—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 17 Bealtaine 2021 dar teideal A new approach for a sustainable blue economy in the EU – Transforming the EU's Blue Economy for a Sustainable Future [Cur chuige nua i ndáil le geilleagar gorm inbhuanaithe san Aontas – Geilleagar Gorm an Aontais a chlaochlú le haghaidh todhchaí inbhuanaithe] (COM(2021)0240),

—

ag féachaint d’Airteagail 3, 4, 13, 38, 43 agus 349 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh,

—

ag féachaint do Rialachán (AE) Uimh. 1380/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2013, maidir leis an gComhbheartas Iascaigh (1),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2021/1139 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 7 Iúil 2021 lena mbunaítear an Ciste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe agus lena leasaítear Rialachán (AE) 2017/1004 (2) (CEMID),

—

ag féachaint do Threoir 2008/56/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 17 Meitheamh 2008 lena mbunaítear creat do ghníomhaíocht Chomhphobail i réimse an bheartais comhshaoil mhuirí (an Treoir Réime um Straitéis Mhuirí) (3),

—

ag féachaint don seachtú Clár Gníomhaíochta Comhshaoil (CGC) agus do na coincheapa atá cumhdaithe ann, amhail teorainneacha pláinéadacha agus teorainneacha éiceolaíocha,

—

ag féachaint do Threoir 2014/89/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 23 Iúil 2014 lena mbunaítear creat do phleanáil spásúil mhuirí (4),

—

ag féachaint do Threoir 2007/60/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 23 Deireadh Fómhair 2007 maidir le measúnú agus bainistiú baol tuilte (5),

—

ag féachaint do Threoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 maidir le húsáid fuinnimh ó fhoinsí inathnuaite a chur chun cinn (6),

—

ag féachaint don chomhaontú polaitiúil idir an Pharlaimint agus an Chomhairle an 11 Márta 2021 maidir le Saoráid um Chónascadh na hEorpa 2021-2027,

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Nollaig 2019 dar teideal The European Green Deal [An Comhaontú Glas don Eoraip] (COM(2019)0640),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 20 Bealtaine 2020 dar teideal “Straitéis Bithéagsúlachta AE go dtí 2030: an dúlra a thabhairt ar ais inár saol” (COM(2020)0380), agus do rún uaithi an 9 Meitheamh 2021 maidir leis an straitéis sin (7),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 20 Bealtaine 2020 dar teideal “Straitéis ón bhfeirm go dtí an forc le haghaidh córas bia atá cothrom, sláintiúil agus neamhdhíobhálach don chomhshaol” (COM(2020)0381), agus do rún uaithi an 20 Deireadh Fómhair 2021 maidir leis an straitéis sin (8),

—

ag féachaint do thuarascáil ón gCoimisiún i Meán Fómhair 2021 dar teideal The EU Blue Economy Report 2021 (9)[Tuarascáil an Gheilleagair Ghoirm 2021],

—

ag féachaint don tuarascáil ón gCoimisiún i mí an Mhárta 2021 maidir le “Critéir inbhuanaitheachta don gheilleagar gorm” (10),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 12 Bealtaine 2021 dar teideal Strategic guidelines for a more sustainable and competitive EU aquaculture for the period 2021 to 2030 [Treoirlínte straitéiseacha maidir le dobharshaothrú AE a bheidh níos inbhuanaithe agus níos iomaíche don tréimhse 2021- 2030] (COM(2021)0236),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 23 Iúil 2020 dar teideal 'Cur chuige nua maidir le straitéis mhuirí an Atlantaigh – Plean Gníomhaíochta 2.0: Plean gníomhaíochta nuashonraithe do gheilleagar gorm inbhuanaithe, athléimneach agus iomaíoch i limistéar Atlantach an Aontais Eorpaigh’ (COM(2020)0329),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 9 Nollaig 2020 dar teideal Sustainable and Smart Mobility Strategy – putting European transport on track for the future [Straitéis um an tSoghluaisteacht Inbhuanaithe agus Chliste – iompar Eorpach a chur ar an mbóthar ceart don todhchaí] (COM(2020)0789),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 19 Samhain 2020 dar teideal “An EU Strategy to harness the potential of offshore renewable energy for a climate neutral future” [Straitéis AE chun leas a bhaint as an bhfuinneamh inathnuaite amach ón gcósta le haghaidh todhchaí aeráidneodrach] (COM(2020)0741),

—

ag féachaint do rún uaithi an 8 Meán Fómhair 2015 maidir le teacht i dtír ar acmhainneacht taighde agus nuálaíochta sa gheilleagar gorm chun poist agus fás a chruthú (11),

—

ag féachaint do rún uaithi an 16 Eanáir 2018 dar teideal “Rialachas idirnáisiúnta na n-aigéan: Clár oibre le haghaidh thodhchaí na n-aigéan i gcomhthéacs Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe 2030” (12),

—

ag féachaint do rún uaithi an 25 Márta 2021 maidir leis an tionchar atá ag bruscar muirí ar iascaigh (13),

—

ag féachaint do rún uaithi an 14 Meán Fómhair 2021 maidir le cur chuige nua i leith straitéis mhuirí an Atlantaigh (14),

—

ag féachaint do rún uaithi an 7 Iúil 2021 maidir le tionchar feirmeacha gaoithe amach ón gcósta agus chórais eile fuinnimh inathnuaite ar earnáil an iascaigh (15),

—

ag féachaint do rún uaithi an 14 Meán Fómhair 2021 dar teideal “I dtreo comhpháirtíochta níos láidre leis na réigiúin is forimeallaí san Aontas” (16),

—

ag féachaint don chomhaontú a glacadh ag an 21ú Comhdháil de chuid na bPáirtithe i gCreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (COP21) i bPáras an 12 Nollaig 2015 (Comhaontú Pháras),

—

ag féachaint do na treoirlínte domhanda agus do chaighdeáin idirnáisiúnta maidir le hiascach agus dobharshaothrú mar a d’fhorbair Eagraíocht Bhia agus Talmhaíochta na Náisiún Aontaithe (FAO) i gcomhar le AE mar chomhalta,

—

ag féachaint don tuarascáil ó FAO dar teideal The State of World Fisheries and Aquaculture 2020: Sustainability in Action [Staid an Iascaigh Dhomhanda agus an Dobharshaothraithe, 2020 – Inbhuanaitheacht i mbun gníomhaíochta],

—

ag féachaint don tionscnamh Líonra na gCalafort Iascaireachta Gorm a sheol FAO i mí Iúil 2018,

—

ag féachaint do Straitéisí maidir le Calafort Vigo maidir le Fás Gorm do 2016-2020 agus do 2021-2027 (17),

—

ag féachaint don tuairim ó Choiste na Réigiún ar an teachtaireacht ón gCoimisiún maidir le cur chuige nua do gheilleagar gorm inbhuanaithe in AE – geilleagar gorm AE a athrú le haghaidh todhchaí inbhuanaithe (COM(2021)0240),

—

ag féachaint do thuairim ó Choiste na Réigiún an 2 Nollaig 2021 maidir leis an ngeilleagar gorm agus dobharshaothrú inbhuanaithe (NAT-VVI/020),

—

ag féachaint d’inniúlacht a Coiste um Iompar agus um Thurasóireacht maidir le clársceidealú muirí agus beartas muirí comhtháite,

—

ag féachaint do Riail 54 dá Rialacha Nós Imeachta,

—

ag féachaint do na tuairimí ón gCoiste um Fhorbairt agus ón gCoiste um Iompar agus Turasóireacht,

—

ag féachaint don tuarascáil ón gCoiste um Iascach (A9-0089/2022),

A.

de bhrí go gcuireann geilleagar gorm AE 4,5 milliún post díreach ar fáil agus go gcuimsíonn sé gach tionscal agus gach earnáil a bhaineann le haigéin, le farraigí agus le cóstaí, bíodh siad lonnaithe sa mhuirthimpeallacht (amhail loingseoireacht, iompar paisinéirí ar muir, iascach agus giniúint fuinnimh) nó ar talamh (amhail calafoirt, longchlóis, turasóireacht chósta agus dobharshaothrú talamhbhunaithe); de bhrí gur cuid leathan, ghasta den gheilleagar é, a bhfuil céimeanna suntasacha glactha aige chun nuachóiriú agus éagsúlú a dhéanamh le deich mbliana anuas, agus a mbeidh ról tábhachtach aige i bhfeabhsú na forbartha comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíoch;

B.

de bhrí, dá gcuirfí an geilleagar gorm domhanda i gcomparáid le geilleagar náisiúnta, gurbh é an seachtú ceann is mó ar domhan é, agus go mbeadh an t-aigéan mar eintiteas eacnamaíoch ina chomhalta den G7; de bhrí go bhfeidhmíonn sé san éiceachóras is mó ar domhan, ós rud é go bhfuil 80 % de gach cineál beathachruthanna sna haigéin; de bhrí go dtéann an t-aigéan timpeall orainn agus go gcothaíonn sé sinn agus go gcuireann sé acmhainní ríthábhachtacha ar fáil do shláinte an duine, gan trácht ar ghréasán idirghníomhaíochtaí eacnamaíocha;

C.

de bhrí go bhféadfadh forbairt an gheilleagair ghoirm borradh mór a chur faoin bhfás agus faoin bhforbairt eacnamaíoch, chomh maith le poist a chruthú, go háirithe i dtíortha agus i réigiúin cois cósta agus oileáin agus sna réigiúin is forimeallaí;

D.

de bhrí nach ndearnadh earnáil an iascaigh, go háirithe iascaigh ar mionscála, iascaigh chósta agus iascaigh mhionscála, a chur san áireamh go leordhóthanach i straitéis AE don gheilleagar gorm;

E.

de bhrí go gcuirfidh an geilleagar gorm ionchais nua ar fáil agus go gcruthófar poist, go háirithe i réimsí amhail fuinneamh in-athnuaite aigéin, an bithgheilleagar gorm, an bhiteicneolaíocht agus an díshalannú;

F.

de bhrí go bhféadfadh na tosaíochtaí earnála maidir le forbairt an gheilleagair ghoirm a bheith éagsúil ó Bhallstát go Ballstát, ag brath, ar thaobh amháin, ar thaifead forbartha na n-earnálacha traidisiúnta nó na n-earnálacha bunaithe agus, ar an taobh eile, ar acmhainní reatha agus ar acmhainneacht forbartha earnálacha atá ag teacht chun cinn i ngach Ballstát;

G.

de bhrí nach féidir leas a bhaint as acmhainneacht an gheilleagair ghoirm mar chúis chun na farraigí agus na haigéin a chur faoi réir cineálacha dúshaothraithe acmhainní agus samhlacha fáis a bhfuil sé léirithe cheana go bhfuil siad neamh-inbhuanaithe; de bhrí nach mór acmhainní mara agus aigéin a úsáid i gcomhréir leis an ngá atá le bainistiú agus caomhnú fónta na n-acmhainní mara, gan cothromaíocht na n-éiceachóras muirí a athrú;

H.

de bhrí go dtugtar le fios sa Treoir maidir le Pleanáil Spásúil Mhuirí nach mór do na Ballstáit na hidirghníomhaíochtaí atá ann idir gníomhaíochtaí agus úsáidí amhail an dobharshaothrú, an iascaireacht agus suiteálacha agus bonneagair chun fuinneamh a tháirgeadh ó fhoinsí inathnuaite a chur san áireamh mar aon le cáblaí fomhuirí, agus cómhaireachtáil gníomhaíochtaí ábhartha a chur chun cinn agus cur chuige atá bunaithe ar an éiceachóras a chur i bhfeidhm;

I.

de bhrí nach mór do gheilleagar gorm a fhorbróidh laistigh de theorainneacha éiceolaíocha, agus dá bhrí sin ní hamháin na hearnálacha iascaigh agus dobharshaothraithe, ach na hearnálacha muirí uile lena mbaineann, na colúin chomhshaoil, shóisialta agus eacnamaíocha ar fud an bhoird a urramú go cothrom chun go measfar é a bheith inbhuanaithe;

J.

de bhrí go bhfuil sé d’aidhm ag an gcomhbheartas iascaigh (CBI) caomhnú agus bainistiú cuí acmhainní bitheolaíocha na mara a ráthú agus go bhfuil gníomhaíochtaí iascaireachta agus dobharshaothraithe inbhuanaithe ó thaobh an chomhshaoil de san fhadtréimhse agus go ndéanfar iad a bhainistiú ar bhealach atá comhsheasmhach leis na cuspóirí i dtaca le sochair don gheilleagar, don tsochaí agus don fhostaíocht a bhaint amach, agus i dtaca le rannchuidiú le hinfhaighteacht soláthairtí bia.

K.

de bhrí gur cheart do CBI cur le fás táirgiúlachta agus le caighdeán réasúnta maireachtála in earnáil an iascaigh, lena n-áirítear earnáil an iascaigh ar mionscála, chomh maith le margaí cobhsaí, agus gur cheart dó infhaighteacht bia a áirithiú;

L.

de bhrí go bhfuil sé ríthábhachtach, faoi SDG 14, na haigéin, na farraigí agus na hacmhainní muirí a chaomhnú agus úsáid inbhuanaithe na n-acmhainní sin a chur chun cinn, agus ag an am céanna go bhfuil sé ríthábhachtach, faoi SDG 2, slándáil bia a ráthú; de bhrí go leagtar síos i bhfosprioc 14.1 an cuspóir truailliú muirí den uile chineál a chosc agus a laghdú go suntasach faoi 2025, go háirithe ó ghníomhaíochtaí ar talamh, lena n-áirítear smionagar muirí agus truailliú cothaitheach;

M.

de bhrí go bhfuil an t-aigéan ríthábhachtach don saol ar domhan, ina dtáirgtear 50 % den ocsaigin san atmaisféar, ina n-ionsúitear thart ar 25 % d’astaíochtaí dé-ocsaíde carbóin arna dtáirgeadh ag an duine agus 90 % den teas iomarcach sa chóras aeráide, agus chun an aeráid dhomhanda a rialú;

N.

de bhrí go bhfuil athbhunú, caomhnú, caomhnú agus úsáid inbhuanaithe na bithéagsúlachta muirí ríthábhachtach do shláinte na n-aigéan, ina bhfuil na milliúin speiceas, chun sláinte an phláinéid a chosaint agus chun bunús a thabhairt do ghníomhaíochtaí eacnamaíocha mara agus muirí;

O.

de bhrí go bhfuil bailiú sonraí chun faireachán agus measúnú eolaíoch a dhéanamh ar stoic sna farraigí agus sna haigéin, lena n-áirítear meastóireacht a dhéanamh ar cibé an bhfuil na stoic sin laistigh de na teorainneacha bitheolaíocha sábháilte, bunriachtanach dá mbainistiú inbhuanaithe;

P.

de bhrí go bhfuil codanna suntasacha de na haigéin agus de ghrinneall na farraige fós gan saothrú, go háirithe an domhainfharraige, agus de bhrí go bhfuil gá le tuilleadh taighde chun a áirithiú go mbeidh aon ghníomhaíochtaí faoin ngeilleagar gorm inbhuanaithe go hiomlán;

Q.

de bhrí gur príomhearnálacha sa gheilleagar gorm iad an t-iascach agus an dobharshaothrú agus gur foinse thábhachtach próitéine agus micreachothaitheach iad atá bunriachtanach don tslándáil bia agus do shláinte an duine;

R.

de bhrí go bhfuil bithéagsúlacht mhuirí san Eoraip faoi bhrú, agus go bhfuil cion ard speiceas agus gnáthóg muirí measúnaithe i stádas caomhnaithe “neamhfhabhrach” nó “anaithnid”; de bhrí, maidir le cailliúint na bithéagsúlachta, go bhfuil mórthionchar comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíoch agus muirí aici ar earnáil iascaigh AE, ar chríocha cósta agus oileáin agus ar na réigiúin is forimeallaí, agus dá bhrí sin go gcaithfear í a aisiompú; de bhrí nach mór an bhithéagsúlacht a athbhunú i gcomhar leis na geallsealbhóirí uile, agus go háirithe le hearnáil an iascaigh agus le pobal na heolaíochta;

S.

de bhrí gur príomhpháirtithe leasmhara iad pobail chósta agus oileáin sa díospóireacht ar acmhainneacht an gheilleagair ghoirm agus ar bhealaí chun leas a bhaint as;

T.

de bhrí go bhfuil ról ríthábhachtach ag iascairí agus feirmeoirí éisc AE ar fud AE maidir le féiniúlacht chríochach, traidisiúin chultúrtha, slándáil bia, fostaíocht agus ioncaim a chosaint agus a chur chun cinn;

U.

de bhrí go bhfuil saintréithe agus riachtanais shonracha ag iascach ar mionscála;

V.

de bhrí gur féidir leis an earnáil iascaigh áineasa rannchuidiú le hioncam pobal cósta a éagsúlú mar ghníomhaíocht ardluacha agus turasóireachta inbhuanaithe;

W.

de bhrí go bhfuil ról tábhachtach ag mná in earnáil an iascaigh agus san earnáil dobharshaothraithe; de bhrí gur gá a n-infheictheacht a mhéadú agus rochtain chothrom ar fhostaíocht san earnáil a áirithiú, chomh maith le haitheantas dlíthiúil iomchuí;

X.

de bhrí go leagtar béim le Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe (SFInna) 3, 6, 9 agus 12 ar a thábhachtaí atá sláinte ainmhithe, cáilíocht mhaith uisce, nuálaíocht inbhuanaithe agus tomhaltas agus táirgeadh inbhuanaithe sa gheilleagar gorm;

Y.

de bhrí go bhfuil sláinte agus folláine ainmhithe uisceacha nasctha le cáilíocht táirgí bia; de bhrí go bhféadfadh leas agus feirmeoireacht ainmhithe ar chaighdeán íseal an riosca galair agus tinnis a mhéadú;

Z.

de bhrí go bhfuil tionchar suntasach ag an talmhaíocht talún ar éiceachórais agus iascaigh na mara, go háirithe úsáid leasachán atá bunaithe ar nítrigin agus eotrófú timpeallachtaí uisceacha;

AA.

de bhrí go bhfuil ról an-tábhachtach ag iascairí maidir le bruscar muirí tréigthe a bhailiú san fharraige, bíodh sin trí fheachtais spriocdhírithe a dhéanamh nó trí bhruscar a bhailiú de thaisme le linn oibríochtaí iascaireachta;

AB.

de bhrí nár gnóthaíodh cuspóirí 2020 maidir le dea-stádas comhshaoil a bhaint amach d’fharraigí na hEorpa agus deireadh a chur leis an ró-iascaireacht;

AC.

de bhrí gurb ionann earnáil iascaigh AE in 2018 agus thart ar 163 600 post, agus cabhlaigh ag gabháil thart ar 4,1 milliún tona éisc bheo in 2019; de bhrí gur táirgeadh 1,1 milliún tona d’orgánaigh uisceacha a raibh luach EUR 3,7 billiún orthu in AE in 2018 (18);

AD.

de bhrí gur glan-allmhaireoir táirgí iascaigh agus dobharshaothraithe é AE agus go bhfuil sé ag brath i gcónaí ar allmhairí don chuid is mó dá thomhaltas bia uisceach, arb ionann é agus 34 % de luach domhanda na n-allmhairí in 2018; de bhrí nach mór d’allmhairí iascaigh AE, ar a laghad, caighdeáin inbhuanaitheachta a urramú atá cosúil leo siúd in AE; de bhrí nach mór nasc díreach a bheith idir allmhairí iascaigh AE agus poist inbhuanaithe in earnálacha na n-allmhairí, na próiseála agus an mhiondíola;

AE.

de bhrí go raibh tionchar cheana ag éifeachtaí an athraithe aeráide ar iascaigh, ar dhobharshaothrú agus ar phobail chósta AE; de bhrí go raibh tionchar suntasach ag an ngéarchéim aeráide ar shláinte fharraigí na hEorpa le héifeachtaí díobhálacha ar athléimneacht an gheilleagair ghoirm, go háirithe ar an iascach agus ar an dobharshaothrú;

AF.

de bhrí gur chuir paindéim COVID-19 isteach go mór ar roinnt earnálacha sa gheilleagar gorm, go háirithe an turasóireacht chósta agus mhuirí; de bhrí go bhféadfadh an geilleagar gorm cuidiú leis an damáiste eacnamaíoch agus sóisialta a tharla mar thoradh ar an ngéarchéim atá ann faoi láthair a leigheas;

AG.

de bhrí go raibh tionchar suntasach eacnamaíoch ag paindéim COVID-19 orthu siúd atá fostaithe sna hearnálacha iascaigh agus dobharshaothraithe i ngeall ar na héifeachtaí comhcheangailte a bhí ag cailliúint éilimh agus ag easpa coinníollacha ar go leor soithí chun sábháilteacht sláinte a chumasú; de bhrí go raibh drochthionchar ag an suaitheadh sa mhargadh, arb í an phaindéim is cúis leis, ar iascairí ar fud AE; de bhrí gur éirigh leis na hiascairí fós soláthar bia d’ardcháilíocht a chur ar fáil agus ar an gcúis sin, nach mór aird ar leith a thabhairt ar iascairí i ngeall ar a thábhachtaí atá siad do shlándáil an tsoláthair bia in AE;

AH.

de bhrí gur léirigh staid na paindéime a thábhachtaí atá timpeallacht bhuanseasmhach, arna tacú ag cleachtais inbhuanaithe i mbainistiú a acmhainní, don tsláinte dhomhanda agus do thodhchaí na gcóras bia;

AI.

de bhrí nach mór do phobail chósta a bhfoinsí ioncaim a éagsúlú chun suaití eacnamaíocha agus sóisialta a sheasamh;

AJ.

de bhrí, agus a bhfoinsí ioncaim á n-éagsúlú acu, gur gá do phobail chósta agus iargúlta athléimneacht a chothú i gcoinne suaití amhail na cinn sin arb é an t-athrú aeráide is cúis leo;

AK.

de bhrí go bhfuil an turasóireacht mhuirí agus chósta ina colún den gheilleagar gorm, le níos mó ná leath de chóiríocht turasóireachta an Aontais suite i limistéir chósta agus 30 % d’fhanacht thar oíche ag tarlú in ionaid saoire cois trá; de bhrí go leagtar béim sa teachtaireacht ón gCoimisiún maidir le turasóireacht agus iompar in 2020 agus ina dhiaidh sin (COM(2020)0550) ar a thábhachtaí atá sé talamh agus caipiteal nádúrtha muirí na hEorpa a chosaint agus a athbhunú;

AL.

de bhrí gurb ionann turasóireacht mhuirí agus chósta agus 60 % den fhostaíocht sa gheilleagar gorm; de bhrí go bhfuil gá le gairmithe ardcháilithe agus oilte le geilleagar gorm atá iomaíoch, athléimneach agus cóir go sóisialta; de bhrí gur féidir le “poist ghorma” fás agus deiseanna gairme a chur chun cinn;

AM.

de bhrí go bhféadfadh an turasóireacht slatiascaireachta mar earnáil a bheith ina foinse nua ioncaim do phobail chósta agus, ag an am céanna, inbhuanaitheacht agus dea-stádas stoc éisc a áirithiú agus tairbhí sóisialta agus sláinte a sholáthar;

AN.

de bhrí gur rogha turasóireachta inbhuanaithe agus ardluacha agus gníomhaíocht chomhlántach do go leor pobal ar fud na hEorpa atá san iascach áineasa cheana; de bhrí go bhfuil méadú ag teacht ar an spéis san iascaireacht áineasa in a lán tíortha, go háirithe tar éis phaindéim COVID-19;

AO.

de bhrí go gcuideoidh forbairt bonneagair inbhuanaithe i réigiúin chósta leis an mbithéagsúlacht, le héiceachórais agus tírdhreacha cósta a chaomhnú, rud a neartóidh forbairt inbhuanaithe na turasóireachta agus an gheilleagair cósta;

AP.

de bhrí go bhfuil ról ríthábhachtach ag an ngeilleagar gorm i rathúnas na réigiún is forimeallaí, atá, mar thoradh ar a leithlisiú, ag brath go háirithe ar ghníomhaíochtaí atá bunaithe ar an ngeilleagar gorm, amhail iompar muirí, loingseoireacht agus turasóireacht;

AQ.

de bhrí go bhfuil ról ríthábhachtach ag calafoirt maidir le cuspóirí an gheilleagair ghoirm inbhuanaithe a bhaint amach, agus de bhrí go ndéanfar forbairt inbhuanaithe pobal cósta a chur chun cinn trí inbhuanaitheacht calafort a mhéadú; de bhrí gur mol tábhachtach iad na calafoirt d’iompar earraí agus paisinéirí sna réigiúin is forimeallaí;

AR.

de bhrí go bhfuil calafoirt ríthábhachtach do nascacht agus do gheilleagar na réigiún agus na dtíortha agus go bhfuil ról tábhachtach acu maidir le forbairt inbhuanaithe a chur chun cinn, rud a chuidíonn le dul i ngleic le cailliúint na bithéagsúlachta, mar a luaitear i straitéis nua bhithéagsúlachta an Aontais do 2030; de bhrí go dtiocfaidh athrú ar ról na gcalafort de réir mar a thiocfaidh athrú ar thírdhreach tionsclaíoch na hEorpa (mar shampla, agus an fuinneamh in-athnuaite amach ón gcósta á leathnú);

AS.

de bhrí go bhféadfadh longchlóis AE na deiseanna a eascraíonn as an margadh nuálach do shoithí seirbhíse atá tíosach ar fhuinneamh, margadh atá ag fás go tapa, a thapú;

AT.

de bhrí go ngineann gníomhaíochtaí éagsúla a bhaineann leis an ngeilleagar gorm in aon spás amháin coinbhleachtaí iomaíochta, truaillithe agus bainistithe spáis mhara a mbíonn tionchar acu den chuid is mó ar ghníomhaíochtaí iascaireachta, go háirithe iascach ar mionscála agus pobail chósta; de bhrí go bhfuil pleanáil spásúil mhuirí ríthábhachtach chun iomaíocht mhéadaithe agus coinbhleachtaí bainistithe spáis farraige a sheachaint;

AU.

de bhrí gur cheart go mbeadh sé d’aidhm ag na Ballstáit, trína bpleananna spásúla muirí, rannchuidiú le forbairt inbhuanaithe na n-earnálacha fuinnimh ar muir, an mhuiriompair agus na n-earnálacha iascaigh agus dobharshaothraithe, agus le caomhnú, cosaint agus feabhsú an chomhshaoil, lena n-áirítear athléimneacht in aghaidh thionchar an athraithe aeráide; de bhrí, i ndáil leis sin, gur cheart aird ar leith a thabhairt ar leasanna iascaigh agus dobharshaothraithe agus nár cheart iad a bheith imeallaithe de réir mar a leanann na Ballstáit dá gcuid oibre agus d’athbhreithnithe ina dhiaidh sin ar na pleananna náisiúnta spásúla muirí;

AV.

de bhrí gurb é sprioc Chomhaontú Pháras an téamh domhanda a theorannú go mór faoi bhun 2, 1,5 céim Celsius más féidir, i gcomparáid leis na leibhéil réamhthionsclaíocha;

AW.

de bhrí go soláthraítear fianaise i dTuarascáil Speisialta an Phainéil Idir-Rialtasaigh ar an Athrú Aeráide maidir leis an Aigéan agus an Crióisféar in Aeráid atá ag Athrú, ar na tairbhí a bhaineann le heolas eolaíoch a chomhcheangal le heolas áitiúil agus dúchasach chun athléimneacht a fheabhsú;

AX.

de bhrí go bhfuil sé d’aidhm ag AE aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050 ar a dhéanaí, i gcomhréir le cuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip; de bhrí go bhfuil an sprioc beartaithe ag AE astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú 55 % ar a laghad faoi 2030; de bhrí go bhfuil an fuinneamh inathnuaite amach ón gcósta ar cheann de na roghanna atá ar fáil do na Ballstáit chun an sprioc sin a bhaint amach; de bhrí gur cheart dó ról lárnach a bheith aige ó thaobh na cuspóirí sin a bhaint amach trí chur chuige comhtháite ina gcuirtear trí cholún na hinbhuanaitheachta san áireamh;

AY.

de bhrí gur gá togra le haghaidh spriocanna athchóirithe dúlra atá ceangailteach ó thaobh dlí a tharraingt suas faoi straitéis bithéagsúlachta AE do 2030 i gcomhréir leis an gcuspóir 30 % de limistéar muirí AE a chosaint, ar cheart 10 % de a bheith faoi réir dianbhearta caomhnaithe;

AZ.

de bhrí go bhfuil gá le treoirlínte sonracha agus pleanáil fhónta do gach ceann de réigiúin mhuirí AE maidir leis na cuspóirí atá le baint amach i limistéir caomhnaithe mhuirí;

BA.

de bhrí gur fíor-saotharlanna nádúrtha iad na réigiúin is forimeallaí, atá saibhir ó thaobh na bithéagsúlachta de agus gur fíorthearmainn nádúrtha iad a bhfuil cosaint phráinneach ag teastáil uathu, go háirithe mar gheall ar a gcineál oileánda den chuid is mó agus a bhfuil limistéir mhóra chósta acu;

BB.

de bhrí go bhfuil gá le cur chuige iomlánaíoch chun éiceachórais a bhainistiú lena gcuirtear san áireamh cúiseanna uile chailliúint na bithéagsúlachta, amhail an t-athrú aeráide, aigéadú na n-aigéan, an chuma ar speicis choimhthíocha, creimeadh cósta, etc.; de bhrí gur gá fís dhomhanda, creat domhanda agus cur chuige bunaithe ar éiceachórais a bheith ann chun acmhainní muirí a bhainistiú agus a chaomhnú;

BC.

de bhrí go bhfuil athrú aeráide ag dul i méid i gcónaí ar phatrúin dáilte agus imirce speiceas éagsúil éisc agus go bhfuil tionchar aige ar iascaigh ar mionscála i dtíortha atá i mbéal forbartha atá níos leochailí dá n-éifeachtaí;

BD.

de bhrí gur bagairt mhór í an iascaireacht neamhdhleathach d’acmhainní muirí, go n-ídítear stoic éisc, go ndíothaítear gnáthóga muirí, go gcruthaítear iomaíocht éagórach agus go gcuirtear slí bheatha na bpobal cósta agus na n-iascach oileán i mbaol;

BE.

de bhrí go bhfuil sé fíor-riachtanach do na Ballstáit córas rialaithe iascaigh AE a chur chun feidhme atá simplí, trédhearcach agus éifeachtach chun a áirithiú go gcomhlíonfar spriocanna inbhuanaitheachta na hearnála;

BF.

de bhrí, agus éagsúlú á dhéanamh ar thomhaltas, go bhfuil inrianaitheacht fheabhsaithe agus rochtain ar fhaisnéis faoi luachanna cothaitheacha, foinse agus ionad táirgthe bunriachtanach d’iompar na dtomhaltóirí;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

83.

84.

85.

86.

87.

88.

89.

90.

91.

92.

93.

94.

95.

96.

97.

98.

99.

100.

101.

102.

103.

104.

105.

106.

107.

108.

109.

110.

111.

112.

113.

114.

115.

116.

117.

118.

119.

120.

121.

122.

123.

124.

125.

126.

127.

128.

129.

130.

131.

132.

133.

134.

135.

136.

137.

138.

139.

140.

141.

142.

—

ag féachaint don Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), agus go háirithe Airteagail 39, 192(1) agus 349 de,

—

ag féachaint do Chlár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe don Fhorbairt Inbhuanaithe agus do na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe,

—

ag féachaint do Chomhaontú Pháras a comhaontaíodh ag an 21ú Comhdháil de Pháirtithe Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide (COP21),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 25 Márta 2021 maidir le plean gníomhaíochta chun táirgeadh orgánach a fhorbairt (COM(2021)0141),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 11 Nollaig 2019 maidir leis an gComhaontú Glas don Eoraip (COM(2019)0640),

—

ag féachaint do rún uaithi an 15 Eanáir 2020 maidir leis an gComhaontú Glas don Eoraip (1),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2018/848 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Bealtaine 2018 maidir le táirgeadh orgánach agus lipéadú táirgí orgánacha agus lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 834/2007 ón gComhairle (2)

—

ag féachaint do rún uaithi an 9 Meitheamh 2021 maidir le Straitéis Bhithéagsúlachta an Aontais Eorpaigh go dtí 2030: An dúlra a thabhairt ar ais inár saol (3),

—

ag féachaint do rún uaithi an 20 Deireadh Fómhair 2021 maidir le straitéis “ón bhfeirm go dtí an forc” le haghaidh córas bia atá cothrom, sláintiúil agus neamhdhíobhálach don chomhshaol (4),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2021/2115 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 2 Nollaig 2021 lena mbunaítear rialacha maidir le tacaíocht do phleananna straitéiseacha atá le tarraingt suas ag na Ballstáit faoin gComhbheartas talmhaíochta (Pleananna Straitéiseacha CBT) agus le maoiniú ag an gCiste Eorpach um Ráthaíocht Talmhaíochta (CERT) agus ag an gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (CETFT) agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) Uimh. 1305/2013 agus (AE) Uimh. 1307/2013 (5),

—

ag féachaint do Rialachán (AE) 2021/2117 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 2 Nollaig 2021 lena leasaítear Rialacháin (AE) Uimh. 1308/2013 lena mbunaítear comheagrú na margaí i dtáirgí talmhaíochta, (AE) Uimh. 1151/2012 maidir le scéimeanna cáilíochta do tháirgí talmhaíochta agus do bhia-earraí, (AE) Uimh. 251/2014 maidir le sainmhíniú, tuairisc, cur i láthair, lipéadú agus cosaint sonraí geografacha i ndáil le táirgí fíona cumhraithe, agus (AE) Uimh. 228/2013 lena leagtar síos bearta sonracha don talmhaíocht sna réigiúin is forimeallaí den Aontas (6),

—

ag féachaint do chonclúidí ón gComhairle an 19 Iúil 2021 maidir leis an bplean gníomhaíochta chun talmhaíocht orgánach a fhorbairt,

—

ag féachaint do rún uaithi an 17 Aibreán 2018 maidir le straitéis Eorpach chun barra próitéine a chur chun cinn – táirgeadh plandaí próitéine agus plandaí léagúmacha a spreagadh in earnáil talmhaíochta na hEorpa (7),

—

ag féachaint do chonclúidí ón gComhairle an 19 Deireadh Fómhair 2020 maidir leis an straitéis “ón bhfeirm go dtí an forc”,

—

ag féachaint do thuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa an 22 Meán Fómhair 2021 maidir leis an bPlean Gníomhaíochta chun táirgeadh orgánach AE a fhorbairt,

—

ag féachaint do thuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún an 2 Nollaig 2021 maidir le plean gníomhaíochta AE don fheirmeoireacht orgánach,

—

ag féachaint do Riail 54 dá Rialacha Nós Imeachta,

—

ag féachaint don tuarascáil ón gCoiste um Thalmhaíocht agus um Fhorbairt Tuaithe (A9-0126/2022),

A.

de bhrí go gcuirtear in iúl sa teachtaireacht ón gCoimisiún maidir le plean gníomhaíochta chun táirgeadh orgánach a fhorbairt (plean gníomhaíochta orgánaí, OAP) go bhfuil an Comhaontú Glas, agus na straitéisí ón bhfeirm go dtí an forc agus na bithéagsúlachta faoina scáth, fíorthábhachtach chun an t-aistriú i dtreo córas bia níos inbhuanaithe a bhainistiú, go háirithe iarrachtaí feirmeoirí a neartú chun an comhshaol a chosaint, bithéagsúlacht a chaomhnú agus dul i ngleic leis an athrú aeráide; de bhrí go bhfuil ról lárnach ag an talmhaíocht i gcoitinne agus ag an talmhaíocht orgánach go háirithe chun an cuspóir sin a bhaint amach;

B.

de bhrí, tar éis 12 mhí, go bhfuil liosta den reachtaíocht thánaisteach ar fad nach mór a theastaíonn chun Rialachán (AE) 2018/848 a theacht i bhfeidhm réidh anois, cé nach amhlaidh atá i gcás an rialacháin tharmligthe lena rialaítear táirgeadh salainn orgánaigh;

C.

de bhrí go gcaithfear tosaíocht a thabhairt do na próisis nádúrtha leis an rialachán tarmligthe, gan breiseáin ná astaíochtaí carbóin le linn an ullmhúcháin, arb iad is saintréith don salann mara chun deimhniúchán orgánach a thabhairt dó;

D.

de bhrí nach mór do chóras bia na hEorpa bia cothaitheach a tháirgtear go hinbhuanaithe a sheachadadh ar phraghsanna inacmhainne agus slándáil bia a áirithiú ar bhealach lena n-áirithítear sochaí shláintiúil agus pláinéad sláintiúil, lena gcuirtear leis an bhfolláine shóisialta agus eacnamaíoch, lena gcosnaítear sláinte na n-éiceachóras agus shaoránaigh na hEorpa araon, agus lena n-áirithítear brabúsacht an táirgthe talmhaíochta agus, dá bhrí sin, slí mhaireachtála chóir d’fheirmeoirí; de bhrí go bhfuil sé ríthábhachtach a áirithiú go bhfuil an méadú ar an méid talún a úsáidtear le haghaidh feirmeoireacht orgánach ag teacht le cumas an mhargaidh táirgí orgánacha a ionsú;

E.

de bhrí go gceanglaítear ar fheirmeoirí le Rialachán (AE) 2018/848 maidir le táirgeadh orgánach agus lipéadú táirgí orgánacha tréimhse tiontaithe a chomhlíonadh ar lena linn a chaithfidh siad na rialacha uile maidir le táirgeadh orgánach a chur i bhfeidhm;

F.

de bhrí go bhféadfadh suas le trí bliana a bheith sa tréimhse sin; de bhrí, le linn na tréimhse sin, go gcaithfidh feirmeoirí costais táirgthe níos airde a sheasamh gan leas a bhaint as praghsanna margaidh níos airde ar tháirgí orgánacha;

G.

de bhrí go bhfuil tairbhí éagsúla don chomhshaol ag baint leis an talmhaíocht orgánach, lena n-áirítear astaíochtaí gás ceaptha teasa laghdaithe, agus go bhfuil sé d’acmhainn aici cabhrú le hearnáil na talmhaíochta páirt a ghlacadh sa chomhrac i gcoinne an athraithe aeráide, oiriúnú don athrú aeráide agus aghaidh a thabhairt ar dhúshláin thábhachtacha amhail cailliúint post i limistéir thuaithe, torthúlacht ithreach agus caillteanas bithéagsúlachta, chomh maith le hathléimneacht a chur chun cinn i gcoinne na ndúshlán eacnamaíoch;

H.

de bhrí go bhfuil éagsúlacht talmhaíochta agus slabhraí níos giorra idir feirmeoirí agus tomhaltóirí tábhachtach do chóras bia sláintiúil agus inbhuanaithe;

I.

de bhrí gur féidir leis an bhfeirmeoireacht orgánach rannchuidiú le cothromaíocht uaillmhianach a bhaint amach ó thaobh na hinbhuanaitheachta de ó thaobh na heacnamaíochta, na sóisialta agus an chomhshaoil de, lena gcothaítear cosaint ithreach, uisce agus bithéagsúlachta agus leas ainmhithe, agus go dtugann sí deiseanna do dhaoine óga dul isteach i ngairm na feirmeoireachta;

J.

de bhrí go bhfuil caighdeáin chomhshaoil agus leasa ainmhithe in AE i measc na gcaighdeán is airde ar domhan; de bhrí go bhfuil 30 % níos mó bithéagsúlachta ag talamh feirmeoireachta orgánaí, go dtéann sé chun tairbhe pailneoirí agus go gcuireann sé teorainn le húsáid leasachán saorga agus táirgí cosanta plandaí;

K.

de bhrí gur féidir leis an bhfeirmeoireacht orgánach cur le hathbheochan limistéar tuaithe, le cruthú fostaíochta, le hinbhuanaitheacht feirmeacha beaga, le tomhaltóirí agus táirgeoirí a thabhairt níos gaire dá chéile, le naisc leis an ngeilleagar áitiúil a fheabhsú agus le hiolraitheoirí eacnamaíocha dearfacha a spreagadh; de bhrí go dtugtar isteach leis an gcomhbheartas talmhaíochta (CBT) nua bearta uaillmhianacha nua chun táirgeadh inbhuanaithe, lena n-áirítear feirmeoireacht orgánach, a spreagadh;

L.

de bhrí go bhfuil sé riachtanach a áirithiú go mbeidh tomhaltóirí, a bhfuil méadú ag teacht ar thábhacht na nithe a itheann siad, agus earnáil na lónadóireachta, in ann roghanna eolasacha agus comhfhiosacha a dhéanamh agus bia á cheannach acu;

M.

de bhrí gur gá a áirithiú go gcuirtear tomhaltóirí ar an eolas mar is ceart faoi na tairbhí a bhaineann le táirgí orgánacha a ídiú agus go ndéantar iad a chosaint ar lipéid, ar phacáistíocht agus ar fhógraíocht atá míthreorach d’aon ghnó;

N.

de bhrí gur fhás limistéar talmhaíochta iomlán AE faoin bhfeirmeoireacht orgánach go 13,8 milliún heicteár in 2019; de bhrí gurb ionann é faoi láthair agus 8,5 % de limistéar iomlán talmhaíochta AE a úsáidtear; de bhrí, idir 2010 agus 2019, go bhfuil méadú faoi dhó tagtha ar luach mhargadh orgánach AE;

O.

de bhrí gur tháinig méadú ar dhíolachán miondíola táirgí orgánacha ó EUR 18 mbilliún go EUR 41 bhilliún sa tréimhse 2009-2019; de bhrí go sáraíonn an méadú ar an táirgeadh orgánach forbairt an mhargaidh orgánaigh i gcodanna de AE, le difríochtaí suntasacha sa tomhaltas orgánach ar fud na mBallstát; de bhrí go bhfuil táirgeadh táirgí orgánacha an-íseal nó nach ann dó i gcodanna áirithe de AE, agus éagothromaíochtaí móra idir na Ballstáit, idir 0,5 % agus 26,5 % den limistéar atá ar fáil agus atá dírithe ar an earnáil;

P.

de bhrí go bhfuil 23 ghníomhaíocht san áireamh in OAP, lena gcuirtear bonn láidir ar fáil chun an earnáil orgánach a fhorbairt ar bhealach inbhuanaithe; de bhrí go mbeartaítear athbhreithniú meántéarma a dhéanamh ar OAP in 2024 agus gur bunaíodh “Lá Orgánach AE” bliantúil, ar deis é chun feabhas a chur ar infheictheacht agus ar aitheantas na feirmeoireachta orgánaí agus chun feasacht a mhúscailt maidir leis na tairbhí a bhaineann le táirgeadh orgánach, toisc go meastar gur “ceannairí na talmhaíochta inbhuanaithe” iad feirmeoirí orgánacha;

Q.

de bhrí go ndírítear go háirithe le Rialachán (AE) 2018/848, a mbeidh feidhm aige ón 1 Eanáir 2022, ar mhuinín tomhaltóirí as táirgí orgánacha a mhéadú trí rialuithe agus rialacha níos déine maidir le hallmhairí;

R.

de bhrí gur foilsíodh na treoirlínte straitéiseacha do dhobharshaothrú AE atá níos inbhuanaithe agus níos iomaíche don tréimhse 2021 go 2030 i mBealtaine 2021 agus go ndéanfar iad a fhorbairt sna Pleananna Straitéiseacha Náisiúnta;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

—

ag féachaint d’Airteagail 2, 8 agus 26 de Dhearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine,

—

ag féachaint d’Airteagail 2, 4, 18, 24, 26 agus 27 den Chúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Sibhialta agus Polaitiúla,

—

ag féachaint d’Airteagail 2 agus 13 den Chúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Eacnamaíocha, Sóisialta agus Cultúrtha,

—

ag féachaint d’Airteagail 6 agus 21 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE),

—

ag féachaint d’Airteagal 17 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh,

—

ag féachaint d’Airteagail 10, 14, 21 agus 22 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh,

—

ag féachaint d’Airteagal 9 den Choinbhinsiún Eorpach um Chearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha, d’Airteagal 2 den chéad Phrótacal a ghabhann leis, agus d’Airteagal 12 de Phrótacal Uimh. 12 a ghabhann leis an gCoinbhinsiún chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a Chosaint,

—

ag féachaint do Choinbhinsiún 1948 na Náisiún Aontaithe um Chosc agus Pionósú Choir an Chinedhíothaithe,

—

ag féachaint do Choinbhinsiún 1979 na Náisiún Aontaithe maidir le gach Cineál Idirdhealaithe in aghaidh na mBan a Dhíothú,

—

ag féachaint do Reacht na Róimhe den Chúirt Choiriúil Idirnáisiúnta,

—

ag féachaint do Dhearbhú an 25 Samhain 1981 ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe maidir le gach Cineál Éadulaingthe agus Idirdhealaithe atá bunaithe ar Reiligiún nó Creideamh a Dhíothú,

—

ag féachaint do Dhearbhú an 18 Nollaig 1992 ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe maidir le Cearta Daoine a bhaineann le Mionlaigh Náisiúnta nó Eitneacha, Reiligiúnacha agus Teanga,

—

ag féachaint do rún an 24 Márta 2011 ó Chomhairle na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine maidir le héadulaingt, steiréitíopáil dhiúltach agus stiogmatú daoine, agus idirdhealú, gríosú chun foréigin agus foréigean i gcoinne daoine atá bunaithe ar reiligiún nó ar chreideamh a chomhrac,

—

ag féachaint do Phlean Gníomhaíochta Rabat an 5 Deireadh Fómhair 2012, maidir le cosc a chur le tacaíocht a thabhairt d’fhuath náisiúnta, ciníoch nó reiligiúnach arb é atá ann gríosadh chun idirdhealaithe, naimhdis nó foréigin,

—

ag féachaint do chinneadh ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe lenar socraíodh an 22 Lúnasa mar Lá Idirnáisiúnta na Náisiún Aontaithe i gCuimhne ar Íospartaigh Gníomhartha Foréigin Bunaithe ar Chreideamh nó ar Reiligiún, arna ghlacadh an 28 Bealtaine 2019,

—

ag féachaint do rún ó Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe an 21 Eanáir 2021 maidir le cultúr na síochána agus na caoinfhulaingthe a chur chun cinn chun láithreacha reiligiúnacha a choimirciú,

—

ag féachaint do thuarascálacha an 15 Iúil 2019 agus an 3 Márta 2021 ó Rapóirtéir Speisialta na Náisiún Aontaithe maidir le saincheisteanna mionlaigh chuig Comhairle na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine, ag tabhairt aghaidh go háirithe ar an gcoincheap “mionlach” agus ar spriocdhíriú forleathan ar mhionlaigh trí fhuathchaint sna meáin shóisialta,

—

ag féachaint do thuarascáil an 12 Deireadh Fómhair 2020 ó Rapóirtéir Speisialta na Náisiún Aontaithe maidir le saoirse reiligiúin nó creidimh, lenar tugadh aghaidh ar an tábhacht a bhaineann le saoirse reiligiúin nó creidimh a chosaint do chách ar mhaithe le Clár Oibre 2030 don Fhorbairt Inbhuanaithe a chur chun feidhme go rathúil agus conas atá daoine ar de mhionlaigh reiligiúnacha nó creidimh iad i mbaol “go bhfágfaí chun deiridh iad”,

—

ag féachaint do thuarascáil bhliantúil an 28 Nollaig 2020 ó Oifig Ard-Choimisinéir na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine maidir le cearta daoine a bhaineann le mionlaigh náisiúnta nó eitneacha, reiligiúnacha agus teanga,

—

ag féachaint do Dhearbhú Marrakech an 27 Eanáir 2016 maidir le Cearta Mionlach Reiligiúnach i bPobail ina bhfuil Móramh Moslamach go Príomha,

—

ag féachaint do chonclúidí ón gComhairle an 16 Samhain 2009 maidir le saoirse reiligiúin nó creidimh,

—

ag féachaint do chonclúidí ón gComhairle an 21 Feabhra 2011 maidir le héadulaingt, idirdhealú agus foréigean ar bhonn reiligiúin nó creidimh,

—

ag féachaint do chonclúidí ón gComhairle an 22 Feabhra 2021 maidir le tosaíochtaí AE i bhFóraim na Náisiún Aontaithe maidir le Cearta an Duine in 2021,

—

ag féachaint do Threoirlínte AE an 24 Meitheamh 2013 maidir le saoirse reiligiúin nó creidimh a chur chun cinn agus a chosaint,

—

ag féachaint do Threoirlínte AE maidir le Cearta an Duine an 18 Márta 2019 maidir le neamh-idirdhealú sa ghníomhaíocht sheachtrach,

—

ag féachaint do thuarascálacha ón Toscaire Speisialta um chur chun cinn saoirse reiligiúin agus creidimh lasmuigh de AE,

—

ag féachaint do Phlean Gníomhaíochta AE 2020-24 maidir le Cearta an Duine agus leis an Daonlathas, a bheidh le maoiniú faoi chreat airgeadais ilbhliantúil 2021-2027,

—

ag féachaint don togra le haghaidh rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear an Ionstraim maidir leis an gComharsanacht, an Fhorbairt agus an Comhar Idirnáisiúnta (COM(2018)0460), agus don togra leasaithe ina thaobh (COM(2020)0459),

—

ag féachaint do bhronnadh Dhuais Sakharov Pharlaimint na hEorpa um Shaoirse Smaointeoireachta ar Raif Badawi in 2015, Nadia Murad agus Lamiya Aji Bashar in 2016 agus Ilham Tohti in 2019,

—

ag féachaint do rún uaithi an 10 Deireadh Fómhair 2013 maidir le hidirdhealú ar bhonn sainaicme (1), go háirithe mír 6 de maidir le reiligiún mar thoisc thrasnach san idirdhealú agus sa mhí-úsáid,

—

ag féachaint do rún uaithi an 15 Eanáir 2019 maidir le Treoirlínte AE agus sainordú Thoscaire Speisialta AE maidir le cur chun cinn saoirse reiligiúin agus creidimh lasmuigh de AE (2),

—

ag féachaint do rún uaithi an 4 Feabhra 2016 maidir le holldúnmharú córasach na mionlach reiligiúnach ag ISIS/Daesh, mar a thugtar air (3),

—

ag féachaint do rún uaithi an 4 Iúil 2017 maidir le haghaidh a thabhairt ar sháruithe ar chearta an duine i gcomhthéacs coireanna cogaidh, agus coireanna in aghaidh an chine dhaonna, lena n-áirítear cinedhíothú (4),

—

ag féachaint do rún uaithi an 15 Márta 2018 maidir leis an staid sa tSiria (5),

—

ag féachaint do rúin uaithi an 4 Deireadh Fómhair 2018 maidir le mórchoinneáil threallach na nUigiúrach agus na gCasacach i Réigiún Uathrialach Xinjiang Uigiúr (6), an 18 Aibreán 2019 maidir leis an tSín, go háirithe staid na mionlach reiligiúnach agus eitneach (7), an 19 Nollaig 2019 maidir le staid na nUigiúrach sa tSín (Cáblaí na Síne) (8) agus an 17 Nollaig 2020 maidir le saothar éigeantais agus staid na nUigiúrach i réigiún Réigiún Uathrialach Xinjiang Uigiúr (9),

—

ag féachaint do rúin uaithi an 7 Iúil (10) agus an 15 Nollaig 2016 (11), an 14 Meán Fómhair (12) agus an 14 Nollaig 2017 (13), agus an 19 Meán Fómhair 2019 (14) maidir le Maenmar agus staid mhuintir Róihinse,

—

ag féachaint do rúin uaithi an 28 Samhain 2019 maidir le staid na saoirsí san Ailgéir (15), agus an 26 Samhain 2020 maidir le staid chearta an duine atá ag dul in olcas san Ailgéir, go háirithe cás an iriseora Khaled Drareni (16),

—

ag féachaint do rún uaithi an 19 Nollaig 2019 maidir le sáruithe ar chearta an duine lena n-áirítear saoirsí reiligiúin i mBuircíne Fasó (17),

—

ag féachaint do rún uaithi an 16 Eanáir 2020 maidir leis an Nigéir, go háirithe na hionsaithe sceimhlitheoireachta a rinneadh le déanaí (18),

—

ag féachaint do rúin uaithi an 29 Aibreán 2021 maidir le dlíthe blaisféime sa Phacastáin, go háirithe cás Shagufta Kausar agus Shafqat Emmanuel (19), agus ina luaitear cás Asia Bibi freisin, an 14 Aibreán 2016 maidir leis an bPacastáin, go háirithe an t-ionsaí in Lahore (20), agus an 13 Nollaig 2018 maidir leis an Iaráin, go háirithe cás Nasrin Sotoudeh (21),

—

ag féachaint do rún uaithi an 25 Samhain 2020 maidir le hiarmhairtí ráig COVID-19 ar an mbeartas eachtrach (22),

—

ag féachaint do mholadh uaithi an 29 Aibreán 2021 chuig an gComhairle, chuig an gCoimisiún, chuig Leas-Uachtarán an Choimisiúin / Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála maidir leis an gcaidreamh idir AE agus an India (23),

—

ag féachaint do mholadh uaithi an 9 Meitheamh 2021 don Chomhairle maidir leis an 75ú agus an 76ú seisiún de chuid Chomhthionól Ginearálta na Náisiún Aontaithe (24),

—

ag féachaint do rún uaithi an 15 Eanáir 2020 maidir le cearta an duine agus an daonlathas ar domhan agus ar bheartas an Aontais Eorpaigh i leith an ábhair – tuarascáil bhliantúil 2018 (25), go háirithe míreanna 42, 43 agus 45 de,

—

ag féachaint do rún uaithi an 20 Eanáir 2021 maidir le cearta an duine agus an daonlathas ar domhan agus ar bheartas an Aontais Eorpaigh i leith an ábhair – tuarascáil bhliantúil 2019 (26), go háirithe míreanna 103, 104, 106 agus 107 de,

—

ag féachaint do ghníomhaíochtaí Idirghrúpa Pharlaimint na hEorpa maidir le Saoirse Reiligiúin nó Creidimh agus Caoinfhulaingt Reiligiúnach,

—

ag féachaint do Riail 54 dá Rialacha Nós Imeachta,

—

ag féachaint don tuairim ón gCoiste um Fhorbairt,

—

ag féachaint do thuarascáil ón gCoiste um Ghnóthaí Eachtracha (A9-0071/2022),

A.

de bhrí go bhforáiltear i gconarthaí na Náisiún Aontaithe maidir le cearta an duine, mar aon le dlíthe idirnáisiúnta agus le dlíthe AE, do chaighdeáin maidir le cearta daoine ar de mhionlaigh chreidimh nó reiligiúnacha iad a chosaint mar dhlúthchuid de chearta an duine;

B.

de bhrí go n-áirítear leis an gceart chun saoirse smaointeoireachta, coinsiasa agus reiligiúin an tsaoirse creideamh a roghnú nó gan creideamh a roghnú, an tsaoirse reiligiún nó creideamh a bhunú, a athrú, a athrú nó a thréigean gan aon srianta, agus an tsaoirse a bheith ag duine a reiligiún nó a chreideamh a nochtadh, ar bhonn aonair nó laistigh de phobal agus go príobháideach nó go poiblí, a mhéid a bhaineann le hadhradh, teagasc, cleachtadh agus coimeád; de bhrí go bhfuil i gceist leis an tsaoirse sin freisin an ceart atá ag eagraíochtaí reiligiúnacha, tuata agus neamhfhaoistiniúla pearsantacht dhlítheanach aitheanta a bheith acu; de bhrí go n-áirítear freisin le saoirse reiligiúin nó creidimh an ceart tuairimí criticiúla nó aoracha a nochtadh maidir le reiligiúin agus údaráis reiligiúnacha mar léiriú dlisteanach ar an tsaoirse smaointeoireachta nó ar chruthú ealaíne;

C.

de bhrí, de réir Airteagal 21 CAE, go ndéanann tAontas meas ar dhínit an duine agus uilechoitinne agus dodhealaitheacht chearta an duine agus na saoirsí bunúsacha a chur chun cinn agus a chosaint mar chuid de phrionsabail threoracha an bheartais eachtraigh atá aige;

D.

de bhrí go ndéantar sárú ar shaoirse reiligiúin nó creidimh i líon suntasach tíortha ar fud an domhain; de bhrí go bhfuil líon mór daoine ina gcónaí i dtíortha ina ndéantar sáruithe tromchúiseacha ar shaoirse smaointeoireachta, coinsiasa, reiligiúin nó creidimh a fhorchur nó a fhulaingt;

E.

de bhrí go ndéanann gníomhaithe éagsúla – bídís ina rialtais, gníomhaithe neamhstáit nó meascán den dá rud – idirdhealú agus géarleanúint ar mhionlaigh ar fhorais chreidimh nó reiligiún agus go bhféadfadh sé go mbíonn cineálacha éagsúla i gceist leo, amhail marú, céasadh, ionsaithe fisiciúla, ollcharcrú, gabhálacha treallacha, fuadach forfheidhmithe, bású seachbhreithiúnach, comhéigean, iompú éigeantais, fuadach, luathphósadh agus pósadh éigeantais, foréigean inscnebhunaithe, éigniú, drochíde fhisiciúil agus mheabhrach, úsáid éigeantais rialaithe breithe agus ginmhilleadh éigeantais, saothar éigeantais agus easáitiú éigeantais, gáinneáil ar dhaoine, bagairtí, eisiamh, cóir idirdhealaitheach agus éagórach, ciapadh, díshealbhú, teorannú ar rochtain ar shaoránacht, ar oifigí tofa, ar fhostaíocht, ar oideachas, ar an tsláinte agus ar sheirbhísí riaracháin, scriosadh ionad adhartha, reiligí agus oidhreachta cultúrtha, agus fuathchaint as líne agus ar líne;

F.

de bhrí gur géire anois an ghéarleanúint agus an foréigean i gcoinne mionlaigh chreidimh agus reiligiúnacha i roinnt tíortha de bharr phaindéim COVID-19; de bhrí, thairis sin, go raibh an ghéarchéim sláinte ina leithscéal do roinnt tíortha bearta géarleanúna nár bhain leis an bpaindéim a ghlacadh; de bhrí go bhfuil mionlaigh chreidimh agus reiligiúnacha tar éis éirí an-leochaileach i leith ionfhabhtuithe COVID-19 agus bhás dá bharr mar gheall ar rochtain éagothrom ar chúram leighis leormhaith;

G.

de bhrí go mbíonn mná ar de mhionlaigh chreidimh nó reiligiúnacha iad, ach go háirithe, i mbaol breis idirdhealaithe agus foréigin, ar nithe iad ceachtar atá nasctha tosca trasnacha amhail inscne, reiligiún, sainaicme, cúlra eitneach, éagothroime cumhachta agus patrarcacht, agus ar spreagadh reiligiúnach nó creidimh is údar leo i roinnt cásanna; de bhrí gur mó deacrachtaí a bhíonn acu a gceart a fheidhmiú maidir le pobal reiligiúnach nó creidimh a fhágáil, i ngeall ar easpa neamhspleáchas sóisialta nó eacnamaíoch, bagairtí foréigin nó bagairtí go gcaillfidís coimeád a leanaí;

H.

de bhrí gur ann i gcónaí d’fhoréigean agus idirdhealú inscnebhunaithe atá fothaithe ar fhíréanú reiligiúnach; de bhrí go bhfuil gníomhaithe stáit agus neamhstáit ag leanúint d’idirdhealú agus foréigean a dhéanamh ar mhná agus daoine LGBTIQ+ in ainm an reiligiúin; de bhrí go gcuireann gníomhaithe stáit agus neamhstáit toirmeasc, in ainm an reiligiúin, ar an tsláinte ghnéis agus an tsláinte atáirgthe agus ar na cearta a bhaineann leo (SRHR);

I.

de bhrí gur cheart do rialtais náisiúnta agus do ghníomhaithe idirnáisiúnta aon ghéarleanúint ar bhonn reiligiúin nó creidimh a cháineadh go géar agus freagairt uirthi go pras;

J.

de bhrí gur cuid d’fhéiniúlacht chultúrtha pobal iad na deasghnátha a bhaineann le creidimh dhúchasacha nó le reiligiúin dhúchasacha; de bhrí go bhfuil an ceart ag pobail dhúchasacha a struchtúir institiúideacha agus a ngnásanna sainiúla, spioradáltacht, traidisiúin, nósanna imeachta agus deasghnátha a chur chun cinn, a fhorbairt agus a choinneáil ar bun i gcomhréir le caighdeáin idirnáisiúnta maidir le cearta an duine;

K.

de bhrí go ndealraíonn sé go bhfuil mionlaigh reiligiúnacha i mbeagnach gach réigiún ar domhan i mbaol a n-ainmnithe mar “ghrúpaí sceimhlitheoireachta” agus baill dá gcuid a bheith á ngabháil faoi chúisimh “an antoisceachais” nó “gníomhaíochtaí neamhdhleathacha”; de bhrí go bhfuil leas á bhaint ag roinnt rialtas as riachtanais slándála náisiúnta agus as bearta frithsceimhlitheoireachta chun ballraíocht i ngrúpaí reiligiúnacha nó creidimh áirithe nó gníomhaíochtaí na ngrúpaí sin a choiriúlú; de bhrí go mbaineann an cur chuige sin an bonn go mór ó fheidhmiú an chirt chun saoirse reiligiúin nó creidimh;

L.

de bhrí gur minic a bhíonn ionadaíocht náisiúnta leordhóthanach de dhíth ar mhionlaigh chreidimh nó reiligiúnacha; de bhrí gur minic a dhéantar riachtanais agus leasanna na mionlach sin a eisiamh le reachtaíocht agus go mbaineann rialtais seift as raon bearta seachbhreithiúnacha lena ndéantar géarleanúint ar na mionlaigh sin nó lena ndéantar iad a mhídhlisteanú nó a stiogmatú;

M.

de bhrí gurb amhlaidh, i roinnt mhaith coinbhleachtaí agus géarchéimeanna ar fud an domhain, a bhí ionsaithe cultúrtha ina n-uirlis chun foréigean siombalach a imirt agus chun oidhreacht chultúrtha a pholaitiú; de bhrí gur chuir gnéithe reiligiúnacha na gcoinbhleachtaí sin go díreach le géarchéimeanna daonnúla, easáitiú, imirce agus sáruithe ar chearta reiligiúnacha agus cultúrtha agus ar dhínit an duine; de bhrí gur féidir leis na coinbhleachtaí agus na géarchéimeanna sin sochaithe, tíortha, réigiúin, grúpaí eitneacha agus pobail a dheighilt agus a scoilteadh agus riosca na coinbhleachta foréigní a mhéadú; de bhrí, dá bhrí sin, gur féidir le scriosadh agus creachadh na hoidhreachta cultúrtha a bheith ina arm cogaidh agus ina chomhartha rabhaidh faoi oll-ainghníomhartha amach anseo; de bhrí, thairis sin, gur bacainní móra ar an idirphlé, ar an tsíocháin agus ar an athmhuintearas iad an scriosadh agus an creachadh sin;

N.

de bhrí go bhfágann scriosadh na hoidhreachta cultúrtha go mbíonn pobail, go háirithe pobail reiligiúnacha, leochaileach toisc go mbaintear cuid thábhachtach dá bhféiniúlacht díobh; de bhrí gur féidir le grúpaí antoisceacha agus páirtithe eile i gcoinbhleacht a dtionchar a scaipeadh go héasca i limistéir inar lagaíodh féiniúlachtaí agus comhtháthú sóisialta a lagú agus inar treisíodh deighiltí i bpobail;

O.

de bhrí, i gcásanna coireanna idirnáisiúnta atá bunaithe ar reiligiún nó ar chreideamh, gur fágadh lucht déanta na gcoireanna saor ó phionós, cé is moite de roinnt bheag eisceachtaí, agus, dá bhrí sin, go rabhthas in ann leanúint de na hainghníomhartha;

P.

de bhrí go bhfuil sé d’oibleagáid ar stáit agus údaráis phoiblí, i gcomhréir le Coinbhinsiún 1948 na Náisiún Aontaithe um Chinedhíothú, ní hamháin pionós a ghearradh ar dhéantóirí cinedhíothaithe, ach freisin an choir sin a chosc ar an gcéad dul síos;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

—

ag féachaint do Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe um Chearta an Linbh an 20 Samhain 1989,

—

ag féachaint d’Airteagal 26 de Dhearbhú Uilechoiteann Chearta an Duine, d’Airteagal 18 den Chúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Sibhialta agus Polaitiúla, d’Airteagal 13 agus d’Airteagal 14 den Chúnant Idirnáisiúnta maidir le Chearta Eacnamaíocha, Sóisialta agus Cultúrtha, agus d’Airteagal 10 den Choinbhinsiún maidir le Gach Cineál Idirdhealaithe in aghaidh na mBan a Dhíothú,

—

ag féachaint do Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe (SFInna) a glacadh in 2015 agus do Thuarascáil Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe 2021 na Náisiún Aontaithe,

—

ag féachaint do na Barúlacha Ginearálta ó Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe um Chearta an Linbh (1),

—

ag féachaint do threoirlínte na Náisiún Aontaithe maidir le Cúram Malartach Leanaí an 18 Nollaig 2009,

—

ag féachaint do Staidéar Domhanda na Náisiún Aontaithe maidir le Leanaí a mbaintear an tSaoirse díobh an 11 Iúil 2019,

—

ag féachaint don achoimre ar bheartas na Náisiún Aontaithe an 15 Aibreán 2020 dar teideal The impact of COVID-19 on children [Tionchar COVID-19 ar leanaí], agus don fhreagairt dhearfach air sin arna comhthreorú ag AE agus ag Grúpa Tíortha Mheiriceá Laidinigh agus Mhuir Chairib agus arna síniú ag 173 thír,

—

ag féachaint do fhreagairt bheartais ón Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta an 19 Deireadh Fómhair 2020 dar teideal What is the impact of the COVID-19 pandemic on immigrants and their children? [Cad é tionchar phaindéim COVID-19 ar inimircigh agus ar a leanaí?],

—

ag féachaint do Coinbhinsiún UNESCO in aghaidh Leithcheal san Oideachas, a glacadh an 14 Nollaig 1960,

—

ag féachaint do bhróisiúr UNICEF, UNESCO agus an Bhainc Dhomhanda dar teideal Mission: Recovering Education in 2021 [Misean: An tOideachas a Thabhairt Slán in 2021],

—

ag féachaint d’Airteagal 49 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh,

—

ag féachaint d’Airteagal 11 de Chairt na hAfraice um Chearta agus Leas an Linbh, 1990,

—

ag féachaint d’Airteagail 17 agus 25 den Chairt Afracach um Chearta an Duine agus Cearta Pobal, 1981,

—

ag féachaint d’Airteagal 31 de Dhearbhú Chearta an Duine Chomhlachas Náisiúin na hÁise Thoir Theas, 2012,

—

ag féachaint d’Airteagal 14 de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh,

—

ag féachaint d’Airteagail 3(5) agus 21 den Chonradh ar an Aontas Eorpach,

—

ag féachaint do thuarascáil Chlár Forbartha na Náisiún Aontaithe ó mhí Aibreáin 2021 dar teideal Leaving No One Behind: Impact of COVID-19 on the Sustainable Development Goals (SDGs) [Gan aon duine a fhágáil chun deiridh: Tionchar COVID-19 ar na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SFInna),

—

ag féachaint don Ráthaíocht Eorpach do Leanaí,

—

ag féachaint don Bhliain Idirnáisiúnta um Shaothar Leanaí a Dhíothú 2021 agus do chur chuige neamhfhulaingthe an Choimisiúin i leith fostú leanaí,

—

ag féachaint do rún uaithi an 26 Samhain 2019 maidir le cearta leanaí tráth chomóradh 30 bliain Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe um Chearta an Linbh (2),

—

ag féachaint do rún uaithi an 11 Márta 2021 maidir leis an gcoinbhleacht sa tSiria – 10 mbliana tar éis an éirí amach (3),

—

ag féachaint d’Airteagal 54 dá Rialacha Nós Imeachta,

—

ag féachaint do na tuairimí ón gCoiste um Fhorbairt agus ón gCoiste um Chultúr agus um Oideachas,

—

ag féachaint don tuarascáil ón gCoiste um Ghnóthaí Eachtracha (A9-0058/2022),

A.

de bhrí go bhfuil beagnach cúig mhilliún duine ar fud an domhain tar éis bás a fháil mar gheall ar phaindéim COVID-19, lena spreagtar rialtais ar fud an domhain bearta eisceachtúla a achtú chun scaipeadh víreas COVID-19 a shrianadh, lena n-áirítear scoileanna a dhúnadh agus rochtain ar shaoráidí oideachais a theorannú;

B.

de bhrí go ngéaraítear ar ghéarchéim sláinte COVID-19 leis na hathraithigh nua, agus leis na coinbhleachtaí agus géarchéimeanna eile, lena n-áirítear an ghéarchéim aeráide, go leantar den bhaol méadaithe atá ann do leanaí ar fud an domhain go dtitfidh siad faoi bhun íosleibhéil inniúlachta;

C.

de bhrí gur ceart bunúsach daonna atá aitheanta go hidirnáisiúnta gurb ea rochtain ar an oideachas, ceart atá fíor-riachtanach chun cearta eile an duine a fheidhmiú; de bhrí go bhfuil bunoideachas éigeantach agus uilíoch agus inrochtana do chách i gceist leis an gceart chun oideachais;

D.

de bhrí go measann UNICEF go bhfuil bliain iomlán oideachais caillte ag níos mó ná 168 milliún leanbh i ngeall ar dhúnadh scoile de bharr chuibhriú COVID-19, agus go léirítear le sonraí UNESCO gur cuireadh isteach go mór ar an oideachas do 800 milliún mac léinn ar fud an domhain, a chaill dhá thrian de bhliain acadúil ar an meán;

E.

de bhrí, ó mhí an Mhárta 2020, go mb’éigean do thart ar 194 thír scoileanna a dhúnadh ar bhonn náisiúnta i ngeall ar phaindéim COVID-19, lena ndearnadh difear do níos mó ná 1,8 billiún foghlaimeoir scoile ar fud an domhain agus a chuir deireadh lena rochtain ar an oideachas agus ar shochair ríthábhachtacha eile a chuireann scoileanna ar fáil; de bhrí go bhfuil scoileanna i roinnt réigiún dúnta fós; de bhrí go ndearnadh leanaí a nochtadh d’fhoréigean, mí-úsáid agus dúshaothrú ar bhonn méadaitheach i ngeall ar dhúnadh scoileanna, lena n-áirítear i gcomhthéacs intíre; de bhrí gurb iad na leanaí leochaileacha agus imeallaithe is mó a n-imrítear tionchar orthu le dúnadh páirteach nó iomlán scoile trí mhéadú a dhéanamh ar na héagothromaíochtaí atá ann faoi láthair sna córais oideachais agus trí chur isteach ar gach gné dá saol laethúil;

F.

de bhrí, de réir UNICEF, go bhfuil aon trian de leanaí ar fud an domhain nach bhfuil rochtain acu ar an idirlíon, lena gcruthaítear bacainn ar rochtain ar an gcianfhoghlaim/an fhoghlaim dhigiteach; de bhrí go mbeidh gá fós le cláir chianfhoghlama agus theagaisc tar éis phaindéim COVID-19, go háirithe i dtíortha atá buailte ag tubaistí nádúrtha agus coinbhleachtaí; de bhrí go bhfuil dúshláin nua cruthaithe ag an ríomh-fhoghlaim do mhúinteoirí ó thaobh foghlaim na mac léinn a éascú agus idirghníomhaíocht shóisialta a chothabháil de; de bhrí, le paindéim COVID-19 agus na bearta nuálacha meara a glacadh chun foghlaim leanúnach do leanaí a áirithiú go dtugtar deis an t-oideachas a athshamhlú ar bhonn níos réamhbhreathnaithí, níos cuimsithí, níos solúbtha agus níos athléimní; de bhrí nach foláir do chláir chianfhoghlama a bheith inrochtana do gach leanbh, agus na dúshláin shocheacnamaíocha a d’fhéadfadh a bheith ann do leanaí á gcur san áireamh leo, mar aon leis an easpa rochtana atá acu ar an idirlíon, ar chraoltaí nó ar na meáin dhigiteacha;

G.

de bhrí go ndearna iarmhairtí eacnamaíocha phaindéim COVID-19 ar thuismitheoirí tionchar a imirt ar shláinte, ar dhea-bhail agus ar rochtain a leanaí ar an oideachas; de bhrí, le dúnadh na scoileanna go mba léir nach raibh tuismitheoirí ullamh don chianscolaíocht agus don scolaíocht bhaile; de bhrí gur cuireadh d’iallach ar roinnt tuismitheoirí a bhíonn ag obair agus atá gan acmhainní airgeadais nó roghanna malartacha eile, a leanaí a fhágáil ag baile ina n-aonar, agus gurbh ann do dhaoine eile, mná den chuid is mó, a rinneadh díomhaoin dá mbuíochas, agus teaghlaigh á mbrú, dá bhrí sin, i dtreo na bochtaineachta;

H.

de bhrí go ndearna níos mó ná 90 % de thíortha cianfhoghlaim de chineál éigin a thabhairt isteach le linn dhúnadh éigeandála na scoileanna; de bhrí gurbh iad na leanaí a bhí rannpháirteach sa bhunoideachas agus sa mheánoideachas ba mhó a bhain tairbhe as an gcianfhoghlaim, lenar fágadh na leanaí a bhí ar an leibhéal réamh-bhunscoile i mbaol ó bheith neamhullamh don bhunoideachas;

I.

de bhrí go bhfuil thart ar 1,8 trilliún uair an chloig d’fhoghlaim phearsanta caillte ag páistí scoile ar fud an domhain ó thús phaindéim COVID-19 agus go raibh corradh le 39 billiún béilí inscoile a bhí fágtha gan ithe ar fud an domhain i ngeall ar dhúnadh scoileanna (4);

J.

de bhrí, i bhfad roimh phaindéim COVID-19, go raibh géarchéim foghlama dhomhanda os comhair an domhain cheana féin, ní hamháin tríd an rochtain shriantach a bhí ar an oideachas i ngeall ar an mbochtaineacht, comaitéirí fada chuig an scoil is gaire, noirm dhíobhálacha inscne, idirdhealú in aghaidh grúpaí leochaileacha, rioscaí agus coinbhleachtaí comhshaoil, ach freisin trí scolaíocht nach gá gurb é an fhoghlaim a bhíonn mar thoradh uirthi; de bhrí go raibh an phaindéim ina siocair le staid chriticiúil na leanaí i roinnt réigiún coinbhleachta a dhéanamh níos measa fós, ar minic leis mar shaintréithe, inter alia, méadú ar an neamhshláine, leochaileacht mhéadaithe i leith thionchair an athraithe aeráide agus ionsaithe ar institiúidí oideachais, lena bhfágtar leanaí faoi bhaol méadaithe go ndéanfar iad a rannpháirtiú i gcoinbhleacht, rud arb ionann agus sárú tromchúiseach ar chearta an linbh agus ar an dlí daonnúil idirnáisiúnta; de bhrí gur ann do 617 milliún leanbh agus déagóir ar fud an domhain nach bhfuil ar a gcumas íosleibhéil inniúlachta a bhaint amach sa léitheoireacht (5) agus sa mhatamaitic, cé go bhfuil dhá thrian díobh ar scoil;

K.

de bhrí go bhfuil díothú déanta ag COVID-19 ar dhíol 20 bliain de ghnóthachain oideachais; de bhrí go raibh 101 mhilliún leanbh sa bhreis – 9 % díobh siúd i ngráid 1-8 – faoi bhun íosleibhéil inniúlachta léitheoireachta in 2020 (6);

L.

de bhrí go meastar nach sroichfidh 825 mhilliún leanbh breise aosacht leis na scileanna meánscolaíochta atá ag teastáil uathu don obair agus don saol faoi 2030; de bhrí nach bhfuil na milliúin leanaí agus daoine óga a d’fhreastail go rialta ar scoileanna ag forbairt na scileanna a bhfuil gá acu leo chun bheith rannpháirteach go rathúil sa mhargadh fostaíochta, a lánacmhainneacht a bhaint amach agus rannchuidiú lena bpobail;

M.

de bhrí go bhfuil mórthionchar eacnamaíoch ag dúnadh na scoileanna ós rud é go gcuirtear cosc ar leanaí agus ar dhaoine óga na scileanna riachtanacha a fhorbairt, a lánacmhainneacht a bhaint amach agus ullmhú don saol, rud ar minic leis a bheith ina shiocair leis an dífhostaíocht agus, dá bhrí sin, le méaduithe ar éagothromaíocht, lena bhfágtar, dá bhrí sin, gur lú deiseanna atá ann;

N.

de bhrí, de réir na Náisiúin Aontaithe, go bhfuil 11 mhilliún foghlaimeoir bunscoile agus meánscoile ar fud an domhain – 5,2 milliún ar cailíní iad – i mbaol gan filleadh ar an oideachas i ndiaidh dúnadh scoileanna a bhaineann le COVID-19 (7); de bhrí, a fhaide a bhíonn leanaí gan freastal ar an scoil, a airde an dóchúlacht go bhfágfaidh siad an t-oideachas ar fad; de bhrí go bhféadfadh an staid sin an bonn a bhaint ó na torthaí a gnóthaíodh i réimse an oideachais agus i dtreo na spriocanna forbartha inbhuanaithe a baineadh amach, agus go háirithe iad siúd a bhaineann leis an mbochtaineacht a laghdú, leis an tsláinte agus leis an dea-bhail, agus le hoideachas ar ardcháilíocht;

O.

de bhrí go mbaineann tionchair inscne ar leith le dúnadh scoileanna agus go bhfuil baol ann go ndéanfar éagothromaíochtaí a leathnú leo; de bhrí go meastar go bhféadfadh méadú a theacht ar thoircheas na ndéagóirí mar thoradh ar dhúnadh scoileanna le linn géarchéimeanna; de bhrí go bhfuil cailíní nach bhfuil ar scoil neamhchosanta go díréireach ar bhaol an luathphósta, an phósta éigeantais agus an dúshaothraithe ghnéasaigh; de bhrí go meastar go bhféadfadh dhá mhilliún cas eile de chiorrú ball giniúna ban tarlú sna deich mbliana amach romhainn; de bhrí go bhféadfaí bac a chur ar líon suntasach cailíní ó fhilleadh ar an scoil nuair a athosclóidh siad i bhfianaise beartais idirdhealaitheacha áirithe a bheith ann lena gcuirtear toirmeasc ar chailíní torracha agus ar mháithreacha óga freastal ar scoil;

P.

de bhrí go bhfuil 129 milliún cailín ann ar fud an domhain nach bhfuil ag freastal ar scoil, lena n-áirítear 32 mhilliún cailín atá in aois bhunscoile, 30 milliún cailín atá in aois meánscoile íochtaraí agus 67 milliún cailín in aois meánscoile uachtaraí; de bhrí gur éirigh le níos lú ná leath de na tíortha ar fud an domhain paireacht inscne a bhaint amach i rannpháirtíocht sa bhunoideachas; de bhrí, leis an aistriú chuig an gcianfhoghlaim, go bhfágtar go bhfuil leanaí, go háirithe cailíní, ó na teaghlaigh is boichte agus is leochailí i mbaol go mór an scoil a fhágáil go buan nó ar feadh tréimhsí fada;

Q.

de bhrí gur san Afraic Fho-Shahárach atá 9 gcinn as na 10 náisiún is deacra atá ann do chailíní chun oideachas a fháil iontu agus gurb í an Afganastáin an náisiún eile, áit ina ndearna an Talaban oideachas iar-bhunscoile a cheilt ar chailíní trí ordú a thabhairt do mheánscoileanna gan athoscailt ach do bhuachaillí amháin; de bhrí, le beartas doiléir agus gealltanais éiginnte agus neamhchomhlíonta an Talaban i leith oideachas do chailíní, go bhfuil na milliún cailíní san Afganastáin thar a bheith imníoch faoina gcuid oideachais, ní nach ionadh; de bhrí gur tháinig roinnt tionscnaimh idirnáisiúnta chun cinn ó ollscoileanna agus ó dhaoine aonair agus cianoideachas á thairiscint acu do chailíní agus do mhná na hAfganastáine;

R.

de bhrí, de réir roinnt údaráis náisiúnta agus réigiúnacha um fhorfheidhmiú an dlí, go bhfuil leanaí nach bhfuil ag freastal ar an scoil – go háirithe cailíní agus leanaí ó chúlraí faoi mhíbhuntáiste, amhail leanaí ar de bhunadh mionlaigh iad, leanaí ó phobail tuaithe agus dúchais agus leanaí imirceacha, lena n-áirítear dídeanaithe, leanaí faoi mhíchumas agus leanaí i gcúram agus leanaí a chaill a dtuismitheoirí agus/nó a seantuismitheoirí i ngeall ar phaindéim COVID-19, as measc nithe eile – leochaileach go díréireach i leith dúshaothrú, saothar leanaí agus foréigean teaghlaigh, lena n-áirítear a bheith ina bhfinnéithe ar fhoréigean, ar bhulaíocht ar líne agus ar choireanna eile amhail dúshaothrú agus mí-úsáid ghnéasach (8);

S.

de bhrí, anuas ar na costais shóisialta ollmhóra, go measann an Banc Domhanda go bhféadfadh dúnadh scoileanna ar bhonn domhanda agus a mhairfeadh tréimhse 5 mhí, caillteanais foghlama ag a bhfuil luach reatha USD 10 trilliún a ghiniúint; de bhrí go bhféadfadh sé go gcosnódh caillteanas foghlama suas le USD 161 mhilliún in aghaidh an lae;

T.

de bhrí, ar an drochuair, go raibh dúnadh na scoileanna bunriachtanach chun leathadh COVID-19 a theorannú; de bhrí gur mó atá i gceist le scoileanna ná áiteanna inar féidir le leanaí foghlaim, os rud é gur áiteanna iad inar féidir teacht le chéile agus gur moil iad freisin a chuireann tacaíocht meabhairshláinte agus shíceasóisialta ar fáil; de bhrí, de réir UNESCO agus UNICEF, nach é amháin go ndéanann dúnadh scoileanna difear don cheart chun oideachais ach don cheart chun sláinte freisin, le níos mó ná 80 milliún leanbh ag cailliúint amach ar vacsaínithe príomhúla mar thoradh ar dhúnadh scoileanna; de bhrí go gciallaítear le dúnadh scoileanna nach bhfuil múinteoirí in ann a bheith san airdeall ar chomharthaí mí-úsáide nó easpa cúraim chuí ó thaobh na dtuismitheoirí de; de bhrí, de réir Oifig Taighde UNICEF – Innocenti agus an Chláir Dhomhanda Bia, go mbíonn tionchar freisin ag dúnadh scoileanna ar an gceart chun dea-chothaithe agus chun rochtain ar bhéile laethúil; de bhrí gur féidir le cláir bia scoile dreasachtaí a sholáthar do na leanaí is leochailí chun filleadh ar scoil; de bhrí go gcuireann dúnadh scoileanna isteach go mór ar dhea-bhail mheabhrach leanaí ós rud é gur féidir le leanaí a bheith neamhchosanta ar fhoréigean agus strus sa bhaile; de bhrí go bhféadfadh iarmhairtí tromchúiseacha agus iarmhairtí síceasóisialta fadtréimhseacha a bheith mar thoradh ar dhúnadh scoileanna, lena n-áirítear dúlagar, imní mhéadaithe agus féinmharú, de réir mar a dhéantar teagmháil shóisialta a cheilt ar leanaí;

U.

de bhrí go ndéantar an éagothromaíocht shóisialta a atreisiú le luathfhágáil na scoile agus go bhféadfaí difear a dhéanamh leis do chobhsaíocht agus do rathúnas tíre, lena gcuirtear i mbaol, dá bhrí sin, todhchaí na milliún leanbh ar domhan agus lena n-imrítear mórthionchar ar ghlúin ina hiomláine; de bhrí go bhfuil sé cruthaithe go bhfuil an t-oideachas bunriachtanach chun cur i gcoinne an antoisceachais agus radacú leanaí agus daoine óga;

V.

de bhrí, de réir Thuarascáil Oideachais UNHCR 2021, go bhfuil leath na leanaí uile is dídeanaithe nach bhfreastalaíonn ar an scoil; de bhrí go ndéantar leanaí is dídeanaithe a eisiamh ó dheiseanna cianfhoghlama; de bhrí gur minic le dálaí maireachtála plódaithe na ndídeanaithe ar leanaí iad, go háirithe iad siúd atá ina gcónaí i gcampaí dídeanaithe, éascú a dhéanamh ar scaipeadh an víris agus bac a chur ar chomhlíonadh na rialacha sláintíochta; de bhrí gurb ionann staid COVID-19 sna campaí agus géarchéim do leanaí, ós rud é gur minic lena lán leanaí córais imdhíonachta lagaithe nó bunfhadhbanna sláinte a bheith acu le linn a mblianta múnlaitheacha, lena méadaítear ar an mbaol atá ann dóibh go ngéarófar ar a gcás agus iad ag déileáil leis an víreas marfach seo; de bhrí nach bhfuil seirbhísí sláinte oiriúnacha ag formhór na gcampaí dídeanaithe chun freagairt go leormhaith do riachtanais leanaí agus a dteaghlaigh;

W.

de bhrí go ndéantar difear díréireach do thíortha ar ioncam íseal le dáileadh éagothrom vacsaíní COVID-19;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

—

ag féachaint d’Airteagail 2 agus 3(3) den Chonradh ar an Aontas Eorpach agus d’Airteagal 8 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh,

—

ag féachaint d’Airteagail 21(1), 23 agus 33(2) de Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh,

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 5 Márta 2020 dar teideal “Aontas Comhionannais: Straitéis Comhionannais Inscne 2020-2025” (COM(2020)0152),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 10 Márta 2020 dar teideal “Straitéis FBM d’Eoraip inbhuanaithe agus dhigiteach” (COM(2020)0103),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 1 Iúil 2020 dar teideal “Clár Oibre Scileanna don Eoraip don iomaíochas inbhuanaithe, don chothroime shóisialta agus don athléimneacht” (COM(2020)0274),

—

ag féachaint do theachtaireacht ón gCoimisiún an 3 Márta 2021 dar teideal “An tAontas Comhionannais: Straitéis maidir le Cearta Daoine atá faoi Mhíchumas 2021-2030” (COM(2021)0101),

—

ag féachaint do staidéar ó Ard-Stiúrthóireacht na Líonraí Cumarsáide, an Ábhair Dhigitigh agus na Teicneolaíochta sa Choimisiún in 2020 dar teideal Women in the Digital Age [Mná sa Ré Dhigiteach],

—

ag féachaint don rún uaithi an 19 Eanáir 2016 maidir le tosca seachtracha arb é atá iontu constaicí ar fhiontraíocht na mban san Eoraip (1),

—

ag féachaint do rún uaithi an 28 Aibreán 2016 maidir le comhionannas inscne agus cumhachtú na mban sa ré dhigiteach (2),

—

ag féachaint do rún uaithi an 3 Deireadh Fómhair 2017 maidir le cumhachtú eacnamaíoch na mban sna hearnálacha príobháideacha agus poiblí in AE (3),

—

ag féachaint do rún uaithi an 17 Aibreán 2018 maidir le mná agus cailíní a chumhachtú tríd an earnáil dhigiteach (4),

—

ag féachaint do rún uaithi an 21 Eanáir 2021 dar teideal “An bhearna inscne san earnáil dhigiteach a dhúnadh – rannpháirtíocht na mban sa gheilleagar digiteach” (5),

—

ag féachaint do rún uaithi an 21 Eanáir 2021 maidir le gné na hinscne i ngéarchéim COVID-19 agus sa tréimhse iar-ghéarchéime (6),

—

ag féachaint do rún uaithi an 21 Eanáir 2021 ar Stráitéis AE maidir le Comhionannas Inscne (7),

—

ag féachaint do rún uaithi an 10 Meitheamh 2021 maidir le comhionannas idir mná agus fir a chur chun cinn san oideachas agus i ngairmeacha i réimse na heolaíochta, na teicneolaíochta, na hinnealtóireachta agus na matamaitice (ETIM) (8),

—

ag féachaint do staidéar dar teideal The Professional Status of Rural Women in the EU [Stádas Gairmiúil na mBan Tuaithe in AE] a d’fhoilsigh an Roinn Beartais um Chearta na Saoránach agus um Ghnóthaí Bunreachtúla ina hArd-Stiúrthóireacht um Beartais Inmheánacha i mí na Bealtaine 2019,

—

ag féachaint do staidéar dar teideal Enhancing Women’s Economic Empowerment through Entrepreneurship and Business Leadership in OECD Countries [Cumas Eacnamaíoch na mBan a Fheabhsú trí Fhiontraíocht agus Ceannaireacht Ghnó i dTíortha OECD] a d’fhoilsigh an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (OECD) faoin Stiúrthóireacht um Fhostaíocht, um Shaothar agus um Ghnóthaí Sóisialta in 2014,

—

ag féachaint do staidéar dar teideal International Survey of Adult Financial Literacy [Suirbhé Idirnáisiúnta ar Litearthacht Airgeadais Aosach] a d’fhoilsigh OECD in 2020,

—

ag féachaint do Chaibidil 2 den staidéar dar teideal The Missing Entrepreneurs 2019: Policies for Inclusive Entrepreneurship [Fiontraithe atá ar Iarraidh 2019: Beartais maidir le Fiontraíocht Chuimsitheach], a d’fhoilsigh OECD i mí na Nollag 2019,

—

ag féachaint don Innéacs Comhionannais Inscne ón Institiúid Eorpach um Chomhionannas Inscne (EIGE),

—

ag féachaint d’Airteagal 6 de Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar chearta daoine faoi mhíchumas,

—

ag féachaint do Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe (SFInna),

—

ag féachaint don scórchlár ar Mhná san Earnáil Dhigiteach,

—

ag féachaint don staidéar dar teideal Women’s entrepreneurship and self-employment, including aspects of gendered Corporate Social Responsibility [Fiontraíocht agus féinfhostaíocht na mban, lena n-áirítear gnéithe d’fhreagracht shóisialta chorparáideach inscneach], arna fhoilsiú ag an Roinn Beartais um Chearta na Saoránach agus um Ghnóthaí Bunreachtúla san Ard-Stiúrthóireacht um Beartais Inmheánacha i mí Bealtaine 2020,

—

ag féachaint don staidéar dar teideal Funding women entrepreneurs – How to empower growth [Fiontraithe ban a chistiú – Conas fás a chumhachtú] ó Sheirbhís Chomhairleach InnovFin sa Bhanc Eorpach Infheistíochta i mí an Mheithimh 2020,

—

ag féachaint d’Airteagal 54 dá Rialacha Nós Imeachta,

—

ag féachaint don tuarascáil ón gCoiste um Chearta na mBan agus um Chomhionannas Inscne (A9-0096/2022),

A.

de bhrí gur bunluach agus príomhchuspóir de chuid an Aontais agus réamhchoinníoll bunúsach é an comhionannas inscne chun go mbeidh mná agus cailíní in ann leas iomlán a bhaint as cearta an duine, agus go bhfuil sé bunriachtanach chun iad a chumhachtú agus lán a gcumais a fhorbairt agus sochaí inbhuanaithe agus chuimsitheach a bhaint amach; de bhrí go bhfuil iarmhairtí diúltacha sóisialta agus eacnamaíocha ag idirdhealú atá bunaithe ar steiréitíopaí agus neamhionannais, chomh maith le hidirdhealú trasnach mar gheall ar inscne, cine, bunadh eitneach nó sóisialta nó míchumas, gnéaschlaonadh, féiniúlacht inscne nó léiriú inscne, i measc rudaí eile, agus go mbíonn tionchar aige sin ar an gcaoi a dtéann mná i ngleic le dúshláin, lena n-áirítear dul i mbun fiontraíochta agus dul i mbun féinfhostaíochta;

B.

de bhrí go gcuireann fiontraíocht na mban borradh faoi fhuascailt agus cumhachtú na mban; de bhrí go raibh an t-ioncam meánach bliantúil d’fhiontraithe lánaimseartha idir 2014 agus 2018 comhionann d’fhir agus do mhná (9); de bhrí go bhfuil neamhspleáchas agus cumhachtú eacnamaíoch na mban lárnach chun cearta na mban agus comhionannas inscne a bhaint amach agus go n-áirítear leo an cumas a bheith rannpháirteach go cothrom i margaí saothair, rochtain ar acmhainní táirgiúla agus smacht a bheith acu orthu, smacht a bheith acu ar a gcuid ama féin, a saol agus a gcomhlachtaí féin, féinchomhlíonadh agus rannpháirtíocht fhóinteach sa chinnteoireacht eacnamaíoch ar gach leibhéal; de bhrí gur gá dlús a chur le fiontraíocht agus le féinfhostaíocht na mban chun neamhspleáchas eacnamaíoch a chur chun cinn agus go gcaithfidh go mbeidh bearta iomchuí ag gabháil leis sin chun rannpháirtíocht chomhionann na mban i margaí saothair a áirithiú, mar aon le pá comhionann as obair chomhionann nó obair ar luach comhionann, rochtain ar obair chuibhiúil agus comhroinnt agus aitheantas freagrachtaí baile agus cúraim;

C.

de bhrí gurb ionann na mná agus an fhoinse fiontraíochta agus cheannaireachta is mó san Eoraip nár baineadh leas aisti go fóill; de bhrí go raibh a dhá oiread seans ann go dtosódh mná ar fud OECD a ngnóthaí féin i gcomparáid leis na mná sin in AE (10); de bhrí gur foinse tearcúsáidte d’fhás eacnamaíoch inbhuanaithe, cruthú post agus acmhainneacht nuálaíochta iad fiontraithe ban agus mná féinfhostaithe agus de bhrí gur uirlis thábhachtach é cur chun cinn na foinse fáis sin chun cumhachtú eacnamaíoch agus neamhspleáchas na mban a chothú; de bhrí go gcuireann cumhachtú eacnamaíoch na mban le táirgiúlacht agus go méadaíonn sé éagsúlú eacnamaíoch agus comhionannas ioncaim; de bhrí gur gá féinfhostaíocht a aithint mar chineál oibre a chuidíonn le poist a chruthú agus le dífhostaíocht a laghdú; de bhrí gur léir ó staidéir go mbíonn stíl éagsúil bhainistíochta agus cheannaireachta ag mná ná ag fir agus go dtéann éagsúlacht inscne i bhfoirne chun tairbhe don tsochaí agus don gheilleagar (11); de bhrí go neartódh tacaíocht d’fhiontraithe ban agus do mhná féinfhostaithe freisin iomaíochas AE agus, dá bhrí sin, gur cheart do AE agus dá Bhallstáit gach gníomhaíocht fiontraíochta lena gcruthaítear poist agus ioncaim, agus dá bhrí sin breisluach don ghnó agus don tsochaí, a chur chun cinn;

D.

de bhrí gur mó an seans go nglacfaidh mná i réigiúin tuaithe agus i réigiúin faoi mhíbhuntáiste páirt i bhfiontraíocht agus i bhféinfhostaíocht ná iad siúd i réigiúin uirbeacha agus i réigiúin atá faoi bhláth eacnamaíoch (12); de bhrí gur measa na deiseanna fostaíochta do mhná i gceantair thuaithe in AE ná na deiseanna fostaíochta d’fhir i gceantair thuaithe agus do mhná i gceantair uirbeacha; de bhrí go bhfuil sciar na mban féinfhostaithe i gceantair thuaithe beagán níos airde ná an sciar i gceantair iomlána; de bhrí go bhfuil 30 % d’fheirmeacha in AE á reáchtáil ag mná, mar dhaoine féinfhostaithe (13);

E.

de bhrí gur cheart a mheas gur foinse nach bhfuil leas á bhaint aisti iad fiontraithe ban i dtaca le nuálaíocht agus forbairt, go háirithe i gcomhthéacs aistriú glas agus aistriú digiteach na hEorpa agus a téarnaimh eacnamaíoch tar éis ghéarchéim COVID-19; de bhrí go raibh tionchar díréireach ag géarchéim COVID-19 ar mhná, go háirithe iad siúd atá ag obair san fhostaíocht fhorbhásach, in earnálacha baineannaithe agus sa gheilleagar neamhfhoirmiúil, agus go raibh tionchar suntasach eacnamaíoch agus fostaíochta aici orthu mar gheall ar mhéadú ar fhreagrachtaí cúraim agus baile, rochtain shrianta ar shláinte ghnéis agus sláinte atáirgthe agus na cearta a bhaineann leo chomh maith le foréigean agus ciapadh inscnebhunaithe; de bhrí go bhféadfadh geilleagar na hEorpa tairbhe a bhaint as fás OTI de EUR 16 bhilliún trí níos mó ban a spreagadh chun dul isteach i margadh na bpost digiteach; de bhrí go bhfuil sé ríthábhachtach feabhas a chur ar an gcomhionannas inscne agus fiontraíocht na mban a chumhachtú chun dlús a chur le téarnamh na hEorpa agus an téarnamh sin a dhaingniú;

F.

de bhrí go bhfuil an tAontas Eorpach chun deiridh ar SAM agus ar an tSín maidir le teicneolaíochtaí a fhorbairt i réimsí na hintleachta saorga agus na dteicneolaíochtaí blocshlabhra, mar shampla; de bhrí gur cuideachtaí de chuid na Síne agus Stáit Aontaithe Mheiriceá den chuid is mó a bhí sna gnólachtaí nuathionscanta a raibh an luach ab airde orthu ar domhan in Aibreán 2021; de bhrí gur cheart don Aontas Eorpach cumais nuálaíochta na mban Eorpach a aithint agus tacú leo chun teicneolaíochtaí a fhorbairt;

G.

de bhrí nach bhfuil sna mná ach 34,4 % de dhaoine féinfhostaithe in AE agus 30 % d’fhiontraithe nuathionscanta AE, rud a dheimhníonn go bhfuil na bearnaí inscne is mó sa ghníomhaíocht fiontraíochta le fáil san Eoraip agus i Meiriceá Thuaidh; (14) de bhrí nach bhfuil ach 34 % de phoist bhainistíochta in AE ag mná (15); de bhrí go dtugann taithí roimh ré i bpoist bhainistíochta na scileanna agus an mhuinín is gá do dhaoine a ngnólachtaí féin a bheith acu (16); de bhrí go bhféadfadh fadhbanna a bheith ag mná féinfhostaithe i roinnt Ballstát leis an easpa cosaint shóisialta, amhail saoire bhreoiteachta, saoire mháithreachais, saoire atharthachta agus saoire tuismitheora le pá; de bhrí gur mó an seans go mbuailfidh an bhochtaineacht mná féinfhostaithe;

H.

de bhrí go bhfuil sé casta gnó a bhunú agus a reáchtáil san Aontas mar gheall ar na ceanglais agus na nósanna imeachta maorlathacha agus riaracháin éagsúla, rud a chuireann bac ar níos mó ban a spreagadh le bheith ina bhfiontraithe; de bhrí go bhfuil bacainní éagsúla os comhair na mban, go háirithe bacainní eacnamaíocha, reachtacha agus sóisialta, maidir leis an bhfiontraíocht a shaothrú ná mar atá os comhair na bhfear; de bhrí go gcruthaítear na bacainní sin bunaithe ar steiréitíopaí inscne a chuireann le hidirdheighilt inscne san oideachas, easpa oiliúint ar leith, leibhéal níos ísle de mhuinín fiontraíochta, rochtain níos lú ar fhaisnéis agus ar thacaíocht airgeadais agus rialtais, níos lú uirlisí do líonraí sóisialta agus gnó, claonadh inscne agus deacrachtaí an saol oibre agus saol an teaghlaigh a thabhairt le chéile, mar gheall ar an easpa bonneagar cúraim, go háirithe cúram leanaí, agus mar gheall ar an steiréitíopa go ndéanann mná an chuid is mó de chúram agus obair tí; de bhrí gur dóchúla go dtuairisceoidh mná ná fir uaireanta solúbtha oibre mar spreagadh chun dul i mbun fiontraíochta agus féinfhostaíochta (17); de bhrí gur féidir leis an bhfiontraíocht agus leis an bhféinfhostaíocht i measc na mban a bheith ina n-ionstraim luachmhar freisin chun an obair agus an saol pearsanta a thabhairt le chéile; de bhrí nach measann ach 34,5 % de mhná in AE agus 37,7 % de mhná in OECD ó 2014 go 2018 go raibh na scileanna agus an t-eolas riachtanach acu chun a ngnó féin a thosú; de bhrí go bhfuil sé nach mór 10 % níos dóchúla go dtuairisceodh mná eagla go gclisfeadh orthu i gcomparáid leis na fir (18); de bhrí go bhfuil bearna litearthachta airgeadais ann idir fir agus mná; de bhrí go bhfeidhmíonn an bhearna sin mar bhac do mhná agus rochtain á fáil acu ar mhaoiniú, agus go gcuireann sí bac orthu páirt a ghlacadh go muiníneach i ngníomhaíochtaí eacnamaíocha agus airgeadais (19);

I.

de bhrí go ndéanann struchtúir agus steiréitíopaí díobhálacha an neamhionannas a bhuanú; de bhrí go mbíonn tionchar fós ag róil agus steiréitíopaí inscne ar roinnt an tsaothair sa bhaile, san oideachas, san ionad oibre agus sa tsochaí; de bhrí gur mná is mó a dhéanann cúram gan phá agus obair tí, rud a mbíonn tionchar aige ar a bhfostaíocht agus ar a ndul chun cinn gairme agus a chuireann leis an mbearna phá agus phinsin idir na hinscní; de bhrí nach mór do na Ballstáit bearta maidir le cothromaíocht oibre is saoil, amhail an Treoir maidir le Cothromaíocht Oibre is Saoil, a thrasuí go práinneach agus go cuí agus iad a chomhlánú le bearta breise chun go mbeadh níos mó fear páirteach in obair gan phá;

J.

de bhrí go mbaineann tábhacht le rochtain ar líonraí, meantóireacht agus cur chun cinn fiontraithe ban mar eiseamláirí chun mná a spreagadh chun an fhiontraíocht a mheas mar ghairm bheatha agus chun cumhachtú eacnamaíoch na mban a mhéadú; de bhrí gur féidir le héagsúlacht eiseamláirí a bheith tarraingteach do mhná ó chúlraí éagsúla;

K.

de bhrí gur ndearna roinnt cuideachtaí príobháideacha gníomhaíochtaí amhail meantóireacht, líonrú agus tacaíocht chun rochtain na mban ar mhaoiniú agus ar theicneolaíocht a mhéadú ar mhaithe le tacú le fiontraíocht na mban a áireamh ina gcuid straitéisí um fhreagracht shóisialta chorparáideach;

L.

de bhrí go léiríonn staidreamh go mbíonn níos mó deacrachtaí ag fiontraithe ban ná ag fir maoiniú agus caipiteal a thiomsú; de bhrí nach bhfuil i gcuideachtaí faoi stiúir ban fós ach cion an-bheag d’fhaighteoirí infheistíochta; de bhrí go bhfuair foirne bunaitheacha ar fir uile iad 93 % den chaipiteal ar fad a infheistíodh i gcuideachtaí teicneolaíochta Eorpacha in 2018 (20); de bhrí nár leithdháileadh ach 32 % de chistiú caipitil fiontair ar chuideachtaí a bhfuil ar a laghad aon fheidhmeannas amháin acu ar bean í (21); de bhrí nach sainaithnítear nuálaíochtaí na mban mar nuálaíochtaí agus smaointe a bhfuil gealladh fúthu chomh minic céanna agus nach dtugtar an t-aitheantas céanna dóibh; de bhrí, in ainneoin go bhfuair siad tacaíocht airgeadais níos ísle, go gcruthaíonn gnólachtaí faoi stiúir na mban i Réigiún na hEorpa Láir agus Thoir níos fearr ná gnólachtaí arna mbunú ag fir agus caipiteal táirgiúil 96 % níos airde acu (22);

M.

de bhrí go léiríonn na sonraí go ngineann fiontraithe ban níos mó ioncaim, cé go bhfaigheann siad níos lú tacaíocht airgeadais;

N.

de bhrí nach mná iad ach 10 % de na haingil ghnó san Eoraip (23), agus nach bhfuil ach tearcionadaíocht ag mná i measc infheisteoirí cothromais phríobháidigh sa digitiú; de bhrí nach bhfuil ach 10 % de na poist shinsearacha uile i ngnólachtaí cothromais phríobháidigh agus caipitil fiontair ar fud an domhain (24) ag mná; de bhrí go léiríonn roinnt staidéar gur gnách le bainisteoirí infheistíochta caipiteal a sholáthar agus iad siúd atá cosúil leo féin a fhostú, a fhágann mná, go háirithe iad siúd ó chúlraí éagsúla agus a bhfuil aghaidh á tabhairt acu ar idirdhealú trasnach, i measc cúiseanna eile mar gheall ar a gcúlra eacnamaíoch ciníoch, eitneach nó socheacnamaíoch, faoi mhíbhuntáiste soiléir; de bhrí go bhfuil dhá nó trí oiread de sheans ann go ndéanfaidh gnólachtaí caipitil fiontair a bhfuil comhpháirtithe ban iontu infheistíocht i ngnólachtaí atá faoi stiúir na mban (25); De bhrí go bhfuil easpa ban i róil chinnteoireachta i ngnólachtaí caipitil fiontair ar cheann de phríomhfhoinsí na bearna leanúnaí maoinithe d’fhiontair atá á stiúradh ag mná in AE (26); de bhrí gurb é ceann de na príomhchúiseanna eile leis an mbearna leanúnach sa chistiú d’fhiontair atá á stiúradh ag mná in AE go bhfuil níos lú seans ann go mbeidh mná ná fir ag lorg maoiniú seachtrach amhail iasachtaí bainc, caipiteal fiontair nó maoiniú ó chláir stáit, agus ina ionad sin go dtéann siad i muinín an fhéinmhaoinithe trí choigilteas pearsanta nó trí chistiú pearsanta ó bhaill teaghlaigh (27); de bhrí go bhfuil sé bunriachtanach bearta a chur chun feidhme chun ionadaíocht chothrom ar mhná a bhaint amach agus éiceachóras airgeadais cothrom ó thaobh inscne de a fhorbairt, timpeallacht níos fabhraí a chruthú ar leibhéal AE agus acmhainní buiséadacha leordhóthanacha a chur ar fáil chun go gcruthófar na coinníollacha cistiúcháin is gá agus an líonra riachtanach d’infheisteoirí ban do chuideachtaí atá á stiúradh ag mná le go mbeidh rath orthu;

O.

de bhrí go bhfuil sé Bhallstát tar éis 11 chiste phríobháideacha a chruthú chun an bhearna sa chistiú d’fhiontraithe ban a líonadh, agus go n-úsáideann na cistí sin breithnithe inscne a thacaíonn leis an éagsúlacht ina gcritéir infheistíochta; de bhrí go bhfuair cuid de na cistí sin tacaíocht náisiúnta nó tacaíocht ó AE, ar rud é sin a léiríonn an ról tábhachtach atá ag an mbeartas poiblí i dtaca le fiontraíocht a chur chun cinn (28);

P.

de bhrí go bhfuil dúshláin ann i dtaca le fiontraíocht a thomhas go héifeachtach in AE;

Q.

de bhrí gur mná iad phríomhoifigigh feidhmiúcháin níos lú ná 8 % de na príomhchuideachtaí;

R.

de bhrí gur fir a bhí i 59 % d’eolaithe agus d’innealtóirí in AE in 2018 agus nach raibh sna mná ach 41 %, ar bearna í de 18 % (29); de bhrí go bhfuil noirm shóisialta, steiréitíopaí, díspreagadh cultúrtha agus ionchais inscne maidir le roghanna gairme, a neartaítear go minic trí ábhar oideachais agus trí churaclaim, ar dhá cheann de na príomhchúiseanna le leithscaradh inscne san ardoideachas agus i margadh an tsaothair;

S.

de bhrí go bhfuil sé ríthábhachtach go mbeadh líon comhionann ban agus fear mar fhiontraithe ag an Eoraip chun a áirithiú go ndéanfar ábhar agus táirgí a éagsúlú; de bhrí go raibh a oiread céanna de sheans ann idir 2014 agus 2018 go ndéanfadh gnólachtaí nuathionscanta a bhí á stiúradh ag mná táirgí agus seirbhísí nua a thairiscint i gcomparáid leis na gnólachtaí sin a bhí á stiúradh ag fir in AE (30), rud a léiríonn nach mór a mheas go bhfuil na mná agus na fir ag feidhmiú chomh maith céanna sa nuálaíocht; de bhrí gur féidir cáilíocht agus éagsúlacht na nuálaíochtaí, na dtáirgí agus na seirbhísí a fheabhsú ach níos mó ban a spreagadh le bheith ina bhfiontraithe;

T.

de bhrí go ndearna Líonra Eorpach na nAmbasadóirí d’Fhiontraíocht na mBan breis agus 650 cruinniú náisiúnta a eagrú go dtí seo agus go ndeachaigh siad i bhfeidhm ar os cionn 61 000 bean ar mhaith leo a bheith ina bhfiontraithe; de bhrí gur thacaigh ambasadóirí an líonra le níos mó ná 250 fiontar nua faoi stiúir na mban a chruthú chomh maith le roinnt clubanna líonraithe agus tacaíochta gnó do mhná (31);

U.

de bhrí go raibh níos mó daoine ann in 2020 a raibh aithne acu ar dhuine a d’éirigh as gnó ná mar a bhí ar dhuine a chuir gnó ar bun (32), rud a tharraing aird ar an tábhacht a bhaineann le talamh torthúil a chothú do gach cineál fiontraíochta, agus a bheith nasctha le geilleagair eile, chun bheith ar an airdeall i gcónaí maidir le deiseanna nua, agus poist na todhchaí a chosaint;

V.

de bhrí gurb ionann an bhearna phá idir na hinscní in AE agus 14,1 % agus nach bhfuil ach athrú beag tagtha uirthi le 10 mbliana anuas; de bhrí go mbaineann 24 % den bhearna phá idir na hinscní le ró-ionadaíocht na mban in earnálacha atá measartha íseal, amhail na hearnálacha cúraim, sláinte agus oideachais;

W.

de bhrí go n-éilíonn an fhiontraíocht eolas agus scileanna; de bhrí go gcuirtear le cumasú eacnamaíoch agus fás eacnamaíoch níos cuimsithí na mban agus na gcailíní nuair a dhéantar a ngnóthachtáil san oideachas a mhéadú; de bhrí go bhfágann oideachas ar feadh an tsaoil, uas-sciliú agus athoiliúint, go háirithe chun coinneáil suas le claochluithe tapa teicneolaíocha agus digiteacha, go méadaítear deiseanna gairmiúla na mban agus na gcailíní agus go bhfuil siad sin tábhachtach dá sláinte, folláine agus cáilíocht saoil;

X.

de bhrí gur cheart go mbeadh an fhiontraíocht inrochtana do gach bean lena n-áirítear mná faoi mhíchumas, mná scothaosta agus iad siúd a bhfuil cúlra ciníoch nó eitneach mionlaigh acu; de bhrí go bhféadfadh sé a bheith níos deacra do mhná faoi mhíchumas a gcuid gnólachtaí féin a chur ar bun; de bhrí nach bhfuil fiontraíocht i measc mná scothaosta á cur chun cinn cé gur cheart mná scothaosta a mheas mar acmhainneacht luachmhar don fhás eacnamaíoch nach bhfuil leas á baint aisti; de bhrí gur féidir le cur chun cinn na fiontraíochta i measc mná ar imircigh iad deiseanna iontacha a chur ar fáil chun iad a lánpháirtiú i margadh an tsaothair agus a neamhspleáchas agus a gcumhachtú eacnamaíoch a chothú;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.