar scála mór. Sa teachtaireacht ón gCoimisiún an 8 Iúil 2020 dar teideal A hydrogen strategy for a climate-neutral Europe [Straitéis hidrigine le haghaidh Eoraip aeráidneodrach] (‘An Straitéis Hidrigine’), tugtar tosaíocht do tháirgeadh hidrigine ó leictreachas in-athnuaite, arb é an réiteach is glaine é agus is mó a luíonn le cuspóir aeráidneodrachta an Aontais. In idirthréimhse, áfach, bíonn gá le cineálacha eile hidrigine ísealcharbóin chun an táirgeadh hidrigine atá ann cheana a dhícharbónú ar bhealach níos gasta, ag díriú ar raon éagsúil teicneolaíochtaí glana, agus chun tús a chur le barainneacht scála.

(16)

Thairis sin, ba é an chonclúid a bhain an Coimisiún as an Straitéis Hidrigine uaidh go bhfuil gréasán bonneagair mórscála ag teastáil chun an hidrigin a úsáid mar is gá agus gur gné thábhachtach é sin a bhfuil an tAontas agus an margadh inmheánach, agus iad sin amháin, in ann a chur ar fáil. Faoi láthair, is beag bonneagar tiomanta atá ann chun an hidrigin a iompar agus a thrádáil thar theorainneacha nó chun gleannta hidrigine a chruthú. Ba cheart gurb é is mó a bheidh i mbonneagar den sórt sin sócmhainní arna dtiontú ó shócmhainní gáis nádúrtha agus, mar chomhlánú air sin, sócmhainní nua atá tiomanta don hidrigin. Thairis sin, leagadh sprioc straitéiseach amach sa Straitéis Hidrigine maidir le hacmhainneacht leictrealaithe suiteáilte a mhéadú go 40 Gigeavata (GW) faoi 2030 d’fhonn borradh a chur faoi tháirgiúlacht na hidrigine in-athnuaite agus éascú a dhéanamh ar dhícharbónú na n-earnálacha atá ag brath ar bhreoslaí iontaise, na hearnálacha ar nós an tionscail nó iompair. Dá bhrí sin, mar chuid den bheartas um ghréasáin fuinnimh thras-Eorpacha, ba cheart bonneagar nua athchuspóra le haghaidh tarchur agus stóráil hidrigine mar aon le saoráidí leictrealóra a chur san áireamh. Ba cheart bonneagar le haghaidh tarchur agus stóráil hidrigine a chur san áireamh freisin sa phlean forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais ionas go mbeifear in ann measúnú cuimsitheach comhsheasmhach a dhéanamh ar na costais agus na tairbhí a bhaineann leo ó thaobh an chórais fuinnimh de, lena n-áirítear an méid a thacaíonn siad le comhtháthú agus dícharbónú earnála, d’fhonn cnámh droma hidrigine a chruthú don Aontas.

(17)

Thairis sin, ba cheart catagóir nua bonneagair a chruthú le haghaidh eangacha cliste gáis chun tacú le hinfheistíochtaí lena ndéantar iolracha gás ísealcharbóin agus gás atá in-athnuaite go háirithe, amhail an bithghás, an bithmheatán agus an hidrigin, a chomhtháthú sa ghréasán gáis agus chun cuidiú le bainistiú an chórais a éiríonn as sin, córas atá níos casta, trí chur leis na teicneolaíochtaí digiteacha nuálacha atá ann.

(18)

Trí aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050 ar a dhéanaí, glactar leis go mbeidh próisis thionsclaíocha fós ann lena n-astaítear dé-ocsaíd charbóin. Meastar go bhfuil an dé-ocsaíd charbóin sin dosheachanta nuair nach féidir an táirgeadh di a sheachaint in ainneoin an optamaithe, mar shampla trí éifeachtúlacht fuinnimh nó leictriú lena gcomhtháthaítear foinsí in-athnuaite. Ba cheart go dtiocfadh glanlaghdú suntasach ar astaíochtaí mar thoradh ar bhonneagar dé-ocsaíde carbóin a fhorbairt, arb astaíochtaí iad nárbh fhéidir a sheachaint murach sin in éagmais roghanna réasúnacha. Cumhdaítear gabháil dé-ocsaíde carbóin le Treoir 2010/75/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12) chun críche sruthanna dé-ocsaíde carbóin de thionscnamh suiteálacha a chumhdaítear leis an Treoir sin, agus chun críche stórála geolaíche de bhun Threoir 2009/31/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13).

(19)

Le Rialachán (AE) Uimh. 347/2013, cuireadh de cheangal ar thionscadal leasa choitinn is iarrthóir a chruthú gur mór an rannchuidiú a dhéanfaidh sé le ar a laghad critéar amháin de shraith critéar sa phróiseas chun cur le liosta an Aontais de thionscadail leasa choitinn, critéir arbh fhéidir an inbhuanaitheacht a bheith ina measc cé nár ghá sin. Leis an gceangal sin, i gcomhréir leis na riachtanais shonracha atá ag an margadh inmheánach fuinnimh faoi láthair, bhíothas in ann tionscadail leasa choitinn a fhorbairt mar shampla, tionscadail lenar tugadh aghaidh ar na rioscaí a bhaineann le slándáil an tsoláthair, cé nár léirigh siad tairbhí ó thaobh inbhuanaitheachta de. Mar sin féin, i bhfianaise riachtanais bhonneagair an Aontais, na spriocanna dícharbónaithe agus conclúidí na Comhairle Eorpaí ó mhí 21 Iúil 2020, ina leagtar amach gur cheart do chaiteachas an Aontais a bheith i gcomhréir le cuspóirí Chomhaontú Pháras agus prionsabal ‘neamhdhíobhála’ an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip, ba cheart measúnú a dhéanamh ar inbhuanaitheacht ó thaobh foinsí fuinnimh in-athnuaite a chomhtháthú san eangach nó ar laghdú astaíochtaí gás ceaptha teasa, de réir mar is ábhartha, chun a áirithiú go bhfuil an beartas um ghréasáin fuinnimh thras-Eorpacha comhleanúnach le spriocanna fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais agus le cuspóirí aeráidneodrachta do 2050, agus sainiúlachtaí gach Ballstáit á gcur san áireamh maidir leis an gcuspóir aeráidneodrachta a bhaint amach. Tugtar aghaidh ar inbhuanaitheacht gréasán iompair dé-ocsaíde carbóin trí laghduithe ionchasacha iomlána saolré tionscadail ar ghás ceaptha teasa agus tríd an easpa réitigh theicneolaíocha mhalartacha chun an leibhéal céanna laghdaithe ar dhé-ocsaíd charbóin a bhaint amach.

(20)

Tionscadail bhonneagair a nascann gréasáin fuinnimh an Aontais le gréasáin fuinnimh tríú tíortha, go háirithe tíortha comharsanachta agus tíortha lena bhfuil comhar sonrach i leith fuinnimh curtha ar bun ag an Aontas, ba cheart don Aontas na tionscadail sin a éascú má tá leas frithpháirteach ag baint leo agus má tá siad riachtanach le haghaidh an aistrithe fuinnimh agus chun na spriocanna aeráide a ghnóthú, agus má chomhlíonann siad sainchritéir na gcatagóirí bonneagair ábhartha de bhun an Rialacháin seo freisin. Dá bhrí sin, ba cheart do thionscadail chomhleasa a bheith mar chuid de raon feidhme an Rialacháin seo má tá na tionscadail sin inbhuanaithe agus más féidir leo glantairbhí socheacnamaíocha suntasacha ar leibhéal an Aontais a léiriú le haghaidh ar a laghad dhá Bhallstát agus ar a laghad aon tríú tír amháin. Ba cheart tionscadail den chineál sin a bheith incháilithe lena gcur san áireamh i liosta an Aontais de thionscadail leasa choitinn agus de thionscadail chomhleasa (‘liosta an Aontais’) ar choinníoll go bhfuil ardleibhéal cóineasaithe ag an gcreat beartais, agus go bhfuil sásraí forfheidhmiúcháin ag tacú leis, agus ba cheart go léireofaí leo go rannchuidíonn siad le cuspóirí beartais foriomlána fuinnimh agus aeráide an Aontais agus na dtríú tíortha maidir le slándáil an tsoláthair agus maidir leis an dícharbónú.

Ba cheart ardleibhéal cóineasaithe an chreata beartais a thoimhdiú i gcás Pháirtithe Conarthacha an Limistéir Eorpaigh Eacnamaíoch nó an Chomhphobail Fuinnimh, nó is féidir é a léiriú i gcás tríú tíortha eile trí chomhaontuithe déthaobhacha lena n-áirítear forálacha ábhartha maidir le cuspóirí beartais aeráide agus fuinnimh i dtaca le dícharbonú agus féadfaidh an grúpa réigiúnach iomchuí measúnú breise a dhéanamh air le tacaíocht ón gCoimisiún. Sa bhreis air sin, i gcás an tríú tír lena gcomhoibríonn an tAontas ó thaobh forbairt tionscadal comhleasa de, ba cheart di amlíne den chineál céanna a éascú chun dlús a chur le cur chun feidhme na dtionscadal, agus chun bearta tacaíochta beartais eile a chur i bhfeidhm, faoi mar a fhoráiltear sa Rialachán seo. Dá bhrí sin, ba cheart tionscadail chomhleasa a láimhseáil sa bhealach céanna agus a mheastar tionscadail leasa choitinn, agus ba cheart feidhm a bheith ag gach foráil a bhaineann le tionscadail leasa choitinn maidir le tionscadail chomhleasa, mura sonraítear a mhalairt. Ba cheart a thuiscint le glantairbhí móra socheacnamaíocha ar leibhéal an Aontais go gcuirtear feabhas ar idir-inoibritheacht agus ar fheidhmiú an mhargaidh inmheánaigh, chun tairbhe níos mó ná aon Bhallstát amháin. Maidir le tionscadail le haghaidh stóráil dé-ocsaíde carbóin, níor cheart ach na tionscadail is gá chun gur féidir dé-ocsaíd charbóin a iompar thar theorainneacha agus a stóráil a bheith incháilithe, ar an gcoinníoll go bhfuil caighdeáin agus coimircí lena gcuirtear cosc ar sceitheadh ar bith agus a bhaineann leis an aeráid, sláinte an duine agus éiceachórais maidir le sábháilteacht agus éifeachtacht stóráil bhuan dé-ocsaíde carbóin ar an leibhéal céanna ar a laghad is atá san Aontas. Ba cheart a thoimhdiú go gcomhlíonann an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch na caighdeáin agus na coimircí sin.

(21)

Ba cheart tionscadail chomhleasa a mheas mar uirlis bhreise chun raon feidhme an Rialacháin seo a leathnú chuig tríú tíortha sa bhreis ar na tionscadail leasa choitinn sin a rannchuidíonn le cur chun feidhme conaire nó réimse tosaíochta maidir le bonneagar fuinnimh mar a leagtar amach in Iarscríbhinn I. Dá bhrí sin, i gcás ina rannchuidíonn tionscadal le tríú tír le conair nó réimse tosaíochta maidir le bonneagar fuinnimh a chur chun feidhme, ba cheart é a bheith incháilithe iarratas a dhéanamh ar stádas tionscadail leasa choitinn faoin Rialachán seo. De réir an phrionsabail chéanna, féadfar tionscadail idirnaisc leictreachais le tríú tíortha a raibh stádas tionscadail leasa choitinn bainte amach acu faoi Rialachán (AE) Uimh. 347/2013 a roghnú mar thionscadail leasa choitinn, ar choinníoll go gcuirtear faoin bpróiseas roghnúcháin iad agus go gcomhlíontar leo na critéir le haghaidh tionscadail leasa choitinn.

(22)

Thairis sin, chun spriocanna fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais agus a chuspóir aeráidneodrachta do 2050 a bhaint amach, ní mór don Aontas borradh suntasach a chur faoi ghiniúint an leictreachais in-athnuaite. Tá na catagóirí bonneagair fuinnimh atá ann faoi láthair le haghaidh tarchur agus stóráil leictreachais ríthábhachtach le haghaidh chomhtháthú an mhéadaithe shuntasaigh ar ghiniúint leictreachais in-athnuaite san eangach chumhachta. Ina theannta sin, éilítear leis sin dlús a chur leis an infheistíocht san fhuinneamh in-athnuaite amach ón gcósta agus é mar aidhm aige sin 300 GW ar a laghad de ghiniúint gaoithe amach ón gcósta a bhaint amach a shuiteáiltear i gcomhréir le straitéis an Choimisiúin maidir le fuinneamh in-athnuaite amach ón gcósta a leagtar amach i dteachtaireacht ón gCoimisiún an 19 Samhain 2020 dar teideal An EU Strategy to harness the potential of offshore renewable energy for a climate neutral future [Straitéis AE chun leas a bhaint as acmhainneacht an fhuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta do thodhchaí a bheidh neodrach ó thaobh aeráide de]. Áirítear sa straitéis sin naisc ghathacha lena gceanglaítear acmhainneachtaí nua gaoithe amach ón gcósta, chomh maith le tionscadail chomhtháite hibrideacha. Chomh maith leis sin, ba cheart aghaidh a thabhairt ar phleanáil fhadtéarmach a chomhordú agus ar fhorbairt na n-eangach leictreachais amach ón gcósta agus ar tír. Go háirithe, ba cheart an phleanáil le haghaidh bonneagar amach ón gcósta a athrú ó chur chuige tionscadal ar thionscadal i dtreo cur chuige cuimsitheach comhordaithe lena n-áireofaí forbairt inbhuanaithe na n-eangach comhtháite amach ón gcósta i gcomhréir le hacmhainneacht in-athnuaite amach ón gcósta gach imchuach farraige, cosaint an chomhshaoil agus úsáidí eile na farraige. Ba cheart go mbeadh cur chuige ann atá bunaithe ar chomhar deonach idir na Ballstáit. Ba cheart do na Ballstáit leanúint de bheith freagrach as formheas na dtionscadal leasa choitinn a bhfuil baint acu lena gcríoch agus as na costais ghaolmhara.

(23)

Ba cheart do Bhallstáit ábhartha a bheith in ann measúnú a dhéanamh ar na tairbhí agus na costais a bhaineann leis na conairí tosaíochta eangaí amach ón gcósta le haghaidh fuinneamh in-athnuaite agus réamhanailís a dhéanamh ar chomhroinnt costas ar leibhéal na conaire tosaíochta eangaí amach ón gcósta chun taca a chur faoi ghealltanais pholaitiúla chomhpháirteacha maidir le forbairt fuinnimh in-athnuaite amach ón gcósta. Ba cheart don Choimisiún, in éineacht leis na Ballstáit agus leis na hoibreoirí córais tarchurtha (OCTanna) ábhartha agus leis na húdaráis rialála náisiúnta, treoir a fhorbairt maidir le costas is tairbhe sonrach agus comhroinnt costas shonrach le haghaidh pleananna comhtháite maidir le forbairt gréasáin amach ón gcósta, rud ba cheart a chur ar a gcumas do na Ballstáit measúnú leormhaith a dhéanamh.

(24)

Léiríodh gur éifeachtach é próiseas an phlean forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais mar bhonn chun tionscadail leasa choitinn i gcatagóirí an leictreachais agus an gháis a shainaithint. Mar sin féin, cé gur tábhachtach an ról atá ag an Líonra Eorpach d’Oibreoirí Córais Tarchurtha Leictreachais (‘an ENTSO don Leictreachas’), ag an Líonra Eorpach d’Oibreoirí Córais Tarchurtha Gáis (‘an ENTSO don Ghás) agus ag OCTanna sa phróiseas, tá gá le tuilleadh grinnscrúdaithe chun muinín as an bpróiseas a fheabhsú, go háirithe a mhéid a bhaineann le cásanna a shainiú don ama atá le teacht, bearnaí fadtéarmacha agus scrogaill fhadtéarmacha sa bhonneagar a shainaithint agus tionscadail ar leith a mheasúnú. Dá bhrí sin, i bhfianaise an ghá le bailíochtú neamhspleách, ba cheart ról méadaithe a bheith ag an nGníomhaireacht um Chomhar idir Rialálaithe Fuinnimh (‘an Ghníomhaireacht’) agus ag an gCoimisiún sa phróiseas, lena n-áirítear sa phróiseas chun na pleananna forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais a tharraingt suas de bhun Rialacháin (CE) Uimh. 715/2009 (14) agus (AE) 2019/943 (15) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle. Ba cheart go mbainfeadh próiseas an phlean forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais tairbhe as ionchur eolaíochtbhunaithe ó chomhlacht eolaíoch neamhspleách amhail an Bord Comhairleach Eolaíoch Eorpach maidir leis an Athrú Aeráide agus ba cheart é a eagrú ar an mbealach is éifeachtaí.

(25)

Agus a gcúraimí á gcomhlíonadh acu sula nglacfar na pleananna forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais, ba cheart don ENTSO don Leictreachas agus don ENTSO don Ghás próiseas comhairliúcháin forleathan a dhéanamh a mbeidh na geallsealbhóirí ábhartha uile rannpháirteach ann. Ba cheart an comhairliúchán a bheith oscailte agus trédhearcach agus ba cheart é a eagrú go tráthúil ionas go mbeidh geallsealbhóirí in ann aiseolas a thabhairt, agus na príomhchéimeanna de na pleananna forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais á n-ullmhú, amhail forbairt cásanna, sainaithint bearnaí sa bhonneagar agus modheolaíocht na hanailíse costais is tairbhe le haghaidh measúnú tionscadail. Ba cheart don ENTSO don Leictreachas agus don ENTSO don Ghás aird chuí a thabhairt ar an ionchur a fuarthas ó gheallsealbhóirí le linn na gcomhairliúchán agus ba cheart dóibh míniú a thabhairt ar an gcaoi ar chuir siad an t-ionchur sin san áireamh.

(26)

I gcomhréir le conclúidí Fhóram 2020 um Bonneagar Fuinnimh, is gá a áirithiú go ndéanfar gach earnáil ábhartha, amhail earnáil an gháis, an leictreachais, agus an iompair a mheas le dearcadh comhtháite i próisis phleanála an bhonneagair uile ar tír agus amach ón gcósta, an bhonneagair uile tarcurtha agus an bhonneagair uile dáileacháin. Chun Comhaontú Pháras a chomhlíonadh agus chun cuspóirí aeráide 2030 an Aontais agus cuspóirí forbartha fuinnimh 2040 amach ón gcósta a bhaint amach, agus i gcomhréir le cuspóir an Aontais aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050 ar a dhéanaí, ba cheart go mbeadh an creat maidir le gréasáin fuinnimh thras-Eorpacha ag brath ar dhearcadh níos cliste, níos comhtháite, fadtéarmach agus optamaithe maidir le ‘córas an aon fhuinnimh amháin’ trí chreat a úsáid lena gcumasaítear comhordú níos mó i dtaca le pleanáil bonneagair ar fud earnálacha éagsúla agus lena gcruthaítear deis chun réitigh cúplála a chomhtháthú ar an mbealach is fearr, rud lena mbaineann eilimintí éagsúla gréasáin idir bonneagair éagsúla. Ba cheart é sin a áirithiú trí shamhail a chomhtháthaítear de réir a chéile a fhorbairt lena gcumasaítear comhsheasmhacht idir modheolaíochtaí aon earnála bunaithe ar thoimhdí coiteanna agus lena léirítear idirspleáchas.

(27)

Tá sé tábhachtach a áirithiú gurb iad na tionscadail bhonneagair nach bhfuil aon réitigh mhalartacha réasúnta ann dóibh agus na tionscadail sin amháin a fhéadfaidh stádas tionscadail leasa choitinn a fháil. Chuige sin, ba cheart bunphrionsabal na héifeachtúlachta fuinnimh a chur san áireamh sa tuarascáil maidir le sainaithint na mbearnaí sa bhonneagar arna forbairt i gcomhréir leis an Rialachán seo agus in obair na ngrúpaí réigiúnacha maidir le liostaí réigiúnacha na dtionscadal beartaithe atá ar liosta an Aontais a bhunú. I gcomhréir le bunphrionsabal na héifeachtúlachta fuinnimh, ba cheart breathnú ar na roghanna malartacha ábhartha uile ar bhonneagar nua chun riachtanais bhonneagair amach anseo a áirithiú, rud a d’fhéadfadh rannchuidiú le haghaidh a thabhairt ar shainaithint na mbearnaí sa bhonneagar.

Ba cheart do na grúpaí réigiúnacha, a fhaigheann cabhair ó na húdaráis rialála náisiúnta, na toimhdí agus na torthaí ón measúnú ar bhearnaí sa bhonneagar arna bhforbairt i gcomhréir leis an Rialachán seo a mheas agus a áirithiú go ndéanfar bunphrionsabal na héifeachtúlachta fuinnimh a léiriú go hiomlán sa phróiseas roghnúcháin le haghaidh tionscadail leasa choitinn. Sa bhreis air sin, le linn tionscadail a chur chun feidhme, ba cheart do thionscnóirí tionscadail tuairisc a dhéanamh faoi chomhlíonadh na reachtaíochta comhshaoil agus ba cheart dóibh a léiriú nach ndéanann na tionscadail sin ‘aon dochar suntasach’ don chomhshaol de réir bhrí Airteagal 17 de Rialachán (AE) 2020/852 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16). I gcás tionscadail leasa choitinn atá ann cheana agus a bhfuil leibhéal leordhóthanach aibíochta bainte amach acu, cuirfear é sin san áireamh agus tionscadail á roghnú ag na grúpaí réigiúnacha le haghaidh liostaí Aontais eile ina dhiaidh sin.

(28)

Chun cobhsaíocht voltais agus minicíochta a áirithiú, ba cheart aird ar leith a dhíriú ar chobhsaíocht an ghréasáin leictreachais Eorpaigh faoi na coinníollacha athraitheacha atá ann, go háirithe ós rud é go bhfuil méadú ag teacht ar an méid roghanna solúbthachta, amhail stóráil fuinnimh inbhuanaithe, agus ar an méid leictreachais in-athnuaite a úsáidtear. Ba cheart tosaíocht ar leith a thabhairt d’iarrachtaí chun leibhéal sásúil táirgthe fuinnimh ísealcharbóin pleanáilte a choinneáil agus a áirithiú, chun slándáil an tsoláthair a áirithiú do shaoránaigh agus do ghnólachtaí.

(29)

I ndiaidh dlúthchomhairliúcháin leis na Ballstáit agus na geallsealbhóirí ar fad, shainaithin an Coimisiún 14 thosaíocht straitéiseacha maidir le bonneagar tras-Eorpach fuinnimh, a bhfuil a gcur chun feidhme bunriachtanach chun spriocanna fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais agus a chuspóir aeráidneodrachta do 2050 a bhaint amach. Cumhdaíonn na tosaíochtaí sin réigiúin gheografacha nó réimsí téamacha éagsúla i réimsí tharchur agus stóráil an leictreachais, na n-eangach amach ón gcósta le haghaidh fuinneamh in-athnuaite, tharchur agus stóráil na hidrigine, na leictrealóirí, na n-eangach cliste gáis, na n-eangach cliste leictreachais, agus iompar agus stóráil na dé-ocsaíde carbóin.

(30)

Ba cheart do thionscadail leasa choitinn critéir choiteanna, thrédhearcacha agus oibiachtúla a chomhlíonadh i bhfianaise a rannchuidithe leis na cuspóirí beartais fuinnimh. Chun go mbeadh siad incháilithe lena n-áireamh ar na liostaí Aontais, ba cheart do thionscadail leictreachais agus hidrigine a bheith sa phlean forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais is déanaí atá ar fáil. Ó tharla nach gcumhdaítear bonneagar hidrigine sa phlean forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais faoi láthair, níor cheart feidhm a bheith ag an gceanglas sin maidir le tionscadail hidrigine ach ón 1 Eanáir 2024 ar aghaidh chun críocha an dara liosta Aontais a bhunófar suas de bhun an Rialacháin seo.

(31)

Ba cheart grúpaí réigiúnacha a bhunú chun tionscadail leasa choitinn a mholadh agus a athbhreithniú, agus a mbeadh bunú liostaí réigiúnacha de thionscadail leasa choitinn mar thoradh orthu. Chun comhaontú leathan a áirithiú, ba cheart do na grúpaí réigiúnacha sin dlúthchomhar a áirithiú idir Ballstáit, údaráis rialála náisiúnta, tionscnóirí tionscadail agus geallsealbhóirí ábhartha. I gcomhthéacs an chomhair sin, ba cheart do na húdaráis rialála náisiúnta comhairle a chur ar na grúpaí réigiúnacha más gá, inter alia, maidir le féidearthacht na ngnéithe rialála de thionscadail bheartaithe agus maidir le féidearthacht an tráthchláir bheartaithe i gcomhair formheas rialála.

(32)

Chun éifeachtúlacht an phróisis a mhéadú, ba cheart comhar idir na grúpaí réigiúnacha a neartú agus a spreagadh tuilleadh. Is gá go mbeadh ról tábhachtach ag an gCoimisiún maidir leis an gcomhar sin a éascú d’fhonn dul i ngleic leis an tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag tionscadail ar ghrúpaí réigiúnacha eile.

(33)

Ba cheart liosta nua de chuid an Aontais a bhunú gach 2 bhliain. Tionscadail leasa choitinn atá tugtha chun críche nó nach gcomhlíonann a thuilleadh na critéir agus na ceanglais ábhartha faoi mar a leagtar amach sa Rialachán seo, níor cheart iad a bheith ar liosta an Aontais ina dhiaidh sin. Ar an gcúis sin, maidir le tionscadail leasa choitinn atá ann cheana agus atá le cur san áireamh i liosta an Aontais ina dhiaidh sin, ba cheart iad a bheith faoi réir an phróisis roghnúcháin lena mbunaítear na liostaí réigiúnacha agus liosta an Aontais, an próiseas céanna a bhfuil tionscadail bheartaithe faoina réir. Mar sin féin, ba cheart an t-ualach riaracháin a laghdú a mhéid is féidir, mar shampla trí úsáid a bhaint as faisnéis a tíolacadh roimhe sin agus trí aird a thabhairt ar thuarascálacha bliantúla na dtionscnóirí tionscadail. Chuige sin, na tionscadail leasa choitinn atá ann faoi láthair agus a bhfuil dul chun cinn suntasach déanta acu, ba cheart dóibh tairbhe a bhaint, sa phlean forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais, as próiseas cuíchóirithe maidir lena gcur san áireamh.

(34)

Ba cheart tionscadail leasa choitinn a chur chun feidhme chomh tapa agus is féidir agus ba cheart dlúthfhaireachán agus dlúthmheastóireacht a dhéanamh orthu, agus ag an am céanna aird chuí a thabhairt ar na ceanglais maidir le rannpháirtíocht geallsealbhóirí agus reachtaíocht chomhshaoil, agus an t-ualach riaracháin i leith tionscnóirí tionscadail á choinneáil chomh híseal agus is féidir. Ba cheart don Choimisiún comhordaitheoirí Eorpacha a ainmniú le haghaidh tionscadail a bhfuil deacrachtaí nó moilleanna ar leith ag baint leo. An dul chun cinn atá déanta ó thaobh cur chun feidhme tionscadal ar leith mar aon le comhlíonadh na n-oibleagáidí a bhaineann leis an Rialachán seo, ba cheart aird a thabhairt orthu sa phróiseas roghnúcháin le haghaidh liostaí Aontais ina dhiaidh sin do na tionscadail sin.

(35)

Maidir leis an bpróiseas deonaithe ceadanna, níor cheart ualaí riaracháin atá ar neamhréir le méid nó le castacht tionscadail ná bacainní ar fhorbairt na ngréasán tras-Eorpach agus ar rochtain ar an margadh a bheith mar thoradh air.

(36)

Ba cheart pleanáil agus cur chun feidhme thionscadail leasa choitinn an Aontais i réimsí an bhonneagair fuinnimh, iompair agus teileachumarsáide a chomhordú chun sineirgí a chruthú i gcás inarb indéanta é sin a dhéanamh ó thaobh na pleanála foriomláine eacnamaíche, teicniúla, comhshaoil, aeráide nó spásúla de agus le haird chuí á tabhairt ar na gnéithe ábhartha sábháilteachta. Mar sin, nuair atá gréasáin éagsúla Eorpacha á bpleanáil, ba cheart go bhféadfaí tosaíocht a thabhairt do ghréasáin iompair, chumarsáide agus fuinnimh a chomhtháthú chun a áirithiú gurb é an méid is lú is féidir de thalamh a chumhdófar. Tá gá le fís chomhchoiteann maidir leis na gréasáin chun an córas fuinnimh a chomhtháthú sna hearnálacha éagsúla, á áirithiú san am céanna, i gcás inar féidir, go mbainfear athúsáid as bealaí atá ann cheana nó bealaí nach bhfuil in úsáid a thuilleadh chun aon drochthionchar sóisialta, eacnamaíoch, comhshaoil agus airgeadais a laghdú a mhéid is féidir.

(37)

Ba cheart stádas tosaíochta ar an leibhéal náisiúnta a thabhairt do thionscadail leasa choitinn chun cóireáil mhear riaracháin agus cóireáil phráinneach a áirithiú i ngach nós imeachta breithiúnach nó réitithe díospóide a bhaineann leo. Ba cheart d’údaráis inniúla iad a mheas a bheith ar mhaithe le leas an phobail. Ar chúiseanna leasa phoiblí sháraithigh, ba cheart tionscadail a bhfuil drochthionchar acu ar an gcomhshaol a údarú i gcás ina gcomhlíontar na coinníollacha uile a leagtar amach i dTreoir 2000/60/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (17) agus i dTreoir 92/43/CEE ón gComhairle (18).

(38)

Tá sé buntábhachtach go ndéanfaí faisnéis a sholáthar do gheallsealbhóirí, lena n-áirítear an tsochaí shibhialta, agus go rachfaí i gcomhairle leo, chun rath na dtionscadal a áirithiú agus chun srian a chur le hagóidí ina gcoinne.

(39)

Chun castacht a laghdú, éifeachtúlacht agus trédhearcacht a mhéadú agus cuidiú leis an gcomhar idir na Ballstáit a fheabhsú, ba cheart údarás inniúil nó údaráis inniúla a bheith ann chun comhtháthú nó comhordú a dhéanamh ar na próisis deonaithe ceadanna uile.

(40)

Chun an próiseas deonaithe ceadanna le haghaidh eangacha amach ón gcósta don fhuinneamh in-athnuaite a dhéanamh níos simplí agus a bhrostú, ba cheart pointí teagmhála uathúla a ainmniú do thionscadail trasteorann amach ón gcósta atá ar liosta an Aontais, rud a laghdóidh an t-ualú riaracháin ar fhorbróirí tionscadail. Leis na pointí teagmhála uathúla, ba cheart castacht a laghdú, éifeachtúlacht a mhéadú agus dlús a chur leis an bpróiseas deonaithe ceadanna le haghaidh sócmhainní tarchurtha amach ón gcósta a bhíonn trasna a lán dlínsí go minic.

(41)

D’ainneoin go bhfuil caighdeáin sheanbhunaithe ann lena n-áirithítear rannpháirtíocht an phobail i nósanna imeachta cinnteoireachta maidir leis an gcomhshaol, caighdeáin a bhfuil feidhm iomlán acu maidir le tionscadail leasa choitinn, tá gá fós le bearta breise faoin Rialachán seo chun na caighdeáin trédhearcachta agus rannpháirtíochta poiblí is fearr is féidir a áirithiú maidir leis na saincheisteanna ábhartha uile sa phróiseas deonaithe ceadanna le haghaidh tionscadail leasa choitinn. I gcás ina bhfuil sé cumhdaithe cheana féin faoi na rialacha náisiúnta leis na caighdeáin chéanna agus atá sa Rialachán seo nó le caighdeáin níos airde ná mar atá sa Rialachán seo, ba cheart an réamhchomhairliúchán a dhéantar roimh an nós imeachta a bhaineann le ceadanna a dhéanamh roghnach agus ba cheart ceanglais dlí dhúbailte a sheachaint leis.

(42)

Le cur chun feidhme ceart comhordaithe Threoracha 2001/42/CE (19) agus 2011/92/AE (20) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus, i gcás inarb infheidhme, Choinbhinsiún Choimisiún Eacnamaíochta na Náisiún Aontaithe don Eoraip maidir le rochtain ar fhaisnéis, rannpháirtíocht an phobail i gcinnteoireacht agus rochtain ar cheartas i gcúrsaí comhshaoil (21), arna shíniú in Aarhus an 25 Meitheamh 1998 (‘Coinbhinsiún Aarhus’), agus an Choinbhinsiúin maidir le measúnú tionchair timpeallachta i gcomhthéacs trasteorann (22), arna shíniú in Espoo an 25 Feabhra 1991 (‘Coinbhinsiún Espoo’), ba cheart comhchuibhiú na bpríomhphrionsabal maidir le measúnú ar éifeachtaí comhshaoil agus aeráide a áirithiú, lena n-áirítear i gcomhthéacs trasteorann. Tá treoir eisithe ag an gCoimisiún chun tacú leis na Ballstáit agus bearta leordhóthanacha reachtacha agus neamhreachtacha á sainiú acu chun na nósanna imeachta measúnaithe comhshaoil le haghaidh bonneagar fuinnimh a chuíchóiriú agus chun cur i bhfeidhm comhleanúnach na nósanna imeachta measúnaithe comhshaoil a cheanglaítear faoi dhlí an Aontais le haghaidh tionscadail leasa choitinn a áirithiú. Ba cheart do na Ballstáit a measúnuithe maidir le tionscadail leasa choitinn a chomhordú agus foráil a dhéanamh maidir le measúnuithe comhpháirteacha, más féidir. Ba cheart na Ballstáit a spreagadh chun dea-chleachtas agus fothú acmhainneachta riaracháin a mhalartú eatarthu féin sna próisis deonaithe ceadanna.

(43)

Tá sé tábhachtach an próiseas deonaithe ceadanna a chuíchóiriú agus a fheabhsú, agus urraim á tabhairt, a mhéid is féidir agus le haird chuí ar phrionsabal na coimhdeachta, d’inniúlachtaí agus nósanna imeachta náisiúnta le haghaidh bonneagar nua fuinnimh a thógáil. I bhfianaise a phráinní agus atá sé bonneagair fuinnimh a fhorbairt, nuair a dhéantar simpliú ar an bpróiseas deonaithe ceadanna, ba cheart teorainn ama shoiléir a shocrú do na húdaráis ábhartha maidir le cinneadh a dhéanamh i leith thógáil an tionscadail. Leis an teorainn ama sin, ba cheart sainiú agus láimhseáil níos éifeachtúla na nósanna imeachta a spreagadh, agus níor cheart, in imthosca ar bith, an bonn a bhaint de na hardchaighdeáin maidir le cosaint an chomhshaoil i gcomhréir leis an reachtaíocht chomhshaoil agus le rannpháirtíocht an phobail. Ba cheart uasteorainneacha ama a bhunú leis an Rialachán seo. Is féidir leis na Ballstáit, áfach, iarracht a dhéanamh teorainneacha ama níos giorra a bhaint amach i gcás inarb indéanta agus, go háirithe, a mhéid a bhaineann le tionscadail amhail eangacha cliste, nach gá go mbeadh próiseas a bhaineann le ceadanna ag baint leo atá chomh casta leis an gceann le haghaidh bonneagar tarchurtha. Ba cheart do na húdaráis inniúla a bheith freagrach as comhlíonadh na dteorainneacha ama a áirithiú.

(44)

I gcás inarb iomchuí, ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann cinntí a chur san áireamh i gcinntí cuimsitheacha, ar cinntí iad a rinneadh i gcomhthéacs caibidlíochta le húinéirí talún aonair maidir le rochtain, úinéireacht nó ceart áitithe a dheonú i gcás maoine i gcomhthéacs pleanáil spásúil, lena gcinntear úsáid ghinearálta talún i réigiún sainithe, lena n-áirítear forbairtí eile amhail mórbhealaí, iarnróid, foirgnimh agus limistéir faoi chosaint fiadhúlra, agus ar pleanáil í nach ndearnadh chun críoch shonrach an tionscadail phleanáilte agus chun ceadanna oibríochtúla a dheonú. I gcomhthéacs an phróisis um dheonú ceadanna, ba cheart gurbh fhéidir le bonneagar gaolmhar a bheith mar chuid de thionscadal leasa choitinn a mhéid a bhfuil sé sin riachtanach do thógáil nó d’fheidhmiú an tionscadail. Ba cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo, agus go háirithe ag na forálacha maidir le ceadanna a dheonú, le rannpháirtíocht phoiblí agus le tionscadail leasa choitinn a chur chun feidhme, gan dochar do dhlí an Aontais agus don dlí idirnáisiúnta, lena n-áirítear forálacha chun an comhshaol agus sláinte an duine a chosaint agus forálacha arna nglacadh faoin gComhbheartas Iascaigh agus an Beartas Muirí Comhtháite, go háirithe Treoir 2014/89/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23).

(45)

Ba cheart, i gcoitinne, gurb iad úsáideoirí an bhonneagair a sheasfadh costais iomlána thógáil, oibriú agus chothabháil na dtionscadal leasa choitinn. Le leithdháileadh na gcostas, ba cheart a áirithiú nach gcuirfear ualach díréireach ar úsáideoirí deiridh, go háirithe dá mba rud é go bhféadfadh bochtaineacht fuinnimh teacht as an méid sin. Ba cheart do thionscadail leasa choitinn a bheith incháilithe do leithdháileadh costas trasteorann i gcás ina léiríonn measúnú ar éileamh an mhargaidh nó ar na héifeachtaí ionchasacha ar tharaifí nach féidir a bheith ag súil leis go ndéanfaidh na taraifí a íocfaidh úsáideoirí an bhonneagair na costais a aisghnóthú.

(46)

Ba cheart an plé maidir le leithdháileadh iomchuí costas a bhunú ar anailís ar na costais agus na tairbhí a bhaineann le tionscadal bonneagair, anailís a dhéanfar ar bhonn modheolaíochta comhchuibhithe chun anailís uile-chórais a dhéanamh ar fhuinneamh, agus na cásanna ábhartha uile á n-úsáid a bhunaítear faoi chuimsiú na bpleananna forbartha gréasáin 10 mbliana uile-Aontais arna n-ullmhú de bhun Rialacháin (CE) Uimh. 715/2009 agus (AE) 2019/943, ar measúnú é a ndéanfaidh an Ghníomhaireacht athbhreithniú air, agus cásanna breise maidir le pleanáil chun gréasáin a fhorbairt, lenar féidir anailís stóinsithe a dhéanamh ar rannchuidiú an tionscadail leasa choitinn le beartas fuinnimh an Aontais maidir le dícharbónú, comhtháthú margaidh, iomaíochas, inbhuanaitheacht agus slándáil an tsoláthair. San anailís sin, is féidir aird a thabhairt ar tháscairí agus luachanna tagartha comhfhreagracha le haghaidh comparáid a dhéanamh ar na costais aonaid infheistíochta. I gcás ina mbaintear úsáid as cásanna breise, ba cheart iad sin a bheith comhsheasmhach le spriocanna fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais agus lena chuspóir aeráidneodrachta do 2050 agus ba cheart iad a bheith faoi réir próiseas cuimsitheach comhairliúcháin agus grinnscrúdaithe.

(47)

I margadh inmheánach fuinnimh atá ag éirí níos comhtháite, tá gá le rialacha soiléire trédhearcacha maidir le leithdháileadh costas thar theorainneacha chun dlús a chur le hinfheistíocht i mbonneagar trasteorann agus i dtionscadail a bhfuil tionchar trasteorann acu. Tá sé bunriachtanach creat maoiniúcháin cobhsaí a áirithiú le haghaidh forbairt tionscadal leasa choitinn agus, san am céanna, laghdú a dhéanamh a oiread is féidir ar an ngá atá le tacaíocht airgeadais, agus ag an am céanna infheisteoirí leasmhara a spreagadh, le dreasachtaí agus sásraí airgeadais iomchuí. Agus an leithdháileadh costas trasteorann á chinneadh acu, ba cheart do na húdaráis rialála náisiúnta costais infheistíochta arna dtabhú go héifeachtúil a leithdháileadh, de réir mar is ábhartha i bhfianaise a gcineálacha cur chuige náisiúnta agus a modheolaíochtaí náisiúnta le haghaidh bonneagar comhchosúil, thar theorainneacha agus go huile agus go hiomlán, agus iad a chur san áireamh sna taraifí náisiúnta, agus, ina dhiaidh sin, más ábhartha, ba cheart dóibh a chinneadh an bhféadfadh a dtionchar ar tharaifí náisiúnta a bheith ina ualach díréireach ar thomhaltóirí ina mBallstáit faoi seach. An baol go mbeadh tacaíocht dhúbailte ann do thionscadail, ba cheart do na húdaráis rialála náisiúnta an baol sin a sheachaint trí na muirir agus na hioncaim, idir iarbhír agus mheasta, a chur san áireamh. Níor cheart na muirir agus na hioncaim sin a chur san áireamh ach amháin a mhéid a bhaineann siad leis na tionscadail agus a mhéid atá siad ceaptha chun na costais lena mbaineann a chumhdach.

(48)

Tá gá le tionscadail trasearnála a bhfuil dea-thionchar acu ar eangach chumhachta an Aontais, amhail eangacha cliste leictreachais nó leictrealóirí, gan comhtheorainn chrua a bheith i gceist.

(49)

Ceanglaítear leis an reachtaíocht maidir leis an margadh inmheánach fuinnimh go bhforáiltear le taraifí le haghaidh rochtain ar na gréasáin do dhreasachtaí iomchuí chun infheistíocht a dhéanamh. Mar sin féin, is dócha go mbeadh costais sheachtracha ag baint le roinnt tionscadal leasa choitinn de chineálacha éagsúla, agus d’fhéadfadh sé nach ndéanfaí iad a chumhdach ná a chúiteamh go hiomlán tríd an ngnáthchóras taraifí. Agus an reachtaíocht maidir leis an margadh inmheánach fuinnimh á cur i bhfeidhm acu, ba cheart d’údaráis rialála náisiúnta creat rialála agus airgeadais atá cobhsaí agus intuartha a áirithiú le dreasachtaí le haghaidh tionscadail leasa choitinn, lena n-áirítear dreasachtaí fadtéarmacha, atá i gcomhréir le leibhéal riosca shonraigh an tionscadail. Ba cheart feidhm a bheith ag an gcreat sin go háirithe maidir le tionscadail trasteorann, teicneolaíochtaí tarchurtha nuálacha le haghaidh leictreachais lena gcumasaítear comhtháthú mórscála an fhuinnimh in-athnuaite, comhtháthú na n-acmhainní fuinnimh leithdháilte nó comhtháthú na freagartha ar an éileamh i ngréasáin idirnasctha, agus tionscadail na teicneolaíochta fuinnimh agus digitithe, tionscadail ar dócha go mbeadh rioscaí níos airde ag baint leo, nó a bhféadfadh tairbhí níos airde don Aontas teacht astu, i gcomparáid le tionscadail den chineál céanna atá lonnaithe laistigh de Bhallstát amháin. Thairis sin, ba cheart rochtain ar dhreasachtaí iomchuí le haghaidh infheistíochta a bheith ag baint le tionscadail a bhfuil costais oibríochtúla airde acu. Go háirithe, i gcás na n-eangach amach ón gcósta le haghaidh fuinneamh in-athnuaite, eangacha défheidhmiúla ar idirnascairí leictreachais iad mar aon le nasc le haghaidh tionscadail amach ón gcósta chun an fuinneamh in-athnuaite a ghiniúint, is dócha go mbeadh rioscaí níos airde ag baint leo ná mar a bhaidh ag baint le tionscadail bhonneagair ar tír den chineál céanna, de bharr an cheangail intrigh atá acu le sócmhainní giniúna, rud a bhfuil rioscaí rialála agus airgeadais ag baint leis, amhail an gá atá ann le hinfheistíochtaí oircheallacha, mar aon le rioscaí margaidh agus rioscaí a bhaineann le húsáid na dteicneolaíochtaí nua nuálacha.

(50)

Níor cheart feidhm a bheith ag an Rialachán seo ach amháin maidir le deonú ceadanna le haghaidh tionscadail leasa choitinn, le rannpháirtíocht an phobail sna tionscadail sin agus lena láimhseáil rialála. Mar sin féin, ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann forálacha náisiúnta a ghlacadh chun na rialacha céanna nó rialacha comhchosúla a chur i bhfeidhm maidir le tionscadail eile nach bhfuil stádas tionscadail leasa choitinn acu de réir raon feidhme an Rialacháin seo. Maidir leis na dreasachtaí rialála, ba cheart go mbeadh na Ballstáit in ann forálacha náisiúnta a ghlacadh chun na rialacha céanna nó rialacha comhchosúla a chur i bhfeidhm maidir le tionscadail leasa choitinn a thagann faoi chatagóir na stórála leictreachais.

(51)

Na Ballstáit nach leagann faoi láthair an suntas náisiúnta is airde is féidir ar thionscadail bhonneagair fuinnimh i gcomhthéacs an phróisis deonaithe ceadanna, ba cheart iad a spreagadh le féachaint ar stádas den chineál sin a thabhairt isteach, go háirithe trí mheastóireacht a dhéanamh an rud é sin a chuirfeadh dlús leis an bpróiseas deonaithe ceadanna.

(52)

Na Ballstáit nach bhfuil nósanna imeachta breithiúnacha atá brostaithe nó práinneach i bhfeidhm acu faoi láthair, nósanna imeachta a bhfuil feidhm acu maidir le tionscadail bonneagair fuinnimh, ba cheart iad a spreagadh le féachaint ar nósanna imeachta den chineál sin a thabhairt isteach, go háirithe trí mheastóireacht a dhéanamh an rud é sin a chuirfeadh dlús le cur chun feidhme na dtionscadal sin.

(53)

Léiríonn Rialachán (AE) Uimh. 347/2013 an breisluach a bhaineann le cistiú príobháideach a ghiaráil trí chabhair shuntasach airgeadais ón Aontas, d’fhonn an deis a chruthú do chur chun feidhme na dtionscadal sin a bhfuil tábhacht leo ar leibhéal na hEorpa. I bhfianaise na staide eacnamaíche agus airgeadais, agus srianta buiséadacha, ba cheart leanúint den tacaíocht spriocdhírithe, trí bhíthin deontas agus ionstraimí airgeadais, faoin gcreat airgeadais ilbhliantúil, chun na tairbhí do shaoránaigh an Aontais a uasmhéadú agus chun infheisteoirí nua a mhealladh chun infheistíocht a dhéanamh sna conairí agus réimsí tosaíochta maidir le bonneagar fuinnimh a leagtar amach in iarscríbhinn a ghabhann leis an Rialachán seo, agus ranníocaíocht bhuiséadach an Aontais á coinneáil chomh híseal agus is féidir san am céanna.

(54)

Ba cheart tionscadail leasa choitinn a bheith incháilithe do chúnamh airgeadais ón Aontas le haghaidh staidéir agus, faoi choinníollacha áirithe, le haghaidh oibreacha de bhun Rialachán (AE) 2021/1153 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (24) i bhfoirm deontas nó i bhfoirm ionstraimí airgeadais nuálacha chun a áirithiú gur féidir tacaíocht shaincheaptha a thabhairt do na tionscadail leasa choitinn sin nach bhfuil inmharthana faoin gcreat rialála agus faoi na dálaí margaidh atá ann faoi láthair. Tá sé tábhachtach go ndéanfaí aon saobhadh ar iomaíochas a sheachaint, go háirithe idir tionscadail arb é is aidhm dóibh an chonaire tosaíochta chéanna de chuid an Aontais a bhaint amach. Ba cheart go n-áiritheoidh an cúnamh airgeadais sin na sineirgí is gá leis na Cistí Struchtúrtha, d’fhonn gréasáin chliste le haghaidh dáileachán fuinnimh a mhaoiniú, agus le sásra maoiniúcháin an Aontais um fhuinneamh in-athnuaite arna bhunú le Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2020/1294 ón gCoimisiún (25), de bhun Airteagal 33(1) de Rialachán (AE) 2018/1999 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (26).

Ba cheart loighic trí chéim a chur i bhfeidhm maidir le hinfheistíochtaí i dtionscadail leasa choitinn. Sa chéad dul síos, ba cheart an tosaíocht a bheith ag an margadh chun infheistíocht a dhéanamh. Sa dara dul síos, mura ndéanann an margadh infheistíochtaí, ba cheart réitigh rialála a lorg, agus ba cheart an creat rialála ábhartha a choigeartú más gá, agus feidhmiú iomchuí an chreata rialála ábhartha a áirithiú. Sa tríú dul síos, i gcás nach leor an chéad dá chéim chun na hinfheistíochtaí atá ag teastáil ó thionscadail leasa choitinn a bhaint amach, ba cheart é a bheith indéanta cúnamh airgeadais ón Aontas a dheonú i gcás ina gcomhlíonann an tionscadal leasa choitinn na critéir incháilitheachta is infheidhme. D’fhéadfaí tionscadail leasa choitinn a bheith incháilithe faoin gclár InvestEU freisin, rud atá comhlántach le maoiniú deontais.

(55)

Ba cheart don Aontas tionscadail fuinnimh a éascú i réigiúin atá faoi mhíbhuntáiste, nach bhfuil nasctha chomh maith céanna le réigiúin eile, i réigiúin fhorimeallacha nó i réigiúin iargúlta chun rochtain ar na gréasáin fuinnimh thras-Eorpacha a chumasú chun dlús a chur leis an bpróiseas dícharbónaithe agus chun an spleáchas ar bhreoslaí iontaise a laghdú.

(56)

I gcás nach bhfuil aon oibreoir córais tarchurtha (OCT) i mBallstát, beidh feidhm mutatis mutandis maidir le hoibreoirí córais dáileacháin (OCD) ag na tagairtí sa Rialachán seo do OCT.

(57)

Ba cheart deontais le haghaidh oibreacha a bhaineann le tionscadail chomhleasa a bheith ar fáil faoi na coinníollacha céanna atá ann le haghaidh catagóirí eile i gcás ina rannchuidíonn siad le cuspóirí beartais foriomlána fuinnimh agus aeráide an Aontais agus i gcás ina bhfuil cuspóirí dícharbónaithe an tríú tír ag teacht le Comhaontú Pháras.

(58)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialacháin (CE) Uimh. 715/2009, (AE) 2019/942 (27), agus (AE) 2019/943 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus Treoracha 2009/73/CE agus (AE) 2019/944 a leasú dá réir.

(59)

De bhrí gurb é is aidhm le hathrú cuspóra bhonneagar an gháis nádúrtha ná na gréasáin gháis a dhícharbónú, rud lena gceadófaí úsáid thiomnaithe hidrigine íne, d’fhéadfaí, le hidirthréimse, cumasc réamhshainithe hidrigine le gás nádúrtha nó bithmheatán a iompar nó a stóráil. D’fhéadfaí cumasc hidrigine le gás nádúrtha nó le bithmheatán a úsáid chun an acmhainneacht táirgthe hidrigine a uas-scálú agus chun iompar hidrigine a éascú. Chun an t-aistriú chuig hidrigin a áirithiú, ba cheart don tionscnóir tionscadail a léiriú, lena n-áirítear trí chonarthaí tráchtála, conas a dhéanfar sócmhainní atá tiomnaithe don hidrigin de na sócmhainní gáis nádúrtha faoi dheireadh na hidirthréimhse agus conas a chuirfear feabhas ar úsáid hidrigine le linn na hidirthréimhse. I gcomhthéacs an chleachtaidh faireacháin, ba cheart don Ghníomhaireacht an t-aistriú tráthúil den tionscadal chuig sócmhainn atá tiomnaithe don hidrigin a fhíorú. Ba cheart aon mhaoiniú a dhéantar ar na tionscadail sin de bhun Rialachán (AE) 2021/1153 le linn na hidirthréimhse a bheith faoi réir coinníll sa chomhaontú deontais go ndéanfaí an maoiniú a aisíoc i gcás ina gcuirfí moill ar aistriú tráthúil an tionscadail chuig sócmhainn atá tiomnaithe don hidrigin, agus faoi réir forálacha leordhóthanacha lena gceadaítear an coinníoll sin a fhorfheidhmiú.

(60)

I gcomhréir leis na conclúidí ón gComhairle Eorpach an 4 Feabhra 2011 nár cheart d’aon Bhallstát leanúint de bheith scoite amach ó ghréasáin gháis agus leictreachais na hEorpa tar éis 2015 nó go gcuirfí a shlándáil fuinnimh i mbaol de dheasca easpa nasc iomchuí, tá sé mar aidhm ag an Rialachán seo rochtain ar na gréasáin fuinnimh thras-Eorpacha a áirithiú trí dheireadh a chur le leithlisiú fuinnimh na Cipire agus Mhálta, nach bhfuil idirnasctha fós leis an ngréasán gáis tras-Eorpach. Ba cheart an cuspóir sin a bhaint amach trí chead a thabhairt do thionscadail atá á bhforbairt nó á bpleanáil ar tugadh stádas tionscadail leasa choitinn dóibh faoi Rialachán (AE) Uimh. 347/2013 a stádas a choinneáil go dtí go mbeidh an Chipir agus Málta idirnasctha leis an ngréasán gáis tras-Eorpach. Seachas rannchuidiú le forbairt an mhargaidh fuinnimh in-athnuaite, solúbthacht agus athléimneacht an chórais fuinnimh, agus slándáil an tsoláthair, leis na tionscadail sin, áiritheofar go mbeidh rochtain ar mhargaí fuinnimh amach anseo, lena n-áirítear hidrigin, agus rannchuideofar le cuspóirí beartais foriomlána fuinnimh agus aeráide an Aontais a bhaint amach.

(61)

Níor cheart tionscadail leasa choitinn a bheith incháilithe do chúnamh airgeadais ón Aontas i gcás ina bhfuil na tionscnóirí tionscadail, na hoibreoirí nó na hinfheisteoirí i gceann de na cásanna eisiaimh dá dtagraítear in Airteagal 136 de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (28), amhail i gcásanna ina gciontaítear i gcalaois, éilliú nó iompar a bhaineann le heagraíocht choiriúil. Ba cheart gur féidir tionscadal leasa choitinn a bhaint de liosta an Aontais más rud é gur áiríodh ar an liosta sin é bunaithe ar fhaisnéis mhícheart ar thoisc chinntitheach í lena áireamh, nó mura gcomhlíontar dlí an Aontais leis an tionscadal sin. I gcás tionscadal leasa choitinn atá lonnaithe sna Ballstáit a thairbhíonn de mhaolú faoin Rialachán seo, ba cheart do na Ballstáit sin a áirithiú, agus iad ag tacú le haon iarratais ar mhaoiniú de bhun Rialachán (AE) 2021/1153 do thionscadail den sórt sin, nach rachaidh na tionscadail chun tairbhe daoine ná eintiteas, go díreach nó go hindíreach, atá i gceann de na cásanna eisiaimh dá dtagraítear in Airteagal 136 de Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046.

(62)

Chun forbairt thráthúil tionscadal bonneagair fuinnimh riachtanach don Aontas a áirithiú, ba cheart don chúigiú liosta de chuid an Aontais de thionscadail leasa choitinn leanúint d’fheidhm a bheith aige go dtí go dtiocfaidh an chéad liosta de chuid an Aontais de thionscadail leasa choitinn agus de thionscadail chomhleasa arna bhunú de bhun an Rialacháin seo i bhfeidhm. Thairis sin, ionas gur féidir tionscadail leasa choitinn ar an gcúigiú liosta de chuid an Aontais a fhorbairt, faireachán a dhéanamh orthu agus iad a mhaoiniú, ba cheart d’fhorálacha áirithe de Rialachán (AE) Uimh. 347/2013 leanúint d’fheidhm a bheith acu agus ba cheart éifeacht a bheith acu go dtí go dtiocfaidh an chéad liosta de chuid an Aontais de thionscadail leasa choitinn agus de thionscadail chomhleasa arna bhunú de bhun an Rialacháin seo i bhfeidhm.

(63)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialachán (AE) Uimh. 347/2013 a aisghairm.

(64)

Chun a áirithiú go mbeidh liosta an Aontais teoranta do na tionscadail ar mó a rannchuidiú le cur chun feidhme na gconairí agus réimsí tosaíochta straitéiseacha maidir le bonneagar fuinnimh a leagtar amach in iarscríbhinn a ghabhann leis an Rialachán seo, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún chun na hiarscríbhinní a ghabhann leis an Rialachán seo a leasú chun liosta an Aontais a bhunú agus a athbhreithniú, agus ceart na mBallstát chun tionscadail ar liosta an Aontais a bhaineann lena gcríocha a fhormheas á urramú ag an am céanna. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (29). Agus gníomhartha tarmligthe á n-ullmhú agus á dtarraingt suas aige, ba cheart don Choimisiún a áirithiú go ndéanfar na doiciméid ábhartha a tharchur go comhuaineach, go tráthúil agus go hiomchuí chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle. I gcás ina measann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle gur gá sin, féadfaidh siad araon saineolaithe a chur chuig cruinnithe shainghrúpaí an Choimisiúin a bheidh ag déileáil le hullmhú gníomhartha tarmligthe chuig a mbeidh cuireadh faighte ag saineolaithe ó na Ballstáit.

Tá an plé sna grúpaí réigiúnacha ríthábhachtach chun go nglacfaidh an Coimisiún na gníomhartha tarmligthe lena mbunaítear liostaí an Aontais. Dá bhrí sin, is iomchuí, a mhéid is féidir agus is comhoiriúnach le creat an Rialacháin seo, go gcuirfear Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle ar an eolas faoi aon chruinniú de chuid na ngrúpaí réigiúnacha agus go bhféadfaidh siad saineolaithe a chur chuig na cruinnithe sin i gcomhréir le Comhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr. Agus an gá atá le gnóthú chuspóirí an Rialacháin seo a áirithiú á chur san áireamh agus i bhfianaise líon na dtionscadal atá ar liostaí de chuid an Aontais go dtí seo, ba cheart líon iomlán na dtionscadal ar liosta an Aontais a bheith fós inláimhsithe agus, dá bhrí sin, níor cheart líon mórán níos mó ná 220 a bheith ann.

(65)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo, eadhon forbairt agus idir-inoibritheacht na ngréasán fuinnimh tras-Eorpach agus nascadh leis na gréasáin sin a rannchuidíonn le maolú ar an athrú aeráide a áirithiú, go háirithe spriocanna fuinnimh agus aeráide 2030 an Aontais a bhaint amach agus a chuspóir aeráidneodrachta a bhaint amach faoi 2050 ar a dhéanaí, agus le hidirnaisc, slándáil fuinnimh, comhtháthú margaidh agus córais, iomaíocht a théann chun tairbhe na mBallstát ar fad agus praghsanna inacmhainne fuinnimh a áirithiú, a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr fhairsinge agus éifeachtaí na gníomhaíochta atá beartaithe, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú,

(1)

Tá an Comhaontú Comhlachais idir an tAontas Eorpach agus an Comhphobal Eorpach do Fhuinneamh Adamhach agus a gcuid Ballstát, de pháirt, agus an Úcráin, den pháirt eile (2), (an “Comhaontú Comhlachais”), ina bhonn leis an ngaol idir an tAontas agus an Úcráin. I gcomhréir le Cinneadh 2014/668/AE ón gComhairle (3), ón 1 Eanáir 2016, bhí feidhm shealadach ag Teideal IV den Chomhaontú Comhlachais, ar teideal é a bhaineann le trádáil agus le cúrsaí trádála, agus tháinig sé i bhfeidhm an 1 Meán Fómhair 2017 tar éis do na Ballstáit uile é a dhaingniú.

(2)

Cuirtear in iúl sa Chomhaontú Comhlachais gur mian leis na Páirtithe sa Chomhaontú Comhlachais (na “Páirtithe”) an caidreamh a neartú agus a leathnú ar bhealach uaillmhianach agus nuálach, comhtháthú eacnamaíoch a éascú agus a bhaint amach de réir a chéile, agus é sin a dhéanamh i gcomhréir leis na cearta agus leis na hoibleagáidí is toradh ar bhallraíocht na bPáirtithe san Eagraíocht Dhomhanda Trádála.

(3)

Le hAirteagal 2 den Chomhaontú Comhlachais, bunaítear, i measc nithe eile, urraim do phrionsabail an daonlathais, do chearta an duine agus do shaoirsí bunúsacha chomh maith le meas ar phrionsabail na ceannasachta agus na sláine críche, dosháraitheacht teorainneacha agus neamhspleáchas a chur chun cinn mar bhunghnéithe den Chomhaontú Comhlachais.

(4)

Foráiltear le hAirteagal 25 den Chomhaontú Comhlachais go mbunófar limistéar saorthrádála de réir a chéile idir na Páirtithe i gcomhréir le hAirteagal XXIV den Chomhaontú Ginearálta um Tharaifí agus Trádáil 1994 (“CGTT 1994”). Chuige sin, foráiltear le hAirteagal 29 den Chomhaontú Comhlachais go gcuirfear deireadh de réir a chéile le dleachtanna custaim i gcomhréir leis na Sceidil a áirítear ann agus an fhéidearacht atá ann dlús a chur le raon feidhme an díothaithe sin agus é a leathnú. Foráiltear le hAirteagal 48 den Chomhaontú Comhlachais go ndéanfar leas an phobail a bhreithniú sula gcuirfear bearta frithdhumpála i bhfeidhm idir na Páirtithe.

(5)

Ó bhí 24 Feabhra 2022 ann, tá cogadh foghach na Rúise ar an Úcráin, ionsaí gan chúis gan údar, tar éis tionchar diúltach ollmhór a imirt ar chumas na hÚcráine trádáil a dhéanamh leis an gcuid eile den domhan, i ngeall ar scriosadh na hacmhainneachta táirgeachta agus toisc nach bhfuil fáil ar chuid shuntasach de na modhanna iompair ó tharla an rochtain ar an Muir Dhubh a bheith dúnta. Faoi chúinsí eisceachtúla den sórt sin agus chun tionchar diúltach eacnamaíoch chogadh foghachh na Rúise a mhaolú, tá gá le dlús a chur le forbairt caidrimh eacnamaíoch níos dlúithe idir an tAontas agus an Úcráin chun tacaíocht a thabhairt go tapa d’údaráis na hÚcráine agus do mhuintir na hÚcráine. Is gá agus is iomchuí, dá bhrí sin, sreabha trádála a spreagadh agus lamháltais a dheonú i bhfoirm bearta um léirscaoileadh trádála le haghaidh gach táirge i gcomhréir leis an luathú atá á dhéanamh ó thaobh deireadh a chur le dleachtanna custaim ar thrádáil idir an tAontas agus an Úcráin.