(1)

Is é cuspóir de chuid an Aontais an bonn eolaíochta agus an bonn teicneolaíochta atá aige a neartú tríd an limistéar Eorpach taighde (LET) a neartú ina mbeidh taighdeoirí, eolas eolaíoch agus teicneolaíocht ag gluaiseacht faoi shaoirse agus trí bhreis iomaíochais a spreagadh ann, lena n-áirítear an t-iomaíochas ina earnáil thionsclaíoch, agus, ag an am céanna, gach gníomhaíocht taighde agus nuálaíochta (T&N) á cur chun cinn chun tosaíochtaí straitéiseacha an Aontais a bhaint amach, tosaíochtaí arb é is aidhm dóibh i ndeireadh thiar an tsíocháin, luachanna an Aontais agus dea-bhail a chuid pobal a chur chun cinn.

(2)

Chun tionchar a imirt ar bhonn eolaíoch, eacnamaíoch, comhshaoil agus sochaíoch chun an cuspóir ginearálta seo a shaothrú agus chun breisluach infheistíochtaí T&N de chuid an Aontais a uasmhéadú, ba cheart don Aontas infheistíocht a dhéanamh in T&N trí Fís Eorpach – an Clár Réime um Thaighde agus um Nuálaíocht 2021-2027 (“an Clár”). Leis an gClár, ba cheart tacú le heolas ardcháilíochta den scoth agus teicneolaíochtaí ardcháilíochta san Aontas a chruthú, a scaipeadh ar bhealach níos fearr agus a aistriú, daoine tréitheacha a mhealladh ar gach leibhéal agus rannchuidiú le rannpháirteachas iomlán dhíorma tréitheach an Aontais, naisc chomhoibríocha a éascú agus tionchar T&N a neartú ó thaobh beartais an Aontais a fhorbairt, a thacú agus a chur chun cinn, tacú le réitigh nuálacha agus inbhuanaithe i ngeilleagar an Aontais a ghlacadh agus a chur chun úsáide, go háirithe i bhfiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna), agus sa tsochaí, agus an glacadh agus an cur chun úsáide sin a neartú, dul i ngleic le dúshláin dhomhanda, lena n-áirítear an t-athrú aeráide agus Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe (SFInna), poist a chruthú, borradh a chur faoin bhfás eacnamaíoch, iomaíochas tionsclaíoch a chur chun cinn agus tarraingteacht an Aontais a mhéadú i réimse T&N. Leis an gClár, ba cheart gach cineál nuálaíochta a chothú, lena n-áirítear nuálaíocht cheannródaíoch, réitigh nuálacha a chur chun úsáide ar an margadh agus é sin a chothú, agus soláthar infheistíochta den sórt sin a optamú le go mbeidh tionchar níos mó aici laistigh de LET neartaithe.

(3)

Ba cheart an Clár a bhunú ar feadh ré an chreata airgeadais ilbhliantúil (CAI) 2021-2027 mar a leagtar síos i Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 ón gComhairle (4), gan dochar do na teorainneacha ama a leagtar amach i Rialachán (AE) 2020/2094 ón gComhairle (5).

(4)

Leis an gClár, ba cheart rannchuidiú leis an infheistíocht phoiblí agus phríobháideach in T&N sna Ballstáit a mhéadú, agus ar an gcaoi sin, cuidiú le méid sprioc fhoriomlán na hinfheistíochta i réimse an taighde agus na forbartha a ardú go de 3 %, ar a laghad, d’olltáirgeacht intíre (OTI) an Aontais a bhaint amach i réimse na taighde agus na forbartha. Chun an sprioc sin a bhaint amach, bheadh ar na Ballstáit agus ar an earnáil phríobháideach an Clár a chomhlánú le gníomhaíochtaí infheistíochta treisithe dá gcuid féin i réimse an taighde, na forbartha agus na nuálaíochta.

(5)

D’fhonn cuspóirí an Chláir a bhaint amach, agus prionsabal an bharr feabhais á urramú ag an am céanna, ba cheart é a bheith mar aidhm ag an gClár, i measc nithe eile, naisc chomhoibríocha san Eoraip a neartú agus, ar an gcaoi sin, cabhrú leis an deighilt i réimse T&N a laghdú.

(6)

Chun cuspóirí beartais an Aontais a bhaint amach, le gníomhaíochtaí a dtugtar tacaíocht dóibh faoin gClár seo, ba cheart rialáil atá dírithe ar an nuálaíocht a spreagadh agus leas a bhaint aisti, i gcomhréir le prionsabal na nuálaíochta, chun tacú le haistriú níos gasta agus níos déine de shócmhainní eolais suntasacha an Aontais ina nuálaíocht.

(7)

Le coincheapa na “heolaíochta oscailte”, na “nuálaíochta oscailte” agus na “hoscailteachta don domhan”, ba cheart barr feabhais agus tionchar infheistíocht an Aontais a áirithiú in T&N, agus leasanna an Aontais á gcosaint ag an am céanna.

(8)

D’fhéadfadh an eolaíocht oscailte, lena n-áirítear rochtain oscailte ar fhoilseacháin eolaíochta agus sonraí taighde, chomh maith le scaipeadh agus saothrú eolais ar an dóigh is fearr is féidir, cáilíocht, tionchair agus leasanna na heolaíochta a mhéadú. Leis na nithe sin, d’fhéadfaí borradh a chur faoi dhul chun cinn an eolais trína dhéanamh níos iontaofa, níos éifeachtúla agus níos cruinne, níos éasca le tuiscint ag an tsochaí agus níos freagraí ar dhúshláin shochaíocha freisin. Ba cheart forálacha a leagan síos chun a áirithiú go dtabharfaidh na tairbhithe rochtain oscailte ar fhoilseacháin eolaíocha phiarmheasúnaithe. Ar an gcaoi chéanna, ba cheart a áirithiú go dtabharfaidh na tairbhithe rochtain oscailte ar shonraí taighde i gcomhréir leis an bprionsabal “a oscailte is féidir, a dhúnta is gá”, agus é á áirithiú, ag an am céanna, gur féidir eisceachtaí a bheith ann lena gcuirtear san áireamh leasanna dlisteanacha na dtairbhithe. Ba cheart tuilleadh béime a leagan go háirithe ar bhainistiú freagrach sonraí taighde, agus ba cheart don bhainistiú sin cloí le prionsabail na “so-aimsitheachta”, “na hinrochtaineachta”, “na hidir-inoibritheachta” agus “na hin-athúsáideachta” (“prionsabail FAIR”), go háirithe trí Phleananna Bainistithe Sonraí a phríomhshruthú. I gcás inarb iomchuí, ba cheart do na tairbhithe úsáid a bhaint as na féidearthachtaí atá ann a bhuí leis an Néal Eorpach maidir leis an Eolaíocht Oscailte (NEEO) agus maidir leis an mBonneagar Sonraí Eorpach agus cloí le prionsabail agus cleachtais bhreise na heolaíochta oscailte. Ba cheart cómhalartacht san eolaíocht oscailte a spreagadh i ngach comhaontú comhlachais agus comhair le tríú tíortha.

(9)

Táthar le tairbhithe an Chláir, go háirithe FBManna, a spreagadh chun leas a bhaint as ionstraimí ábhartha an Aontais atá ann cheana, amhail an Deasc Chabhrach Eorpach a thacaíonn le FBManna agus le rannpháirtithe eile sa Chlár maidir lena gcearta maoine intleachtúla (IP) a chosaint agus a fhorfheidhmiú araon.

(10)

I mbunsmaoineamh agus i gceapadh an Chláir, ba cheart freagairt ar an ngá atá le mais chriticiúil a bhunú do na gníomhaíochtaí a dtugtar tacaíocht dóibh, ar fud an Aontais, lena spreagtar na Ballstáit go léir chun rannpháirtíocht bharr feabhais-bhunaithe a ghlacadh, agus tríd an gcomhar idirnáisiúnta, i gcomhréir le Clár Oibre 2030 don Fhorbairt Inbhuanaithe (“Clár 2030”), leis na SDGanna agus le Comhaontú Pháras a glacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (6) (“Comhaontú Pháras”). Le cur chun feidhme an Chláir, ba cheart go n-atreiseofar saothrú na SDGanna agus tiomantas an Aontais agus a Bhallstáit i dtaca le Clár Oibre 2030 a chur chun feidhme chun a trí ghné – eacnamaíoch, sóisialta agus comhshaoil – a bhaint amach ar bhealach comhleanúnach comhtháite.

(11)

Na gníomhaíochtaí a dtugtar tacaíocht dóibh faoin gClár, ba cheart dóibh rannchuidiú chun cuspóirí, tosaíochtaí agus gealltanais idirnáisiúnta an Aontais a bhaint amach.

(12)

Ba cheart don Chlár tairbhiú de chomhlántacht le treochláir agus straitéisí ábhartha Eorpacha atá ann cheana maidir le T&N, chomh maith le tionscadail thábhachtacha ar mhaithe le leas na hEorpa i gcoitinne (IPCEInna), i gcás inarb ábhartha, ar choinníoll go ndéanfar riachtanais ghaolmhara T&N a shainaithint i bpleanáil straitéiseach an Chláir.

(13)

Leis an gClár, ba cheart trédhearcacht agus cuntasacht a áirithiú maidir le cistiú poiblí i dtionscadail T&N, ionas go gcosnófar leas an phobail dá réir.

(14)

Leis an gClár, ba cheart tacú le gníomhaíochtaí T&N i réimse na n-eolaíochtaí sóisialta agus na ndaonnachtaí (SSH). Is éard atá i gceist leis sin an t-eolas eolaíoch a chur chun cinn sa réimse sin agus úsáid a bhaint as léargais agus dul chun cinn ó SSH chun tionchar eacnamaíoch agus sochaíoch an Chláir a mhéadú. Faoin gcolún “Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch na hEorpa”, ba cheart SSH a lánpháirtiú go hiomlán ar fud na mbraislí ar fad. Anuas ar SSH a chur chun cinn i dtionscadail, ba cheart tacú le lánpháirtiú SSH freisin trí shaineolaithe neamhspleácha seachtracha ó réimse SSH a áireamh i gcoistí saineolaithe agus i bpainéil mheastóireachta, agus trí fhaireachán agus tuairisciú tráthúil a dhéanamh ar SSH i ngníomhaíochtaí taighde a chistítear. Go háirithe, ba cheart faireachán a dhéanamh ar leibhéal an phríomhshruthaithe maidir le SSH ar fud an Chláir.

(15)

Leis an gClár, ba cheart cur chuige cothrom a choimeád ar bun idir taighde, ar thaobh amháin, agus infheistíocht, ar an taobh eile, agus idir cistiú ón mbun aníos (arna thiomáint ag taighdeoirí nó nuálaithe) agus cistiú ón mbarr anuas (arna chinneadh ag tosaíochtaí a shainmhínítear go straitéiseach), trí thagairt do chineál phobail T&N atá páirteach ar fud an Aontais, cineálacha agus cuspóir na ngníomhaíochtaí a dhéantar agus na tionchair atáthar a iarraidh a bhaint amach. Ba cheart an cur chuige a roghnófar do na codanna ábhartha den Chlár a chinneadh bunaithe ar an meascán de na fachtóirí sin, agus ba cheart dóibh go léir rannchuidiú le cuspóirí ginearálta agus sonracha uile an Chláir.

(16)

An buiséad foriomlán don chomhchuid “rannpháirtíocht a fhairsingiú agus barr feabhais a scaipeadh” den chuid “Rannpháirtíocht a Fhairsingiú agus LET a Neartú” den Chlár, ba cheart é a bheith chomh mór, ar a laghad, le 3,3 % de bhuiséad foriomlán an Chláir agus ba cheart an buiséad sin a chur, den chuid is mó, chun tairbhe d’eintitis dhlítheanacha atá bunaithe sna tíortha a thagann faoin bhfairsingiú.

(17)

Ba cheart tionscnaimh barr feabhais a bheith dírithe ar bharr feabhais T&N sna tíortha incháilithe a neartú, lena n-áirítear tacú le hoiliúint a chuirfeadh feabhas ar scileanna bainistithe T&N, duaiseanna, na héiceachórais nuálaíochta a neartú chomh maith le líonraí T&N a chruthú, lena n-áirítear é sin a dhéanamh ar bhonn bonneagair thaighde arna maoiniú ag an Aontas. Chun bheith incháilithe cur isteach ar chistiú faoin gcomhchuid “rannpháirtíocht a fhairsingiú agus barr feabhais a scaipeadh” den chuid dar teideal “Rannpháirtíocht a Fhairsingiú agus LET a Neartú” den Chlár, ba cheart d’iarrthóirí a thaispeáint go soiléir go bhfuil a gcuid tionscadal nasctha le straitéisí náisiúnta agus/nó réigiúnacha T&N.

(18)

Ba cheart gur féidir nós imeachta mear i ndáil le T&N a chur i bhfeidhm, áit nár cheart níos mó ná 6 mhí a bheith i gceist leis an am chun deontas a thabhairt, chun go bhféadfaí rochtain níos gasta, ón mbun aníos, a chur ar fáil ar chistí le haghaidh cuibhreannais bheaga chomhoibríocha faoina gclúdófaí gníomhaíochtaí ó thaighde bunúsach go cur i bhfeidhm sa mhargadh.

(19)

Leis an gClár, ba cheart tacú le céimeanna uile T&N, go háirithe laistigh de thionscadail chomhoibríocha agus i misin agus Comhpháirtíochtaí Eorpacha, de réir mar is iomchuí. Is é atá sa taighde bhunúsach ná sócmhainn bhunriachtanach de chumas an Aontais na heolaithe is fearr atá ann a mhealladh ionas go dtiocfaidh an tAontas chun bheith ina mhol domhanda barr feabhais agus is coinníoll tábhachtach é an taighde bhunúsach i dtaca le méadú a dhéanamh ar an gcumas sin. Ba cheart cóimheá idir taighde bunúsach agus feidhmeach a áirithiú sa Chlár. Ach an nuálaíocht a bheith ann ina theannta sin, leis an gcóimheá sin, tacófar le hiomaíochas eacnamaíoch an Aontais, leis an bhfás san Aontas agus le fostaíocht.

(20)

Léiríonn an fhianaise gur ríthábhachtach glacadh leis an éagsúlacht, ar an uile bhealach, ar mhaithe leis an eolaíocht den scoth, toisc go mbaineann an eolaíocht tairbhe as an éagsúlacht. Cuireann an éagsúlacht agus an chuimsitheacht le barr feabhais in T&N comhoibríoch: má dhéantar comhar i measc disciplíní, earnálacha agus ar fud LET, bíonn taighde níos fearr agus tograí tionscadail ar cháilíocht níos fearr ann mar thoradh air sin, is féidir glacadh níos mó sa tsochaí a bheith ann mar thoradh air sin agus is féidir na buntáistí a bhaineann le nuálaíocht a chothú, rud a chuirfidh an Eoraip chun tosaigh.

(21)

Chun go mbeadh an tionchar is mó is féidir ag an gClár, ba cheart aird a thabhairt go háirithe ar chuir chuige ildisciplíneacha, idirdhisciplíneacha agus thrasdisciplíneacha mar phríomheilimintí den dul chun cinn mór san eolaíocht.

(22)

Ba cheart gníomhaíochtaí taighde arna ndéanamh faoin gcolún “Eolaíocht den Scoth” a chinneadh i gcomhréir le riachtanais agus deiseanna na heolaíochta agus ba cheart barr feabhais eolaíoch a chur chun cinn leo. Ba cheart an clár oibre taighde a shocrú i ndlúthchomhar le pobal na heolaíochta agus ba cheart béim a chur ar dhaoine tréitheacha nua i réimse T&N agus taighdeoirí luathchéime a mhealladh, agus ag an am céanna, LET a neartú, imirce daoine oilte a sheachaint agus cúrsaíocht daoine oilte a chur chun cinn.

(23)

Leis an gClár, ba cheart tacú leis an Aontas agus a Bhallstáit i ndáil leis na daoine is tréithí agus na scileanna is fearr a mhealladh, agus an iomaíocht idirnáisiúnta an-dian atá ann á cur san áireamh.

(24)

Ba cheart an colún “Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch na hEorpa” a bhunú trí bhraislí de ghníomhaíochtaí T&N, chun comhtháthú a uasmhéadú sna réimsí téamacha faoi seach agus, ag an am céanna, leibhéil arda inbhuanaithe tionchair a chinntiú don Aontas i ndáil leis na hacmhainní arna n-ídiú. Spreagfadh sé comhar trasdisciplíneach, trasearnála, trasbheartais agus trasteorann chun na SFInna a bhaint amach trí phrionsabail Chlár Oibre 2030, Chomhaontú Pháras agus iomaíochas thionscail an Aontais a leanúint. Dá ndéanfaí tionscnaimh an-uaillmhianach, forleathana a eagrú i bhfoirm misin T&N, bheifí in ann, leis an gClár, tionchar claochlaitheach córasach le haghaidh na sochaí a bhaint amach mar thaca leis na SFInna, agus tríd an gcomhar idirnáisiúnta agus an taidhleoireacht eolaíochta chomh maith. Trí na gníomhaíochtaí a dhéanfaí faoin gcolún sin, ba cheart raon iomlán gníomhaíochtaí T&N a chumhdach lena áirithiú go gcoinneoidh an tAontas a áit cheannródaíochta sa taighde i réimsí tosaíochta a shainítear de réir straitéise.

(25)

Ba cheart don chnuasach “An Cultúr, an Chruthaitheacht agus an tSochaí Chuimsitheach” rannchuidiú go mór leis an taighde a bhaineann le hearnálacha an chultúir agus na cruthaitheachta, lena n-áirítear taighde a bhaineann le hoidhreacht chultúrtha an Aontais, agus go háirithe éascú a dhéanamh ar bhunú spás comhoibríoch Eorpach maidir leis an oidhreacht chultúrtha.

(26)

Dá mbeadh rannpháirteachas iomlán tráthúil ann i ndáil le gach cineál earnála tionsclaíochta sa Chlár, idir fiontraí aonair agus FBManna go fiontair mhórscála, rannchuideofaí go substaintiúil le cuspóirí an Chláir a bhaint amach agus go sonrach le poist inbhuanaithe a chruthú san Aontas agus fás inbhuanaithe a chothú ann. Le rannpháirteachas den sórt sin ón earnáil tionsclaíochta, ba cheart rannpháirtíocht na hearnála tionsclaíochta sna gníomhaíochtaí a dtugtar tacaíocht dóibh a bheith ar leibhéil atá ar chomhchéim ar a laghad leis na leibhéil a bhí ann faoin gclár réime roimhe, Fís 2020, a bunaíodh le Rialachán (AE) Uimh. 1291/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7) (Fís 2020).

(27)

Rannchuideodh gníomhaíochtaí faoin gCláir go substaintiúil leis an acmhainneacht atá ag earnálacha straitéiseacha an Aontais a scaoileadh, lena n-áirítear eochairtheicneolaíochtaí cumasúcháin lena léirítear cuspóirí straitéis beartais tionsclaíochta an Aontais.

(28)

Ba cheart do chomhairliúcháin le geallsealbhóirí iomadúla, lena n-áirítear leis an tsochaí shibhialta agus an earnáil tionsclaíochta, cur leis na peirspictíochtaí agus na tosaíochtaí a bunaíodh tríd an bpróiseas pleanála straitéisí. Ba cheart go dtiocfadh pleananna straitéiseacha T&N tréimhsiúla arna nglacadh trí bhíthin gníomhartha cur chun feidhme chun ábhar na gclár oibre a ullmhú as sin.

(29)

Ionas go ndéanfar gníomhaíocht ar leith a chistiú, ba cheart a chur san áireamh sa chlár oibre an méid arna bhaint amach i gcás na dtionscadal sonrach a cuireadh i gcrích roimh ré chomh maith le staid na heolaíochta, na teicneolaíochta agus na nuálaíochta ar an leibhéal náisiúnta, ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal idirnáisiúnta agus ba cheart a chur san áireamh staid na bhforbairtí ábhartha i réimse an bheartais, an mhargaidh agus na sochaí sula gcisteofar gníomhaíocht ar leith.

(30)

Tá sé tábhachtach tacú le tionscal an Aontais a áit cheannaireachta a choinneáil nó a bhaint amach sa nuálaíocht, sa digitiú agus san aeráidneodracht, go háirithe trí infheistíocht sna príomhtheicneolaíochtaí cumasúcháin a bheidh ina gcrann taca ag an ngnó i saol an lae amárach. Le gníomhaíochtaí an Chláir, ba cheart aghaidh a thabhairt ar chlistí sa mhargadh nó ar chásanna infheistíochta fo-optamacha, borradh a chur faoin infheistíocht ar mhodh comhréireach agus trédhearcach, gan maoiniú príobháideach a dhúbláil ná a phlódú, agus ba cheart breisluach Eorpach soiléir mar aon le toradh poiblí ar infheistíochtaí a bheith acu. Leis sin, áiritheofar comhsheasmhacht idir gníomhaíochtaí an Chláir agus rialacha an Aontais maidir leis an Státchabhair, chun an nuálaíocht a dhreasú agus chun saobhadh míchuí ar an iomaíocht sa mhargadh inmheánach a sheachaint.

(31)

Leis an gClár, ba cheart tacú le T&N ar mhodh comhtháite, agus gach foráil ábhartha i gcreat na hEagraíochta Domhanda Trádála á hurramú. Ba cheart coincheap an taighde, lena n-áirítear forbairt thurgnamhach, a úsáid i gcomhréir le Lámhleabhar Frascati atá forbartha ag an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (ECFE), agus ba cheart coincheap na nuálaíochta a úsáid i gcomhréir le Lámhleabhar Osló atá forbartha ag ECFE agus Eurostat, rud a leanann cur chuige leathan lena gcumhdaítear nuálaíocht shóisialta agus dearadh sóisialta. Mar a rinneadh in Fís 2020, ba cheart leanúint de bheith ag cur sainmhínithe ECFE i ndáil le leibhéal réidhe teicneolaíochta (LRTanna) san áireamh in aicmiú an taighde theicneolaíoch, na forbartha táirge agus na ngníomhaíochtaí taisealbhaidh, agus i sainiú an chineáil gníomhaíochtaí a bheidh ar fáil sna glaonna ar thograí. Níor cheart deontais a dhámhachtain i leith gníomhaíochtaí ina dtéann na gníomhaíochtaí os cionn LRT 8. Leis an gclár oibre, ba cheart a bheith in ann deontais a cheadú le haghaidh bailíochtú táirgí agus macasamhlú an mhargaidh ar mórscála maidir le glao ar leith faoin gcolún “Dúshláin Dhomhanda agus Iomaíochas Tionsclaíoch na hEorpa”.

(32)

Leis an gClár, ba cheart rannchuidiú le cuspóirí maidir le spás ar leibhéal caiteachais atá ar a laghad ag teacht go comhréireach leis an gcaiteachas faoi Fís 2020.

(33)

Le teachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Eanáir 2018 dar teideal “Horizon 2020 interim evaluation: maximising the impact of EU research and innovation” [Meastóireacht eatramhach ar Fhís 2020: tionchar a bhíonn ag taighde agus nuálaíocht an Aontais a uasmhéadú], rún ó Pharlaimint na hEorpa an 13 Meitheamh 2017 maidir leis an measúnú ar chur chun feidhme Fís 2020 i bhfianaise na meastóireachta eatramhaí ar an gclár sin agus togra Chlár Réime 9 (8) agus Conclúidí ón gComhairle an 1 Nollaig 2017 dar teideal “Ón Meastóireacht Eatramhach ar Fís 2020 i dtreo an naoú Clár Réime”, cuireadh ar fáil sraith moltaí le haghaidh an Chláir, lena n-áirítear moltaí le haghaidh rialacha an Chláir maidir le rannpháirtíocht agus scaipeadh. Leis na moltaí sin, cuirtear leis na ceachtanna a foghlaimíodh ó Fís 2020 seo chomh maith le hionchur ó institiúidí agus geallsealbhóirí an Aontais. Áirítear leis na moltaí sin bearta a mholadh chun cúrsaíocht daoine oilte a chur chun cinn agus chun oscailteacht líonraí T&N a éascú infheistiú a dhéanamh ar bhealach níos uaillmhianaí chun mais chriticiúil a bhaint amach agus an tionchar is mó is féidir a imirt; chun tacú le nuálaíocht cheannródaíoch; chun tús áite a thabhairt d’infheistíochtaí T&N an Aontais i réimsí lena mbaineann breisluach ard, go háirithe trí threorú an mhisin, rannpháirtíocht na saoránach atá iomlán, eolasach agus tráthúil, agus cumarsáid fhorleathan; chun eagrú réasúnaithe a dhéanamh ar chreat cistiúcháin an Aontais chun úsáid iomlán a bhaint as poitéinseal T&N lena n-áirítear bonneagair thaighde ar fud an Aontais, amhail trí athchóiriú a dhéanamh ar raon tionscnamh Comhpháirtíochta Eorpach agus na scéimeanna comhchistiúcháin; níos mó sineirgí nithiúla a fhorbairt idir ionstraimí cistiúcháin éagsúla an Aontais, go háirithe trí loighicí idirghabhála neamhchomhlántachta agus castacht rialachán cistiúcháin agus rialachán eile a shárú agus é mar aidhm freisin poitéinseal tearcshaothraithe T&N a shlógadh ar fud an Aontais; chun comhar idirnáisiúnta a fheabhsú agus oscailteacht roimh rannpháirtíocht tríú tíortha a threisiú; agus chun leanúint leis an simpliú bunaithe ar an taithí a fuarthas agus Fís 2020 á chur chun feidhme.

(34)

Ó tharla gur gá aird ar leith a thabhairt ar an gcomhordú agus ar an gcomhlántacht idir beartais éagsúla an Aontais, ba cheart don Chlár sineirgí a lorg le cláir eile an Aontais, óna gceapadh agus pleanáil straitéise, go roghnú tionscadal, bainistiú, cumarsáid, scaipeadh agus saothrú torthaí, go faireachán, iniúchadh agus rialachas. Maidir le cistiú le haghaidh ghníomhaíochtaí T&N, ba cheart a bheith in ann, leis na sineirgí, rialacha a chomhchuibhiú a oiread agus is féidir, lena n-áirítear rialacha incháilitheachta costais. D’fhonn dúbláil nó forluí a sheachaint, d’fhonn éifeacht ghiarála an chistithe ón Aontas a mhéadú agus d’fhonn an t-ualach riaracháin a bhíonn ar na hiarrthóirí agus na tairbhithe a laghdú, ba cheart a bheith in ann sineirgí a chur chun cinn, go háirithe trí chistiú malartach, comhcheangailte, carnach agus trí aistrithe acmhainní.

(35)

I gcomhréir le Rialachán (AE) 2020/2094 agus laistigh de theorainneacha na n-acmhainní arna leithdháileadh ann, ba cheart bearta téarnaimh agus athléimneachta faoin gClár a dhéanamh chun dul i ngleic le hiarmhairtí ghéarchéim COVID-19 nach bhfacthas a leithéid riamh. Ba cheart acmhainní breise den sórt sin a úsáid ar bhealach a áiritheoidh go gcloífear leis na teorainneacha ama dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2020/2094. Ba cheart acmhainní breise den sórt sin a leithdháileadh go heisiach ar ghníomhaíochtaí le haghaidh T&N a dhíreofar ar aghaidh a thabhairt ar iarmhairtí ghéarchéim COVID-19 agus go háirithe na hiarmhairtí eacnamaíocha, sóisialta agus sochaíocha a ghabhann léi.

(36)

Ionas go mbeidh an tionchar is fearr is féidir ag an gcistiú ón Aontas agus chun rannchuidiú le cuspóirí beartais agus gealltanais an Aontais ar an dóigh is éifeachtaí is féidir, ba cheart don Aontas a bheith in ann dul i mbun Comhpháirtíochtaí Eorpacha le comhpháirtithe ón earnáil phríobháideach agus/nó phoiblí. Áirítear ar na comhpháirtithe sin lucht tionscail, FBManna, ollscoileanna, eagraíochtaí taighde, geallsealbhóirí T&N, comhlachtaí a bhfuil misean seirbhíse poiblí acu ar an leibhéal áitiúil, réigiúnach, náisiúnta nó idirnáisiúnta, nó eagraíochtaí na sochaí sibhialta, lena n-áirítear fondúireachtaí agus eagraíochtaí neamhrialtasacha (ENRanna) a thacaíonn le taighde agus nuálaíocht, nó a mbíonn T&N ar bun acu, ar choinníoll gur féidir na tionchair inmhianaithe a bhaint amach ar bhealach níos éifeachtaí i gcomhpháirtíocht ná mar a dhéanann an tAontas ina aonar.

(37)

Ba cheart a bheith in ann, ag brath ar chinneadh an Bhallstáit, na ranníocaíochtaí ó chláir arna gcómhaoiniú ag Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE), ag Ciste Sóisialta na hEorpa Plus (CSE+), ag an gCiste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe (CEMID) agus ag an gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (CETFT) a mheas mar ranníocaíocht ón mBallstát rannpháirteach le Comhpháirtíochtaí Eorpacha faoin gClár. Mar sin féin, níor cheart gur dochar an fhéidearthacht sin don ghá atá le gach foráil is infheidhme maidir leis na ranníocaíochtaí sin a chomhlíonadh mar a leagtar amach i Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leagtar síos forálacha coiteanna maidir le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, Ciste Sóisialta na hEorpa Plus, an Ciste Comhtháthaithe, an Ciste um Aistriú Cóir agus an Ciste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe agus rialacha airgeadais maidir leo agus maidir leis an gCiste um Thearmann, Imirce agus Lánpháirtíocht, an Ciste Slándála Inmheánaí agus an Ionstraim le haghaidh Tacaíocht Airgeadais don Bhainistiú Teorainneacha agus don Bheartas Víosa (“Rialachán na bhForálacha Coiteanna le haghaidh 2021-2027”) agus sna rialacháin chiste-shonracha.

(38)

Leis an gClár, ba cheart an comhar idir Comhpháirtíochtaí Eorpacha agus comhpháirtithe san earnáil phríobháideach agus/nó phoiblí a neartú ar an leibhéal idirnáisiúnta, lena n-áirítear trí chláir T&N agus infheistíocht trasteorann in T&N a thabhairt le chéile, chun sochair fhrithpháirteacha a sholáthar do dhaoine agus gnólachtaí agus a áirithiú ag an am céanna gur féidir leis an Aontas seasamh lena leasanna i réimsí straitéiseacha.

(39)

Tá sé léirithe gur ionstraim éifeachtach agus éifeachtúil iad Tionscnaimh Shuaitheanta i réimse na dTeicneolaíochtaí sa Todhchaí agus na dTeicneolaíochtaí atá ag Teacht Chun Cinn (FET) agus, trí iarracht chomhpháirteach chomhordaithe ón Aontas agus ó na Ballstáit, go gcuireann siad tairbhí ar fáil don tsochaí. Gníomhaíochtaí a dhéantar mar chuid de Thionscnaimh Shuaitheanta FET maidir le Graiféin, maidir leis an Tionscadal “An Inchinn Dhaonna” agus maidir leis an Teicneolaíocht Chandamach, ar tionscnaimh iad a fhaigheann tacaíocht faoi Fís 2020, leanfaidh siad de bheith ag fáil tacaíochta faoin gClár trí ghlaonna ar thograí a áirítear sa chlár oibre. Leis na réamhghníomhaíochtaí a fhaigheann tacaíocht faoi chuimsiú na dTionscnamh Suaitheanta FET de Fís 2020, cuirfear leis an bpróiseas pleanála straitéisí faoin gClár agus déanfar eolas don obair a dhéantar ar mhisin, ar Chomhpháirtíochtaí Eorpacha comhchistithe agus/nó comhchláraithe agus ar ghnáthghlaonna ar thograí.

(40)

Ba cheart don Áirmheán Comhpháirteach Taighde (ACT) leanúint d’fhianaise neamhspleách eolaíochta a bheidh dírithe ar chustaiméirí agus tacaíocht theicniúil a sholáthar do bheartais an Aontais ar feadh thimthriall iomlán na mbeartas. Ba cheart gníomhaíochtaí díreacha ACT a chur chun feidhme ar bhealach solúbtha, éifeachtúil agus trédhearcach, agus riachtanais bheartais an Aontais agus riachtanais ábhartha úsáideoirí ACT á gcur san áireamh, agus cosaint leasanna airgeadais an Aontais á háirithiú. Ba cheart do ACT leanúint d’acmhainní breise a ghiniúint.

(41)

Faoin gcolún “An Eoraip Nuálach”, ba cheart sraith beart a bhunú chun tacaíocht chomhtháite a sholáthar chun freagairt do na riachtanais fiontraithe agus fiontraíochta arb é is aidhm dóibh nuálaíocht cheannródaíoch a bhaint amach agus borradh a chur fúithi le go mbeidh fás tapa ar na margaí agus uathriail straitéiseach an Aontais a chur chun cinn, agus geilleagar oscailte á chaomhnú ag an am céanna. Leis sin, ba cheart ionad ilfhreastail a chur ar fáil chun gach cineál nuálaí agus cuideachta nuálaigh a mhealladh, agus chun tacú leo, amhail FBManna, lena n-áirítear gnólachtaí nuathionscanta, agus, i gcásanna eisceachtúla, cuideachtaí beaga meánchaipitilithe, a d’fhéadfaí a mhéadú ar leibhéal an Aontais agus ar an leibhéal idirnáisiúnta. Leis an gcolún, ba cheart deontais thapa sholúbtha agus comh-infheistíochtaí tapa solúbtha a chur ar fáil, lena n-áirítear le hinfheisteoirí príobháideacha. Ba cheart na cuspóirí sin a leanúint trí Chomhairle Nuálaíochta Eorpach (EIC) a chruthú. Leis an gcolún, ba cheart tacú freisin leis an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (EIT) agus le héiceachórais nuálaíochta na hEorpa i gcoitinne, go háirithe trí Chomhpháirtíochtaí Eorpacha le gníomhaithe tacaíochta nuálaíochta náisiúnta agus réigiúnacha.

(42)

Chun críoch an Rialacháin seo agus go háirithe le haghaidh na ngníomhaíochtaí a dhéantar faoi EIC, ba cheart “gnólacht nuathionscanta” a thuiscint mar FBM atá i gcéim luath a shaolré, lena n-áirítear iad siúd a chruthaítear mar sheach-chuideachtaí de ghníomhaíochtaí taighde ollscoile, arb é is aidhm dó réitigh nuálacha agus samhlacha gnó inscálaithe a aimsiú, agus atá féinrialaithe de réir bhrí Airteagal 3 den Iarscríbhinn a ghabhann le Moladh 2003/361/CE ón gCoimisiún (9); ba cheart “cuideachta meánchaipitlithe” a thuiscint mar fhiontar nach FBM é agus a bhfuil idir 250 agus 3 000 fostaí ag obair ann, i gcás ina ndéantar an líon foirne a ríomh i gcomhréir le hAirteagail 3 go 6 de Theideal I den Iarscríbhinn a ghabhann leis an Moladh sin; agus ba cheart “cuideachta meánchaipitlithe bheag” a thuiscint mar chuideachta meánchaipitlithe a bhfuil suas le 499 bhfostaí ag obair inti.

(43)

Táthar le haghaidh a thabhairt ar chuspóirí beartais an Chláir freisin trí ionstraimí airgeadais agus trí ráthaíocht bhuiséadach ó Chlár InvestEU, rud a chuirfidh chun cinn sineirgí idir an dá chlár.

(44)

Ba cheart do EIC, in éineacht le comhchodanna eile den Chlár, gach cineál nuálaíochta a spreagadh, ón nuálaíocht incriminteach go dtí an nuálaíocht cheannródaíoch agus an nuálaíocht shuaiteach atá dírithe go háirithe ar an nuálaíocht, lena gcruthaítear margadh nua. Trína chuid ionstraimí Treo-aimsitheora agus Luasaire, ba cheart é a bheith d’aidhm ag EIC nuálaíochtaí ardriosca den uile chineál a shainaithint, a fhorbairt agus a chur chun úsáide, lena n-áirítear nuálaíochtaí incriminteacha, agus príomhbhéim á leagan ar nuálaíochtaí ceannródaíocha, suaiteacha agus domhainteicneolaíochta a d’fhéadfadh a bheith ina nuálaíochtaí lena gcruthaítear margaí. Trí thacaíocht chomhleanúnach chuíchóirithe, ba cheart do EIC an folús atá ann faoi láthair sa tacaíocht phoiblí agus san infheistíocht phríobháideach don nuálaíocht cheannródaíoch a líonadh. Bíonn gnéithe tiomnaithe dlíthiúla agus bainistíochta de dhíth ar ionstraimí EIC chun a chuid cuspóirí a léiriú, go háirithe gníomhaíocht cur chun úsáide ar an margadh.

(45)

Leis an Luasaire, tá sé beartaithe “gleann an bháis” idir an taighde, réamh-olltráchtálú agus fás cuideachtaí a líonadh. Tabharfaidh an Luasaire tacaíocht d’oibríochtaí ardphoitéinsil a bhfuil rioscaí teicneolaíochta, eolaíochta, airgeadais, bainistithe nó margaidh ag baint leo sa mhéid nach meastar gur oibríochtaí iontaofa ó thaobh brabúis iad go fóill agus nach féidir leo, dá bhrí sin, infheistíochtaí suntasacha a shlógadh ón margadh, rud a dhéanfaidh comhlánú ar Chlár InvestEU.

(46)

I ndlúthshineirge le Clár InvestEU, ba cheart don Luasaire, ina fhoirmeacha de mhaoiniú measctha agus de thacaíocht airgeadais cothromais, maoiniú a thabhairt do thionscadail a bhíonn á reáchtáil ag FBManna, lena n-áirítear gnólachtaí nuathionscanta, agus, i gcásanna eisceachtúla, cuideachtaí meánchaipitlithe beaga, nach bhfuil in ann ioncam a ghiniúint fós, nó nach bhfuil brabúsach fós, nó nach bhfuil in ann fós go leor infheistíochta a mhealladh chun plean gnó a dtionscadal a chur chun feidhme go hiomlán. Mheasfaí gur eintitis atá neamhiontaofa ó thaobh brabúis iad eintitis incháilithe den sórt sin, mar go bhféadfadh sé go raibh nó go mbeadh cuid dá riachtanas infheistíochta comhlíonta ag infheisteoir amháin nó roinnt infheisteoirí, amhail banc poiblí nó príobháideach, riarthóir teaghlaigh, ciste caipitil fiontair nó aingeal gnó. Ar an gcaoi sin, tá sé beartaithe leis an Luasaire cliseadh sa mhargadh a shárú agus maoiniú a thabhairt d’eintitis a bhfuil gealladh fúthu ach nach bhfuil iontaofa ó thaobh brabúis fós agus atá i mbun tionscadal ceannródaíochta nuálaíochta lena gcruthaítear margaí. A luaithe a bheidh na tionscadail sin iontaofa ó thaobh brabúis, d’fhéadfaí na tionscadail sin a mhaoiniú faoi Chlár InvestEU.

(47)

Cé gur cheart buiséad an Luasaire a dháileadh go príomha trí mhaoiniú measctha, chun críoch Airteagal 48, ba cheart dá thacaíocht de chineál deontais amháin do FBManna, lena n-áirítear gnólachtaí nuathionscanta, a bheith ag comhfhreagairt don mhéid sin a thugtar faoi bhuiséad ionstraim FBM de Fís 2020.

(48)

Ba cheart é a bheith d’aidhm ag EIT, go príomha trí na Pobail Eolais agus Nuálaíochta (PENanna) atá aige agus trína Scéim Nuálaíochta Réigiúnach a leathnú, éiceachórais nuálaíochta a théann i ngleic le dúshláin dhomhanda a neartú. Ba cheart an méid sin a bhaint amach trí chomhtháthú nuálaíochta, taighde, ardoideachais agus fiontraíochta a chothú. I gcomhréir le Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir leis an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (“Rialachán EIT”) agus lena Chlár Oibre Straitéiseach um Thaighde agus Nuálaíocht dá dtagraítear i gCinneadh ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir leis an gClár Oibre Straitéiseach um Nuálaíocht ón Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht (EIT) le haghaidh 2021-2027, ba cheart do EIT nuálaíocht a chothú trína chuid gníomhaíochtaí agus dlús suntasach a chur leis an tacaíocht a thugann sé do chomhtháthú an ardoideachais laistigh den éiceachóras nuálaíochta, go háirithe trí na nithe seo a leanas a dhéanamh: spreagadh a thabhairt don oideachas fiontraíoch, comhar neamhdhisciplíneach láidir a chothú idir an earnáil tionsclaíochta agus lucht léinn; agus scileanna ionchasacha a shainaithint le haghaidh nuálaithe amach anseo le dul i ngleic le dúshláin dhomhanda, lena n-áirítear ardscileanna digiteacha agus nuálaíochta. Ba cheart do na scéimeanna tacaíochta a chuireann EIT ar fáil dul chun tairbhe thairbhithe EIC, agus ba cheart rochtain shimplithe, a bheidh níos tapa dá réir, a bheith ag na gnólachtaí nuathionscanta a thagann amach as PENanna EIT ar ghníomhaíochtaí EIC freisin. Cé gur cheart go bhfágfadh béim EIT ar éiceachórais nuálaíochta go dtiocfadh sé go nádúrtha faoin gcolún “An Eoraip Nuálach”, ba cheart dó tacaíocht a thabhairt freisin do na colúin eile, de réir mar is iomchuí. Ba cheart dúbláil gan ghá idir PENanna agus ionstraimí eile sa réimse céanna, go háirithe Comhpháirtíochtaí Eorpacha eile, a sheachaint.

(49)

Ba cheart cothrom na Féinne a áirithiú agus a chaomhnú le haghaidh cuideachtaí a bhíonn san iomaíocht i margadh ar leith, toisc gur ceanglas bunriachtanach é le haghaidh gach cineáil nuálaíochta, lena n-áirítear nuálaíocht cheannródaíoch, nuálaíocht shuaiteach agus nuálaíocht incriminteach, rud a fhágfaidh go mbeidh, go háirithe, líon mór nuálaithe beaga agus meánmhéide in ann cur lena n-acmhainneacht T&N, leas a bhaint as na tairbhí ar a n-infheistíochtaí agus sciar den mhargadh a ghabháil chucu féin.

(50)

Leis an gClár, ba cheart comhar le tríú tíortha agus le heagraíochtaí agus le tionscnaimh idirnáisiúnta a chur chun cinn agus a chomhtháthú bunaithe ar leasanna an Aontais, sochair fhrithpháirteacha, gealltanais idirnáisiúnta, an taidhleoireacht eolaíochta agus, a mhéid is féidir, cómhalartacht. Ba cheart é a bheith d’aidhm ag an gcomhar idirnáisiúnta neartú a dhéanamh ar bharr feabhais an Aontais in T&N, ar mhealltacht agus iomaíochas tionsclaíoch agus eacnamaíoch an Aontais agus ar an acmhainneacht atá aige na daoine is tréithí a choinneáil, dul i ngleic le dúshláin dhomhanda, lena n-áirítear SDGanna trí phrionsabail Chlár Oibre 2030 agus Chomhaontú Pháras a leanúint, agus tacú le beartais sheachtracha an Aontais. Ba cheart cur chuige d’oscailteacht ghinearálta i dtaca le rannpháirtíocht idirnáisiúnta agus gníomhaíochtaí spriocdhírithe comhair idirnáisiúnta a leanúint, lena n-áirítear trí incháilitheacht oiriúnach le haghaidh eintitis atá bunaithe i dtíortha ísealioncaim go meánleibhéal ioncaim a chistiú. Ba cheart é a bheith mar aidhm ag an Aontas comhaontuithe comhair idirnáisiúnta a thabhairt i gcrích le tríú tíortha i réimse T&N. San am céanna, ba cheart comhlachas tríú tíortha, go háirithe do chodanna comhoibríocha an Chláir, a chur chun cinn, i gcomhréir le comhaontuithe comhlachais agus béim á leagan ar an mbreisluach don Aontas. Agus ranníocaíochtaí airgeadais tíortha comhlachaithe á leithdháileadh ar an gClár, ba cheart don Choimisiún leibhéal rannpháirtíochta eintitis dhlíthiúla na dtríú tíortha sin sna codanna éagsúla den Chlár a chur san áireamh.

(51)

D’fhonn an caidreamh idir an eolaíocht agus an tsochaí a láidriú agus an leas is mó is féidir a bhaint as an idirghníomhaíocht eatarthu, ba cheart, faoin gClár, ról agus rannpháirtíocht a bheith ag gach gníomhaí sa tsochaí, amhail saoránaigh agus eagraíochtaí den tsochaí shibhialta, maidir le cláir oibre don taighde agus nuálaíocht fhreagrach (RRI), agus ábhar agus próisis feadh shlí an taighde agus na nuálaíochta freagraí sin, a chomhcheapadh agus a chomhchruthú a théann i ngleic le hábhair imní, le riachtanais agus le hionchais na saoránach agus na sochaí sibhialta, trí eolas eolaíochta a chur ar fáil go poiblí, agus trí rannpháirtíocht na saoránach agus eagraíochtaí den tsochaí shibhialta i ngníomhaíochtaí an Chláir a éascú. Ba cheart an méid sin a dhéanamh ar fud an Chláir agus trí ghníomhaíochtaí tiomnaithe sa chuid “Rannpháirtíocht a Fhairsingiú agus LET a Neartú”. Ba cheart rannpháirteachas na saoránach agus na sochaí sibhialta in T&N a chur le chéile le gníomhaíochtaí for-rochtana poiblí chun tacaíocht phoiblí don Chlár a ghiniúint agus a choimeád. Ba cheart, leis an gClár, iarracht a dhéanamh freisin bacainní a bhaint agus sineirgí a mhéadú idir an eolaíocht, an teicneolaíocht, an cultúr agus na healaíona chun teacht ar chaighdeán nua de nuálaíocht inbhuanaithe. Ba cheart faireachán a dhéanamh ar na bearta arna nglacadh chun rannpháirtíocht na saoránach agus na sochaí sibhialta sna tionscadail dá dtugtar tacaíocht a fheabhsú.

(52)

I gcás inarb iomchuí, ba cheart a chur san áireamh sa Chlár saintréithe sonracha na réigiún is forimeallaí a shainaithnítear in Airteagal 349 de Chonradh ar Fheidhmiú an Aontas Eorpaigh (CFAE) agus i gcomhréir le teachtaireacht ón gCoimisiún an 24 Deireadh Fómhair 2017 dar teideal “A stronger and renewed strategic partnership with the EU”s outermost regions” [Comhpháirtíocht straitéiseach neartaithe athnuaite leis na réigiúin is forimeallaí san Aontas] ar thacaigh an Chomhairle léi.

(53)

Ba cheart é a bheith d’aidhm leis na gníomhaíochtaí arna bhforbairt faoin gClár deireadh a chur le laofacht inscne agus neamhionannas inscne, cothromaíocht oibre is saoil níos fearr a bhaint amach agus comhionannas idir fir agus mná in T&N a chur chun cinn, lena n-áirítear prionsabal an phá chomhionainn gan idirdhealú bunaithe ar inscne, i gcomhréir le hAirteagail 2 agus 3 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE) agus Airteagail 8 agus 157 CFAE. Ba cheart an ghné inscne a chomhtháthú in ábhar T&N agus cloí leis ag gach céim den timthriall taighde. Thairis sin, ba cheart é a bheith d’aidhm ag na gníomhaíochtaí faoin gClár deireadh a chur le neamhionannais agus comhionannas agus éagsúlacht a chur chun cinn i ngach gné de T&N maidir le haois, míchumas, cine agus eitneacht, reiligiún nó creideamh agus claonadh gnéasach.

(54)

I bhfianaise sainiúlachtaí earnáil thionscal na cosanta, ba cheart na forálacha mionsonraithe don chistiú ón Aontas le tionscadail thaighde chosanta a shocrú i Rialachán (AE) 2021/697 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (10) (“an Ciste Eorpach Cosanta”) lena sainítear na rialacha rannpháirtíochta don taighde i réimse na cosanta. Ba cheart do na gníomhaíochtaí a dhéantar faoin gCiste Eorpach Cosanta a bheith dírithe go heisiach ar thaighde agus forbairt i réimse na cosanta, agus ba cheart do na gníomhaíochtaí a dhéantar faoin gclár sonrach a bhunaítear le Cinneadh (AE) 2021/764 ón gComhairle (11) (“an clár sonrach”) agus EIT a bheith dírithe go heisiach ar iarratais shibhialta. Ba cheart dúbláil gan ghá a sheachaint.

(55)

Leagtar síos leis an Rialachán seo imchlúdach airgeadais do ré iomlán an Chláir arb é a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha, de réir bhrí phointe 18 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020 idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais, agus maidir le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár i dtreo acmhainní dílse nua a thabhairt isteach (12), do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil. Is é atá san imchlúdach airgeadais sin suim dar luach EUR 580 000 000 i bpraghsanna reatha don chlár sonrach a bhunaítear le Cinneadh (AE) 2021/764 agus do EIT, i gcomhréir le dearbhú comhpháirteach ó Pharlaimint na hEorpa, ón gComhairle agus ón gCoimisiún an 16 Nollaig 2020 maidir le cláir shonracha a atreisiú agus bunghníomhartha a oiriúnú (13).

(56)

Tá feidhm ag Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (14) (“an Rialachán Airgeadais”) maidir leis an gClár seo. Leis an Rialachán Airgeadais, leagtar síos rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, lena n-áirítear na rialacha maidir le deontais, duaiseanna, soláthar, bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais agus aisíocaíocht a dhéanamh le saineolaithe seachtracha.

(57)

I gcomhréir le hAirteagal 193(2) den Rialachán Airgeadais, féadfar deontas a dhámhachtain do ghníomhaíocht atá tosaithe cheana, ar choinníoll gur féidir leis an iarratasóir a thaispeáint gur gá tús a chur leis an ngníomhaíocht sula síneofar an comhaontú deontais. Mar sin féin, ní incháilithe na costais a thabhófar roimh an dáta a thíolacfar an t-iarratas ar dheontas, ach amháin i gcásanna eisceachtúla a bhfuil údar cuí leo. Chun aon chur isteach a sheachaint ar thacaíocht de chuid an Aontais, a d’fhéadfadh dochar a dhéanamh do leasanna an Aontais, ba cheart an deis a bheith ann foráil a dhéanamh sa chinneadh maoiniúcháin, ar feadh tréimhse teoranta ag tús CAI 2021-2027, agus i gcásanna cuí-réasúnaithe amháin, d’incháilitheacht gníomhaíochtaí agus costas ó thús na bliana airgeadais 2021, fiú más rud é gur cuireadh chun feidhme iad agus gur tabhaíodh iad sular tíolacadh an t-iarratas ar dheontas.

(58)

Ba cheart iarracht a dhéanamh simpliú riaracháin a bhaint amach tríd an gClár ar bhonn leanúnach, go háirithe laghdú ar an ualach riaracháin agus ar an moill do thairbhithe a shaothrú go leanúnach tríd an gclár ar fad. Ba cheart don Choimisiún a uirlisí agus a threoir a shimpliú ar bhealach go gcuireann siad ualach íosta ar thairbhithe. Go sonrach, ba cheart don Choimisiún breithniú a dhéanamh ar leagan giorraithe den treoir a eisiúint.

(59)

Ní mór infheistíochtaí a mhéadú mar gheall ar thabhairt i gcrích an Mhargaidh Aonair Dhigitigh agus na deiseanna atá ag méadú de bharr chóineasú na dteicneolaíochtaí digiteacha agus fisiciúla. Ba cheart don Chlár rannchuidiú leis na hiarrachtaí sin agus tiocfaidh méadú suntasach ar an gcaiteachas maidir leis na príomhghníomhaíochtaí T&N i gcomparáid le Fís 2020 (15). Ba cheart a áirithiú leis sin go bhfanfadh an Eoraip ar thús cadhnaíochta in T&N dhomhanda sa réimse digiteach.

(60)

Ba cheart tosaíocht a thabhairt don taighde candamach faoin gcnuasach “Cúrsaí Digiteacha, an Tionscal agus an Spás” faoi Cholún II, i bhfianaise an róil ríthábhachtaigh atá aige san aistriú digiteach, eadhon trí cheannaireacht eolaíoch na hEorpa agus barr feabhais sna teicneolaíochtaí candamacha a leathnú, chun gur féidir an buiséad atá beartaithe, a socraíodh in 2018, a bhaint amach.

(61)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16) agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (17), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (18) agus (AE) 2017/1939 (19) ón gComhairle, táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur.

Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (“OIPE”), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20), a imscrúdú agus a ionchúiseamh. I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá ar aon duine nó aon eintiteas a fhaigheann cistí de chuid an Aontais comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais, na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus chun a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha.

(62)

Féadfaidh tríú tíortha ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE) a bheith rannpháirteach i gcláir de chuid an Aontais faoi chuimsiú an chomhair arna bhunú faoin gComhaontú maidir leis an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (21), ina ndéantar foráil do chur chun feidhme na gclár ar bhonn cinneadh arna ghlacadh faoin gComhaontú sin. Féadfaidh tríú tíortha a bheith rannpháirteach freisin ar bhonn ionstraimí dlí eile. Ba cheart foráil ar leith a thabhairt isteach leis an Rialachán seo lena gcuirfear de cheangal ar thríú tíortha na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, do OLAF agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh gach ceann díobh a gcuid inniúlachtaí féin a fheidhmiú go cuimsitheach.

(63)

De bhun Airteagal 94 de Chinneadh 2013/755/AE ón gComhairle (22), tá daoine agus eintitis atá bunaithe i dtíortha nó críocha thar lear incháilithe do chistiú faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chláir agus faoi réir aon socrú féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát lena mbaineann an tír nó an chríoch ábhartha thar lear.

(64)

De bhun mhíreanna 22 agus 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (23), ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an gClár seo ar bhonn faisnéis arna bailiú i gcomhréir leis na ceanglais tuairiscithe agus faireacháin shonracha, agus ró-rialáil agus ualach riaracháin, ar na Ballstáit agus ar thairbhithe faoin gClár, go háirithe, á seachaint san am céanna. Ar na ceanglais sin ba cheart a áireamh, i gcás inarb iomchuí, táscairí intomhaiste mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Chláir ar an talamh.

(65)

Chun a áirithiú go measfar go héifeachtach dul chun cinn an Chláir i dtreo bhaint amach a chuspóirí, ba cheart an chumhacht a tharmligean don Choimisiún gníomhartha a ghlacadh, i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE, i ndáil le hIarscríbhinn V a leasú maidir le táscairí na conaire tionchair, i gcás ina measfar gur gá, agus chun bonnlínte agus spriocanna a leagan síos agus chun an Rialachán seo a fhorlíonadh le forálacha maidir le creat faireacháin agus meastóireachta a bhunú. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfar na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr. Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(66)

A bhuí le comhleanúnachas agus sineirgí idir an Clár agus Clár Spáis an Aontais, déanfar earnáil spáis Eorpach a chothú a bheidh nuálach agus iomaíoch ar an leibhéal domhanda; neamhspleáchas na hEorpa a atreisiú maidir le rochtain ar an spás agus leas a bhaint as an spás i dtimpeallacht shlán, shábháilte; agus ról na hEorpa mar ghníomhaí domhanda a neartú. Tacóidh sonraí agus seirbhísí a chuirfear ar fáil le Clár Spáis an Aontais le barr feabhais sa taighde, réitigh cheannródaíocha agus úsáideoirí iartheachtacha a chur i gcrích sa Chlár.

(67)

A bhuí le comhleanúnachas agus sineirgí idir an Clár agus Erasmus+, cothófar glacadh torthaí taighde trí ghníomhaíochtaí oiliúna, scaipfear meon nuálaíochta ar an gcóras oideachais agus áiritheofar go mbeidh gníomhaíochtaí oideachais agus oiliúna ag brath ar na gníomhaíochtaí T&N is nuashonraithe. Maidir leis an méid sin, i ndiaidh na ngníomhaíochtaí píolótacha a seoladh faoin gclár Erasmus+ 2014-2020 a bhaineann le hOllscoileanna Eorpacha, déanfaidh an Clár, i gcás inarb iomchuí, ar bhealach sineirgeach, an tacaíocht a thugann Erasmus+ do na hOllscoileanna Eorpacha a chomhlánú.

(68)

Chun tionchar an Chláir a mhéadú maidir le dul i ngleic le tosaíochtaí an Aontais, ba cheart sineirgí le cláir agus le hionstraimí atá dírithe ar fhreagairt do riachtanais an Aontais atá ag teacht chun cinn a spreagadh agus a lorg, lena n-áirítear leis an Sásra um Aistriú Cóir, leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta agus le Clár EU4Health.

(69)

Ní mór do na rialacha don rannpháirtíocht agus scaipeadh léiriú leordhóthanach a thabhairt ar riachtanais an Chláir, agus aird á tabhairt ar na hábhair imní agus moltaí arna ndéanamh ag geallsealbhóirí éagsúla, chomh maith leo siúd a rinneadh le linn na meastóireachta eatramhaí ar an gclár Fís 2020, meastóireacht a rinneadh le cúnamh ó shaineolaithe neamhspleácha seachtracha.

(70)

Le comhrialacha ar fud an Chláir, ba cheart creat comhleanúnach a áirithiú a éascódh rannpháirtíocht i gcláir a fhaigheann tacaíocht airgeadais ó bhuiséad an Chláir, lena n-áirítear rannpháirtíocht i gcláir a bhíonn á mbainistiú ag comhlachtaí cistiúcháin amhail EIT, comhghnóthais nó aon struchtúr eile faoi Airteagal 187 CFAE, agus rannpháirtíocht i gcláir a ghabhann na Ballstáit ar láimh faoi Airteagal 185 CFAE. Ba cheart a bheith in ann rialacha sonracha a ghlacadh ach ba cheart eisceachtaí den sórt sin a theorannú do na cásanna sin a bhfuil fíorghá leo agus a bhfuil údar cuí leo.

(71)

Le gníomhaíochtaí a thagann faoi raon feidhme an Chláir seo ba cheart na cearta bunúsacha a urramú agus cloí leis na prionsabail atá luaite i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (“an Chairt”) go háirithe. Ba cheart do ghníomhaíochtaí den sórt sin a bheith i gcomhréir le gach oibleagáid dhlíthiúil, lena n-áirítear an dlí idirnáisiúnta agus le gach cinneadh ábhartha ón gCoimisiún, amhail fógra an 28 Meitheamh 2013 (24), agus le prionsabail eiticiúla, lena n-áirítear aon sárú sláine taighde a sheachaint. Ba cheart tuairimí ón nGrúpa Eorpach um Eitic san Eolaíocht agus sna Nuatheicneolaíochtaí, ó Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chearta Bunúsacha agus ón Maoirseoir Eorpach ar Chosaint Sonraí a chur san áireamh, i gcás inarb iomchuí. Ba cheart Airteagal 13 CFAE a chur san áireamh freisin i ngníomhaíochtaí taighde agus ba cheart úsáid ainmhithe sa taighde agus sa tástáil a laghdú d’fhonn deireadh a chur le húsáid ainmhithe faoi dheoidh.

(72)

Chun barr feabhais eolaíoch a ráthú, agus i gcomhréir le hAirteagal 13 den Chairt, ba cheart don Chlár urraim ar shaoirse acadúil a chur chun cinn i ngach tír a thairbhíonn dá chistí.

(73)

I gcomhréir le cuspóirí an chomhair idirnáisiúnta a leagtar amach in Airteagail 180 agus 186 CFAE, ba cheart rannpháirtíocht eintiteas dlíthiúil atá bunaithe i dtríú tíortha agus rannpháirtíocht eagraíochtaí idirnáisiúnta a chur chun cinn, bunaithe ar shochair fhrithpháirteacha agus ar leasanna an Aontais. Ba cheart cur chun feidhme an Chláir a bheith i gcomhréir leis na bearta a glacadh i gcomhréir le hAirteagail 75 agus 215 CFAE agus i gcomhréir leis an dlí idirnáisiúnta. I gcás gníomhaíochtaí a bhaineann le sócmhainní straitéiseacha, leasanna, uathrialachas nó slándáil an Aontais, ba cheart gur féidir rannpháirtíocht i ngníomhaíochtaí sonracha an Chláir a bheith teoranta d’eintitis atá bunaithe sna Ballstáit amháin, nó d’eintitis dhlítheanacha atá bunaithe i dtíortha comhlachaithe áirithe nó i dtríú tíortha eile maille leis na Ballstáit. In aon eisiamh a dhéantar ar eintitis dhlíthiúla atá bunaithe san Aontas nó i dtíortha comhlachaithe arna rialú go díreach nó go hindíreach ag tríú tíortha neamhchomhlachaithe nó ag eintitis dhlíthiúla de chuid tríú tíortha neamhchomhlachaithe, ba cheart a chur san áireamh na rioscaí a bheadh i gcuimsiú na n-eintiteas sin, ar thaobh amháin, agus na sochair a bheadh ann mar gheall ar a rannpháirtíocht, ar an taobh eile.

(74)

Leis an gClár, tugtar aitheantas don athrú aeráide mar cheann de na dúshláin dhomhanda agus de na dúshláin shochaíocha is mó agus léirítear an tábhacht a bhaineann le dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais chun Comhaontú Pháras agus na SFInna a chur chun feidhme. Dá réir sin, ba cheart don Chlár rannchuidiú le gníomhaíochtaí ar son na haeráide a phríomhshruthú agus leis an sprioc fhoriomlán go gcaithfear 30 % de chaiteachas buiséid an Aontais mar thacaíocht do chuspóirí aeráide a bhaint amach. Ba cheart príomhshruthú aeráide a chomhtháthú ar bhealach leormhaith in ábhar T&N agus an méid sin a chur i bhfeidhm ag gach céim den timthriall taighde.

(75)

I gcomhthéacs na conaire tionchair a bhaineann leis an aeráid, ba cheart don Choimisiún tuairisciú ar thorthaí, nuálaíochtaí agus éifeachtaí comhiomlánaithe measta na dtionscadal a bhaineann leis an aeráid, lena n-áirítear iad a thuairisciú de réir cuid den Chlár agus de réir an mhodha cur chun feidhme. Agus a anailís á déanamh aige, ba cheart don Choimisiún costais fhadtéarmacha eacnamaíocha, shochaíocha agus chomhshaoil na ngníomhaíochtaí faoin gClár a bheidh ar shaoránaigh an Aontais, agus sochair fhadtéarmacha eacnamaíocha, shochaíocha agus chomhshaoil na ngníomhaíochtaí faoin gClár dóibh, a chur san áireamh, lena n-áirítear glacadh le réitigh nuálacha maidir le maolú ar an athrú aeráide agus oiriúnú dó, an tionchar measta ar phoist agus ar chruthú cuideachtaí, fás eacnamaíoch agus iomaíochas, fuinneamh glan, sláinte agus dea-bhail, lena n-áirítear cáilíocht an aeir, na hithreach agus an uisce. Ba cheart torthaí na hanailíse tionchair sin a chur ar fáil don phobal, ba cheart iad a mheasúnú i gcomhthéacs spriocanna aeráide agus fuinnimh an Aontais agus ba cheart dóibh rannchuidiú leis an bpróiseas pleanála straitéisí ina dhiaidh sin agus leis na cláir oibre a bheidh ann amach anseo.

(76)

De léiriú ar a thábhachtaí atá sé dul i ngleic le cailliúint thubaisteach na bithéagsúlachta, ba cheart do ghníomhaíochtaí T&N faoin gClár rannchuidiú le caomhnú agus athbhunú na bithéagsúlachta agus leis an uaillmhian fhoriomlán a bhaint amach maidir le 7,5 % den chaiteachas bliantúil faoi CAI a chur ar fáil do chuspóirí bithéagsúlachta sa bhliain 2024 agus 10 % den chaiteachas bliantúil faoi CAI a chur ar fáil do chuspóirí bithéagsúlachta in 2026 agus 2027, agus an forluí atá ann idir spriocanna aeráide agus bithéagsúlachta a chur san áireamh i gcomhréir le Comhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020 idir Parlaimint na hEorpa, an Chomhairle agus an Coimisiún maidir le smacht buiséadach, comhar in ábhair bhuiséadacha agus bainistíocht fhónta airgeadais, agus maidir le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár i dtreo acmhainní dílse nua a thabhairt isteach.

(77)

Tá feidhm ag rialacha airgeadais cothrománacha arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE maidir leis an Rialachán seo. Leagtar síos na rialacha sin sa Rialachán Airgeadais agus cinntear leo go háirithe an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme trí dheontais, soláthar, duaiseanna agus cur chun feidhme indíreach, agus foráiltear leo do sheiceálacha ar fhreagracht na ngníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin leis na rialacha arna nglacadh ar bhonn Airteagal 322 CFAE córas ginearálta coinníollachta chun buiséad an Aontais a chosaint.

(78)

D’fhéadfadh úsáid réamheolais íogair nó torthaí íogaire a bheith á rochtain ag daoine neamhúdaraithe tionchar neamhfhabhrach a bheith aige ar leasanna an Aontais nó leas Ballstáit amháin nó níos mó. Dá bhrí sin ba cheart láimhseáil sonraí rúnda agus faisnéis rúnaicmithe a rialú le dlíthe ábhartha uile an Aontais, lena n-áirítear rialacha inmheánacha na nInstitiúidí, amhail Cinneadh (AE, Euratom) 2015/444 ón gCoimisiún (25).

(79)

Is gá na coinníollacha íosta rannpháirtíochta a bhunú, mar riail ghinearálta faoinar cheart eintiteas dlítheanach amháin ar a laghad ó Bhallstát a bheith san áireamh i gcuibhreannas, agus i ndáil le sainiúlachtaí na gcineálacha gníomhaíochtaí ar leith faoin gClár araon.

(80)

Is gá téarmaí agus coinníollacha a bhunú maidir le cistiú ón Aontas a sholáthar do rannpháirtithe i ngníomhaíochtaí faoin gClár. Ba cheart deontais a bheith ar an bpríomhfhoirm thacaíochta sa Chlár. Ba cheart iad a chur chun feidhme, agus gach cineál ranníocaíochta a leagtar amach sa Rialachán Airgeadais á gcur san áireamh, cnapshuimeanna, rátaí comhréidhe nó costais aonaid san áireamh, d’fhonn leanúint den simpliú. Leis an gcomhaontú deontais ba cheart cearta agus oibleagáidí na dtairbhithe a bhunú, lena n-áirítear ról agus cúraimí an chomhordaitheora, i gcás inarb infheidhme. Ba cheart dlúthchomhar le saineolaithe na mBallstát a áirithiú agus na comhaontuithe deontais samplacha á dtarraingt suas agus i gcás ina ndéanfar aon leasú suntasach orthu, i bhfianaise, i measc nithe eile, tuilleadh simplithe a dhéanamh do thairbhithe.

(81)

Déantar tagairt do na rátaí aisíocaíochta a luaitear sa Rialachán seo mar uasrátaí chun prionsabal an chómhaoinithe a chomhlíonadh.

(82)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, ba cheart, leis an gClár, bonn a sholáthar le haghaidh glacadh níos forleithne le gnáthchleachtais cuntasaíochta costála na dtairbhithe i ndáil le costais phearsanra agus costais aonaid le haghaidh earraí agus seirbhísí arna sonrascadh go hinmheánach, lena n-áirítear na costais sin le haghaidh bonneagair mhóra thaighde de réir bhrí Fís 2020. Úsáid costas aonaid le haghaidh earraí agus seirbhísí arna sonrascadh go hinmheánach agus arna ríomh i gcomhréir le gnáthchleachtais cuntasaíochta costála na dtairbhithe ina mbeidh costais dhíreacha agus costais indíreacha iarbhír, ba cheart é sin a bheith ina rogha a d’fhéadfadh na tairbhithe uile a dhéanamh. I ndáil leis sin, ba cheart an deis a bheith ag tairbhithe costais indíreacha iarbhír arna ríomh ar bhonn scálaí cionroinnte a chur san áireamh sna costais aonaid sin le haghaidh earraí agus seirbhísí arna sonrascadh go hinmheánach.

(83)

Ba cheart an córas reatha d’aisíocaíocht na gcostas pearsanra iarbhír a shimpliú tuilleadh, ag tógáil ar an gcur chuige um luach saothair tionscadalbhunaithe a forbraíodh faoi Fís 2020, agus a ailíniú tuilleadh leis an Rialachán Airgeadais, agus é mar aidhm aige sin an bhearna luach saothair idir taighdeoirí an Aontais atá páirteach sa Chlár a laghdú.

(84)

Tá sé léirithe gur sásra tábhachtach cosanta atá sa Chiste um Ráthaíocht Rannpháirtithe a cuireadh ar bun de bhun Fís 2020 agus a ndéanann an Coimisiún bainistiú air, agus maolaítear leis na rioscaí a bhaineann leis na méideanna atá dlite agus nár aisíoc rannpháirtithe mainneachtana. Dá bhrí sin, ba cheart leanúint ar aghaidh leis an gCiste um Ráthaíocht Rannpháirtithe, a athainmníodh mar an Sásra árachais fhrithpháirtigh (“an Sásra”), agus é a mhéadú go comhlachtaí cistiúcháin eile, go háirithe go tionscnaimh de bhun Airteagal 185 CFAE. Ba cheart gur féidir an Sásra a leathnú amach chuig tairbhithe aon chlár eile de chuid an Aontais atá á bhainistiú go díreach. Ar bhonn dlúthfhaireacháin ar na torthaí diúltacha a d’fhéadfadh a bheith ann ar na hinfheistíochtaí arna ndéanamh ag an Sásra, ba cheart don Choimisiún bearta maolaitheacha iomchuí a dhéanamh ionas go bhféadfaidh an Sásra leanúint dá idirghabhálacha chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint agus chun an ranníocaíochtaí a chur ar ais chuig na tairbhithe tráth a íocfar an iarmhéid.

(85)

Ba cheart rialacha maidir le saothrú agus scaipeadh torthaí a leagan síos chun a áirithiú go ndéanann na rannpháirtithe na torthaí sin a chosaint, a shaothrú agus a scaipeadh agus rochtain orthu a chur ar fáil de réir mar is iomchuí. Ba cheart níos mó béime a chur ar shaothrú na dtorthaí sin, agus ba cheart don Choimisiún na deiseanna sin do thairbhithe a shainaithint agus cuidiú leis an leas is mó is féidir a bhaint astu le go bhféadfaidh na tairbhithe torthaí a shaothrú, go háirithe san Aontas. Maidir le saothrú na dtorthaí, ba cheart prionsabail an Chláir a chur san áireamh, lena n-áirítear an nuálaíocht a chur chun cinn san Aontas agus LET a neartú.

(86)

Na príomheilimintí den chóras meastóireachta agus roghnúcháin tograí ón gclár a bhí ann roimhe, an Clár Fís 2020, a leag béim ar leith ar an mbarr feabhais agus, i gcás inarb infheidhme, ar “tionchar” agus “cáilíocht agus éifeachtúlacht cur chun feidhme”, ba cheart iad a choinneáil. Ba cheart leanúint de thograí a roghnú bunaithe ar an meastóireacht a rinne saineolaithe seachtracha neamhspleácha. Ba cheart an próiseas meastóireachta a cheapadh chun coinbhleachtaí leasa agus claontacht a sheachaint. Ba cheart an fhéidearthacht go mbeadh nós imeachta tíolactha dhá chéim ann a chur san áireamh agus, i gcás inarb iomchuí, d’fhéadfaí meastóireacht a dhéanamh ar thograí i ndíth ainm le linn na chéad chéime den mheastóireacht. Ba cheart don Choimisiún leanúint de bheith ag spreagadh breathnóirí neamhspleácha a bheith rannpháirteach sa phróiseas meastóireachta, i gcás inarb infheidhme. Maidir le gníomhaíochtaí Treo-aimsitheora, misin agus i gcásanna eile a bhfuil údar cuí leo, féadfar a riachtanaí atá sé comhleanúnachas foriomlán na punainne tionscadal a áirithiú a chur san áireamh, ar choinníoll go mbeidh na tairseacha is infheidhme sáraithe ag na tograí. Ba cheart na cuspóirí agus na nósanna imeachta chun an méid sin a dhéanamh a fhoilsiú roimh ré. I gcomhréir le hAirteagal 200(7) den Rialachán Airgeadais, ba cheart do na hiarratasóirí aiseolas a fháil ar an meastóireacht ar a dtogra, lena n-áirítear, go háirithe, i gcás inarb infheidhme, na cúiseanna lena dhiúltú.

(87)

Ba cheart trasiontaoibh chórasach ar measúnuithe agus iniúchtaí atá ag cláir eile de chuid an Aontais a chur chun feidhme i gcomhréir le hAirteagail 126 agus 127 den Rialachán Airgeadais do gach cuid den Chlár, i gcás inar féidir, chun an t-ualach riaracháin ar thairbhithe chistí an Aontais a laghdú. Ba cheart foráil a dhéanamh maidir le trasiontaoibh go sainráite trí ghnéithe eile den phróiseas um dhearbhú a chur san áireamh, amhail iniúchtaí ar chórais agus ar phróisis.

(88)

Ba cheart dul i ngleic le dúshláin shonracha i réimsí T&N le duaiseanna, lena n-áirítear trí dhuaiseanna coiteanna nó comhdhuaiseanna i gcás inarb iomchuí, arna n-eagrú ag an gCoimisiún nó ag an gcomhlacht cistiúcháin ábhartha i gcomhar le comhlachtaí eile de chuid an Aontais, tíortha comhlachaithe, tríú tíortha eile, eagraíochtaí idirnáisiúnta nó eintitis dhlítheanacha neamhbhrabúsacha. Ba cheart do dhuaiseanna tacú le cuspóirí an Chláir a bhaint amach.

(89)

Na cineálacha maoiniúcháin agus na modhanna cur chun feidhme a úsáidfear faoin Rialachán seo, ba cheart iad a roghnú ar bhonn a fhónta atá siad ó thaobh cuspóirí sonracha na ngníomhaíochtaí a bhaint amach agus torthaí a thabhairt, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin agus ar na rioscaí a mheastar a bheith ann mar gheall ar neamh-chomhlíonadh. Ba cheart go mbeadh ar áireamh seo go ndéantar úsáid cnapshuimeanna, rátaí comhréidhe agus scálaí costas aonaid a bhreithniú.

(90)

Chun an leanúnachas a áirithiú maidir le tacaíocht a sholáthar sa réimse beartais ábhartha agus ionas gur féidir tús a chur leis an gcur chun feidhme ó thús CAI 2021-2027, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm mar ábhar práinne agus ba cheart feidhm a bheith aige, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021.

(91)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr dúbláil a sheachaint, mais chriticiúil i bpríomhréimsí a bhaint amach agus breisluach Aontais is mó a imirt, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 CAE. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun cuspóirí sin a ghnóthú.

(92)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialacháin (AE) Uimh. 1290/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (26) agus Rialachán (AE) Uimh. 1291/2013 a aisghairm dá réir sin,

(1)

Tá teicneolaíocht spáis, sonraí spáis agus seirbhísí spáis éirithe chomh tábhachtach sin i saolta laethúla na nEorpach nárbh fhéidir leo déanamh dá n-uireasa agus tá ról sárthábhachtach acu i gcaomhnú cuid mhór leasanna straitéiseacha. Tá tionscal spáis an Aontais ar na tionscail spáis is iomaíche ar domhan. Mar sin féin, tá na samhlacha tionsclaíochta traidisiúnta á n-athrú ó bhonn de bharr teacht chun cinn gníomhaithe nua agus forbairt teicneolaíochtaí nua. Dá bhrí sin, ionas go leanfaidh an tAontas de bheith chun tosaigh i measc ghníomhaithe an domhain agus saoirse leitheadach gníomhaíochta aige i réimse an spáis, tá sé ríthábhachtach go spreagfadh sé dul chun cinn eolaíoch agus teicniúil agus go dtacódh sé le hiomaíochas agus acmhainneacht nuálaíochta thionscail na hearnála spáis laistigh den Aontas, go háirithe fiontair bheaga agus mheánmhéide (FBManna), gnólachtaí nuathionscanta agus gnólachtaí nuálacha.

(2)

Ba cheart leas a bhaint as na deiseanna a bhaineann leis an spás maidir le slándáil an Aontais agus a Bhallstát, amhail dá dtagraítear go háirithe sa Straitéis Dhomhanda maidir le Beartas Eachtrach agus Slándála an Aontais ó Mheitheamh 2016, agus, ag an am céanna, cineál sibhialta Chlár Spáis an Aontais (“an Clár”) á choimeád agus urraim á tabhairt do na forálacha féideartha neodrachta nó neamhailínithe a shonraítear i ndlí bunreachtúil na mBallstát. Go stairiúil, tá nasc ann idir forbairt earnáil an spáis agus an tslándáil. I gcuid mhór cásanna, is earraí dé-úsáide iad an trealamh, na comhpháirteanna agus na hionstraimí a úsáidtear in earnáil an spáis, chomh maith le sonraí agus seirbhísí spáis. Déantar beartas slándála agus cosanta an Aontais a chinneadh, áfach, faoi chuimsiú an Chomhbheartais Eachtraigh agus Slándála, i gcomhréir le Teideal V den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE).

(3)

Tá a chuid tionscnamh agus clár spáis féin á bhforbairt ag an Aontas ó bhí deireadh na 1990aidí ann, eadhon Breis-seirbhís na hEorpa um Loingseoireacht Gheochobhsaí (EGNOS) agus ansin Galileo agus Copernicus, tionscnaimh agus cláir a fhreagraíonn ar riachtanais shaoránaigh an Aontais agus ar cheanglais na mbeartas poiblí. Ba cheart leanúnachas na dtionscnamh agus na gclár sin a áirithiú agus ba cheart na seirbhísí a chuirtear ar fáil tríothu a fheabhsú, ionas go gcomhlíonfaidh siad riachtanais nua na n-úsáideoirí, go mbeidh siad fós ar thús cadhnaíochta i bhfianaise forbairt teicneolaíochta nua agus na gclaochluithe i réimsí na teicneolaíochta digití agus na faisnéise agus na cumarsáide, agus gur féidir leo aghaidh a thabhairt ar thosaíochtaí polaitiúla amhail an t-athrú aeráide, lena n-áirítear faireachán a dhéanamh ar athruithe sa réigiún polach, an t-iompar, an tslándáil agus an chosaint.

(4)

Is gá sineirgíochtaí idir earnáil an iompair, earnáil an spáis agus an earnáil dhigiteach a shaothrú chun úsáid níos leithne na dteicneolaíochtaí nua a chothú, amhail eCall, tacagraf digiteach, faireachán agus bainistiú tráchta, tiomáint uathrialaitheach agus feithiclí gan foireann agus dróin, agus chun freagairt don riachtanas a bhaineann le nascacht atá slán agus gan uaim, le suí stóinsithe, le hidir-mhódúlacht agus le hidir-inoibritheacht. Le saothrú sineirgíochtaí den sórt sin, chuirfí feabhas ar iomaíochas na seirbhísí iompair agus an tionscail iompair.

(5)

Chun an leas is fearr a bhaint as an gClár, i ngach Ballstát agus ag a saoránaigh uile, tá sé ríthábhachtach freisin úsáid agus glacadh na sonraí, na faisnéise agus na seirbhísí a sholáthraítear a chur chun cinn, mar aon le tacú le forbairt feidhmeanna iartheachtacha bunaithe ar na sonraí, an fhaisnéis agus na seirbhísí sin. Chuige sin, d’fhéadfadh na Ballstáit, an Coimisiún agus na heintitis fhreagracha, ach go háirithe, feachtais faisnéise maidir le tairbhí an Chláir a reáchtáil go tráthrialta.

(6)

Chun cuspóirí na saoirse gníomhaíochta, an neamhspleáchais agus na slándála a bhaint amach, tá sé ríthábhachtach go mbeadh rochtain uathrialaitheach ag an Aontas ar an spás agus go mbeadh sé in ann é a úsáid go sábháilte. Tá sé ríthábhachtach, dá bhrí sin, go dtacódh an tAontas le rochtain uathrialaitheach, iontaofa agus chost-éifeachtach ar an spás, go háirithe ó thaobh an bhonneagair chriticiúil agus na teicneolaíochta criticiúla, na slándála poiblí agus shlándáil an Aontais agus a Bhallstát de. Ba cheart, dá bhrí sin, an deis a bheith ag an gCoimisiún seirbhísí lainseála a chomhthiomsú ar leibhéal na hEorpa, dá riachtanais féin agus, má iarrann siad é, do riachtanais eintiteas eile, lena n-áirítear na Ballstáit, i gcomhréir le hAirteagal 189(2) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE). Chun go leanfaidh sé de bheith iomaíoch i margadh atá ag forbairt go tapa, tá sé ríthábhachtach freisin go leanfadh an tAontas de rochtain a bheith aige ar shaoráidí bonneagair lainseála atá nua-aimseartha, éifeachtúil agus solúbtha, agus go mbainfeadh sé tairbhe as córais lainseála iomchuí. Dá bhrí sin, gan dochar do bhearta a rinne Ballstáit nó an Ghníomhaireacht Eorpach Spáis (GES), ba cheart don Chlár a bheith in ann tacú le hoiriúnuithe ar an mbonneagar spáis talún, lena n-áirítear forbairtí nua, a bhfuil gá leo le haghaidh chur chun feidhme an Chláir agus le hoiriúnuithe, lena n-áirítear forbairt teicneolaíochta, ar chórais lainseála spáis atá riachtanach le haghaidh satailítí a sheoladh, lena n-áirítear teicneolaíochtaí malartacha agus córais nuálacha, chun comhpháirteanna an Chláir a chur chun feidhme. Ba cheart na gníomhaíochtaí sin a chur chun feidhme i gcomhréir le Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (2) (“an Rialachán Airgeadais”) agus d’fhonn cost-éifeachtacht níos fearr a bhaint amach don Chlár. Ós rud é nach mbeidh aon bhuiséad tiomnaithe ann, níor cheart gur dochar na gníomhaíochtaí a dhéantar chun tacú le rochtain ar an spás do chur chun feidhme chomhpháirteanna an Chláir.

(7)

Chun iomaíochas thionscal spáis an Aontais a neartú agus acmhainneacht a mhéadú i ndáil lena chuid córas féin a dhearadh, a thógáil agus a oibriú, ba cheart don Aontas tacú leis cruthú, fás agus forbairt an tionscail spáis ar fad. Ba cheart tacú le teacht chun cinn samhla, ar samhail í a bheidh fabhrach don ghnó agus don nuálaíocht, ar an leibhéal Eorpach, an leibhéal réigiúnach agus an leibhéal náisiúnta trí thionscnaimh amhail moil spáis lena dtugtar le chéile an earnáil spáis, an earnáil dhigiteach agus earnálacha eile, chomh maith le húsáideoirí. Ba cheart é a bheith mar aidhm ag na moil spáis sin fiontraíocht agus scileanna a chothú, agus sineirgíochtaí leis na moil dhigiteacha fiontraíochta á saothrú ag an am céanna. Ba cheart don Aontas cruthú agus leathnú cuideachtaí spáis atá lonnaithe san Aontas a chothú chun cuidiú leo a bheith rathúil, lena n-áirítear trí chuidiú leo rochtain a fháil ar mhaoiniú riosca i bhfianaise an easnaimh rochtana iomchuí laistigh den Aontas ar chothromas príobháideach le haghaidh gnólachtaí spáis nuathionscanta agus trí éileamh a chothú ar a dtugtar cur chuige an chéad chonartha.

(8)

Go ginearálta, tá slabhra luacha an spáis deighilte idir gníomhaíochtaí réamhtheachtacha agus gníomhachtaí iartheachtacha. Le gníomhaíochtaí réamhtheachtacha, cuimsítear gníomhaíochtaí a mbíonn córas spáis oibríochtúil mar thoradh orthu, lena n-áirítear gníomhaíochtaí forbartha, monaraíochta agus lainseála agus oibríochtaí córais den sórt sin. Le gníomhaíochtaí iartheachtacha, cuimsítear gníomhaíochtaí lena gcumhdaítear seirbhísí a bhaineann leis an spás a sholáthar agus táirgí a sholáthar d’úsáideoirí. Is gné thábhachtach iad ardáin dhigiteacha freisin a thacaíonn le forbairt earnáil an spáis. Tugtar rochtain leo ar shonraí agus ar tháirgí chomh maith le rochtain ar bhoscaí uirlisí, ar stóráil agus ar áiseanna ríomhaireachta.

(9)

I réimse an spáis, feidhmíonn an tAontas a inniúlachtaí i gcomhréir le hAirteagal 4(3) CFAE. Ba cheart don Choimisiún comhchuibheas na ngníomhaíochtaí a dhéantar i gcomhthéacs an Chláir a áirithiú.

(10)

Cé go bhfuil traidisiún ag roinnt Ballstát ó thaobh tionscail ghníomhacha a bhaineann leis an spás, ba cheart aitheantas a thabhairt don ghá atá le tionscail aibí spáis a bhfuil a gcumais ag teacht chun cinn a fhorbairt sna Ballstáit agus don ghá atá le freagairt do na dúshláin atá roimh thionscail thraidisiúnta an spáis mar gheall ar an Spás Nua. Ba cheart gníomhaíochtaí a chur chun cinn chun acmhainneacht thionscal an spáis ar fud an Aontais a fhorbairt agus chun comhar a éascú ar fud thionscal an spáis atá gníomhach sna Ballstáit uile.

(11)

Ba cheart do ghníomhaíochtaí faoin gClár tógáil ar acmhainneachtaí náisiúnta agus Eorpacha, ar acmhainneachtaí iad atá ann nuair a dhéantar an ghníomhaíocht, agus ba cheart dóibh tairbhe a bhaint as na hacmhainneachtaí sin.

(12)

De bharr an mhéid a chlúdaítear leis an gClár agus de bharr a acmhainneacht chun cuidiú le dúshláin dhomhanda a réiteach, tá gné láidir idirnáisiúnta ag gníomhaíochtaí spáis. I ndlúthchomhar leis na Ballstáit, agus le comhaontú uathu, d’fhéadfadh comhlachtaí ábhartha an Chláir a bheith rannpháirteach i gcúrsaí a bhaineann leis an gClár, i gcomhar idirnáisiúnta agus d’fhéadfadh siad comhoibriú i gcomhlachtaí earnálacha ábhartha de chuid na Náisiún Aontaithe. Maidir le hábhair a bhaineann leis an gClár, d’fhéadfadh an Coimisiún comhordú a dhéanamh, thar ceann an Aontais agus ina réimse inniúlachta, ar na gníomhaíochtaí ar an leibhéal idirnáisiúnta, go háirithe chun leasanna an Aontais agus a Bhallstát a chosaint i bhfóraim idirnáisiúnta, lena n-áirítear i réimse na minicíochtaí maidir leis an gClár, gan dochar d’inniúlacht na mBallstát sa réimse sin. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go gcomhoibreodh an tAontas, agus ionadaíocht á déanamh ag an gCoimisiún thar a cheann, i gcomhlachtaí Chlár Idirnáisiúnta Cospas-Sarsat.

(13)

Tá comhar idirnáisiúnta ríthábhachtach chun ról an Aontais mar ghníomhaí domhanda in earnáil an spáis agus teicneolaíoch agus tionscal an Aontais a chur chun cinn, lena gcothaítear iomaíocht chóir ar an leibhéal idirnáisiúnta, agus aird á tabhairt ar an ngá atá le cómhalartacht chearta agus oibleagáidí na bpáirtithe a áirithiú, agus le comhar i réimse na hoiliúna a spreagadh. Is gné ríthábhachtach den Straitéis Spáis don Eoraip, mar a leag an Coimisiún amach i dteachtaireacht uaidh an 26 Deireadh Fómhair 2016, é an comhar idirnáisiúnta. Ba cheart don Choimisiún úsáid a bhaint as an gClár chun rannchuidiú le hiarrachtaí idirnáisiúnta agus chun leas a bhaint astu trí thionscnaimh, chun teicneolaíocht agus tionscal na hEorpa a chur chun cinn go hidirnáisiúnta, mar shampla idirphlé déthaobhach, ceardlanna tionscail agus tacaíocht d’idirnáisiúnú FBManna, agus chun rochtain ar mhargaí idirnáisiúnta a éascú agus iomaíocht chóir a chothú, agus tionscnaimh taidhleoireachta eacnamaíocha á ngiaráil ag an am céanna. Ba cheart tionscnaimh Eorpacha taidhleoireachta spáis a bheith i gcomhchuibheas iomlán agus i gcomhlántacht iomlán leis na beartais, tosaíochtaí agus ionstraimí de chuid an Aontais atá ann cheana, agus, ag an am céanna, tá ról lárnach ag an Aontas, in éineacht leis na Ballstáit, fanacht ar thús cadhnaíochta ar an leibhéal idirnáisiúnta.

(14)

Gan dochar d’inniúlacht na mBallstát, ba cheart don Choimisiún, in éineacht le hArdionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála (“an tArdionadaí”) agus i ndlúthchomhar leis na Ballstáit, iompraíocht fhreagrach sa spás a chur chun cinn agus an Clár á chur chun feidhme lena n-áirítear iomadú an smionagair spáis a laghdú. Chomh maith leis sin, ba cheart don Choimisiún an fhéidearthacht maidir le haontachas an Aontais le Conarthaí agus Coinbhinsiúin ábhartha de chuid na Náisiún Aontaithe a fhiosrú agus, más gá, moltaí iomchuí a dhéanamh.

(15)

Tá cosúlacht idir cuspóirí an Chláir agus cuspóirí clár eile de chuid an Aontais, go háirithe Fís Eorpach a bunaíodh le Rialachán (AE) 2021/695 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3), Clár InvestEU a bunaíodh le Rialachán (AE) 2021/523 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4), an Ciste Eorpach Cosanta a bunaíodh le Rialachán (AE) 2021/697 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) agus Cistí faoi Rialachán lena leagtar síos forálacha coiteanna maidir le Ciste Forbartha Réigiúnaí na hEorpa, Ciste Sóisialta na hEorpa Plus, an Ciste Comhtháthaithe, an Ciste um Aistriú Cóir agus an Ciste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe agus rialacha airgeadais maidir leo agus maidir leis an gCiste um Thearmann, Imirce agus Lánpháirtíocht, an Ciste Slándála Inmheánaí agus an Ionstraim le haghaidh Tacaíocht Airgeadais don Bhainistiú Teorainneacha agus don Bheartas Víosa (“Rialachán na bhForálacha Coiteanna”). Dá bhrí sin, ba cheart a fhoráil do chistiú carnach ó na cláir sin, ar choinníoll nach gcumhdaítear leo na míreanna costais céanna, go háirithe trí shocruithe le haghaidh cistiú comhlántach ó chláir de chuid an Aontais nuair a cheadaítear sin leis na módúlachtaí bainistíochta – bíodh sé de réir oird, ar bhealach malartach, nó le meascán cistí lena n-áirítear chun gníomhaíochtaí a chomhchistiú, lena gceadófaí, i gcás inar féidir, comhpháirtíochtaí nuálaíochta agus oibríochtaí measctha. Dá bhrí sin, le linn chur chun feidhme an Chláir, ba cheart don Choimisiún sineirgíochtaí a chur chun cinn le cláir agus ionstraimí airgeadais gaolmhara eile de chuid an Aontais sa chaoi gurbh fhéidir, i gcás inar féidir, úsáid a bhaint as rochtain ar mhaoiniú riosca, comhpháirtíochtaí nuálaíochta, agus cistiú carnach nó measctha. Chomh maith leis sin, ba cheart don Choimisiún sineirgíochtaí agus comhchuibheas a áirithiú idir na réitigh arna bhforbairt faoi na cláir sin, go háirithe Fís Eorpach, agus na réitigh arna bhforbairt faoin gClár.

(16)

I gcomhréir le hAirteagal 191(3) den Rialachán Airgeadais, níl na costais chéanna le maoiniú faoi dhó le buiséad an Aontais in imthosca ar bith.

(17)

Tabharfaí aghaidh ar chuspóirí beartais an Chláir freisin mar réimsí incháilithe le haghaidh oibríochtaí maoiniúcháin agus infheistíochta trí ionstraimí airgeadais agus an ráthaíocht bhuiséadach ó Chlár InvestEU, go háirithe, faoina réimsí beartais um bonneagar inbhuanaithe agus taighde, nuálaíochta agus digitithe. Ba cheart tacaíocht airgeadais a úsáid chun dul i ngleic, ar bhealach comhréireach, le clistí margaidh nó le cásanna infheistíochta fo-optamaí agus níor cheart, le gníomhaíochtaí, maoiniú príobháideach a dhúbailt ná a phlódú ná an iomaíocht sa mhargadh inmheánach a shaobhadh. Ba cheart breisluach Eorpach soiléir a bheith ag gníomhaíochtaí.

(18)

Le comhchuibheas agus sineirgíochtaí idir Fís Eorpach agus an Clár, ba cheart earnáil spáis Eorpach nuálach agus iomaíoch a chothú, uathriail na hEorpa a threisiú maidir le rochtain ar an spás agus maidir le leas a bhaint as an spás i dtimpeallacht slán, sábháilte agus ról na hEorpa mar ghníomhaí domhanda a neartú. Dhéanfaí réitigh cheannródaíocha in Fís Eorpach a thacú le sonraí agus seirbhísí arna gcur ar fáil leis an gClár don phobal taighde agus nuálaíochta.

(19)

Chun toradh socheacnamaíoch an Chláir a uasmhéadú, tá sé bunriachtanach córais úrscothacha a choinneáil ar siúl, iad a uasghrádú chun riachtanais athraitheacha úsáideoirí a chomhlíonadh, agus go ndéanfaí forbairtí nua in earnáil na bhfeidhmeanna spás-chumasaithe iartheachtacha. Ba cheart don Aontas tacú le gníomhaíochtaí a bhaineann le forbairt taighde agus teicneolaíochta, nó le luathchéimeanna na héabhlóide a bhaineann leis na bonneagair arna mbunú faoin gClár, mar aon leis na gníomhaíochtaí taighde agus forbartha a bhaineann le feidhmeanna agus seirbhísí atá bunaithe ar na córais arna mbunú faoin gClár, lena spreagfaí, sa chaoi sin, gníomhaíochtaí eacnamaíocha réamhtheachtacha agus iartheachtacha. Is é Fís Eorpach an ionstraim iomchuí ar leibhéal an Aontais chun na gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta sin a mhaoiniú. Ba cheart, áfach, cuid an-sonrach de ghníomhaíochtaí forbartha a mhaoiniú ón mbuiséad a leithdháiltear ar chomhpháirteanna Galileo agus EGNOS faoin Rialachán seo, go háirithe i gcás ina mbíonn baint ag gníomhaíochtaí den sórt sin le heilimintí bunúsacha amhail slis-seiteanna agus glacadóirí atá cumasaithe do Galileo, rud a éascódh forbairt feidhmeanna thar earnálacha difriúla den gheilleagar. Dá ainneoin sin, níor cheart imscaradh ná saothrú na mbonneagar arna mbunú faoin gClár a chur i mbaol le maoiniú den sórt sin.

(20)

Chun iomaíochas thionscal spáis na hEorpa a áirithiú amach anseo, ba cheart don Chlár tacú le forbairt ardscileanna i réimsí a bhaineann leis an spás agus tacú le gníomhaíochtaí oideachais agus oiliúna, agus comhionannas deiseanna á chur chun cinn, lena n-áirítear comhionannas inscne, chun acmhainneacht iomlán shaoránaigh an Aontais sa réimse sin a bhaint amach.

(21)

D’fhéadfadh sé go mbeadh gá le tuilleadh taighde agus nuálaíochta le haghaidh bonneagar tiomnaithe don Chlár, agus d’fhéadfadh tacaíocht a thabhairt dó sin faoi Fís Eorpach, ag díriú ar comhchuibheas le gníomhaíochtaí a dhéanann GES sa réimse sin. Leis na sineirgíochtaí le Fís Eorpach, ba cheart a áirithiú go sainaithneofar riachtanais taighde agus nuálaíochta na hearnála spáis agus go mbunófar iad mar chuid den phróiseas pleanála taighde agus nuálaíochta. Na sonraí agus seirbhísí spáis a chuirtear ar fáil saor in aisce faoin gClár, bhainfí úsáid astu chun réitigh cheannródaíocha a fhorbairt trí thaighde agus nuálaíocht, lena n-áirítear in Fís Eorpach, mar thacaíocht do thosaíochtaí beartais an Aontais. Leis an bpróiseas pleanála straitéisí faoi Fís Eorpach, shainaithneofaí gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta ar cheart úsáid a bhaint as bonneagair ar leis an Aontas iad amhail Galileo, EGNOS agus Copernicus lena n-aghaidh. Bheadh bonneagair thaighde, go háirithe líonraí breathnóireachta in situ, ina n-eilimintí ríthábhachtacha den bhonneagar breathnóireachta in situ lena ndéantar Seirbhísí Copernicus a chumasú.

(22)

Na sócmhainní uile idir nithiúil agus neamhnithiúil a cruthaíodh nó a forbraíodh le soláthar poiblí arna mhaoiniú ag an Aontas mar chuid den Chlár, tá sé tábhachtach go mbeadh úinéireacht ag an Aontas orthu. Chun a áirithiú go gcomhlíonfar go hiomlán aon chearta bunúsacha a bhaineann le húinéireacht, ba cheart na socruithe riachtanacha a dhéanamh le haon úinéir atá ann cheana. Níor cheart gur dochar úinéireacht den sórt sin a bheadh ag an Aontas don deis a bheith ag an Aontas, i gcomhréir leis an Rialachán seo agus i gcás ina measfar gurb iomchuí sin ar bhonn measúnú de réir an cháis, na sócmhainní sin a chur ar fáil do thríú páirtithe nó iad a dhiúscairt.

(23)

Chun go spreagfar an úsáid is leitheadaí is féidir a baint as na seirbhísí arna gcur ar fáil ag an gClár, b’fhiú a áitiú go gcuirtear sonraí, faisnéis agus seirbhísí ar fáil gan ráthaíocht, ach é sin gan dochar d’oibleagáidí arna bhforchur le forálacha atá ceangailteach ó thaobh dlí.

(24)

Ba cheart don Choimisiún, agus cúraimí áirithe dá chuid ar de chineál neamhrialála iad á ndéanamh aige, i gcás inar gá agus a mhéid is gá, a bheith in ann dul i muinín cúnamh teicniúil ó pháirtithe seachtracha áirithe. Ba cheart d’eintitis eile a bhfuil baint acu le rialachas poiblí an Chláir a bheith in ann úsáid a bhaint as an gcúnamh teicniúil céanna freisin agus iad ag déanamh na gcúraimí a chuirtear orthu faoin Rialachán seo.

(25)

Leagtar síos sa Rialachán seo imchlúdach airgeadais le haghaidh ré iomlán an Chláir, arb é a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha, de réir bhrí phointe 18 den Chomhaontú Idirinstitiúideach idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais, agus maidir le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár i dtreo acmhainní dílse nua a thabhairt isteach (6), do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil.

(26)

Mar léiriú ar a thábhachtaí atá sé dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais chun Comhaontú Pháras a glacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (7) a chur chun feidhme agus an gealltanas maidir le Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe, ba cheart, leis na gníomhaíochtaí faoin Rialachán seo, rannchuidiú leis na gníomhaíochtaí ar son na haeráide a phríomhshruthú agus leis an sprioc fhoriomlán a bhaint amach go gcaithfí 30 %, ar a laghad, de chaiteachas buiséid an Aontais mar thacaíocht do chuspóirí aeráide. Ba cheart gníomhaíochtaí ábhartha a shainaithint le linn ullmhú agus chur chun feidhme an Chláir, agus ba cheart athmheasúnú a dhéanamh orthu mar chuid de na meastóireachtaí agus na próisis athbhreithnithe ábhartha. Oibreoidh Parlaimint na hEorpa, an Chomhairle agus an Coimisiún i gcomhar le chéile maidir le modheolaíocht éifeachtach, thrédhearcach agus chuimsitheach, a leagfaidh an Coimisiún amach, chun measúnú a dhéanamh ar an gcaiteachas faoi gach clár den chreat airgeadais ilbhliantúil ar chuspóirí bithéagsúlachta, agus aird á tabhairt ar na forluí atá ann faoi láthair idir cuspóirí aeráide agus bithéagsúlachta.

(27)

Ba cheart ioncam a ghinfidh comhpháirteanna an Chláir fabhrú chuig an Aontas chun go gcúiteofar go páirteach na hinfheistíochtaí atá déanta aige cheana, agus ba cheart an t-ioncam sin a úsáid chun tacú le saothrú chuspóirí an Chláir. Ar an gcúis chéanna, ba cheart an fhéidearthacht a bheith ann foráil a dhéanamh maidir le sásra comhroinnte ioncaim i gconarthaí arna ndéanamh le heintitis san earnáil phríobháideach.

(28)

Tá feidhm ag an Rialachán Airgeadais maidir leis an gClár. Leis an Rialachán Airgeadais, leagtar síos rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, lena n-áirítear na rialacha maidir le deontais, duaiseanna, soláthar, bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais agus aisíocaíocht a dhéanamh le saineolaithe seachtracha.

(29)

Ós rud é, i bprionsabal, gurb é an tAontas a mhaoiníonn an Clár, conarthaí soláthair arna ndéanamh faoin gClár le haghaidh gníomhaireachtaí arna maoiniú ag an gClár, ba cheart dóibh rialacha an Aontais a chomhlíonadh. Sa chomhthéacs sin, ba cheart don Aontas a bheith freagrach as sainiú na gcuspóirí atá le saothrú i leith soláthar poiblí. Foráiltear sa Rialachán Airgeadais go bhfuil an Coimisiún in ann, ar bhonn torthaí measúnaithe ex ante, dul i muinín chórais agus nósanna imeachta na ndaoine nó na n-eintiteas a bhfuil cistí de chuid an Aontais á gcur chun feidhme acu. Maidir le coigeartuithe sonracha is gá a dhéanamh ar na rialacha sin, chomh maith leis na socruithe le haghaidh shíneadh na gconarthaí atá ann cheana, ba cheart iad a shainiú sa chomhaontú comhpháirtíochta comhfhreagrach maidir leis an gcreat airgeadais (FFPA) nó sa chomhaontú ranníocaíochta comhfhreagrach.

(30)

Tá an Clár ag brath ar theicneolaíochtaí casta atá á bhforbairt gan stad. Leis an spleáchas ar theicneolaíochtaí den sórt sin, bíonn éiginnteacht agus riosca ann do chonarthaí poiblí arna dtabhairt i gcrích faoin gClár, sa mhéid go mbaineann gealltanais fhadtéarmacha maidir le trealamh nó seirbhísí leis na conarthaí sin. Dá bhrí sin, is gá bearta sonracha maidir le conarthaí poiblí sa bhreis ar na rialacha a leagtar síos sa Rialachán Airgeadais. Ba cheart, dá bhrí sin, a bheith in ann conradh a dhámhachtain i bhfoirm conradh a bhfuil céimeanna coinníollacha íocaíochtaí i gceist leis, leasú a thabhairt isteach, faoi choinníollacha áirithe, i gcomhthéacs a fheidhmíochta, nó íosleibhéal fochonraitheoireachta a fhorchur, go háirithe le go bhféadfadh FBManna agus gnólachtaí nuathionscanta a bheith rannpháirteach. Ar deireadh, i ngeall ar na héiginnteachtaí teicneolaíocha a bhaineann le comhpháirteanna an Chláir, ní féidir i gcónaí praghsanna conarthaí a thuar go beacht agus ba cheart dá bhrí sin a bheith in ann conarthaí a dhéanamh gan praghas seasta cinntitheach a shonrú agus clásail chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint a áireamh sna conarthaí sin.

(31)

Chun éileamh poiblí agus nuálaíocht san earnáil phoiblí a chothú, ba cheart don Chlár úsáid a shonraí, a fhaisnéise agus a sheirbhísí a chur chun cinn chun tacú le forbairt réiteach saincheaptha arna déanamh ag an lucht tionscail agus ag FMBanna ar an leibhéal réigiúnach agus ar an leibhéal áitiúil trí chomhpháirtíochtaí nuálaíochta a bhaineann leis an spás, amhail dá dtagraítear i bpointe 7 d’Iarscríbhinn 1 a ghabhann leis an Rialachán Airgeadais, rud a fhágann gur féidir na céimeanna uile, ó chéim na forbartha suas go dtí go ndéantar réitigh spáis idir-inoibritheacha shaincheaptha a imscaradh agus a sholáthar le haghaidh seirbhísí poiblí, a chumhdach.

(32)

Chun cuspóirí an Chláir a bhaint amach, tá sé tábhachtach go mbeifí in ann, i gcás inarb iomchuí, acmhainneachtaí a úsáid arna gcur ar fáil ag eintitis phoiblí agus phríobháideacha de chuid an Aontais atá gníomhach i réimse an spáis agus, chomh maith leis sin, go mbeifí in ann a bheith ag obair ar an leibhéal idirnáisiúnta le tríú tíortha nó eagraíochtaí idirnáisiúnta. Ar an gcúis sin, ba cheart foráil a dhéanamh maidir leis an bhféidearthacht úsáid a bhaint as na huirlisí agus modhanna bainistíochta ábhartha uile dá bhforáiltear le CFAE agus leis an Rialachán Airgeadais agus as nósanna imeachta soláthair chomhpháirtigh.

(33)

Maidir le deontais go sonrach, léirítear leis an taithí a fuarthas gur fearr an glacadh ag úsáideoirí agus ag an margadh agus an fhor-rochtain i gcoitinne nuair a bhíonn cur chuige díláraithe á úsáid ag an gCoimisiún seachas cur chuige ón mbarr anuas. Ar na gníomhaíochtaí is fearr ar éirigh leo i gcás iontrálaithe nua agus FBManna, tá dearbháin, ar foirm tacaíochta airgeadais iad ó thairbhí deontais do thríú páirtithe. Mar sin féin, chuir an uasteorainn ar thacaíocht airgeadais a forchuireadh leis an Rialachán Airgeadais bac ar na dearbháin sin. Dá bhrí sin, ba cheart an uasteorainn sin a ardú don Chlár chun go mbeifí bord ar bhord le poitéinseal méadaitheach na bhfeidhmeanna margaidh san earnáil spáis.

(34)

Na foirmeacha cistiúcháin agus na modhanna cur chun feidhme faoin Rialachán seo, ba cheart iad a roghnú ar bhonn a fhónta atá siad ó thaobh cuspóirí sonracha na ngníomhaíochtaí a bhaint amach agus torthaí a thabhairt, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin, agus ar an riosca neamhchomhlíonta a mheastar a bheith ann. San áireamh leis sin, ba cheart féachaint an bhféadfaí úsáid a bhaint as cnapshuimeanna, rátaí comhréidhe agus costais aonaid, chomh maith le maoiniú nach bhfuil baint aige le costais dá dtagraítear in Airteagal 125(1) den Rialachán Airgeadais.

(35)

De bhun Chinneadh 2013/755/AE ón gComhairle (8), tá daoine agus eintitis atá bunaithe i dtíortha agus críocha thar lear incháilithe chun cistiú a fháil faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chláir agus faoi réir aon socrú féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát lena mbaineann an tír nó an chríoch ábhartha thar lear.

(36)

Tá feidhm ag rialacha airgeadais cothrománacha arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE maidir leis an Rialachán seo. Leagtar síos na rialacha sin sa Rialachán Airgeadais agus cinntear leo go háirithe an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme trí dheontais, soláthar, duaiseanna agus cur chun feidhme indíreach, agus foráiltear leo do sheiceálacha ar fhreagracht na ngníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin leis na rialacha arna nglacadh ar bhonn Airteagal 322 CFAE córas ginearálta coinníollachta chun buiséad an Aontais a chosaint.

(37)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (10), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (11) agus (AE) 2017/1939 (12) ón gComhairle, táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag an Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d’fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d’Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13), a imscrúdú agus a ionchúiseamh. I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá ar aon duine nó aon eintiteas a fhaigheann cistí de chuid an Aontais comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais, na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE agus a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh páirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha.

(38)

Féadfaidh comhaltaí de Chomhlachas Saorthrádála na hEorpa (CSTE) atá ina gcomhaltaí den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (LEE), tíortha aontacha, tíortha is iarrthóirí agus iarrthóirí ionchasacha mar aon le tíortha de Bheartas Comharsanachta na hEorpa a bheith rannpháirteach sa Chlár, cé is moite de Galileo, EGNOS, GOVSATCOM agus fo-chomhpháirt SST, i gcomhréir lena gcomhaontuithe faoi seach. Féadfaidh tríú tíortha eile a bheith rannpháirteach freisin sa Chlár, cé is moite de Galileo, EGNOS, GOVSATCOM agus fo-chomhpháirt SST, ar bhonn comhaontú atá le tabhairt i gcrích i gcomhréir le hAirteagal 218 CFAE. Ba cheart comhaltaí CSTE ar comhaltaí iad de LEE a bheith in ann a bheith rannpháirteach in Galileo agus EGNOS, i gcomhréir leis na coinníollacha a leagtar síos sa Chomhaontú maidir leis an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (14). Féadfaidh tríú tíortha eile a bheith rannpháirteach in Galileo agus EGNOS ar bhonn comhaontú atá le tabhairt i gcrích i gcomhréir le hAirteagal 218 CFAE. Níor cheart GOVSATCOM a bheith oscailte d’aon tríú tír ach amháin ar bhonn comhaontú atá le tabhairt i gcrích i gcomhréir le hAirteagal 218 CFAE.

(39)

Ba cheart foráil ar leith a thabhairt isteach leis an Rialachán seo lena gcuirfear de cheangal ar thríú tíortha na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, do OLAF agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh gach ceann díobh a gcuid inniúlachtaí féin a fheidhmiú go cuimsitheach.

(40)

Eagraíochtaí idirnáisiúnta nach bhfuil a gceanncheathrú san Aontas agus ar mhian leo rochtain a bheith acu ar sheirbhísí SST nach bhfuil ar fáil go poiblí, ba cheart é a bheith de cheangal orthu comhaontú a thabhairt i gcrích i gcomhréir le hAirteagal 218 CFAE. Ba cheart a mheas gur croí-úsáideoirí SST iad eagraíochtaí idirnáisiúnta a bhfuil a gceanncheathrú san Aontas acu agus ar úinéirí agus oibreoirí spásárthaí poiblí iad.

(41)

Ba cheart faisnéis atá ar fáil go poiblí le haghaidh sheirbhísí SST a thuiscint mar aon fhaisnéis a bhfuil bonn réasúnta ag an úsáideoir chun rochtain dhleathach a fháil uirthi. Tá seirbhísí SST um sheachaint imbhuailte, um athiontráil agus um ilroinnt bunaithe ar fhaisnéis SST seachtrach a bhfuil rochtain ag an bpobal uirthi agus atá ar fáil tar éis iarraidh ar rochtain. Dá bhrí sin, ba cheart a thuiscint gur seirbhísí atá ar fáil go poiblí iad seirbhísí SST um sheachaint imbhuailte, um athiontráil agus um ilroinnt agus níor cheart gá a bheith le comhaontú a thabhairt i gcrích i gcomhréir le hAirteagal 218 CFAE. Ba cheart rochtain orthu a bheith ar fáil arna iarraidh sin don úsáideoir ionchasach.

(42)

Chun go ndéanfar rialachas poiblí fónta ar an gClár, ní mór dáileadh soiléir freagrachtaí agus cúraimí idir na heintitis éagsúla lena mbaineann chun forluí neamhriachtanach a sheachaint agus chun ró-chaiteachas agus moilleanna a laghdú. Ba cheart do ghníomhaithe uile an rialachais tacú, ina réimse inniúlachta agus i gcomhréir lena bhfreagrachtaí, le baint amach chuspóirí an Chláir.

(43)

Is fada an lá atá na Ballstáit gníomhach i réimse an spáis. Tá córais, bonneagar, gníomhaireachtaí agus comhlachtaí náisiúnta acu a bhfuil baint acu leis an spás. Dá bhrí sin, is féidir leo rannchuidiú go mór leis an gClár, go háirithe lena chur chun feidhme. D’fhéadfaidís comhoibriú leis an Aontas chun seirbhísí agus feidhmeanna an Chláir a chur chun cinn. D’fhéadfadh sé go mbeadh an Coimisiún in ann na hacmhainní atá ar fáil do na Ballstáit a shlógadh, leas a bhaint as a gcúnamh agus, faoi réir coinníollacha arna gcomhaontú go frithpháirteach, cúraimí neamhrialála a chur ar na Ballstáit i ndáil le cur chun feidhme an Chláir. Thairis sin, ba cheart do na Ballstáit lena mbaineann na bearta uile is gá a dhéanamh chun a áirithiú go gcosnófar na stáisiúin talún atá suite ina gcríocha. Ina theannta sin, ba cheart do na Ballstáit agus don Choimisiún oibriú le chéile leis na comhlachtaí iomchuí idirnáisiúnta agus leis na húdaráis rialála iomchuí chun a áirithiú go mbeidh na minicíochtaí is gá don Chlár ar fáil agus go ndéanfar iad a chosaint ar an leibhéal iomchuí le go mbeifear in ann na feidhmeanna arna mbunú ar na seirbhísí arna gcur ar fáil a fhorbairt agus a chur chun feidhme ina n-iomláine, i gcomhréir le Cinneadh Uimh. 243/2012/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (15).

(44)

Ós aidhm leis an gCoimisiún leas ginearálta an Aontais a chur chun cinn, is é atá freagrach as an gClár a chur chun feidhme, as freagracht fhoriomlán a ghlacadh as agus as a úsáid a chur chun cinn. Chun acmhainní agus inniúlachtaí na ngeallsealbhóirí éagsúla a bharrfheabhsú, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann cúraimí áirithe a chur ar eintitis eile faoi imthosca a bhfuil údar leo. Agus freagracht fhoriomlán as an gClár aige, ba cheart don Choimisiún na príomhcheanglais theicniúla agus oibríochtúla atá riachtanach a chinneadh chun éabhlóid córas agus seirbhísí a chur chun feidhme. Ba cheart dó é sin a dhéanamh tar éis dó dul i gcomhairle le saineolaithe na mBallstát, le húsáideoirí agus le geallsealbhóirí ábhartha eile. Ar deireadh, ag tabhairt dá aire i réimse an spáis, i gcomhréir le hAirteagal 4(3) CFAE, nach gcuirfidh feidhmiú inniúlacht an Aontais cosc ar na Ballstáit a n-inniúlachtaí siúd a fheidhmiú, ba cheart don Choimisiún comhchuibheas na ngníomhaíochtaí a dhéantar i gcomhthéacs an Chláir a áirithiú.

(45)

Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um an gClár Spáis (“an Ghníomhaireacht”), atá ag teacht in ionad na Gníomhaireachta Eorpaí GNSS a bunaíodh le Rialachán (AE) Uimh. 912/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16) agus i gcomharbacht uirthi, is é an misean atá aici cur leis an gClár, go háirithe maidir le creidiúnú slándála mar aon le forbairt an mhargaidh agus forbairt feidhmeanna iartheachtacha. Dá bhrí sin, ba cheart cúraimí áirithe a bhfuil baint acu leis na réimsí sin a shannadh don Ghníomhaireacht. Maidir leis an tslándáil go háirithe, agus ós rud é go bhfuil taithí aici sa réimse sin, ba cheart an Ghníomhaireacht a bheith freagrach as na cúraimí creidiúnaithe slándála i gcás ghníomhaíochtaí uile an Aontais in earnáil an spáis. Ag cur lena bhfuil bainte amach aici go dtí seo i dtaobh ghlacadh na n-úsáideoirí agus an mhargaidh le Galileo agus EGNOS, ba cheart gníomhaíochtaí a bhaineann le glacadh na n-úsáideoirí i ndáil le comhpháirteanna an Chláir seachas Galileo agus EGNOS a chur de chúram ar an nGníomhaireacht, mar aon le gníomhaíochtaí forbartha feidhmeanna iartheachtacha le haghaidh chomhpháirteanna uile an Chláir. D’fhágfadh sé sin go bhféadfadh an Ghníomhaireacht leas a bhaint as barainneachtaí scála agus chuirfí deis ar fáil feidhmeanna a fhorbairt bunaithe ar roinnt comhpháirteanna éagsúla den Chlár (feidhmeanna comhtháite). Mar sin féin, níor cheart do na gníomhaíochtaí sin dochar a dhéanamh do na gníomhaíochtaí seirbhíse ná do na gníomhaíochtaí maidir le glacadh na n-úsáideoirí a chuireann an Coimisiún de chúram ar eintitis Copernicus ar cuireadh cúram orthu. Má chuirtear de chúram ar an nGníomhaireacht feidhmeanna iartheachtacha a fhorbairt, níor cheart don mhéid sin cosc a chur ar eintitis eile ar cuireadh cúram orthu feidhmeanna iartheachtacha a fhorbairt freisin. Lena chois sin, ba cheart don Ghníomhaireacht na cúraimí a chuireann an Coimisiún uirthi a dhéanamh trí bhíthin comhaontú ranníocaíochta amháin nó níos mó faoi FFPA lena gcumhdaítear cúraimí sonracha eile a bhaineann leis an gClár. Agus cúraimí á gcur ar an nGníomhaireacht, ba cheart acmhainní leordhóthanacha daonna, riaracháin agus airgeadais a chur ar fáil.

(46)

In imthosca áirithe a bhfuil údar cuí leo, ba cheart don Ghníomhaireacht a bheith in ann cúraimí sonracha a chur ar na Ballstáit nó ar ghrúpaí Ballstát. Níor cheart a dhéanamh amhlaidh ach amháin maidir le gníomhaíochtaí nach bhfuil sé ar chumas na Gníomhaireachta iad a fhorghníomhú í féin agus níor cheart don mhéid sin dochar a dhéanamh do rialachas an Chláir ná do leithdháileadh na gcúraimí mar a shainítear sa Rialachán seo.

(47)

Is córais chasta iad Galileo agus EGNOS a bhfuil gá le dian-chomhordú ina leith. Ós rud é gur comhpháirteanna an Chláir iad, ba cheart gur institiúid nó comhlacht de chuid an Aontais a dhéanfadh an comhordú sin. Agus í ag cur leis an saineolas a forbraíodh le blianta beaga anuas, is í an Ghníomhaireacht an comhlacht is iomchuí chun comhordú a dhéanamh ar na cúraimí oibríochtúla uile a bhaineann le saothrú na gcóras sin, cé is moite den chomhar idirnáisiúnta. Ba cheart, dá bhrí sin, bainistiú agus saothrú EGNOS agus Galileo a chur de chúram ar an nGníomhaireacht. Mar sin féin, ní hionann sin agus a rá gur cheart don Ghníomhaireacht na cúraimí sin ar fad a bhaineann le saothrú na gcóras sin a dhéanamh í féin. D’fhéadfadh sí dul i muinín shaineolas na n-eintiteas eile, go háirithe GES. Ba cheart a áireamh leis sin na gníomhaíochtaí maidir le héabhlóid córas, dearadh agus forbairt codanna den chuid ar talamh agus na satailítí, ar cúraimí iad ar cheart a chur ar GES. Le leithdháileadh na gcúraimí ar eintitis eile, cuirtear le hinniúlachtaí na n-eintiteas sin agus ba cheart dúbailt oibre a sheachaint.

(48)

Is eagraíocht idirnáisiúnta é GES ag a bhfuil saineolas fairsing i réimse an spáis agus a thug Comhaontú Réime i gcrích leis an gComhphobal Eorpach in 2004 (“Comhaontú Réime 2004”) (17) . Dá bhrí sin, is comhpháirtí tábhachtach i gcur chun feidhme an Chláir é agus ba cheart caidreamh iomchuí a chur ar bun leis. Maidir leis sin, agus i gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, ba cheart don Choimisiún FFPA a thabhairt i gcrích le GES agus leis an nGníomhaireacht lena rialófar an caidreamh airgeadas uile idir an Coimisiún, an Ghníomhaireacht agus GES, lena n-áiritheofar go mbeidh an caidreamh airgeadais sin comhsheasmhach agus a bheidh i gcomhréir le Comhaontú Réime 2004, go háirithe le hAirteagail 2 agus 5 de. Mar sin féin, ós rud é nach comhlacht de chuid an Aontais é GES agus nach bhfuil sé faoi réir dhlí an Aontais, tá sé buntábhachtach go bhforálfaí le comhaontú den sórt sin go ndéanfaidh GES bearta iomchuí chun cosaint leasanna an Aontais agus a Bhallstát a áirithiú agus, maidir le cur chun feidhme an bhuiséid, go gcomhlíonfaidh na cúraimí a chuirfear uirthi na cinntí a dhéanfaidh an Coimisiún. Ba cheart na clásail uile is gá chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint a bheith sa chomhaontú freisin.

(49)

Feidhmiú Lárionad Satailítí an Aontais Eorpaigh (SATCEN) mar acmhainneacht uathrialaitheach Eorpach lena dtugtar rochtain ar fhaisnéis agus seirbhísí a thagann as saothrú na sócmhainní spáis ábhartha agus na sonraí comhthaobhacha, aithníodh sin cheana i gcur chun feidhme Chinneadh 541/2014/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (18).

(50)

Chun ionadaíocht na n-úsáideoirí a fhréamhú ar bhonn struchtúrach i rialachas GOVSATCOM agus chun riachtanais agus ceanglais úsáideoirí a chomhthiomsú thar theorainneacha náisiúnta agus sibhialta-mhíleata, féadfaidh róil chomhordúcháin le haghaidh grúpaí sonracha úsáideoirí a bheith ag na heintitis ábhartha de chuid an Aontais a bhfuil dlúthnaisc acu le húsáideoirí, amhail an Ghníomhaireacht Eorpach um Chosaint, an Ghníomhaireacht Eorpach um an nGarda Teorann agus Cósta (Frontex), an Ghníomhaireacht Eorpach um Shábháilteacht Mhuirí, an Ghníomhaireacht Eorpach um Rialú ar Iascach, Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh i ndáil le Comhar i bhForfheidhmiú an Dlí, an Cumas Míleata Pleanála agus Forfheidhmithe/an Cumas Sibhialtach Pleanála agus Forfheidhmithe agus an Lárionad Comhordúcháin Práinnfhreagartha. Ar leibhéal comhthiomsaithe, ba cheart don Ghníomhaireacht comhordú a dhéanamh ar ghnéithe a bhaineann le húsáideoirí do na pobail úsáideoirí sibhialta agus féadfaidh sí faireachán a dhéanamh ar úsáid oibríochtúil, ar éileamh, ar chomhréireacht le ceanglais, agus ar riachtanais agus ceanglais athraitheacha.

(51)

De bharr a thábhachtaí atá gníomhaireachtaí a bhaineann leis an spás do gheilleagar an Aontais agus do shaolta shaoránaigh an Aontais, agus ós córais agus feidhmeanna dé-úsáide iad na córais agus na feidhmeanna atá bunaithe ar na córais sin, ba cheart é a bheith ina phríomhthosaíocht ag an gClár ardleibhéal slándála a bhaint amach agus a choinneáil ar bun, go háirithe chun leasanna an Aontais agus a Bhallstát a chosaint, lena n-áirítear an méid a bhaineann le faisnéis rúnaicmithe agus le faisnéis íogair eile nach bhfuil rúnaicmithe.

(52)

Gan dochar do shainchumais na mBallstát i réimse na slándála náisiúnta, ba cheart don Choimisiún agus don Ardionadaí, ina réimse inniúlachta féin faoi seach, slándáil an Chláir a áirithiú i gcomhréir leis an Rialachán seo agus, i gcás inarb ábhartha, le Cinneadh (CBES) 2021/698 ón gComhairle (19).

(53)

Ós rud é go bhfuil saineolas sonrach ag an tSeirbhís Eorpach Gníomhaíochta Seachtraí (SEGS) agus go mbíonn teagmháil rialta aici le húdaráis tríú tíortha agus le heagraíochtaí idirnáisiúnta, féadfaidh SEGS cuidiú leis an gCoimisiún cúraimí áirithe dá chuid a chur i gcrích, ar cúraimí iad a bhaineann le slándáil an Chláir i réimse an chaidrimh sheachtraigh, i gcomhréir le Cinneadh 2010/427/AE ón gComhairle (20).

(54)

Gan dochar de fhreagracht aonair na mBallstát i réimse na slándála náisiúnta, amhail dá bhforáiltear in Airteagal 4(2) CAE, agus don cheart atá ag na Ballstáit a leasanna bunúsacha slándála a chosaint i gcomhréir le hAirteagal 346 CFAE, ba cheart rialachas sonrach slándála a bhunú chun cur chun feidhm rianúil an Chláir a áirithiú. Ba cheart an rialachas sin a bheith bunaithe ar thrí phríomhphrionsabal. Ar an gcéad dul síos, tá sé ríthábhachtach an taithí leathan uathúil ar ábhair shlándála atá ag na Ballstáit a chur san áireamh a mhéid is féidir. Ar an dara dul síos, chun coinbhleachtaí leasa agus aon laigí i gcur i bhfeidhm na rialacha slándála a sheachaint, ba cheart feidhmeanna oibríochtúla a dhealú ó na feidhmeanna creidiúnaithe slándála. Ar an tríú dul síos, an t-eintiteas atá i gceannas ar na comhpháirteanna uile den Chlár nó cuid acu a bhainistiú, is é sin is fearr is féidir slándáil na gcúraimí sin atá air a bhainistiú. Le slándáil an Chláir, chuirfí leis an taithí a fuarthas le linn chur chun feidhme Galileo, EGNOS agus Copernicus le roinnt blianta anuas. Lena chois sin, chun go mbeidh rialachas fónta slándála ann, ní mór na róil a dháileadh go hiomchuí ar na gníomhaithe éagsúla. Ós rud é gur air atá an fhreagracht as an gClár, ba cheart don Choimisiún, gan dochar do shainchumais na mBallstát i réimse na slándála náisiúnta, na ceanglais ghinearálta slándála is infheidhme a chinneadh maidir le gach ceann de chomhpháirteanna an Chláir.

(55)

Tá cibearshlándáil bhonneagair spáis na hEorpa, ar an talamh agus i spás araon, ríthábhachtach maidir le leanúnachas oibríochtaí na gcóras agus leanúnachas seirbhísí a áirithiú. Agus ceanglais slándála á mbunú, ba cheart, dá bhrí sin, aird chuí a thabhairt ar an ngá atá leis na córais agus a seirbhísí a chosaint ó chibirionsaithe, lena n-áirítear trí úsáid a bhaint as teicneolaíochtaí nua.

(56)

Ba cheart don Choimisiún struchtúr faireacháin slándála a shainaithint i gcás inarb iomchuí tar éis an anailís ar rioscaí agus bagairtí a bheith déanta. Ba cheart gurbh é an struchtúr faireacháin slándála sin an t-eintiteas a fhreagróidh ar threoracha arna bhforbairt faoi raon feidhme Chinneadh (CBES) 2021/698. I gcás Galileo, ba cheart gurbh é Lárionad Faireacháin Slándála Galileo an comhlacht sin. Maidir le cur chun feidhme Chinneadh (CBES) 2021/698, ba cheart ról an Bhoird um Chreidiúnú Slándála a bheith teoranta d’ionchuir a bhfuil baint acu le creidiúnú slándála an chórais a thabhairt don Chomhairle nó don Ardionadaí.

(57)

I bhfianaise a uathúla agus a chasta atá an Clár agus an naisc atá aige leis an tslándáil, ba cheart prionsabail aitheanta sheanbhunaithe a leanúint maidir le creidiúnú slándála. Ní mór, mar sin, gníomhaíochtaí creidiúnaithe slándála a dhéanamh ar bhonn na freagrachta coitinne as slándáil an Aontais agus a Bhallstát, trí gach dícheall a dhéanamh comhthoil a thógáil agus trí iad siúd uile lena mbaineann ceist na slándála a thabhairt isteach sa phróiseas, agus ní mór nós imeachta maidir le faireachán buan ar riosca a chur ar bun. Ní mór freisin gníomhaíochtaí teicniúla creidiúnaithe slándála a chur de chúram ar ghairmithe atá cáilithe go cuí sa réimse a bhaineann le córais chasta a chreidiúnú agus a bhfuil leibhéal leordhóthanach imréitigh slándála acu.

(58)

Tá faisnéis rúnaicmithe AE (FRAE) le bheith láimhseáilte i gcomhréir leis na rialacha slándála mar a leagtar amach i gCinneadh 2013/488/AE ón gComhairle (21) agus i gCinneadh (AE, Euratom) 2015/444 ón gCoimisiún (22). I gcomhréir le Cinneadh 2013/488/AE, tá ar na Ballstáit na prionsabail agus na híoschaighdeáin a leagtar síos iontu a urramú chun a áirithiú go dtabharfar leibhéal coibhéiseach cosanta do FRAE.

(59)

Chun malartú slán faisnéise a áirithiú, ba cheart comhaontuithe iomchuí a bhunú chun cosaint a áirithiú do FRAE arna sholáthar do thríú tíortha agus d’eagraíochtaí idirnáisiúnta i gcomhthéacs an Chláir.

(60)

Cuspóir tábhachtach den Chlár is ea a shlándáil a áirithiú agus an uathriail straitéiseach a neartú thar príomhtheicneolaíochtaí agus slabhra luacha, agus geilleagar oscailte, lena n-áirítear an tsaorthrádáil chóir, á chaomhnú ag an am céanna, agus tairbhe á bhaint as na deiseanna a bhaineann leis an spás ó thaobh shlándáil an Aontais agus a Bhallstát de. I gcásanna sonracha, chun an cuspóir sin a bhaint amach, is gá na coinníollacha riachtanacha incháilitheachta agus rannpháirtíochta a leagan síos chun cosaint shláine, shlándáil agus athléimneacht chórais oibríochtúla an Aontais a áirithiú. Níor cheart, leis sin, an bonn a bhaint den ghá atá le iomaíochas agus cost-éifeachtúlacht. Sa mheastóireacht ar eintitis dhlítheanacha atá faoi réir rialú ag tríú tír nó ag eintiteas tríú tír, ba cheart don Choimisiún na prionsabail agus na critéir dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2019/452 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23) a chur san áireamh.

(61)

I gcomhthéacs an Chláir, maidir le roinnt faisnéise atá ann, cé nach bhfuil sí rúnaicmithe, tá sí le láimhseáil i gcomhréir le gníomhartha dlí an Aontais atá i bhfeidhm cheana nó le dlíthe, rialacha agus rialacháin náisiúnta, lena n-áirítear trí bhíthin teorainneacha leithdháileacháin.

(62)

Tá líon méadaitheach earnálacha eacnamaíocha, go háirithe na hearnálacha iompair, teileachumarsáide, talmhaíochta agus fuinnimh, ag baint níos mó úsáid as córais loingseoireachta satailíte agus córais um fhaire na Cruinne. Leis an gClár, ba cheart sineirgíochtaí idir na hearnálacha sin a shaothrú, agus aird á tabhairt ar na tairbhí do na hearnálacha sin a thagann as teicneolaíochtaí spáis, agus ba cheart tacaíocht a thabhairt d’fhorbairt trealaimh chomhoiriúnaigh agus forbairt caighdeáin agus deimhnithe ábhartha a chur chun cinn. Tá méadú ag teacht freisin ar shineirgíochtaí idir gníomhaíochtaí spáis agus gníomhaíochtaí a bhfuil baint acu le slándáil agus cosaint an Aontais agus a Bhallstát. Dá mbeadh smacht iomlán ar loingseoireacht satailíte, ba cheart, dá bhrí sin, an tAontas a bheith neamhspleách ó thaobh na teicneolaíochta de, lena n-áirítear san fhadtéarma i gcás comhpháirteanna trealaimh bonneagair, agus ba cheart a áirithiú leis an méid sin go mbeadh sé uathrialach ó thaobh straitéise de.

(63)

Is é is aidhm le Galileo an chéad bhonneagar domhanda loingseoireachta agus suite satailíte atá deartha go sonrach chun críoch sibhialta a chur ar bun agus a oibriú, ar bonneagar é is féidir le gníomhaithe éagsúla poiblí agus príobháideacha san Eoraip agus ar fud an domhain a úsáid. Feidhmíonn Galileo go neamhspleách ar chórais eile atá ann nó is féidir a bheidh ann, agus ar an gcaoi sin, cuireann sé, i measc nithe eile, le huathriail straitéiseach an Aontais. Ba cheart an dara glún de Galileo a chur i bhfeidhm go céimnitheach roimh 2030, agus acmhainneacht oibríochtúil laghdaithe aige ar dtús.

(64)

Is é is aidhm le EGNOS cáilíocht na gcomharthaí oscailte ó na córais dhomhanda um loingseoireacht satailíte atá ann a fheabhsú, go háirithe na comharthaí a astaíonn Galileo. Leis na seirbhísí a sholáthraíonn EGNOS, ba cheart, mar thosaíocht, críocha na mBallstát atá lonnaithe go geografach san Eoraip, lena n-áirítear chun na críche sin an Chipir, na hAsóir, na hOileáin Chanáracha agus Maidéara, a chumhdach faoi dheireadh 2026. I réimse na heitlíochta, ba cheart do na críocha sin go léir tairbhe a bhaint as EGNOS le haghaidh seirbhísí aerloingseoireachta maidir leis na leibhéil feidhmíochta uile a fhaigheann tacaíocht ó EGNOS. D’fhéadfaí cumhdach geografach na seirbhísí a sholáthraíonn EGNOS a leathnú go réigiúin eile sa domhan, ar choinníoll go mbeadh sin indéanta ó thaobh na teicneolaíochta de agus, ar mhaithe le sábháilteacht na beatha, ar bhonn comhaontuithe idirnáisiúnta. Gan dochar do Rialachán (AE) 2018/1139 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (24) ná don fhaireachán is gá a dhéanamh ar cháilíocht seirbhíse Galileo chun críoch eitlíochta, ba cheart a thabhairt d’aire, cé gur féidir na comharthaí a astaíonn Galileo a úsáid go héifeachtach chun suí aerárthaí a éascú, i ngach céim eitilte, tríd an gcóras méadúcháin is gá a úsáid, lena n-áirítear eitleonaic réigiúnach, áitiúil agus ar bord, nach féidir ach córais réigiúnacha nó áitiúla mhéadúcháin amhail EGNOS san Eoraip a bheith ina seirbhísí bainistithe aerthráchta (BAT) agus ina seirbhísí aerloingseoireachta (SAL). Ba cheart seirbhís sábháilteachta beatha EGNOS a sholáthar i gcomhréir leis na caighdeáin is infheidhme de chuid na hEagraíochta Eitlíochta Sibhialta Idirnáisiúnta (“Caighdeáin ICAO”).

(65)

Tá sé ríthábhachtach inbhuanaitheacht Galileo agus EGNOS agus leanúnachas, infhaighteacht, cruinneas, iontaofacht agus slándáil a gcuid seirbhísí a áirithiú. I bhfianaise na n-athruithe a bhíonn ag teacht ar an timpeallacht agus na forbartha tapa atá ag teacht ar an margadh, ba cheart leanúint dá bhforbairt agus glúin nua de na córais sin, lena n-áirítear éabhlóid ghaolmhar maidir le cuid an spáis agus an chuid ar talamh, a ullmhú.

(66)

An téarma “seirbhís tráchtála” a úsáidtear i Rialachán (AE) Uimh. 1285/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (25), níl sé oiriúnach a thuilleadh i bhfianaise na héabhlóide atá tagtha ar an tseirbhís sin. Ina ionad sin, tá dhá sheirbhís éagsúla sainaitheanta i gCinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2017/224 ón gCoimisiún (26), eadhon an tseirbhís ardbheachtais agus an tseirbhís fíordheimhniúcháin.

(67)

Chun úsáid na seirbhísí a sholáthraítear a bharrfheabhsú, ba cheart na seirbhísí a sholáthraíonn Galileo agus EGNOS a bheith comhoiriúnach agus idir-inoibritheach le chéile, lena n-áirítear ar leibhéal na n-úsáideoirí, agus, a mhéid is féidir, le córais eile um loingseoireacht satailíte agus le gnáthmhodhanna radaloingseoireachta, i gcás ina leagtar an chomhoiriúnacht sin agus an idir-inoibritheacht síos i gcomhaontú idirnáisiúnta, gan dochar don chuspóir uathriail straitéiseach a bheith ag an Aontas.

(68)

I bhfianaise na tábhachta atá le bonneagar talamhbhunaithe Galileo agus EGNOS do Galileo agus EGNOS agus an tionchair atá aige ar shlándáil Galileo agus EGNOS, is é an Coimisiún ba cheart suíomh an bhonneagair a shocrú. Ba cheart próiseas oscailte agus trédhearcach a leanúint i gcónaí maidir le himscaradh bhonneagar talamhbhunaithe na gcóras, imscaradh a bhféadfadh an Ghníomhaireacht a bheith rannpháirteach ann i gcás inarb iomchuí agus bunaithe ar a réimse inniúlachta.

(69)

Chun tairbhí socheacnamaíocha Galileo agus EGNOS a uasmhéadú, agus, an am céanna, rannchuidiú le huathriail straitéiseach an Aontais, go háirithe in earnálacha íogaire agus i réimse na sábháilteachta agus na slándála, ba cheart úsáid na seirbhísí a sholáthraíonn EGNOS agus Galileo i mbeartais eile de chuid an Aontais a chur chun cinn trí bhealaí rialála freisin i gcás ina bhfuil údar leis sin agus tairbhe le baint as. Is cuid thábhachtach den phróiseas iad freisin bearta chun úsáid na seirbhísí sin i ngach Ballstát a spreagadh.

(70)

Le comhpháirteanna an Chláir, ba cheart cur i bhfeidhm teicneolaíochta digití a spreagadh i gcórais spáis, dáileacháin sonraí agus seirbhísí agus forbairt iartheachtach. Sa chomhthéacs sin, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar na tionscnaimh agus ar na gníomhaíochtaí arna moladh ag an gCoimisiún ina dteachtaireachtaí an 14 Meán Fómhair 2016 dar teideal Connectivity for a Competitive Digital Single Market – Towards a European Gigabit Society [Nascacht le haghaidh Margadh Aonair Digiteach Iomaíoch – I dtreo Sochaí Eorpach Ghigighiotáin] agus an 14 Meán Fómhair 2016 dar teideal 5G for Europe: An Action Plan [5G don Eoraip: Plean Gníomhaíochta].

(71)

Ba cheart rochtain uathrialaitheach ar eolas timpeallachta agus ar phríomhtheicneolaíochtaí i leith seirbhísí um fhaire na Cruinne agus geofhaisnéise a áirithiú le Copernicus, agus, sa chaoi sin tacaíocht a thabhairt don Aontas maidir le cinnteoireacht neamhspleách agus gníomhaíochtaí neamhspleácha a bhaint amach, inter alia, i réimsí an chomhshaoil, an athraithe aeráide, chúrsaí na mara, na gcúrsaí muirí, na talmhaíochta, na forbartha tuaithe, na cosanta oidhreachta cultúrtha, na cosanta sibhialta, an fhaireacháin talún agus bonneagair, na slándála agus an gheilleagair dhigitigh.

(72)

Maidir leis na gníomhaíochtaí agus an méid a baineadh amach faoi Rialachán (AE) Uimh. 377/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (27) lena mbunaítear clár an Aontais um fhaire agus um fhaireachán na Cruinne (Copernicus) mar aon le Rialachán (AE) Uimh. 911/2010 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (28) lena mbunaítear an clár um Fhaireachán Domhanda don Chomhshaol agus don tSlándáil (GMES) a tháinig roimhe agus na rialacha maidir lena oibríochtaí tosaigh a chur chun feidhme, ba cheart, le Copernicus, cur leis na gníomhaíochtaí sin agus an méid sin a baineadh amach, leanúnachas a áirithiú leo, agus iad a fheabhsú, agus aird á tabhairt ar threochtaí a bhí ann le déanaí maidir leis an taighde, dul chun cinn teicneolaíochta agus nuálaíochtaí a mbíonn tionchar acu ar réimse fhaire na Cruinne, chomh maith le forbairtí in anailísíocht mórshonraí agus san intleacht shaorga agus i straitéisí gaolmhara agus tionscnaimh ghaolmhara ar leibhéal an Aontais mar a leag an Coimisiún amach ina Pháipéar Bán maidir leis an Intleacht Shaorga an 19 Feabhra 2020 dar teideal A European approach to excellence and trust [Cur chuige Eorpach atá dírithe ar bharr feabhais agus ar mhuinín] agus sa teachtaireacht uaidh an 19 Feabhra 2020 dar teideal A European strategy for data [Straitéis Eorpach le haghaidh sonraí]. Maidir le sócmhainní nua a fhorbairt, ba cheart don Choimisiún oibriú i ndlúthchomhar leis na Ballstáit, le GES, leis an Eagraíocht Eorpach chun Sochar a Bhaint as Satailítí Meitéareolaíochta (EUMETSAT) agus, i gcás inarb iomchuí, le heintitis eile a bhfuil sócmhainní ábhartha spáis agus sócmhainní ábhartha in situ ina seilbh acu. A mhéid is féidir, ba cheart do Copernicus úsáid a bhaint as acmhainneachtaí na mBallstát, GES, EUMETSAT agus eintiteas eile, lena n-áirítear tionscnaimh thráchtála san Aontas, maidir le faire spásbhunaithe na Cruinne, sa chaoi go gcuirfidh sé freisin le forbairt earnála spáis tráchtála san Eoraip atá inmharthana. I gcás inarb indéanta agus inarb iomchuí, ba cheart do Copernicus úsáid a bhaint chomh maith as na sonraí in situ agus coimhdeacha atá ar fáil, ar sonraí iad a sholáthraíonn na Ballstáit go príomha i gcomhréir le Treoir 2007/2/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (29). Ba cheart don Coimisiún oibriú leis na Ballstáit agus leis an nGníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil chun rochtain éifeachtúil agus úsáid éifeachtúil na dtacar sonraí in situ le haghaidh Copernicus a áirithiú.

(73)

Ba cheart Copernicus a chur chun feidhme i gcomhréir le cuspóirí Threoir 2003/98/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (30), go háirithe an trédhearcacht, cruthú dálaí atá oiriúnach do sheirbhísí a fhorbairt, agus rannchuidiú le fás eacnamaíoch agus le cruthú post san Aontas. Ba cheart sonraí Copernicus agus faisnéis Copernicus a bheith ar fáil saor in aisce agus ar bhealach oscailte.

(74)

Ba cheart gach srian a bhaint den acmhainneacht atá ag Copernicus do shochaí agus geilleagar an Aontais chun lántairbhe a bhaint aisti thar na tairbhithe díreacha trí bhearta chun glacadh ag úsáideoirí a ghéarú, rud lena dteastaíonn gníomhaíocht bhreise chun go mbeidh na sonraí inúsáide ag daoine nach speisialaithe iad agus, sa chaoi sin, fás, cruthú post agus aistrithe eolais a spreagadh.

(75)

Is clár é Copernicus atá faoi cheannas an úsáideora. Dá bhrí sin, ba cheart a éabhlóid a bheith bunaithe ar riachtanais athraitheacha bhunúsáideoirí Copernicus, agus teacht chun cinn pobal nua úsáideoirí, cibé acu poiblí nó príobháideach, á aithint ag an am céanna. Ba cheart a bheith mar bhonn ag Copernicus anailís ar na roghanna chun freastal ar riachtanais athraitheacha úsáideoirí, lena náirítear na cinn a bhaineann le cur chun feidhme, agus faireachán ar bheartas de chuid an Aontais inar gá rannpháirtíocht leanúnach éifeachtach úsáideoirí, go háirithe maidir le ceanglais a shainiú agus a bhailíochtú.

(76)

Tá Copernicus oibríochtúil cheana. Tá sé tábhachtach, dá bhrí sin, leanúnachas an bhonneagair agus na seirbhísí atá ar bun cheana a áirithiú, agus a bheith ag dul in oiriúint, ag an am céanna, do riachtanais úsáideoirí atá ag athrú, do thimpeallacht athraitheach an mhargaidh, go háirithe teacht chun cinn gníomhaithe príobháideacha sa spás agus forbairtí sochpholaitiúla ar gá freagairt thapa ina leith. Leis an méid sin, tá gá le héabhlóid ar struchtúr feidhmiúil Copernicus chun léiriú níos cruinne a thabhairt ar an aistriú ó chéad chéim na seirbhísí oibríochtúla go dtí soláthar ardseirbhísí agus seirbhísí atá níos dírithe ar phobail nua úsáideoirí agus cothú margaí breisluacha iartheachtacha. Chuige sin, le leanúint lena chur chun feidhme, ba cheart cur chuige a ghlacadh a leanann an slabhra luacha sonraí, i.e. sonraí a fháil, sonraí agus faisnéis a phróiseáil, leithdháileadh agus saothrú, gníomhaíochtaí maidir le glacadh ag úsáideoirí agus glacadh sa mhargadh agus gníomhaíochtaí fothaithe acmhainneachta, agus, ag an am céanna, leis an bpróiseas pleanála straitéisí faoi chuimse Fís Eorpach, shaineofaí gníomhaíochtaí taighde agus nuálaíochta ar cheart dóibh úsáid a bhaint as Copernicus.

(77)

Maidir le sonraí a fháil, ba cheart na gníomhaíochtaí faoi Copernicus a bheith dírithe ar an mbonneagar spáis atá ann cheana a chríochnú agus a chothabháil, ar ionadú fadtéarmach na satailítí ag deireadh a saolré a ullmhú, agus ar mhisin nua a thionscnamh lena dtabharfaí aghaidh go háirithe ar chórais breathnóireachta nua chun tacú le tabhairt faoi dhúshlán an athraithe aeráide dhomhanda, amhail faireachán ar CO2 antrapaigineach agus ar astaíochtaí eile gás ceaptha teasa. Ba cheart cumhdach faireacháin domhanda na ngníomhaíochtaí faoi Copernicus a leathnú thar na réigiúin pholacha agus ba cheart, leis na gníomhaíochtaí sin, tacú le dearbhú comhlíontachta comhshaoil, faireachán agus tuairisciú comhshaoil reachtúil agus feidhmchláir chomhshaoil nuálacha i mbainistiú talmhaíochta, foraoise, uisce agus acmhainní mara agus san oidhreacht cultúrtha, amhail le haghaidh faireachán ar bharra, bainistiú uisce agus faireachán feabhsaithe ar loisceadh. Agus é á dhéanamh sin, ba cheart do Copernicus na hinfheistíochtaí a rinneadh faoin tréimhse chistiúcháin roimhe sin (2014-2020), lena n-áirítear iad siúd a rinne na Ballstáit, GES agus EUMETSAT, a ghiaráil agus an leas is mó is féidir a bhaint astu agus, san am céanna, samhlacha nua gnó agus oibríochtúla a fhiosrú chun comhlánú breise a dhéanamh ar acmhainneachtaí Copernicus. D’fhéadfadh Copernicus tógáil freisin ar chomhpháirtíochtaí rathúla le Ballstáit chun a ghné shlándála a fhorbairt tuilleadh faoi shásraí rialachais iomchuí, chun freagairt ar riachtanais athraitheacha úsáideoirí i réimse na slándála.

(78)

Mar chuid den fheidhm próiseála sonraí agus faisnéise, ba cheart do Copernicus inbhuanaitheacht fhadtéarmach agus forbairt bhreise Sheirbhísí Copernicus a áirithiú, agus faisnéis á cur ar fáil chun freastal ar riachtanais na hearnála poiblí agus ar na riachtanais a thagann as gealltanais idirnáisiúnta an Aontais, agus chun deiseanna ar shaothrú tráchtála a uasmhéadú. Go háirithe, ba cheart do Copernicus faisnéis a sholáthar, ar an leibhéal Eorpach, náisiúnta, áitiúil, agus domhanda, faoi chomhdhéanamh an atmaisféir agus cáilíocht an aeir; faisnéis faoi staid agus dinimic na n-aigéan; faisnéis lena dtugtar tacaíocht d’fhaireachán ar thalamh agus ar oighear le tacú le cur chun feidhme beartas de chuid an Aontais, beartas náisiúnta agus beartas áitiúil; faisnéis lena dtugtar tacaíocht d’oiriúnú don athrú aeráide agus dá mhaolú; faisnéis gheospásúil lena dtugtar tacaíocht do bhainistiú éigeandála, lena n-áirítear trí ghníomhaíochtaí coisctheacha, dearbhú comhlíontachta comhshaoil agus slándáil shibhialta lena n-áirítear tacaíocht do ghníomhaíocht sheachtrach an Aontais. Ba cheart don Choimisiún socruithe conarthacha iomchuí a shainaithint lena gcothófaí inbhuanaitheacht an tsoláthair seirbhíse.

(79)

Agus Seirbhísí Copernicus á gcur chun feidhme, ba cheart don Choimisiún brath ar eintitis inniúla, gníomhaireachtaí ábhartha de chuid an Aontais, grúpálacha nó cuibhreannais de chomhlachtaí náisiúnta, nó ar aon chomhlacht ábhartha a d’fhéadfadh a bheith incháilithe do chomhaontú ranníocaíochta a thabhairt i gcrích. Agus na heintitis sin á roghnú aige, ba cheart don Choimisiún a áirithiú nach ndéanfar aon chur isteach ar na hoibríochtaí ná ar sholáthar na seirbhísí agus go mbeidh, a mhéid a bhaineann le sonraí atá íogair ó thaobh na slándála de, cumais réamhrabhaidh agus faireacháin ar ghéarchéimeanna ag na heintitis lena mbaineann i gcomhthéacs an Chomhbheartais Eachtraigh agus Slándála agus, go háirithe, an Chomhbheartais Slándála agus Cosanta. I gcomhréir le hAirteagal 154(2) den Rialachán Airgeadais, tá sé d’oibleagáid ar dhaoine agus ar eintitis a bhfuil cur chun feidhme cistí ón Aontas faoina gcúram prionsabal an neamh-idirdhealaithe i leith na mBallstát go léir a chomhlíonadh. Ba cheart comhlíonadh an phrionsabail sin a áirithiú trí na comhaontuithe rannaíochta ábhartha i ndáil le soláthar Sheirbhísí Copernicus.

(80)

Le cur chun feidhme Sheirbhísí Copernicus, ba cheart éascú a dhéanamh ar an nglacadh poiblí le seirbhísí ós rud é go mbeadh úsáideoirí in ann a fhios a bheith acu roimh ré faoi infhaighteacht agus éabhlóid na seirbhísí chomh maith leis an gcomhar le Ballstáit agus le páirtithe eile. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún agus dá eintitis ar cuireadh cúram orthu dul i mbun oibre i ndlúthchomhar le pobail bhunúsáideoirí Copernicus ar fud na hEorpa chun Seirbhísí Copernicus agus an phunann faisnéise a fhorbairt tuilleadh chun a áirithiú go bhfreastalófar ar riachtanais athraitheacha na hearnála poiblí agus ar riachtanais athraitheacha bheartais agus, dá réir sin, chun gur féidir glacadh le sonraí ó fhaire na Cruinne a uasmhéadú. Ba cheart don Choimisiún agus do na Ballstáit oibriú i gcomhar le chéile chun comhpháirt in situ Copernicus a fhorbairt agus chun comhtháthú sonraí in situ Copernicus a éascú le tacair sonraí spáis le haghaidh Sheirbhísí Copernicus uasghrádaithe.

(81)

Meastar beartas sonraí Copernicus atá saor in aisce, iomlán agus oscailte a bheith ar cheann de na gnéithe is rathúla de chur chun feidhme Copernicus agus go raibh ról lárnach aige maidir le héileamh láidir a spreagadh ar a chuid sonraí agus faisnéise, agus, sa chaoi sin, bunaíodh Copernicus mar cheann de na soláthraithe is mó ar domhan de shonraí ó fhaire na Cruinne. Is léir go bhfuil gá le leanúnachas fadtéarmach slán a chinntiú maidir le soláthar sonraí atá saor in aisce, iomlán agus oscailte, agus ba cheart rochtain orthu a choimirciú chun na spriocanna uaillmhianacha a leagtar amach sa Straitéis Spáis don Eoraip a bhaint amach. Cruthaítear sonraí Copernicus go príomha ar mhaithe le hEorpaigh, agus, trí na sonraí sin a chur ar fáil saor in aisce, uasmhéadaítear deiseanna le haghaidh comhar ar fud an domhain do ghnólachtaí an Aontais agus don lucht léinn agus rannchuidítear le héiceachórais Eorpach éifeachtach spáis. Dá mba rud é go gcuirfí aon teorainn leis an rochtain ar shonraí Copernicus agus faisnéis Copernicus, ba cheart í a bheith i gcomhréir leis an mbeartas maidir le sonraí Copernicus mar a leagtar síos sa Rialachán seo agus i Rialachán Tarmligthe (AE) Uimh. 1159/2013 ón gCoimisiún (31).

(82)

Ba cheart na sonraí agus an fhaisnéis arna dtairgeadh faoi chuimsiú Copernicus a chur ar fáil go hiomlán, go hoscailte agus saor in aisce faoi réir coinníollacha agus teorainneacha iomchuí, chun a n-úsáid agus a gcomhroinnt a chur chun cinn, agus chun margaí Eorpacha d’fhaire na Cruinne a neartú, go háirithe san earnáil iartheachtach, agus fás agus cruthú fostaíochta a chothú san Aontas dá réir sin. Le soláthar den sórt sin, ba cheart leanúint de bheith ag soláthar sonraí agus faisnéis ar ardleibhéil chomhsheasmhachta, leanúnachais, iontaofachta agus cháilíochta. Chun é sin a dhéanamh, caithfear rochtain ar shonraí Copernicus agus faisnéis Copernicus a chur ar fáil, agus iad a phróiseáil agus shaothrú, ar mhórscála agus ar bhealach atá áisiúil don úsáideoir, ar leibhéil éagsúla tráthúlachta, agus chuige sin ba cheart don Choimisiún leanúint de chur chuige comhtháite a úsáid, ar leibhéal an Aontais agus ar leibhéal na mBallstát araon, sa chaoi go bhféadfaí foinsí eile sonraí agus faisnéise a chomhtháthú chomh maith. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún na bearta is gá a dhéanamh chun a áirithiú go mbeidh rochtain éasca éifeachtúil ar shonraí Copernicus agus ar fhaisnéis Copernicus agus go mbeidh siad inúsáidte, go háirithe trí Sheirbhísí um Rochtain ar Shonraí agus ar Fhaisnéis (DIAS) a chur chun cinn laistigh de na Ballstáit agus, nuair is féidir, idir-inoibritheacht idir na bonneagair Eorpacha d’fhaire na Cruinne atá ann cheana a chothú chun sineirgíochtaí leis na sócmhainní sin a bhunú chun glacadh an mhargaidh le sonraí Copernicus agus faisnéis Copernicus a uasmhéadú agus a neartú.

(83)

Ba cheart don Choimisiún oibriú le soláthraithe sonraí chun coinníollacha ceadúnúcháin maidir le sonraí tríú páirtí a chomhaontú chun a n-úsáid a éascú laistigh de Copernicus, i gcomhréir leis an Rialachán seo agus leis na cearta tríú páirtí is infheidhme. Toisc go bhféadfadh sé go mbeadh tionchar ag cuid de shonraí Copernicus agus faisnéis Copernicus, lena n-áirítear íomhánna ardtaifigh, ar shlándáil an Aontais nó na mBallstát, féadfar bearta a ghlacadh, i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, chun déileáil le rioscaí agus bagairtí i leith shlándáil an Aontais nó na mBallstát.

(84)

Chun úsáid sonraí ó fhaire na Cruinne agus ó theicneolaíochtaí a bhaineann leis a chur chun cinn agus a éascú i measc údaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla, FBManna, eolaithe agus taighdeoirí, ba cheart líonraí tiomnaithe le haghaidh leithdháileadh shonraí Copernicus, lena n-áirítear comhlachtaí náisiúnta agus réigiúnacha amhail Athsheachadáin Copernicus agus Acadaimh Copernicus, a chur chun cinn trí ghníomhaíochtaí maidir le glacadh na n-úsáideoirí. Chuige sin, ba cheart don Choimisiún agus do na Ballstáit gach iarracht a dhéanamh naisc níos dlúithe a bhunú idir Copernicus agus beartais an Aontais agus na beartais náisiúnta chun dlús a chur leis an éileamh ar fheidhmeanna agus seirbhísí tráchtála agus chun é a chur ar chumas gnólachtaí, go háirithe FBManna agus gnólachtaí nuathionscanta, feidhmeanna a fhorbairt atá bunaithe ar shonraí Copernicus agus faisnéis Copernicus agus a mbeidh sé d’aidhm leo éiceachóras Eorpach iomaíoch sonraí ó fhaire na Cruinne a fhorbairt.

(85)

Sa réimse idirnáisiúnta, ba cheart do Copernicus faisnéis bheacht iontaofa a sholáthar le haghaidh comhar le tríú tíortha agus eagraíochtaí idirnáisiúnta, agus mar thacaíocht do bheartais sheachtracha agus beartais comhair forbartha an Aontais. Ba cheart Copernicus a mheas mar rannchuidiú Eorpach le Córas Domhanda na gCóras um Fhaire na Cruinne, le Coiste um Shatailítí Fhaire na Cruinne, le Comhdháil na bPáirtithe i gCreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide, 1992, le baint amach Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe agus le Creat Sendai um Laghdú Rioscaí Tubaiste. Ba cheart don Choimisiún comhar iomchuí a chur ar bun nó a choinneáil ar bun le comhlachtaí earnálacha ábhartha de chuid na Náisiún Aontaithe agus leis an Eagraíocht Dhomhanda Meitéareolaíochta.

(86)

Agus Copernicus á chur chun feidhme, ba cheart don Choimisiún brath, i gcás inarb iomchuí, ar eagraíochtaí Eorpacha idirnáisiúnta lena bhfuil comhpháirtíochtaí bunaithe aige cheana, go háirithe GES, le haghaidh fhorbairt, chomhordú, chur chun feidhme agus éabhlóid na gcomhpháirteanna spáis, rochtain ar shonraí tríú páirtí i gcás inarb iomchuí agus, nuair nach mbíonn eintitis eile ina bun, oibriú misean tiomnaithe. Ina theannta sin, ba cheart don Choimisiún brath ar EUMETSAT maidir le misin thiomnaithe nó codanna díobh a oibriú agus, i gcás inarb iomchuí, rochtain ar shonraí misean rannchuiditheach i gcomhréir lena shaineolas agus lena shainordú.

(87)

I réimse na seirbhísí, ba cheart don Choimisiún an tairbhe iomchuí a bhaint as acmhainneachtaí sonracha a sholáthraíonn gníomhaireachtaí de chuid an Aontais, amhail an Ghníomhaireacht Eorpach Chomhshaoil, an Ghníomhaireacht Eorpach um Shábháilteacht Mhuirí, Frontex, SATCEN, chomh maith leis an Lárionad idir-rialtasach Eorpach do Réamhaisnéisí Aimsire Meánraoin agus na hinfheistíochtaí Eorpacha a rinneadh cheana sna seirbhísí faireacháin ar an muirthimpeallacht trí Mercator Ocean. Maidir leis an tslándáil, d’fhéachfaí le cur chuige cuimsitheach a shocrú ar leibhéal an Aontais leis an Ardionadaí. Bhí rannpháirtíocht ghníomhach ag Airmheán Comhpháirteach Taighde (JRC) an Choimisiúin i dtionscnamh GMES ón tús agus thacaigh sé le forbairtí i leith Galileo agus fho-chomhpháirt SWE. Faoi Rialachán (CE) Uimh. 377/2014, tá seirbhís bainistithe práinne Copernicus agus comhpháirt dhomhanda na seirbhíse faireacháin ar thalamh de chuid Copernicus á mbainistiú ag JRC, tá sé ag rannchuidiú leis an athbhreithniú ar cháilíocht sonraí agus faisnéise, agus ar a oiriúnaí atá siad don fheidhm, agus leis an éabhlóid amach anseo. Ba cheart don Choimisiún leanúint de bheith ag brath ar chomhairle eolaíoch agus theicniúil ó JRC i ndáil le cur chun feidhme an Chláir.

(88)

Tar éis na n-iarrataí ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, bhunaigh an tAontas creat tacaíochta maidir le faireachas agus rianú spáis (SST) trí bhíthin Chinneadh Uimh. 541/2014/AE. Tá smionagar spáis ina bhagairt thromchúiseach anois ar shlándáil, sábháilteacht agus inbhuanaitheacht gníomhaíochtaí spáis. Is den riachtanas fo-chomhpháirt SST, dá bhrí sin, ó thaobh chaomhnú chomhleanúnachas chomhpháirteanna an Chláir agus a rannchuidiú le beartais an Aontais. Trí fhéachaint le hiomadú an smionagair spáis a chosc, cuidíonn fo-chomhpháirt SST le rochtain inbhuanaithe dheimhin ar an spás agus ar a úsáid a áirithiú, rud atá ina chomhchuspóir domhanda. Sa chomhthéacs sin, d’fhéadfadh sé tacú le tionscadail “ghlantacháin” Eorpacha d’fhithis na Cruinne a ullmhú.

(89)

Ba cheart feidhmíocht agus uathriail na gcumas faoi fho-chomhpháirt SST a fhorbairt tuilleadh. Chuige sin, ba cheart catalóg Eorpach uathrialaitheach de réada spáis a bheith mar thoradh ar fho-chomhpháirt SST, ag tógáil ar shonraí ón líonra de bhrathadóirí SST. I gcás inarb iomchuí, d’fhéadfadh an tAontas féachaint an bhféadfaí cuid dá shonraí a chur ar fáil chun críoch tráchtála, neamhthráchtála agus taighde. Lena chois sin, ba cheart d’fho-chomhpháirt SST leanúint de bheith ag tacú le hoibriú agus soláthar sheirbhísí SST. Ós rud é gur faoi cheannas an úsáideora iad seirbhísí fho-chomhpháirt SST, ba cheart sásraí iomchuí a chur i bhfeidhm chun riachtanais úsáideoirí a bhailiú, lena n-áirítear na cinn a bhaineann leis an tslándáil agus le faisnéis ábhartha a tharchur chuig institiúidí poiblí agus astu chun éifeachtacht an chórais a fheabhsú, agus beartais náisiúnta sábháilteachta agus slándála á n-urramú ag an am céanna.

(90)

Ba cheart soláthar sheirbhísí SST a bheith bunaithe ar chomhar idir an tAontas agus na Ballstáit agus ar úsáid saineolais agus sócmhainní náisiúnta, idir na cinn atá ann cheana agus na cinn a bheidh ann amach anseo, lena n-áirítear na cinn arna bhforbairt trí GSE nó ag an Aontas. Ba cheart a bheith in ann tacaíocht airgeadais a thabhairt le haghaidh brathadóirí nua SST a fhorbairt. I bhfianaise chineál íogair SST, ba cheart gurbh iad na Ballstáit atá rannpháirteach i bhfo-chomhpháirt SST a leanfadh de rialú a dhéanamh ar na brathadóirí náisiúnta agus a n-oibríochtaí, a gcothabháil agus a n-athnuachan agus ar phróiseáil na sonraí as a dtagann soláthar seirbhísí SST.

(91)

Na Ballstáit a bhfuil úinéireacht nó rochtain acu ar chumais leordhóthanacha atá ar fáil d’fho-chomhpháirt SST, ba cheart dóibh in ann a bheith rannpháirteach i soláthar sheirbhísí SST. Ballstáit atá rannpháirteach sa Chuibhreannas a bunaíodh faoi Chinneadh Uimh. 541/2014/AE, ba cheart a mheas go bhfuil úinéireacht nó rochtain acu ar chumais leordhóthanacha atá ar fáil d’fho-chomhpháirt STT. Na Ballstáit ar mian leo a bheith rannpháirteach i soláthar sheirbhísí SST, ba cheart dóibh togra comhpháirteach aonair a thíolacadh agus a léiriú go bhfuil eilimintí breise a bhaineann leis an socrú oibríochtúil á gcomhlíonadh acu. Ba cheart rialacha iomchuí a leagan síos maidir leis na Ballstáit sin a roghnú agus a eagrú.

(92)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún a bhaineann leis na nósanna imeachta agus na heilimintí mionsonraithe a ghlacadh i ndáil le rannpháirtíocht na mBallstát i soláthar sheirbhísí SST a bhunú. I gcás nach mbeidh aon togra comhpháirteach tíolactha ag na Ballstáit ar mian leo a bheith rannpháirteach i soláthar sheirbhísí SST nó i gcás ina measfaidh an Coimisiún nach gcomhlíonann togra den sórt sin na critéir a leagadh síos, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann dara céim a sheoladh le haghaidh rannpháirtíocht na mBallstát i soláthar sheirbhísí SST a bhunú. Leis na nósanna imeachta agus na heilimintí don dara céim sin, ba cheart na fithisí a bheidh le cumhdach a shainiú, agus ba cheart aird a thabhairt ar an ngá le rannpháirtíocht na mBallstát a uasmhéadú maidir le soláthar sheirbhísí SST. I gcás ina bhforáiltear leis na nósanna imeachta agus na heilimintí sin go bhféadfadh an Coimisiún roinnt tograí a roghnú chun gach fithis a chumhdach, ba cheart sásraí comhordúcháin iomchuí a bhunú idir na grúpaí de Bhallstáit agus ba cheart réiteach éifeachtúil a sholáthar freisin chun seirbhísí uile SST a chumhdach. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (32).

(93)

Nuair a bheidh fo-chomhpháirt SST ar bun, ba cheart di prionsabail chomhlántacht na ngníomhaíochtaí agus leanúnachas sheirbhísí SST ardcháilíochta faoi cheannas an úsáideora a urramú, agus ba cheart í a bheith bunaithe ar an saineolas is fearr. Dá bhrí sin, le fo-chomhpháirt SST, ba cheart dúbailt nach gá a sheachaint. Le cumais iomarcacha, ba cheart leanúnachas, cáilíocht agus stóinseacht sheirbhísí SST a áirithiú. Le gníomhaíochtaí na bhFoirne Saineolaithe, ba cheart cuidiú le dúbailt nach gá den sórt sin a sheachaint.

(94)

Sa bhreis air sin, ba cheart fo-chomhpháirt SST a bheith ina cuidiú le bearta maolaithe atá ann cheana, amhail na Treoirlínte ó COPUOS maidir le Smionagar Spáis a Mhaolú agus na Treoirlínte maidir le hInbhuanaitheacht Fhadtéarmach Gníomhaíochtaí Cianspáis, nó tionscnaimh eile chun sábháilteacht, slándáil agus inbhuanaitheacht na ngníomhaíochtaí cianspáis a áirithiú. D’fhonn rioscaí imbhuailte a laghdú, le fo-chomhpháirt SST, d’fhéachfaí le sineirgíochtaí a bhunú le tionscnaimh maidir le bearta bainte agus éighníomhaithe smionagair spáis. Le fo-chomhpháirt SST, ba cheart cuidiú lena áirithiú go mbeidh úsáid agus taiscéaladh an chianspáis síochánta. D’fhéadfadh sé go mbeadh tionchar ag méadú na ngníomhaíochtaí spáis ar thionscnaimh idirnáisiúnta i réimse an bhainistithe spástráchta. Ba cheart don Aontas faireachán a dhéanamh ar na forbairtí sin agus féadfaidh sé iad a chur san áireamh i gcomhthéacs an athbhreithnithe meántéarma den chreat airgeadais ilbhliantúil reatha.

(95)

Leis na gníomhaíochtaí faoi fho-chomhpháirtí SST, SWE agus NEO, ba cheart aird a thabhairt ar an gcomhar le páirtithe idirnáisiúnta, go háirithe na Stáit Aontaithe, eagraíochtaí idirnáisiúnta agus tríú páirtithe eile, go háirithe chun imbhualadh sa spás a sheachaint, chun iomadú an smionagair spáis a chosc agus chun ullmhacht a fheabhsú maidir le héifeachtaí na dteagmhas aimsire spáis míchuibheasach agus éifeachtaí na réad i ngar don Chruinne.

(96)

Mhol Coiste Slándála na Comhairle go gcruthófaí struchtúr bainistithe riosca chun a áirithiú go gcuirfí gnéithe slándála sonraí san áireamh go hiomchuí i gcur chun feidhme Chinneadh Uimh. 541/2014/AE. Chun na críche sin, agus an obair a rinneadh cheana á cur san áireamh, ba cheart do na Ballstáit rannpháirteacha i bhfo-chomhpháirt SST na struchtúir agus na nósanna imeachta bainistithe riosca iomchuí a bhunú.

(97)

D’fhéadfadh teagmhais aimsire spáis mhíchuibheasacha agus mhóra a bheith ina mbagairt ar shábháilteacht na saoránach agus d’fhéadfaidís cur isteach ar oibríochtaí bonneagar talamhbhunaithe agus spásbhunaithe. Dá bhrí sin, ba cheart fo-chomhpháirt SWE a bhunú mar chuid den Chlár agus é mar aidhm leis rioscaí a bhaineann le haimsir spáis agus na riachtanais úsáideoirí chomhfhreagracha a mheas, feasacht ar rioscaí a bhaineann le haimsir spáis a ardú, a áirithiú go soláthrófar seirbhísí SWE a bheidh faoi cheannas an úsáideora, agus feabhas a chur ar chumais na mBallstát seirbhísí SWE a sholáthar. Ba cheart don Choimisiún na hearnálacha a bhfuiltear le seirbhísí oibríochtúla SWE a sholáthar dóibh a chur in ord tosaíochta, agus riachtanais úsáideoirí, rioscaí agus ullmhacht teicneolaíochta á gcur san áireamh. San fhadtéarma, féadfar aghaidh a thabhairt ar riachtanais earnálacha eile. Le soláthar seirbhísí ar leibhéal an Aontais de réir riachtanais úsáideoirí, bheadh gá le taighde agus gníomhaíochtaí forbartha a bheidh spriocdhírithe comhordaithe leanúnach chun tacú le héabhlóid sheirbhísí SWE. Ba cheart soláthar sheirbhísí SWE a bheith bunaithe ar na cumais náisiúnta agus ar chumais an Aontais atá ann cheana agus ba cheart go mbeadh rannpháirtíocht leathan ann ó Bhallstáit agus ó eagraíochtaí Eorpacha agus idirnáisiúnta, agus go mbeadh baint ag an earnáil phríobháideach freisin.

(98)

I bPáipéar Bán ón gCoimisiún an 1 Márta 2017 maidir le todhchaí na hEorpa, i nDearbhú na Róimhe ó Chinn Stáit agus Rialtais ó 27 mBallstát de chuid an Aontais an 25 Márta 2017, agus i roinnt rún ó Pharlaimint na hEorpa, tá sé luaite go bhfuil ról mór le himirt ag an Aontas chun a áirithiú go mbeidh an Eoraip sábháilte slán athléimneach agus go mbeidh sí in ann aghaidh a thabhairt ar dhúshláin amhail coinbhleachtaí réigiúnacha, an sceimhlitheoireacht, cibearbhagairtí agus brúnna imirce atá ag méadú. Is uirlis fhíor-riachtanach do ghníomhaithe slándála í rochtain shlán ráthaithe ar chumarsáid satailíte, agus le comhthiomsú agus comhroinnt na príomhacmhainne slándála sin ar leibhéal an Aontais, neartaítear cumas an Aontais a chuid saoránach a chosaint.

(99)

I gconclúidí ón gComhairle Eorpach an 19-20 Nollaig 2013, léiríodh gur díol mór sásaimh di na hullmhúcháin le haghaidh na chéad ghlúine eile den Chumarsáid Satailíte Rialtasaí (GOVSATCOM) le dlúthchomhar idir na Ballstáit, an Coimisiún agus GES. Lena chois sin, sainíodh GOVSATCOM mar cheann d’eilimintí na Straitéise Domhanda maidir le Beartas Eachtrach agus Slándála an Aontais Eorpaigh ó Mheitheamh 2016. Ba cheart do GOVSATCOM rannchuidiú le freagairt an Aontais ar Bhagairtí Hibrideacha agus tacaíocht a thabhairt do Straitéis Slándála Muirí AE agus do bheartas Artach AE.

(100)

Is clár úsáideoir-lárnach é GOVSATCOM lena mbaineann gné láidir shlándála. Ba cheart do na gníomhaithe ábhartha a bheith in ann anailís a dhéanamh ar chásanna úsáide GOVSATCOM de réir trí phríomhaicme: bainistiú géarchéime, lena bhféadfaí misin agus oibríochtaí faoin gComhbheartas Slándála agus Cosanta, idir shibhialtach agus mhíleata, a áireamh, tubaistí nádúrtha agus de dhéanamh an duine, géarchéimeanna daonnúla, agus éigeandálaí muirí; faireachán, lena bhféadfaí faireachán ar theorainneacha, faireachán roimh theorainn, faireachán ar theorainneacha muirí, faireachán muirí agus faireachán ar gháinneáil neamhdhleathach a áireamh; agus príomhbhonneagair, lenar bhféadfaí líonraí taidhleoireachta, cumarsáid phóilíneachta, bonneagair dhigiteacha, amhail lárionaid sonraí agus freastalaithe, bonneagair chriticiúla, amhail fuinneamh, iompar agus bacainní uisce, amhail dambaí, agus bonneagair spáis a áireamh.

(101)

Ba cheart do ghníomhaithe ón Aontas agus ó na Ballstáit úsáid a bhaint as acmhainneacht agus seirbhísí GOVSATCOM i misin agus oibríochtaí ina bhfuil an tslándáil agus an tsábháilteacht criticiúil. Dá bhrí sin, tá gá le leibhéal iomchuí neamhspleáchais ar thríú páirtithe (tríú tíortha agus eintitis ó thríú tíortha), lena gcuimseofar eilimintí uile GOVSATCOM, amhail teicneolaíochtaí spáis agus talaimh ar leibhéal na comhpháirte, an fhochórais agus an chórais, tionscail mhonaraíochta, úinéirí agus oibreoirí córas spáis, agus suíomh fisiciúil comhpháirteanna córas ar talamh.

(102)

Is acmhainn fhinideach í an chumarsáid satailíte atá teoranta de réir acmhainneacht na satailíte, na minicíochta agus an chumhdaigh gheografaigh. Dá bhrí sin, chun bheith cost-éifeachtach agus chun tairbhe a bhaint as barainneacht scála, ní mór do GOVSATCOM an coibhneas a bharrfheabhsú idir éileamh ó úsáideoirí GOVSATCOM agus an soláthar a thugtar faoi chonarthaí le haghaidh acmhainneachtaí agus sheirbhísí GOVSATCOM. Ó athraíonn an t-éileamh agus an soláthar féideartha thar am, ní mór síorfhaireachán agus solúbthacht chun seirbhísí GOVSATCOM a choigeartú chuige sin.

(103)

Ba cheart do cheanglais oibríochtúla a bheith bunaithe ar anailís ar chásanna úsáide. Is ar bhonn na gceanglas oibríochtúil sin, in éineacht le riachtanais slándála, ba cheart an phunann seirbhísí a fhorbairt. Sa phunann seirbhísí, ba cheart an bhonnlíne a leagan síos is infheidhme maidir le seirbhísí GOVSATCOM. Chun an coibhneas is fearr is féidir a choinneáil idir an t-éileamh agus na seirbhísí a sholáthraítear, ba cheart a bheith in ann an phunann seirbhísí le haghaidh sheirbhísí GOVSATCOM a thabhairt cothrom le dáta go tráthrialta.

(104)

Le linn na chéad chéime de GOVSATCOM, go dtí thart ar 2025, bhainfí úsáid as an acmhainneacht atá le fáil cheana. Sa chomhthéacs sin, ba cheart don Choimisiún acmhainneachtaí GOVSATCOM a fháil ó Bhallstáit a bhfuil córais agus acmhainneachtaí spáis náisiúnta acu agus ó sholáthraithe cumarsáide nó seirbhísí satailíte tráchtála, agus leasanna slándála bunriachtanacha an Aontais á gcur san áireamh. Le linn na chéad chéime sin, thabharfaí seirbhísí GOVSATCOM isteach trí chur chuige céim ar chéim. Má léirítear, i gcaitheamh na chéad chéime, in anailís mhionsonraithe ar an soláthar agus ar an éileamh a bheidh ann, nach leor an cur chuige sin chun an t-éileamh athraitheach a chumhdach, ba cheart a bheith in ann cinneadh a ghlacadh aistriú chuig an dara céim agus bonneagair nó cumais spáis shaincheaptha a fhorbairt le comhpháirtíocht phoiblí phríobháideach amháin nó níos mó, e.g. le hoibreoirí satailíte de chuid an Aontais.

(105)

Chun na hacmhainní cumarsáide satailíte atá ar fáil a bharrfheabhsú, chun rochtain a ráthú i gcásanna dothuartha, amhail tubaistí nádúrtha, agus chun éifeachtúlacht oibríochtúil a áirithiú agus chun a áirithiú go mbeidh na hagaí seala fuirigh gairid, tá gá leis an gcuid ar talamh atá riachtanach, amhail Moil GOVSATCOM agus eilimintí eile ar talamh a d’fhéadfadh a bheith ann. Ba cheart an chuid ar talamh sin a dhearadh ar bhonn ceanglais oibríochtúla agus slándála. Chun na rioscaí a mhaolú, d’fhéadfadh sé go mbeadh roinnt suíomhanna fisiciúla i gceist i Mol GOVSATCOM. D’fhéadfadh sé go mbeadh gá le heilimintí eile den chuid ar talamh, amhail stáisiúin ancaire.

(106)

I gcás úsáideoirí cumarsáide satailíte, is é an trealamh úsáideoirí an comhéadain oibríochtúil is tábhachtaí. Le cur chuige GOVSATCOM, ba cheart go mbeadh formhór na n-úsáideoirí in ann leanúint de bheith ag úsáid an trealaimh úsáideoirí atá acu cheana le haghaidh sheirbhísí GOVSATCOM.

(107)

Ar mhaithe le héifeachtúlacht oibríochtúil, luaigh úsáideoirí go bhfuil sé tábhachtach díriú ar idir-inoibritheacht an trealaimh úsáideoirí agus ar threalamh úsáideoirí ar féidir leis úsáid a bhaint as córais satailíte éagsúla. D’fhéadfadh sé go mbeadh gá le taighde agus forbairt sa réimse sin.

(108)

Ar leibhéal an chur chun feidhme, ba cheart na cúraimí agus na freagrachtaí a dháileadh ar eintitis speisialaithe, amhail GEC, SEGS, GES, an Ghníomhaireacht agus gníomhaireachtaí eile de chuid an Aontais sa chaoi go n-áiritheofaí go mbeadh siad i gcomhréir lena bpríomhról, go háirithe i gcás gnéithe a bhaineann le húsáideoirí.

(109)

Tá ról tábhachtach ag údarás inniúil GOVSATCOM maidir le faireachán a dhéanamh chun a áirithiú go gcomhlíonfaidh úsáideoirí agus eintitis náisiúnta eile a bhfuil ról acu in GOVSATCOM na rialacha maidir le comhroinnt agus cur in ord tosaíochta agus na nósanna imeachta slándála mar a leagtar síos sna ceanglais slándála iad. Aon Bhallstát nár ainmnigh údarás inniúil GOVSATCOM, ba cheart dó, ar chor ar bith, pointe teagmhála a ainmniú chun bainistiú a dhéanamh ar aon bhlocáil a bhraithtear lena ndéantar difear do GOVSATCOM.

(110)

Ba cheart go bhféadfadh na Ballstáit, an Chomhairle agus SEGS a bheith ina rannpháirtithe in GOVSATCOM, sa mhéid go roghnóidh siad úsáideoirí GOVSATCOM a údarú nó acmhainneachtaí, suíomhanna nó saoráidí a sholáthar. Ag cur san áireamh gur faoi na Ballstáit atá sé cinneadh a dhéanamh an údaróidh siad úsáideoirí GOVSATCOM nó an soláthróidh siad acmhainneachtaí, suíomhanna nó saoráidí, ní féidir a chur de cheangal ar na Ballstáit a bheith ina rannpháirtithe in GOVSATCOM nó bonneagar GOVSATCOM a óstáil. Dá bhrí sin, níor dhochar comhpháirt GOVSATCOM do cheart na mBallstáit gan a bheith rannpháirteach in GOVSATCOM, lena n-áirítear i gcomhréir lena ndlí náisiúnta nó lena gceanglais bhunreachtúla i ndáil le beartais a bhaineann le gan a bheith ailínithe agus gan a bheith rannpháirteach i gcomhaontais mhíleata.

(111)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún i dtaca leis na ceanglais oibríochtúla a ghlacadh le haghaidh sheirbhísí GOVSATCOM agus i dtaca leis an bpunann seirbhísí a ghlacadh le haghaidh sheirbhísí GOVSATCOM. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011.

(112)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún i dtaca le rialacha mionsonraithe a ghlacadh maidir le comhroinnt agus cur in ord tosaíochta le haghaidh acmhainneachtaí comhthiomsaithe cumarsáide satailíte GOVSATCOM a úsáid. Agus na rialacha mionsonraithe maidir le comhroinnt agus cur in ord tosaíochta á sainiú, ba cheart don Choimisiún na riachtanais oibríochtúla agus slándála agus anailís ar rioscaí agus ar an éileamh a bhfuil coinne leis ó rannpháirtithe in GOVSATCOM a chur san áireamh. Cé gur cheart, i bprionsabal, seirbhísí GOVSATCOM a chur ar fáil d’úsáideoirí GOVSATCOM saor in aisce, más é tátal na hanailíse sin go bhfuil easpa acmhainneachtaí ann agus chun saobhadh an mhargaidh a sheachaint, d’fhéadfaí go bhforbrófaí beartas praghsála mar chuid de na rialacha mionsonraithe sin maidir le comhroinnt agus cur in ord tosaíochta. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011.

(113)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún i dtaca le suíomh bhonneagar na coda ar talamh le haghaidh GOVSATCOM . Ar mhaithe le suíomhanna den sórt sin a roghnú, ba cheart don Choimisiún a bheith in ann na ceanglais oibríochtúla agus slándála, chomh maith leis an mbonneagar atá ann cheana, a chur san áireamh. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011.

(114)

Le Rialachán (AE) Uimh. 912/2010, bunaíodh gníomhaireacht de chuid an Aontais, darb ainm Gníomhaireacht Eorpach GNSS, chun gnéithe áirithe de na cláir loingseoireachta satailíte Galileo agus EGNOS a bhainistiú. Leis an Rialachán seo, cuirtear cúraimí nua ar an nGníomhaireacht Eorpach GNSS, go háirithe creidiúnú slándála, ní hamháin i leith Galileo agus EGNOS, ach i leith comhpháirteanna eile den Chlár chomh maith. Dá bhrí sin, ba cheart ainm, cúraimí agus gnéithe eagraíochtúla den Ghníomhaireacht Eorpach GNSS a oiriúnú dá réir.

(115)

I gcomhréir le Cinneadh 2010/803/AE (33), tá suíomh na Gníomhaireachta lonnaithe i bPrág. Ar mhaithe le cur chun feidhme chúraimí na Gníomhaireachta, d’fhéadfaí foireann de chuid na Gníomhaireachta a lonnú i gceann de lárionaid talamhbhunaithe Galileo nó EGNOS dá dtagraítear i gCinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2016/413 ón gCoimisiún (34) chun gníomhaíochtaí an Chláir dá bhforáiltear sa chomhaontú ábhartha a chur i gcrích. Ina theannta sin, chun gur féidir leis an nGníomhaireacht feidhmiú ar an mbealach is éifeachtúla agus is éifeachtaí, d’fhéadfaí líon teoranta baill foirne a shannadh d’oifigí áitiúla i gceann amháin nó níos mó de na Ballstáit. Níor cheart go dtiocfadh aistriú ghníomhaíochtaí lárnacha na Gníomhaireachta go dtí na hoifigí áitiúla sin mar gheall ar bhaill foirne a bheith á sannadh lasmuigh de shuíomh na Gníomhaireachta nó de lárionaid talamhbhunaithe Galileo agus EGNOS.

(116)

Ós rud é gur leathnaíodh a raon feidhme agus nár cheart gur le Galileo agus EGNOS amháin a bhainfidh sé níos mó, ba cheart ainm na Gníomhaireachta Eorpaí GNSS a athrú as seo amach. Ba cheart, áfach, leanúnachas ghníomhaíochtaí na Gníomhaireachta Eorpaí GNSS a áirithiú faoin nGníomhaireacht, lena n-áirítear leanúnachas a mhéid a bhaineann le cearta agus oibleagáidí, leis an bhfoireann agus le bailíocht aon chinntí a dhéantar.

(117)

I bhfianaise shainordú na Gníomhaireachta agus an róil atá ag an gCoimisiún i leith an Clár a chur chun feidhme, is iomchuí a fhoráil nár cheart cuid de na cinntí a dhéanfaidh an Bord Riaracháin a ghlacadh gan vóta i bhfabhar leis sin ó ionadaithe an Choimisiúin.

(118)

Gan dochar do chumhachtaí an Choimisiúin, ba cheart an Bord Riaracháin, an Bord um Chreidiúnú Slándála agus an Stiúrthóir Feidhmiúcháin a bheith neamhspleách i leith a ndualgais a chomhlíonadh agus ba cheart dóibh gníomhú ar mhaithe le leas an phobail.

(119)

Is féidir, agus is dócha fiú, go mbeadh cuid de chomhpháirteanna an Chláir bunaithe ar úsáid bonneagair náisiúnta atá íogair nó a bhaineann leis an tslándáil. I gcásanna den sórt sin, ar chúiseanna slándála náisiúnta, bheadh gá a shonrú go bhfreastalóidh ionadaithe ó na Ballstáit agus ionadaithe ón gCoimisiún, ar bhonn riachtanais eolais, ar chruinnithe an Bhoird Riaracháin agus an Bhoird um Chreidiúnú Slándála. Ar an mBord Riaracháin, níl ach na hionadaithe ó na Ballstáit a bhfuil an bonneagar sin acu agus ionadaí ón gCoimisiún le bheith rannpháirteach sa vótáil. I rialacha nós imeachta an Bhoird Riaracháin agus an Bhoird um Chreidiúnú Slándála, ba cheart na cásanna a leagan amach ina bhfuil feidhm le bheith ag an nós imeachta sin.

(120)

De bhun mhíreanna 22 agus 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (35), ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an gClár seo ar bhonn na faisnéise arna bailiú i gcomhréir le ceanglais faireacháin shonracha, agus ag an am céanna ualach riaracháin, go háirithe ar na Ballstáit, agus ró-rialáil, á seachaint. Ar na ceanglais sin ba cheart a áireamh, i gcás inarb iomchuí, táscairí intomhaiste mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Chláir ar an talamh.

(121)

Táthar ag tuar go mbeidh tionchar ollmhór ar gheilleagar na hEorpa i gcoitinne ag an úsáid a bhainfear as seirbhísí atá bunaithe ar Copernicus agus Galileo. Mar sin féin, tá an chuma ar an scéal go bhfuil an lámh in uachtar go mór ag tomhais agus cas-staidéir ad hoc sa lá atá inniu ann. Ba cheart don Choimisiún (Eurostat) tomhais agus táscairí staidrimh ábhartha a shainiú a bheadh ina mbunús le faireachán a dhéanamh ar thionchar ghníomhaíochtaí spáis an Aontais ar bhonn córasach údarásach.

(122)

Ba cheart Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle a chur ar an eolas go pras faoi na cláir oibre.

(123)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún a bhaineann le cistí a ath-leithdháileadh idir na catagóirí caiteachais de bhuiséad an Chláir, na cinntí ranníocaíochta i dtaca leis na comhaontuithe ranníocaíochta a ghlacadh, na ceanglais theicniúla agus oibríochtúla a chinneadh is gá le haghaidh chur chun feidhme agus éabhlóid na gcomhpháirteanna den Chlár agus na seirbhísí a sholáthraíonn siad, cinneadh a dhéanamh maidir le FFPA, bearta a ghlacadh atá riachtanach d’fheidhmiú rianúil Galileo agus EGNOS agus le go nglacfaidh an margadh leo, na forálacha mionsonraithe a ghlacadh maidir leis an rochtain ar sheirbhísí SST agus leis na nósanna imeachta ábhartha, an plean ilbhliantúil agus na príomhtháscairí feidhmíochta a ghlacadh chun forbairt a dhéanamh sheirbhísí STT an Aontais, rialacha mionsonraithe a ghlacadh maidir le feidhmiú chreat eagraíochtúil rannpháirtíocht na mBallstát i bhfo-chomhpháirt SST, seirbhísí SWE a roghnú, agus na cláir oibre a ghlacadh. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011. Ba cheart coiste an Chláir a bheith de chúnamh ag an gCoimisiún, agus ba cheart don choiste sin teacht le chéile i bhfoirmíocht shonrach.

(124)

Ós rud é go bhfuil comhpháirteanna an Chláir faoi cheannas an úsáideora, tá gá le rannpháirtíocht éifeachtach leanúnach úsáideoirí chun iad a chur chun feidhme agus a fhorbairt, go háirithe ó thaobh ceanglais seirbhíse a shainiú agus a bhailíochtú. Chun an tairbhe do na húsáideoirí a mhéadú, ba cheart féachaint le hionchur a fháil uathu trí chomhairliúchán tráthrialta le húsáideoirí deiridh ó earnáil phoiblí agus ó earnáil phríobháideach na mBallstát agus, i gcás inarb iomchuí, le heagraíochtaí idirnáisiúnta. Chun na críche sin, ba cheart meitheal (“Fóram na nÚsáideoirí”) a chur ar bun chun cúnamh a thabhairt do choiste an Chláir maidir le riachtanais na n-úsáideoirí a shainiú agus comhlíonadh na seirbhíse a fhíorú, agus bearnaí sna seirbhísí a sholáthraítear a shainiú chomh maith. Ba cheart eagrú Fhóram na nÚsáideoirí a bhunú le rialacha nós imeachta choiste an Chláir ar dhóigh ina gcuirfí sainiúlachtaí gach comhpháirte den Chlár agus gach seirbhíse laistigh de na comhpháirteanna san áireamh. Nuair is féidir, ba cheart do na Ballstáit rannchuidiú le Fóram na nÚsáideoirí ar bhonn comhairliúchán córasach comhordaithe le húsáideoirí ar an leibhéal náisiúnta.

(125)

D’fhéadfadh sé go mbeadh ionadaithe ó na heintitis a bhfuil cúraimí a bhaineann leis an gClár orthu in ann páirt a ghlacadh, mar bhreathnóirí, in obair choiste an Chláir arna bhunú le cur i bhfeidhm Rialachán (AE) Uimh. 182/2011, ós rud é gur gá, ó thaobh rialachas fónta poiblí de, bainistiú aonfhoirmeach a dhéanamh ar an gClár mar aon le cinnteoireacht níos tapa agus rochtain chomhionann a thabhairt ar fhaisnéis. Ar na cúiseanna céanna, d’fhéadfadh sé go mbeadh ionadaithe ó thríú tíortha agus ó eagraíochtaí idirnáisiúnta a bhfuil comhaontú idirnáisiúnta tugtha i gcrích leis an Aontas acu, ar comhaontú é a bhaineann leis an gClár nó lena chomhpháirteanna nó lena fho-chomhpháirteanna, in ann páirt a ghlacadh in obair choiste an Chláir faoi réir srianta slándála agus mar a fhoráiltear dó i dtéarmaí comhaontaithe den sórt sin. Níor cheart na hionadaithe ó eintitis ar cuireadh cúraimí a bhaineann leis an gClár orthu, ó thríú tíortha ná ó eagraíochtaí idirnáisiúnta a bheith i dteideal páirt a ghlacadh i nósanna imeachta vótála choiste an Chláir. Ba cheart na coinníollacha maidir le rannpháirtíocht breathnóirí agus rannpháirtithe ad hoc a leagan síos i rialacha nós imeachta choiste an Chláir.

(126)

Chun a áirithiú go ndéanfar measúnú éifeachtach ar dul chun cinn an Chláir maidir le baint amach a chuspóirí, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca leis na forálacha a fhorlíonadh maidir le sonraí Copernicus agus faisnéis Copernicus atá le soláthar d’úsáideoirí Copernicus i ndáil leis na sonraíochtaí agus na coinníollacha agus na nósanna imeachta maidir le rochtain ar shonraí den sórt sin agus ar fhaisnéis den sórt sin agus maidir lena n-úsáid, i dtaca leis an Iarscríbhinn a ghabhann leis an Rialachán seo a leasú maidir leis na táscairí i gcás ina measfar gur gá sin agus i dtaca leis an Rialachán seo a fhorlíonadh le forálacha maidir le creat faireacháin agus meastóireachta a bhunú. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr. Go sonrach, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(127)

Ó tharla nach féidir leis na Ballstáit cuspóir an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach agus, de bharr scála agus éifeachtaí na gníomhaíochta toisc a théann thar acmhainneachtaí airgeadais agus teicniúla aon Bhallstáit aonair, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 CAE. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(128)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir le ceanglais slándála an Chláir a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún. Ba cheart na cumhachtaí sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011. Ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann rialú iomlán a chur i bhfeidhm maidir le ceanglais slándála an Chláir. Agus gníomhartha cur chun feidhme á nglacadh i réimse shlándáil an Chláir, ba cheart coiste an Chláir, ag teacht le chéile i bhfoirmíocht slándála thiomnaithe, a bheith de chúnamh ag an gCoimisiún. I bhfianaise íogaireacht na n-ábhar slándála, ba cheart don chathaoirleach de choiste an Chláir iarracht a dhéanamh teacht ar réitigh a mbeadh an tacaíocht is forleithne is féidir acu laistigh den choiste. Níor cheart don Choimisiún gníomhartha cur chun feidhme a ghlacadh lena gcinnfí ceanglais slándála ghinearálta an Chláir i gcásanna nach dtugann coiste an Chláir aon tuairim.

(129)

Ba cheart an Clár a bhunú ar feadh tréimhse 7 mbliana chun a ré a ailíniú le ré an chreata airgeadais ilbhliantúil do na blianta 2021 go 2027 a leagtar síos i Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 ón gComhairle (36) (“CAI 2021-2027”). Níor cheart don Ghníomhaireacht, a dhéanann a cuid cúraimí féin, a bheith faoi réir an teorannaithe ama sin.

(130)

Chun leanúnachas a áirithiú maidir le tacaíocht a sholáthar sa réimse ábhartha beartais agus chun gur féidir é a chur chun feidhme ó thús CAI 2021-2027, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm mar ábhar práinne agus ba cheart feidhm a bheith aige, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021.

(131)

Ba cheart, dá bhrí sin, Rialacháin (AE) Uimh. 912/2010, (AE) Uimh. 1285/2013 agus (AE) Uimh. 377/2014 agus Cinneadh Uimh. 541/2014/AE a aisghairm dá réir,