Rún ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le “Rannpháirtíocht na sochaí sibhialta eagraithe sna pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta – Cad a oibríonn agus cad nach n-oibríonn?”

(2022/C 323/01)

Ag an seisiún iomlánach a bhí aige an 18 agus 19 Bealtaine 2022 (cruinniú an 18 Bealtaine), ghlac Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa an rún seo a leanas le 197 vóta ar a shon agus 4 staonadh.

1.   Réamhrá

1.1.

Sa rún a d’eisigh Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) i mí Feabhra 2021 (1), rinne sé measúnú, i bhfoirm comhairliúcháin, ar rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta agus na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta i gceapadh na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta agus ar cháilíocht na rannpháirtíochta sin. Chuir na Ballstáit na pleananna sin faoi bhráid an Choimisiúin Eorpaigh le go bhféadfaidís tairbhiú de thacaíocht na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, is é sin an chuid is tábhachtaí den ionstraim théarnaimh shealadach NextGenerationEU. Ainneoin Airteagal 18(4)(q) den Rialachán maidir leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta (2), ba é príomhthátal CESE go raibh rannpháirtíocht na sochaí sibhialta eagraithe easnamhach, den chuid is mó, i bhformhór na mBallstát. Ina theannta sin, ba léir gur glacadh leis i gcoitinne nach raibh i gceist leis na comhairliúcháin, arbh iad na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta a thionscain go minic iad, ach foirmeáltachtaí nach raibh d’acmhainn acu tionchar a imirt ar inneachar na bpleananna. D’áitigh an Coiste ar na hinstitiúidí Eorpacha agus ar na rialtais náisiúnta an cás sin a chur ina cheart agus na pleananna á gcur chun feidhme, á bhfaire agus á gcoigeartú. Ina theannta sin, leagann CESE béim i gcónaí ar an tábhacht a bhaineann leis go mbeadh an tsochaí shibhialta eagraithe níos ullmhaithe le go bhféadfaidh sí cur lena rannpháirtíocht sna pleananna.

1.2.

Tá sé curtha in iúl ag CESE freisin, sa rún thuasluaite agus i dtuairimí éagsúla eile, go n-aontaíonn sé leis na cuspóirí infheistíochta agus leis na treoirlínte maidir le hathchóiriú na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta, ar cheart dóibh díriú ar an tsamhail táirgeachta a athrú go geilleagar aeráidneodrach agus digitithe, a chuirfí i gcrích trí phróisis um aistriú cóir lena n-áiritheofaí cosaint oibrithe agus na réigiún lena mbaineann, ath-imlonnú oibrithe agus athghiniúint agus athnuachan na creatlaí táirgiúla. Dar leis an gCoiste, ba cheart, leis na hinfheistíochtaí agus leis na hathchóirithe atá leagtha amach sna pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta, go gcuirfí an méid a leanas chun cinn: táirgiúlacht agus geilleagar gnó na mBallstát a fheabhsú, an chreatlach thionsclaíoch nuálach a neartú trí thacaíocht a thabhairt do FBManna agus d’fhiontair an gheilleagair shóisialta, agus an comhtháthú sóisialta a neartú, rud is féidir a bhaint amach freisin trí Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta a fhorbairt agus a chur chun feidhme.

1.3.

Agus geilleagar na hEorpa ar tí teacht ar ais chuige féin ón gcúlú eacnamaíochta a tharla de thoradh phaindéim COVID-19 agus na mbeart sláinte poiblí a glacadh chun dul i ngleic léi, agus iarracht á déanamh an saobhadh soláthair agus an brú boilscithe a d’eascair as an bpaindéim sa gheilleagar domhanda a leigheas, tharla suaitheadh seachtrach gan choinne a d’fhág go raibh tírdhreach nua polaitiúil agus eacnamaíoch ann a bhfuil neart deacrachtaí agus rioscaí ag baint leis: ionradh arm Chónaidhm na Rúise ar an Úcráin. Tá an cás sin cáinte go géar ag CESE mar shárú tromchúiseach ar na rialacha agus na comhaontuithe idirnáisiúnta atá i bhfeidhm (3). Is bagairt é do shlándáil na hEorpa agus an domhain, tá sé ina chúis le fulaingt an duine, le scriosadh ábhair agus le dochar don chomhshaol, ar scála an-mhór, agus tá athrú ó bhonn tagtha ar an gcreat eacnamaíoch Eorpach agus domhanda dá dheasca.

1.4.

I mí an Mhárta, b”ionann boilsciú bliain ar bhliain sa limistéar euro agus 7,5 %, an ráta is airde ó glacadh an euro, agus bhí boilsciú phraghas an fhuinnimh cothrom le 44,7 %. Thairis sin, má mhaireann an cogadh san Úcráin go ceann i bhfad, d’fhéadfadh ganntanas breoslaí iontaise, a bhfuilimid fós ag brath orthu, agus amhábhar agus táirgí bia eile, a bheith ann, rud a d’fhágfadh nach bhféadfaí na praghsanna agus an fás a thuar agus a mbeadh tionchar ollmhór aige ar na tíortha is boichte, i.e. san Afraic agus sa Mheánoirthear. Is baol mór do gheilleagair na hEorpa agus do réigiúin eile an domhain an marbh-bhoilsciú. D’fhéadfadh sé go ndéanfaí difear freisin do na cuspóirí atá le bearta agus ionstraimí an Chomhaontaithe Ghlais, a bhfuil sé d’aidhm aige an aeráidneodracht a bhaint amach san Eoraip faoi 2050. Beidh tionchar ag impleachtaí geopholaitiúla an chogaidh ar an slabhra luacha bia ina iomláine, ar an tionsclaíocht, ar an gcosaint agus ar an trádáil san Eoraip agus ar fud an domhain, ar bheartais chomhfhreagracha an Aontais sna réimsí sin agus i réimsí eile, agus ar an machnamh leanúnach ar Thodhchaí na hEorpa agus ar na leibhéil lánpháirtíochta is mian linn a bhaint amach le chéile mar náisiúin agus saoránaigh den Eoraip. Ba cheart, dá bhrí sin, i bhfianaise an tírdhreacha nua sin, athbhreithniú a dhéanamh ar uirlisí airgeadais an Aontais. Thairis sin, beidh tionchar ag an staid atá ann de thoradh an chogaidh san Úcráin ar chur chun feidhme na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta a chaithfear a chur i gcrích ar bhealach a bheidh i gcomhréir le cuspóirí nua an bheartais eacnamaíoch a leagfar síos chun aghaidh a thabhairt ar na rioscaí agus ar na dúshláin a bhaineann leis an staid nua sin. De thoradh na gcásanna sin atá ag dul in olcas, beidh ar an Eoraip a bheith níos láidre agus níos aontaithe agus “Gach beart is gá a dhéanamh”.

1.5.

Tríd an rún seo, tá sé beartaithe ag CESE measúnú a dhéanamh ar an méid atá déanta ag na Ballstáit chun aghaidh a thabhairt ar na heasnaimh a sainaithníodh maidir le rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta agus na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta in ullmhú na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta agus ar an dul chun cinn atá á dhéanamh maidir lena rannpháirtiú i gcur chun feidhme na bpleananna. Chun na críche sin, bhailigh an Grúpa um an Seimeastar Eorpach in CESE aiseolas ón tsochaí shibhialta eagraithe as ceistneoirí a cuireadh chuig comhaltaí an ghrúpa. Is é a bhí sa cheistneoir 21 cheist maidir le rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta agus na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta in ullmhú agus cur chun feidhme na bpleananna agus maidir leis an tionchar a bheidh ag an aistriú glas agus an t-aistriú digiteach ar an ngeilleagar agus ar an tsochaí sna Ballstáit. Fuarthas ceistneoirí ar ais as 21 Bhallstát ar an iomlán (4). Chomh maith leis sin, eagraíodh cruinnithe comhchéime, mar chuid den phróiseas comhairliúcháin, i seacht mBallstát idir shéasúr an Fhómhair 2021 agus deireadh mhí an Mhárta 2022. Eagraíodh na cruinnithe sin i gcomhpháirt leis an tsochaí shibhialta eagraithe agus/nó leis na comhairlí náisiúnta eacnamaíocha agus sóisialta.

2.   Modh oibre

2.1.

Na sonraí agus an fhaisnéis a bhí ag teastáil don tuarascáil seo, bailíodh iad idir mí Dheireadh Fómhair 2021 agus mí Aibreáin 2022. Fuarthas 23 aighneacht náisiúnta (freagraí ar na ceisteanna sa cheistneoir agus/nó aiseolas ó na cruinnithe comhchéime) ar an iomlán. Reáchtáladh na comhairliúcháin i bhfianaise an tsaineolais a bhí ag na comhaltaí féin, agus bhí baint ag na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta leo. I dtíortha áirithe, bhí baint ag comhairlí náisiúnta eacnamaíocha agus sóisialta nó a macasamhlacha de chomhlachtaí leo, agus i dtíortha eile chuathas i gcomhairle le hionadaithe rialtais freisin.

2.2.

Ar chúiseanna éagsúla, níor fhormheas an Coimisiún Eorpach na pleananna náisiúnta go léir, agus i gcásanna áirithe, agus an comhairliúchán ar siúl, ní raibh Ballstáit áirithe críochnaithe fós le céim cur chun feidhme an phlean. D’fhág sin nach bhféadfadh roinnt Ballstát ach roinnt de na ceisteanna sa cheistneoir a fhreagairt agus Ballstáit eile nár fhreagair ceist ar bith. D’fhonn an fhaisnéis sin atá in easnamh a chomhlánú, tarraingítear as foinsí seachtracha freisin sa rún seo, mar shampla foilseacháin ó mheithleacha machnaimh, staidéir taighde chomparáidigh agus díospóireachtaí náisiúnta. Ina theannta sin, seoladh an ceistneoir chuig roinnt eagraíochtaí sochaí sibhialta Eorpacha, chuig codanna den Ghrúpa Idirchaidrimh in CESE (5) agus chuig ionadaithe eile as na trí ghrúpa in CESE. Tá an fhaisnéis bhreise sin lena bhfuil sé beartaithe léargas iomlán a thabhairt tugtha le fios go soiléir sa rún seo (6).

2.3.

Tá na 21 cheist a bhí mar bhonn leis an gcomhairliúchán grúpáilte sa cheithre roinn seo a leanas: — Roinn I: Cad é an dearcadh atá ag an tsochaí shibhialta eagraithe i dtaobh inneachar na bpleananna, na gcuspóirí infheistíochta atá leo agus na n-athchóirithe atá beartaithe leo? — Roinn II: Cén dul chun cinn atá á dhéanamh maidir le cur chun feidhme na bpleananna agus maidir leis na hinfheistíochtaí agus na hathchóirithe? — Roinn III: An tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag na pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta ar an ngeilleagar agus an tsochaí sna Ballstáit. — Roinn IV: Rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta agus na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta i gcur chun feidhme an phlean.

3.   Rudaí a tugadh faoi deara sna torthaí ar an gcomhairliúchán

3.1.   Roinn I: Cad é an dearcadh atá ag an tsochaí shibhialta eagraithe i dtaobh inneachar na bpleananna, na gcuspóirí infheistíochta atá leo agus na n-athchóirithe atá beartaithe leo?

3.1.1.

Maidir le tograí ón tsochaí shibhialta eagraithe a áireamh in inneachar na bpleananna, leag an Coimisiún Eorpach béim, san anailís a rinne sé ar na pleananna, ar thograí sonracha a bhí curtha san áireamh go héifeachtach, mar shampla, i bpleananna na Seicia (7), na Gearmáine (8), na Cipire (9), na hOstaire (10), na Portaingéile (11) agus na Slóvaice (12). D’fhoilsigh an Laitvia, i gcomhthráth leis an bplean náisiúnta, na moltaí ó na comhpháirtithe sóisialta, agus cuireadh roinnt de na moltaí sin san áireamh sa phlean. Tugadh le fios sna comhairliúcháin a rinneadh maidir leis an rún seo go gcreideann tromlach na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta sna Ballstáit go n-éireoidh leis an bplean agus go dtacóidh sé leis na cuspóirí glasa, digiteacha agus sóisialta atá ann ach go bhfuil siad den tuairim, áfach, nach mórán forbartha a rinneadh ar ghné shóisialta an phlean. Thairis sin, cuireadh ábhair imní in iúl maidir leis na hacmhainní atá ag na Ballstáit chun cistí na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta a bhainistiú nó é sin a dhéanamh laistigh de thréimhse ama iomchuí, rud a d’fhéadfadh bac a chur ar rath an phlean. Is fíor sin go háirithe i gcás na mBallstát sin is mó a bhainfidh tairbhe as na cistí. Maidir leis an acmhainn atá sa phlean cur le hathléimneacht an gheilleagair, nochtadh tuairimí éagsúla. I gcás tíortha nach bhfaigheann mórán maoinithe, go háirithe, níl aon súil acu leis go gcuirfidh an plean le hathléimneacht fhadtéarmach a ngeilleagair. Ar deireadh, is oth leis an tsochaí shibhialta eagraithe, den chuid is mó, nár cuireadh san áireamh a ndóthain sa leagan deiridh na tuairimí a nocht siad maidir leis na tosaíochtaí ba cheart a chur san áireamh sa phlean. Tá sé curtha in iúl arís agus arís eile ag an tsochaí shibhialta eagraithe go bhfuil a lán de na hathchóirithe atá luaite sna pleananna san áireamh cheana féin i gcláir náisiúnta um athchóiriú a foilsíodh roimhe seo, gan aon bhaint acu leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta ná na cuspóirí infheistíochta agus athchóirithe atá léi, rud a d’fhág gur beag an deis a bhí ag an tsochaí shibhialta eagraithe tionchar a imirt ar inneachar an phlean.

3.2.   Roinn II: Cén dul chun cinn atá á dhéanamh maidir le cur chun feidhme na bpleananna agus maidir leis na hinfheistíochtaí agus na hathchóirithe?

3.2.1.

An 15 Nollaig 2021, sheol an Coimisiún Scórchlár na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta (13), dá bhforáiltear sa Rialachán maidir leis an tSaoráid. Tugann an Scórchlár forléargas ar an dul chun cinn atá á dhéanamh maidir le cur chun feidhme na Saoráide agus na bpleananna náisiúnta, ach ní chuirtear san áireamh a éifeachtaí atá cistí á n-úsáid ag na Ballstáit chun a dtionscadail a mhaoiniú. Tugann roinnt Ballstát, amhail an Ostair, an Iodáil, an Laitvia, an Phortaingéil, an tSlóvaic agus an Spáinn, roinnt eolais ar a suíomhanna gréasáin maidir leis an gcaoi a gcaitear cistí agus a gcuirtear na bearta chun feidhme.

3.2.2.

Thug formhór na bpáirtithe leasmhara a ndeachthas i gcomhairle leo roimh thús mhí Aibreáin 2022 le fios go raibh sé fós róluath léargas cuimsitheach a thabhairt ar chur chun feidhme an phlean agus a rannpháirtíocht ann. Is é is cúis leis sin, i bpáirt, i roinnt Ballstát, an próiseas mall cur chun feidhme atá ann nó go raibh moill ar chur chun feidhme agus ar fhorfheidhmiú an phlean. Mar sin féin, thug an tsochaí shibhialta eagraithe le fios go bhfuil sé curtha in iúl aici cheana féin an dearcadh atá aici i dtaobh na ndúshlán (féideartha) a thiocfadh chun cinn le linn chéim an chur chun feidhme. I ndáil leis sin, tá cumas riaracháin na mBallstát, go háirithe ar an leibhéal réigiúnach agus ar an leibhéal áitiúil, ar cheann de na baic is mó a sainaithníodh (agus ar cuireadh béim air freisin i bpáipéar machnaimh de chuid CEPS a foilsíodh i mí an Mhárta 2022 (14)). Is fíor sin go háirithe i gcás na mBallstát sin is mó a bhainfidh tairbhe as na cistí. Ar an gcúis sin, tá a lán de na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta ag éileamh go mbeadh na pobail áitiúla agus réigiúnacha níos rannpháirtí sna pleananna. Mar sin féin, creideann formhór na bpáirtithe leasmhara nach mbíonn aon éifeacht le rannpháirtíocht na sochaí sibhialta eagraithe i gcur chun feidhme na bpleananna ar an leibhéal réigiúnach agus áitiúil. Ar an dara bac a luaitear go minic tá an easpa malartaithe faisnéise idir an rialtas náisiúnta agus na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta, rud a d’fhéadfadh cur isteach go mór ar a rannpháirtíocht i gcéimeanna an chur chun feidhme agus an fhaireacháin.

3.2.3.

Ainneoin na ndúshlán sin a sainaithníodh, tugadh le fios i mionanailís de chuid Sheirbhís Taighde Pharlaimint na hEorpa (EPRS) a foilsíodh i mí an Mhárta 2022 (15), go bhfuil, ar thaobh amháin, gealltanas ginearálta tugtha ag roinnt Ballstát, mar shampla, an Bheilg, an Chipir, an Ghréig, an Eastóin agus an Fhionlainn, leanúint den idirghabháil leis na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta le linn chéim cur chun feidhme an phlean agus go bhfuil, ar an taobh eile, tíortha eile ann, amhail an tSeicia, an Fhrainc, an Iodáil agus an Phortaingéil, a thagair do choiste/comhlacht ar leith a bheidh freagrach, i measc nithe eile, as faireachán agus maoirseacht a dhéanamh ar dhul chun cinn agus ar chomhlíonadh gharspriocanna agus chuspóirí na snáitheanna éagsúla, as gníomhaíochtaí poiblíochta agus as meastóireacht a dhéanamh ar na tuarascálacha cur chun feidhme.

3.3.   Roinn III: An tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag na pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta ar an ngeilleagar agus an tsochaí sna Ballstáit.

3.3.1.

De réir staidéir a rinne Seirbhís Taighde Pharlaimint na hEorpa (16), táthar ag súil leis go ndéanfaidh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta borradh a chur faoi infheistíochtaí poiblí, agus an t-aschur iarbhír a mhéadú, agus spás fioscach breise a chur ar fáil, rud a d’fhágfadh go bhféadfaí caiteachas náisiúnta atá beartaithe cheana féin de bhun phrionsabal na breisíochta a cheadú. D’fhágfadh an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta go dtiocfadh méadú suntasach ar OTI sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma tríd an éileamh ar infheistíocht phoiblí agus phríobháideach, rud a chuirfeadh leis an stoc caipitil atá riachtanach chun OTI níos airde a ghiniúint sa mheántéarma agus san fhadtéarma trí fhás ar fhostaíocht, trí tháirgiúlacht agus pá níos airde, agus trí éifeacht dhearfach ar an aschur.

3.3.2.

Tá roinnt éagsúlachtaí sna tuairimí a nocht na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta faoin tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag na pleananna ar gheilleagar agus ar shochaí a dtíre. Níorbh ionann an dearcadh sin go háirithe maidir le méid na gcistí a leithdháiltear ar gach Ballstát ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Go deimhin, sna Ballstáit sin a fhaigheann a lán maoinithe, bíonn dearcadh níos dearfaí ann faoin tionchar sin ná i mBallstáit nach bhfaigheann ach suimeanna measartha beag i gcomparáid le méid a ngeilleagair. Ainneoin na n-éagsúlachtaí sin, feictear go bhfuil dearcadh dearfach i gcoitinne ag an tsochaí shibhialta eagraithe faoin tionchar a bhíonn ag cistí na Saoráide agus ag infheistíochtaí na bpleananna ar athchóirithe, toisc go dtugann siad spreagadh maidir le cuspóirí an aistrithe ghlais agus an aistrithe dhigitigh a bhaint amach.

3.4.   Roinn IV: Rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta agus na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta i gcur chun feidhme an phlean.

3.4.1.

Maidir le rannpháirtíocht na sochaí sibhialta eagraithe i gcéim cur chun feidhme an phlean, tá éagsúlachtaí maidir an gcaoi a ndearnadh sin sa líon beag Ballstát ina bhfuil tús curtha leis i ndáiríre. San fhaisnéis a chuir na páirtithe leasmhara ar fáil, ba léir go raibh ceithre chatagóir rannpháirtíochta ann: (1) go reachtúil; (2) trí mheithleacha speisialta den phlean náisiúnta; (3) trí chruinnithe le páirtithe leasmhara; (4) gan aon rannpháirtíocht ar leith a bheith beartaithe. I gcomparáid leis na conclúidí a baineadh amach in 2021 maidir le heaspa rannpháirtíochta na sochaí sibhialta eagraithe i gcéim dréachtaithe an phlean, léirigh an measúnú seo go bhfuil cuma níos dearfaí anois ar a rannpháirtíocht i gcéim an chur chun feidhme, cé nach bhfuil an rannpháirtíocht sin sásúil go fóill i ngach Ballstát. Go deimhin, cuireadh in iúl go bhfuil tionscnaimh atá ceaptha go sonrach chun ról a thabhairt don tsochaí shibhialta eagraithe i gcur chun feidhme an phlean náisiúnta á gcur chun cinn i roinnt tíortha. Ina theannta sin, maidir leis an difríocht idir rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta, ar thaobh amháin, agus rannpháirtíocht na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta, ar an taobh eile, dealraíonn sé, i gcoitinne, sna Ballstáit nach mbíonn ceachtar den dá ghrúpa rannpháirteach nó go mbíonn an dá ghrúpa rannpháirteach, gan idirdhealú eatarthu. Mar sin féin, thug na páirtithe leasmhara i dtrí cinn (an Ostair, an Ghréig agus an Phortaingéil) de na fiche mBallstát a ndeachthas i gcomhairle leo le fios go ndéantar idirdhealú suntasach idir rannpháirtíocht an dá ghrúpa sin. Sna tíortha sin, bíonn na comhpháirtithe sóisialta níos rannpháirtí ná na heagraíochtaí sochaí sibhialta.

3.4.2.

I ndáil leis sin, tugadh le fios i suirbhé de chuid BusinessEurope (17) a rinneadh go luath in 2022 go mbíonn ról níos mó ag na comhpháirtithe sóisialta sna pleananna téarnaimh anois thairis mar a bhíodh, agus go bhfuil sin le tuiscint ón ráta míshástachta íseal 30 % maidir lena ról go dtí seo i gcur chun feidhme an phlean, i gcomparáid le ráta 71 % anuraidh maidir lena ról i ndearadh an phlean. Lena chois sin, cuireadh i bhfáth sa tuarascáil ó Eurofound i mí an Mhárta 2022 (18), tar éis na pleananna a bheith glactha, gur leag na comhpháirtithe sóisialta béim ar a thábhachtaí atá na tuarascálacha tíre a eisíonn an Coimisiún Eorpach i gcomhthéacs an tSeimeastair Eorpaigh (19), ina leagtar amach an plé ar chur chun feidhme na n-athchóirithe agus na n-infheistíochtaí náisiúnta, agus a thugann deis do na comhpháirtithe sóisialta leas a bhaint as bonn láidir le smaointe a mhalartú agus ionchur a bheith acu sna pleananna téarnaimh.

4.   Conclúidí

4.1.

Bhí toradh dearfach, go ginearálta, ar an measúnú a rinneadh ar inneachar deiridh na bpleananna. I gcásanna áirithe, cuireadh barúlacha na sochaí sibhialta eagraithe san áireamh sna leaganacha deiridh de na pleananna. Ar an iomlán, tacaíonn an tsochaí shibhialta eagraithe le cuspóirí glasa, digiteacha agus sóisialta na bpleananna. Maidir leis an méid a chuireann siad leis an aistriú glas agus an t-aistriú digiteach, cuireadh tuairimí dearfacha in iúl cé gurbh é toradh an mheasúnaithe nach mbeidh ach tionchar teoranta ag na pleananna ina leith sin ach amháin i gcás cúpla cás. Ar an drochuair, cuireadh in iúl go mion minic nach mórán forbartha a rinneadh ar ghné shóisialta an phlean ainneoin a thábhachtaí atá sin do ghné na hathléimneachta. Cuireadh in iúl go mbeidh gá le tuilleadh infheistíochta don dá aistriú, glas agus digiteach, go háirithe i bhfianaise na géarchéime atá ann faoi láthair. Ainneoin na bhfeabhsuithe a aithnítear a bheith ann i roinnt Ballstát, is deacair fós a mheas go críochnúil an bhfuil feabhas tagtha ar an rannpháirtíocht i gcéim an chur chun feidhme, go háirithe toisc go bhfuil moill shuntasach ar chur chun feidhme a lán de na pleananna i roinnt mhaith Ballstát. Mar sin féin, chuir na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta i bhfios go láidir go bhfuil feabhas tagtha ar an idirphlé sóisialta institiúideach sa chéim sin. Go deimhin, sa Spáinn, mar shampla, aithníonn na comhpháirtithe sóisialta gur rannchuidigh creat na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta agus na bpleananna náisiúnta téarnaimh le comhaontuithe tábhachtacha a thabhairt i gcrích maidir le hathchóirithe saothair agus pinsin trí idirphlé sóisialta tríthaobhach.

4.2.

Ainneoin na moille ar chur chun feidhme a lán de na pleananna, sainaithníodh dea-chleachtais i roinnt Ballstát maidir le cur chun feidhme agus faireachán na bpleananna. San Ostair, sa Fhrainc, i Lucsamburg, sa Spáinn agus sa tSualainn, mar shampla, is uirlis thábhachtach é an dlúthchomhar éifeachtach idir na comhpháirtithe sóisialta, na heagraíochtaí sochaí sibhialta agus an rialtas, maille leis an trédhearcacht agus an t-idirphlé leanúnach, le go mbeidh siad rannpháirteach sa tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. Thairis sin, sa tSeicia, san Eastóin, san Fhionlainn, san Iodáil agus sa Spáinn, cuireadh suíomh gréasáin nó tairseach rialtais ar bun ar a bhfuil faisnéis thrédhearcach shothuigthe faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta. San Iodáil, arb é an Ballstát is mó a thairbhíonn de chistí na Saoráide é, bunaíodh buanchruinniú comhchéime comhpháirtíochta (Tavolo permanente del partenariato) i mí na Samhna 2021 ar leibhéal an rialtais le meithleacha ar leith a dhéanann géarfhaireachán ar dhul chun cinn agus ar cháilíocht chur chun feidhme an phlean ó thaobh ionchais na saoránach de. Is é Príomh-Aire na hIodáile a dhéanann cathaoirleacht ar an gcomhlacht sin agus is é Uachtarán na Comhairle Náisiúnta maidir le Gnóthaí Eacnamaíocha agus Saothair (CNEL) a dhéanann é a chomhordú. Ina theannta sin, síníodh comhaontú struchtúrtha sonrach le Comhlachas Náisiúnta Bhardais na hIodáile (ANCI) chun idirphlé agus cúnamh struchtúrtha a fhorbairt sna céimeanna cur chun feidhme ar an leibhéal áitiúil maidir le hábhair imní ar leith atá acu. Ar an gcaoi chéanna, tá rannpháirtíocht na mbardas agus gníomhaithe áitiúla eile á cur chun cinn san Iodáil maidir le hacmhainní riaracháin. Sa Chróit, tá baint ag an tsochaí shibhialta eagraithe leis na meithleacha atá ag ullmhú tairiscintí do chur chun feidhme an phlean, agus freisin le comhaontuithe a tugadh i gcrích leis an Aireacht Turasóireachta maidir le bearta faoin bplean d’earnáil na turasóireachta. Ar deireadh, sa Phortaingéil, tá baint ag an tsochaí shibhialta eagraithe le faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme an phlean, go háirithe trí anailís a dhéanamh ar thorthaí an phlean agus na dtuarascálacha measúnaithe tionchair. Maidir leis sin, cruthaíodh comhlacht faireacháin, an Coiste Faireacháin Náisiúnta (CNA), agus cuimsíonn sé, i measc daoine eile, ionadaithe na gcomhpháirtithe sóisialta, na n-ollscoileanna agus na hearnála sóisialta. Spreagtar malartuithe dea-chleachtas den chineál sin agus is dea-shampla iad do na Ballstáit eile.

4.3.

I roinnt mhaith Ballstát, tá sé á éileamh go mbeadh na comhpháirtithe sóisialta agus na heagraíochtaí sochaí sibhialta níos rannpháirtí i gcéim cur chun feidhme an phlean. Tá an tsochaí shibhialta eagraithe ag iarraidh níos mó trédhearcachta a bheith ann maidir leis na pleananna a chur chun feidhme agus faireachán a dhéanamh orthu agus go gcuirfí faisnéis ar fáil go poiblí agus go spreagfaí tuilleadh idirphlé leis na páirtithe leasmhara ábhartha uile faoi na pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta. Mura dtarlóidh sin, tá an baol ann nach dtabharfar aghaidh mar is ceart ar na príomhdhúshláin. Ar deireadh, i bhformhór na mBallstát, neosfaidh an aimsir an bhfeabhsófar rannpháirtíocht na sochaí sibhialta eagraithe go mór le linn chéimeanna cur chun feidhme agus faireacháin na bpleananna, céimeanna atá fós rómhall nó a bhfuil moill orthu.

4.4.

Tá an Coiste ag iarraidh ar rialtais náisiúnta na mBallstát sin nach leor fós rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta agus na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta (20) iontu an cás sin a chur ina cheart mar ábhar práinne agus na rialacha a leagtar síos sa Rialachán maidir leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a chomhlíonadh. Tá sé ag iarraidh ar an gCoimisiún agus ar Pharlaimint na hEorpa comhlíonadh na rialacha atá i bhfeidhm a fhorfheidhmiú.

4.5.

Ainneoin an méid thuas, creideann CESE nach ndéanfar an cás sin – gan an tsochaí shibhialta eagraithe a bheith rannpháirteach a dóthain go héifeachtach agus ar ardcháilíocht i gcóras rialachais eacnamaíoch an Aontais – a réiteach ar bhealach sásúil go dtí go ndéanfar athchóiriú ar an Seimeastar Eorpach agus go ráthófar an méid sin le treoir nó rialachán. Tá an Coiste ag tarraingt aird air go mbíonn rannpháirtíocht chuí ann nuair a tharlaíonn sé, le linn próisis fhoirmiúla chomhairliúcháin atá bunaithe ar rialacha dlí agus ar nósanna imeachta poiblí agus trédhearcacha, go gcuirtear na heagraíochtaí sochaí sibhialta ar an eolas go cuí i scríbhinn, go dtugtar a ndóthain ama dóibh chun anailís a dhéanamh ar thograí an rialtais agus a gcuid tograí féin a dhréachtú, agus, i gcás ina nglactar leis na tograí sin nó ina ndiúltaítear dóibh, go ndéantar an cinneadh sin a chosaint i miontuairiscí poiblí nó i ndoiciméid phoiblí.

4.6.

Ní fhágann an cogadh san Úcráin agus an baol atá ann don gheilleagar Eorpach agus domhanda go bhfuil amhras á chaitheamh ar chuspóirí na bpleananna ach, ina ionad sin, gur cheart don chás sin, dar leis an gCoiste, ugach a thabhairt do na hinstitiúidí Eorpacha agus na rialtais náisiúnta dlús a chur le cur chun feidhme agus forfheidhmiú na bpleananna, mar aon leis na hinfheistíochtaí agus na hathchóirithe gaolmhara, agus an Comhaontú Glas don Eoraip a bhrú chun cinn, d’fhonn an fás a chothú agus dlús a chur le dícharbónú an chórais fuinnimh agus le huathriail straitéiseach ghlas an Aontais Eorpaigh. Ag an am céanna, ní mór don Aontas gach beart is gá a dhéanamh chun cabhrú le rialtas agus le pobal na hÚcráine cúram cuí a chur ar fáil do na milliúin daoine a raibh orthu tearmann a lorg i mBallstáit an Aontais agus cúnamh a thabhairt do na Ballstáit sin is mó atá i gceist in earnálacha éagsúla dá ngeilleagair.

4.7.

Fiú sular bhris an cogadh amach, ba léir nár leor méid iomlán na gcistí náisiúnta agus chistí na hionstraime téarnaimh chun cuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais a bhaint amach agus an t-aistriú fuinnimh cóir agus cuimsitheach a theastaíonn a chur i gcrích, go háirithe an cuspóir maidir le foinsí táirgthe fuinnimh glana agus inathnuaite a chur in ionad breoslaí iontaise i gcomhréir le moltaí an Phaninéil Idir-Rialtasaigh ar an Athrú Aeráide (IPCC). Ina theannta sin, tá gá práinneach geopholaitiúil ann anois deireadh a chur le spleáchas fuinnimh an Aontais ar an Rúis. Lena chois sin, tiocfaidh méadú mór ar infheistíochtaí slándála agus cosanta, rud a chuirfidh brú mór ar na buiséid phoiblí.

4.8.

Tá an méid seo a leanas á mholadh ag CESE, dá bhrí sin: (a) go nglacfaí straitéis nua fuinnimh de chuid an Aontais gan mhoill, lena gcuirfí chun cinn nasc éifeachtach idir na líonraí fuinnimh, dlús leis an athrú ó fhoinsí fuinnimh inathnuaite go breoslaí iontaise, éifeachtúlacht fuinnimh ard agus laghdú ar an éileamh ar fhuinneamh; (b) go ndéanfaí machnamh faoina bhféadfaí infheistíochtaí na bpleananna a atreorú mar infheistíochtaí breise san fhuinneamh glan agus inathnuaite agus uathriail straitéiseach an Aontais a áirithiú ag an am céanna; (c) go ndéanfadh na Ballstáit uile a sciar de na cistí atá dírithe ar na pleananna a úsáid chun cláir nua a mhaoiniú sa treo sin, amhail cláir le haghaidh infheistíochtaí san fhuinneamh inbhuanaithe; (d) gur cheart do na húdaráis Eorpacha agus na rialtais náisiúnta gach beart is gá a dhéanamh, sa ghearrthéarma, i réimsí an táirgthe agus an tomhaltais araon, chun geilleagair a chosaint ar éifeachtaí méadaitheacha an chogaidh ar gheilleagar an Aontais, rud atá ag cur isteach go mór ar na margaí bia, fuinnimh agus airgeadais, agus praghsanna fuinnimh ag ardú agus suaitheadh sa slabhra soláthair; (e) go ndéanfaí measúnú ar ionstraim nua infheistíochta airgeadais a chruthú agus go dtabharfaí tacaíocht don togra ón gCoimisiún Eorpach atá luaite sa Teachtaireacht REpowerEU le go bhféadfaí dlús a chur le hathstruchtúrú earnáil an fhuinnimh, d’fhonn uathriail straitéiseach níos sláine agus níos inbhuanaithe a áirithiú san Aontas Eorpach. Chun na críche sin, ba cheart an tsamhail is iomchuí a shainaithneofar a úsáid, bunaithe ar dhea-chleachtais agus ar thorthaí an Chiste Eorpaigh le haghaidh Infheistíochtaí Straitéiseacha (CEIS) agus na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta.

4.9.

Meabhraíonn conclúidí 2022 IPCC na Náisiún Aontaithe go bhfuil laigí sa chomhrac i gcoinne an athraithe aeráide. Tá CESE ag iarraidh ar na húdaráis Eorpacha na conclúidí sin a chur san áireamh agus tionscnaimh maidir leis an mbeartas fuinnimh, an beartas tionsclaíochta agus an beartas eacnamaíoch á nglacadh acu.

4.10.

Tá a fhios ag CESE go bhfuil deacrachtaí móra ag baint, sna cúinsí reatha, le beartas eacnamaíoch a chur chun feidhme a bhfuil sé d’aidhm aige an boilsciú a laghdú, ar thaobh amháin, agus, ar an taobh eile, fás an gheilleagair, an fhostaíocht agus inbhuanaitheacht an airgeadais phoiblí a áirithiú sa mheántéarma agus san fhadtéarma. Ní mór do na húdaráis Eorpacha, na rialtais náisiúnta agus BCE gníomhú i ndlúthchomhar agus na bearta is gá a dhéanamh chun a áirithiú go ndéanfar tarraingt siar na mbeartas fáis airgeadaíochta agus cánach a chur i gcrích ar dhóigh nach gcruthóidh cúlú eacnamaíochta nua. Creideann CESE gur cheart tabhairt faoin athchóiriú ar rialacha an Chomhshocraithe Cobhsaíochta agus Fáis trí spriocanna réalaíocha maidir le heasnamh agus le fiachas a leagan síos. Ba cheart freisin riail óir an bhuiséid a chur san áireamh, maille le bealaí solúbtha a bhunú, de réir an cháis i ngach tír ar leith, chun na spriocanna a bhaint amach maidir le leibhéil an fhiachais phoiblí a laghdú.

4.11.

Is den riachtanas é iarrachtaí a dhéanamh i réimsí an oideachais agus na foghlama ar feadh an tsaoil maidir le hoibrithe agus an pobal i gcoitinne le go bhféadfar aistriú glas agus aistriú digiteach atá cóir agus cuimsitheach a bhaint amach. Ba cheart díriú mar thosaíocht ar an oiliúint agus an ghairmthreoir do na hoibrithe sin a gcuireann na próisis athstruchtúraithe isteach orthu, agus freisin ar na riachtanais a thiocfaidh chun cinn de thoradh na gcineálacha éagsúla athruithe teicneolaíochta sa chóras táirgiúil a thuar. Ní mór aird ar leith a thabhairt ar an digitiú i gcás daoine a mbíonn níos mó deacrachtaí acu rochtain a fháil ar sheirbhísí digitithe mar gheall ar a n-aois nó ar chúinsí eile. Ní mór rochtain ar oiliúint agus ar sheirbhísí tacaíochta speisialta a ráthú don chuid sin den phobal chun cabhrú leo rochtain a fháil ar gach cineál sochair agus seirbhíse atá ann.

---

(1)  Rún ó CESE Rannpháirtíocht na sochaí sibhialta eagraithe sna pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta – Cad a oibríonn agus cad nach n-oibríonn? (IO C 155, 30.4.2021, lch. 1) (níl leagan Gaeilge ann).

(2)  Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 12 Feabhra 2021 lena mbunaítear an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta (IO L 57, 18.2.2021, lch. 17).

(3)  An cogadh san Úcráin agus an tionchar eacnamaíoch, sóisialta agus comhshaoil a bheidh aige (IO C 290, 29.7.2022, lch. 1).

(4)  N.B.: Roimh an 1 Aibreán 2022, bhí 23 phlean formhuinithe ag an gCoimisiún (lena n-áirítear plean na Sualainne ag deireadh mhí an Mhárta 2022 ach a bhfuil ar an gComhairle a fhormheas go fóill). Go luath i mí Aibreáin, d’fhormhuinigh an Coimisiún plean na Bulgáire freisin agus tá ar an gComhairle an plean sin a fhormheas freisin (i.e. 24 phlean a d’fhormhuinigh an Coimisiún go dtí seo agus 22 phlean a d’fhormheas an Chomhairle go dtí seo).

(5)  An Grúpa Idirchaidrimh le hEagraíochtaí agus Líonraí Eorpacha na Sochaí Sibhialta.

(6)  Tá anailís ar na tuarascálacha ó na Ballstáit éagsúla tugtha san iarscríbhinn a ghabhann leis an rún seo. Is féidir an t-ábhar sin go léir a fheiceáil ar shuíomh gréasáin an Choiste.

(7)  SWD(2021) 211 final.

(8)  SWD(2021) 163 final/2.

(9)  SWD(2021) 196 final.

(10)  SWD(2021) 160 final.

(11)  SWD(2021) 146 final.

(12)  SWD(2021) 161 final.

(13)  Scórchlár na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta.

(14)  Comparing and assessing recovery and resilience plans – Second edition, An Lárionad don Staidéar ar Bheartas na hEorpa (CEPS).

(15)  Recovery and Resilience Plans: stakeholders’views.

(16)  Recovery and Resilience Dialogue with the European Commission, 7 Márta 2022.

(17)  BusinessEurope Reform Barometer 2022.

(18)  Involvement of social partners in the national recovery and resilience plans.

(19)  Tuarascáil maidir leis an Seimeastar Eorpach um chomhordú an bheartais eacnamaíoch: an fhostaíocht agus gnéithe sóisialta i suirbhé bliantúil fáis inbhuanaithe 2022.

(20)  Mar aon le geallsealbhóirí ábhartha eile, mar shampla eagraíochtaí don óige, rud a thug CESE le fios sa tuairim uaidh Obair chuibhiúil do dhaoine óga agus cuimsiú NEETanna sna Pleananna Téarnaimh Náisiúnta (IO C 152, 6.4.2022, lch. 27).

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Rialacha státchabhrach maidir leis na seirbhísí sláinte agus sóisialta – seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch ginearálta (SGEI) tar éis paindéime. Smaointe agus tograí maidir leis an meastóireacht ón gCoimisiún chun pacáiste reachtach 2012 a leasú

(tuairim féintionscnaimh)

(2022/C 323/02)

Rapóirtéir:

Giuseppe GUERINI

Cinneadh ón Tionól Iomlánach	20.1.2022
Bunús dlí	Riail 32(2) de na Rialacha Nós Imeachta
	Tuairim féintionscnaimh
Rannóg atá freagrach	An Margadh Aonair, Táirgeacht agus Tomhaltas
Dáta a glactha sa rannóg	5.5.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	19.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	221/0/5

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Tá Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) den tuairim go bhfuil roinnt seirbhísí sláinte agus sóisialta amhail an cúram pearsanta (an cúram baile san áireamh), an chabhair a thugtar do dhaoine atá faoi mhíbhuntáiste agus daoine faoi mhíchumas le go bhféadfaidh siad iad féin a lánpháirtiú arís sa mhargadh saothair, seirbhísí cúraim leanaí agus seirbhísí tithíochta sóisialta ríthábhachtach chun an comhtháthú sóisialta a áirithiú sa tréimhse iar-phaindéime seo ina bhfuil géarchéim dhaonnúil agus teannas idirnáisiúnta. Tá an-tábhacht, dá bhrí sin, leis na rialacha Eorpacha maidir le státchabhair do na seirbhísí sin.

1.2.

Tacaíonn CESE go láidir leis an gcinneadh a rinne an Coimisiún, sa mheasúnú uaidh ar rialáil na hearnála (1), seirbhísí sláinte agus sóisialta a chur san áireamh mar “fochatagóir” ag a bhfuil saintréithe neamhspleácha laistigh de chomhthéacs níos leithne seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch ginearálta (SGEInna).

1.3.

Tá sé á chur i bhfios go láidir ag CESE go bhfuil tábhacht le pacáiste Almunia (2012) maidir leis an státchabhair is infheidhme maidir le SGEInna toisc go ndearnadh an creat rialála a bhí ann roimhe sin, agus a formheasadh in 2005, a thabhairt cothrom le dáta agus a shimpliú. Dá bhrí sin, ba cheart an cur chuige rialála atá sa phacáiste sin a choinneáil don todhchaí freisin, agus gnéithe áirithe a thabhairt cothrom le dáta dá mba rud é go gcinnfeadh an Coimisiún an creat reatha a leasú tar éis an mheasúnaithe atá ar siúl faoi láthair.

1.4.

Tá sé á thabhairt dá aire ag CESE gur minic, laistigh de na Ballstáit aonair, gur ar leibhéal an réigiúin, an chúige, an bhardais nó, fiú, i ngrúpa bardas i gcathracha níos forbartha, a eagraítear seirbhísí sláinte agus na seirbhísí cúraim shóisialta ar fad beagnach. Ciallaíonn sé sin gur go hannamh a bhíonn ar úsáideoirí na seirbhísí sin taisteal idir réigiúin agus cúigí i dtír, rud a fhágann nach bhfuil aon tábhacht le ceist na soghluaisteachta trasteorann sna cásanna sin. In éagmais tábhacht trasteorann, ní bheadh Airteagal 107 CFAE maidir le státchabhair infheidhme maidir leis na seirbhísí sláinte agus sóisialta.

1.5.

Cuireann CESE in iúl go mbíonn sé ag dul rite leis na rialtais náisiúnta saintaithí a fhorbairt maidir leis na gníomhartha iontaoibhe a tharraingt suas, ar gníomhartha iad atá ina réamhriachtanas chun Cinneadh 2012/21/AE ón gCoimisiún (2) (Cinneadh Díolúine maidir le cúiteamh as seirbhís phoiblí), agus Rialachán (AE) Uimh. 360/2012 ón gCoimisiún (3) maidir le cúnamh de minimis do SGEInna, a chur i bhfeidhm. Bheadh sé an-úsáideach, dá bhrí sin, dá bhféadfadh an Coimisiún tairseach a bhunú ina bhféadfaí teacht ar shamplaí de ghníomhartha iontaoibhe dlisteanacha maidir leis na cineálacha éagsúla seirbhísí sláinte agus sóisialta.

1.6.

Molann CESE do na Ballstáit a bhfuil na traidisiúin dlí chéanna acu dea-chleachtais a mhalartú maidir leis na rialacha státchabhrach a chur i bhfeidhm in earnáil na seirbhísí sláinte agus sóisialta, d’fhonn leas níos éifeachtaí a bhaint as an lánrogha atá ag na rialtais náisiúnta, de bhun Phrótacal 26 CFAE, maidir le SGEInna a bhunú agus a chur chun feidhme ar an leibhéal áitiúil.

1.7.

Tugann CESE dá aire, i gcás na rialach a leagtar síos i gCinneadh 2012/21/AE, is é sin nach féidir leis an gcúiteamh as seirbhís phoiblí dul thar an méid is gá chun na costais a chumhdach ach amháin ar mhaithe le “brabús réasúnach”, go bhfuil gá le tuilleadh soiléireachta: i) maidir leis an gcaoi a ndéantar an brabús réasúnach seo a chinneadh maidir leis an gcaipiteal a úsáidtear chun an tseirbhís a sholáthar, agus an riosca oibriúcháin á chur san áireamh; ii) maidir leis an gcaoi a ndéantar na costais sheasta agus struchtúracha a chinneadh, ar cuid de na costais a bhaineann le bainistiú SGEInna iad; agus iii) maidir leis an méid a d’fhéadfaí leas a bhaint as sainiúlacht na seirbhísí agus na samhlacha eagrúcháin is dual d’eintitis an gheilleagair shóisialta, agus SGEInna á mbainistiú agus á soláthar acu.

1.8.

Tá CESE den tuairim gur cheart do na seirbhísí sláinte agus sóisialta a bheith in ann tairbhiú d’uasteorainn de minimis thar thrí bliana fioscacha, rud atá níos airde ná an uasteorainn a cheadaítear go ginearálta do SGEInna faoi Rialachán (AE) Uimh. 360/2012 (EUR 500 000), mar a tugadh le fios freisin sa chomhairliúchán poiblí a d’eagraigh an Coimisiún. I ngeall ar an ról atá ag na seirbhísí sláinte agus sóisialta ó thaobh an chomhtháthaithe shóisialta de, tá cúis mhaith le huasteorainn níos airde ná an ceann atá ann faoi láthair.

2.   Réamhrá agus cúlra

2.1.

Tá an státchabhair a thugtar do ghnóthais a sholáthraíonn seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch ginearálta (SGEInna) agus, a mhéid is ábhartha chun críocha na tuairime seo, d’eagraíochtaí atá gníomhach sa réimse is teoranta de na seirbhísí sláinte agus sóisialta, á rialú le pacáiste reachtach Almunia ó bhí 2012 ann. Ghlac an pacáiste sin ionad an chreata dhlíthiúil a bhí ann roimhe sin ó 2005 (“pacáiste Monti-Kroes”) agus thug an creat sin cothrom le dáta.

2.2.

Tá na gníomhartha reachtacha seo a leanas i bpacáiste Almunia: — Rialachán (AE) Uimh. 360 maidir le cur i bhfeidhm Airteagal 107 agus Airteagal 108 CFAE maidir leis an gcabhair de minimis a thugtar do ghnóthais a sholáthraíonn seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch ginearálta; — Cinneadh 2012/21/AE maidir le cur i bhfeidhm Airteagal 106(2) CFAE maidir le státchabhair i bhfoirm cúiteamh as seirbhís phoiblí arna dheonú do ghnóthais áirithe a bhfuil sé de chúram orthu seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch ginearálta a oibriú; — Teachtaireacht ón gCoimisiún – the application of the European Union State aid rules to compensation granted for the provision of services of general economic interest [Rialacha státchabhrach an Aontais Eorpaigh a chur i bhfeidhm maidir le cúiteamh arna dheonú chun seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch ginearálta a sholáthar] (4); — Teachtaireacht ón gCoimisiún – European Union framework for State aid in the form of public service compensation [Creat an Aontais Eorpaigh maidir leis an státchabhair a thugtar i bhfoirm cúiteamh as seirbhís phoiblí] (2011) (5).

2.3.

Dá bhrí sin, tá an creat reachtach maidir leis an earnáil sin i bhfeidhm le beagnach deich mbliana anois agus, de réir mar atá tugtha le fios ag an gCoimisiún, bhain na Ballstáit an-úsáid as ó tháinig sé i bhfeidhm, ainneoin go bhfuil fadhbanna ann a bhaineann lena chur i bhfeidhm, rud a d’fhéadfadh a bheith ina chúis mhaith ag an reachtóir Eorpach le bearta breise a dhéanamh, go háirithe agus méid mór ama imithe thart ó formheaseadh é.

2.4.

I ndáil leis sin, sheol an Coimisiún comhairliúchán leathan i measc na ngeallsealbhóirí chun a fhíorú an bhfuil an creat reatha éifeachtach agus éifeachtúil, cén breisluach a thugann sé agus an gcomhlíonann sé na cuspóirí a bhí leis ó thús, go háirithe i réimse na seirbhísí sláinte agus sóisialta.

2.5.

Bhí an comhairliúchán sin ar siúl idir an 31 Iúil 2019 agus an 14 Nollaig 2019, agus baineadh leas as ceistneoir a dhréachtaigh an Coimisiún. Fuarthas 51 fhreagra ó ghnólachtaí, ó chónaidhmeanna, ó cheardchumainn, ó eagraíochtaí neamhrialtasacha, ó dhaoine aonair agus ó na húdaráis phoiblí.

2.6.

Leis an tuairim féintionscnaimh seo, is mian le CESE, ina cháil mar chomhlacht a dhéanann ionadaíocht thar ceann gheilleagar agus shochaí shibhialta na hEorpa, aird an Choimisiúin a tharraingt ar shaincheisteanna áirithe a bhaineann leis na rialacha státchabhrach maidir le seirbhísí sláinte agus sóisialta a chur i bhfeidhm, d’fhonn athbhreithniú a dhéanamh amach anseo, b”fhéidir, ar na rialacha maidir leis an státchabhair atá dírithe ar na hearnálacha sin.

3.   Barúlacha ginearálta

3.1.

Aithníonn CESE nach bhfuil sé éasca ag an reachtóir Eorpach an státchabhair a rialáil i réimse na seirbhísí sláinte agus sóisialta, ós rud é gur gá cothromaíocht chasta a bhaint amach idir tacaíocht an phobail do ghníomhaíochtaí a chuireann le cuspóirí leasa ghinearálta agus cosaint na saoriomaíochta gan bhac sa mhargadh inmheánach. Tríd an státchabhair a rialáil ar an leibhéal Eorpach, ba cheart go bhféadfaí freisin an infheistíocht phoiblí is gá a dhéanamh chun bonneagar seirbhísí sóisialta agus sláinte a fhorbairt, rud a chabhródh le cuspóirí Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta a bhaint amach.

3.2.

Tacaíonn CESE go láidir leis an gcinneadh a rinne an Coimisiún seirbhísí sláinte agus sóisialta a chur san áireamh mar fhochatagóir ag a bhfuil saintréithe neamhspleácha laistigh de chomhthéacs níos leithne na SGEInna, i bhfianaise shaintréithe sonracha na seirbhísí sin agus na gcuspóirí sonracha atá leo. Sa doiciméad ón gCoimisiún ina ndearna sé measúnú ar na rialacha atá i bhfeidhm faoi láthair, tugadh le fios, ó thaobh na státchabhrach de, gur foghrúpa de na seirbhísí lena ngabhann leas (eacnamaíoch) ginearálta iad na seirbhísí sláinte agus sóisialta (6).

3.3.

Tá sé á chur i bhfios go láidir ag CESE go bhfuil tábhacht le pacáiste Almunia (2012) maidir leis na rialacha státchabhrach is infheidhme maidir le hearnáil na SGEInna toisc go ndearnadh an creat rialála a bhí ann roimhe sin, agus a formheasadh in 2005, a thabhairt cothrom le dáta, rud a laghdaigh an t-ualach riaracháin agus rialála ar na húdaráis náisiúnta a raibh sé beartaithe acu SGEInna a mhaoiniú. Ba cheart, dá bhrí sin, an cur chuige rialála atá sa phacáiste sin a choinneáil don todhchaí freisin, agus gnéithe áirithe a thabhairt cothrom le dáta agus a shoiléiriú de réir mar is gá.

3.4.

Tá CESE den tuairim go bhfuil roinnt seirbhísí sláinte agus sóisialta amhail an cúram pearsanta (an cúram baile san áireamh), an chabhair a thugtar do dhaoine atá faoi mhíbhuntáiste agus daoine faoi mhíchumas le go bhféadfaidh siad iad féin a lánpháirtiú arís sa mhargadh saothair, seirbhísí cúraim leanaí agus seirbhísí tithíochta sóisialta ríthábhachtach chun an comhtháthú sóisialta a áirithiú sa mhargadh inmheánach, agus gur “comhluachanna” iad ag na Ballstáit, de réir mar a leagtar síos i bPrótacal 26 CFAE. Tá na seirbhísí sin níos straitéisí agus níos tábhachtaí fós sa tréimhse iar-phaindéime atá ann faoi láthair, tréimhse ina bhfuil teannas idirnáisiúnta agus méadú ar an bpobalachas sna Ballstáit freisin.

3.5.

Tá sé á chur in iúl ag CESE go ndéantar, i gcásanna áirithe, seirbhísí sláinte agus sóisialta a sholáthar ar an leibhéal náisiúnta trí ghníomhaíochtaí neamheacnamaíocha nach bhfuil cumhdaithe faoi na rialacha Eorpacha maidir le státchabhair. Ag an am céanna, sna cásanna sin ina gcuirtear na seirbhísí sin ar fáil trí ghníomhaíochtaí eacnamaíocha, is beag an tábhacht trasteorann a bhíonn leo: tábhacht áitiúil amháin a bhíonn leo agus bíonn tábhacht leo freisin maidir leis an gcomhtháthú sóisialta a áirithiú go náisiúnta.

3.6.

Tugann CESE dá aire gur minic a sholáthraítear seirbhísí sláinte agus sóisialta trí ghníomhaíochtaí neamheacnamaíocha, rud a d’fhágfadh nach gcuirfí na rialacha maidir le státchabhair i bhfeidhm (Airteagal 107 CFAE). Ina theannta sin, fiú nuair a sholáthraítear seirbhísí sláinte agus sóisialta i gcomhthéacs tráchtála, is tábhacht áitiúil amháin a bhíonn leo gan aon fhíorthábhacht trasteorann ar thaobh an éilimh. Bíonn an tábhacht áitiúil níos follasaí fós nuair a bhíonn seirbhísí sláinte agus sóisialta á mbainistiú ag eintitis an gheilleagair shóisialta agus páirt ag an bpobal áitiúil iontu ar mhaithe leis an gcomhtháthú sóisialta agus leas an phobail.

3.7.

Mar sin féin, de réir chleachtas an Choimisiúin agus de réir an chásdlí Eorpaigh, ní féidir tábhacht trasteorann na seirbhísí sláinte agus sóisialta a chur as an áireamh i bprionsabal toisc go bhféadfaí an infheistíocht trasteorann a shaobhadh. Cé go dtuigeann CESE na cúiseanna atá leis an gcur chuige sin lena ndéantar an tsaorghluaiseacht dá bhforáiltear sna Conarthaí a chosaint go hiomlán, tá sé ag iarraidh ar an gCoimisiún treoirlínte iomchuí a chur ar fáil maidir le tábhacht trasteorann na seirbhísí sláinte agus sóisialta. Ba cheart, mar chuid den díospóireacht níos leithne ar choincheap na tábhachta trasteorann, ar gné í de choincheap na státchabhrach de réir bhrí Airteagal 107 CFAE, cur chuige sonrach solúbtha a leagan síos maidir leis na seirbhísí sin.

3.8.

Tugann CESE dá aire, fiú nuair a bhíonn tábhacht trasteorann le seirbhísí sláinte agus sóisialta, mar atá i gcás 37 limistéar uirbeacha trasteorann san Aontas dá dtagraítear sa Treoir maidir le Cúram Sláinte Trasteorann (7), gur ag brath ar an ngaireacht fhisiciúil idir críocha teorann agus i gcomhréir le prionsabail na coimhdeachta críochaí a tharlaíonn sin agus nach bhfágfadh breis státcabhrach, dá bhrí sin, go n-imreofaí tionchar mór ar an iomaíocht trasteorann idir gnólachtaí.

4.   Barúlacha sonracha

4.1.

Tá CESE á chur in iúl go bhfuil, ainneoin ghnéithe dearfacha na soiléireachta agus an tsimplithe a tháinig as pacáiste Almunia in 2012, na coincheapa dlíthiúla atá le cur i bhfeidhm i ndáil le SGEInna fós casta go hoibiachtúil, go háirithe i bhfianaise an ghaoil láidir idir na measúnuithe dlíthiúla agus na measúnuithe eacnamaíocha is gnách a dhéanamh in earnáil na SGEInna.

4.2.

Ar an gcúis sin, tá CESE á iarraidh ar an gCoimisiún treoirleabhar a fhoilsiú chun nuashonrú a dhéanamh ar an treoirleabhar Guide to the application of the European Union rules on state aid, public procurement and the internal market to services of general economic interest, and in particular to social services of general interest (8), treoirleabhar a chabhraigh go mór le hoibreoirí san earnáil le blianta beaga anuas.

4.3.

Tá CESE den tuairim go bhfuil an t-eolas atá ag na húdaráis náisiúnta maidir leis na rialacha sonracha atá dírithe ar SGEInna, i gcás an tsoláthair phoiblí agus na státchabhrach, easnamhach i gcomparáid leis an eolas atá acu ar na gnáthrialacha maidir leis an soláthar poiblí agus an státchabhair. D’fhéadfadh infheistíocht iomchuí chun oiliúint a chur ar fhoirne na n-údarás poiblí, agus leas á bhaint as acmhainní Eorpacha freisin, a bheith úsáideach, dá bhrí sin, d’fhonn cur le cáilíocht na seirbhísí sin agus le comhlíonadh dhlí an Aontais Eorpaigh.

4.4.

Cuireann CESE in iúl go mbíonn sé ag dul rite leis na rialtais náisiúnta, sna réimsí teicniúla agus oibriúcháin, saintaithí ardleibhéil a fhorbairt maidir leis na gníomhartha iontaoibhe a tharraingt suas, ar gníomhartha iad atá ina réamhriachtanas chun Cinneadh Díolúine 2012/21/AE maidir le cúiteamh as seirbhís phoiblí agus, cé gur i dtéarmaí níos simplí é, Rialachán (AE) Uimh. 360/2012 maidir le státchabhair (an uasteorainn níos airde de minimis EUR 500 000 thar thréimhse trí bliana fioscacha), a chur i bhfeidhm.

4.5.

I ndáil leis sin, bheadh sé an-úsáideach, dá bhrí sin, dá bhféadfadh an Coimisiún tairseach a bhunú ina bhféadfaí teacht ar shamplaí de ghníomhartha iontaoibhe maidir leis na cineálacha éagsúla seirbhísí sláinte agus sóisialta a meastar gur gníomhartha dlisteanacha iad atá forbartha a ndóthain ag Ard-Stiúrthóireacht na hIomaíochta sa Choimisiún. D’fhéadfadh sé a bheith an-úsáideach freisin, ina leith sin, dá ndéanfadh Ballstáit a bhfuil na traidisiúin dlí chéanna acu dea-chleachtais a mhalartú, d’fhonn leas níos éifeachtaí a bhaint as an lánrogha atá ag na rialtais náisiúnta, de bhun Phrótacal 26 CFAE, maidir le SGEInna a bhunú agus a chur chun feidhme ar an leibhéal áitiúil.

4.6.

Foráiltear leis an riail a leagtar síos i gCinneadh 2012/21/AE nach féidir leis an gcúiteamh atá dlite d’oibreoirí a bhfuil sé de chúram orthu seirbhís phoiblí a sholáthar dul thar an méid is gá chun na costais a chumhdach ach amháin ar mhaithe le “brabús réasúnach”. Bheadh gá forbairt bhreise a dhéanamh ar an gcoincheap sin le go mbeadh tuilleadh soiléireachta ann i dtaobh na bpointí a leanas: i) maidir leis an gcaoi a ndéantar an brabús réasúnach seo a chinneadh maidir leis an gcaipiteal a úsáidtear chun an tseirbhís a sholáthar, i bhfianaise an riosca oibriúcháin; ii) maidir leis an gcaoi a ndéantar na costais sheasta agus struchtúracha a chinneadh, ar cuid de na costais a bhaineann le bainistiú SGEInna iad; agus iii) maidir leis an méid a d’fhéadfaí leas a bhaint as sainiúlacht na seirbhísí agus na samhlacha eagrúcháin is dual d’eintitis an gheilleagair shóisialta, agus SGEInna á mbainistiú agus á soláthar acu.

4.7.

Cuireann CESE in iúl gur cheart, agus an coincheap “brabús réasúnach” á chinneadh, saintréithe an ghnóthais atá i gceist a chur san áireamh, go háirithe i gcás ina ndéanann an gnóthas sin a bhrabús a infheistiú ar ais arís ina ghnó féin, agus gur eintiteas nó fiontar de chuid an gheilleagair shóisialta atá ann.

4.8.

Tá CESE den tuairim gur cheart do na seirbhísí sláinte agus sóisialta a bheith in ann tairbhiú d’uasteorainn de minimis thar thrí bliana fioscacha, rud atá níos airde ná, agus difriúil leis, an uasteorainn a cheadaítear do SGEInna de réir Rialachán (AE) Uimh. 360/2012 (EUR 500 000), mar a tugadh le fios go soiléir sa chomhairliúchán poiblí a d’eagraigh an Coimisiún. I bhfianaise an róil phoiblí agus leasa ghinearálta atá ag na seirbhísí sláinte agus sóisialta, agus thionchar teoranta na ngníomhaíochtaí sin ar an iomaíocht agus ar an trádáil idir na Ballstáit, tá cúis mhaith leis an uasteorainn níos airde. Tríd an tairseach de minimis do sheirbhísí sláinte agus sóisialta a ardú, bheadh raon feidhme níos leithne ag Rialachán (AE) Uimh. 360/2012, rud a d’fhágfadh go mbeadh sé níos éasca an Rialachán sin agus na foirmeacha simplithe de a úsáid.

4.9.

I ngeall ar an ról atá ag na seirbhísí sláinte agus sóisialta ó thaobh an chomhtháthaithe shóisialta de, ba cheart dóibh a bheith in ann tairbhiú d’uasteorainn níos airde, rud ag a mbeadh trí bhuntáiste: i) a bheith in ann níos mó cabhrach a dheonú faoin gcreat simplithe agus níos tapa maidir le cabhair de minimis; ii) an boilsciú atá ag teacht ar ais ar an leibhéal maicreacnamaíoch a chur san áireamh, rud a thabharfadh le tuiscint go bhfuil gá le hathbhreithnithe níos rialta ar an uasteorainn thar thrí bliana fioscacha; iii) aitheantas a thabhairt don ról tacaíochta atá ag a lán d’eintitis an gheilleagair shóisialta.

4.10.

Aithníonn CESE an tábhacht agus an ról atá ag FBManna agus ag cuideachtaí príobháideacha a bhfuil baint acu le bainistiú SGEInna sóisialta agus sláinte ar bhonn conarthaí poiblí arna mbronnadh ag údaráis áitiúla. Ar tháscairí úsáideacha eile a d’fhéadfadh a bheith ann ina leith sin tá na sonraí agus an fhaisnéis a bhailíonn agus a scaipeann na húdaráis náisiúnta maidir le nósanna imeachta roghnúcháin le haghaidh soláthraithe seirbhíse, maidir leis an gcúiteamh a dheonaítear agus maidir le feidhmíocht.

4.11.

Ar deireadh, meabhraíonn CESE, mar a d’aithin an Coimisiún ina phlean gníomhaíochta don gheilleagar sóisialta (9), go bhféadfaí tacú go hindíreach le réimse na seirbhísí sláinte agus sóisialta trí rochtain níos fearr ar bhearta tacaíochta a éascaíonn an rochtain ar mhaoiniú agus ar chreidmheas a thabhairt d’eagraíochtaí an gheilleagair shóisialta, atá an-ghníomhach sna hearnálacha sin, chomh maith le dreasachtaí sonracha a chruthú maidir le fostú daoine atá faoi mhíbhuntáiste nó daoine faoi mhíchumas de réir bhrí Rialachán Ginearálta na Blocdhíolúine i réimse na státchabhrach. I ndáil leis sin, b”fhiú go mór rialacha Eorpacha atá soiléir agus solúbtha a bheith ann lena gceadófaí dreasachtaí éagsúla a charnadh agus a mheascadh go ciallmhar i gcás gníomhaíochtaí ar den chineál céanna iad.

---

(1)  ARES-2019-3858696.

(2)  OJ L 7, 11.1.2012, p. 3.

(3)  OJ L 114, 26.4.2012, p. 8.

(4)  IO C 8, 11.1.2012, lch. 4.

(5)  IO C 8, 11.1.2012, lch. 15.

(6)  ARES-2019-3858696.

(7)  OJ L 88, 4.4.2011, p. 45.

(8)  SWD (2013) 53 final/2.

(9)  COM(2021) 778 final.

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir leis an ról atá ag Eagraíochtaí na Sochaí Sibhialta mar chaomhnóirí an leasa choitinn sa téarnamh iarphaindéimeach agus in atógáil sochaithe agus geilleagar san Aontas

(tuairim féintionscnaimh)

(2022/C 323/03)

Rapóirtéir:

Ioannis VARDAKASTANIS

Cinneadh ón Tionól Iomlánach	28/4/2021
Bunús dlí	Riail 32(2) de na Rialacha Nós Imeachta
	Tuairim féintionscnaimh
Rannóg atá freagrach	Fostaíocht, Gnóthaí Sóisialta agus Saoránacht
Dáta a glactha sa rannóg	3/5/2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	18/5/2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	189/1/4

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Is iad an tsochaí shibhialta agus na comhpháirtithe sóisialta a dhúnann an bhearna idir lucht ceaptha beartas agus gnáthshaol na ndaoine sin a ndéanann siad ionadaíocht dóibh. Dá bhrí sin, is bealach éifeachtach é an t-idirphlé leis na geallsealbhóirí sin do lucht ceaptha beartas tuiscint a fháil ar na riachtanais éagsúla atá ag daoine a bhaineann le grúpaí sóisialta éagsúla. De bhreis air sin, féachann an tsochaí shibhialta le gach duine a spreagadh chun páirt a ghlacadh sa “daonlathas sibhialta” d’fhonn tionchar a imirt ar na saincheisteanna a dhéanann difear dóibh féin.

1.2.

San Aontas Eorpach, feictear an tsochaí shibhialta agus na comhpháirtithe sóisialta ag feidhmiú ar leibhéil éagsúla. Feidhmíonn eagraíochtaí áirithe ar leibhéal an Aontais, eagraíochtaí eile ar an leibhéal náisiúnta, agus eagraíochtaí eile arís ar an leibhéal réigiúnach nó áitiúil. Raon feidhme comhlántach atá ag an obair ar gach leibhéal. Maidir le hobair abhcóideachta, is minic gurb é is bunús le béim an Aontais i gcomparáid le béim na mBallstát ná an chaoi dá réir a roinntear na hinniúlachtaí beartais idir leibhéal an Aontais agus an leibhéal náisiúnta.

1.3.

Is féidir leis an tsochaí shibhialta atá ag obair ar leibhéal an ghnáthphobail ról a bheith aici freisin san fhaireachán a dhéantar ar chur chun feidhme agus ar thionchar beartas agus tionscnamh nua. Mar sin féin, ní ar chinntí beartais amháin a imríonn an tsochaí shibhialta tionchar, ach is ann di freisin chun seirbhísí féin a sholáthar do na daoine a ndéanann siad ionadaíocht dóibh.

1.4.

Le linn phaindéim COVID-19 agus théarnamh mall na hEorpa ó dhuibheagán na géarchéime sin, bhí ar an tsochaí shibhialta agus na comhpháirtithe sóisialta dul in oiriúint don chomhthéacs nua. Cuireadh béim ní ba mhó ná riamh ar sheirbhísí riachtanacha a sholáthar, cearta an duine a chosaint agus beatha daoine a shábháil, agus aghaidh á tabhairt san am céanna ar na dúshláin a bhí roimh eagraíochtaí ó thaobh cistiú de agus ó thaobh tacaíocht a thabhairt dá bhfoireann féin. De bhreis air sin, leis an bpaindéim, tháinig roinnt tionscnaimh nua chistiúcháin ón Aontas, rud a d’fhág go raibh gá le habhchóideacht láidir lena áirithiú gur baineadh amach an dream ba mhó gá leis an infheistiú sin.

1.5.

Tá aistriú ar bun ag sochaí shibhialta na hEorpa i láthair na huaire, ó ghéarchéim COVID-19 chuig géarchéim eile ar fad. Tá an-chuid gníomhaithe sa tsochaí shibhialta ag díriú anois ar na hiarmhairtí a bhaineann le hionradh gan chúis na Rúise ar an Úcráin. Cuir i gcás, tá ar fhoghlaim go leor eagraíochtaí neamhrialtasacha faoi bhainistiú géarchéime aimsir na paindéime á chur chun tairbhe anois acu chun tacaíocht a thabhairt do dhídeanaithe ón Úcráin, chun teacht ar chistí éigeandála agus chun cuidiú le daoine éalú ón ár atá ar bun ina dtírsean. Tá siad ag díriú freisin ar an dream siúd san Aontas is mó atá i mbaol na bochtaineachta, agus ardú as cuimse ag teacht ar phraghsanna agus boilsciú ag dul ó smacht.

1.6.

Tá rannpháirtíocht na sochaí sibhialta sa phróiseas ceaptha beartas fite fuaite i luachanna an Aontais, rud is léir ó Airteagal 1 den Chonradh ar an Aontas Eorpach ina ndearbhaítear gur cheart cinntí a dhéanamh “ar dhóigh chomh hoscailte agus is féidir agus ar leibhéal chomh gar do na saoránaigh agus is féidir”. Níor cheart glacadh le cur faoi chois an idirphlé shóisialta ná cur faoi chois idirphlé na sochaí sibhialta ar chor ar bith san Aontas. Ba cheart urraim do na luachanna sin a bheith ina réamhriachtanas le go mbeadh Ballstáit incháilithe do chistiú an Aontais.

1.7.

Níor cheart glacadh ar bith a bheith leis an mBallstát a bhfuil spás na sochaí sibhialta ag dul i laghad ann. Córas ina bhfuil an tsochaí shibhialta á cur ina tost, go háirithe agus cur chuige an rialtais á cháineadh aici, is ionann sin agus córas a bhfuil an bonn á bhaint aige ón struchtúr ina bhfreastalaíonn an lucht ceaptha beartas ar leasanna na saoránach. Ina ionad sin, déantar córas de nach gcuimhníonn an lucht rialtais ann ach ar a leas féin agus air sin amháin. Bagairt ar an daonlathas san Aontas atá sa chur chuige sin agus ní thagann sé ar chor ar bith leis na luachanna Eorpacha a leagadh amach i gCritéir Chóbanhávan (1).

1.8.

Má táthar chun na luachanna Eorpacha a chosaint, ní leor na Ballstáit a bheith sásta caidreamh a bheith acu leis an tsochaí shibhialta, ní mór dóibh freisin a éascú don tsochaí shibhialta a bheith ann fiú amháin agus beartais an stáit á gcáineadh aici nó agus í ag cur i gcoinne an rialtais go polaitiúil. Ní mór saoirse agus neamhspleáchas a bheith ann d’eagraíochtaí uile na sochaí sibhialta san Aontas. Na Ballstáit siúd nach ndéanann idirphlé ach amháin le heagraíochtaí arna roghnú go speisialta atá i bhfách leis an rialtas, ar mhaithe leis an gcur i gcéill, tá siad chomh dona céanna ó thaobh cleachtas neamhdhaonlathach de leis na rialtais siúd nach ndéanann idirphlé ar bith leis an tsochaí shibhialta.

1.9.

Ba cheart do lucht ceaptha beartas rannpháirtíocht shuntasach na sochaí sibhialta a áirithiú, in ionad cuma na rannpháirtíochta a chur ar chúrsaí. Is éard is brí leis sin ná páirt a thabhairt don tsochaí shibhialta i ngach cuid den phróiseas cinnteoireachta. Is éard is brí leis ná go n-éistear le tuairimí na sochaí sibhialta agus reachtaíocht, tionscadail nó tionscnaimh nua á gceapadh, agus go dtéitear i gcomhairle léi go rialta agus iad ag teacht i gcruth, á nglacadh agus á gcur chun feidhme. Is rómhinic a iarrtar a tuairim ar an tsochaí shibhialta agus an píosa reachtaíochta nó an tionscadal lena mbaineann i mbéal a chríochnaithe. Fágann sé sin nach féidir le lucht ceaptha beartas aon mholtaí a chur san áireamh agus go mbunaítear an fasach nach bhfuiltear ag súil leis ón tsochaí shibhialta ach glacadh gan cheist lena gcuirtear faoina bráid.

1.10.

Ba cheart do lucht ceaptha beartas ar gach leibhéal a chuid próiseas comhairliúcháin a dhéanamh níos éasca le haimsiú agus le rochtain a fháil orthu. Molann CESE córas an Choimisiúin maidir le comhairliúchán poiblí sa mhéid is go bhfuil sé oscailte d’eagraíochtaí uile na sochaí sibhialta, agus do shaoránaigh aonair, agus sa mhéid is go bhfoilsítear go córasach na comhairliúcháin go léir ar an leathanach (2) céanna den suíomh gréasáin. Os a choinne sin, bíonn na comhairliúcháin ar leibhéal an Aontais sriantach uaireanta maidir leis an gcineal ionchuir a cheadaítear.

1.11.

D’fhéadfadh an tsochaí shibhialta cabhrú le lucht ceaptha beartas i gcúraimí ríthábhachtacha amhail an faireachán. Mar sin féin, má tá ról dáiríre le bheith ag an tsochaí shibhialta maidir le faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme beartas agus tionscnamh nua, ba cheart do na húdaráis Eorpacha, náisiúnta agus áitiúla tacaíocht a thabhairt maidir le costais oibríochtúla na n-eagraíochtaí sin. Is tábhachtaí fós an méid sin i bhfianaise na n-údar éiginnteachta maidir le maoiniú agus cistiú tionscadail de dheasca COVID, agus na méaduithe ar chostais oibriúcháin. D’fhonn an caighdeán is fearr agus an tacaíocht is cuidithí is féidir a fháil ón tsochaí shibhialta, tá sé ríthábhachtach nach gcaithfear amhras ar neamhspleáchas na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta leis an maoiniú arna thairscint le haghaidh oibrithe agus fothú acmhainneachta.

1.12.

Tá roinnt beart ann a d’fhéadfadh an tAontas a dhéanamh chun glacadh le hionchur na sochaí sibhialta. D’fhéadfadh sé tús a chur leis trí stádas rannpháirtíochta a shainiú. D’fhéadfadh sé treoirlínte agus comhchaighdeáin a chomhaontú freisin, a bheadh le cur chun feidhme sna próisis ábhartha go léir, maidir leis an gceart chun dul i gcomhlachas agus maidir le hidirphlé sibhialta, agus d’fhéadfadh sé comhaontú idirinstitiúideach a ghlacadh maidir le hidirphlé sibhialta. Ba mhór ab fhiú é, ó thaobh feabhas a chur ar an gcomhpháirtíocht idir lucht ceaptha beartas agus an tsochaí shibhialta ar leibhéal an Aontais, ról na gcomhlachas agus na n-eagraíochtaí neamhrialtasacha a shainaithint agus a chur chun cinn i gcreat an Aontais Eorpaigh.

1.13.

Tá a gcuid dualgas féin ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta freisin, ar gá dóibh a chomhlíonadh ar mhaithe leis an dea-cheapadh beartas. Ar an gcéad dul síos, ba chóir d’eagraíochtaí a bheith freagrúil i gcónaí don saol mar atá sé do na daoine a ndéanann siad ionadaíocht dóibh, agus a chinntiú go mbíonn a gcuid abhcóideachta ag freagairt dá gcuid riachtanas. Tá tábhacht ar leith ag baint le rannpháirtíocht na hóige sa tsochaí shibhialta a chothú agus todhchaí na gluaiseachta a áirithiú. Tá sé ríthábhachtach freisin gur ionchur fiúntach a thugann an tsochaí shibhialta, agus gur soiléir na moltaí a dhéanann siad, má táthar chun cuidiú le beartais nua a mhúnlú ar an mbealach is fearr a rachadh chun tairbhe don phobal a ndéanann sin ionadaíocht dó. Ní hamháin gur cheart béim a leagan san ionchur ar a bhfuil á dhéanamh go dona ach ba cheart moltaí nithiúla a dhéanamh freisin maidir leis an gcaoi ar féidir feabhas a chur ar an scéal.

2.   Barúlacha ginearálta

2.1.

Sa doiciméad seo, is tagairt freisin do na compháirtithe sóisialta an téarma “sochaí shibhialta”, cé nach mór a thabhairt faoi deara go bhfuil modh oibre ar leith ag na comhpháirtithe sóisialta ó thaobh cearta a chosaint. Déanann eagraíochtaí na sochaí sibhialta obair abhcóideachta freisin thar ceann grúpaí nach bhfuil in ann tionchar a imirt ar bheartais trí mheán na vótála, cuir i gcás leanaí, daoine atá faoi mhíchumas ar séanadh a gceart vótála orthu, nó imircigh agus dídeanaithe, agus cothaíonn siad rannpháirtíocht na ndaoine sin sa daonlathas. Fágann sé sin go bhfuil an t-idirphlé idir an tsochaí shibhialta agus lucht ceaptha beartas ríthábhachtach má táthar chun riachtanais na sochaí a thuiscint agus freagairtí beartais éifeachtacha a cheapadh.

2.2.

Is féidir le heagraíochtaí de chuid na sochaí sibhialta arb eagraíochtaí neamhspleácha eolasacha iad ionchur tairbheach a chur leis an bpróiseas ceaptha beartas. Tá sé ar a gcumas freisin ról ríthábhachtach a imirt maidir le faireachán a dhéanamh ar éifeachtacht na mbeartas agus na dtionscnamh atá ann cheana. Mar sin féin, is gá tacú leis an bhfothú acmhainneachta.

2.3.

Tá laghdú as cuimse ag teacht ar spás na sochaí sibhialta i gcodanna áirithe den Aontas, agus ní mór d’institiúidí an Aontais an scéal sin arb ábhar imní é a fhreagairt go láidir diongbháilte. Tá rannpháirtíocht na sochaí sibhialta sa phróiseas ceaptha beartas fite fuaite i luachanna an Aontais, rud is léir ó Airteagal 1 den Chonradh ar an Aontas Eorpach ina ndearbhaítear gur cheart cinntí a dhéanamh “ar dhóigh chomh hoscailte agus is féidir agus ar leibhéal chomh gar do na saoránaigh agus is féidir”. Níor cheart glacadh lena cur faoi chois.

2.4.

Mar gheall ar na hinniúlachtaí beartais a bheith roinnte idir an leibhéal Eorpach, náisiúnta, réigiúnach agus áitiúil, déantar ionadaíocht don tsochaí shibhialta ar leibhéil éagsúla. Is ann d’eagraíochtaí sochaí sibhialta san Aontas a théann i ngleic go sonrach le réimsí beartais a ritheann an tAontas reachtaíocht lena n-aghaidh, agus is ann do chinn eile a fheidhmíonn ar an leibhéal náisiúnta, réigiúnach nó áitiúil.

2.5.

Is iondúil gur dhá cheann de na príomhchonstaicí a bhíonn roimh an tsochaí shibhialta ar na leibhéil uile ná an drogall a bhíonn ar an lucht ceaptha beartas idirphlé a dhéanamh agus a laghad rannpháirtíocht shuntasach a bhíonn ann ag aon chéim den phróiseas cinnteoireachta. Ba cheart rialacháin dlí a chur i bhfeidhm ar an leibhéal Eorpach agus náisiúnta araon chun deireadh a chur leis an meon sin.

2.6.

Tá ról ríthábhachtach á imirt ag an tsochaí shibhialta ar an leibhéal náisiúnta agus Eorpach i dtéarnamh an Aontais ón bpaindéim. Ceann de na réimsí ina bhfuil comhordú á dhéanamh idir an dá leibhéal ná an chaoi a ndéanann Ballstáit an Aontais airgead ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a infheistiú, rud a d’fhéadfadh athrú mór a chur ar an gcruth a bheidh ar shochaithe agus geilleagair an Aontais sna blianta fada atá amach romhainn. Mar sin féin, leis an bpróiseas sin, tugadh chun solais a laghad agus atá an-chuid Ballstát tiomanta do chomhairle shuntasach a lorg ón tsochaí shibhialta, agus go leor eagraíochtaí sochaí sibhialta fágtha ar leataobh nó, sa chás is fearr, cuma na rannpháirtíochta ar an mbaint atá acu le ceapadh na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta. Cuireadh an méid sin in iúl i rún ó CESE i mí Feabhra 2021 (3). De bhreis air sin, tugadh faoi deara a laghad a chuathas i gcomhairle leis an tsochaí shibhialta cé gur ann don oibleagáid déanamh amhlaidh de réir Airteagal 18 den Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) lena mbunaítear an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta .

3.   Mar is féidir próiseas ceaptha beartas níos cliste a bheith ina thoradh ar rannpháirtíocht na sochaí sibhialta

3.1.

Is ar mhaithe le freastal a dhéanamh ar leasanna na saoránach arb ann do lucht ceaptha beartas ar gach leibhéal, in áit a chontrárthachta. Ní féidir leis an daonlathas feidhmiú i gceart ach amháin má tá lucht ceaptha na ndlíthe agus lucht a gcur chun feidhme ar an eolas faoina bhfuil ag titim amach sa saol mar atá agus má thuigeann siad a bhfuil ag teastáil ón dream a ndéanann siad ionadaíocht dó. Is gá an tsochaí shibhialta a bheith ann agus rannpháirt ghníomhach shuntasach a bheith aici sa phróiseas cinnteoireachta ar gach leibhéal, má tá rialachas éifeachtach meabhrach le bheith ann.

3.2.

Tá sé de chúram ar eagraíochtaí na sochaí sibhialta teachtaireachtaí a chur in iúl ó na daoine a ndéanann siad ionadaíocht dóibh, nó ábhair imní an phobail a chur chun cinn, agus teachtaireachtaí agus moltaí beartais soiléire comhleanúnacha a dhéanamh den mhéid sin. Dá bhrí sin, is bealach éifeachtach an t-idirphlé leis an tsochaí shibhialta do lucht ceaptha beartas tuiscint a fháil ar na riachtanais éagsúla atá ag daoine a bhaineann le grúpaí sóisialta éagsúla. Bealach atá ann an baol a laghdú a oiread agus is féidir go ndéanfar dearmad ar aon saincheist a d’fhéadfadh teacht chun cinn de thoradh beartais a chur chun feidhme agus is féidir go dtiocfaidh léargas nó saineolas as nach mbeadh ar fáil don lucht ceaptha beartas murach é.

3.3.

Cé go mbíonn lucht ceaptha beartas freagrach dá mbíonn ón lucht vótála, is ceann de na róil is tábhachtaí atá ag an tsochaí shibhialta ná ionadaíocht a dhéanamh do ghrúpaí nach bhfuil an ceart vótála acu. Is fíor sin go háirithe i gcás eagraíochtaí sochaí sibhialta a chosnaíonn cearta leanaí, cearta daoine atá faoi mhíchumas a séantar a gceart vótála dóibh, cearta daoine atá faoi chaomhnóireacht, agus cearta imirceach agus dídeanaithe nach bhfuil i dteideal vóta a chaitheamh sa tír ina bhfuil cónaí orthu. Is ann don tsochaí shibhialta chun an fód a sheasamh ar son leasanna a leithéidí sin de ghrúpaí nach féidir leo iad féin a chur in iúl trí mheán na vótála. Féachann siad freisin le gach duine a spreagadh chun páirt a ghlacadh sa “daonlathas sibhialta” d’fhonn tionchar a imirt ar na saincheisteanna a dhéanann difear dóibh féin. Murach sochaí shibhialta láidir a bheith ann, ceann a bhfuil sé ar a chumas rannpháirtíocht daoine ó na grúpaí sin a chothú, bheadh baol ann go ndéanfadh lucht déanta na gcinntí tuilleadh dearmaid fós ar go leor acu.

3.4.

Is féidir leis na heagraíochtaí sochaí sibhialta a bhíonn ag obair ar leibhéal an ghnáthphobail, go háirithe eagraíochtaí náisiúnta nó áitiúla, ról a bheith acu freisin san fhaireachán a dhéantar ar chur chun feidhme agus ar thionchar beartas agus tionscnamh nua. Tá dianobair ag baint leis an bhfaireachán, áfach, agus is minic a bhíonn gá le heolas fíortheicniúil. Tá sé ríthábhachtach, dá bhrí sin, go dtacódh an tAontas agus na Ballstáit le heagraíochtaí na sochaí sibhialta trí chistiú agus trí thacaíocht theicniúil lena chur ar a gcumas fothú acmhainneachta a dhéanamh. De bhreis air sin, ba cheart don Choimisiún tús a chur le straitéis a fhorbairt maidir le faireachán a dhéanamh ar an leas a bhaintear as cistí an Aontais, óir is cosúil nach bhfuil sé in ann ag an gcúram sin as féin. Ba cheart a leagan amach go soiléir sa straitéis sin an chaoi a bhfuil sé beartaithe ag an gCoimisiún tacú le comhpháirtithe a bhíonn ag obair ina theannta chun faireachán a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí.

4.   Ról na sochaí sibhialta ar leibhéal an Aontais sa téarnamh ón bpaindéim

4.1.

Is éard atá i gceist leis an tsochaí shibhialta ar leibhéal an Aontais ná gníomhaithe a dhíríonn a gcuid abhcóideachta ar institiúidí an Aontais agus a dhéanann ionadaíocht do dhaoine a bhfuil cónaí orthu ar fud na 27 mBallstát go léir agus, go minic, níos faide i gcéin arís. Tá ról riachtanach acu maidir le saincheisteanna a chur chun cinn a bhaineann le réimsí inniúlachta an Aontais, i gcás inar gá idirphlé a dhéanamh le lucht ceaptha beartas ar leibhéal an Aontais.

4.2.

Is iad seo a leanas na réimsí ar a ndíríonn sochaí shibhialta an Aontais go minic. Is réimsí beartais iad ar féidir leis an Aontas reachtaíocht a mholadh iontu, nó nach féidir le Ballstát reachtaíocht a rith iontu ach amháin i gcás nach dtiocfaí salach ar reachtaíocht Eorpach arb ann di cheana féin: fostaíocht agus gnóthaí sóisialta; comhtháthú eacnamaíoch, sóisialta agus críochach; talmhaíocht; iascach; comhshaol; cosaint tomhaltóirí; iompar; gréasáin tras-Eorpacha; fuinneamh; ceartas agus cearta bunúsacha; imirce agus gnóthaí baile; sláinte phoiblí; comhar um fhorbairt agus cabhair daonnúil. Tá an tsochaí shibhialta agus comhpháirtithe sóisialta ag díriú freisin i láthair na huaire ar thionscnaimh bheartais ar leibhéal an Aontais, amhail Colún Eorpach na gCeart Sóisialta (5) agus an Comhaontú Glas don Eoraip (6).

4.3.

Tá go leor bacainní ann go fóill i gcás obair abhcóideachta eagraíochtaí na sochaí sibhialta ar leibhéal an Aontais. Mar a léiríodh i dtuarascáil faisnéise SOC/639 (7) ó CESE, murab ionann agus eagraíochtaí idirnáisiúnta eile, níl stádas rannpháirtíochta cruthaithe ag an Aontas fós do chomhlachais Eorpacha ná eagraíochtaí neamhrialtasacha Eorpacha. Mar sin féin, ráthaítear le Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh an ceart chun tionóil agus chun comhlachais, go háirithe maidir le hábhair shibhialta ar gach leibhéal, lena n-áirítear an leibhéal Eorpach (8). I gcomhthéacs an téarnaimh ó COVID-19, tá tionchar á imirt ag sochaí shibhialta an Aontais ar an leas a bhaintear as cistí an Aontais chun daoine a thabhairt tríd an ngéarchéim seo agus tá faireachán á dhéanamh aici ar an leas sin freisin.

4.4.

Má úsáidtear cistí an Aontais i gceart, go háirithe EUR 723,8 billiún na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta (9), is féidir go gcuirfear dlús leis an téarnamh sóisialta agus eacnamaíoch ó ghéarchéim COVID-19. Mar sin féin, rogha pholaitiúil is ea an chaoi a n-infheistítear an t-airgead. Cé gurb iad na Ballstáit a tharraingíonn suas na pleananna náisiúnta maidir le caitheamh an airgid sin, is ar an gCoimisiún Eorpach atá an fhreagracht na pleananna sin a mheas agus a fhormheas. Tá dua caite ag sochaí shibhialta an Aontais ag iarraidh fainic a chur ar an gCoimisiún maidir le tograí le haghaidh cistiúcháin sna pleananna náisiúnta. Tharraing sí aird ar na fadhbanna sistéamacha atá ann cheana a nochtaíodh agus ar cuireadh leo de dheasca na paindéime, cuir i gcás tearcinfheistíocht sa tsláinte phoiblí, sa tslándáil shóisialta agus sna córais oideachais, agus tá sé á mholadh aici an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a chur chun tairbhe mar chuid den réiteach ar an scéal.

4.5.

Oiriúnaíodh roinnt pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta arna iarraidh sin don Choimisiún, diúltaíodh do roinnt eile agus cuireadh stop lena bhformheas i gcás roinnt eile arís (10). Bhí ról lárnach ag an tsochaí shibhialta ó thaobh aird a tharraingt ar na húdair imní sin (11). Ní mór cistí an Aontais a dhíriú ar na réimsí ina bhfacthas an brú is mó, an líon is mó básanna agus na sáruithe is mó arb údar imní iad ar chearta bunúsacha daoine le linn na paindéime. Áireofar leis sin an t-aistriú ó shaoráidí cúraim institiúidigh a chistiú, go háirithe do dhaoine atá faoi mhíchumas agus do dhaoine aosta, agus feabhas a chur ar ullmhacht agus athléimneacht an tsoláthair cúraim sláinte éigeandála ionas nach rachfaí i muinín an chórais triáise an athuair mar a gcuirtear grúpaí áirithe ó dhoras na n-ospidéal.

4.6.

Is ann do chistí an Aontais freisin chun tacú le téarnamh eacnamaíoch agus le filleadh ar an obair na ndaoine ar baineadh a slí bheatha dóibh le linn na paindéime. Meastar gur cailleadh 6 mhilliún post san Aontas amháin de dheasca COVID-19 (12). Mar sin féin, ó thaobh cúrsaí fostaíochta de, ní raibh gach duine thíos leis chomh dona céanna. Tá ról lárnach ag na comhpháirtithe sóisialta i múnlú na mbeartas eacnamaíoch, saothair agus sóisialta lena gcuirtear margaí saothair dea-fheidhmiúla chun cinn agus, dá réir sin, lena gcosnaítear oibrithe, lena n-áirítear iad siúd is mó atá i mbaol ioncam a chailleadh, agus fostóirí freisin. Rinne an tsochaí shibhialta ar leibhéal an Aontais obair freisin lena áirithiú gur orthu siúd is mó atá thíos leis a dhírítear an infheistíocht. Maidir leis an tsochaí shibhialta a ghníomhaíonn thar ceann na mban, na ndaoine óga, daoine atá faoi mhíchumas agus daoine de ghrúpaí mionlaigh eitneacha, tá tábhacht ar leith ag baint lena ról maidir lena áirithiú go ndírítear airgead ar athsciliú na ngrúpaí sin agus ar thacaíocht a thabhairt dóibh. Tá eagraíochtaí na sochaí sibhialta ag déanamh amhlaidh trí thionchar a imirt ar na tosaíochtaí agus na moltaí arna leagan síos ag an gCoimisiún maidir le húsáid na gcistí, maidir leis an measúnú a dhéanann an tAontas ar na pleananna náisiúnta, agus maidir leis an bhfaireachán a dhéantar i gcomhar le heagraíochtaí sochaí sibhialta náisiúnta agus áitiúla ar an gcaoi a gcaitear na cistí sna Ballstáit.

4.7.

Tá an tAontas ag tabhairt faoi Aontas Sláinte a chruthú freisin, rud a chuirfidh lena ullmhaithe a bheidh sé agus aghaidh le tabhairt ar ghéarchéimeanna sláinte amach anseo. Leis an Aontas Sláinte, tiocfaidh athrú ar an gcomhordú ar leibhéal an Aontais i réimsí amhail suirbhéireacht a dhéanamh ar ghanntanais cógais leighis agus stórtha a thógail roimh ré, cógais nua a thástáil agus a cheadú, agus feistí ar féidir beatha daoine a shábháil leo a roinnt thar theorainneacha ar bhonn riachtanais. Arís, tá ról ag sochaí shibhialta an Aontais maidir lena áirithiú gur fearr an chosaint a thabharfar leis an bplean nua do na grúpaí siúd is lú a ndéanann freagairtí an Aontais agus na mBallstát don phaindéim freastal orthu. Leagadh amach na cuspóirí sin i dtuairim SOC/665 (13) ó CESE. Is é an aidhm atá ann a chinntiú go mbunóidh an Ghníomhaireacht Leigheasra Eorpach samhail Eorpach maidir le praghas a chur ar chógais ar bhealach cothrom cuntasach trédhearcach. Is éard a bheidh i gceist leis freisin ná brú a chur leis an sainordú agus na hacmhainní a bheith ag an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú le haghaidh a thabhairt ar neamhionannais sláinte, lena chinntiú go ndíreofar freagairtí sláinte an Aontais orthu siúd is mó atá i mbaol, agus lena chinntiú gur inrochtaine agus intuigthe i bhfad na feachtais sláinte agus an fhaisnéis sláinte poiblí de chuid an Aontais do gach duine i rith na ngéarchéimeanna a bheidh ann amach anseo.

4.8.

Is dócha nach iad na víris amháin a bheidh ina gcúis leis na géarchéimeanna a bheidh ann amach anseo, ach freisin, nó den chuid is mó, b’fhéidir, na tubaistí nádúrtha arb í an t-athrú aeráide is cúis leo. Tá ról lárnach ag an Aontas maidir le cabhair a thabhairt do na Ballstáit lena n-astaíochtaí CO2 a laghdú, lena n-ullmhú féin le haghaidh fadhbanna a tháinig chun cinn le blianta beaga anuas agus atá ag dul in olcas, cuir i gcás tuilte agus falscaithe, agus le dul i ngleic ar bhonn comhpháirteach leis na fadhbanna céanna. Fágann sé sin go bhfuil ról ag eagraíochtaí neamhrialtasacha comhshaoil maidir le cúnamh a thabhairt do lucht ceaptha beartas na réimsí is mó a dteastaíonn infheistíocht uathu a shainaithint, agus réitigh a mholadh i dtaca le bainistiú níos fearr a dhéanamh ar thubaistí comhshaoil ar bhealach nach bhfágann aon duine ar gcúl.

5.   Ról na sochaí sibhialta náisiúnta agus áitiúla san atógáil chun feabhais

5.1.

I gcomhthéacs an Aontais, is ann do roinnt réimsí beartais ar faoi na heagraíochtaí sochaí sibhialta náisiúnta agus áitiúla atá sé an obair abhcóideachta a dhéanamh ina dtaobh. Mar atá i gcás na sochaí sibhialta ar leibhéal an Aontais, is mar gheall ar an gcaoi a roinntear na hinniúlachtaí idir an tAontas agus na Ballstáit gurb amhlaidh atá. Agus iad ag dul i gcomhar le sochaí shibhialta an Aontais, áirithíonn eagraíochtaí na sochaí sibhialta go gcumhdaítear na réimsí beartais go léir.

5.2.

Dá bhrí sin, is iad seo a leanas na réimsí ar a ndíríonn eagraíochtaí náisiúnta agus áitiúla na sochaí sibhialta: sláinte phoiblí; tionsclaíocht; cultúr; oideachas, óige agus spórt; cosaint shóisialta; cosaint an chomhshaoil; seirbhísí sóisialta, tacaíocht dlí d’íospartaigh, tearmann d’íospartaigh foréigin, etc.

5.3.

Is minic gur tháinig faoi chúram na sochaí sibhialta náisiúnta, réigiúnaí agus áitiúla saincheisteanna ar mheasa iad de dheasca COVID-19. Ba sa chomhthéacs náisiúnta a rinneadh cinntí maidir le rialacha chun deireadh a chur le scaipeadh an víris, maidir leis an gcaoi ar cuireadh cúram sláinte éigeandála ar fáil, maidir le beartú tosaíochta i dtaca le vacsaíniú, maidir leis an gcaoi ar coinníodh an córas oideachais ar bun d’fhoghlaimeoirí de gach aoisghrúpa, agus maidir leis an gcaoi ar cosnaíodh ioncam na n-oibrithe a chaill a bpost. I measc na ngníomhaíochtaí a bhí ar bun ag an tsochaí shibhialta, bhí an comhrac i gcoinne mífhaisnéis faoi vacsaíní, agus béim a leagan ar bhaol an idirdhealaithe agus ar dhul i méid na bochtaineachta i measc grúpaí áirithe daoine.

5.4.

B’fhéidir gur ag an tsochaí shibhialta náisiúnta agus áitiúil atá an ról is tábhachtaí maidir le cabhair a thabhairt don Aontas atógáil chun feabhais a dhéanamh, ós rud é gurb ise a mhúnlaíonn beartais náisiúnta agus réigiúnacha agus a chuireann seirbhísí riachtanacha ar fáil dá cuid pobal sna réimsí seo a leanas: — A chinntiú go gcuimsítear na foghlaimeoirí uile san fhilleadh ar an oideachas sa seomra ranga i ndiaidh na paindéime; — An bhearna dhigiteach a laghdú, go háirithe i gcás grúpaí imeallaithe; — A chinntiú go gcothaíonn na beartais fostaíocht ardchaighdeáin dóibh siúd is mó atá i mbaol rochtain a chailleadh ar mhargadh an tsaothair, go háirithe daoine óga, mná, daoine ó chúlraí inimirceach agus daoine atá faoi mhíchumas; — Scéimeanna cosanta sóisialta a threisiú agus cur lenar féidir leo a dhéanamh chun cuidiú le daoine caighdeán maireachtala a bhfuil dínit ann a bheith acu; — A áirithiú go ndíríonn beartais náisiúnta maidir le cúram fadtéarma agus seirbhísí sóisialta ar roghanna malartacha atá bunaithe ar an bpobal agus ar an teaghlach in ionad an chúraim institiúidigh, áit a bhfacthas an líon is mó básanna i rith na paindéime; — Brú a chur ar son beartais agus infheistíochtaí lena n-éascaítear cuimsiú na n-imirceach agus na ndídeanaithe i margadh an tsaothair agus i gcórais cosanta sóisialta; — Tá an tsochaí shibhialta ríthábhachtach freisin ó thaobh feabhas a chur ar dhálaí eacnamaíocha agus polaitiúla. Tá fíorthábhacht ag baint leis na comhpháirtithe sóisialta, thar aon dream eile, ó thaobh leordhóthanacht an ioncaim agus dálaí oibre cothroma a neartú trí mheán na cómhargála.

5.5.

Tá difríochtaí ann ó Bhallstát go Ballstát maidir leis an gcreat inar féidir leis an tsochaí shibhialta páirt a ghlacadh sa phróiseas ceaptha beartas. Tá macasamhail náisiúnta de CESE i gcuid de na Ballstáit, cé nach ionann an chumhacht atá acu go léir agus bíonn an scéal ag athrú i gcónaí. Is struchtúr é struchtúr CESE, ina bhfuil comhaltaí a dhéanann ionadaíocht do thrí ghrúpa – fostóirí, oibrithe agus “Eagraíochtaí na Sochaí Sibhialta” – a d’fhéadfaí a athchruthú agus mbeadh rath air ar an leibhéal náisiúnta, réigiúnach agus áitiúil. De bhreis ar an obair a rinneadh i gcomhar leis an tsochaí shibhialta ar leibhéal an Aontais, bhí ról lárnach ag eagraíochtaí náisiúnta na sochaí sibhialta freisin ó thaobh an leas a bhaintear as an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta a mhúnlú sna Ballstáit.

5.6.

I dtuarascáil faisnéise SOC/639 (14) agus sa rún maidir le rannpháirtíocht na sochaí sibhialta náisiúnta sna pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta (15), mhol CESE an comhaontú ar ar thángthas i mí na Nollag 2020 idir Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle maidir leis an Rialachán lena mbunaítear an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta (16), ina leagtar amach in Airteagal 18 an gá atá le rannpháirtíocht eagraíochtaí na sochaí sibhialta, i bhfoirm comhairliúcháin, i ndréachtú agus i gcur chun feidhme na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta.

5.6.1.

Mar sin féin, d’ainneoin na tagartha do rannpháirtíocht na sochaí sibhialta sa Rialachán maidir leis an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, ní raibh baint ag an tsochaí shibhialta leis an obair as ar tháinig an chuid den Rialachán a bhaineann le rannpháirtíocht na sochaí sibhialta sa phróiseas, rud atá íorónta. De bhreis air sin, ní dhéantar tagairt shainráite ar bith sa Rialachán d’eagraíochtaí sochaí sibhialta a bheith ina dtairbhithe, murab ionann is a dhéantar i gcás FBManna, cuir i gcás. Chruthaigh sé sin roinnt fadhbanna maidir le rannpháirtíocht eagraíochtaí sochaí sibhialta sa chur i bhfeidhm. Is áiféiseach an méid sin, i bhfianaise a thábhachtaí a bheidh ról na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta sa téarnamh i ndiaidh COVID-19.

5.6.2.

De bhreis air sin, sa chleachtas, d’ainneoin na treorach ón gCoimisiún (17), is é fírinne an scéil go raibh an-deacracht ag eagraíochtaí náisiúnta na sochaí sibhialta tionchar a imirt ar thorthaí na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta. Bacainn amháin ab ea an drogall a bhí ar chuid de na rialtais náisiúnta, de réir cosúlachta, rannpháirt a thabhairt don tsochaí shibhialta i ndréachtú na bpleananna. Bhí an-chuid rialtas ann nach ndearna iarracht ghníomhach rannpháirt a thabhairt don tsochaí shibhialta, rud a d’fhág go raibh ar eagraíochtaí na sochaí sibhialta impí ar na húdaráis náisiúnta rannpháirt a thabhairt dóibh. Sna cásanna inar tugadh rannpháirt dóibh fiú, níor leor, den chuid is mó, an t-achar ama a cuireadh i leataobh chun comhairliúchán a dhéanamh leis an tsochaí shibhialta. Chuir sé sin bac ar dhíospóireacht agus machnamh substainteach a dhéanamh ar ionchur na sochaí sibhialta maidir leis na bpleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta. Is é an toradh a bhí air sin, cé go raibh líon mór Ballstát in ann cruthúnas éigin a thaispeáint ar chomhairliúchán leis an tsochaí shibhialta, gur rímhinic nach raibh fíorbhaint ag an tsochaí shibhialta náisiúnta le ceapadh na bpleananna a d’eascair as an bpróiseas.

---

(1)  Critéir aontachais (europa.eu). https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/enlargement-policy/glossary/accession-criteria_ga

(2)  https://ec.europa.eu/info/consultations_ga

(3)  https://www.eesc.europa.eu/en/documents/resolution/involvement-organised-civil-society-national-recovery-and-resilience-plans-what-works-and-what-does-not.

(4)  Rialachán (AE) 2021/241 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 12 Feabhra 2021 lena mbunaítear an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, IO L 57, 18.2.2021, lch. 17.

(5)  Colún Eorpach na gCeart Sóisialta, An Coimisiún Eorpach.

(6)  Comhaontú Glas don Eoraip, An Coimisiún Eorpach.

(7)  Reacht Eorpach do chomhlachais agus d’eagraíochtaí neamhrialtasacha a chruthú ina gcuimsítear sainmhíniú beacht ar cad is eagraíocht neamhrialtasach nó comhlachas Eorpach ann (tuarascáil faisnéise), Coiste Eacnamaíocht agus Sóisialta na hEorpa.

(8)  Airteagal 12.

(9)  https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/recovery-coronavirus/recovery-and-resilience-facility_ga

(10)  Níor formheasadh plean na Bulgáire agus cuireadh stop le formheas phlean na hUngáire.

(11)  IO C 517, 22.12.2021, lch. 1.

(12)  COVID-19 has already wiped out 6 million jobs, EU study finds [Cailleadh 6 mhilliún post cheana féin de dheasca COVID-19, de réir staidéar ón Aontas Eorpach], Coronavirus pandemic News, Al Jazeera.

(13)  IO C 286, 16.7.2021, lch. 109.

(14)  Reacht Eorpach do chomhlachais agus d’eagraíochtaí neamhrialtasacha a chruthú ina gcuimsítear sainmhíniú beacht ar cad is eagraíocht neamhrialtasach nó comhlachas Eorpach ann (tuarascáil faisnéise), Coiste Eacnamaíocht agus Sóisialta na hEorpa. https://www.eesc.europa.eu/ga/our-work/opinions-information-reports/information-reports/creation-european-statute-associations-and-ngos-incorporating-precise-definition-ngo-or-european-association-information

(15)  IO C 155, 30.4.2021, lch. 1.

(16)  IO L 57, 18.2.2021, lch. 17.

(17)  https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/document_travail_service_part1_v2_en.pdf

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le hEarnáil atá sábháilte, inacmhainne agus neamhdhíobhálach don chomhshaol a dhéanamh den tionscal pacáistíochta

(tuairim féintionscnaimh)

(2022/C 323/04)

Rapóirtéir:	Matteo Carlo BORSANI
Comhrapóirtéir:	Dirk JARRÉ

Cinneadh ón Tionól Iomlánach	21.10.2021
Bunús dlí	Riail 32(2) de na Rialacha Nós Imeachta
	Tuairim féintionscnaimh
Rannóg atá freagrach	An Coimisiún Comhairleach um Athruithe Tionsclaíocha (CCMI)
Dáta a glactha sa rannóg	11.3.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	19.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	201/1/5

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Is teicneolaíocht chumasúcháin í an phacáistíocht atá riachtanach sa chuid is mó de na slabhraí soláthair. Ina fhianaise sin, is i bhfad is faide a imríonn sí tionchar ná a héiceachóras féin. Is cuid riachtanach de gheilleagar agus margadh aonair na hEorpa í agus tá sí riachtanach ó thaobh an téarnamh a chothú agus fás eacnamaíoch inbhuanaithe a spreagadh. Tá CESE á mholadh don Choimisiún agus na rialtais náisiúnta, i gcomhairle le geallsealbhóirí uile thionscal na pacáistíochta, dul i mbun tionscnamh feadh shaolré iomlán na dtáirgí chun próisis an gheilleagair chiorclaigh a chur chun cinn, tomhaltas inbhuanaithe a spreagadh agus díriú ar an gcur amú a chosc agus acmhainní arna n-úsáid a choinneáil laistigh de gheilleagar an Aontais a fhad is féidir.

1.2.

I bhfianaise na ndúshlán atá roimh an tsochaí sa lá atá inniu ann, ba cheart d’eagraíochtaí ionadaíocha na dtionscal agus na n-oibrithe, rialtais, comhlachtaí poiblí agus eagraíochtaí neamhrialtasacha réitigh nuálacha a aimsiú chun inbhuanaitheacht thionscal na pacáistíochta a mhéadú, ós rud é gur cuid riachtanach den obair chun an pláinéad a chosaint é an pacáistiú ciorclach.

1.3.

De bhreis air sin, ba cheart don Choimisiún a chur chun cinn go láidir idirphlé sóisialta Eorpach a chur ar bun idir cónaidhmeanna ceardchumainn agus cónaidhmeanna fostóirí in earnáil na pacáistíochta. A bhuí lena leithéid d’idirphlé Eorpach, arna chomhtháthú ar an leibhéal náisiúnta agus leibhéal na gcuideachtaí, bheadh an tacaíocht is gá ag an gCoimisiún Eorpach chun a chuid tionscnamh a cheapadh agus a chur chun feidhme agus bheadh ardán ag na comhpháirtithe sóisialta chun aistriú cóir a chur i gcrích.

1.4.

Tá CESE á mholadh pacáistíocht atá “oiriúnacht dá feidhm” a thabhairt isteach i gcás gach cineáil pacáistíochta, rud a chiallaíonn gur cheart gach pacáistíocht a fhorbairt de réir prionsabail “éicidhearthóireachta”: a bheith oiriúnach don táirge ó thaobh tomhais de leis an méid is lú spás agus meáchan breise agus is féidir, rud a chuirfeadh deireadh leis an róphacáistiú agus an gannphacáistiú agus an cur amú agus caillteanas lena mbaineann. D’fhágfadh sé sin freisin go mbeadh an lorg carbóin ba lú ab fhéidir ag baint le hiompar na n-earraí pacáistithe, rud a d’fhágfadh go bhféadfaí na spriocanna a bhaint amach a leag an Coimisiún Eorpach síos maidir le hastaíochtaí.

1.5.

Níl a dhóthain de réimse leathan na n-athruithe le feiceáil ar leibhéal na ngeallsealbhóirí go fóill. Dá bhrí sin, tá CESE ag éileamh ar institiúidí an Aontais a thuilleadh freagrachta a ghlacadh agus a thuilleadh ceannaireachta a ghabháil i mbainistiú an phróisis sin. Áirítear leis sin na codanna rialála atá ar iarraidh a chur in iúl ar bhealach atá éasca a thuiscint agus a chur chun feidhme, chomh maith le bearta tacaíochta a dhéanamh ar fud an éiceachórais ar fad, agus béim ar leith a leagan ar na heintitis is íogaire, amhail FBManna agus daoine príobháideacha.

1.6.

Tá cur chuige iomlánaíoch á mholadh ag CESE ó thaobh ról agus tionchar foriomlán na pacáistíochta a mheas. Má scrúdaítear an pacáistiú amháin is féidir go n-imreofar drochthionchar ar an gcreat rialála agus go spreagfar comhlachtaí chun straitéisí costasacha neamhéifeachtúla is lú atá inbhuanaithe sa deireadh. Is iad na gnéithe riachtanacha is gá a chur san áireamh ná sábháilteacht agus cosaint na dtáirgí pacáistithe, bia agus deochanna (1) go háirithe, ionas go mbeidh an pacáistiú inbhuanaithe agus éifeachtach araon. Chuige sin, ní mór nach gcuirfear isteach ar na feidhmiúlachtaí sin le cur chuige a dhíríonn ar an inbhuanaitheacht i gcás dhearadh na pacáistíochta.

1.7.

Ba cheart do na hinstitiúidí Eorpacha íoschaighdeáin a chur chun cinn chun tacú le cuideachtaí pacáistíochta na hEorpa agus iad ag déileáil le cuspóirí na n-aistrithe glasa agus córa, agus iad a chur i bhfeidhm freisin maidir le gach pacáistíocht a thagann isteach sa mhargadh inmheánach ó thríú tíortha. Tá CESE ag iarraidh ar lucht ceaptha na mbeartas forfheidhmiú na gcritéar inbhuanaitheachta sna comhaontuithe trádála a áirithiú agus a áirithiú gur ann do chritéir fíorúcháin i gcás na n-allmhairí i dtaca le coinbhinsiún na hEagraíochta Idirnáisiúnta Saothair maidir le cearta an duine agus cearta na n-oibrithe feadh shlabhra luacha earnáil na pacáistíochta. Leis sin, d’fhéadfaí cothroime iomaíochta a chur ar bun sa mhargadh.

1.8.

Tá CESE ag tathant ar an gCoimisiún feachtais oideachais, faisnéise agus feasachta a chur chun cinn ar leibhéal an Aontais chun feasacht a mhúscailt maidir le tábhacht na gcleachtas atá dírithe ar inbhuanaitheacht, ar gach leibhéal de shaolré na pacáistíochta, agus iompar comhchoiteann a threorú ó thaobh an táirgthe inbhuanaithe, roghanna ceannaigh inbhuanaithe, agus an dea-chleachtais maidir le pacáistíocht a dhiúscairt agus a athchúrsáil.

1.9.

Níor cheart reachtaíocht agus bearta an Aontais amach anseo a dhíriú ar an bpacáistíocht féin amháin ach ar an slabhra ina iomláine: táirgeadh, tomhaltas agus cóireáil dramhaíola. Tá CESE ag moladh infheistíochtaí a chothú sa nuálaíocht theicneolaíoch trí thacú leis an éileamh ar ábhair inathnuaite agus ábhair in-athchúrsáilte ardcháilíochta agus lena soláthar.

1.10.

Is gá go gcuirfidh an phacáistíocht leis an ngeilleagar ciorclach, agus béim á leagan ar an éicidhearthóireacht, teicneolaíochtaí athchúrsála seanbhunaithe agus scaipeadh a chosc. Tá CESE ag moladh straitéisí éifeachtúla bainistithe acmhainní a shainiú a chuirfear in oiriúint do chineál na n-acmhainní éagsúla agus a bhunófar ar phrionsabail choiteanna maidir le hacmhainní a bhainistiú, a chaomhnú agus a athchóiriú.

1.11.

Tá sé riachtanach pacáistíocht a bhailiú agus a athchúrsáil i gceart má táthar chun cur amú acmhainní a laghdú. I ndáil leis an méid sin, tá CESE ag moladh beartais phoiblí agus iompraíocht arb é is aidhm dóibh feabhas a chur ar phacáistiú agus ar shórtáil, bailiú agus diúscairt dramhaíola a chur chun cinn amach anseo i reachtaíocht an Aontais maidir le pacáistiú. Thacódh sé sin freisin le baint amach spriocanna inathchúrsáilteachta an Aontais i gcás na n-ábhar pacáistíochta go léir. Tá CESE ag moladh freisin meastóireacht a dhéanamh ar thionscnaimh na Scéime Aisíoca Éarlaise le feiceáil an bhféadfaí iad a úsáid chun gníomhaíochtaí athchúrsála pacáistíochta a mhéadú in earnálacha ar leith.

1.12.

Tá sé ag moladh critéir chomhchuibhithe a chur chun feidhme le haghaidh rialacha maidir le hathchúrsáil agus bailiú pacáistíochta arna n-úsáid ar an leibhéal áitiúil sna Ballstáit, lena n-áirítear modhnú na dtáillí freagrachta leathnaithe táirgeora, agus maidir le lipéadú na pacáistíochta in-athchúrsáilte. Ní mór rialacha an Aontais maidir le pacáistiú agus earraí pacáistithe a cheapadh i gcomhréir le prionsabail an mhargaidh aonair agus ní mór tacú lena gcur chun feidhme comhchuibhithe ar fud an Aontais. Tá sé riachtanach go n-áiritheoidh an Coimisiún Eorpach infheidhmeacht agus forfheidhmiú comhionann na gceanglas rialála maidir le hinbhuanaitheacht ar fud chríoch iomlán an Aontais, agus ilroinnt agus bacainní teicniúla inmheánacha a sheachaint.

1.13.

Tá gá le bearta beartais fianaisebhunaithe má táthar chun an toradh comhshaoil is fearr is féidir a áirithiú. I ndáil leis an méid sin, tá CESE ag moladh an t-athbhreithniú ar an Treoir maidir le Pacáistíocht agus Dramhaíl ó Phacáistíocht (2) atá ar na bacáin a úsáid chun a thuilleadh nuálaíochta a éascú ach spriocanna a leagan síos a bheadh ag teacht leis an smaointeoireacht saolré, a mbeadh bunús láidir sonraí agus fianaise eolaíochta leo agus lena mbainfí amach an toradh foriomlán ab fhearr don chomhshaol, ar spriocanna iad lena dtabharfaí aird freisin ar aon tionchar a d’imreofaí ar an táirge laistigh den phacáistíocht.

1.14.

Ní mór rannpháirt a thabhairt do na geallsealbhóirí uile sa phróiseas cinnteoireachta sa ghnáthchur chuige ba cheart do na hinstitiúidí náisiúnta agus institiúidí an Aontais a ghlacadh san earnáil seo. Tá sé riachtanach gur féidir brath ar an gcreat rialála atá i bhfeidhm agus go n-áirithítear an deimhneacht dhlíthiúil leis. Ina éagmais sin, is iondúil go gcuireann fiontair infheistíochtaí ar atráth nó go ndéanann siad infheistíochtaí nach luíonn leis na héilimh rialála. Is é an toradh a bheadh air sin, gan aon agó, go gcuirfí na cuspóirí foriomlána i mbaol, go gcuirfí acmhainní amú agus go gcaillfí poist san earnáil.

1.15.

Ba cheart taighde agus nuálaíocht i dteicneolaíochtaí nua a chothú agus oiliúint a chur ar oibrithe earnála. De bhreis air sin, ba cheart do na comhpháirtithe sóisialta obair a dhéanamh i gcomhar le chéile chun na scileanna nua atá ag teastáil ón earnáil a shainiú agus, i gcomhar leis na húdaráis phoiblí, oiliúint na bhfostaithe i dtáirgeadh agus diúscairt na pacáistíochta a fhorbairt agus a chur chun cinn.

1.16.

Tá CESE ag moladh go gcuirfí san áireamh sa reachtaíocht amach anseo a bhféadfaí a bhaint amach leis an digiteáil ó thaobh athrú ó bhonn a dhéanamh i dtionscal na pacáistíochta.

1.17.

Ós rud é go bhfuil ról speisialta ag an bpacáistíocht agus í i gcroílár earnáil uile an gheilleagair, ba cheart don Choimisiún Eorpach fóram bliantúil a chur ar bun maidir leis an bpacáistíocht agus an dramhaíl ó phacáistíocht, idir na geallsealbhóirí agus ionadaithe ó na hinstitiúidí Eorpacha, chun faireachán a dhéanamh ar chur chun feidhme na Treorach, chun faisnéis a mhalartú maidir le forbairt an tionscail agus chun an dea-chleachtas a shainaithint agus a chur chun cinn ó thaobh rialacháin maidir leis an bpacáistiú inbhuanaithe.

1.18.

Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach idirphlé a eagrú leis maidir le cur chun feidhme na moltaí a chuirtear chun cinn sa tuairim seo agus na deiseanna chun comhobair a dhéanamh ar bhearta leantacha iomchuí a phlé.

2.   Cúlra agus creat rialála éiceachóras na pacáistíochta

2.1.

Tá baint ag tionscal na pacáistíocht le réimse leathan gnéithe de shaol laethúil an duine: an tomhaltóir agus an táirge a chosaint, an táirge a chur chun cinn, eolas a roinnt leis an tomhaltóir, an táirge a dhéanamh níos áisiúla, úsáid agus láimhseáil an táirge a éascú agus dramhaíl a laghdú. Is rud í an phacáistíocht, ar cuid ríthábhachtach de bhonneagar na sochaí agus an ghnó í, a éascaíonn folláine na sochaí agus an trádáil agus is gné riachtanach í den obair ar son an téarnaimh eacnamaíoch agus chun fás eacnamaíoch inbhuanaithe a chothú.

2.2.

Feidhmíonn tionscal na pacáistíochta laistigh d’éiceachóras atá ag éirí níos casta i gcónaí, ceann a bhfuil an-chuid gníomhaithe ann, idir tháirgeoirí na n-amhábhar a úsáidtear sa phacáistiú, mhiondíoltóirí a dhíolann an táirge pacáistithe, oibrithe earnála, thomhaltóirí, chuideachtaí agus na húdaráis phoiblí a dhéileálann leis an bpacáistíocht a bhfuil a ré caite.

2.3.

Tá tionscal pacáistíochta an Aontais ar an dara tionscal pacáistíochta is mó ar domhan. Áirítear ann lucht déanta agus úsáidte táirgí pacáistíochta de bhunús gloine, miotal feiriúil agus alúmanaim, plaistigh, adhmaid agus páipéir agus tá os cionn 6,5 milliún duine fostaithe ann san Eoraip (3). Meastar gur 4 % an ráta fáis iolraithe bhliantúil a bheidh ag margadh pacáistíochta tomhaltais na hEorpa thar thréimhse réamhaisnéise 2021-2026. I measc na gcúiseanna leis an bhfás iontach atá á thuar don phacáistíocht tomhaltais, tá an nuálaíocht theicneolaíoch, an inbhuanaitheacht agus cúinsí eacnamaíocha fabhracha (4).

2.4.

Leagtar amach sa Chomhaontú Glas don Eoraip (an Coimisiún Eorpach, 2019), de bhreis ar an sprioc fhoriomlán na hastaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú, cuspóirí beartais tábhachtacha chun a thuilleadh dul chun cinn a dhéanamh in aistriú inbhuanaithe shlabhra luacha an phacáistithe, lena n-áirítear an méid seo a leanas: — a áirithiú nach mbeidh sa phacáistíocht i margadh an Aontais faoi 2030 ach an phacáistíocht atá in-athúsáidte nó in-athchúrsáilte ar bhealach atá inmharthana ar bhonn eacnamaíoch; — bearta a shainiú chun dramhaíl ó phacáistíocht a laghdú; — margadh aonair láidir a chur chun cinn le haghaidh amhábhair thánaisteacha chun an athchúrsáil a mhéadú.

2.5.

Pléitear na spriocanna foriomlána sin ar bhonn níos mine i bPlean Gníomhaíochta 2.0 um an nGeilleagar Ciorclach (5), ina n-ullmhaítear chun athbhreithniú a dhéanamh ar an Treoir maidir le Pacáistíocht agus Dramhaíl ó Phacáistíocht. Tá an treoir sin, a tháinig i bhfeidhm in 1994, ag croílár an chreata rialála atá ann faoi láthair. Tá an Coimisiún i mbun athbhreithniú ar an treoir sin i láthair na huaire – féach an comhairliúchán (6) ábhartha agus an measúnú tionchar (7) lena mbaineann – agus rún ginearálta aige an dramhaíl ó phacáistíocht a laghdú, agus sreafaí ciorclacha a chur in ionad sreafaí líneacha táirgí agus ábhar (i.e. táirgeadh – úsáid – diúscairt).

3.   An geilleagar ciorclach a chothú

3.1.

Is cuid ríthábhachtach d’aistriú na hEorpa chuig geilleagar ciorclach í earnáil na pacáistíochta i bhfianaise na hacmhainne atá inti ábhair a athchúrsáil. Is minice ná riamh a athchúrsáiltear na hábhair phacáistíochta nó is ábhair athchúrsáilte ó earnálacha déantúsaíochta eile iad féin. Mar sin féin, d’fhéadfaí an lúb ar lár sa gheilleagar ciorclach a chur ina ceart agus cosc a chur ar ábhair dhramhaíola amhrasacha (8) a onnmhairiú agus rochtain ar mhargaí na hEorpa a dhiúltú d’allmhaireoirí pacáistíochta nach gcloíonn leis an dea-chleachtas comhshaoil. Is údar mór imní i gcónaí ceist na hiomaíochta éagóraí ó chuideachtaí nach cuideachtaí de chuid an Aontais iad, go háirithe i gcás FBManna, a bheadh ar an gcéad dream sa mhargadh a bheadh thíos léi.

3.2.

I gcomhréir le Plean Gníomhaíochta 2.0 um an nGeilleagar Ciorclach, ba cheart gach pacáistíocht a bheith á hathúsáid nó á hathchúrsáil faoi 2030. Dá bhrí sin, ba cheart caitheamh le gach ábhar pacáistíochta mar acmhainn thábhachtach san obair chun geilleagar ciorclach a bhaint amach, agus béim á leagan ar an éicidhearthóireacht, teicneolaíochtaí athchúrsála seanbhunaithe agus bearta a threisiú maidir leis an scaipeadh a chomhrac. Is ag dul in olcas atá an brú ar na hacmhainní atá ann cheana féin, mar gheall ar dhaonra an domhain a bheith ag dul i méid agus an tomhaltas per capita leis.

3.3.

Is féidir pacáistíocht atá bunaithe ar shnáithín nó ábhar nádúrtha eile tacú le fás atá díchúpláilte ó úsáid acmhainní. Is as ábhair inathnuaite a dhéantar an snáithín ar rud é atá marthanach, tarraingteach, in-athchúrsáilte agus in-bhithdhíghrádaithe. Tugadh le fios i staidéir a rinneadh le déanaí gur féidir pacáistíocht snáithíní a athchúrsáil os cionn 25 huaire, rud a léiríonn gur cuid riachtanach den gheilleagar ciorclach í.

3.4.

Ar an gcaoi chéanna, is féidir go mbeidh alúmanam agus cruach, ar bunábhair uathúla iad, ina ngné shuntasach den gheilleagar ciorclach freisin. A bhuí leis an il-athchúrsáil, coinnítear i gcóras ciorclach na n-ábhar táirgí agus pacáistíocht arna déanamh as bunábhair amhail miotail nó gloine agus is féidir iad a bheith ina n-acmhainní le haghaidh táirgí agus pacáistíocht eile.

3.5.

Tá gá lena thuilleadh beart chun glacadh na bpolaiméirí bithbhunaithe a fhorbairt ós rud é nach bhfuil ach cúpla Ballstát sásta tacú leis an mbonneagar atá ag teastáil chun pacáistíocht inmhúirínithe a bhailiú agus a mhúiríniú. Maidir le plaistigh, is gá tacú le tionscadail agus le hinfheistíochtaí i dteicneolaíochtaí nuálacha atá ag teacht chun cinn, amhail athchúrsáil plaisteach meicniúil nó ceimiceach, agus a áirithiú ag an am céanna go laghdófar leo an tionchar foriomlán a imrítear ar an gcomhshaol i gcomhthéacs na saolré iomláine.

3.6.

Tá athrú ag teacht freisin ar an gcaoi a mbraitheann tomhaltóirí ar an bpacáistíocht agus ar a gcaidreamh léi. De réir an Staidéir ar Dhearcadh an Tomhaltóra Eorpaigh ar an bPacáistíocht, taighde neamhspleách ó Perspectus Global ar choimisiúnaigh Pro Carton é in 2021, dúirt beagnach dhá thrian de na freagróirí gur athraigh siad ó tháirge amháin go táirge eile mar gheall ar imní a bhí orthu faoin bpacáistíocht, agus bhí líon ní ba mhó daoine fós sásta praghas ní ba mhó a íoc as pacáistíocht a bheadh ní ba neamhdhíobhálaí don chomhshaol. Is féidir an claonadh sin a fheabhsú a thuilleadh le feachtais múscailte feasachta agus faisnéise.

3.7.

Is mór is féidir a dhéanamh chun bailiú, sórtáil agus athchúrsáil na n-ábhar pacáistíochta a mhéadú san Eoraip. Mar sin féin, is féidir go ndéanfar damáiste suntasach don chomhshaol le pacáistíocht inbhuanaithe mura ndéantar í a bhailiú, a dhiúscairt nó a athchúrsáil i gceart. Cé gur gá cleachtais níos inbhuanaithe a chothú i dtionscal na pacáistíochta, ba cheart dlúthbhaint a bheith ag na húdaráis phoiblí, eintitis bainistithe dramhaíola, eagraíochtaí na sochaí sibhialta, agus na tomhaltóirí féin san obair chun bailiú, athúsáid agus athchúrsáil na dramhaíola a dhéanamh níos éifeachtúla. Ní mór an ghné sin a chur chun cinn go láidir sa reachtaíocht agus sna beartais phoiblí amach anseo chun spriocanna in-athchúrsáilteachta an Aontais a bhaint amach i gcás na n-ábhar pacáistíochta go léir, agus d’fhonn astaíochtaí CO2 a laghdú, rud a chabhródh le clár oibre aistrithe ghlais an Aontais.

3.8.

Beifear in ann cuid mhaith de na coigeartuithe atá ag teastáil a dhéanamh trí bhíthin na digiteála. A bhuí leis na teicneolaíochtaí digiteacha, is féidir dul chun cinn bunathraitheach a dhéanamh i dtionscal na pacáistíochta ós rud é gur féidir an inrianaitheacht, an áisiúlacht agus brath na crioscaíola a bharrfheabhsú. Is féidir feabhas a chur ar an bhfeidhmíocht oibríochtúil freisin, rud a fhágann gur féidir freastal níos fearr a dhéanamh ar na custaiméirí agus cabhrú leis an dearadh ar son na ciorclaíochta leis an bpacáistiú cliste a bhfuil an inbhuanaitheacht ina chroílár. De bhreis air sin, éascaítear an athchúrsáil leis an bpacáistiú cliste ós rud é gur éasca teacht ar an bhfaisnéis maidir leis na hamhábhair arna n-úsáid sa phacáistíocht.

4.   Barúlacha ginearálta

4.1.

Ní mór an inbhuanaitheacht a bheith ar cheann de phríomhthosaíochtaí thionscail phacáistíochta an Aontais i gcónaí. Ba cheart do thionscal na pacáistíochta, i gcomhréir le ceanglais an Phlean Gníomhaíochta Nua don Gheilleagar Ciorclach (9), dul i mbun tionscnamh feadh shaolré iomlán na dtáirgí.

4.2.

Dá bhrí sin, is mór an tionchar a bhíonn ag beartais a dhéanann difear don chreat reachtach a bhaineann le tionscal na pacáistíochta, lena n-áirítear rialacha maidir le dramhaíl ó phacáistíocht, ar na tionscail agus na gníomhaíochtaí sóisialta uile a mbíonn pacáistíocht á n-úsáid acu. Cuir i gcás, maidir le pacáistiú bia, áirithítear leis an gcreat sin sábháilteacht agus cosaint táirgí, coimeádtar bia inite go ceann tréimhse fhada, seachnaítear cur amú bia a oiread is féidir, agus cabhraítear go mór le soláthar bia inacmhainne a chothú agus a chinntiú do chách.

4.3.

I bhfianaise na ndúshlán atá roimh an tsochaí sa lá atá inniu ann, ní mór do na geallsealbhóirí go léir réitigh nuálacha a aimsiú chun inbhuanaitheacht thionscal na pacáistíochta a mhéadú, ós rud é gur cuid riachtanach den obair chun an pláinéad a chosaint é an pacáistiú ciorclach. Ní mór do na gníomhaithe sóisialta go léir idirphlé soiléir a chur ar bun de réir a ról agus inniúlachtaí féin ó thaobh na spriocanna thuas a bhaint amach.

4.4.

Tá sé riachtanach go n-áiritheofar laistigh de mhargadh inmheánach an Aontais infheidhmeacht agus forfheidhmiú comhionann na gceanglas rialála maidir le hinbhuanaitheacht ar fud chríoch iomlán an Aontais, agus ilroinnt agus bacainní teicniúla inmheánacha a sheachaint. Ba cheart rialacha an Aontais maidir le pacáistiú agus earraí pacáistithe a cheapadh i gcomhréir le prionsabail an mhargaidh aonair agus ba cheart tacú lena gcur chun feidhme comhchuibhithe ar fud an Aontais. Chuige sin, is gá croíphrionsabail, spriocanna agus sainmhínithe soiléire a chumhdach i gcorp na reachtaíochta agus ina gníomhartha cur chun feidhme, rud a chuirfidh cosc ar éagsúlacht a theacht chun cinn idir na bearta náisiúnta an chéad lá riamh. I gcás na n-impleachtaí don mhargadh aonair a bhainfeadh le bearta náisiúnta ar bith, níor cheart srianta a thabhairt isteach ar shaorghluaiseacht na pacáistíochta ná na n-earraí pacáistithe, rud a bheadh díréireach agus/nó nach mbeadh gá leis ó thaobh chosaint an chomhshaoil de agus a d’fhéadfadh a bheith ina gcúis le saobhadh éagórach ar mhargadh an Aontais.

4.5.

Is cuid riachtanach d’inbhuanaitheacht eacnamaíoch, chomhshaoil agus shóisialta í an phacáistíocht. Sa chás nach ndírítear ach ar an bpacáistiú amháin is féidir drochthionchar a imirt ar an gcreat rialála. Go deimhin, is iondúil go mbíonn i bhfad níos mó acmhainní ag baint le táirgí agus go mbíonn luach intreach i bhfad níos airde acu ná mar atá i gceist leis an bpacáistíocht a úsáidtear lena gcosaint. Dá bhrí sin, is dócha gurb é an comhshaol is mó a bheidh thíos leis i gcás táirgí ar a bhfuil pacáistíocht tearcfheidhmíochta. Cuir i gcás, i dtionscal an bhia, imíonn 30 % (10) den bhia go léir a tháirgtear ar domhan amú nó cuirtear amú é áit éigin ar an slabhra soláthair; is féidir gur ceann de na réitigh lenar féidir an ráta sin a laghdú í an phacáistíocht bharrfheabhsaithe. Is ionann méid an chaillteanais agus chur amú bia – i slabhraí soláthair agus i lámha an tomhaltóra – agus thart ar an gceathrú cuid d’astaíochtaí gás ceaptha teasa ó bhia, is é sin 6 % d’iomlán na n-astaíochtaí domhanda (11).

4.6.

Tá sé tábhachtach, ar go leor cúiseanna, tacú le tionscal pacáistíochta na hEorpa. Mar shampla, cé gur ann do reachtaíocht chun a áirithiú go gcloíonn ábhair phacáistíochta leis na caighdeáin chomhshaoil, cloíonn lucht pacáistíochta na hEorpa ar bhonn deonach le roinnt treoirlínte eile freisin, amhail deimhniú ón gComhairle um Maoirseacht Foraoisí i gcás pacáistíocht páipéir, cláir nó adhmaid, chun astaíochtaí a laghdú agus dea-chleachtas comhshaoil a chur chun cinn. Cé gur gá d’iomaitheoirí nach de chuid an Aontais iad cloígh le reachtaíocht na hEorpa, is féidir nach gcloífidh siad leis na cóid dheonacha sin nó leis na caighdeáin a leanann cuideachtaí Eorpacha.

Tá lucht saothair an-oilte de dhíth ar earnáil na pacáistíochta agus ní mór di a bheith níos tarraingtí don ghlúin óg. Ní mór don earnáil a bheith ar a dícheall i gcónaí ag iarraidh dálaí oibre a fheabhsú, deiseanna oiliúna a chruthú agus speisialtóirí digiteála ardoilte a mhealladh chun an tionscail.

4.7.

Dá bhrí sin, tá oiliúint earnálach na n-oibrithe, agus uasdátú leanúnach phróiseas an díchill chuí, ríthábhachtach do thionscal na pacáistíochta agus ba cheart an méid sin a chur chun cinn.

4.8.

I gcás an dá aistriú a imreoidh tionchar ar gheilleagar an Aontais i rith na bliana atá le teacht, beidh siad ar cheann d’ábhair thosaíochta earnáil na pacáistíochta freisin. I ndáil leis sin, ba cheart an Sásra um Aistriú Cóir a chur san áireamh san athshainiú nua ar an gcreat rialála, chun a áirithiú nach bhfágfar aon dream ar an trá fholamh.

5.   Barúlacha sonracha

5.1.   Má dhéantar dearadh na pacáistíochta a bharrfheabhsú, is féidir cuidiú le dramhaíl ó phacáistíocht a chosc agus a laghdú.

Is gné shuntasach é dearadh na pacáistíochta ó thaobh na feidhmíochta comhshaoil a bheidh ag an táirge ar feadh a shaolré a shocrú. Is iomaí buntáiste a bhaineann le pacáistíocht dhea-cheaptha, de dhéantús foinsí arna n-aimsiú go freagrach, a mbaintear leas cuí aisti agus a athchúrsáiltear go héifeachtach, ina measc siúd tá laghdú ar an damáiste a dhéantar do tháirgí, saolré fhóinteach na dtáirgí a mhéadú, stóráil, iompar agus dáileadh éifeachtúil a éascú, rochtain shábháilte áisiúil ar earraí a sholáthar, an tomhaltóir a mhealladh agus faisnéis riachtanach a chur in iúl dó nó di. Dá bhrí sin, ní féidir an phacáistíocht a mheas gan an táirge a ghabhann léi a chur san áireamh léi, ós rud é go bhfuil dlúthbhaint idir ábhar, formáid agus a dearadh na pacáistíochta agus na feidhmiúlachtaí is gá di a chomhlíonadh i gcás an táirge lena mbaineann. Mar sin féin, cé go nglactar lena riachtanaí atá feidhmiúlacht na pacáistíochta, is léir gur cheart pacáistíocht inbhuanaithe a bheadh spárálach ar acmhainní a fhorbairt de réir phrionsabail na éicidhearthóireachta. Áirítear sa mhéid sin:

—	úsáid na n-amhábhar a íoslaghdú;

—	úsáid na n-ábhar in-athchúrsáilte agus athchúrsáilte a uasmhéadú (agus ceanglais dhlíthiúla á gcomhlíonadh);

—	éifeachtúlacht na bpróiseas táirgthe a mhéadú;

—	bainistiú lóistíochta a bharrfheabhsú;

—	feasacht a mhúscailt maidir le luach agus ath-inúsáideacht na pacáistíochta;

—	feabhas a chur ar bhailiú, cóireáil agus athchúrsáil na pacáistíochta.

Tá sé riachtanach inbhuanaitheacht agus feidhmiúlacht na pacáistíochta araon a chur san áireamh.

Is cuma cén cineál pacáistíochta a úsáidtear, ba cheart róphacáistiú a sheachaint i gcónaí, go háirithe i gcás na ríomhthráchtála agus táirgí a sheachadtar chun an bhaile, inarb é 1:1 An cóimheas idir an phacáistíocht agus an táirge. I ndáil leis sin, ba cheart aird a thabhairt freisin ar thaighde agus ar réitigh nuálacha a laghdódh an drochthionchar a imrítear ar an gcomhshaol de dheasca phacáistiú na n-earraí arna seachadadh.

5.2.   Tá gá le bearta beartais fianaisebhunaithe má táthar chun an toradh is fearr is féidir a bhaint amach ó thaobh an chomhshaoil de.

Deis atá i ndúshláin an athraithe aeráide don Aontas Eorpach bonn tionsclaíoch inbhuanaithe a thógail a bheidh dírithe ar an todhchaí. A mhéid a bhaineann leis an bpacáistíocht, ba cheart gach tionscnamh beartais atá ar na bacáin a bhunú ar fhianaise eolaíoch agus tuiscint fhónta ar an tionchar iarbhír a bheidh acu ar an gcomhshaol. Is cabhair straitéiseach é úsáid mhodheolaíocht an Mheasúnaithe Saolré a mholadh mar uirlis chun athbhreithniú a dhéanamh ar an tionchar a imríonn táirgí ar an gcomhshaol i rith a saolré iomláine.

5.3.   De thoradh ábhair phacáistíochta atá go hiomlán in-athchúrsáilte agus inathnuaite a úsáid, cothaítear forbairt an gheilleagair chiorclaigh.

Ba cheart tacaíocht a thabhairt i reachtaíocht agus gníomhaíochtaí an Aontais amach anseo don éileamh ar ábhair in-athchúrsáilte inathnuaite ardcháilíochta, rud a chothódh a thuilleadh infheistíochta sa nuálaíocht phacáistíochta. Ar bhonn níos sonraí, níor cheart díriú ar an bpacáistíocht féin i reachtaíocht agus gníomhaíochtaí an Aontais ach ar an slabhra táirgthe ina iomláine: e.g. mar a aimsítear agus próiseáiltear na hábhair, na hacmhainní agus an fuinneamh atá ag teastáil ón bpróiseas táirgthe, agus a éasca atá sé i ndáiríre an t-ábhar nó an táirge a athchúrsáil. Ba cheart don Aontas infhaighteacht agus cáilíocht na n-ábhar athchúrsáilte a mhéadú, agus béim á leagan ar a mhéad a choinnítear airíonna bunúsacha an ábhair ann i ndiaidh a athchúrsála, agus ar a mhéad is féidir é úsáid in ionad amhábhair phríomhúla amach anseo (12).

5.4.   Tá comhchuibhiú na scéimeanna áitiúla bailithe agus athchúrsála ríthábhachtach ó thaobh na spriocanna a bhaint amach maidir le hathchúrsáil na pacáistíochta.

Tá sé ar cheann de spriocanna an Aontais rátaí athchúrsála dramhaíola a mhéadú, ach tá a bhaint amach sin ag brath freisin ar mar a éiríonn leis na húdaráis áitiúla an bailiú a mhéadú agus a fheabhsú.

Maidir le hathchúrsáil dramhaíola cathrach, tá éagsúlacht mhór sna rátaí ó áit amháin go háit eile san Aontas, fiú idir tíortha a bhfuil rátaí athchúrsála acu atá mórán mar an gcéanna, tá éagsúlacht mhór ann ó thaobh rialacha agus modhanna bailiúcháin de. Tá gá lena thuilleadh comhchuibhithe ó thaobh na rialacha maidir le hábhair a athchúrsáil agus na scéimeanna bailiúcháin a úsáidtear go háitiúil sna Ballstáit. Tá gá freisin le critéir chomhchuibhithe maidir le modhnú táillí freagrachta leathnaithe táirgeora agus maidir le lipéadú na pacáistíochta in-athchúrsáilte.

Tá sé ríthábhachtach freisin measúnú a dhéanamh ar spriocanna sonracha maidir le bailiú agus athchúrsáil i gcás roinnt catagóirí táirge ar leith amhail pacáistíocht na seirbhísí bia i gcás béilí a itear ar an láthair agus iad siúd a thugtar abhaile araon. Ach spriocanna soiléire a shocrú maidir leis an mbailiú agus an athchúrsáil i gcás earnáil an mhiondíola, an fháilteachais, na lónadóireachta, etc., agus i gcás na mbardas freisin, is féidir bruscar ó phacáistíocht a laghdú, rud chuirfidh leis an ráta athchúrsála.

5.5.   Córas na Scéimeanna Aisíoca Éarlaise

Is cinnte gur féidir na Scéimeanna Aisíoca Éarlaise a úsáid chun athchúrsáil a dhreasú agus éifeachtúlachtaí bailiúcháin a sholáthar do ghnólachtaí ar féidir leo bruscar a laghdú ar scála ollmhór, go háirithe i gcás cineálacha tomhaltais ar leith, amhail deochanna a dhíoltar i mbuidéil phlaisteacha agus ghloine.

5.6.   Ach feabhas a chur ar cháilíocht an bhailithe pacáistíochta cuirtear borradh a chur faoi inbhuanaitheacht thionscal na hathchúrsála.

Chun tacú leis na húdaráis áitiúla, tá sé riachtanach treoirlínte soiléire athchúrsála agus cumarsáid spriocdhírithe a fhorbairt, i gcomhairle le tionscal na hathchúrsála, maidir leis an gcaoi ar cheart don ghnáthdhuine den phobal ábhair in-athchúrsáilte a dhealú agus a chur ar fáil go héifeachtúil lena mbailiú.

---

(1)  De bhreis air sin, tá ról tábhachtach ag an bpacáistiú i roinnt tionscal, cuir i gcás tionscal an agraibhia, ó thaobh traséilliú bia agus deochanna a chosc, rud a chuireann cosc ar na rioscaí sláinte a ghabhann leis.

(2)  OJ L 365, 31.12.1994, p. 10.

(3)  Eurostat.

(4)  https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/europe-consumer-packaging-market

(5)  https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular-economy-action-plan_en

(6)  https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12263-Dramhail-o-phacaistiu-a-laghdu-athbhreithniu-ar-rialacha_ga

(7)  https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say_ga

(8)  Cuir i gcás, onnmhairíonn cuid de na tíortha san Eoraip a gcuid dramhaíola plaistigh as an Eoraip. Ba cheart an méid sin a sheachaint ach borradh a chur faoi scéim athchúrsála inmheánach an Aontais, lena dtiontófaí an dramhaíl sin ina hamhábhar luachmhar athchúrsáilte. (https://www.theguardian.com/environment/2021/jan/12/loophole-will-let-uk-continue-to-ship-plastic-waste-to-poorer-countries).

(9)  https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular-economy-action-plan_ga.

(10)  Gerber, P.J., Steinfeld, H., Henderson, B., Mottet, A., Opio, C., Dijkman, J., Tempio, G. (2013). Tackling climate change through livestock – A global assessment of emissions and mitigation opportunities [An t-athrú aeráide a chomhrac trí bhíthin an bheostoic – Measúnacht dhomhanda ar astaíochtaí agus deiseanna maolaithe]. An Róimh: Eagraíocht Bhia agus Talmhaíochta na Náisiún Aontaithe (FAO).

(11)  “Is é an cur amú bia is cúis le 6 % d’astaíochtaí gás ceaptha teasa ar domhan” (https://ourworldindata.org/food-waste-emissions).

(12)  Rún ó Pharlaimint na hEorpa an 10 Feabhra 2021 maidir le Plean Gníomhaíochta nua don Gheilleagar Ciorclach (2020/2077(INI)) (IO C 465, 17.11.2021, lch. 11), mír 39.

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir leis an Tairseach Dhomhanda

(Tuairim féintionscnaimh)

(JOIN(2021) 30 final)

(2022/C 323/05)

Rapóirtéir:	Dumitru FORNEA
Comhrapóirtéir:	Violeta JELIĆ

Cinneadh ón Tionól Iomlánach	9.12.2021
Bunús dlí	Riail 32(2) de na Rialacha Nós Imeachta
	Tuairim féintionscnaimh
Rannóg atá freagrach	Caidreamh Seachtrach
Dáta a glactha sa rannóg	12.4.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	19.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	206/1/3

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Is díol sásaimh do Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa é seoladh thionscnamh na Tairsí Domhanda, ós rud é go bhfuil sé suite de gur gá eolas níos fearr a chur ar thionscadail infheistíochta agus chomhair de chuid ghníomhaithe an Aontais agus gníomhaithe neamhstáit san Aontas ar an leibhéal domhanda agus gur gá iad a chur chun cinn níos fearr ar fud an domhain.

1.2.

Is eol do CESE go bhfuil géarghá le hacmhainní airgeadais chun an bonneagar criticiúil domhanda a idirnascadh agus, i ndáil leis sin, creideann sé go daingean gur chun leasa an Aontais é comhar infheistíochta agus forbartha a chomhordú tríd an Tairseach Dhomhanda le cláir den chineál céanna atá i bhfeidhm i dtíortha a roinnimid luachanna agus comhleasanna straitéiseacha leo. Ní mór sineirgí a chothú freisin le Straitéis an Aontais Eorpaigh maidir le Comhar sa Réigiún Ind-Chiúin-Aigéanach (1).

1.3.

Tugann CESE dá aire a thábhachtaí atá sé glaonna ar thairiscintí, nósanna imeachta riaracháin gaolmhara, céim cur chun feidhme na dtionscadal agus torthaí ghníomhaíocht an Aontais agus na mBallstát a chur in iúl agus, i ndáil leis sin, le gur féidir teacht ar thuiscint níos fearr ar chuspóirí agus ar bhreisluach an tionscnaimh sin, tá sé tábhachtach go n-ullmhódh an Coimisiún Eorpach togra le haghaidh sraith uirlisí chun rochtain ar phríomhshonraí a chumasú, chomh maith le paraiméadrú ar tháscairí ábhartha chun tomhas a dhéanamh ar an dul chun cinn maidir le cur chun feidhme na straitéise sin.

1.4.

Creideann CESE go mbeidh ar na hinstitiúidí ábhartha Eorpacha, i gcomhar leis na Ballstáit agus le tíortha comhpháirtíochta, anailís a dhéanamh ar na riachtanais tosaíochta le haghaidh infheistíochtaí sa bhonneagar domhanda, agus leasanna straitéiseacha agus eacnamaíocha an Aontais á gcur san áireamh, ach aird a thabhairt freisin ar ghealltanais shóisialta, aeráide agus éiceolaíochta an Aontais.

1.5.

Creideann CESE gur tábhachtach an rud é go ndíreodh an tAontas ar fheidhmiú agus forbairt na nasc fisiciúil idir an Eoraip agus áiteanna eile ar domhan a choinneáil ar bun. Is fíor-riachtanach é an bonneagar lena soláthraítear rochtain ar uisce, bia agus fuinneamh don phobal, agus ní mór tús áite a thabhairt, i ngníomhaíochtaí institiúidí an Aontais agus na mBallstát, don éiceachóras iomlán lenar féidir slándáil bia a bhaint amach ar an leibhéal domhanda.

1.6.

Tugann CESE dá aire, agus is cúis imní dó, go bhfágann staid shuntasach an chogaidh san Úcráin gur gá dúinn ionstraimí airgeadais an Aontais a oiriúnú ionas go mbeidh siad solúbtha agus cuimsitheach go leor le go bhféadfar úsáid i bhfad níos tapa a bhaint astu nuair a thagann géarchéimeanna domhanda chun cinn, go háirithe i gcomharsanacht an Aontais.

1.7.

Áitíonn CESE gur cheart infheistíochtaí i gconairí tosaíochta don bhonneagar iompair, fuinnimh agus cumarsáide leictreonaí a bhunú ar mheasúnuithe tionchair lena ndéantar measúnú ní hamháin ar shaincheisteanna straitéiseacha, lena n-áirítear na ceachtanna a foghlaimíodh ó choinbhleachtaí armtha san Úcráin, sa Nagarna-Carabaic, sa tSiria, san Oiséit, sa Libia, etc., ach freisin ar shaincheisteanna nach iad a bhaineann leis an athrú aeráide, le cosaint an chomhshaoil, le cearta an duine agus leis an bhfreagracht shóisialta.

1.8.

Molann CESE feabhas a chur ar an gcóras tuairiscithe i leith gníomhaíochtaí agus tionscadail arna gcur chun feidhme ag gníomhaithe stáit agus neamhstáit an Aontais, trí thionscnóirí infheistíochta agus tionscadal a spreagadh chun clárú go deonach ar an Tairseach Dhomhanda, tairseach nach mór í a dhearadh ar bhonn na réiteach teicneolaíochta digití is déanaí le haghaidh próiseáil sonraí agus le haghaidh cumarsáide.

1.9.

Tá béim leagtha ag CESE sna tuairimí uaidh ar an tábhacht a bhaineann le comhpháirtíochtaí trasnáisiúnta idir eagraíochtaí comhionanna, comhpháirtíochtaí lenar féidir spleáchas a theorannú, naisc a chruthú agus tairbhí eacnamaíocha agus sóisialta marthanacha a sholáthar do phobail áitiúla i dtíortha comhpháirtíochta. Ní féidir an méid sin a dhéanamh ach amháin má úsáidtear an cur chuige ón mbun aníos chun slabhraí táirgeachta breisluacha áitiúla láidre a thógáil agus chun margaí intíre i dtíortha comhpháirtíochta a neartú trí phoist ardcháilíochta a chruthú agus trí aistrithe inbhuanaithe feasa gnó a chur ar bun.

1.10.

Is díol sásaimh do CESE go bhfuil sé d’aidhm maoiniú cóir a chur ar fáil ar théarmaí fabhracha chun teorainn a chur leis an mbaol go dtarlódh anás de bharr fiachais. Chun an sprioc sin a bhaint amach ar bhealach inbhuanaithe, ní mór a áirithiú nach dtiocfaidh cineálacha eile spleáchais chun cinn.

1.11.

Iarrann CESE ar institiúidí Eorpacha agus ar rialtais na mBallstát a áirithiú go n-urramófar luachanna Eorpacha agus go gcuirfear chun cinn iad trí thionscadail arna gclárú faoi bhranda na Tairsí Domhanda a chur chun feidhme. Ní mór an urraim do chearta bunúsacha an duine, measúnú tionchair shóisialta agus comhshaoil agus comhlíonadh nósanna imeachta trédhearcachta agus díchill chuí a aimsiú sna coinníollachtaí sine qua non i leith seoladh aon tionscadail arna chistiú ag gníomhaithe stáit agus neamhstáit an Aontais.

1.12.

Aontaíonn CESE leis an smaoineamh nach mór do chuideachtaí ar spéis leo a bheith páirteach sa Tairseach Dhomhanda comhoibriú go héifeachtach le cóir thaidhleoireachta na mBallstát agus an Aontais Eorpaigh, rochtain shimplithe a bheith acu ar acmhainní airgeadais agus ar fhaisnéis ábhartha ar an leibhéal réigiúnach, agus, nuair is féidir, oifigí ionaid ilfhreastail a bheith acu, d’fhonn infheistíochtaí earnáil phríobháideach an Aontais a éascú ar fud an domhain.

1.13.

Is díol sásaimh do CESE go bhfuil sé ar intinn ag an gCoimisiún Eorpach bord a bhunú chun tionscnamh na Tairsí Domhanda a chomhordú. Tá an bainistiú gairmiúil riachtanach chun cuspóirí casta na straitéise infheistíochta seo atá beartaithe a bhaint amach; i ndáil leis sin, má táthar chun feabhas a chur ar cháilíocht agus ábharthacht na gcinntí a dhéanfaidh an bord sin, ní mór comhaltaí eile a bheith rannpháirteach ann, ar comhaltaí iad a ionadaíonn d’eagraíochtaí na sochaí sibhialta, lena n-áirítear na comhpháirtithe sóisialta, go háirithe na ceardchumainn, chomh maith le hionadaithe ó shaol an ghnó.

1.14.

Tugann CESE dá aire an gá atá le cur i láthair níos soiléire ar an iliomad ionstraimí cistiúcháin a chuirfear ar fáil do thairbhithe faoi 2027. Toisc go bhfuil an tuairisc ar na cistí a bheidh faoi bhranda na Tairsí Domhanda an-chasta, tuairisc a thugtar sa doiciméad a d’fhoilsigh Ardionadaí an Aontais do Ghnóthaí Eachtracha agus don Bheartas Slándála, dealraíonn sé go bhfuil gá le léiriú scéimreach cuimsitheach cliste a dhéanamh orthu ionas gur féidir leis na páirtithe leasmhara go léir iad a thuiscint.

2.   Cúlra

2.1.

In 2013, nuair a thug sé cuairteanna ar an gCasacstáin agus ar an Indinéis, sheol Uachtarán Dhaon-Phoblacht na Síne, Xi Jinping, dhá thionscnamh i gcomhair idirnaisc thras-ilchríochacha an bhonneagair talún agus farraige: Crios Eacnamaíoch Bhóthar an tSíoda agus Bóthar Muirí Síoda an 21ú hAois. Níos déanaí, in 2014, tar éis roinnt iarrachtaí branda comhtháite a chruthú, tugadh Tionscnamh an Chreasa agus an Bhóthair (BRI) air (2). Faoi mar a tugadh tuairisc air ar dtús, ní díreach lána iompair a bhí in BRI, ach ba réimse é freisin inar cuireadh infheistíocht ón tSín chun cinn sna stáit a bhí rannpháirteach sa tionscnamh sin.

2.2.

Is ón tSeapáin a tháinig an chéad fhreagairt ar thionscnamh na Síne, agus in 2015 mhol an tSeapáin an Chomhpháirtíocht le haghaidh Bonneagar Cáilíochta (3), tionscnamh a bhí dírithe ar thairbhithe san Áise agus a raibh buiséad 5 bliana USD 10 mbilliún aige. In 2016, leathnaíodh an Chomhpháirtíocht sin ar fud an domhain, agus ardaíodh an buiséad leithdháilte go USD 200 billiún.

2.3.

Le 7 mbliana anuas, tá an tAontas Eorpach agus na mórstáit dhaonlathacha thionsclaithe sa Ghrúpa Seacht ag féachaint go héidreorach éighníomhach ar an neartú leanúnach ar chaidreamh eacnamaíoch agus polaitiúil na Síne ar fud an domhain trí BRI. Faoin am ar reáchtáladh cruinniú an Ghrúpa Seacht i mí an Mheithimh 2021 i gCorn na Breataine (4), sa Ríocht Aontaithe, áit ar cinneadh rogha eile dhomhanda a bhunú – Build Back Better World Initiative (Atógáil chun Feabhais) – bhí an tSín tar éis níos mó ná leath dá cistí iomlána BRI a bhí curtha in áirithe don tréimhse idir seo agus 2027, i.e. USD 1,2-1,3 trilliún, a infheistiú, de réir an mheastacháin a rinne Morgan Stanley Research.

2.4.

I gcomhthéacs an 26ú Comhdháil de chuid na bPáirtithe i gCreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide (COP 26), a tionóladh i nGlaschú i mí na Samhna 2021, sheol Príomh-Aire na Ríochta Aontaithe an tionscnamh Clean Green (5), lenar dúblaíodh na hinfheistíochtaí glasa a fuair cistí cabhrach ón Ríocht Aontaithe go dtí níos mó ná GBP 3 bhilliún thar 5 bliana, chomh maith le ráthaíochtaí nua a sholáthar chun tacú le tionscadail bonneagair ghlain, lena n-áirítear GBP 200 milliún le haghaidh Saoráid nua Nuálaíochta Aeráide. Tá pacáiste ráthaíochtaí fógartha ag an Ríocht Aontaithe do bhainc forbartha iltaobhacha atá ceaptha borradh mór a chur faoin infheistíocht i dtionscadail a bhaineann leis an aeráid san India agus ar fud na hAfraice. Faoi ráthaíocht nua dar teideal Room2Run do Bhanc Forbartha na hAfraice (6), meastar go soláthrófar suas le GBP 1,45 billiún de mhaoiniú nua do thionscadail ar fud na mór-roinne sin, agus cabhróidh leath na ráthaíochta sin le tíortha iad féin a chur in oiriúint do thionchar an athraithe aeráide.

2.5.

San Aontas, an 12 Iúil 2021, chinn an Chomhairle Gnóthaí Eachtracha gníomhaíocht a dhéanamh tar éis chruinniú an Ghrúpa Seacht agus d’iarr sí ar an gCoimisiún Straitéis Nascachta Domhanda (7) a ullmhú, faoi mheirge de chuid Fhoireann na hEorpa, ina dtabharfaí le chéile in iarracht chomhpháirteach amháin na Ballstáit agus an tAontas, institiúidí an Aontais, agus institiúidí airgeadais náisiúnta. Foilsíodh an straitéis sin an 1 Nollaig 2021 faoin ainm An Tairseach Dhomhanda.

2.6.

Luaitear sa doiciméad ón gCoimisiún Eorpach go dtacaíonn an Tairseach Dhomhanda le hinfheistíocht i mbonneagar crua-earraí agus bogearraí lena n-urramaítear príomhphrionsabail an Aontais Eorpaigh: luachanna daonlathacha agus ardchaighdeáin; dea-rialachas agus trédhearcacht; comhpháirtíochtaí comhionanna; bonneagar glas agus glan; díriú ar an tslándáil; infheistíocht ón earnáil phríobháideach a spreagadh.

3.   Barúlacha ginearálta

3.1.

Rinne an tAontas Eorpach an cinneadh próifíl a chuid infheistíochta i Stáit nach Ballstáit den Aontas iad a ardú, ar fud an domhain, trí thionscnamh na Tairsí Domhanda a bhunú – ar straitéis eacnamaíoch agus infheistíochta í a ceapadh chun bheith ina huirlis taidhleoireachta agus chumarsáide.

3.2.

Is díol sásaimh d’eagraíochtaí na sochaí sibhialta san Aontas aidhm an tionscnaimh sin maoiniú cóir a chur ar fáil ar théarmaí fabhracha chun teorainn a chur leis an mbaol a bhaineann le hanás de bharr fiachais. Chun an sprioc sin a bhaint amach ar bhealach inbhuanaithe, ní mór a áirithiú nach dtiocfaidh cineálacha eile spleáchais chun cinn.

3.3.

Ní struchtúr breise é sin agus ní struchtúr de chineál riaracháin ná airgeadais é. BRANDA atá ann nach mór do gach institiúid airgeadais Eorpach, gach gníomhaireacht forbartha agus gach cuideachta phríobháideach Eorpach sna Ballstáit glacadh leis agus tionscadail infheistíochta á gcruthú acu i dtíortha nach bhfuil san Aontas Eorpach, agus ní mór dóibh córas ceanglas a chomhlíonadh atá bunaithe ar bhunluachanna an Aontais. Is gá coinníollacha úsáide an ainm branda, lena n-áirítear cásanna ina bhfuil toirmeasc ar a úsáid, a leagan amach, agus tá CESE réidh le páirt a ghlacadh san obair sin.

3.4.

Murab ionann agus Tionscnamh an Chreasa agus an Bhóthair (BRI) de chuid na Síne, faoina gcuirtear chun feidhme plean bonneagair idirnáisiúnta Síneach le cistiú náisiúnta den chuid is mó, le gnólachtaí ón tSín agus faoi chuimsiú straitéis ón mbarr anuas, is cur chuige ón mbun aníos atá i gceist leis an Tairseach Dhomhanda. Dá bhrí sin, tá sí bunaithe ar na fíor-riachtanais infheistíochta atá ag tíortha comhpháirtíochta nach Ballstáit den Aontas iad agus atá toilteanach a mbonneagar a fhorbairt agus na príomhphrionsabail is bonn leis an straitéis sin á n-urramú acu an tráth céanna.

3.5.

Is tionscadail ardcháilíochta amháin a chuirtear chun cinn, tar éis measúnú tionchair comhshaoil agus shóisialta a dhéanamh, agus cuirtear san áireamh an tráth céanna leibhéal cáilíochta an trealaimh ar feadh shaolré an trealaimh. Cumhdaítear leis an gcoincheap cáilíochta sin an ghné ábhartha de gach tionscadal (comhpháirteanna crua-earraí, innealtóireacht, próiseas tógála, saothar oilte, etc.) agus an ghné airgeadais araon, trí nósanna imeachta trédhearcacha tairisceana agus trí phróiseas eiticiúil airgeadais mar aon leis na ráthaíochtaí iomchuí.

3.6.

Is í an Tairseach Dhomhanda coibhéis an tionscnaimh Build Back Better (8) de chuid Stáit Aontaithe Mheiriceá agus an tionscnaimh Clean Green de chuid na Breataine. Beidh le feiceáil ar cheart glacadh leis go bhfuil an dá thionscnamh sin in iomaíocht leis an Tairseach Dhomhanda, comhlántach leis an Tairseach nó i mbun comhair léi. Ó thaobh na sochaí sibhialta de, is ríléir gur cheart comhordú a chothú idir an Tairseach Dhomhanda agus comhar idirnáisiúnta eile le haghaidh straitéisí forbartha atá bunaithe ar na luachanna céanna.

3.7.

Le bheith incháilithe, ní mór tionscadail a bheith bunaithe ar smaoineamh na “nascachta” níos fearr idir an tír lena mbaineann agus an tAontas Eorpach, i measc mhuintir na tíre sin nó idir an tír lena mbaineann agus a comharsana. Is deimhin gur sprioc é sin a chomhlíonann na riachtanais nua-aimseartha, chomh maith le hacmhainneacht an Aontais. Ar thaobh amháin, is amhlaidh gur tábhachtaí de réir a chéile líonraí agus bealaí a rialú seachas limistéir. Ar an taobh eile, is féidir leis an Aontas féin príomhról a bheith aige maidir le comhpháirtíocht thrasnáisiúnta fhorchéimnitheach chothrom a áirithiú, agus maidir leis na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe (SDGanna) (9) a bhaint amach. Leis an nascacht sin, cumhdófar crua-earraí amháin – bóithre, iarnróid, calafoirt, aerfoirt, etc.; idir chrua-earraí agus bhogearraí – líonraí cábla cumarsáide; nó bogearraí den chuid is mó – oideachas, taighde agus forbairt.

3.8.

Cuimsítear le coincheap leathan na nascachta, mar shampla, gach cineál infheistíochta in acmhainní uisce – toibreacha nua, dáileadh uisce, uisciú talmhaíochta agus bainistíocht fuíolluisce. Beidh acmhainní uisce ríthábhachtach i níos mó agus níos mó tíortha, mar gheall ar thionchar fhás an daonra agus mar gheall ar thionchar na haeráide níos teo. Ní hamháin go nascann uisce daoine le chéile trí bhonneagair bainistíochta uisce, ach freisin, agus go deimhin den chuid is mó, trí uiscebhealaí a sholáthar don loingseoireacht mhuirí agus intíre.

3.9.

Ní fhágfaidh “branda” nó “tionscnamh” na Tairsí Domhanda go gcuirfear níos mó airgid le cistí agus struchtúir infheistíochta airgeadais Eorpacha atá ann cheana agus atá éagsúlaithe. Táthar ag súil go ndéanfaidh an tAontas, faoin meirge sin, leas a bhaint as infheistíocht suas le EUR 300 billiún san fhorbairt bonneagair sa tréimhse 2021-2027.

3.10.

Beidh an Ciste Eorpach um Fhorbairt Inbhuanaithe Plus (CEFI+) (10) ar an bpríomhuirlis airgeadais chun leas a bhaint as infheistíocht faoin Tairseach Dhomhanda, agus soláthrófar suas le EUR 135 bhilliún, lena n-áirítear tionscnamh nua leis an mBanc Eorpach Infheistíochta faoina bhféadfaí EUR 25 bhilliún d’infheistíocht bhreise a sholáthar, de bhreis ar dheontais suas le EUR 18 mbilliún faoi chláir cúnaimh sheachtraigh an Aontais.

3.11.

De bhreis ar na cistí sin, tá luach EUR 145 bhilliún infheistíochta beartaithe ag institiúidí Eorpacha airgeadais agus maoinithe forbartha. Úsáidfear na ráthaíochtaí a sholáthraítear le CEFI+ chun maolú a dhéanamh ar an riosca a bhaineann le gníomhaíochtaí agus chun infheistíocht phríobháideach a ghiaráil. Cuirfear an méid sin chun feidhme trí dhlúthchomhar idir an Banc Eorpach Infheistíochta agus an Banc Eorpach Athfhoirgníochta agus Forbartha.

3.12.

Ag an séú cruinniú mullaigh idir an tAontas Eorpach agus an tAontas Afracach (11) sa Bhruiséil an 17-18 Feabhra 2022, d’fhógair an Coimisiún go bhfuil suim EUR 150 billiún ó bhuiséad iomlán thionscnamh na Tairsí Domhanda tiomnaithe do phacáiste infheistíochta de chuid na hAfraice agus na hEorpa (12) lena dtacófar le huaillmhianta coiteanna i leith 2030 agus le Clár Oibre 2063 an Aontais Afracaigh (13), lena ngabhann na cuspóirí ginearálta geilleagair níos cuimsithí, níos éagsúlaithe agus níos athléimní a thógáil.

3.13.

Chun tuilleadh a chur leis an bpacáiste uirlisí airgeadais sin, tá an tAontas Eorpach ag féachaint an bhféadfaí Saoráid Eorpach um Chreidmheas Onnmhairiúcháin (14) a bhunú chun comhlánú a dhéanamh ar na socruithe creidmheasa onnmhairiúcháin atá ann cheana ar leibhéal na mBallstát. Leis an Tairseach Dhomhanda, ní thugtar tús áite do limistéir gheografacha infheistíochta. Dá ainneoin sin, is é an príomhlimistéar spéise comharsanacht an Aontais Eorpaigh – a chomharsana san oirthear, tíortha na Meánmhara agus an Afraic, agus réigiún na Mara Duibhe, Lár na hÁise agus an réigiún Ind-Chiúin-Aigéanach.

3.14.

Tabharfar tosaíocht do thionscadail ar bhonn fiúntais seachas ar bhonn suímh, lena n-áirítear a fhad a bhaineann leis an tSamhail um Measúnú Rioscaí PPP (PFRAM) (15) agus leis an Measúnú ar Bhainistiú Infheistíochta Poiblí (PIMA) (16) atá bunaithe ar chomhar institiúidí an Aontais leis an gCiste Airgeadaíochta Idirnáisiúnta agus leis an mBanc Domhanda, agus ar dhúbláil a sheachaint agus na tionscnaimh éagsúla á gcur chun feidhme.

3.15.

Tionscnamh agus tosaíocht de chuid an Aontais is ea an Tairseach Dhomhanda, ach faoi dhálaí áirithe d’fhéadfaí comhpháirtíocht le tíortha nach Ballstáit den Aontas iad, amhail an Eilvéis, an Ríocht Aontaithe agus an India, a chur san áireamh.

4.   Barúlacha sonracha

4.1.

Aontaíonn CESE leis an réasúnaíocht ba bhun le cinneadh na Comhairle straitéis Eorpach a sheoladh chun cur le próifíl na n-infheistíochtaí sonracha arna ndéanamh ag gníomhaithe institiúideacha an Aontais, gníomhaithe na mBallstát agus gníomhaithe neamhstáit ar an leibhéal domhanda, agus próifíl na mbeart arna nglacadh acu.

4.2.

Tuigeann CESE an chúis a ndírítear ar phaindéimí a chosc agus a chomhrac sna caibidlí a bhaineann leis an tsláinte agus aithníonn sé go bhfuil na saincheisteanna sin ábhartha faoi láthair. Dá ainneoin sin, ní mór tús áite a thabhairt do thionchar fadtéarmach agus príomhghné sa réimse sin is ea bonneagair shoch-leighis atá athléimneach agus ar furasta iad a rochtain.

4.3.

Le staid shuntasach an chogaidh san Úcráin, léirítear dúinn nach mór na hionstraimí airgeadais sin a cheapadh le go mbeidh siad solúbtha agus cuimsitheach go leor ionas gur féidir iad a úsáid go tapa i ngéarchéimeanna a thagann chun cinn ar fud an domhain agus go háirithe i gcomharsanacht an Aontais Eorpaigh. Tugtar aghaidh ar ghéarchéimeanna sa gharchomharsanacht mar ábhar tosaíochta chun an bhagairt ar shlándáil na mBallstát a íoslaghdú, agus chuige sin, i measc nithe eile, ní mór acmhainní airgeadais a leithdháileadh go tráthúil le haghaidh idirghabhálacha práinneacha chun feidhmiúlacht an bhonneagair idirnaisc agus na seirbhísí poiblí riachtanacha don phobal a athbhunú.

4.4.

Measann CESE gur tábhachtach an rud é go ndíreodh an tAontas ar fheidhmiú agus forbairt na nasc fisiciúil idir an Eoraip agus áiteanna eile ar domhan a choinneáil ar bun. Is fíor-riachtanach freisin é an bonneagar lena soláthraítear rochtain ar uisce, bia agus fuinneamh don phobal, agus ní mór tús áite a thabhairt, i ngníomhaíochtaí institiúidí an Aontais agus na mBallstát, don éiceachóras iomlán lenar féidir slándáil bia a bhaint amach.

4.5.

Is mór agus is suaiteach an tionchar atá ag an gcogadh idir an Rúis agus an Úcráin ar shlabhraí soláthair gránach agus tráchtearraí talmhaíochta eile don tionscal agraibhia. Ba cheart an bonneagar a fhorbraítear trí infheistíocht na Tairsí Domhanda a chomhchuibhiú freisin le leasanna straitéiseacha an Aontais Eorpaigh i gcás coinbhleachtaí armtha nó tubaistí nádúrtha agus, ón taobh sin de, ní mór slándáil sholáthar na n-amhábhar riachtanach a áirithiú freisin trí líonraí dáileacháin, ionaid lóistíochta agus trádstórais a dhearadh go cliste.

4.6.

Tacaíonn CESE le hiarrachtaí an Choimisiúin Eorpaigh neartú a dhéanamh ar shásraí agus ionstraimí i gcomhair gníomhaíocht nithiúil ionas go mbeidh ról ceannródaíoch ag an Aontas Eorpach i dtaca le forbairtí socheacnamaíocha agus polaitiúla domhanda. I dtaca leis sin, áitíonn saineolaithe éagsúla go bhfuil gá le leathnú airgeadaíochta a bheadh comhordaithe go hidirnáisiúnta (go díreach agus go hindíreach) agus le húsáid an spáis fhioscaigh arna oscailt chun forbairt eacnamaíoch dhomhanda a sheoladh trí infheistíochtaí i mbonneagar poiblí agus infheistíochtaí táirgiúla poiblí nó príobháideacha a mhaoiniú, trí éagothromaíochtaí spásúla a fhrithchúiteamh agus trí fhreastal ar inbhuanaitheacht shocheacnamaíoch agus inbhuanaitheacht comhshaoil (17).

4.7.

Is fíordhúshlán é tuairisciú ceart, iomlán a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí uile an Aontais i dtíortha éagsúla ar fud an domhain, fad is nach bhfuil dlúth-chomhordú buan ann idir na gníomhaithe ábhartha. I gcomhthéacs sheoladh agus chur chun feidhme BRI na Síne, tá gá le cumarsáid níos fearr maidir le rannchuidiú an Aontais le bonneagar idirnaisc domhanda a fhorbairt.

4.8.

Chun teacht ar thuiscint níos fearr ar chuspóirí agus ar bhreisluach an tionscnaimh sin, tá sé tábhachtach go molfaidh an Coimisiún Eorpach sa tréimhse atá romhainn sraith uirlisí chun rochtain ar phríomhshonraí a chumasú, chomh maith le paraiméadrú ar tháscairí ábhartha chun tomhas a dhéanamh ar an dul chun cinn maidir le cur chun feidhme na straitéise sin.

4.9.

Tionscnamh is ea an Tairseach Dhomhanda lena gcuirfear ar chumas Fhoireann na hEorpa íomhá níos fearr agus níos cuimsithí a léiriú os comhair an domhain lasmuigh. Mar mhodh chun infheistíocht Eorpach i dtríú tíortha a chomhdhlúthú, ní mór bunachar sonraí a bheith ag an Tairseach Dhomhanda lena n-áiritheofar rochtain níos fearr ar fhaisnéis ábhartha maidir leis na tionscadail, na buiséid agus na comhpháirtithe uile lena mbaineann. Maidir leis sin, is é an chéad chéim suíomh gréasáin de chuid na Tairsí Domhanda a dhearadh agus a choinneáil ar bun chun fuinneog chuí a sholáthar chun na bearta, na torthaí agus an tionchar gaolmhar a léiriú.

4.10.

Chun an spleáchas a theorannú, naisc a chruthú agus, dá bhrí sin, tairbhí eacnamaíocha agus sóisialta marthanacha a chur ar fáil do phobail áitiúla sna tíortha comhpháirtíochta, tá sé ríthábhachtach fíor-chomhpháirtíocht idir páirtithe comhionanna a bhunú. Ní féidir an méid sin a dhéanamh ach amháin má úsáidtear an cur chuige ón mbun aníos chun slabhraí táirgeachta breisluacha áitiúla athléimneacha a thógáil agus chun na margaí intíre sna tíortha comhpháirtíochta a neartú trí phoist ardcháilíochta a chruthú agus trí aistrithe inbhuanaithe feasa gnó a chur ar bun. I gcás na hAfraice, d’fhéadfadh sé gur chéim leordhóthanach é Limistéar Saorthrádála Ilchríoch na hAfraice (18) a bhunú. Lena áirithiú go n-urramófar luachanna Eorpacha, tá measúnuithe tionchair shóisialta bunriachtanach agus is féidir iad a thógáil ar bhonn na bpróiseas díchill chuí atá ann cheana.

4.11.

Aithníonn na hinstitiúidí Eorpacha ról na hearnála príobháidí maidir le hinfheistíochtaí na Tairsí Domhanda a chómhaoiniú. D’fhonn cur le tiomantas na n-eintiteas príobháideach a bheith níos rannpháirtí agus a gcion féin a dhéanamh chun cuspóirí sonracha na straitéise seo a bhaint amach, agus d’fhonn cur lena spéis sa mhéid sin, ba cheart sásraí a bhunú go tapa chun deimhniú agus aitheantas a éascú do na hiarrachtaí atá á ndéanamh ag gníomhaithe príobháideacha a bhfuil baint acu le cur chun feidhme an tionscnaimh seo de chuid an Aontais.

4.12.

Cuideachtaí ar spéis leo páirt a ghlacadh sa Tairseach Dhomhanda, tá gá acu le faisnéis ábhartha ar an leibhéal réigiúnach, le comhar éifeachtach le cóir thaidhleoireachta na mBallstát éagsúil agus le cór taidhleoireachta an Aontais agus, nuair is féidir, tá gá acu freisin le hoifigí ionaid ilfhreastail, chun infheistíochtaí earnáil phríobháideach an Aontais ar fud an domhain a éascú. Ar a mhuin sin, ach a mbeidh toradh rathúil ar an measúnú tionchair ar an gcomhshaol agus ar an tionchar sóisialta, agus ar PFRAM agus PIMA, agus ach a léireofar luach dearfach inbhuanaithe eacnamaíoch, sóisialta agus éiceolaíoch don Aontas, agus go háirithe do na tíortha comhpháirtíochta agus i dtaca lena gcomhar leis na hinstitiúidí airgeadais lena mbaineann, ba cheart rochtain shimplithe a bheith ag an earnáil phríobháideach ar acmhainní airgeadais, agus fáil acu ar na coinníollacha is fabhraí.

4.13.

Tá sé fógartha ag an gCoimisiún Eorpach go bhfuil sé ar intinn aige bord a bhunú chun tionscnamh na Tairsí Domhanda a chomhordú. Is díol sásaimh do CESE an togra sin, agus creideann sé go daingean go bhfuil gá mór le rialachas comhtháite na straitéise sin chun torthaí a bhaint amach laistigh de thréimhse ama sách gearr. Chun feabhas a chur ar cháilíocht agus ábharthacht na gcinntí a dhéanfaidh an bord sin, ní mór comhaltaí eile a bheith rannpháirteach ann, comhaltaí a ionadaíonn d’eagraíochtaí na sochaí sibhialta, lena n-áirítear na comhpháirtithe sóisialta, go háirithe na ceardchumainn, chomh maith le hionadaithe ó shaol an ghnó.

4.14.

D’fhéadfadh an Grúpa Comhairleach Gnó a luaitear sa teachtaireacht chomhpháirteach cur chuige róchúng a leanúint trí shaineolaithe a fhágáil ar lár i réimsí na dtosaíochtaí infheistíochta sa chomhar um fhorbairt, sa chúram sláinte, i gcosaint an chomhshaoil agus san oideachas agus oiliúint. Chun cumhdach éifeachtach a áirithiú maidir le gach topaic de chuid chlár na Tairsí Domhanda, áireofar sa ghrúpa sin saineolaithe de chuid na réimsí ábhartha sin.

---

(1)  https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-strategy-cooperation-indo-pacific-0_en

(2)  https://www.ebrd.com/what-we-do/belt-and-road/overview.html

(3)  https://www.mofa.go.jp/files/000117998.pdf

(4)  https://www.g7uk.org/

(5)  https://www.gov.uk/government/news/pm-launches-new-initiative-to-take-green-industrial-revolution-global

(6)  https://www.afdb.org/en/news-and-events/african-development-bank-launches-landmark-us-500-million-credit-insurance-deal-with-african-trade-insurance-agency-and-uk-reinsurers-18600

(7)  https://www.consilium.europa.eu/ga/press/press-releases/2021/07/12/a-globally-connected-europe-council-approves-conclusions/

(8)  https://www.whitehouse.gov/build-back-better/.

(9)  https://sdgs.un.org/goals

(10)  https://ec.europa.eu/eu-external-investment-plan/about-plan/how-it-works-finance_en

(11)  https://www.consilium.europa.eu/ga/press/press-releases/2022/02/18/sixth-european-union-african-union-summit-a-joint-vision-for-2030/

(12)  https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/stronger-europe-world/global-gateway/eu-africa-global-gateway-investment-package_ga

(13)  https://au.int/en/agenda2063

(14)  https://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2021/february/tradoc_159438.pdf

(15)  https://www.imf.org/external/np/fad/publicinvestment/pdf/PFRAM.pdf

(16)  https://www.imf.org/external/np/fad/publicinvestment/pdf/PIMA.pdf

(17)  https://www.longdom.org/open-access/relieving-inflation-or-palliative-selfdestruction-2168-9458-3-133.pdf

(18)  https://au.int/en/cfta

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún — Beartas iomaíochta atá oiriúnach do dhúshláin nua (níl leagan Gaeilge ann)

(COM(2021) 713 final)

(2022/C 323/06)

Rapóirtéir

Émilie PROUZET

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 20.12.2021
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	An Margadh Aonair, Táirgeacht agus Tomhaltas
Dáta a glactha sa rannóg	5.5.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	19.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	223/1/6

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Leagtar béim air sa Teachtaireacht go bhféadfaí an beartais iomaíochta a chur in oiriúint do dhálaí nua sa mhargadh, do thosaíochtaí beartais agus do riachtanais na dtomhaltóirí. Is eol do Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) gur chuidigh an beartas iomaíochta le rathúnas eacnamaíoch a chaomhnú agus a chur chun cinn san Aontas, Aontas atá fíorthiomanta do phrionsabail an gheilleagair margaidh shóisialta.

1.2.

Is díol sásaimh do CESE gur chinn an Coimisiún Eorpach síneadh a chur leis an gCreat Sealadach maidir le Bearta Státchabhrach i ndiaidh na paindéime. Tá sé á aithint, áfach, go bhfuil na bearta sin ró-eisceachtúil chun iad a leathnú chuig an gcreat ginearálta agus, dá réir sin, bearta buana a dhéanamh díobh.

1.3.

In 2022, cé gur éirigh leis an gCoimisiún creat sealadach maidir leis an gcoinbhleacht san Úcráin a ghlacadh go tapa, is den ríthábhacht a áirithiú go mbeidh cuideachtaí in ann fíorthairbhe a bhaint as. Ní mór Creat Sealadach Géarchéime a bheith ann a bheidh ina chomhlánú ar na hionstraimí státchabhrach atá ar fáil cheana féin do na Ballstáit, mar aon leis na socruithe atá ann cheana faoi na pleananna náisiúnta athléimneachta. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún treoirlínte a sholáthar chun tacaíocht mhear ó rialtais na mBallstát a áirithiú d’earnálacha a mbíonn tionchar mór ag éigeandálaí orthu, mar shampla, trí bhearta tacaíochta náisiúnta amhail árachas creidmheasa trádála ráthaithe nó ionstraimí airgeadais eile. Tá sé á chur i bhfios go láidir aige freisin go bhfuil rochtain cuideachtaí Eorpacha ar na bearta sealadacha ag brath ar choinníollacha incháilitheachta atá inrochtana agus neamhshrianta do na cuideachtaí is mó atá buailte.

1.4.

I dtráth seo na héiginnteachta, tá CESE ag tacú le beartas iomaíochta a chur chun feidhme atá dírithe ar rath an aistrithe ghlais agus an aistrithe dhigitigh agus beidh beartais uaillmhianacha trádála agus infheistíochta, infheistíocht urghnách phoiblí agus phríobháideach, nuálaíocht agus margadh aonair dea-fheidhmiúil ag teastáil chuige sin. Ní mór don Aontas agus do na Ballstáit creat dlíthiúil agus airgeadais a bhunú anois lena n-áiritheofar cothroime iomaíochta sa mhargadh do na gníomhaithe, na réigiúin agus na saoránaigh uile. I ndáil leis an méid sin, tá béim á leagan ag CESE ar an ngá atá ann cóir chomhionann dháiríre a áirithiú idir oibreoirí Eorpacha agus i leith oibreoirí domhanda. Is gnéithe tábhachtacha iad sláine an mhargaidh inmheánaigh agus neamh-ilroinnte an mhargaidh sin.

1.5.

Tá CESE den bharúil nach mór dlí na hiomaíochta a bhunú ar bhonn rialacha agus fíricí agus gur gá neamhspleáchas an Choimisiúin a ráthú. Bíodh sin mar atá, ba cheart treoirlínte straitéiseacha AE arb é is aidhm dóibh aistriú cóir a áirithiú a léiriú ar bhonn níos soiléire i gcreat dhlí na hiomaíochta agus le linn dá gcur i bhfeidhm ag na cás-láimhseálaithe cásanna ábhartha. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún beart a dhéanamh chun aistriú glas agus aistriú digiteach an gheilleagair agus iomaíochas na n-earnálacha a éascú i margadh domhanda atá thar a bheith míshochair.

1.6.

Sa chomhthéacs sin, tá sé níos tábhachtaí ná riamh ár n-uathriail straitéiseach a bhaint amach. Creideann CESE gur cheart measúnú a dhéanamh ar na leasuithe ar dhlí na hiomaíochta atá á mbreithniú faoi láthair de réir na riachtanas a sainaithníodh in obair an Choimisiúin ar na 14 éiceachóras straitéiseacha Eorpacha.

1.7.

Tá CESE den bharúil go bhfuil gá le tuilleadh athchóirithe chun saincheisteanna inbhuanaitheachta, digiteacha agus athléimneachta a chomhtháthú ar dhóigh níos fearr. Ba cheart príomhchoincheapa dhlí iomaíochta an Aontais (margadh ábhartha) agus na creataí sonracha (amhail de minimis nó Rialachán na Blocdhíolúine Ginearálta), maille le cur chun feidhme na rialacha sin, a chur in oiriúint do threoirlínte straitéiseacha AE. Ar a mhuin sin, tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún na hionstraimí is gá a chur ar fáil dó féin sa chaoi go mbeidh gach cuid de gheilleagar na hEorpa, go háirithe FBManna agus seirbhísí, in ann an t-aistriú glas agus an t-aistriú digiteach a mhaoiniú.

2.   Barúlacha ginearálta

2.1.

Ar an ábhar sin, tá CESE agus na geallsealbhóirí go léir ar aon fhocal gur éirigh go maith le díolúintí ó chreat ginearálta dhlí na hiomaíochta ó thit géarchéim COVID-19 amach in 2019. Ba cheart béim a leagan freisin ar na cinntí a ghlac DG COMP go tapa chun saobhadh sa mhargadh inmheánach a sheachaint a mhéid is féidir.

2.2.

Tá CESE i bhfách freisin le cur chuige an Choimisiúin Eorpaigh chun cás tubaisteach a sheachaint do ghnólachtaí, go háirithe tríd an gcreat sealadach a leathnú chun bearta téarnaimh a chumhdach ann.

2.3.

Is díol sásaimh do CESE an creat sealadach nua a ghlac an Coimisiún chun aghaidh a thabhairt ar mhóriarmhairtí an chogaidh san Úcráin, cogadh arb é ionsaí na Rúise is cúis leis. Tá ceisteanna aige freisin faoi thionchar na géarchéime nua seo ar athbhreithniú an Chomhshocraithe Cobhsaíochta agus ar riachtanais plean téarnaimh nua.

2.4.

Aithníonn CESE freisin a ábhartha atá an teachtaireacht ón gCoimisiún ós rud é go leagtar amach inti an creat ginearálta chun athbhreithniú a dhéanamh ar rialacha iomaíochta agus an bealach foriomlán straitéiseach chun cinn sa chleachtadh sin.

2.5.

Sa lá atá inniu ann, áfach, tá iarmhairtí a spleáchais straitéisigh ar thíortha nach Ballstáit iad os comhair an Aontais. Ní mór an margadh inmheánach a athmhúscailt tar éis ghéarchéim an choróinvíris agus é a chur ar chumas cuideachtaí Eorpacha a n-athléimneacht a neartú agus an t-aistriú glas agus an t-aistriú digiteach a thabhairt chun críche, tráth a mbeidh orainn dul i ngleic le hiarmhairtí iomadúla neamhchinnte an chogaidh san Úcráin, cogadh arb é ionsaí na Rúise is cúis leis.

2.6.

Ach margadh aonair agus beartas iomaíochta dea-fheidhmiúil a bheith ann, áirithítear rochtain ar mhargadh mór inar féidir le gach duine dul san iomaíocht ar bhonn cothrom. A bhuí leo siúd, spreagtar éifeachtúlacht agus nuálaíocht agus cuirtear timpeallacht ar fáil do chuideachtaí rathúla inar féidir leo dul chun cinn a dhéanamh agus a bheith ina gceannairí domhanda. Dá bhrí sin, tá CESE á athdhearbhú a thábhachtaí atá sláine an mhargaidh inmheánaigh sa phlean téarnaimh. I dtaca leis sin, leanfar den Mhargadh Aonair a chur chun feidhme i gcásanna éigeandála.

2.7.

Sa lá atá inniu ann, is cosúil go gcuireann córas rialaithe cumasc an Aontais bac ar chuideachtaí Eorpacha domhanda a chruthú a bheadh in ann dul in iomaíocht le cuideachtaí SAM agus le cuideachtaí Síneacha, ar chúinse gan an iomaíocht sa mhargadh inmheánach a laghdú. Tá na coinníollacha maidir le cúnamh poiblí a thabhairt do chuideachtaí Eorpacha i bhfad níos déine ná na coinníollacha a bhfuil ár n-iomaitheoirí domhanda faoina réir, rud a chuireann bac ar fhíorbheartas tacaíochta d’earnálacha eacnamaíocha. Ar deireadh, is cosúil nach bhfuil forfheidhmiú in aghaidh trustaí ná cosc ar mhí-úsáid ceannasachta oiriúnach do na dúshláin nua a bhaineann leis an ngeilleagar digiteach agus leis an aistriú glas.

2.8.

Tá athbhreithniú á dhéanamh faoi láthair ag an gCoimisiún Eorpach ar ionstraimí beartais iomaíochta (rialú cumasc, cleachtais frithiomaíocha agus státchabhair) chun a áirithiú go bhfuil siad oiriúnach dá bhfeidhm agus ina gcomhlánú ar an mbosca uirlisí atá ann cheana. Sa tréimhse an-chorrach seo, ní mór an tacaíocht is mó is féidir a chur ar fáil anois do na huaillmhianta aeráide agus digiteacha atá againn. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún na huirlisí beartais iomaíochta uile a oiriúnú agus a chur in úsáid, níos mó ná riamh, chun tacú leis an aistriú glas agus an t-aistriú digiteach agus chun na hionstraimí is gá a chur ar fáil dó féin chun dul san iomaíocht ar bhonn domhanda sa chomhthéacs sin.

3.   Na rialacha iomaíochta agus cur chun feidhme dhlí na hiomaíochta a oiriúnú chun na huaillmhianta atá againn a bhaint amach

3.1.

Creideann CESE nach bhfuil dul chun cinn leordhóthanach déanta san athbhreithniú ar an gcreat iomaíoch chun na treoirlínte straitéiseacha AE maidir leis an inbhuanaitheacht agus an digiteáil a chomhtháthú ann. Is é a mheas nach mór dlí na hiomaíochta a oiriúnú maidir le sainmhíniú na mbunphrionsabal agus maidir leis an measúnú oibríochtúil ar éifeachtaí sriantacha ar an iomaíocht agus ar na héifeachtaí tairbhiúla.

3.2.

Ní mór athbhreithniú a dhéanamh ar na príomhphrionsabail ar dtús. Dá bhrí sin, tá an measúnú ar cé acu atá nó nach bhfuil cleachtas nó comhaontú atá cumhdaithe ag dlí na hiomaíochta dleathach ag brath ar an sciar den mhargadh atá ag oibreoirí sa mhargadh ábhartha. Tá na coincheapa “scair den mhargadh” agus “margadh ábhartha” ríthábhachtach agus tá CESE ag iarraidh ar gheallsealbhóirí a bheith airdeallach agus athbhreithniú leanúnach á dhéanamh acu chun léargas a thabhairt ar dhálaí iarbhír oibríochtúla na n-earnálacha gnó.

3.2.1

I ndáil leis sin, ní mór bealaí éagsúla a fhiosrú. Is coincheapa iad “idirmhalartacht an táirge/na seirbhíse” agus “aonchineálacht na gcoinníollacha iomaíochta” nach mór a chur in oiriúint do shaintréithe an mhargaidh dhigitigh agus dá ghníomhaithe. Ar an gcaoi chéanna, d’fhéadfaí saintréithe comhshaoil táirge a chur san áireamh agus measúnú á dhéanamh ar an “idirmhalartacht” sin.

3.3.

An dara réimse gníomhaíochta ab ea, raon feidhme an chúnaimh agus na gcleachtas atá comhoiriúnach nó nach bhfuil tionchar acu ar an dtrádáil a shoiléiriú agus a neartú agus atá díolmhaithe, dá bhrí sin, ó dhlí na hiomaíochta. Ní mór athbhreithniú a dhéanamh ar ghnéithe áirithe measúnaithe chun go mbeidh a oiread daoine agus is féidir in ann infheistiú agus comhordú a dhéanamh le deimhneacht dhlíthiúil iomlán agus nach mbeidh orthu tabhairt faoi nós imeachta Eorpach um fhógra a thabhairt. Dealraíonn sé mar sin gur gá an riail de minimis a athbhreithniú chun freastal ar dhóigh níos fearr ar shaintréithe gach earnála, amhail iompar de thalamh agus trádáil.

3.3.1

Is díol sásaimh do CESE freisin na leasuithe a mhol an Coimisiún ar Rialachán na Blocdhíolúine Ginearálta, óir tugtar aghaidh leo ar lear mór riachtanas atá ag gnólachtaí, go háirithe FBManna, maidir le rochtain a fháil ar an tacaíocht airgeadais is gá chun go mbeidh rath ar an aistriú inbhuanaithe.

3.4.

Ar deireadh, a mhéid a bhaineann le forfheidhmiú agus faireachán, ba cheart do DG COMP agus go háirithe do chás-láimhseálaithe a bheith go hiomlán ar an eolas faoi na conairí aistrithe a bunaíodh do na 14 éiceachóras straitéiseacha Eorpacha atá sainaitheanta ag an gCoimisiún Eorpach. Sa chomhthéacs sin, ba cheart a chinneadh an gcuireann cleachtas nó comhaontú srian le hiomaíocht agus an dócha go mbeidh éifeachtaí diúltacha aige ar phraghas, táirgeadh, nuálaíocht, cáilíocht nó éagsúlacht na n-earraí agus na seirbhísí ar an margadh ábhartha.

3.4.1

Na paraiméadair mheasúnaithe as a dtagann tairbhí na díolúine nó na gcomhaontuithe cumaisc, ba cheart iad a chur in oiriúint do na cuspóirí sin chomh maith. Tá na coinníollacha sin dírithe go príomha ar an mbuntáiste eacnamaíoch agus ar an tairbhe don tomhaltóir ó thaobh praghsanna de, sa bhreis ar an mbaol go gcuirfí deireadh leis an iomaíocht. Ba cheart éifeachtaí dearfacha na srianta a dhíriú níos mó ar cháilíocht chomhshaoil táirgí agus ar ghnóthachain éifeachtúlachta aeráide ar choinníoll go sainítear na gnéithe sin go haonfhoirmeach ar an leibhéal Eorpach.

3.4.2

Dá bhrí sin, ba cheart a léiriú leis an gcoincheap “cáilíocht” na cuspóirí inbhuanaitheachta atá againn agus é a shainiú dá réir sin ar an leibhéal Eorpach. Ba cheart an coincheap “táirge inbhuanaithe” a shainiú ar an leibhéal Eorpach freisin, rud a chuirfeadh le cóir chomhionann oibreoirí agus le deireadh a chur leis an snas glas. Ar an gcaoi sin, tacaíonn CESE le hobair an Choimisiúin ar mhodheolaíochtaí eolaíocha coiteanna agus trédhearcacha chun inbhuanaitheacht táirgí, seirbhísí, foirgneamh, etc. a shainmhíniú.

3.4.3

Tá tuairimí éagsúla ag na geallsealbhóirí faoin gcaoi ar cheart an critéar “nuálaíocht” a chur san áireamh. De réir DG COMP, is príomhpharaiméadar den tástáil ar an margadh í an nuálaíocht. Dar le hoibreoirí eacnamaíocha, is beag a chuirtear an paraiméadar sin san áireamh agus diúltaíodh dó i gcuid mhór cásanna, fiú. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún measúnú a dhéanamh ar an gcaoi ar cuireadh treoirlínte straitéiseacha AE san áireamh sna cinntí is déanaí uaidh.

3.4.4

Ar deireadh, tá sé ríthábhachtach comhar a éascú agus a dhaingniú idir gnólachtaí maidir le tionscadail chomhshaoil agus, i gcuid mhór cásanna, bíonn comhtháthú an tslabhra luacha ina iomláine ag teastáil chuige sin. Dá bhrí sin, tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún an maolú nua in CBT ó rialacha in aghaidh trustaí (Airteagal 210) a shoiléiriú, rud a chuireann ar chumas feirmeoirí teacht ar chomhaontú lena gcomhpháirtí maidir le saincheisteanna inbhuanaitheachta.

3.4.5

Ar an gcaoi chéanna, ní mór na rialacha maidir le Rialachán Ingearach Blocdhíolúine agus Rialachán Cothrománach Blocdhíolúine araon a oiriúnú chun tuiscint a fháil ar a chasta atá sé éiceachóras a thógáil ar na cuspóirí inbhuanaitheachta sin. Ba cheart don Choimisiún a thabhairt le fios, a mhéid is féidir, cén cineál faisnéise inbhuanaitheachta is féidir a mhalartú go sábháilte idir iomaitheoirí.

4.   Na huirlisí is gá a chur ar fáil chun na haistrithe a ráthú agus dul san iomaíocht ar bhonn domhanda

4.1.

Mar a d’áitigh CESE cheana féin (1), má táthar chun uathriail straitéiseach oscailte a neartú, is gá athléimneacht an mhargaidh aonair a neartú, infheistíocht a dhéanamh in inniúlachtaí agus cumais theicneolaíocha an Aontais Eorpaigh agus acmhainní T&D a mhéadú, slabhraí táirgeachta agus soláthair a ghlasú, ceannasacht dhigiteach a áirithiú, cur le stoic straitéiseacha, infheistíocht agus táirgeadh inbhuanaithe a chothú agus a mhealladh chuig an Eoraip trí fheabhas a chur ar na dálaí faoina bhfeidhmíonn cuideachtaí, iniúchadh a dhéanamh ar roghanna malartacha agus ar shamhlacha an gheilleagair chiorclaigh, comhar tionsclaíoch leathan idir na Ballstáit a chur chun cinn, agus ceannaireacht sa teicneolaíocht a shaothrú, faoi mar a luaigh an Chomhairle Iomaíochais i mí na Samhna 2020.

4.2.

Tá amhras ar CESE faoi na modhanna atá beartaithe chun na hinfheistíochtaí riachtanacha san aistriú aeráide agus san aistriú digiteach a éascú i margadh athléimneach le linn na tréimhse corraí seo. Má tá rath le bheith ar na haistrithe sin, tá gá le hinfheistíocht shuntasach, idir phoiblí agus phríobháideach, go háirithe i ngeall ar a mhíchobhsaí atá an staid eacnamaíoch agus pholaitiúil seo. Ní mór na hinfheistíochtaí móra atá os comhair na n-éiceachóras straitéiseach agus, i gcoitinne, na n-earnálacha gnó go léir a éascú. Ba cheart freisin féachaint le cuideachtaí a chruthú atá in ann fás ar an margadh domhanda.

4.3.

Cé gur tarraingíodh suas mórphleananna infheistíochta cheana féin in earnálacha áirithe, tá ceisteanna ag CESE faoi chur chun feidhme na mbeart d’earnálacha seirbhísí agus do gheilleagar na hEorpa i gcoitinne, atá comhdhéanta de FBManna den chuid is mó. Beidh ról tábhachtach ag rialacha an Aontais maidir leis an státchabhair le go n-éireoidh leis na haistrithe sin.

4.4.

Is gá freisin tacú le gnólachtaí infheistíocht a dhéanamh sa digiteáil agus, go háirithe, chun córais faisnéise, an t-uathoibriú, an róbataic agus an intleacht shaorga a nuachóiriú. Tá tacaíocht de dhíth ar FBManna go háirithe chun cur lena láithreacht dhigiteach. Sampla eile is ea státchabhair le haghaidh cur chun feidhme leathanbhanda mar phríomhghné den bheartas comhtháthaithe críochach. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún leasuithe breise ar GBER a áireamh chun tacú le digiteáil saoráidí tráchtála agus oibríochtaí.

4.5.

Ar an gcuma chéanna, le tionscadail thábhachtacha ar mhaithe le leas na hEorpa i gcoitinne (IPCEI) maille le comhghuaillíochtaí tionsclaíocha, bídís dírithe ar chadhnraí, ar leathsheoltóirí nó ar an tsláinte, ní mór cur le forbairt slabhraí luacha nuálacha san Eoraip. Is spéisiúil na chéad shamplaí de chur chun feidhme na huirlise sin. Tabharfaidh CESE aird faoi leith ar a oscailte a bheidh IPCEInna do FBManna mar a fhoráiltear sna dréacht-treoirlínte.

4.6.

Is den ríthábhacht freisin cothroime iomaíochta a áirithiú le gníomhaithe tríú tír; is dúshlán mór sa réimse seo é fóirdheontais eachtracha a rialú. Faigheann cuideachtaí neamh-Eorpacha tacaíocht ollmhór stáit. Dá réir sin, measann CESE gur ionstraim úsáideach iomchuí é an togra ón gCoimisiún (2) a bhaineann le cistí eachtracha stáit do chuideachtaí atá ag feidhmiú i margadh an Aontais, cistí a d’fhéadfadh bac a chur ar fheidhmiú an mhargaidh sin. Mar sin féin, ní mór roinnt gnéithe den sásra reachtach atá fíorchasta agus forleathan a shonrú a thuilleadh.

4.7.

Ar a bharr sin, is díol sásaimh do CESE gur glacadh an Ionstraim um Margaí Digiteacha arb é is aidhm di margaí digiteacha inchoimhlinte agus cothroma a áirithiú trí rialáil ex ante. Tá rialachas na hEorpa ríthábhachtach sa chomhthéacs sin chun a áirithiú go gcuirfear an Rialachán maidir leis an Ionstraim um Margaí Digiteacha i bhfeidhm go haonfhoirmeach san Aontas Eorpach agus go mbeidh sé éifeachtach. Ina theannta sin, cé go bhfuil na saincheisteanna a bhaineann le comhroinnt sonraí agus rochtain geatóirí ar na sonraí sin á rialú leis an Ionstraim sin, tá áit na sonraí i measúnuithe iomaíochta fós le soiléiriú.

4.8.

Ar deireadh, sna comhghuaillíochtaí trasnáisiúnta agus domhanda atá cothaithe aige, ní mór don Aontas Eorpach a bheith in ann sáruithe ar chearta an duine, ar na saoirsí bunúsacha agus ar shláinte agus sábháilteacht na ndaoine agus an chomhshaoil araon a shainaithint ar fud na slabhraí luacha agus soláthair. Tá CESE ag tabhairt dá aire na dtionscnamh a rinneadh chuige sin, go háirithe maidir le clásail chomhuaineacha.

---

(1)  Tústuairim arna hiarraidh ag Uachtaránacht na Fraince ar Chomhairle an Aontais Eorpaigh: Conas a chuirfidh na héiceachórais thionsclaíocha shainaitheanta le huathriail straitéiseach an Aontais Eorpaigh agus le dea-bhail mhuintir na hEorpa?, arna glacadh an 19 Eanáir 2022 (IO C 194, 12.05.2022, lch. 34).

(2)  Togra le haghaidh Rialacháin ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le fóirdheontais eachtracha a shaobhann an margadh inmheánach (COM(2021) 223 final – 2021/0114 (COD)).

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún — Building an economy that works for people: an action plan for the social economy [Geilleagar a thógáil a fhóireann do dhaoine: plean gníomhaíochta don gheilleagar sóisialta]

(COM(2021) 778 final) (níl leagan Gaeilge ann)

(2022/C 323/07)

Rapóirtéir:

Giuseppe GUERINI

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 21.1.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	An Margadh Aonair, Táirgeacht agus Tomhaltas
Dáta a glactha sa rannóg	6.4.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	18.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	179/1/4

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Is díol sásaimh do CESE an Plean Gníomhaíochta don Gheilleagar Sóisialta (“Plean Gníomhaíochta” anseo feasta), ina dtugtar aghaidh ar mhórán pointí ríthábhachtacha atá ardaithe ag an gCoiste in imeacht na mblianta, ó eisíodh tuairim INT/447 in 2009 (1) i leith. Tá sé aitheanta go soiléir sa Phlean Gníomhaíochta nach mór do na hinstitiúidí Eorpacha na foirmeacha dlíthiúla éagsúla ar saintréithe d’éiceachóras an gheilleagair shóisialta iad a chur chun cinn agus a aithint, go háirithe mar gheall ar an ról ar leith atá ag an ngeilleagar sóisialta tacú leis an ngeilleagar áitiúil agus mar gheall ar a ghaire atá sé do chríocha agus do phobail áitiúla.

1.2.

Leis an gcogadh foréigneach ionsaitheach i gcoinne na hÚcráine agus an slua mór dídeanaithe atá ag fágáil na tíre dá thoradh sin, tá aird á tarraingt ar an mórchlaonadh chun dlúthpháirtíochta atá i muintir na hEorpa agus in eintitis na sochaí sibhialta agus iad i mbun glacadh le dídeanaithe agus cabhair dhaonnúil a stiúradh, rud a dhearbhaíonn ról tábhachtach an gheilleagair shóisialta maidir le freagairtí dlúthpháirtíochta a eagrú le linn géarchéimeanna daonnúla.

1.3.

Níor baineadh leas as acmhainneacht an gheilleagair shóisialta i ngach Ballstát fós. Sin é an fáth ar gá an Plean Gníomhaíochta a chomhlánú le gníomhaíochtaí meántéarmacha agus fadtéarmacha, agus ar gá na bearta riachtanacha a threorú agus a chomhordú chomh maith leis an gcreat dlíthiúil ábhartha a neartú; i ndáil leis sin, tacaíonn CESE go hiomlán leis na bearta atá á ndéanamh le go bhféadfar moladh ar leith ón gComhairle Eorpach a eisiúint in 2023.

1.4.

Tá CESE á mholadh gur cheart an Plean Gníomhaíochta, má táthar chun é a dhéanamh níos éifeachtaí, a neartú le tograí spriocdhírithe i gceithre réimse spéise, mar atá: (i) comhar idir na húdaráis phoiblí agus eintitis an gheilleagair shóisialta; (ii) státchabhair; (iii) infheistíochtaí agus ionstraimí airgeadais; (iv) cánachas — an nasc idir an Plean Gníomhaíochta agus an “Straitéis Eorpach do 2030” a neartú, ag díriú go háirithe ar an ról is féidir leis an ngeilleagar sóisialta a imirt chun tacú leis na haistrithe glasa, digiteacha agus sóisialta.

1.5.

Ba mhaith le CESE go gcuideodh an Plean Gníomhaíochta leis na hacmhainní Eorpacha a leithdháiltear ar na pleananna náisiúnta téarnaimh agus athléimneachta a infheistiú ar dhóigh níos spriocdhírithe ar mhaithe le cuspóirí an chuimsithe shóisialta, an oideachais agus an chur chun cinn fostaíochta, agus béim ar leith á leagan ar dhaoine óga, ar theaghlaigh agus ar dhaoine leochaileacha, agus é á mholadh ann go ndíreofaí go háirithe ar an oiliúint sna scileanna digiteacha do dhaoine faoi mhíbhuntáiste.

1.6.

D’fhonn dea-chleachtais maidir le comhar idir údaráis phoiblí agus eintitis an gheilleagair shóisialta a chur chun cinn, tá CESE á mholadh forbairt bhreise a dhéanamh ar na huirlisí rialachais chríochaigh chomhoibríoch agus ar uirlisí comhroinnte riaracháin, mar an bealach is fearr chun ról a chinntiú do raon geallsealbhóirí, agus ar an gcaoi sin feabhas a chur ar an gcoimhdeacht.

1.7.

Is díol sásaimh do CESE an togra sa Phlean Gníomhaíochta dlús a chur leis na hiarrachtaí chun an soláthar poiblí agus lamháltais a stiúradh i dtreo cuspóirí sóisialta agus comhshaoil a bhaint amach agus molann sé go neartófaí na comhpháirtíochtaí príobháideacha poiblí.

1.8.

I gcomhréir leis an méid atá leagtha amach sa Phlean Gníomhaíochta maidir le cánachas, molann CESE don Choimisiún aird ar leith a thabhairt ar fhorálacha cánach d’eintitis an gheilleagair shóisialta sa tionscnamh reachtach BEFIT (Business in Europe: Framework for Income Taxation), a thiocfaidh amach sna míonna amach romhainn.

2.   Barúlacha ginearálta agus cúlra

2.1.

Tugtar léargas ilbhliantúil go dtí 2030 sa Phlean Gníomhaíochta agus tá dhá dhoiciméad oibre ag gabháil leis. Sa chéad cheann díobh seo, tugtar faisnéis bhreise a chuireann leis an Teachtaireacht i gceist, i gcomhréir le cur chun feidhme Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta. Os a choinne sin, tá an dara doiciméad, Scenarios towards co-creation of a transition pathway for a more resilient, sustainable and digital Proximity and Social Economy industrial ecosystem [Cásanna faoinar féidir bealach aistrithe a chruthú go comhpháirteach ar mhaithe le héiceachóras tionsclaíoch an gheilleagair shóisialta agus áitiúil a bheidh níos athléimní, níos inbhuanaithe agus níos digití] ag teacht leis an Straitéis Eorpach nua maidir le tionsclaíocht, ina bhféadfaidh an geilleagar sóisialta ról nuálach a bheith aige d’fhonn aistriú cóir agus cothrom a bhaint amach, in earnálacha straitéiseacha amhail an geilleagar digiteach agus an geilleagar glas.

2.2.

Is díol sásaimh do CESE an cinneadh an Plean Gníomhaíochta a ailíniú le Colún Eorpach na gCeart Sóisialta agus leis an Straitéis Eorpach nua maidir le tionsclaíocht, ina ndírítear ar “éiceachóras” sonrach de chuid an gheilleagair shóisialta, rud is beart nuálach. I ndáil leis sin, is den tábhacht gur fearr a shonrófar na cuspóirí meántéarmacha agus fadtéarmacha don tréimhse tar éis 2023. D’fhéadfadh an geilleagar sóisialta cuidiú nach beag a thabhairt chun dul i ngleic leis na mórcheisteanna atá le réiteach ag an Eoraip: neamhionannais a laghdú, brú déimeagrafach, tacaíocht do na glúine óga, agus an chaoi ar féidir déileáil le teacht na ndídeanaithe agus na n-imirceach, le hinbhuanaitheacht na gcóras sláinte agus le samhail leasa shóisialta na hEorpa.

2.3.

Creideann CESE gur gá sa Phlean Gníomhaíochta bearta atá comhordaithe leis an bplean um “Margadh Aonair don Chaipiteal” a chur chun cinn freisin, mar a mholtar a dhéanamh i dtuairimí ECO/533 (2) agus INT/965 (3). Iarrtar sa dá thuairim sin go gcuirfeadh Aontas na Margaí Caipitil san áireamh gnéithe sonracha na n-ionstraimí airgeadais a theastaíonn le haghaidh earnáil an gheilleagair shóisialta.

2.4.

Siúd is nach dtugtar sainmhíniú dlíthiúil ar an rud is “geilleagar sóisialta” ann sa Phlean Gníomhaíochta, déantar sainghnéithe ghníomhaithe an gheilleagair shóisialta a shainaithint: (i) tosaíocht daoine agus críoch sóisialta ar bhrabús; (ii) iomlán nó formhór na mbrabús a athinfheistiú i ngníomhaíochtaí atá dírithe ar an leas comhchoiteann nó ar tairbhe iad do bhaill agus d’úsáideoirí, i gcomhthéacs an leasa ghinearálta; (iii) rialachas daonlathach agus rannpháirteach.

2.5.

Tagann CESE leis na prionsabail sin agus molann sé don Choimisiún agus do na Ballstáit tabhairt faoi thionscnaimh níos uaillmhianaí agus níos comhordaithe ionas gur féidir creat coiteann comhordaithe dlíthiúil a leagan síos don gheilleagar sóisialta lena gcomhdhlúthaítear na trí phrionsabal a liostaítear thuas, chun deireadh a chur le haon débhríocht agus éiginnteachtaí. Le sainmhíniú ina n-áireofaí na modhanna éagsúla eagrúcháin agus na cineálacha éagsúla fiontraíochta atá tagtha chun cinn, d’fhéadfaí an sprioc a bhaint amach freisin maidir le reacht Eorpach a thabhairt isteach do chomhlachais, do chumainn fhrithpháirteacha agus d’fhondúireachtaí, go háirithe dóibh siúd atá ag gabháil d’oibríochtaí trasteorann.

2.6.

Is díol sásaimh do CESE an togra ón gCoimisiún treoir a thabhairt do na Ballstáit agus bearta á gceapadh acu ar mhaithe leis an ngeilleagar sóisialta, d’fhonn tacú le samhail níos inbhuanaithe, níos cuimsithí agus níos nuálaí don fhorbairt eacnamaíoch agus shóisialta. Go sonrach, tá sé beartaithe ag an gCoimisiún idirghabháil a dhéanamh go díreach nó in éineacht leis na Ballstáit i dtrí réimse tosaíochta: (i) na dálaí cearta a chruthú don gheilleagar sóisialta; (ii) deiseanna a thabhairt dóibh a ngníomhaíochtaí a thosú agus a leathnú; (iii) a áirithiú go dtabharfar aitheantas don gheilleagar sóisialta.

2.7.

Á chur sin san áireamh, is díol sásaimh do CESE go gcuirtear chun suntais sa Phlean Gníomhaíochta gur gá úsáid a bhaint as meascán de bhearta beartais, lena n-áirítear cánachas, rialáil an tsoláthair phoiblí, iomaíocht agus státchabhair, rialáil iomchuí ar dhálaí oibre, oideachas agus taighde. I ndáil leis an méid sin, cuireann sé chun suntais an gá atá ann cáilíocht na hoibre a chur chun cinn agus nósanna imeachta a fhorbairt chun oibrithe a chur ar an eolas faoi na cinntí straitéiseacha a dhéanann eintitis an gheilleagair shóisialta agus ról a thabhairt dóibh ina leith.

2.8.

Áirítear ar na hearnálacha ina bhfeidhmíonn eintitis an gheilleagair shóisialta seirbhísí sóisialta agus sláinte, cúram, oideachas agus oiliúint, cultúr agus cosaint an chomhshaoil, agus i dtéarmaí ginearálta roinnt mhaith de na seirbhísí lena ngabhann leas eacnamaíoch ginearálta (SGEInna) dá dtagraítear i gColún Eorpach na gCeart Sóisialta, agus is earnálacha iad seo lena mbítear ag cur i rith an ama le líon na luachanna eacnamaíocha agus na bpost.

2.9.

Bíonn eintitis an gheilleagair shóisialta gníomhach i ngach earnáil eacnamaíoch i roinnt mhaith tíortha Eorpacha: ón déantúsaíocht thionsclaíoch agus cheardaíochta go dtí an geilleagar ciorclach, ón turasóireacht inbhuanaithe go táirgeadh fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite, ón iompar go seirbhísí cumarsáide agus faisnéise, a bhfuil ról tábhachtach acu sa nuálaíocht shóisialta agus san aistriú teicneolaíochta forleathan chuig pobail nó limistéir atá faoi mhíbhuntáiste. Toisc an oiread sin foirmeacha dlí agus eagrúcháin éagsúla a bheith ann, is gá cur chuige “a oireann do chách” a sheachaint; mar sin féin, is gá rogha éigin a choinneáil le go bhféadfaí comhordú a dhéanamh faoi scáth an Choimisiúin.

2.10.

Tá fiontair an gheilleagair shóisialta fréamhaithe cuid mhaith sa phobal áitiúil, mar ar féidir leo cur leis an gcomhtháthú sóisialta sna limistéir áitiúla, rud a fhágann na limistéir sin níos athléimní agus níos cuimsithí. Mar gheall ar an ngaireacht sin, bíonn fiontair an gheilleagair shóisialta thar a bheith éifeachtach a fhad a bhaineann le tacú leis na haistrithe glasa agus digiteacha, agus bíonn rochtain níos fearr ag gach duine, ina measc na daoine is leochailí agus iad siúd atá i mbaol an eisiaimh shóisialta, ar theicneolaíochtaí digiteacha, go háirithe teicneolaíochtaí cumasúcháin atá fabhrach do rannpháirtíocht daoine faoi mhíchumas sa mhargadh saothair.

2.11.

Ba cheart aird ar leith a thabhairt freisin ar rannpháirtíocht agus ar fhorbairt an aosa óig, óir ba cheart tacú leo le bearta lena spreagtar fás na fiontraíochta i measc na nglún óg.

2.12.

Chun leas a bhaint as an acmhainneacht sin, is gá rochtain ar chaipiteal infheistíochta a mhéadú d’eintitis an gheilleagair shóisialta, go háirithe ionas gur féidir le hinfheistíochtaí i mbonneagar sóisialta (tithíocht inacmhainne, cúram fadtéarmach sláinte agus tacaíocht fhadtéarmach, oideachas agus foghlaim ar feadh an tsaoil, laghdú bochtaineachta, inrochtaineacht fheabhsaithe) barr a gcumais a bhaint amach. Is gá na cineálacha bonneagair sin a threisiú chun neamhionannais agus eisiamh sóisialta a laghdú, neamhionannais a bhfuil méadú tagtha orthu san Eoraip de thoradh na paindéime.

2.13.

Deis atá sa Phlean Gníomhaíochta chun an geilleagar sóisialta a fhorbairt, trí fheabhas a chur ar an mbeartas tionsclaíoch agus aitheantas a thabhairt don ról atá ag na comharchumainn, go háirithe in earnálacha seirbhísí agus tionsclaíochta na hEorpa, áit a gcruthaíonn siad braislí táirgiúla tábhachtacha agus a mbaineann siad amach ardchumas nuálaíochta.

2.14.

Leagann CESE tábhacht nach beag ar thiomantas an Choimisiúin staidéir agus taighde a dhéanamh ar an ngeilleagar sóisialta le go mbeifear in ann moladh ón gComhairle Eorpach a eisiúint in 2023; is díol sásaimh dó freisin go bhfuil sé beartaithe ag an gCoimisiún meastóireacht a dhéanamh in 2025 ar chur chun feidhme an Phlean Gníomhaíochta. Chun go mbeidh éifeacht leis na staidéir agus na meastóireachtaí, áfach, ba cheart sa Phlean Gníomhaíochta spriocanna meántéarmacha agus fadtéarmacha níos soiléire a leagan síos ionas gur féidir na tionchair shóisialta a bhfuil súil leo a shonrú, lena n-áirítear i ndáil leis an Straitéis Eorpach do 2030.

2.15.

Is díol sásaimh do CESE cuspóirí an Choimisiúin maidir le caidreamh trasteorann agus le hidirnáisiúnú an gheilleagair shóisialta a chur chun cinn, agus tugann sé a thacaíocht dóibh trí thacú le rannpháirtíocht fhiontair an gheilleagair shóisialta in ardáin chomhpháirtíochta Eorpacha agus í a spreagadh, lena n-áirítear trí Thairseach Aonair a bhunú don gheilleagar sóisialta.

2.16.

Mar chuid de thionscnaimh atá dírithe ar chultúr fiontraíochta a chur chun cinn agus, go háirithe, chun cur le rannpháirtíocht an aosa óig i mbunú fiontar nua, tá sé ríthábhachtach cur lena bhfuil d’eolas ar acmhainneacht an gheilleagair shóisialta i gcuraclaim na meánscoileanna agus na n-ollscoileanna. Sin é an fáth a dtacaímid leis an togra le haghaidh Acadamh nua do Bheartas Fiontraíochta na nÓg a bhunú, a mbeadh an geilleagar sóisialta áirithe ann.

3.   Barúlacha sonracha

3.1.   Caidreamh idir na húdaráis phoiblí agus eintitis an gheilleagair shóisialta

3.1.1.

Agus aitheantas á thabhairt aige d’acmhainneacht an gheilleagair shóisialta cur leis na beartais shóisialta agus thionsclaíocha amach anseo, dearbhaítear sa Phlean Gníomhaíochta a thábhachtaí atá na feidhmeanna leasa ghinearálta a rannchuidíonn an geilleagar sóisialta leo, agus tá sé tábhachtach, dá bhrí sin, cuspóirí a shainiú chun feabhas a chur ar an gcomhar idir na húdaráis phoiblí, eintitis an gheilleagair shóisialta agus rannpháirtithe san idirphlé sóisialta.

3.1.2.

Á chur sin san áireamh, feictear do CESE gur gá dlús a chur leis an infheistíocht sa “riarachán comhroinnte” idir údaráis phoiblí agus fiontair shóisialta atá ag obair ar son chuspóirí an leasa choitinn laistigh dá réimsí freagrachta agus sainchúraimí féin. Dá bhrí sin, ba cheart foirmeacha pleanála agus deartha a spreagadh chun rialachas cuimsitheach a chur chun feidhme, agus aitheantas á thabhairt don ról atá ag eintitis an gheilleagair shóisialta, go háirithe i gcórais áitiúla agus réigiúnacha comhair idir an geilleagar sóisialta agus na húdaráis áitiúla. Ní mór do na bealaí nuálacha oibre sin na ceanglais maidir le trédhearcacht, cóir chomhionann, cost-éifeachtúlacht agus oscailteacht do gheallsealbhóirí éagsúla a chomhlíonadh, i gcomhréir le prionsabail na coimhdeachta.

3.1.3.

Dealraíonn sé go bhfuil na cineálacha comhoibriúcháin sin an-éifeachtach ar fad agus seirbhísí leasa ghinearálta á soláthar toisc go bhfágann siad gur féidir an t-iomaíochas a bhainistiú ar bhealach níos fearr chomh maith le forbairt agus treisiú a dhéanamh ar an gcomhar agus ar an dea-thionchar sóisialta arna chruthú trí bhéim a leagan ar “seirbhísí coiteanna”.

3.1.4.

Dá bhrí sin, tagann CESE leis an rún atá ag an gCoimisiún oibriú chun rochtain ar mhargadh an tsoláthair phoiblí a fheabhsú d’eintitis an gheilleagair shóisialta. Tá go leor dul chun cinn déanta ina leith sin a bhuí leis an Treoir (4) maidir leis an soláthar poiblí a eisíodh in 2014. Mar sin féin, tá súil ag CESE leis go ndéanfaidh an Coimisiún idirdhealú níos soiléire idir saothrú an leasa ghinearálta agus cur i gcrích an Mhargaidh Aonair nuair a bheidh athbhreithniú á dhéanamh ar an Treoir maidir leis an soláthar poiblí — agus go háirithe Airteagal 77 di maidir leis an gcóras níos éadroime do sheirbhísí sóisialta — d’fhonn bunús dlí níos láidre a chur ar fáil do chomhaontuithe comhair idir údaráis phoiblí agus fiontair an gheilleagair shóisialta.

3.2.   Státchabhair

3.2.1.

Aithnítear go bhfuil tacaíocht airgeadais phoiblí leordhóthanach de dhíth ar chuid de na hearnálacha ina bhfeidhmíonn eintitis an gheilleagair shóisialta, go háirithe cúram sóisialta, cúram sláinte, oideachas agus cultúr, agus ba cheart, ar aon chaoi, an tacaíocht sin a thabhairt isteach gan rialacha margaidh a shaobhadh, i gcás ina soláthraíonn fiontair thráchtála na seirbhísí céanna a sholáthraíonn eintitis an gheilleagair shóisialta.

3.2.2.

Is éard is aidhm don rialú ar státchabhair cothromaíocht a choinneáil idir tacaíocht a chur ar fáil agus cothrom iomaíochta. Cuirtear chun suntais sa Phlean Gníomhaíochta gur minic nach mbaineann na húdaráis phoiblí ná na tairbhithe an leas is fearr is féidir as na féidearthachtaí atá ann cheana maidir le státchabhair. Sin é lomchlár na fírinne, gan aon agó, agus is intuigthe as sin go bhfuil gá le hinfheistíochtaí spriocdhírithe a dhéanamh in oiliúint speisialaithe le haghaidh na n-údarás poiblí ar rialacha Eorpacha maidir le státchabhair, go háirithe maidir le SGEInna.

3.2.3.

Mar sin féin, ní leor i gcónaí na rialacha iomaíochta chun dul i ngleic, mar is ceart, le saincheisteanna amhail bainistiú seirbhísí sóisialta, go háirithe cúram sláinte agus seirbhísí cúraim, atá bunaithe ar an dlúthpháirtíocht seachas a bheith dírithe ar an margadh. I dtuairim TEN/605 (5), thug CESE le fios go raibh an easpa cinnteachta nó na costais mhóra a bhaineann leis na ceanglais a chomhlíonadh ina bacainn nó ina mbacainní a chuireann cosc míchuí ar na húdaráis beartas SGEI a chur chun feidhme ina iomláine. Ní mór féachaint ar an bPlean Gníomhaíochta mar dheis chun an plé idir an Coimisiún, na Ballstáit, na húdaráis áitiúla agus ionadaithe na gcomhpháirtithe sóisialta agus an gheilleagair shóisialta a fheabhsú.

3.2.4.

Áirithítear le rialacha an Aontais maidir le SGEInna go bhfuil dóthain solúbthachta ann maidir le rialacha státchabhrach. Ar a shon sin, ní bhacann roinnt mhaith údarás poiblí leis an gcreat dlíthiúil maidir le cúnamh poiblí a chur i bhfeidhm i leith SGEInna.

3.2.5.

Cé gur díol sásaimh é an togra ón gCoimisiún maidir le seimineáir ghréasáin agus ceardlanna a chur ar bun chun faisnéis leordhóthanach a chur ar fáil maidir le bealaí inar féidir rochtain a fháil ar státchabhair, ní leor é. Tá gá le hidirghabháil rialála níos cinntithí, lena n-áirítear trí reachtaíocht bhog, chun ceanglais rochtana agus an méid státchabhrach atá ar fáil d’eintitis an gheilleagair shóisialta a shoiléiriú, go háirithe i réimse na SGEInna, ar thaobh amháin, agus i dtaca le cabhair chun daoine faoi mhíbhuntáiste a earcú de réir bhrí Rialachán Ginearálta na Blocdhíolúine (GBER), ar an taobh eile.

3.2.6.

Na fóirdheontais a dheonaítear d’eintitis an gheilleagair shóisialta ina gcáil mar eintitis a chuidíonn le seirbhísí leasa ghinearálta a sholáthar, ba cheart iad a aithint mar fhóirdheontais atá comhoiriúnach don mhargadh inmheánach. Chuige sin, b’fhiú athbhreithniú a dhéanamh ar na tairseacha de minimis maidir le cabhair a thugtar d’fhiontair an gheilleagair shóisialta le haghaidh gníomhaíochtaí sóisialta agus seirbhísí leasa ghinearálta.

3.3.   Infheistíochtaí agus ionstraimí airgeadais

3.3.1.

De réir na meastachán a thugtar sa Phlean Gníomhaíochta, le linn na clárthréimhse 2014-2020 caitheadh ar a laghad EUR 2,5 billiún ó bhuiséad an Aontais Eorpaigh ar mhaithe leis an ngeilleagar sóisialta, agus é sin trí bhíthin cláir Eorpacha agus cistí Eorpacha éagsúla. Is díol sásaimh do CESE go bhfuil sé beartaithe ag an gCoimisiún an leibhéal tacaíochta do 2021-2027 a mhéadú a thuilleadh trí na bacainní ar rochtain ar chistí Eorpacha atá roimh eintitis an gheilleagair shóisialta a laghdú.

3.3.2.

Ar an ábhar sin, is den tábhacht é go ndéanfaí táirgí airgeadais nua a sheoladh faoin gclár InvestEU cheana féin in 2022, d’fhonn maoiniú príobháideach a chur ar fáil atá curtha in oiriúint do riachtanais fhiontair an gheilleagair shóisialta.

3.3.3.

Chomh maith le hinfheistíochtaí agus ionstraimí airgeadais a chur chun cinn, is deacair fós do go leor eintiteas de chuid an gheilleagair shóisialta rochtain shaoráideach a fháil ar chreidmheas bainc. Ar an gcúis sin, measann CESE go bhfuil sé riachtanach go mbeadh ráthaíochtaí ar fáil dóibh chun rochtain a fháil ar chreidmheas. Ba cheart na deiseanna sin, a ndearnadh diantástáil orthu i measc FBManna, a leathnú ar bhonn córasach d’fhonn an geilleagar sóisialta a chuimsiú.

3.3.4.

Molann CESE go spreagfaí gach Ballstát, le cabhair ón gclár InvestEU, “ciste ráthaíochta” tiomnaithe d’eintitis an gheilleagair shóisialta a bhunú, a chomhlíonfadh critéir shonracha chun acmhainneacht creidmheasa a mheasúnú, lena dtacófaí le táscairí iomchuí a thabhairt isteach chun infheistíochtaí sa gheilleagar sóisialta a mheas, rud a chuideodh freisin le hionstraimí nuálacha airgeadais a chur chun cinn.

3.3.5.

Tagann CESE leis an seasamh a nochtar sa Phlean Gníomhaíochta faoin gceannach thar barr amach ag oibrithe, áit a leagtar béim ar ról na gcomharchumann arna mbunú ag oibrithe a ghlacann seilbh ar fhiontair atá i gcruachás agus a bhunaíonn comharchumann. Is gnách go n-eiríonn le ceannach thar barr amach den sórt sin, más féidir leis na hoibrithe atá sa chomharchumann brath ar shásraí cistiúcháin oiriúnacha agus ar bhunú cistí le haghaidh chaipitliú na bhfiontar sin. Mar sin féin, in éineacht leis na hionstraimí airgeadais sin, tá sé ríthábhachtach tacaíocht chuí a thabhairt d’oibrithe trí bhíthin gníomhaíochtaí oiliúna agus cothaithe scileanna. Áitíonn CESE ar an gCoimisiún leanúint de bheith ag obair i ndlúthchomhar leis na Ballstáit chun uirlisí agus réitigh a shainaithint lenar féidir bacainní a bhaint agus dlús a chur le nósanna imeachta dlíthiúla chun úinéireacht fiontair a aistriú chuig a fhostaithe tar éis dó dúnadh, trí chomharchumainn oibrithe nó trí chineálacha eile d’fhiontair an gheilleagair shóisialta atá faoi úinéireacht oibrithe.

3.4.   Beartas cánach a aithníonn feidhmeanna leasa ghinearálta

3.4.1.

Feidhmíonn eintitis an gheilleagair shóisialta laistigh de chreat fioscach ilroinnte atá sainithe ag na Ballstáit den chuid is mó. Is díol sásaimh do CESE go leagtar béim sa Phlean Gníomhaíochta ar an ngá atá le forálacha cánach a bhaineann go sonrach leis an ngeilleagar sóisialta, á thabhairt dá aire ina leith sin gur beag Ballstát atá tar éis creat fioscach tiomnaithe comhleanúnach a fhorbairt d’fhiontair shóisialta go nuige seo.

3.4.2.

Bheadh comhchuibhiú fioscach comhordaithe, bunaithe ar dhea-chleachtais sna Ballstáit, úsáideach agus inmhianaithe, go háirithe i gcás díolúintí áirithe cánach ó bhrabúis neamhdháilte, laghduithe ar rátaí CBL, laghduithe ar chostais árachais shóisialta nó díolúintí uathu agus laghduithe cánach i gcás tabhartas.

3.4.3.

Is cúis áthais do CESE go moltar sa Phlean Gníomhaíochta treoirlínte a fhoilsiú lena soiléirítear na rialacha atá ann cheana maidir le cóireáil cánach a chur i bhfeidhm ar thabhartais trasteorann ar de leas an phobail iad agus go moltar ann freisin staidéar sonrach a fhoilsiú maidir le tabhartais dhaonchairdiúla san Aontas Eorpach. I ndáil leis an méid sin, creideann CESE gur cheart go n-áireofaí sna treoirlínte sin moltaí do na Ballstáit faoin gcaoi le heagraíochtaí cónaitheacha ar de leas an phobail iad atá inchomórtais le heagraíochtaí atá bunaithe i mBallstát eile a aithint.

3.4.4.

Ar deireadh, agus rud is tábhachtaí fós, ní mór an Plean Gníomhaíochta a bheith ina uirlis straitéiseach lena leagtar amach bearta fóinteacha ar mhaithe le heintitis an gheilleagair shóisialta agus le pobail áitiúla, in éineacht le beartais chánach atá dírithe ar na spriocanna sóisialta i gceist.

---

(1)  IO C 318, 23.12.2009, lch. 22.

(2)  IO C 155, 30.4.2021, lch. 20.

(3)  IO C 194, 12.5.2022, lch. 39.

(4)  Treoir 2014/24/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Feabhra 2014 maidir leis an soláthar poiblí agus lena n-aisghairtear Treoir 2004/18/CE (IO L 94, 28.3.2014, lch. 65).

(5)  IO C 345, 13.10.2017, lch. 45.

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún Straitéis AE um Chaighdeánú — Caighdeáin dhomhanda a leagan síos chun tacú le margadh aonair AE atá athléimneach, glas agus digiteach

(COM(2022) 31 final)

agus maidir le Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012 a mhéid a bhaineann le cinntí ó eagraíochtaí Eorpacha um chaighdeánú a bhaineann le caighdeáin Eorpacha agus táirgí Eorpacha caighdeánúcháin

(COM(2022) 32 final — 2022/0021(COD))

(2022/C 323/08)

Rapóirtéir:

Sandra PARTHIE

Comhairliúchán	a) An Coimisiún Eorpach, 2.5.2022 b) Parlaimint na hEorpa, 14.2.2022 c) An Chomhairle, 17.2.2022
Bunús dlí	a) Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh b) Airteagal 114 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	An Margadh Aonair, Táirgeacht agus Tomhaltas
Dáta a glactha sa rannóg	5.5.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	18.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	186/1/3

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Is díol sásaimh do CESE an Teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach maidir lena bhfuil i ndán don chaighdeánú san Aontas sa chomhthéacs domhanda. Léiriú atá i dtogra an Choimisiúin Eorpaigh, mar is ceart, ar fhorbairt na gcaighdeán idirnáisiúnta agus tugtar aghaidh ann ar athruithe atá tite amach. Maidir leis an moladh in Airteagal 10 de Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (1), tá CESE i bhfabhar athbhreithniú ar an rialachas. Ní mór a chur san áireamh i rialachas na n-eagraíochtaí Eorpacha um chaighdeánú (ESOnna) rannpháirtíocht thrédhearcach oscailte chuimsitheach chothrom na ngníomhaithe margaidh ábhartha uile, na dtomhaltóirí, na ngeallsealbhóirí sóisialta agus comhshaoil, na gceardchumann, na FBManna agus na gcuideachtaí móra.

1.2.

Chun a áirithiú gur ann do ghlacadh forleathan sa tsochaí, tá sé ríthábhachtach cur chuige cuimsitheach cothrom a chinntiú lena gcuirtear ar chumas na ngeallsealbhóirí leasmhara uile a ndéantar difear dóibh páirt a ghlacadh ann. Ar leibhéal an Aontais agus ar leibhéal na mBallstát, tacaíonn eagraíochtaí polaitiúla agus eagraíochtaí um chaighdeánú lena chéile trí dhálaí creata a mhúnlú. An ceanglas maidir le Straitéis an Aontais um Chaighdeánú a bheith cuimsitheach, níl a mhacasamhail ar fáil aon áit eile ar domhan agus is mór is fiú é a atreisiú. Ar an leibhéal idirnáisiúnta, is údar imní é nach bhfuil an chuimsitheacht ar cheann de bhunchlocha an chaighdeánaithe idirnáisiúnta.

1.3.

Is údar buartha é, dar le CESE, gur uirlis de chuid an bheartais thionsclaíoch nó ionstraim gheopholaitiúil atá sa chaighdeánú anois i réigiúin eile ar domhan. Ní mór don Aontas Eorpach a bheith réidh lena chur chuige a oiriúnú chun iomaíochas chuideachtaí na hEorpa agus cosaint na dtomhaltóirí a chinntiú agus a mhéadú. Dá bhrí sin, is díol sásaimh do CESE na 22 bheart atá beartaithe, lena n-áirítear fóram ardleibhéil a chur ar bun chun comhordú níos fearr a dhéanamh ar leasanna na ngeallsealbhóirí, post “an Phríomhoifigigh um Chaighdeánú” a chruthú, athchóiriú ar rialachas na ESOnna a éileamh, tosaíochtaí maidir le caighdeánú a leagan síos le haghaidh an chlaochlaithe ghlais agus an chlaochlaithe dhigitigh araon, agus dlús a chur le próisis an chaighdeánaithe.

1.4.

Is gá an cur chuige ón mbun aníos a bhaineann le caighdeáin atá faoi thionchar an mhargaidh agus an cur chuige ón mbarr anuas a bhaineann leis an straitéis pholaitíochta a thabhairt le chéile trí chomhar níos dlúithe a dhéanamh idir rialtais/saol na polaitíochta, an lucht tionscail agus geallsealbhóirí eile chun comhstraitéisí Eorpacha a fhorbairt agus luachanna an daonlathais a chaomhnú. Chuige sin, ní mór malartú leanúnach a chur ar bun idir an Coimisiún Eorpach, ESOnna, comhlachtaí náisiúnta um chaighdeánú, an lucht tionscail agus geallsealbhóirí na sochaí sibhialta.

1.5.

Tá CESE i bhfabhar freisin iarraidh ar ESOnna a rialachas a nuachóiriú lena chur in oiriúint ina iomláine do leas an phobail Eorpaigh agus do luachanna an daonlathais, agus do leasanna na FBManna, na ngeallsealbhóirí comhshaoil agus sóisialta, na gceardchumann, na sochaí sibhialta agus na n-úsáideoirí, agus chun rochtain ar chaighdeáin a éascú.

1.6.

Luaitear sa straitéis Eorpach um chaighdeánú roinnt tionscnaimh oiliúna agus oideachais atá dírithe ar thaighdeoirí, ar ghairmithe óga agus ar chleachtóirí, a fhéachann le forbairt scileanna a chur chun cinn i réimse an chaighdeánaithe. Tá CESE den bharúil gur tograí ríthábhachtacha na tograí sin, go háirithe do FBManna agus micrifhiontair agus d’fhonn creat a leagan síos maidir le hinfheistíocht a dhéanamh i dtallann, agus tá sé go mór i bhfabhar iad a thabhairt isteach go forleathan agus go pras. Tá sé á chur i bhfáth gur gá cur leis an gcistiú a chuireann údaráis Eorpacha agus náisiúnta ar fáil dóibh siúd a bhfuil baint acu leis an gcaighdeánú, cuir i gcás ceardchumainn, eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus cuideachtaí, d’fhonn feabhas a chur ar a gcumas páirt a ghlacadh in obair an chaighdeánaithe.

2.   Comhthéacs na dtograí ón gCoimisiún

2.1.

Is cuid chroílárnach de mhargadh aonair an Aontais na caighdeáin. Le 30 bliain anuas, tá breis agus 3 600 caighdeán comhchuibhithe socraithe ag an gcóras Eorpach um chaighdeánú, rud a ligeann do chuideachtaí a chur in iúl go bhfuil dlí an Aontais á chomhlíonadh acu. Tá tairbhí móra ag baint leis na caighdeáin Eorpacha: cuireadh cothroime iomaíochta ar fáil do na gnólachtaí sa mhargadh aonair agus cuireadh le muinín na dtomhaltóirí freisin. Sainítear ábhar na gcaighdeán sna coistí teicniúla, mar a bhfuil sé de cheart ag na stáit páirt a ghlacadh ann, ach nach bhfuil cearta idirghabhála acu de bhreis air sin. I gcuid de Bhallstáit an Aontais, is ann do rialacháin bhreise maidir le tionscadail a bhaineann le leas an phobail a phróiseáil. Ós rud é gur cuid de dhlí an Aontais iad na caighdeáin chomhchuibhithe (2), ní mór iad a scríobh de réir phrionsabail an daonlathais, agus na geallsealbhóirí uile a bheith páirteach ann (leasanna na sochaí sibhialta agus na dtomhaltóirí, leasanna sóisialta agus comhshaoil, leasanna na gceardchumann agus leasanna FBManna á gcur san áireamh), agus dá réir sin próiseas cinnteoireachta cothrom a áirithiú laistigh d’eagraíochtaí um chaighdeánú náisiúnta, Eorpacha agus idirnáisiúnta.

2.2.

Tá an caighdeánú Eorpach ag feidhmiú laistigh de chomhthéacs domhanda atá ag éirí níos iomaíche. Beidh iomaíochas agus ceannasacht teicneolaíochta na hEorpa agus cumas an Aontais spleáchais a laghdú agus na luachanna Eorpacha a chosaint — na huaillmhianta sóisialta agus comhshaoil san áireamh — ag brath ar mar a éireoidh le gníomhaithe na hEorpa sa chaighdeánú ar an leibhéal idirnáisiúnta. Chuige sin, tá acmhainní/saineolas na ngeallsealbhóirí Eorpacha ag teastáil, rudaí nach féidir tús áite an Aontais sa chaighdeánú idirnáisiúnta a choinneáil dá n-uireasa.

2.3.

Ní féidir uaillmhianta an Aontais maidir le geilleagar aeráidneodrach athléimneach ciorclach a bhaint amach gan caighdeáin Eorpacha. Má theastaíonn ón Aontas a bheith ina cheannródaí domhanda i gcónaí, ní mór dó lorg láidir coise a bheith aige ar fud an domhain ó thaobh gníomhaíochtaí caighdeánúcháin de, agus a bheith chun tosaigh san obair sna fóraim agus sna hinstitiúidí idirnáisiúnta is tábhachtaí.

2.4.

I straitéis um chaighdeánú an Choimisiúin (3), leagtar amach cur chuige an Choimisiúin i leith na gcaighdeán, i gcás an Mhargaidh Aonair agus ar bhonn domhanda araon. Ag gabháil leis an straitéis, tá togra le haghaidh leasú ar an Rialachán maidir le caighdeánú (4), tuarascáil ar a chur chun feidhme (5), agus clár oibre bliantúil 2022 an Aontais maidir le caighdeánú Eorpach (6). Is é is aidhm leis an straitéis iomaíochas domhanda an Aontais a neartú chun geilleagar athléimneach glas digiteach a éascú, agus chun luachanna an daonlathais a chumhdach i gcur chun feidhme na teicneolaíochta.

2.5.

I gcás teicneolaíochtaí nua agus teicneolaíochtaí atá ag teacht chun cinn, is minic nach n-éiríonn leis an gcóras Eorpach um chaighdeánú an beart a dhéanamh go tráthúil agus, dá dheasca sin, cailltear “buntáiste an cheannródaí” trí chaighdeánú. Moltar sa straitéis sin tacar beart chun caighdeáin a chur ar ais i gcroílár mhargadh aonair an Aontais, margadh a bheadh athléimneach, glas agus digiteach, agus chun ról domhanda an chórais Eorpaigh um chaighdeánú a neartú. Ar leibhéal an Aontais agus ar leibhéal náisiúnta na mBallstát, tacaíonn eagraíochtaí polaitiúla agus eagraíochtaí um chaighdeánú lena chéile trí na dálaí creata sin a mhúnlú. Chruthaigh an comhar sin go maith go dtí seo agus bonn á chur aige faoin rath eacnamaíoch agus faoi rochtain chuideachtaí na hEorpa ar na margaí idirnáisiúnta.

2.6.

Tá leasú (7) ar Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012 maidir le caighdeánú á mholadh ag an gCoimisiún freisin, chun feabhas a chur ar an rialachas sa chóras Eorpach um chaighdeánú. Cé go bhfágfar an córas Eorpach oscailte, trédhearcach, cuimsitheach agus neamhchlaonta, forordaítear sa togra nach mór do na comhlachtaí náisiúnta um chaighdeánú déileáil le hiarrataí ar chaighdeánú arna ndéanamh ag an gCoimisiún ar na heagraíochtaí Eorpacha um chaighdeánú.

2.7.

I gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012, d’eisigh an Coimisiún Teachtaireacht ina leagtar amach clár oibre 2022 an Aontais Eorpaigh maidir leis an gcaighdeánú Eorpach. Leagtar amach ann na bearta atá beartaithe ag an gCoimisiún a dhéanamh in 2022 chun feabhas a chur ar oscailteacht, trédhearcacht agus cuimsitheacht an chórais Eorpaigh um chaighdeánú.

2.8.

De réir Airteagal 24(3) de Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012, tabharfaidh an Coimisiún tuairisc ar a chur chun feidhme gach cúig bliana. Thíolaic an Coimisiún tuarascáil eile (8), lena gcumhdaíodh 2016-2020, den chuid is mó, agus a raibh roinnt eolas agus staitisticí nuashonraithe ann a bhain leis an tréimhse suas go dtí 2021. Léiríodh ann gur tháinig feabhas ar ghnéithe áirithe den chóras Eorpach um chaighdeánú — e.g. maidir le huirlisí nua teicneolaíochta faisnéise — ach go bhféadfaí a thuilleadh feabhais a chur ar réimsí eile fós. Is fíor sin go háirithe i dtaca le cuimsitheacht, ról na gcomhlachtaí náisiúnta um chaighdeánú sa chóras Eorpach um chaighdeánú, agus aga seachadta na gcaighdeán comhuibhthe Eorpach chuig an gCoimisiún.

3.   Barúlacha ginearálta

3.1.

Is díol sásaimh do CESE an Teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach maidir lena bhfuil i ndán don chaighdeánú san Aontas sa chomhthéacs domhanda. Léiriú atá i dtogra an Choimisiúin Eorpaigh, mar is ceart, ar fhorbairt na gcaighdeán idirnáisiúnta agus tugtar aghaidh ann ar athruithe atá tite amach. Is é is aidhm dó glór láidir Eorpach a áirithiú agus leasanna Eorpacha a chosaint i dtaca leis na nósanna imeachta agus na struchtúir lena socraítear caighdeáin. Má bhaineann an Eoraip an leas cuí as fuinneamh an dá aistriú, beidh sí in ann a bheith ina “ceannródaí” i réimsí an chaighdeánúcháin ghlais agus dhigitigh.

3.2.

Maidir leis an moladh in Airteagal 10 de Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012, tá CESE i bhfabhar athbhreithniú ar an rialachas. Ní mór a chur san áireamh i rialachas na ESOnna rannpháirtíocht thrédhearcach oscailte chuimsitheach chothrom na ngníomhaithe, na dtomhaltóirí, na ngeallsealbhóirí sóisialta agus comhshaoil, na gceardchumann, na FBManna agus na gcuideachtaí móra i margadh an Aontais go léir atá ábhartha. Ní mór dó raon feidhme dlisteanach an chaighdeánúcháin a léiriú, gan an bonn a bhaint ó phróisis reachtaíochta atá dlisteanach ó thaobh an daonlathais de agus gan éilimh iomarcacha a dhéanamh ar chaighdeánú.

3.3.

Is é an nós a bhíodh ann gurbh iad na tionscail a d’fhorbair na caighdeáin. Chun a áirithiú gur ann do ghlacadh forleathan sa tsochaí, tá sé ríthábhachtach cur chuige cothrom a chinntiú lena gcuirtear ar chumas na ngeallsealbhóirí leasmhara uile a ndéantar difear dóibh páirt a ghlacadh ann. Ar leibhéal an Aontais agus ar leibhéal na mBallstát, tacaíonn eagraíochtaí polaitiúla agus eagraíochtaí um chaighdeánú lena chéile trí dhálaí creata a mhúnlú. An ceanglas maidir le Straitéis an Aontais um Chaighdeánú a bheith cuimsitheach, níl a mhacasamhail ar fáil aon áit eile ar domhan agus is mór is fiú é a atreisiú. Ar an leibhéal idirnáisiúnta, is údar imní é nach bhfuil an chuimsitheacht ar cheann de bhunchlocha an chaighdeánaithe idirnáisiúnta.

3.4.

Ba mhaith le CESE aird a tharraingt ar na buntáistí a bhaineann le Creat Reachtach Nua an Choimisiúin Eorpaigh maidir le caighdeáin chomhchuibhithe a úsáid chun craiceann a chur ar cheanglais rialála. Is mian le CESE a chur in iúl nach bhfuil sé i gceist le caighdeáin an chumhacht rialála a aistriú chuig na hearnálacha príobháideacha. Níor cheart ceisteanna sochpholaitiúla a bhaineann le raon feidhme na gcomhpháirtithe sóisialta agus/nó an rialtóra a bheith idir lámha ag ESOnna. Tá CESE á chur i bhfáth gur gá aird cháiréiseach a thabhairt ar an dlisteanú daonlathach go háirithe i gcás seirbhísí a chaighdeánú. Tá an-éagsúlacht ag baint le hábhar agus castacht na seirbhísí, ó sheirbhísí poist go seirbhísí casta intleachtúla, agus ní féidir an méid sin a chur san áireamh go leordhóthanach le caighdeáin chothrománacha.

3.5.

Is údar buartha é, dar le CESE, gur uirlis de chuid an bheartais thionsclaíoch nó ionstraim gheopholaitiúil atá sa chaighdeánú anois i réigiúin eile ar domhan. Ní mór don Aontas Eorpach a bheith réidh lena chur chuige a oiriúnú chun iomaíochas chuideachtaí na hEorpa agus cosaint na dtomhaltóirí a chinntiú agus a mhéadú. Dá bhrí sin, is díol sásaimh do CESE na 22 bheart atá beartaithe, lena n-áirítear fóram ardleibhéil a chur ar bun chun comhordú níos fearr a dhéanamh ar leasanna na ngeallsealbhóirí, post “an Phríomhoifigigh um Chaighdeánú” a chruthú, athchóiriú ar rialachas na ESOnna a éileamh, tosaíochtaí maidir le caighdeánú a shainiú le haghaidh an chlaochlaithe ghlais agus an chlaochlaithe dhigitigh araon, agus dlús a chur le próisis an chaighdeánaithe. Ba cheart go bhfágfadh na bearta sin níos láidre an córas Eorpach agus idirnáisiúnta um chaighdeánú.

4.   Barúlacha sonracha

4.1.

Cothaíonn caighdeáin margaí. Creideann CESE gur sócmhainn straitéiseach atá i Margadh Aonair an Aontais agus i gcead isteach a thabhairt do thríú páirtithe ar an margadh sin freisin. Chun idir-inoibritheacht táirgí agus seirbhísí a chinntiú ar fud an domhain agus ar fud córais eacnamaíocha agus shochaíocha dhifriúla, ní mór cloí leis an bprionsabal bunúsach gur cheart gur ann d’aon chaighdeán agus tástáil amháin a nglactar léi i ngach áit. Ní mór a áirithiú nach sárófar reachtaíocht arna hachtú go daonlathach de dheasca próisis chaighdeánúcháin atá bunaithe ar leasanna eacnamaíocha nó leasanna polaitiúla tríú páirtí.

4.2.

Maidir leis na caighdeáin idirnáisiúnta, go háirithe nuair a thrasuitear iad sna caighdeáin Eorpacha, creideann CESE nach mór luachanna sóisialta Eorpacha a chur san áireamh iontu trína áirithiú gur córas cuimsitheach i ndáiríre atá sa chóras idirnáisiúnta um chaighdeánú. Sa chomhthéacs sin, tá CESE ag iarraidh ar na comhlachtaí um chaighdeánú Comhaontú Vín (9) agus Comhaontú Frankfurt (10) a chur i bhfeidhm ar bhealach níos láidre, ar comhaontuithe iad arb é is aidhm leo iomaíocht idir na caighdeáin Eorpacha agus na caighdeáin idirnáisiúnta, nó fiú an cás ina mbeadh siad ag teacht salach ar a chéile, a sheachaint.

4.3.

Is cuid ríthábhachtach den obair é na gealltanais maidir le caighdeánú atá ann cheana i gcomhaontuithe trádála an Aontais a chur chun feidhme, agus comhar a dhéanamh maidir le caighdeánú le comhpháirtithe atá ar aon intinn leis an Aontas i réimsí straitéiseacha agus in eagraíochtaí idirnáisiúnta um chaighdeánú. Creideann CESE gur cheart an t-idirphlé leis na Stáit Aontaithe a neartú trí mheán na Comhairle Trádála agus Teicneolaíochta, agus go bhféadfadh sé go rachadh sé chun tairbhe don Aontas comhpháirtíochtaí digiteacha a bheith ann leis an tSeapáin, Singeapór, an Chóiré Theas agus tíortha eile atá ar aon intinn leis an Aontas.

4.4.

Is gá an cur chuige ón mbun aníos a bhaineann le caighdeáin atá faoi thionchar an mhargaidh agus an cur chuige ón mbarr anuas a bhaineann leis an straitéis pholaitíochta a thabhairt le chéile trí chomhar níos dlúithe a dhéanamh idir rialtais/saol na polaitíochta, an lucht tionscail agus geallsealbhóirí eile chun comhstraitéisí Eorpacha a fhorbairt. Chuige sin, ní mór malartú leanúnach a chur ar bun idir an Coimisiún Eorpach, ESOnna, comhlachtaí náisiúnta um chaighdeánú agus an lucht tionscail.

4.5.

Tá CESE i bhfabhar freisin iarraidh ar ESOnna agus ar a gcuid balleagraíochtaí a rialachas a nuachóiriú lena chur in oiriúint ina iomláine do leas an phobail agus do leasanna na FBManna, na ngeallsealbhóirí comhshaoil agus sóisialta, na gceardchumann, na sochaí sibhialta agus na n-úsáideoirí, agus chun rochtain ar chaighdeáin a éascú. Ní mór a áirithiú, áfach, nach gcuirfí an obair chaighdeánúcháin leanúnach ina stad ná nach gcuirfí moill ar tháirgí atá le chur ar an margadh de dheasca an athbhreithnithe sin. Ní mór an tsaincheist maidir le caighdeáin a chuirtear ar fáil saor in aisce a phlé leis na gníomhaithe uile atá rannpháirteach sa mhargadh.

4.6.

Is mian le CESE a chur in iúl nach amháin go rialaítear an taobh teicniúil den táirge le caighdeáin, ach gur féidir go n-imrítear tionchar ar dhaoine leo freisin. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach, dá bhrí sin, a leagan amach ar bhealach níos sonraithe cén chaoi a gcoinneofar cuntasach Ballstáit den Aontas maidir lena áirithiú gur féidir le heagraíochtaí na sochaí sibhialta rannpháirt ghníomhach a ghlacadh i ngníomhaíochtaí caighdeánúcháin. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach a thuilleadh bearta tacaíochta airgeadais a chur ar fáil chun cabhrú le FBManna agus le geallsealbhóirí na sochaí (amhail eagraíochtaí tomhaltóirí) atá ar bheagán acmhainní rannpháirt a ghlacadh i bpróisis an chaighdeánaithe d’fhonn ionadaíocht chothrom a áirithiú. Cuireann na dreamanna sin raon leathan saineolas neamhspléach agus taithí ábhartha ar fáil maidir le próisis an chaighdeánaithe. Tá CESE á chur i bhfios freisin, d’ainneoin ghné dheonach na gcaighdeán, gur féidir go mbeadh éifeachtaí diúltacha tromchúiseacha ann sa chás nach gcuirtear iad i bhfeidhm, lena n-áirítear fadhbanna ó thaobh dlisteanais agus comhlíonta de.

4.7.

Creideann CESE go bhfuil sé tábhachtach go n-oibreodh na geallsealbhóirí, na ESOnna agus na comhpháirtithe eile go léir i gcomhar le chéile chun aghaidh a thabhairt láithreach bonn ar na ceisteanna práinneacha a sainaithníodh maidir le caighdeánú, amhail vacsaíní agus cógais COVID-19 a tháirgeadh, amhábhair chriticiúla a athchúrsáil, an slabhra luacha hidrigine glaine, stroighin ísealcharbóin, micrishliseanna a dheimhniú agus caighdeáin sonraí. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún, dá bhrí sin, cainteanna a reáchtáil le Ballstáit an Aontais agus le geallsealbhóirí sula ndéanfaidh sé tosaíochtaí a shainiú maidir le caighdeánú ionas nach ndéanfar dearmad ar chaighdeáin thábhachtacha. Leis sin, d’áiritheofaí nach gcuirfeadh spriocanna nua isteach ar an obair atá ar siúl faoi láthair maidir le caighdeánú.

4.8.

Tá CESE go hiomlán i bhfách le dlús a chur le nósanna imeachta chun caighdeáin a leagan síos, agus tá sé ag moladh seiceáil dhlíthiúil ar chaighdeáin a ionchorprú ar leibhéal na gcoistí teicniúla agus go rachfaí i dlúthchomhar le sainchomhairleoirí na gcaighdeán comhchuibhithe ag an gcéim sin den phróiseas.

4.9.

Tá CESE ag tathant nár cheart athmhúnlú ollmhór ar chaighdeáin a bheith ina thoradh ar an athbhreithniú atá beartaithe ar na caighdeáin atá ann faoi láthair i bhfianaise chuspóirí an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip agus an dá aistriú, óir chuirfeadh sé sin moill ar chaighdeáin a bhfuil géarghá leo. Beidh acmhainní ag teastáil leis an athbhreithniú sin a dhéanamh, acmhainní ba cheart a fháil ó na tionscail mhóra, agus freisin ó údaráis náisiúnta, institiúidí taighde, agus geallsealbhóirí comhshaoil agus sóisialta, lena n-áirítear ceardchumainn.

4.10.

Ina fhianaise sin, tá CESE ag tarraingt aird ar an rogha réitigh choibhéiseacha mhalartacha a chur i bhfeidhm. Tá fíorthábhacht ag baint leis an gcoincheap sin, go háirithe ó thaobh na nuálaíochta de, agus is gá é a neartú, a fhorfheidhmiú agus a chur in iúl ar bhealach níos fearr ionas nach gcuirfear bac ar an nuálaíocht de dheasca éilimh a d’fhéadfaí a dhéanamh i leith dliteanais. Is mian le CESE a chur i bhfáth, mar sin féin, nár cheart na réitigh sin a úsáid i réimse na sláinte agus na sábháilteachta. Ba cheart machnamh a dhéanamh ar réitigh choibhéiseacha mhalartacha a úsáid freisin i gcás an tsoláthair phoiblí mar uirlis chun an glacadh le caighdeáin a chur chun cinn.

4.11.

Tá CESE i bhfách leis an togra fóram ardleibhéil a chur ar bun chun cabhrú leis an gCoimisiún na tosaíochtaí atá le teacht a thuar maidir le caighdeánú agus dul i gcomhar le Parlaimint na hEorpa agus leis an gComhairle chun comhbheartú polaitiúil a áirithiú maidir leis na tosaíochtaí sin. Tá sé ríthábhachtach, áfach, foráil a dhéanamh maidir le rannpháirtíocht na dtionscal agus na ngeallsealbhóirí ábhartha san fhóram ardleibhéil sin, agus maidir le comhsheasmhacht a bheith ann le hobair Fhóram Tionsclaíoch an Aontais agus na gComhghuaillíochtaí Tionsclaíocha. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún, áfach, soiléiriú a dhéanamh ar an ngaol a bheadh ann idir an Mol Barr Feabhais maidir le Caighdeáin arna moladh agus na fóraim eile.

4.12.

Luaitear sa straitéis roinnt tionscnaimh oiliúna agus oideachais atá dírithe ar thaighdeoirí, ar ghairmithe óga agus ar chleachtóirí, a fhéachann le forbairt scileanna a chur chun cinn i réimse an chaighdeánaithe. Áirítear orthu sin “treiseoir caighdeánúcháin”, “Laethanta Ollscoile maidir le Caighdeánú”, ábhair ábhartha a scaipeadh ar EU Academy, agus tionscadail um chaighdeánú thar lear a chistiú. Tá CESE den bharúil gur tograí ríthábhachtacha na tograí sin, go háirithe do FBManna agus micrifhiontair agus d’fhonn creat a leagan síos maidir le hinfheistíocht a dhéanamh i dtallann, agus tá sé go mór i bhfabhar iad a thabhairt isteach go forleathan agus go pras.

4.13.

Thar aon rud eile, tá CESE ag moladh comhar idirnáisiúnta maidir le caighdeáin an Aontais trí úsáid a bhaint as cláir agus cistí de chuid an Aontais (amhail an Ionstraim um Chomharsanacht, Forbairt agus Comhar Idirnáisiúnta agus Fís Eorpach), agus tacaíocht a thabhairt maidir le rannpháirtíocht geallsealbhóirí i gcaighdeánú idirnáisiúnta thar lear (FBManna, an tsochaí shibhialta, an lucht léinn), e.g. san Afraic chun freagra dearfach a thabhairt ar rannpháirtíochtaí réigiún eile ar mhór-roinn na hAfraice. Ba cheart neartú an chaighdeánaithe a bheith ar cheann de na phríomhghnéithe de Thionscnamh Tairsí Domhanda an Aontais.

---

(1)  Rialachán (AE) Uimh. 1025/2012 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 25 Deireadh Fómhair 2012 maidir le Caighdeánú Eorpach, lena leasaítear Treoir 89/686/CEE agus Treoir 93/15/CEE ón gComhairle agus Treoracha 94/9/CE, 94/25/CE, 95/16/CE, 97/23/CE, 98/34/CE, 2004/22/CE, 2007/23/CE, 2009/23/CE agus 2009/105/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus lena n-aisghairtear Cinneadh 87/95/CEE ón gComhairle agus Cinneadh Uimh. 1673/2006/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 316, 14.11.2012, lch. 12)

(2)  Féach Teachtaireacht (2018) 764 ón gCoimisiún (níl leagan Gaeilge ann).

(3)  COM(2022) 31.

(4)  COM(2022) 32.

(5)  COM(2022) 30.

(6)  IO C 66, 8.2.2022, lch. 1.

(7)  COM(2022) 32.

(8)  COM(2022) 30.

(9)  https://isotc.iso.org/livelink/livelink/fetch/2000/2122/3146825/4229629/4230450/4230458/01__Agreement_on_Technical_ Cooperation_between_ISO_and_CEN_(Vienna_Agreement).pdf?nodeid = 4230688&vernum=-2

(10)  http://www.iec.ch/about/globalreach/partners/pdf/IEC-CENELEC_Frankfurt_Agreement%7B2016%7D.pdf

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún An chéad ghlúin eile d’acmhainní dílse le haghaidh bhuiséad an Aontais

(COM(2021) 566 final)

Togra le haghaidh Rialachán ón gComhairle lena leasaítear Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 lena leagtar síos an creat airgeadais ilbhliantúil do na blianta 2021 go 2027

(COM(2021) 569 final – 2021/0429 (APP)

Togra le haghaidh Cinneadh ón gComhairle lena leasaítear Cinneadh (AE, Euratom) 2020/2053 maidir le córas acmhainní dílse an Aontais Eorpaigh

(COM(2021) 570 final – 2021/0430 (CNS)

(2022/C 323/09)

Rapóirtéir:	Philip VON BROCKDORFF
Comhrapóirtéir:	Antonio GARCÍA DEL RIEGO

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 1.3.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	Aontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta agus Comhtháthú Eacnamaíoch agus Sóisialta
Dáta a glactha sa rannóg	6.5.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	18.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	144/2/7

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Tá CESE ag tabhairt dá aire go bhfuil gá le comhdhearcadh le go bhféadfaí acmhainní dílse nua a chur ar fáil chun na fiachais a eascraíonn as iasachtaíocht faoin tionscnamh Next Generation EU a aisíoc gan buiséid chláir agus ionstraimí eile de chuid an Aontais a chur i mbaol ná ranníocaíocht acmhainne bunaithe ar Ollioncam Náisiúnta (OIN) a mhéadú go suntasach. Cé go meastar go bhfuil gá leis na tograí a rinne an Coimisiún sa teachtaireacht, creideann CESE gur cheart don Choimisiún a áirithiú go ndéanfar an córas nua a dhearadh sa chaoi is go mbainfear amach prionsabail na cothroime agus an chothromais, na héifeachtúlachta, na trédhearcachta, na simplíochta agus na cobhsaíochta, agus béim ar leith á leagan ar an iomaíochas agus i gcás inar gá, ar an dlúthpháirtíocht. Go háirithe, measann CESE go bhfuil sé ríthábhachtach tacú le teaghlaigh agus le gnólachtaí, i gcás inar gá, agus molann sé go láidir measúnuithe tionchair níos spriocdhírithe a dhéanamh chun cinneadh a dhéanamh, de réir tíre agus le haghaidh tionscail shonracha, maidir le haon éifeachtaí diúltacha ar theaghlaigh agus ar iomaíochas foriomlán gheilleagar an Aontais.

1.2.

Ós rud é gur uirlis ríthábhachtach í an acmhainn dhílis atá bunaithe ar an gCóras Trádála Astaíochtaí (CTA) chun astaíochtaí gás ceaptha teasa a laghdú, áitíonn CESE ar an gCoimisiún a áirithiú go bhfuil cur chun feidhme na hacmhainne sin éifeachtach ó thaobh costais de agus déanta ar bhealach nach bhfuil suaiteach. Thairis sin, tá CESE ag tabhairt dá aire gur síneadh an CTA chuig an earnáil mhuirí, gur méadaíodh liúntais eitlíochta de réir a chéile, agus gur cuireadh san áireamh iompar de bhóthar agus foirgnimh. Measann CESE go bhféadfaí sciar teoranta d’ioncam CTA a aistriú isteach i mbuiséad an Aontais. Tar éis an tsaoil, is ionstraim uile-Eorpach aeráide í sin lena rannchuidítear le cuspóirí aeráide agus lena neartaítear an margadh inmheánach. I ndáil leis sin, ba cheart dóthain ioncaim a bheith ar fáil chun tacú le hearnálacha a bhfuil sé d’oibleagáid orthu bearta breise a chur chun feidhme chun aghaidh a thabhairt ar an athrú aeráide. Ina theannta sin, athdhearbhaíonn CESE nach mór an prionsabal gurb é údar an truaillithe a íocfaidh as a chur i bhfeidhm i ngach tír.

1.3.

Ós rud é go bhfuil CTA AE agus an Sásra Coigeartaithe Carbóin ar Theorainneacha (SCCT) idirnasctha, creideann CESE gur cheart, dá bhrí sin, breathnú orthu leis an meon céanna. Cé gur féidir le CTA AE a bheith ina chúis le sceitheadh carbóin, rachadh SCCT in aghaidh sceitheadh den chineál sin trí phraghas a chur ar chion na n-astaíochtaí gás ceaptha teasa i gcás allmhairí. Mar sin féin, tá rabhadh á thabhairt ag CESE i gcoinne córas SCCT a dhearadh a chuirfeadh míbhuntáiste iomaíoch ar ghnólachtaí déantúsaíochta Eorpacha agus ar ghnólachtaí eile.

1.4.

Tá CESE den tuairim freisin, i bhfianaise luaineacht na n-ioncam ó CTA AE agus ó SCCT, gur cheart féachaint le hintuarthacht agus trédhearcacht a chosaint.

1.5.

Molann an Coimisiún freisin go mbeadh an tríú catagóir d’acmhainní dílse ann, ina gcuirfeadh na Ballstáit ranníocaíocht náisiúnta ar fáil do bhuiséad an Aontais bunaithe ar an sciar de bhrabúis iarmharacha ó fhiontair ilnáisiúnta a ath-leithdháileadh ar gach Ballstát. Creideann CESE gur bonn iomchuí é sin d’acmhainní dílse an Aontais, a chomhlíonann critéir na cothroime, ós rud é go n-íocfadh cuideachtaí cion dá mbrabúis iarmharacha cibé áit a n-oibríonn siad agus a ngineann siad brabús. Creideann CESE, áfach, go bhfuil gá le cothrom iomaíochta sa chóras cánach idirnáisiúnta nach gcuirfeadh gnólachtaí an Aontais faoi mhíbhuntáiste iomaíoch. Ba cheart na rialacha nua a chur chun feidhme ag an am céanna san Aontas le príomhnáisiúin trádála agus iomaitheora an Aontais. Thairis sin, ba cheart na rialacha nua a chur i bhfeidhm i gcomhréir le sainmhínithe agus caighdeáin chomhchuibhithe. Tá béim á leagan ag CESE freisin ar an luaineacht a bhaineann le hioncam ó cháin chorparáideach agus ar na deacrachtaí a bhaineann le hioncam na hacmhainne dílse a mheas amach anseo, agus tá sé á chur i bhfios go láidir aige go bhfuil sonraí deiridh chur chun feidhme an chomhaontaithe fós á bplé. I bhfianaise an méid sin, creideann CESE go bhfuil sé róluath na hacmhainní nua sin a mheas mar acmhainní buana de chuid an Aontais, go príomha nuair nach mór machnamh a dhéanamh ar an bhféidearthacht go mbeidh ar Bhallstáit an Aontas Eorpaigh cion den ioncam cánach a íoc le tríú dlínsí.

1.6.

Tá rabhadh á thabhairt ag CESE go bhféadfadh sé go mbeadh gá le hathchóiriú cánach agus/nó sásraí cúitimh ar an leibhéal náisiúnta chun aon ualaí breise cánach a neodrú ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí.

1.7.

Ar deireadh, measann CESE go bhfuil gá le toil láidir pholaitiúil chun comhtháthú an Aontais a dhoimhniú agus go bhfuil gá le treochlár soiléir maidir le todhchaí na hEorpa chun córas nua acmhainní dílse a dhearadh agus a chur chun feidhme go rianúil. Is tábhachtaí fós an méid sin i bhfianaise an chogaidh san Úcráin, agus dá bhrí sin d’fhéadfaí go mbeadh gá féachaint an athuair ar an togra ón gCoimisiún. Tá CESE tiomanta d’athbhreithniú agus d’fhaireachán leanúnach a dhéanamh ar fhorbairt neamhchinnte thionchar daonna agus ábhartha an ionraidh mhillteanaigh sin, d’fhonn an beart is fearr a roghnú in am trátha.

2.   Cúlra

2.1.

Tá sé beartaithe ag an gCoimisiún Eorpach an chéad ghlúin eile d’acmhainní dílse a bhunú do bhuiséad an Aontais trí thrí fhoinse nua ioncaim a chur ar aghaidh: an chéad cheann, bunaithe ar ioncaim ón gCóras Trádála Astaíochtaí athbhreithnithe; an dara ceann, ag tarraingt ar na hacmhainní arna nginiúint ag an Sásra Coigeartaithe Carbóin ar Theorainneacha atá beartaithe; agus an tríú ceann, bunaithe ar an sciar de bhrabúis iarmharacha ó fhiontair ilnáisiúnta a athdháilfear ar Bhallstáit an Aontais faoi réamh-chomhaontú ECFE/G20 a rinneadh le déanaí maidir le cearta cánach a ath-leithdháileadh (“Colún 1”), ach nach mór a thabhairt chun críche fós. Ó 2026 go 2030, meastar go nginfidh na foinsí nua ioncaim sin suas le EUR 17 mbilliún in aghaidh na bliana do bhuiséad an Aontais.

2.2.

Beidh na hacmhainní dílse nua ina gcabhair chun na cistí a chruinnigh an tAontas Eorpach a aisíoc, cistí a úsáideadh chun an chomhpháirt deontais de Next Generation EU a mhaoiniú. Go sonrach, tá sé beartaithe leis an gCóras Trádála Astaíochtaí nua rannchuidiú le maoiniú an Chiste Aeráide Shóisialta, mar a mheastar faoin bpacáiste “Oiriúnach do 55”. Is cuspóir tábhachtach de chuid an togra é an Ciste Aeráide Sóisialta a mhaoiniú. Chuideodh an Ciste seo le haistriú atá cothrom ó thaobh na sochaí de agus thacódh sé le teaghlaigh leochaileacha, le húsáideoirí iompair agus le micrifhiontair trí mhaoiniú a chur ar fáil d’infheistíochtaí in éifeachtúlacht fuinnimh, i gcórais nua téimh agus fuaraithe, agus i soghluaisteacht níos glaine, mar aon le tacaíocht ioncaim dhíreach shealadach, i gcás inarb iomchuí.

2.3.

Is é is aidhm don phacáiste “Oiriúnach do 55” ó mhí Iúil 2021 glanastaíochtaí gás ceaptha teasa san Aontas a laghdú 55 % ar a laghad faoi 2030 i gcomparáid le leibhéil 1990. Is é an cuspóir atá ann aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050. Áirítear sa phacáiste sin go ndéanfaí athbhreithniú ar CTA AE, a mbeadh feidhm aige amach anseo maidir leis an earnáil mhuirí freisin, go bhféadfaí níos mó lamháltais eitlíochta a chur ar ceant, agus go dtabharfaí isteach scéim nua d’fhoirgnimh agus d’iompar de bhóthar.

2.4.

Chuideodh an Córas Trádála Astaíochtaí nua le haistriú rianúil chuig geilleagar dícharbónaithe a áirithiú, ina gcuirfí na daoine is leochailí sa tsochaí san áireamh. Faoi láthair, aistrítear an chuid is mó den ioncam ó lamháltais astaíochtaí a chur ar ceant chuig na buiséid náisiúnta. Leis an gcóras nua atá beartaithe, d’aistreofaí 25 % den ioncam ó thrádáil astaíochtaí an Aontais isteach i mbuiséad an Aontais, agus ghinfí thart ar EUR 12,5 billiún d’ioncam measta ar an meán in aghaidh na bliana do bhuiséad an Aontais don tréimhse 2026-2030.

2.5.

Tá SCCT á mholadh ag an gCoimisiún freisin a mbeadh sé d’aidhm aige an riosca maidir le sceitheadh carbóin isteach san Aontas a laghdú trí phraghas carbóin a shocrú d’allmhairí a chomhfhreagraíonn don mhéid a d’íocfaí dá dtáirgfí na hearraí san Aontas. Beidh feidhm ag an sásra sin maidir le rogha spriocdhírithe earnálacha agus measann an Coimisiún go bhfuil sé ag teacht go hiomlán le rialacha EDT. I gcomhréir leis an togra, déanfar SCCT a chéimniú isteach i gcomhthráth le deireadh a chur de réir a chéile le scéim ath-leithdháilte CTA, ar ceapadh é mar chóras sealadach an chéad lá. D’íocfaí táille ar earraí a allmhairítear isteach san Aontas a léireodh “an cion carbóin” – is é sin na hastaíochtaí CO2 arna nginiúint lena dtáirgeadh (is ionann an praghas foriomlán ar na hastaíochtaí CO2 sin agus praghas carbóin an Aontais). Ar an taobh eile, ní bheidh feidhm ag lacáiste (lena léirítear an difríocht idir an praghas carbóin a íoctar as a dtáirgeadh san Eoraip agus an praghas carbóin sa mhargadh ceann scríbe) ar earraí a onnmhairítear go tíortha eile. Chun an méid sin a chúiteamh, cabhrófar le tionscal na hEorpa oiriúnú don phróiseas dícharbónaithe leis an gCiste don Nuálaíocht (IF), arb ioncam é a eascraíonn as 450 milliún lamháltas CTA a chur ar ceant idir 2020 agus 2030. Don tréimhse idir 2020-2030, d’fhéadfadh tuairim is EUR 10 mbilliún a bheith sa Chiste, ag brath ar an bpraghas carbóin. Is príomhionstraim chistiúcháin í an Ciste don Nuálaíocht chun gealltanais uile-gheilleagair an Aontais faoi Chomhaontú Pháras a chomhlíonadh, agus chun tacú le fís straitéiseach an Choimisiúin Eorpaigh d’Eoraip atá aeráidneodrach a bhaint amach faoi 2050, mar a aithnítear freisin i bPlean Infheistíochta an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip.

2.6.

Tá sé beartaithe ag an gCoimisiún 75 % den ioncam a ghintear ó SCCT a leithdháileadh ar bhuiséad an Aontais, agus meastar gur EUR 1 bhilliún ar an meán an t-ioncam a ghinfear in aghaidh na bliana sna blianta 2026-2030.

2.7.

Ghinfí an tríú foinse ioncaim atá beartaithe trí cháin a ghearradh ar sciar de “bhrabúis iarmharacha” na bhfiontar ilnáisiúnta is mó ar domhan, faoi mar a d’aontaigh comhaltaí Chreat Cuimsitheach OECD/G20 um Chreimeadh an Bhoinn agus Aistriú Brabúis anuraidh, ar gá bailchríoch a chur ar na mionsonraí ina leith fós. Is éard atá i gceist leis sin réiteach dhá cholún chun dul i ngleic le haistrithe cánach ó thír amháin go tír eile, chun rialacha cánach idirnáisiúnta a dhéanamh níos comhsheasmhaí, agus chun a chinntiú go ngearrtar cáin ar bhrabúis nuair a tharlaíonn gníomhaíocht eacnamaíoch agus cruthú luacha. Molann an Coimisiún acmhainn dhílis arb ionann é agus 15 % den sciar de bhrabúis iarmharacha na gcuideachtaí laistigh den raon feidhme a athdháiltear ar Bhallstáit an Aontais. Mar sin féin, ní chuirtear san áireamh ath-leithdháileadh ioncaim chánach ar thríú tíortha.

2.8.

Is é an chéad chéim eile go ndéanfaidh an Coimisiún treoir de chuid an Aontais a dhréachtú a luaithe a chuirfear bailchríoch ar shonraí chomhaontú Chreat Cuimsitheach ECFE/G20 maidir le Colún 1. Leis an bpróiseas sin, comhlánófar an Treoir maidir le Colún 2 ar ghlac an Coimisiún togra ar leith ina leith le déanaí (1). Go dtí go dtabharfar an comhaontú chun críche, meastar go mbeidh ioncam idir EUR 2,5 billiún agus EUR 4 bhilliún in aghaidh na bliana do bhuiséad an Aontais.

2.9.

Chun na hacmhainní dílse nua atá beartaithe a chomhtháthú i mbuiséad an Aontais, beidh ar an Aontas dhá phíosa thábhachtacha reachtaíochta a leasú. Ar an gcéad dul síos, molann an Coimisiún an Cinneadh maidir le hAcmhainní Dílse a leasú chun na trí acmhainn nua atá beartaithe a chur leis na hacmhainní atá ann cheana. Ar an dara dul síos, molann an Coimisiún leasú sonrach a dhéanamh ar an Rialachán maidir le buiséad fadtéarmach reatha an Aontais don tréimhse 2021-2027, ar a dtugtar Rialachán an Chreata Airgeadais Ilbhliantúil (CAI) freisin. Tugann an modhnú sin an deis dhlíthiúil tús a chur cheana féin le hiasachtaí a aisíoc do Next Generation EU le linn an CAI reatha. Ag an am céanna, molann sé uasteorainneacha caiteachais ábhartha CAI a mhéadú do na blianta 2025-2027 d’fhonn an caiteachas breise a ailíniú leis an gCiste Aeráide Sóisialta.

2.10.

Ní mór an Cinneadh maidir le hAcmhainní Dílse a fhormheas d’aon toil sa Chomhairle, tar éis dul i gcomhairle le Parlaimint na hEorpa. Tiocfaidh an Cinneadh i bhfeidhm nuair a bheidh sé formheasta ag na Ballstáit ar fad i gcomhréir lena gceanglais bhunreachtúla. Ní mór don Chomhairle Rialachán CAI a ghlacadh d’aon toil, tar éis di formheas a fháil ó Pharlaimint na hEorpa.

3.   Barúlacha ginearálta

3.1.

Níl aon amhras ach go bhfuil gá le samhail airgeadais do na hacmhainní dílse chun na cistí a chruinnigh an tAontas a aisíoc, cistí a úsáideadh chun an chomhpháirt deontais de Next Generation EU agus den Chiste Aeráide Sóisialta a mhaoiniú. Mar sin féin, is dúshlán fós é cur chun feidhme na samhla airgeadais sin. Tugann CESE dá aire freisin go mbunaítear leis an togra ón gCoimisiún sraith rialacha faoina ndéanfaí ranníocaíochtaí náisiúnta breise ó na Ballstáit a leithdháileadh ar bhuiséad an Aontais. Dá mba rud é nach leor na hacmhainní sin, bheadh feidhm fós ag an gcóras reatha leithdháilte atá bunaithe ar OIN. Tá CESE ag tabhairt dá aire, áfach, go molfaidh an Coimisiún sraith nua acmhainní dílse in 2023.

3.2.

In aon chás, is é tuairim CESE go léirítear sa togra atá á bhreithniú an córas bailithe ioncaim atá ann faoi láthair, agus go leanfadh sé de bheith ag brath go mór ar ranníocaíochtaí na mBallstát. Tá CESE á aithint, áfach, dá leathnófaí an tsamhail acmhainní dílse sin, go gcuirfí na cistí ar fáil chun freagairt níos éifeachtaí a thabhairt ar shuaití eacnamaíocha agus chun tacú le tionscnaimh airgeadais le haghaidh fás inbhuanaithe agus téarnamh eacnamaíoch.

3.3.

Ar an iomlán, chuirfeadh samhail na n-acmhainní dílse borradh freisin faoi acmhainneacht fhioscach an Aontais Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta, rud a d’fhéadfadh a bheith ina chúis le cóineasú eacnamaíoch níos fearr agus le turraingí maicreacnamaíocha neamhshiméadracha a mhaolú. Dá mbainfí úsáid as acmhainní dílse, mhéadófaí a éifeachtaí a bheadh beartais, agus bheadh dlúthbhaint ag cistiú le cuspóirí an Aontais sa chomhrac in aghaidh athrú aeráide agus inbhuanaitheacht eacnamaíoch, mar shampla. Tá an-tábhacht ag baint leis an nasc idir cuspóirí beartais an Aontais agus a fhoinsí maoinithe agus cineálacha acmhainní dílse á roghnú aige agus tacaíonn CESE leis.

3.4.

Aithníonn CESE gur dúshlánach an ní é acmhainní dílse nua a aithint agus go bhféadfadh míbhuntáistí sonracha a bheith ag baint leis na roghanna atá beartaithe (go háirithe ó thaobh leordhóthanachta, cobhsaíochta nó éifeachtúlachta de). Tá sé riachtanach, dá bhrí sin, mar atá molta ag an gCoimisiún, córas a bheith ann lena gcomhcheanglaítear acmhainní dílse éagsúla chun, mar shampla, luaineachtaí in insreabhadh na n-acmhainní sin a íoslaghdú. Trí úsáid a bhaint as meascán d’acmhainní dílse, cabhraíonn sé leis an ualach airgeadais a dháileadh ar bhealach níos cothroime i measc na mBallstát.

3.5.

Tá CESE den tuairim freisin go bhfuil riar éifeachtúil na n-acmhainní dílse ríthábhachtach. Taobh leis sin, áfach, ní mór caiteachas éifeachtúil agus éifeachtach a bheith ann ag gach céim freisin. Baineann sé sin go háirithe le caiteachas ar an gCiste Aeráide Sóisialta (2), a bhfuil sé d’aidhm aige maolú a dhéanamh ar na drochéifeachtaí sóisialta a bhíonn ag ardú praghsanna carbóin in earnáil an iompair agus i gcórais téimh i bhfoirgnimh. Tá imní curtha in iúl cheana féin ag CESE ina leith sin, go háirithe gur mhó na costais a bhainfeadh le córas trádála astaíochtaí d’earnálacha na bhfoirgneamh agus an iompair ná na sochair inmhianaithe agus go bhféadfaidís a bheith ina gcúis le méadú gan smacht ar phraghsanna. Tá aird tarraingthe ag CESE freisin ar an dúshlán ollmhór a bhaineann le sásra cúitimh éifeachtach agus cothrom a dhearadh in Aontas ina bhfuil 27 mBallstát a mbíonn dálaí socheacnamaíocha agus aeráide an-difriúil acu go minic.

3.6.

Tá CESE ag tabhairt dá aire go mbaineann na Ballstáit úsáid faoi láthair as ioncam ceantála CTA do ghníomhú ar son na haeráide agus chun borradh a chur faoin infheistíocht in earnálacha trádála astaíochtaí agus dlús á chur ar an gcaoi sin le laghduithe ar astaíochtaí. Agus codanna d’ioncam CTA á n-úsáid chun comhpháirt deontais Next Generation EU a aisíoc, tá rabhadh á thabhairt ag CESE in aghaidh srianta airgeadais a d’fhéadfadh a bheith ann a chuirfeadh teorainn le tacaíocht bhreise do gheilleagar agus do dhaonra na hEorpa le linn an aistrithe i dtreo na neodrachta carbóin.

3.7.

Is díol sásaimh do CESE an Ciste don Nuálaíocht agus an cuspóir atá aige cabhrú le gnólachtaí infheistíocht a dhéanamh i bhfuinneamh glan agus i dtionscal glan. Tá sé curtha in iúl ag CESE, áfach, go bhfuil amhras air an ndéanfaidh an ciste seo seasamh iomaíoch thionscal an Aontais a chothabháil agus a neartú.

3.8.

Cé go n-aontaíonn CESE go ginearálta leis na trí fhoinse nua ioncaim arna moladh ag an gCoimisiún, tá rabhadh á thabhairt aige maidir leis na tionchair a d’fhéadfadh a bheith ag an ioncam breise ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí. Dá bhrí sin, d’fhéadfadh sé go mbeadh gá le haon ualach cánach breise a cheangal le hathchóiriú cánach nó sásraí cúitimh ar an leibhéal náisiúnta. Ina theannta sin, tá rabhadh á thabhairt ag CESE faoin tionchar atá ag praghsanna fuinnimh níos airde ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí mar thoradh ar an gcogadh san Úcráin. D’fhéadfadh na costais bhreise sin agus a n-éifeachtaí sóisialta agus eacnamaíocha an togra ón gCoimisiún a chur i mbaol. Is tábhachtaí fós an méid sin i bhfianaise an chogaidh san Úcráin, agus dá bhrí sin d’fhéadfaí go mbeadh gá féachaint an athuair ar an togra ón gCoimisiún. Dá thoradh sin, tá CESE tiomanta d’athbhreithniú agus d’fhaireachán leanúnach a dhéanamh ar fhorbairt neamhchinnte thionchar daonna agus ábhartha an ionraidh mhillteanaigh sin, d’fhonn an beart is fearr a roghnú in am trátha.

4.   Barúlacha sonracha

4.1.

Cé go n-aontaíonn CESE go bhfuil foinsí cistiúcháin de dhíth chun Next Generation EU a aisíoc go héifeachtach, ní mór na foinsí cistiúcháin sin a bheith cobhsaí, cothrom ó thaobh na sochaí de agus fabhrach do ghnó. Is riachtanas daingean é an chobhsaíocht, mar an gcéanna leis an tsimplíocht agus an chinnteacht. Go sonrach, ba cheart a áirithiú go mbeidh na córais a tugadh isteach, go háirithe CTA agus SCCT, athléimneach i gcoinne turraingí eacnamaíocha. Ní mór ualaí breise ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí a sheachaint freisin, agus forchoimeádann CESE an ceart aige féin machnamh a dhéanamh ar an gcaoi a bhféadfadh tionchar a bheith ag na foinsí cistiúcháin ar theaghlaigh agus ar ghnólachtaí araon. Sa chomhthéacs sin, molann CESE measúnuithe tionchair níos spriocdhírithe a dhéanamh chun cinneadh a dhéanamh, de réir tíre agus i gcás earnálacha sonracha, ar aon tionchar diúltach ar theaghlaigh agus ar iomaíochas foriomlán ghnólachtaí an Aontais. Bheadh measúnú ar chistí a eisíocadh faoi Next Generation EU ábhartha freisin.

4.2.

Cé go n-aontaíonn CESE, tar éis athchóiriú cánach na hEagraíochta um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (ECFE), gur cheart do na Ballstáit cion den ioncam ó cháin iarmharach a fhabhraíonn chucu a ath-leithdháileadh ar an gCoimisiún mar acmhainn dhílis, níor cheart d’aistriú den sórt sin a bheith ina chúis le hualaí nua ar theaghlaigh ná ar ghnólachtaí. Molann CESE, i gcás inar gá, gur cheart an t-aistriú sin a chomhcheangal le hathchóiriú cánach ar leibhéil eile ionas nach gcuirfear muirir bhreise ar theaghlaigh ná ar ghnólachtaí.

4.3.

Tá CESE den tuairim gur céim mhór chun cinn é réamh-chomhaontú idirnáisiúnta na cánach corparáide ó ECFE maidir lena áirithiú go ngearrfar cáin ar chuideachtaí corparáideacha domhanda i gcás ina mbíonn gníomhaíocht eacnamaíoch agus cruthú luacha i gceist. Creideann CESE freisin gur féidir leis na rialacha nua cobhsaíocht agus comhleanúnachas a chur ar fáil don chóras cánach idirnáisiúnta. Mar sin féin, creidimid gur cheart cothrom iomaíochta a choinneáil i gcónaí sa chóras idirnáisiúnta cánach. Ba cheart na rialacha nua a chur chun feidhme ag an am céanna san Aontas le príomhnáisiúin trádála agus iomaitheora an Aontais. Thairis sin, ba cheart na rialacha nua a chur i bhfeidhm i gcomhréir le sainmhínithe agus caighdeáin chomhchuibhithe. Tá béim á leagan ag CESE freisin ar an luaineacht a bhaineann le hioncam ó cháin chorparáideach agus ar na deacrachtaí a bhaineann le hioncam na hacmhainne dílse a mheas amach anseo, agus tá sé á chur i bhfios go láidir aige go bhfuil sonraí deiridh chur chun feidhme an chomhaontaithe fós á bplé. I bhfianaise an méid sin, creideann CESE go bhfuil sé róluath na hacmhainní nua sin a mheas mar acmhainní buana de chuid an Aontais, go háirithe nuair nach mór machnamh a dhéanamh ar an bhféidearthacht go mbeidh ar Bhallstáit an Aontais Eorpaigh cion den ioncam cánach a íoc le tríú dlínsí.

4.4.

Measann CESE gur togra uaillmhianach an togra maidir le hioncam CTA a aistriú ó acmhainn náisiúnta go hacmhainn dhílis. Tá imní ar CESE, áfach, go bhféadfadh sé nach mbeadh dreasacht ann chun truailliú a laghdú go mór mura gcinnteofar gurb é údar an truaillithe a íocfaidh as. Ina theannta sin, creideann CESE gur cheart an prionsabal gurb é údar an truaillithe a íocfaidh as a chur i bhfeidhm go cothrom i ngach Ballstát. Mar sin féin, tá an dúshlán fós ann maidir le conas na hioncaim sin a athinfheistiú ar bhealach a rachadh chun tairbhe do phobail. Ina theannta sin, ní mór tionchar an togra seo ar earnálacha amhail margadh na maoine a mheasúnú de réir tíre nó réigiúin, toisc go bhféadfadh rialacha pleanála a bheith éagsúil go minic ó dhlínse go dlínse agus d’fhéadfadh sé go dtiocfadh ardú ar phraghsanna tithíochta mar thoradh ar chostais éifeachtúlachta fuinnimh. Is díol sásaimh do CESE an sásra coigeartaithe dlúthpháirtíochta sealadach a chabhraíonn le rannchuidiú cóir acmhainní dílse ó na Ballstáit uile a áirithiú, agus uasteorainn agus íosteorainn curtha i bhfeidhm i ndáil leis an eochair OIN. Seachnófar leis sin cás ina rannchuideoidh roinnt Ballstát le buiséad an Aontais ar bhealach atá díréireach le méid a ngeilleagar le linn na hidirthréimhse chun geilleagair na mBallstát a dhéanamh níos inbhuanaithe. Os a choinne sin, is ábhar imní do CESE go gcuirfí an Ciste Aeráide Sóisialta i mbaol mura gcuirtear an CTA chun feidhme go hiomlán, agus go dtabharfadh sé sin leithscéal do na Ballstáit an milleán a chur ar an Eoraip as na bearta sin nach bhfuil tóir orthu.

4.5.

Creideann CESE freisin gur cheart do na hacmhainní dílse nua atá beartaithe tacú le cuspóirí beartais an Aontais Eorpaigh, go háirithe maidir leis an margadh aonair, iomaíochas agus fás inbhuanaithe, agus gur cheart dó leas shaoránaigh an Aontais a fheabhsú san am céanna.

4.6.

Ábhar imní eile nach mór a chur san áireamh is ea a áirithiú go ndáilfear ualach airgeadais na dtograí go cothrom ar na Ballstáit. Tá béim á leagan ag CESE ar dhifríochtaí struchtúracha na mBallstát, rud a fhágann go rachaidh na tograí ar fad i bhfeidhm ar Bhallstáit éagsúla ar bhealaí éagsúla. Is díol sásaimh do CESE an chaoi a leithdháilfear an Ciste Aeráide Sóisialta go náisiúnta bunaithe ar rachmas coibhneasta na dtíortha agus na réigiún. Mar sin féin, tá sé á chur i bhfios go láidir aige freisin go bhfuil sé ríthábhachtach go gcuirfí na rialacha nua atá beartaithe i bhfeidhm go cothrom ar fud an Aontais. Rud atá chomh tábhachtach céanna is ea nach mbeidh ualach iomarcach riaracháin ar an gCoimisiún Eorpach, ar institiúidí an Aontais ná ar na húdaráis riaracháin náisiúnta de dheasca ríomh, aistriú agus rialú na n-acmhainní dílse nua.

---

(1)  Togra le haghaidh Treoir ón gComhairle maidir le híosleibhéal domhanda cánachais a áirithiú do ghrúpaí ilnáisiúnta san Aontas. (COM (2021) 823 final).

(2)  IO C 152, 6.4.2022, lch. 158.

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún maidir leis an 8ú Tuarascáil faoin gComhtháthú: Comhtháthú san Eoraip i dtreo 2050

(COM(2022) 34 final)

(2022/C 323/10)

Rapóirtéir:	Krzysztof BALON
Comhrapóirtéir:	Gonçalo LOBO XAVIER

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 2.5.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	Aontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta agus Comhtháthú Eacnamaíoch agus Sóisialta
Dáta a glactha sa rannóg	6.5.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	19.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	132/0/1

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Tá sé á chur i bhfáth ag Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) gur cuspóir é an comhtháthú sóisialta, eacnamaíoch agus críochach atá cumhdaithe sa Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) agus, san fhadtéarma, go mbeidh sé ríthábhachtach an cuspóir sin a bhaint amach má táthar chun ilchríoch aeráidneodrach a bhaint amach faoi 2050. Ag an am céanna, is é an dúshlán is tromchúisí sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma, lena n-áirítear don bheartas comhtháthaithe, ionsaí na Rúise i gcoinne na hÚcráine, ar gníomh ionsaithe i gcoinne an Aontais Eorpaigh é freisin.

1.2.

Sa chomhthéacs sin, ós rud é go bhfuil iarratas déanta ag an Úcráin ar bhallraíocht san Aontas Eorpach agus go dtacaíonn sochaí shibhialta na hÚcráine go láidir lena lánpháirtiú Eorpach a luaithe is féidir, tá CESE ag iarraidh go n-aontófaí an Úcráin leis an Aontas a luaithe is féidir agus go ndéanfaí an beartas comhtháthaithe agus a cuid ionstraimí airgeadais a oiriúnú dá réir sna blianta atá le teacht chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin a bhaineann le hatógáil iarchogaidh na tíre. Chun na críche sin, molann CESE go mbunófaí ciste ar leith de chuid an Aontais Eorpaigh go pras chun an Úcráin a atógáil agus a fhorbairt.

1.3.

San am céanna, tá CESE ag tathant ar na Ballstáit, ar réigiúin an Aontais agus ar eagraíochtaí na sochaí sibhialta an leas is éifeachtaí agus is gasta is féidir a bhaint as na deiseanna atá ann tacú le dídeanaithe ón Úcráin a cruthaíodh leis an Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le Gníomhaíocht Chomhtháthaithe le haghaidh Dídeanaithe san Eoraip (CARE), a mhol an Coimisiún Eorpach an 8 Márta 2022 (1), i gcomhar leis an athbhreithniú ar Rialachán REACT-AE arna mholadh ag an gCoimisiún an 23 Márta 2022 (2). Ba cheart d’eagraíochtaí na sochaí sibhialta go príomha, lena n-áirítear ENRanna speisialaithe, an tacaíocht sin a chur ar fáil.

1.4.

Dúshlán tábhachtach eile is ea éifeachtaí na géarchéime paindéime atá ann faoi láthair a shárú. Ní mór a chur san áireamh sa bheartas comhtháthaithe, go háirithe, gur mó tionchar diúltach a bhí ag an bpaindéim go ginearálta sna réigiúin bheagfhorbartha agus i measc grúpaí sóisialta faoi mhíbhuntáiste. Mar gheall air sin, tá údar leis an “idirdhealú dearfach” sna cinntí maidir le hinfheistíocht agus dáileadh cistí de chuid an Aontais Eorpaigh.

1.5.

Tá CESE ar aon intinn leis na conclúidí a leagtar amach i gCaibidil 5 den teachtaireacht ón gCoimisiún, go háirithe maidir leis an méid seo a leanas: an bhochtaineacht agus an t-eisiamh sóisialta a chomhrac i gcomhthéacs an bheartais aeráide, borradh a chur faoin infheistíocht san oideachas, agus sa taighde agus sa nuálaíocht, freagairt éifeachtach a thabhairt ar an athrú déimeagrafach, an comhar trasteorann a neartú, lena n-áirítear i réimse an bhonneagair, rochtain uilíoch ar sheirbhísí leasa ghinearálta a chur ar fáil i gceantair thuaithe freisin, riarachán simplí solúbtha cistí a áirithiú, agus prionsabal na comhpháirtíochta a chomhlíonadh go comhsheasmhach, go háirithe sa chaidreamh leis an tsochaí shibhialta eagraithe.

1.6.

Molann CESE go ndéanfaí prionsabal na breisíochta a chur i bhfeidhm go cúramach agus go gcuirfí coinníollachtaí ex ante chun feidhme ar bhealach nach ndéanfar leithcheal ar réigiúin nach bhfuil foinsí malartacha cistiúcháin acu; ba cheart cóineasú aníos a bheith i gceist leis an gcóineasú eacnamaíoch agus sóisialta.

1.7.

Measann CESE go bhfuil gá le cur chuige nua maidir le beartas fioscach, a chuirfear chun cinn ón leibhéal Eorpach, agus lena dtreiseofar na cuspóirí seanbhunaithe comhtháthaithe. Chun an méid sin a bhaint amach, ní mór beartas fioscach a chur chun cinn ina gcuirtear san áireamh deireadh a chur leis an iomaíocht atá ann cheana idir tíortha laistigh den Eoraip. Mura ndéanfar amhlaidh, d’fhéadfadh na héagothromaíochtaí atá ann faoi láthair idir beartais fhioscacha na mBallstát an baol a mhéadú go mbeadh “Eoraip an dá luas” ann. Thairis sin, tá gá le hathchóiriú domhain ar na rialacha fioscacha, lena ndírítear ar inbhuanaitheacht fhiachas poiblí na dtíortha, ar shásraí rialachais eacnamaíoch na hEorpa agus ar bhailiú cánach Eorpach a bheadh níos cothroime agus níos forásaí.

1.8.

Is léir ón ngéarchéim paindéime gur cheart comhtháthú polaitiúil a bheith ag gabháil le comhtháthú críochach, eacnamaíoch agus sóisialta. I gcásanna géarchéime, ní mór ról comhordúcháin institiúidí an Aontais a neartú, lena n-áirítear sna réimsí sin nach bhfuil aon fhoráil sna Conarthaí maidir le hinniúlachtaí an Aontais. Is saincheist lárnach í sin maidir le feidhmiú an chómhargaidh agus d’fhonn athléimneacht a athchothú agus a mhéadú, agus chun dlúthpháirtíocht agus féiniúlacht Eorpach a chothú freisin.

1.9.

Ba cheart an beartas comhtháthaithe a chur i gcrích sa chaoi is go n-áiritheofar gur féidir cuspóirí forbartha agus aeráide an Aontais a bhaint amach. San am céanna, áfach, ba cheart dó gach ceann de 20 prionsabal Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta (EPSR) a chur chun feidhme go hiomlán agus go comhsheasmhach. Chun cuspóirí an bheartais aeráide a bhaint amach, ní hamháin nach mór úsáid éifeachtach a bhaint as an Sásra um Aistriú Cóir, ach ní mór gníomhaíochtaí comhlántacha a dhéanamh ar an leibhéal réigiúnach freisin chun poist a chosaint agus chun a chinntiú gur poist ar ardchaighdeán atá ann, trí mhodhanna éagsúla amhail idirphlé sóisialta cuir i gcás. Ní mór córais chosanta shóisialta a chomhdhlúthú freisin mar ionstraimí chun an bhochtaineacht agus an t-eisiamh a chomhrac, agus feabhas á chur ar an gcomhtháthú sóisialta san am céanna.

1.10.

Braitheann rath an bheartais chomhtháthaithe ar pháirt a thabhairt don líon is mó agus is féidir d’eintitis den gheilleagar sóisialta agus é á chur chun feidhme, go háirithe iad siúd a sholáthraíonn seirbhísí leasa ghinearálta, lena n-áirítear do dhaoine faoi mhíchumas agus do ghrúpaí eile atá faoi mhíbhuntáiste sóisialta. Ba cheart do na heintitis sin, i gcomhar le fostaithe agus saorálaithe, ardleibhéal rannpháirtíochta sóisialta agus cothroime a áirithiú, agus tacú leis an aistriú digiteach agus le cosaint an chomhshaoil. Ba cheart coinníollacha fabhracha a chruthú do na heintitis sin lena bhforbairt trí thacaíocht airgeadais shonrach ó chistí Eorpacha, trí chóireáil fhabhrach a thabhairt dóibh maidir le rialacha soláthair phoiblí, mar aon le rialacha a shimpliú, trí laghdú suntasach a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí rialaithe gan údar agus trí dheireadh a chur le ceanglais mhaorlathacha ar leibhéal an Bhallstáit.

1.11.

Is gné thábhachtach den bheartas comhtháthaithe é dul chun cinn a dhéanamh maidir leis an digiteáil. Ba cheart don aistriú digiteach rannchuidiú ní hamháin le táirgiúlacht eacnamaíoch níos fearr a bhaint amach, ach le leibhéal oideachais níos fearr agus le rannpháirtíocht shóisialta níos fearr na ndaoine uile a bhfuil cónaí orthu san Aontas, lena n-áirítear grúpaí faoi mhíbhuntáiste. Chuige sin, ní mór rochtain uilíoch ar idirlíon leathanbhanda a áirithiú mar sheirbhís phoiblí saor in aisce.

1.12.

Tá sé á chur in iúl ag CESE go bhfuil codanna eile den bhonneagar de dhíth freisin chun úsáid éifeachtach a bhaint as teicneolaíochtaí ar fud na sochaí agus i measc fiontraithe. Ní mór do na Ballstáit aghaidh a thabhairt air sin agus cinntí infheistíochta á ndéanamh acu.

1.13.

Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit agus ar réigiúin an Aontais ról tábhachtach a thabhairt don líon is mó agus is féidir de na comhpháirtithe sóisialta agus d’eagraíochtaí eile na sochaí sibhialta agus an beartas comhtháthaithe á mhúnlú agus faireachán á dhéanamh ar na héifeachtaí a bhaineann leis. Cuideoidh an cuimsiú sin freisin le tomhas a dhéanamh ar a mhéid a baineadh cuspóirí an bheartais chomhtháthaithe amach, ar cuspóirí iad nár cheart a bheith bunaithe ar tháscairí cainníochtúla amháin, ach ar tháscairí cáilíochta freisin (an fhorbairt a thomhas chomh maith leis an bhfás). Tá sé thar a bheith tábhachtach go ndéanfaidh an Coimisiún Eorpach faireachán leanúnach ar chur chun feidhme phrionsabal na comhpháirtíochta sna Ballstáit, ós rud é go mbíonn tionchar dearfach ag cur i bhfeidhm iomlán agus trédhearcach an phrionsabail sin ar a áirithiú go mbainfear úsáid níos éifeachtaí agus níos éifeachtúla as buiséad an Aontais.

1.14.

Gan beann ar rannpháirtíocht eagraíochtaí na sochaí sibhialta ná CESE féin sna Fóraim um Chomhtháthú a thionóltar go rialta, molann CESE imeacht bliantúil a eagrú maidir leis an mbeartas comhtháthaithe a chur chun feidhme le hionadaithe ó na comhpháirtithe sóisialta agus ó eagraíochtaí eile na sochaí sibhialta in éineacht le cruinniú na Comhairle Eorpaí.

2.   Barúlacha ginearálta

2.1.

Is díol sásaimh do CESE an Teachtaireacht ón gCoimisiún maidir leis an 8ú Tuarascáil faoin gComhtháthú: Comhtháthú san Eoraip i dtreo 2050. Is foinse faisnéise í an tuarascáil a bhfuil géarghá léi maidir leis na hiarrachtaí a rinneadh i dtreo comhtháthú eacnamaíoch, sóisialta agus críochach agus maidir leis na fadhbanna a bhaineann leis an gcomhtháthú a bhaint amach. Is tábhachtaí fós an doiciméad nua ós rud é go bhfuil níos mó ná ceithre bliana caite ó foilsíodh an tuarascáil dheireanach roimhe sin (an 7ú tuarascáil). I bhfianaise thráth a foilsithe, ní chuirtear san áireamh sa teachtaireacht ón gCoimisiún éifeachtaí ionsaí na Rúise i gcoinne na hÚcráine, ar gníomh ionsaithe i gcoinne an Aontais Eorpaigh é go bunúsach agus an dúshlán is tromchúisí don bheartas comhtháthaithe sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma, i gcomhthéacs ghéarchéim na ndídeanaithe agus atógáil iarchogaidh agus lánpháirtiú Eorpach na hÚcráine araon.

2.2.

Ós rud é gur chuir an Úcráin in iúl arís agus arís eile gur mian léi dul isteach san Aontas Eorpach, i bhfianaise sheasamh daingean shochaí shibhialta na hÚcráine ar son na hEorpa agus an iarratais fhoirmiúil ar bhallraíocht san Aontas Eorpach, tá CESE go mór i bhfabhar go dtiocfaidh an Úcráin isteach san Aontas Eorpach gan mhoill agus tá sé ag iarraidh, dá bhrí sin, go ndéanfaí an beartas comhtháthaithe agus na hionstraimí airgeadais a oiriúnú dá réir sna blianta atá le teacht lena n-áirítear ciste ar leith a bhunú go pras chun an Úcráin a atógáil agus a fhorbairt.

2.3.

San am céanna, tá CESE ag tathant ar na Ballstáit, ar réigiúin an Aontais agus ar eagraíochtaí na sochaí sibhialta an leas is éifeachtaí agus is gasta is féidir a bhaint as na deiseanna atá ann tacú le dídeanaithe ón Úcráin a cruthaíodh leis an Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le Gníomhaíocht Chomhtháthaithe le haghaidh Dídeanaithe san Eoraip (CARE) (3), a mhol an Coimisiún Eorpach an 8 Márta 2022. Tá gá le gníomhaíocht freisin ionas gur féidir coigiltis arna nginiúint i bpeirspictíocht airgeadais 2014-2021 agus san ionstraim REACT-EU a atreorú go tapa agus go solúbtha chun tacaíocht dhíreach a thabhairt do dhídeanaithe, go háirithe i dtíortha atá ar theorainn na hÚcráine, agus chun ciste ar leith a bhunú chun na críche sin i gcás nach leor na cistí atá ar fáil faoi láthair. Ba cheart a áirithiú, leis an ionstraim CARE, cistí a chuirfidh le cumas oibríochtúil na gcomhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí eile na sochaí sibhialta atá rannpháirteach chun ionadaíocht a dhéanamh ar dhídeanaithe na hÚcráine agus iad ag iarraidh dul isteach i margadh an tsaothair.

2.4.

Sa chomhthéacs sin, is díol mór sásaimh do CESE an togra ón gCoimisiún (4) chun rialachán REACT-EU a leasú ionas gur cheart sciar níos airde de na hacmhainní réamh-mhaoinithe méadaithe a leithdháileadh ar na Ballstáit sin a bhfuil an líon is mó daoine atá ag teitheadh ón Úcráin os a gcomhair, bíodh sin mar thíortha idirthurais nó mar thíortha cinn scríbe deiridh.

2.5.

I bhfianaise an méid ollmhór a rinne eagraíochtaí na sochaí sibhialta ó Bhallstáit an Aontais atá ar theorainn na hÚcráine go dtí seo chun tacaíocht a chur ar fáil do dhídeanaithe ón Úcráin, cabhair ar mó i bhfad í ná an chabhair a thug na húdaráis phoiblí, tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit dlús suntasach a chur lena dtacaíocht eagraíochtúil agus airgeadais do na heagraíochtaí sin, lena n-áirítear ó chistí de chuid an Aontais Eorpaigh.

2.6.

Is dúshlán tromchúiseach é freisin an ghéarchéim paindéime atá ann faoi láthair a shárú. Cuirtear i bhfios go láidir sa tuarascáil go bhfuil an cúlú is mó ó 1945 i leith ann de dheasca na paindéime, go háirithe in earnálacha a bhíonn ag brath ar idirghníomhaíocht phearsanta (amhail an turasóireacht), agus go bhfuil athrú ollmhór tagtha ar chineál na hoibre, ar an oideachas agus ar an saol sóisialta, agus ar an staid sna réigiúin teorann. Is mó tionchar diúltach a bhí ag an bpaindéim go ginearálta sna réigiúin bheagfhorbartha, rud a chuir moill ar luas an chóineasaithe.

2.7.

Measann CESE gur cheart na beartais bhunriachtanacha uile inter alia beartais fhioscacha a chumhdach leis an mBeartas Comhtháthaithe. Sa chomhthéacs sin, tugann CESE faoi deara go gcuireann na héagothromaíochtaí atá ann cheana idir beartais fhioscacha na mBallstát leis an dá luas forbartha san Eoraip. Le beartas cánach atá dírithe ar an gcomhtháthú, ní mór deireadh a chur leis an iomaíocht idir 27 gcóras cánach éagsúla na mBallstát lena gcuirtear ar chumas cuideachtaí ilnáisiúnta an brabús is mó is féidir a dhéanamh, rud a chuireann le héagothromaíochtaí ainsealacha. Dá bhrí sin, tá gá le hathchóiriú domhain ar na rialacha fioscacha, lena ndírítear ar inbhuanaitheacht fhiachas poiblí na dtíortha, ar shásraí rialachais eacnamaíoch na hEorpa agus ar bhailiú cánach Eorpach a bheadh níos cothroime agus níos forásaí.

2.8.

Thairis sin, is cúis imní don Choiste go mbeidh tionchar diúltach ar an gcomhtháthú ag tabhairt isteach an athuair príomhfhorálacha an Chomhshocraithe Cobhsaíochta agus Fáis, atá beartaithe do 2023.

2.9.

Creideann CESE gur cur síos cuimsitheach cruinn atá sa teachtaireacht ón gCoimisiún ar na dúshláin atá roimh an mbeartas comhtháthaithe, agus aontaíonn sé leis na conclúidí a leagtar amach inti i gCaibidil 5. Measann CESE go bhfuil sé thar a bheith tábhachtach an méid seo a leanas a dhéanamh:

2.9.1.

cur i gcoinne an bhrú ar an daonlathas agus ar a chuid luachanna trí dhaonlathas rannpháirteach agus rannpháirtíocht ghníomhach na ngníomhaithe áitiúla a fhorbairt, lena n-áirítear iad siúd ó earnáil an gheilleagair shóisialta, comhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí eile na sochaí sibhialta, agus forbairt eacnamaíoch agus shóisialta á pleanáil, agus prionsabail na comhpháirtíochta a chur i bhfeidhm go leanúnach sa bheartas comhtháthaithe;

2.9.2.

an Sásra um Aistriú Cóir a leathnú, go háirithe trí na costais shóisialta a bhaineann leis an athrú aeráide a mhaolú agus oiriúnú dó a chur san áireamh, tríd an mbochtaineacht agus an t-eisiamh sóisialta a chomhrac, cuir i gcás, trí dhlúthchomhar le comhpháirtithe sóisialta agus le heagraíochtaí eile na sochaí sibhialta;

2.9.3.

tuilleadh infheistíochta a dhéanamh i scileanna, cruthaitheacht agus fiontraíocht na ndaoine a spreagadh ar feadh a saoil, go háirithe trí oideachas, uas-sciliú agus foghlaim ar feadh an tsaoil atá dírithe ar phróisis an chlaochlaithe teicneolaíochta, an aistrithe ghlais agus an aistrithe dhigitigh, agus feabhas suntasach a chur ar leibhéal an oideachais fhoirmiúil i réigiúin ina bhfuil sé fós míshásúil, lena n-áirítear i gceantair thuaithe agus i réigiúin imeallaithe. Agus an méid sin á dhéanamh, ba cheart aird ar leith a thabhairt ar fheabhas a chur ar staid na foghlama ar feadh an tsaoil i bhfiontair bheaga agus mheánmhéide agus i gcás oibrithe neamhrialta;

2.9.4.

infheistíocht sa taighde agus san fhorbairt a mhéadú mar thacú leis an nuálaíocht, rud a chuideoidh le réigiúin bheagfhorbartha dul i mbun fáis, chomh maith leis an gcóras foriomlán chun tacú leo ar leibhéal réigiúnach, mar atá faoi na straitéisí um speisialtóireacht chliste (5);

2.9.5.

freagairt go héifeachtach ar athruithe déimeagrafacha trí thacú le fostú daoine a bhaineann le grúpaí a bhfuil rátaí fostaíochta níos ísle acu, amhail daoine óga nach bhfuil taithí leordhóthanach oibre acu, daoine aosta, daoine a bhfuil scileanna gairmiúla níos ísle acu agus imircigh ó áiteanna lasmuigh den Aontas;

2.9.6.

comhar trasteorann agus idir-réigiúnach a neartú, go háirithe trí bhonneagar iarnróid atá neamhdhíobhálach don aeráid a fhorbairt i limistéir teorann agus teorainneacha idir na Ballstáit a choinneáil ar oscailt go comhsheasmhach, fiú in aimsir géarchéime;

2.9.7.

naisc idir ceantair uirbeacha agus thuaithe a neartú d’fhonn a áirithiú go mbeidh rochtain ag saoránaigh uile an Aontais ar sheirbhísí leasa ghinearálta, ar seirbhísí iad a bhíonn dírithe go minic ar cheantair uirbeacha;

2.9.8.

a áirithiú go mbeidh úsáid na gcistí faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta go hiomlán comhoiriúnach le cur chun feidhme an bheartais chomhtháthaithe trí úsáid cheart a bhaint as acmhainní, lena n-áirítear trí dhlúthchomhordú a dhéanamh ar úsáid acmhainní ó chistí éagsúla;

2.9.9.

an beartas comhtháthaithe do thairbhithe a chuíchóiriú trí shimpliú agus solúbthacht a chur ar fáil maidir le cur chun feidhme na gcistí ar cheart iad a úsáid chun a chuspóirí a bhaint amach. Is gá freisin cur leis an taithí a fuarthas maidir le simplithe a chur i bhfeidhm faoin tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta agus aird ar leith a thabhairt lena áirithiú go mbeidh sé níos éasca ag eagraíochtaí beaga na sochaí sibhialta tionscadail arna maoiniú ag an mbeartas comhtháthaithe a fháil, a chur chun feidhme agus cuntas a thabhairt orthu.

2.10.

Beidh tionchar díreach ag méadú limistéar Schengen go tíortha nach bhfuil páirteach ann go fóill ach a chomhlíonann na ceanglais dhlíthiúla uile ar chomhdhlúthú chomhlántacht, iomaíochas agus chomhtháthú fhorbairt an Aontais, go háirithe in Oirthear na hEorpa.

3.   Barúlacha sonracha

3.1.   Dul chun cinn míchothrom an chóineasaithe: “Eoraip an dá luas”?

3.1.1.

Tá sé fíor-riachtanach nach gcruthófar “Eoraip an dá luas” de dheasca na géarchéime paindéime a mhéid a bhaineann leis an gcóineasú. Ba cheart, dá bhrí sin, prionsabal na breisíochta a chur i bhfeidhm go cúramach. Ina theannta sin, níor cheart réigiúin nach mbeidh an deis acu maoiniú malartach a fháil le haghaidh fás eacnamaíoch, beartas aeráide ná forbairt shóisialta a eisiamh mar thoradh ar choinníollachtaí ex ante le linn na clárthréimhse 2021-2027, lena dtabharfar isteach roinnt imthosca a chaithfidh a bheith ann chun na cistí a shlógadh.

3.1.2.

Tá gá fós le hacmhainní a aistriú ó réigiúin shaibhre go réigiúin bhochta. Ba cheart cóineasú aníos a bheith i gceist leis an gcóineasú eacnamaíoch agus shóisialta.

3.2.   Rioscaí nua do bheartais chomhtháthaithe

3.2.1.

Tá rabhadh tugtha ag na Náisiúin Aontaithe gur minice as seo amach a tharlóidh gluaiseachtaí dídeanaithe i ngeall ar an athrú aeráide. Ní mór creataí rialála nua agus beartais nua a bheith ann lena gceadófar socrú a dhéanamh i dtíortha óstacha agus lena ráthófar fostaíocht agus cosaint shóisialta. Leis an togra le haghaidh Rialachán maidir le géarchéim agus force majeure (6) a rinneadh le déanaí, ní dhéantar machnamh ar na géarchéimeanna comhshaoil sin a thabharfaidh ar na milliúin daoine taisteal chuig an Aontas, agus fiú laistigh den Aontas Eorpach.

3.2.2.

Cruthóidh ráta ard na bpraghsanna bia riosca breise do réigiúin leochaileacha agus do dhaoine leochaileacha de chuid an Aontais agus, ar an gcaoi sin, beidh sé ina ábhar imní maidir leis an mBeartas Comhtháthaithe.

3.3.   An gá atá le ról comhordaithe institiúidí an Aontais Eorpaigh a neartú

3.3.1.

Léiríodh le géarchéim na paindéime nach mór ról comhordúcháin institiúidí an Aontais a neartú, lena n-áirítear sna réimsí sin nach bhfuil aon fhoráil sna Conarthaí maidir le hinniúlachtaí an Aontais má táthar chun comhtháthú críochach, eacnamaíoch agus sóisialta a neartú. Baineann sé sin le géarchéimeanna go háirithe. Cé go raibh ról an-dearfach ag an gCoimisiún Eorpach maidir le vacsaíní COVID-19 a sholáthar do na Ballstáit, ba iad na Ballstáit iad féin, gan comhairliúcháin dhéthaobhacha ná ar leibhéal an Aontais go ginearálta, a thug isteach srianta ar ghluaiseacht laistigh de limistéar Schengen agus ar fud an Aontais. Leagadh síos na critéir do na srianta sin ar an leibhéal náisiúnta freisin. Tá na cleachtais sin cáinte cheana féin ag CESE (7), agus é á chur i bhfios go láidir aige gur saincheist lárnach é teorainneacha oscailte a choinneáil i limistéar Schengen maidir le feidhmiú an chómhargaidh agus maidir le hathléimneacht a athfhorbairt agus a mhéadú, chomh maith le dlúthpháirtíocht agus féiniúlacht Eorpach a chothú. Creideann CESE gur léir ón ngéarchéim paindéime gur cheart comhtháthú polaitiúil a bheith ag gabháil le comhtháthú críochach, eacnamaíoch agus sóisialta.

3.4.   Cuimsiú sóisialta mar réamhriachtanas le go mbeidh rath ar an mbeartas comhtháthaithe

3.4.1.

Tháinig méadú cúig mhilliún in 2020 ar líon na ndaoine a bhí i mbaol bochtaineachta agus eisiaimh shóisialta san Aontas de dheasca ghéarchéim na paindéime. Is bagairt thromchúiseach é sin don chomhtháthú sóisialta agus, dá bhrí sin, do chuspóirí forbartha agus aeráide an Aontais a bhaint amach. Is léir gur cheart don bheartas comhtháthaithe leanúint de bheith ag freastal ar na cuspóirí sin agus é a bheith d’aidhm aige tacú leis an bhfás eacnamaíoch agus leis an iomaíochas. San am céanna, áfach, ba cheart dó gach ceann de 20 prionsabal Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta (EPSR) a chur chun feidhme go hiomlán agus go comhsheasmhach. Ba cheart cur chun feidhme cholún Eorpach na gceart sóisialta a chomhcheangal le hidirphlé sóisialta agus sibhialta, chomh maith le rannpháirtíocht shóisialta fostóirí agus oibrithe. Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar thacaíocht a chur ar fáil do leanaí agus do dhaoine óga, lena n-áirítear i réimse an oideachais.

3.4.2.

Tá béim á leagan ag CESE ar a thábhachtaí atá tionchar na gcóras slándála sóisialta, ar gné ríthábhachtach iad, in ainneoin na ndifríochtaí struchtúracha sna Ballstáit, chun comhtháthú sóisialta agus cuimsiú sóisialta na saoránach a bhaint amach. Ina theannta sin, tá neartú na slándála sóisialta mar chuid den chomhrac i gcoinne na bochtaineachta agus an eisiaimh agus tá sé bunaithe ar chomhluachanna an Aontais.

3.5.   Ról an gheilleagair shóisialta, saorálaithe agus seirbhísí leasa ghinearálta i gcur chun feidhme an bheartais chomhtháthaithe

3.5.1.

Tá sé curtha i dtreis cheana féin ag CESE (8) go gcruthaíonn agus go gcothaíonn gníomhaithe an gheilleagair shóisialta poist ardcháilíochta, go gcuireann siad comhdheiseanna chun cinn, lena n-áirítear do dhaoine faoi mhíchumas agus do ghrúpaí eile atá faoi mhíbhuntáiste sóisialta, go n-áirithíonn siad ardleibhéal rannpháirtíocht shóisialta agus cothroime agus go dtacaíonn siad leis an aistriú digiteach agus le cosaint an chomhshaoil.

3.5.2.

Tá sé tagtha chun solais go háirithe le linn ghéarchéim na paindéime gur comhghuaillí straitéiseach é an geilleagar sóisialta sa phróiseas chun an ghné shóisialta san Eoraip a neartú, agus ar an gcaoi sin chun cuspóirí an chomhtháthaithe shóisialta a bhaint amach. Dá bhrí sin, ba cheart tacaíocht shonrach ó chistí Eorpacha faoin mbeartas comhtháthaithe a bheith ag bearta a bhaineann leis an ngeilleagar sóisialta.

3.5.3.

Ba cheart fiontair shóisialta neamhbhrabúsacha agus eagraíochtaí neamhbhrabúsacha comhchosúla a atreisiú freisin trí chóireáil speisialta a chur ar fáil dóibh maidir le rialacha soláthair phoiblí i gcomparáid le tairgeoirí poiblí nó tráchtála. Ba cheart gurb amhlaidh a bheadh i gcás soláthar poiblí seirbhísí leasa ghinearálta, go háirithe seirbhísí sláinte, sóisialta agus oideachais, go háirithe ós rud é gurb é ceann de phríomhghnéithe na bhfiontar sóisialta agus na n-eagraíochtaí neamhbhrabúis rannpháirtíocht neamhíoctha na saorálaithe, ar fiú os cionn 2 % den OTI iad i roinnt Ballstát.

3.5.4.

Ó thaobh an chomhtháthaithe shóisialta de, ba cheart béim a leagan ar an luach a bhaineann leis an obair dheonach do dhaoine aonair, do phobail, don chomhshaol, don gheilleagar agus don tsochaí i gcoitinne agus é mar cheann de na léirithe dlúthpháirtíochta is feiceálaí dá bhfuil ann. Déanann sí cuimsiú sóisialta a chur chun cinn agus a éascú, cuireann sí leis an gcaipiteal sóisialta agus bíonn tionchar claochlaitheach aici ar an tsochaí (9).

3.6.   Beartas comhtháthaithe, an t-aistriú aeráide agus fostaíocht

3.6.1.

I ndiaidh ghéarchéim phaindéim COVID-19, ní mór don Aontas Eorpach agus don chuid eile den domhan aghaidh a thabhairt ar an éigeandáil aeráide agus chomhshaoil. Murach géarchéim na paindéime, bheadh an comhrac i gcoinne na héigeandála comhshaoil mar phríomhchuspóir ag an Aontas Eorpach, faoi chuimsiú Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe (10). I dtuairim féintionscnaimh a tugadh le déanaí (11), cé gur dhírigh sé ar réimse an oideachais, chuir CESE i gcuimhne don Choimisiún Eorpach agus do na Ballstáit nach mór dóibh beartais chomhshaoil a nascadh níos fearr le beartais fostaíochta.

3.6.2.

Mar sin féin, i ngeall ar an aistriú chuig geilleagar dícharbónaithe, tá gá freisin le bearta lena n-éascófar aistriú cothrom do na grúpaí agus na limistéir gheografacha is leochailí, ós rud é go mbaineann ardriosca i dtéarmaí comhtháthaithe leis an éigeandáil aeráide, mar gheall ar an éifeacht mhíchothrom a bheidh aici ar limistéir gheografacha éagsúla na hEorpa. Ní bhainfear amach an t-aistriú i dtreo múnla táirgthe níos éiceolaíochta a rachaidh chun tairbhe na sochaí ach amháin trí aistriú éiceolaíoch cuideachtaí, modheolaíochtaí oibre agus mhargadh an tsaothair i gcoitinne a chur chun cinn. Leis na hiarrachtaí sin, cruthófar deiseanna cuibhiúla fostaíochta, méadófar éifeachtúlacht acmhainní, agus tógfar sochaithe inbhuanaithe, fadtéarmacha, ísealcharbóin.

3.6.3.

Ar na cúiseanna sin ar fad, is gá beartais, moltaí agus treoirlínte a chur san áireamh, ar beartais, moltaí agus treoirlínte iad ar féidir leo rannchuidiú le feabhas a chur ar chumas na mBallstát, ar a ndlíthe agus ar a mbeartais chun aghaidh a thabhairt ar na deiseanna agus ar na dúshláin a bhaineann leis an aistriú éiceolaíoch agus leis an dícharbónú trí Straitéis um Aistriú Cóir, a fheidhmíonn mar threoir ghníomhaíochta chun tairbhí a bharrfheabhsú agus rioscaí maidir le fostaíocht, dálaí oibre agus cosaint shóisialta a íoslaghdú.

3.6.4.

Tá rochtain ar thithíocht inacmhainne, an cumas chun saol maith a chinntiú don óige agus dá dteaghlaigh, cothromaíocht eiticiúil oibre is saoil a áirithiú, deiseanna fostaíochta cobhsaí, dálaí oibre leormhaithe agus cuimsitheacht airgeadais agus digiteach tábhachtach don óige agus d’fhorbairt inbhuanaithe an Aontais amach anseo.

3.6.5.

Mar sin féin, ní mór tuilleadh a dhéanamh chun an Ciste um Aistriú Cóir a chomhlánú, go háirithe ar an leibhéal réigiúnach, chun poist ardcháilíochta a chosaint agus a ráthú. Tá ról an idirphlé shóisialta agus rannpháirtíocht iomlán na gcomhpháirtithe sóisialta thar a bheith tábhachtach i ndáil leis sin, lena n-áirítear trí chomhaontuithe comhchoiteanna a thabhairt i gcrích. Thairis sin, ba cheart don Bheartas Comhtháthaithe uirlisí amhail an chómhargáil a úsáid chun éagothromaíochtaí a laghdú agus chun tacú le forbairt inbhuanaithe.

3.7.   An claochlú digiteach agus oideachas digiteach

3.7.1.

Beidh an beartas comhtháthaithe nasctha níos mó de réir a chéile leis an gclaochlú digiteach. Mar sin féin, mar a tugadh chun suntais i dtuarascáil an Choimisiúin, níl rochtain ach ag dhá thrian de chónaitheoirí uirbeacha agus aon séú de chónaitheoirí tuaithe ar naisc idirlín ar rí-ardluas. Tá sé curtha i bhfios go láidir cheana féin ag CESE (12) nach mór ní hamháin fás sa táirgiúlacht a bheith mar thoradh ar an gclaochlú digiteach, ach nach mór feabhas a chur freisin ar oideachas agus ar rannpháirtíocht sa saol polaitiúil, sóisialta agus cultúrtha do dhaonra uile an Aontais, lena n-áirítear daoine scothaosta, daoine faoi mhíchumas, daoine atá i mbaol eisiaimh shóisialta agus grúpaí eile atá faoi mhíbhuntáiste. Dá bhrí sin, tá CESE ag iarraidh arís rochtain ar idirlíon leathanbhanda ardluais a chur ar fáil saor in aisce do gach cónaitheoir san Aontas mar sheirbhís phoiblí, agus ba cheart a thabhairt faoi deara gur bealach amháin chun claochlú digiteach rathúil a ráthú ná rochtain uilíoch a áirithiú ar an idirlíon agus ar dheiseanna oideachais a bhaineann leis. Tá rochtain shaor in aisce ar an idirlíon thar a bheith tábhachtach chun dea-fheidhmiú an oideachais a áirithiú i gceantair thuaithe, rud nach bhfuil ar comhchéim le forais oideachais sna cathracha in a lán Ballstát.

3.8.   Beartas comhtháthaithe agus cáilíocht an rialachais agus an smachta reachta

3.8.1.

Le blianta fada, tá sé tugtha faoi deara ag CESE go bhfuil gá i roinnt Ballstát feabhas a chur ar an gcomhordú ar an leibhéal réigiúnach, nó rialachas réigiúnach éifeachtach a bhunú mar dhroichead idir an rialtas náisiúnta agus an rialtas áitiúil, atá in ann straitéisí réigiúnacha a shonrú atá tábhachtach don fhorbairt réigiúnach agus don chóineasú. Is minic nach mbíonn tuiscint mhaith ag an rialtas láir ar riachtanais agus tosaíochtaí na réigiún, ach i gcásanna áirithe ní thugann sé na cumhachtaí leordhóthanacha do na húdaráis réigiúnacha, nach bhfuil iontu ach bonn braite don údarás polaitiúil náisiúnta, gan aon bhreisluach don réigiún (13). Sa chomhthéacs sin, ba cheart cistí de chuid an Aontais a úsáid ar bhealach níos fearr chun acmhainneacht na n-údarás poiblí áitiúil agus réigiúnach a fhorbairt.

3.8.2.

Ina theannta sin, is minic gur imeallach rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí eile na sochaí sibhialta sa chinnteoireacht: ní chuirtear tuairimí na n-eintiteas is fearr a thuigeann an cás agus na saincheisteanna mar atá i ndáiríre san áireamh le linn an chomhairliúcháin.

3.8.3.

Ábhar imní eile, atá ardaithe ag ionadaithe na sochaí sibhialta freisin, is ea meath an smachta reachta i roinnt Ballstát, rud a bhfuil tionchar diúltach aige go hindíreach ar cháilíocht agus ar éifeachtacht bhearta an bheartais chomhtháthaithe.

3.8.4.

Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit agus ar réigiúin an Aontais ról tábhachtach a thabhairt don líon is mó agus is féidir de na comhpháirtithe sóisialta agus d’eagraíochtaí eile na sochaí sibhialta agus an beartas comhtháthaithe á mhúnlú agus faireachán á dhéanamh ar na héifeachtaí a bhaineann leis. Cuideoidh an cuimsiú sin freisin le tomhas a dhéanamh ar a mhéid a baineadh cuspóirí an bheartais chomhtháthaithe amach, ar cuspóirí iad nár cheart a bheith bunaithe ar tháscairí cainníochtúla amháin, ach ar tháscairí cáilíochta freisin a chabhróidh leis an bhforbairt a thomhas chomh maith leis an bhfás.

3.9.   Cistí agus tionscadail an bheartais chomhtháthaithe a bhainistiú

3.9.1.

Tá feidhm ag na breithnithe thuas freisin maidir le pleanáil, cur chun feidhme agus faireachán clár atá nasctha le cur chun feidhme an bheartais chomhtháthaithe agus leis an bpróiseas chun tionscadail atá le cur chun feidhme a roghnú. Sa chomhthéacs sin, ba cheart aird a thabhairt ar ilroinnt mhéadaitheach na mbeartas poiblí, rud a thagann salach ar chur chuige cuimsitheach, ón mbun aníos chun fadhbanna a réiteach trí thionscadail trastionscail. Ba cheart dóibh siúd atá páirteach san idirphlé sóisialta agus sibhialta ar an leibhéal réigiúnach agus ar an leibhéal áitiúil ról tábhachtach a bheith acu i bpleanáil agus i gcomhordú, toisc go bhfuil a fhios acu cad iad na fíor-riachtanais atá ann agus conas is féidir iad a chomhlíonadh. Ba cheart tionscadail a phleanáil sa chaoi is go n-áiritheofar solúbthacht maidir lena gcuspóirí a bhaint amach, agus ba cheart rochtain a bheith ag na daoine a bhainistíonn na tionscadail sin ar bhealaí cumarsáide éifeachtúla le sealbhóirí cistí de chuid an Aontais Eorpaigh. Chun ráta cuí ionsúcháin a chur ar fáil, ba cheart sineirge shoiléir a chruthú idir an tionscadal atá ar conradh agus na fíordhálaí eacnamaíocha nua a bhaineann le praghsanna méadaithe fuinnimh agus amhábhar.

3.9.2.

Ba cheart uirlisí amhail Infheistíochtaí Críochacha Comhtháite a chur chun cinn, ba cheart iad a mhaoiniú ar bhealach níos fearr agus síneadh a chur leo sa chlárthréimhse 2021-2027.

3.9.3.

Ba cheart beart a dhéanamh freisin chun an maorlathas a theorannú, go háirithe trí scrúdú a dhéanamh ar na torthaí a fuarthas agus ní ar an gcaoi a bhfuarthas iad, ós rud é go mbíonn nósanna imeachta casta riaracháin i gceist leis do thairbhithe agus do riaracháin phoiblí araon. Sa chomhthéacs sin, tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach a áirithiú go ndéanfar measúnú rialta ar na costais riaracháin a bhaineann le cistí AE a bhainistiú i mBallstáit shonracha agus go ndéanfar measúnuithe gaolmhara ar na ceanglais nach bhfuil údar leo maidir le húsáid na gcistí (rórialáil) ar an leibhéal náisiúnta nó réigiúnach agus go mbeidh iarmhairtí do na Ballstáit agus do na réigiúin sin mar thoradh ar an méid sin.

3.10.   Prionsabal na comhpháirtíochta a chur chun feidhme

3.10.1.

Tá sé thar a bheith tábhachtach go ndéanfaidh an Coimisiún faireachán leanúnach ar chur chun feidhme phrionsabal na comhpháirtíochta sna Ballstáit. Is é Airteagal 8 den chreat-rialachán nua an bunús dlí don phrionsabal sin (14), agus déantar cur síos ar a chur chun feidhme sa Chód Iompair Eorpach i ndáil le Comhpháirtíocht, Rialachán Tarmligthe (AE) Uimh. 240/2014 ón gCoimisiún (15). Tá sé bunaithe ar dhlúthchomhar idir riaracháin phoiblí na mBallstát i bpleanáil agus i gcur chun feidhme na gclár arna gcómhaoiniú ag an Aontas Eorpach le raon leathan comhpháirtithe, go háirithe na comhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí eile a dhéanann ionadaíocht ar an tsochaí shibhialta. Tá tionchar dearfach ag cur i bhfeidhm iomlán agus trédhearcach an phrionsabail sin ar rannpháirtíocht mhéadaitheach an phobail agus ar rannpháirtíocht na sochaí sibhialta, agus ar phleanáil gníomhaíochtaí ábhartha agus comhlántacha, agus ar an gcaoi sin úsáid níos éifeachtaí agus níos éifeachtúla de bhuiséad an Aontais a chur chun cinn. Sa chomhthéacs sin, is díol sásaimh do CESE gur dhréachtaigh an Coimisiún Eorpach doiciméad maidir le prionsabal na comhpháirtíochta a chur chun feidhme sa chlárthréimhse 2021-2027 d’fhonn athbhreithniú a dhéanamh ar an gCód Iompair Eorpach i ndáil le Comhpháirtíocht.

3.11.   Fóram um Chomhtháthú

3.11.1.

Is díol sásaimh do CESE na torthaí a bhí ar an 8ú Fóram um Chomhtháthú, a bhí ar siúl an 17-18 Márta 2022, le rannpháirtíocht eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus CESE é féin.

3.11.2.

Tá sé molta arís agus arís eile ag CESE (16) gur cheart an beartas comhtháthaithe agus na cistí Eorpacha a thacaíonn leis a scrúdú go bliantúil i gcomhthéacs Cruinniú Mullaigh Eorpach tiomnaithe. Sa chomhthéacs sin, tá CESE réidh chun imeacht bliantúil a eagrú a bheidh tiomnaithe don bheartas comhtháthaithe a chur chun feidhme, ina mbeidh ionadaithe na gcomhpháirtithe sóisialta agus eagraíochtaí eile na sochaí sibhialta rannpháirteach in éineacht le cruinniú na Comhairle Eorpaí.

---

(1)  COM(2022) 109 final.

(2)  COM(2022) 145 final.

(3)  COM(2022) 109 final.

(4)  COM(2022) 145 final.

(5)  https://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/smart_specialisation_en.pdf

(6)  Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena dtugtar aghaidh ar ghéarchéimeanna agus ar chásanna force majeure i réimse na himirce agus an tearmainn (COM(2020) 613 final).

(7)  IO C 155, 30.4.2021, lch. 45.

(8)  IO C 429, 11.12.2020, lch. 131.

(9)  Tuairim ó CESE Saorálaithe – Saoránaigh i mbun todhchaí na hEorpa a thógáil (tuairim féintionscnaimh) (IO C 152 6.4.2022, lch. 19).

(10)  https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/.

(11)  Tuairim ó CESE I dtreo straitéis AE chun scileanna agus inniúlachtaí glasa a fheabhsú do chách (tuairim féintionscnaimh) (IO C 56, 16.2.2021, lch. 1).

(12)  IO C 155, 30.4.2021, lch. 45.

(13)  IO C 248, 25.8.2011, lch. 68.

(14)  Rialachán (AE) 2021/1060 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 24 Meitheamh 2021 lena leagtar síos forálacha coiteanna maidir le Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa, Ciste Sóisialta na hEorpa Plus, an Ciste Comhtháthaithe, an Ciste um Aistriú Cóir agus an Ciste Eorpach Muirí, Iascaigh agus Dobharshaothraithe agus rialacha airgeadais maidir leis na cistí sin agus maidir leis an gCiste um Thearmann, Imirce agus Lánpháirtíocht, an Ciste Slándála Inmheánaí agus an Ionstraim le haghaidh Tacaíocht Airgeadais don Bhainistiú Teorainneacha agus don Bheartas Víosaí (IO L 231, 30.6.2021, lch. 159).

(15)  OJ L 74, 14.3.2014, p. 1.

(16)  IO C 248, 25.8.2011, lch. 68 agus IO C 242, 23.7.2015, lch. 43.

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Togra le haghaidh Moladh ón gComhairle maidir le cur chuige Eorpach i leith micridhintiúr don fhoghlaim ar feadh an tsaoil agus d’infhostaitheacht

(COM(2021) 770 final)

Togra le haghaidh Moladh ón gComhairle maidir le cuntais foghlama phearsanta

(COM(2021) 773 final)

(2022/C 323/11)

Rapóirtéir:	Tatjana BABRAUSKIENĖ
Comhrapóirtéir:	Mariya MINCHEVA

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 21.1.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	Fostaíocht, Gnóthaí Sóisialta agus Saoránacht
Dáta a glactha sa rannóg	3.5.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	18.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	204/2/4

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Tá Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (CESE) ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach agus ar na Ballstáit athuair na beartais um fhoghlaim aosach a neartú i dtreo go mbeidh sé de cheart ag gach duine fásta rochtain a bheith acu ar fhoghlaim aosach ardchaighdeáin chuimsitheach ar mhaithe le scileanna saoil a ghnóthú d’fhonn an spriocráta rannpháirtíochta 60 % san fhoghlaim aosach in aghaidh na bliana a bhaint amach agus a shárú. Chun Colún Eorpach na gCeart Sóisialta a chur chun feidhme go héifeachtach, is gá aghaidh a thabhairt ar mímheaitseálacha scileanna agus feabhas a chur ar an rialachas agus ar an maoiniú le haghaidh na foghlama aosach, lena n-áirítear oiliúint a chur ar fhostaithe. Tá sé tábhachtach freisin i gcás infheistíochtaí, athchóirithe riachtanacha agus idirphlé sóisialta éifeachtach, atá dírithe ar fhorbairt scileanna a chothú i gcomhréir leis an gcéad phrionsabal de Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta (ceart chun oiliúna agus chun foghlama ar feadh an tsaoil), go mbeidís fite fuaite sa Seimeastar Eorpach.

1.2.

Tá CESE á thabhairt chun cuimhne a thábhachtaí atá na tuairimí a d’eisigh sé roimhe seo maidir le foghlaim ar feadh an tsaoil agus foghlaim aosach a fhad a bhaineann leis na tionscnaimh maidir le cuntais foghlama phearsanta agus maidir le micridhintiúir. Thar aon ní eile, cuireann CESE i bhfios go láidir go bhfuil uas-sciliú agus athoiliúint thar a bheith tábhachtach chun tacú leis an aistriú glas agus leis an aistriú digiteach in earnáil na tionsclaíochta agus gur gá iad a mheas mar fhreagracht shóisialta agus eacnamaíoch chun oiliúint chuimsitheach do phoist ar ardcháilíocht a áirithiú, agus chun aistriú cóir a áirithiú do chách. Tá gá le straitéisí tionsclaíochta réamhbhreathnaitheacha, lena n-áirítear beartais éifeachtacha scileanna, chun tacú le huas-sciliú agus le hathoiliúint an lucht saothair. A bhuí leo siúd, féadfar aistriú atá cóir agus cothrom ó thaobh na sochaí de chuig geilleagar atá aeráidneodrach a áirithiú tríd an margadh saothair a chuireann leis an digiteáil chuimsitheach agus le poist ar ardcháilíocht a chothromú. Ar mhaithe leis an nuálaíocht a spreagadh, tá tacaíocht éifeachtach de dhíth ar chuideachtaí chun a straitéisí maidir le huas-sciliú agus athoiliúint an lucht saothair a neartú agus a mhaoiniú. San am céanna, ba cheart an leas foriomlán eacnamaíoch agus sóisialta a urramú. Ba cheart do na comhaontuithe comhchoiteanna rochtain a chinneadh ar chineálacha éagsúla saoire oideachais íoctha bunaithe ar riachtanais phearsanta agus ghairmiúla oibrithe (1). I gcás nach dtiocfaidh na comhpháirtithe sóisialta ar chomhaontú faoi shaoire íoctha agus i gcás inar toradh í ar thionscnamh rialtais, ba cheart saoire íoctha a mhaoiniú le hacmhainní poiblí.

1.3.

Is gá uas-sciliú agus athoiliúint éifeachtach a bheith ag gabháil le mearcheapadh agus scaipeadh teicneolaíochtaí nua. Is féidir ról ríthábhachtach a bheith ag an infheistíocht san fhoghlaim aosach agus i bhforbairt scileanna maidir leis an téarnamh eacnamaíoch agus maidir le Eoraip shóisialta a chothú. Ba cheart do Bhallstáit an Aontais Eorpaigh agus do na comhpháirtithe sóisialta cineálacha eile cur chuige agus ionstraimí airgeadais eile seachas cuntais foghlama phearsanta a chur san áireamh. Níor cheart na bearta atá beartaithe a chur in ionad na nithe seo a leanas: na cineálacha oiliúna a chuireann fostóirí agus seirbhísí fostaíochta poiblí agus príobháideacha ar fáil cheana féin; tacaíocht phoiblí le haghaidh institiúidí oideachais agus oiliúna; nó cineálacha eile tacaíochta. Go háirithe, is bealach éifeachtach iad na cistí oiliúna arna mbainistiú ag comhpháirtithe sóisialta chun oiliúint a chur ar fáil d’fhonn freastal ar riachtanais arna sainaithint ar an leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal na hearnála.

1.4.

Príomhchoinníoll do ghnólachtaí agus don tsochaí chun go mbeidh rath orthu agus fás fúthu agus chun gur féidir leo daoine a fhostú agus cur leis na cuspóirí beartais arna leagan síos ag an Aontas Eorpach is ea lucht saothair atá oilte go leor a bheith ar fáil agus infhostaitheacht fheabhsaithe a bheith ann. Cheana féin sa lá atá inniu ann, tá mímheaitseálacha scileanna agus ganntanas lucht saothair i roinnt earnálacha agus réigiún agus leanfaidh siad sin de bheith ag dul i méid. Ón taobh sin de, tá ról tábhachtach ag na Ballstáit agus ag fostóirí maidir le rannpháirtíocht san oiliúint a mhaoiniú agus a dhreasú. Ní mór scileanna a fhorbairt ar chaoi a bheidh i dtiúin le riachtanais na margaí saothair má tá an Eoraip chun cur lena hiomaíochas san fhadtéarma agus lena cumas nuálaíocht a spreagadh, rud atá tábhachtach do ghnólachtaí agus d’fhostaithe araon.

1.5.

Bíonn go leor bacainní roimh oibrithe agus iad ag iarraidh rochtain a fháil ar oiliúint. Má thugtar breis smachta do dhaoine aonair ar a n-oiliúint féin, tá sé tábhachtach a áirithiú go bhfaighidh siad treoir agus tacaíocht éifeachtach maidir le conas cúrsaí oiliúna atá ábhartha dá riachtanais a roghnú agus conas rochtain a fháil orthu. Leis sin, d’áiritheofaí an infheistíocht is fearr is féidir san oiliúint toisc go mbeadh an oiliúint ag teacht go mór le riachtanais shainaitheanta gach duine aonair. I gcás oiliúint atá dírithe ar phoist, d’fhéadfadh cur chuige atá saincheaptha don duine aonair an nasc idir maoiniú agus ábhar na hoiliúna a lagú, rud a d’fhágfadh oiliúint á cur ar fáil nach mbeadh dírithe, mar is ceart, ar phoist, b’fhéidir, agus, ar an gcaoi sin, nach mbeadh curtha in oiriúint go leordhóthanach do riachtanais na bhfostóirí.

1.6.

Aontaíonn CESE leis an tuairim ón gCoiste Comhairleach trípháirteach um an nGairmoiliúint ina ndeir sé gur gá na coinníollacha maidir le rochtain agus teidlíocht ar oiliúint a chur in oiriúint do chásanna agus do réaltachtaí éagsúla trí mheascán iomchuí socruithe. Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún roinnt na n-inniúlachtaí agus prionsabal na coimhdeachta a urramú, chomh maith le sainiúlachtaí náisiúnta agus creataí dlíthiúla náisiúnta gach Ballstáit a urramú. Agus na tograí le haghaidh cuntais foghlama phearsanta agus micridhintiúr á nglacadh agus á gcur chun feidhme, ní mór iad a bheith comhoiriúnach leis na córais um ghairmoiliúint agus gairmoideachas leanúnach atá ann cheana sna Ballstáit, le ról na cómhargála, le rialáil dálaí oibre agus le teidlíochtaí saoire d’fhostaithe.

1.7.

Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit na hionstraimí agus scéimeanna cistiúcháin náisiúnta agus earnála atá ann cheana a urramú, agus idirdhealú a dhéanamh ar “teidlíochtaí oiliúna” agus “ceart rochtana ar oiliúint”, téarmaí nach sainítear fós sa dlí ná i gcomhaontuithe comhchoiteanna i roinnt tíortha agus earnálacha, ar thaobh amháin agus “cuntas oiliúna” ar an taobh eile. Tá CESE ag iarraidh go n-áiritheofar leis na tograí go mbeidh an ceart ag gach duine fásta, go háirithe na daoine is leochailí, chun rochtain a fháil ar oiliúint éifeachtach, ardcháilíochta agus chuimsitheach d’fhostaithe, ar shaoire oideachais íoctha, ar cháilíochtaí cuimsitheacha, ar bhailíochtú na foghlama neamhfhoirmiúla agus neamhfhoirmeálta, agus ar threoir agus comhairleoireacht. Táthar ag iarraidh ar na Ballstáit feabhas a chur ar a gcórais um fhoghlaim aosach agus um ghairmoiliúint agus gairmoideachas leanúnach i gcás inar gá, tar éis idirphlé sóisialta éifeachtach a dhéanamh agus tar éis dul i gcomhairle leis na geallsealbhóirí ábhartha. Is díol sásaimh do CESE gur féidir cuntais foghlama phearsanta a úsáid le haghaidh oiliúna, bailíochtú agus gairmthreorach.

1.8.

Tá CESE á chur chun suntais a thábhachtaí atá caighdeáin cháilíochta sa mhargadh oiliúna, go háirithe maidir le micridhintiúir, agus na buntáistí agus na míbhuntáistí a d’fhéadfadh a bheith le cineálacha éagsúla cur chuige i leith mhaoiniú na foghlama aosach (e.g. cuntais foghlama phearsanta), lena n-áirítear an gaol idir costais agus sochair, an t-ualach riaracháin agus na costais, an t-athrú stádais a baineadh amach (leibhéal cáilíochta foirmiúla níos airde), dearbhú cáilíochta, toradh ábhartha an mhargaidh saothair, an breisluach don fhorbairt gairme agus ráta rannpháirtíochta an spriocghrúpa daoine ísealcháilithe is tábhachtaí. Is oth le CESE nár chuir an Coimisiún measúnú tionchair i gcrích maidir le micridhintiúir ós rud é go bhféadfadh tionchar a bheith ag an togra ar shocruithe náisiúnta atá ann cheana, go háirithe maidir le cáilíochtaí agus comhaontuithe comhchoiteanna. Maidir leis sin de, is gá idirphlé sóisialta éifeachtach agus comhairliúchán éifeachtach a áirithiú, lena n-áirítear leis an tsochaí shibhialta eagraithe, féachaint an mbeidh breisluach ag na tionscnaimh Eorpacha maidir le cuntais foghlama phearsanta agus micridhintiúir ó thaobh feabhas a chur ar chórais oiliúna náisiúnta agus earnála, agus, i gcás ina mbeidh, conas sin.

1.9.

Tá CESE á chur chun suntais go láidir gur cheart catalóg de mhicridhintiúir na soláthraithe gairmoideachais agus gairmoiliúna a bhunú i gcomhar leis na comhpháirtithe sóisialta agus na soláthraithe oideachais agus oiliúna bunaithe ar chaighdeáin cháilíochta an tsoláthair. Ba cheart a áireamh sa chatalóg torthaí foghlama na micridhintiúr agus an t-aitheantas a thugann soláthraithe oideachais agus oiliúna eile agus fostóirí dóibh.

1.10.

Meabhraíonn CESE an tábhacht a bhaineann le saoire oideachais íoctha (2), i gcomhréir freisin le Coinbhinsiún 140 de chuid na hEagraíochta Idirnáisiúnta Saothair (arna dhaingniú i 11 Bhallstát (3)), agus tugann sé dá aire gur cheart don togra maidir le cuntais foghlama phearsanta a bheith comhoiriúnach leis na córais náisiúnta nuair a iarrann sé ar na Ballstáit córais um chuntais foghlama phearsanta a dhearadh chun críocha an mhargaidh saothair amháin, toisc gur féidir saoire oideachais íoctha a úsáid i roinnt Ballstát freisin chun críoch forbartha pearsanta nó chun clár staidéir (e.g. céim ollscoile) a chríochnú.

1.11.

Meabhraíonn CESE don Choimisiún agus do na Ballstáit go bhfuil sé ríthábhachtach go mbeadh na comhpháirtithe sóisialta rannpháirteach go héifeachtach i rialachas na foghlama aosach, na hoiliúna d’fhostaithe agus na gcóras um shaoire oideachais íoctha, lena n-áirítear gníomhaíochtaí comhpháirteacha a chur chun cinn i measc na gcomhpháirtithe sóisialta. Ina theannta sin, cuireann sé chun suntais a thábhachtaí atá sé dul i gcomhairle le heagraíochtaí ábhartha na sochaí sibhialta maidir leis an bhfoghlaim aosach.

1.12.

Tá CESE ag iarraidh ar an gCoimisiún tacú le malartú na ndea-chleachtas agus leis an bhfoghlaim fhrithpháirteach idir na Ballstáit, i gcomhar leis na comhpháirtithe sóisialta. Ba cheart díriú ar an mbealach is fearr chun rochtain éifeachtach ar oiliúint a áirithiú agus ar an gcaoi le feabhas a chur go háirithe ar na córais um fhoghlaim aosach agus na straitéisí scileanna atá sna Ballstáit, agus ar na sásraí airgeadais agus cineálacha oiliúna atá acu, lena n-áirítear micridhintiúir. Tá CESE á iarraidh freisin go mbeadh an Coiste Comhairleach trípháirteach um an nGairmoiliúint rannpháirteach san obair leantach ar na tograí agus tá sé ag iarraidh ar an gCoiste sin ról gníomhach a ghlacadh maidir le tuairisciú ar chur chun feidhme na dtionscnamh agus maidir leis an gcreat faireacháin a bhunú i gcomhar leis an gCoiste Fostaíochta.

1.13.

Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit na tionscnaimh maidir le cuntais foghlama phearsanta agus maidir le micridhintiúir a nascadh le cur chun feidhme an Mholta ón gComhairle an 19 Nollaig 2016 maidir le Conairí Uas-Scilithe: Deiseanna Nua do Dhaoine Fásta (4). D’áiritheofaí leis sin go bhféadfadh gach duine fásta ar bheagán oiliúna agus ar bheagán cáilíochtaí a scileanna bunúsacha agus a scileanna gairmiúla a fhorbairt agus go dtabharfaí treoir agus spreagadh dóibh chun tabhairt faoi oiliúint ar mhaithe lena saol agus a n-infhostaitheacht a fheabhsú agus chun a áirithiú go mbeidh bunscileanna digiteacha ag 80 % de dhaoine fásta.

1.14.

Athdhearbhaíonn CESE gur gá do chuntais foghlama phearsanta agus do chórais airgeadais dá samhail tacú le rochtain ar chúrsaí oiliúna aitheanta agus bailíochtaithe agus a chur ar a gcumas d’oibrithe páirt a ghlacadh i bpróisis chun a gcuid scileanna agus taithí oibre a bhailíochtú. Ní mór do na húdaráis ábhartha, i gcomhar leis na comhpháirtithe sóisialta, aitheantas a thabhairt do na micridhintiúir. Tá CESE ag iarraidh go ndéanfaí an Moladh ón gComhairle maidir le Bailíochtú na foghlama neamhfhoirmiúla agus neamhfhoirmeálta (5) a chur chun feidhme go héifeachtach agus go ndéanfaí maoiniú poiblí leordhóthanach a leithdháileadh ar na córais bhailíochtaithe i ngach tír san Aontas. Trína áirithiú go dtugtar aitheantas don oiliúint, féadfaidh fostóirí agus ceardchumainn cuidiú le hoibrithe a leibhéil cháilíochta a mhéadú agus féadfaidh siad cur le forbairt a ngairme agus le haistriú cóir sa mhargadh saothair.

1.15.

Measann CESE go bhfuil sé tábhachtach, leis na tionscnaimh, aghaidh a thabhairt ar na riachtanais uas-scilithe agus athoiliúna atá ag daoine fásta agus ag an lucht saothair ina iomláine (oibrithe/fostaithe/daoine féinfhostaithe) agus ag spriocghrúpaí eile (e.g. daoine atá dífhostaithe go fadtéarmach, daoine neamhghníomhacha, agus go háirithe daoine a fhilleann ar an obair tar éis saoire tuismitheora (6), daoine faoi mhíchumas, daoine atá ar scor, mná, daoine óga faoi bhun 30 bliain d’aois agus NEETanna) ionas go mbeidh rochtain éifeachtach acu freisin ar oiliúint ardchaighdeáin chuimsitheach. Ní mór aghaidh a thabhairt go práinneach agus ar bhealach iomchuí ar chás sonrach na n-oibrithe neamhchaighdeánacha agus na ndaoine féinfhostaithe, agus príomhról na gcomhpháirtithe sóisialta maidir le hoiliúint d’fhostaithe á urramú. Tá ról na gcuideachtaí chun tacú le hoiliúint a n-oibrithe riachtanach, faoi mar atá ról na mBallstát maidir le hacmhainní a chur ar fáil chun rochtain ar fhoghlaim aosach a áirithiú riachtanach freisin. Ós rud é gurb iad na fostóirí a mhaoiníonn 90 % den oiliúint a bhaineann leis an obair san Aontas (7), ní mór aitheantas iomlán agus tacaíocht iomlán a thabhairt dá dtiomantas agus dá ról dearfach i leith forbairt scileanna.

1.16.

Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit féachaint ar na hionstraimí féideartha maidir le hinaistritheacht cuntas foghlama pearsanta, mar shampla comhaontuithe déthaobhacha a bhunú. Tá CESE ag iarraidh go gcuirfí córas rialachais a mbeidh na comhpháirtithe sóisialta rannpháirteach ann san áireamh i gcaighdeáin cháilíochta an Aontais Eorpaigh do mhicridhintiúir agus go ndéanfaí micridhintiúir a mheas in éineacht le cáilíochtaí iomlána agus oiliúint d’fhostaithe. Tá CESE ag iarraidh ar na soláthraithe oiliúna catalóga de na micridhintiúir a chuireann siad ar fáil a fhoilsiú, lena n-áirítear na torthaí foghlama, maille lena mbeartas maidir leis an aitheantas a thugann soláthraithe agus cuideachtaí eile do mhicridhintiúir. Chun a áirithiú go mbeidh rochtain chothrom ann ar chláir iomlána staidéir agus ar cháilíochtaí iomlána ag gach foghlaimeoir, lena n-áirítear grúpaí faoi mhíbhuntáiste agus grúpaí leochaileacha, tá sé tábhachtach cur leis an rochtain ar gach cineál oideachais agus oiliúna atá ar ardchaighdeán agus cuimsitheach (lena n-áirítear micridhintiúir). Ní mór tacaíocht éifeachtúil (idir thacaíocht airgeadais agus neamhairgeadais) a sholáthar do dhaoine i gcineálacha oibre neamhchaighdeánacha, ionas go mbeidh siad in ann cúrsaí a rochtain, micridhintiúir san áireamh, le haghaidh forbairt ghairmiúil agus soghluaisteachta, lena n-áirithítear inrochtaineacht agus inúsáidteacht ábhar agus uirlisí oiliúna, bídís fíorúil nó neamhfhíorúil de réir Threoir (AE) 2016/2102 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8).

2.   Barúlacha ginearálta

2.1.

An 10 Nollaig 2021 d’fhoilsigh an Coimisiún Eorpach an Togra le haghaidh Moladh ón gComhairle maidir le cuntais foghlama phearsanta (9) agus Togra le haghaidh Moladh ón gComhairle maidir le cur chuige Eorpach i leith micridhintiúr don fhoghlaim ar feadh an tsaoil agus don infhostaitheacht (10). Is éard is aidhm do na tionscnaimh sin tacú le Plean Gníomhaíochta Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta ina leagtar síos sprioc nua faoinar cheart do 60 % ar a laghad de na daoine fásta uile faoi 2030 tabhairt faoin oiliúint gach bliain. Ar an dóigh sin, áiritheofar go mbeidh an ceart ag gach duine chun oideachas, oiliúint agus foghlaim ar feadh an tsaoil atá cuimsitheach agus ar ardchaighdeán a fháil (prionsabal 1), beag beann ar an gcineál caidrimh fostaíochta atá acu agus ar an bhfad atá an caidreamh sin ar bun (prionsabal 5), lena n-áirítear an ceart chun teidlíochtaí oiliúna a aistriú le linn aistrithe gairmiúla (prionsabal 4). Tá sé tábhachtach freisin i gcás infheistíochtaí, athchóirithe riachtanacha agus idirphlé sóisialta éifeachtach, atá dírithe ar fhorbairt scileanna a chothú i gcomhréir leis an gcéad phrionsabal de Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta (ceart chun oiliúna agus foghlama ar feadh an tsaoil), go mbeidís fite fuaite sa Seimeastar Eorpach.

2.2.

D’fhonn cur leis an togra maidir le cuntais foghlama phearsanta, ghlac an Coiste Comhairleach trípháirteach um an nGairmoiliúint, ar a bhfuil ionadaithe ón rialtas agus ó na comhpháirtithe sóisialta tuairim an 16 Lúnasa 2021 maidir le cuntais foghlama phearsanta agus conas cur le soláthar na hoiliúna ar fud na hEorpa (11). Athdhearbhaítear sa tuairim thrípháirteach sin go bhfuil tionchar ollmhór ag paindéim COVID-19, ag an digiteáil agus ag an dícharbónú ar gheilleagar na hEorpa, ar thionscail na hEorpa agus ar an lucht saothair Eorpach a bhfuil orthu iad féin a chur in oiriúint do ghníomhaíochtaí oibre atá ag athrú go tapa, rud is dúshlán dóibh. De thoradh na paindéime, cuireadh dlús le hathruithe struchtúracha i roinnt mhaith earnálacha, rud a chuir luas breise faoin aistriú glas agus faoin aistriú digiteach. Bonn ar bhonn leis sin, is gá na dúshláin leanúnacha a bhaineann leis an athrú déimeagrafach, le riachtanais oiliúna nua agus le mímheaitseálacha scileanna a chur san áireamh. Cuirtear an méid seo a leanas chun suntais sa tuairim thrípháirteach freisin: nuair a chuirtear réaltachtaí uile an mhargaidh saothair san áireamh […] is gá na coinníollacha maidir le rochtain agus teidlíocht ar oiliúint a chur in oiriúint do chásanna agus do réaltachtaí éagsúla trí mheascán iomchuí socruithe.

2.3.

I dtionscadal 2021 na gcomhpháirtithe sóisialta Eorpacha maidir le scileanna, nuálaíocht agus oiliúint, aithnítear freisin ann, i measc torthaí eile, go bhfuil ról ríthábhachtach ag fiontair agus ag oibrithe sa nuálaíocht agus i bhforbairt scileanna agus inniúlachtaí nua a chuirtear ar fáil le hoiliúint d’fhostaithe, agus atá ríthábhachtach chun iad féin a chur in oiriúint do thimpeallacht atá ag athrú. Dá bhrí sin, tá sé ríthábhachtach oiliúint a chur ar fáil d’fhostaithe, ach, anuas air sin, iad a chumasú chun rochtain a fháil uirthi, agus ní mór don oiliúint sin freastal ar riachtanais na bhfostóirí agus na bhfostaithe chun teicneolaíochtaí nuálacha agus samhlacha gnó a fhorbairt agus chun a chur ar chumas fostaithe poist a aimsiú agus a choinneáil i gcomhréir lena scileanna, lena n-ionchais agus lena n-inniúlachtaí (12). Chuige sin, dúshlán nach beag atá ann na huirlisí éagsúla a chur ar fáil, lena n-áirítear dearbháin, saoire oideachais íoctha le haghaidh oiliúna (de réir an dlí nó trí chomhaontuithe comhchoiteanna), cuntais oiliúna phearsanta nó cistí oiliúna (trastionscail nó earnála), atá idir-oibrithe agus ailínithe leis an gcreat institiúideach tírshonrach (13).

2.4.

Le reachtaíocht náisiúnta agus/nó comhaontuithe comhchoiteanna, áirithítear an ceart chun oideachais agus oiliúna atá ag an duine aonair, lena n-áirítear foghlaim agus oiliúint aosach, agus saoire oideachais íoctha le haghaidh oiliúint a bhaineann leis an obair i roinnt Ballstát. Ar fud na hEorpa, tá ról lárnach ag na comhpháirtithe sóisialta, ag an idirphlé sóisialta agus ag an gcómhargáil chun rochtain éifeachtach na bhfostaithe ar oiliúint a éascú ar bhealaí éagsúla i ngach tír. Féadfaidh siad a cheapadh gurb oiriúnaí cineálacha cur chuige bunaithe ar chuntais foghlama phearsanta ar an leibhéal náisiúnta agus/nó an leibhéal earnála atá ann cheana nó cineálacha cur chuige nach iad chun soláthar oiliúna a chothú laistigh den chomhthéacs náisiúnta. Ba cheart rannpháirtíocht éifeachtach na gcomhpháirtithe sóisialta náisiúnta agus earnála i ndáil leis an méid sin a urramú agus a áirithiú.

2.5.

Is léiriú iad na creataí éagsúla dlíthiúla agus/nó cómhargála ar an rogha a dhéanann gach Ballstát a bheartais oiliúna féin a ghlacadh agus a chur chun feidhme agus cur leis na sásraí airgeadais atá ann cheana. Ar an gcaoi sin, ba cheart do Bhallstáit an Aontais agus do na comhpháirtithe sóisialta cineálacha eile cur chuige agus ionstraimí airgeadais eile seachas cuntais foghlama phearsanta a chur san áireamh. Ní fhónfaidh cur chuige a oireann do chách i ngach uile chás agus ní mór urraim a thabhairt do chórais oiliúna éagsúla na mBallstát agus do ghnéithe sainiúla na n-earnálacha. An cinneadh maidir le cuntais foghlama phearsanta a ghlacadh mar cheann de na sásraí faoin ndéantar oiliúint a chur ar fáil agus a mhaoiniú nó gan iad a ghlacadh, is gá an cinneadh sin a bheith go hiomlán laistigh d’inniúlacht na mBallstát ar an gcaoi chéanna a rialaítear an margadh oiliúna ar an leibhéal náisiúnta. Cuireann CESE i bhfios go láidir go bhfuil sé de shaoirse ag na Ballstáit, i gcomhairle leis na comhpháirtithe sóisialta, cinneadh a dhéanamh gan cur chuige bunaithe ar chuntais foghlama phearsanta a ghlacadh agus go bhféadfaidís, ina ionad sin, an cur chuige atá á leanúint acu faoi láthair maidir le soláthar oiliúna a oiriúnú nó tuilleadh forbartha a dhéanamh air.

2.6.

Tá CESE á mheabhrú nár cheart na bearta atá leagtha amach sa Mholadh seo a chur in ionad na nithe seo a leanas: oiliúint arna soláthar ag fostóirí, ag seirbhísí fostaíochta poiblí agus príobháideacha, tacaíocht phoiblí le haghaidh institiúidí oideachais agus oiliúna nó cineálacha eile tacaíochta (14). Aontaíonn CESE nár cheart leis an Moladh cosc a chur ar na Ballstáit forálacha níos forbartha maidir le foghlaim aosach/oiliúint a choinneáil nó a bhunú ná iad sin a mholtar sa Mholadh (15) agus nár cheart ach oiread neamhspleáchas na gcomhpháirtithe sóisialta a theorannú i gcás ina mbíonn siad freagrach as scéimeanna oiliúna a bhunú agus a bhainistiú (16).

2.7.

Tagraíonn CESE arís don tuairim (17) a d’eisigh sé le déanaí ina léirítear gur gá an t-uas-sciliú agus an athoiliúint éifeachtach a bheith ag gabháil le mear-cheapadh agus scaipeadh teicneolaíochtaí nua. Cuireann CESE i bhfios go láidir gur léirigh an tionchar a bhí ag géarchéim COVID-19 ar shochaí agus geilleagar na hEorpa an tábhacht a bhaineann le beartais éifeachtacha oideachais agus oiliúna agus le poist ar ardcháilíocht chun tacú le téarnamh agus athléimneacht sóisialta agus eacnamaíoch atá inbhuanaithe agus cóir, nithe atá ríthábhachtach má táthar chun cuidiú leis an Eoraip iarmhairtí na paindéime a shárú. Is féidir ról ríthábhachtach a bheith ag an infheistíocht san fhoghlaim aosach agus i bhforbairt scileanna maidir leis an téarnamh eacnamaíoch agus maidir le hEoraip shóisialta a chothú.

2.8.

Meabhraíonn CESE gur iomaí bacainn a bhíonn le sárú ag daoine fásta agus ag oibrithe chun rochtain a fháil ar oiliúint, lena n-áirítear easpa ama, maoiniú neamhleordhóthanach, easpa spreagtha, treorach agus comhairleoireachta ardcháilíochta, uaireanta toisc nach bhfuil oiliúint ardcháilíochta ar fáil, easpa tacaíochta ón áit oibre (chun oibrithe ionaid a fháil), go háirithe in FBManna, agus toisc gur beag an beann atá ar chothromaíocht oibre is saoil. Tá sé tábhachtach daoine aonair a chur ar an stiúir le go mbeidh siad freagrach as a gcuid oiliúna féin nuair is deimhin go dtabharfar tacaíocht éifeachtach dóibh chun rochtain a fháil ar oiliúint atá ábhartha don mhargadh saothair agus chun tabhairt faoin oiliúint sin. Áirítear leis sin tacaíocht a thabhairt do dhaoine aonair trí chomhairle agus treoir a chur ar fáil maidir le cineálacha oiriúnacha oiliúna. Tá gá ag oibrithe le rochtain a fháil ar oiliúint i gcuideachta agus tá tacaíocht spriocdhírithe de dhíth ar oibrithe ar bheagán oiliúna, go háirithe maidir le hoiliúint ar líne. Is iomaí deis atá ann a bhuí leis an oiliúint ar líne chun an rochtain ar fhoghlaim aosach a leathnú, ach d’fhéadfadh sé nach mbeadh na scileanna ag oibrithe ar bheagán oiliúna chun leas iomlán a bhaint as an gcineál seo oiliúna, rud a d’fhágfadh tacaíocht bhreise de dhíth orthu, b’fhéidir (18).

2.9.

Chun dul i ngleic le bacainní éagsúla ar an rochtain ar oiliúint agus chun daoine fásta a spreagadh le páirt a ghlacadh i gcúrsaí oiliúna, ba cheart bacainní a mheas freisin ó thaobh stádas fostaíochta agus oideachais an duine aonair. Ba cheart tacú leis an ionstraim trí threoir agus comhairleoireacht éifeachtach a chur ar fáil. Ní mór feabhas a chur ar an straitéis for-rochtana. D’fhonn an mhímheaitseáil scileanna atá ann cheana a laghdú, ní mór riachtanais oiliúna a shainaithint roimh ré agus ní mór cúrsaí oiliúna a spriocdhíriú go cuí. Tá gá le córais chuimsitheacha um thacaíocht foghlama freisin chun sineirgí níos láidre a áirithiú idir dreasachtaí airgeadais, seirbhísí treorach, agus rochtain ar nósanna imeachta bailíochtaithe agus aitheantais (19).

2.10.

Is ábhar imní do CESE go bhféadfadh cur chuige atá saincheaptha don duine aonair an nasc idir maoiniú agus ábhar na hoiliúna a lagú, rud a d’fhágfadh oiliúint á cur ar fáil nach mbeadh dírithe, mar is ceart, ar phoist, b’fhéidir, agus, ar an gcaoi sin, nach mbeadh curtha in oiriúint go leordhóthanach do riachtanais na bhfostóirí. Ós rud é gurb iad na fostóirí a mhaoiníonn 90 % den oiliúint a bhaineann leis an obair san Aontas (20), ní mór aitheantas iomlán agus tacaíocht iomlán a thabhairt dá dtiomantas agus dá ról dearfach i leith forbairt scileanna. Tá ról lárnach ag na comhpháirtithe sóisialta, ag gníomhú dóibh i gcomhar le chéile, maidir le soláthar oiliúna agus rannpháirtíocht a chothú. Go háirithe, is bealach éifeachtach iad na cistí oiliúna arna mbainistiú ag comhpháirtithe sóisialta chun oiliúint a chur ar fáil d’fhonn freastal ar riachtanais arna sainaithint ar an leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal na hearnála. Ba cheart ranníocaíochtaí airgeadais agus neamhairgeadais daoine aonair a aithint agus tacú leo.

2.11.

Aithníonn CESE an ról comhlántach is féidir le micridhintiúir a imirt maidir leis an rochtain ar uas-sciliú agus athoiliúint a leathnú agus, ag an am céanna, riachtanais athraitheacha an mhargaidh saothair á gcur san áireamh. Is díol sásaimh do CESE freisin go moltar do na Ballstáit micridhintiúir a nascadh lena mbeartais fostaíochta, lena n-áirítear beartais ghníomhacha maidir leis an margadh saothair, d’fhonn cuidiú le mímheaitseálacha scileanna a laghdú in earnálacha agus i réigiúin, agus rochtain ar cháilíochtaí iomlána á hurramú ag an am céanna. Maidir le “inchruachtacht” na micridhintiúr, cuireann CESE i bhfios go láidir nár cheart a mheas go mbeadh a leithéid ar aon luach le cáilíochtaí iomlána. Ba cheart, dá bhrí sin, na Ballstáit a spreagadh chun micridhintiúir a áireamh ina gcreataí cáilíochtaí náisiúnta. Ba cheart na comhpháirtithe sóisialta a bheith rannpháirteach sa dearadh sin ar an leibhéal náisiúnta agus sa mhachnamh a dhéanfar faoi conas is féidir aitheantas a thabhairt do mhicridhintiúir agus iad a chur le cáilíochtaí páirteacha.

2.12.

Is féidir ról tábhachtach a bheith ag micridhintiúir chun cabhrú le daoine fásta tabhairt faoi uas-sciliú agus athoiliúint nó deiseanna nua fostaíochta a thapú nuair a dhéantar caighdeáin cháilíochta na micridhintiúr a shainiú go maith agus nuair a mhínítear iad do na foghlaimeoirí. Cé go bhféadfadh na micridhintiúir feidhmiú mar chineál oiliúna a fhaightear trí bhíthin cuntas foghlama pearsanta féideartha, ba cheart breathnú orthu mar rud atá éagsúil ó chuntas foghlama pearsanta agus ina chuid den bhosca uirlisí breise atá ar fáil don fhoghlaim leanúnach. Is díol sásaimh do CESE freisin go n-aithnítear sa dréachtmholadh na comhpháirtithe sóisialta ar lucht soláthair na micridhintiúr agus tá sé ag iarraidh ar na Ballstáit forbairt micridhintiúr a chur chun cinn arna ndearadh agus arna bhformheas ag ionadaithe na bhfostóirí agus na n-oibrithe trí idirphlé sóisialta.

3.   Barúlacha sonracha

3.1.

A bhuí le saorghluaiseacht oibrithe, is féidir aghaidh a thabhairt ar na dúshláin a bhaineann le mímheaitseálacha scileanna agus ganntanas scileanna. Ní mór na rialacháin maidir le ceanglais cháilíochta a bheith ina n-inniúlacht náisiúnta i gcónaí, le rannpháirtíocht na gcomhpháirtithe sóisialta, mar shampla, i mbailíochtú scileanna, lena n-áirítear micridhintiúir, agus líon na ngairmeacha rialáilte á laghdú ag an am céanna. Tá sé tábhachtach freisin meaitseáil níos fearr a dhéanamh idir náisiúnaigh tríú tír oilte agus folúntais poist nach bhfuil líonta, agus é sin ar gach leibhéal cáilíochta agus beag beann ar líon blianta taithí oibre. Is féidir ról tábhachtach a bheith ag pacáiste an Choimisiúin maidir le scileanna agus tallann (21), atá ar na bacáin, ina leith sin, lena n-áirítear cásanna féideartha do linn tallann an Aontais Eorpaigh.

3.2.

Is bealach tábhachtach iad na comhaontuithe comhchoiteanna lenar féidir rochtain oibrithe ar oiliúint atá ábhartha don mhargadh saothair a chothú trí shaoirí oideachais íoctha a chur ar fáil. Tá ról thar a bheith tábhachtach ag na comhaontuithe sin chun na bealaí trína féidir rochtain a fháil ar shaoire oideachais íoctha d’oibrithe in FBManna a shainaithint, óir is mó an caillteanas cumais táirgthe a tharlaíonn in FBManna, de ghnáth, nuair a bhíonn oibrithe as láthair de thoradh cúrsa oiliúna. Is den tábhacht a chur chun suntais nár cheart do thionscnaimh reachtacha ar leibhéal an Aontais nó ar an leibhéal náisiúnta an bonn a bhaint den phróiseas cómhargála ná de neamhspleáchas na gcomhpháirtithe sóisialta agus réitigh á lorg acu ar shaincheisteanna atá tábhachtach do mhargaí saothair náisiúnta dea-fheidhmiúla, lena n-áirítear réitigh le haghaidh forbairt scileanna agus aistrithe, agus poist ardcháilíochta d’oibrithe i gcomhthéacs an aistrithe chóir.

3.3.

Tá CESE á chur chun suntais a thábhachtaí atá caighdeáin cháilíochta sa mhargadh oiliúna, go háirithe maidir le micridhintiúir, agus na buntáistí agus na míbhuntáistí a d’fhéadfadh a bheith le cineálacha éagsúla cur chuige i leith mhaoiniú na foghlama aosach (e.g. cuntais foghlama phearsanta), lena n-áirítear an gaol idir costais agus sochair, an t-ualach riaracháin agus na costais, an t-athrú stádais a baineadh amach (leibhéal cáilíochta foirmiúla níos airde), dearbhú cáilíochta, toradh ábhartha an mhargaidh saothair, an breisluach d’fhorbairt gairme agus ráta rannpháirtíochta an spriocghrúpa daoine ísealcháilithe is tábhachtaí. Tá gá leis an méid sin chun idirphlé sóisialta éifeachtach agus comhairliúchán éifeachtach a áirithiú, lena n-áirítear leis an tsochaí shibhialta eagraithe, féachaint an mbeidh breisluach ag na tionscnaimh Eorpacha maidir le cuntais foghlama phearsanta agus micridhintiúir ó thaobh feabhas a chur ar chórais oiliúna náisiúnta agus earnála, agus, i gcás ina mbeidh, conas sin. Tá CESE á chur chun suntais go láidir gur cheart catalóg de mhicridhintiúir na soláthraithe gairmoideachais agus gairmoiliúna a bhunú i gcomhar leis na comhpháirtithe sóisialta agus na soláthraithe oideachais agus oiliúna bunaithe ar chaighdeáin cháilíochta an tsoláthair. Ba cheart a áireamh sa chatalóg torthaí foghlama na micridhintiúr agus an t-aitheantas a thugann soláthraithe oideachais agus oiliúna eile agus fostóirí dóibh.

3.4.

Measann CESE go bhfuil sé tábhachtach, leis na tionscnaimh, aghaidh a thabhairt ar na riachtanais uas-scilithe agus athoiliúna atá ag daoine fásta agus ag an lucht saothair ina iomláine (oibrithe/fostaithe/daoine féinfhostaithe) agus ag spriocghrúpaí eile (e.g. daoine atá dífhostaithe go fadtéarmach, daoine neamhghníomhacha, daoine faoi mhíchumas, daoine atá ar scor agus NEETanna) ionas go mbeidh rochtain acu freisin ar oiliúint ardchaighdeáin, éifeachtach agus chuimsitheach a thacaíonn lena n-infhostaitheacht. Maidir leis sin, tá tacaíocht na mBallstát ríthábhachtach chun acmhainní a áirithiú lenar féidir rochtain a fháil ar an bhfoghlaim aosach. San am céanna, tá ról ríthábhachtach fós ag cuideachtaí maidir le tacaíocht a thabhairt dá n-oibrithe oiliúint a fháil san obair atá ar siúl acu. Ní mór aghaidh a thabhairt go práinneach agus ar bhealach iomchuí ar chás sonrach na n-oibrithe neamhchaighdeánacha agus na ndaoine féinfhostaithe, rud nach féidir a réiteach le cuntais foghlama phearsanta agus le micridhintiúir amháin, agus príomhról na gcomhpháirtithe sóisialta maidir le hoiliúint d’fhostaithe á urramú.

---

(1)  IO C 374, 16.9.2021, lch. 16 (níl leagan Gaeilge ann).

(2)  IO C 374, 16.9.2021, lch. 16 (níl leagan Gaeilge ann).

(3)  Tá sonraí oifigiúla na hEagraíochta Idirnáisiúnta Saothair le fáil anseo: http://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:11300:0::NO::p11300_instrument_id:312285

(4)  IO C 484, 24.12.2016, lch. 1 (níl leagan Gaeilge ann)..

(5)  IO C 398, 22.12.2012, lch. 1 (níl leagan Gaeilge ann).

(6)  https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2020/658190/IPOL_STU(2020)658190_EN.pdf

(7)  Adult learning statistical synthesis report [Tuarascáil Sintéise Staitistiúil maidir leis an bhFoghlaim Aosach], An Coimisiún Eorpach 2020/082020.

(8)  IO L 327, 2.12.2016, lch. 1 (níl leagan Gaeilge ann).

(9)  COM(2021) 773 final.

(10)  COM(2021) 770 final.

(11)  https://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=ga&catId=1223&furtherNews=yes&newsId=10081

(12)  BusinessEurope: “Scileanna, nuálaíocht agus soláthar oiliúna agus rochtain ar oiliúint”.

(13)  Bunachar sonraí Cedefop um fhoghlaim aosach.

(14)  COM(2021) 773 final.

(15)  COM(2021) 773 final.

(16)  COM(2021) 773 final.

(17)  IO C 374, 16.9.2021, lch. 16 (níl leagan Gaeilge ann).

(18)  ECFE: “Atógáil ar bhealach níos fearr: Rochtain chothrom ar dheiseanna do chách a fheabhsú”.

(19)  Cedefop (2020), Daoine a chumhachtú chun déileáil leis an athrú.

(20)  Adult learning statistical synthesis report [Tuarascáil Sintéise Staitistiúil maidir leis an bhFoghlaim Aosach], An Coimisiún Eorpach 2020/082020.

(21)  Beartaithe d’Aibreán 2022.

Tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir le Togra le haghaidh Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le malartú faisnéise idir údaráis forfheidhmithe dhlí na mBallstát, lena n-aisghairtear Cinneadh Réime 2006/960/CGB ón gComhairle

(COM(2021) 782 final — 2021/0411 (COD))

Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le malartú sonraí uathoibrithe le haghaidh comhar póilíneachta (“Prüm II”), lena leasaítear Cinntí 2008/615/CGB agus 2008/616/CGB ón gComhairle agus Rialacháin (AE) 2018/1726, (AE) 2019/817 agus (AE) 2019/818 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle

(COM(2021) 784 final — 2021/0410 (COD))

Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena dtugtar aghaidh ar staideanna an ionstraimithe i réimse na himirce agus an tearmainn

(COM(2021) 890 final — 2021/0427 (COD))

Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Rialachán (AE) 2016/399 maidir le Cód an Aontais i dtaca leis na rialacha lena rialaítear gluaiseacht daoine thar theorainneacha

(COM(2021) 891 final — 2021/0428 (COD))

(2022/C 323/12)

Rapóirtéir:

Krzysztof BALON

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 2.5.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	Fostaíocht, Gnóthaí Sóisialta agus Saoránacht
Dáta a glactha sa rannóg	3.5.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	18.5.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	569
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	210/3/4

1.   Conclúidí agus moltaí

1.1.

Cor cinniúnach nach léir cén toradh a bheidh air is ea ionsaí míleata na Rúise ar an Úcráin, i ngarchomharsanacht theorainneacha seachtracha an Aontais. I bhfianaise a fhairsinge is atá a thionchar cuimsitheach agus, más fíor, fadmharthanach ar gach leibhéal, a bhfuil líon dídeanaithe a leithéid nach bhfacthas cheana ina thoradh air freisin — an líon is mó dídeanaithe ó bhí an Dara Cogadh Domhanda ann — is éard atá ann ná an bhagairt is mó riamh ar fheidhmiú limistéar Schengen agus ar shlándáil an Aontais Eorpaigh ina iomláine.

1.2.

Is mór ag CESE gur gníomhachtaíodh den chéad uair Treoir 2001/55/CE ón gComhairle (1) (“an Treoir um Chosaint Shealadach”) i gcomhthéacs ionsaí na Rúise ar an Úcráin (2). De bhreis air sin, molann an Coiste don Choimisiún féachaint an bhféadfaí cur le húsáid agus gníomhachtú na Treorach ó thaobh náisiúnaigh tríú tír i gcás géarchéimeanna tromchúiseacha práinneacha amach anseo. D’fhéadfadh sé go bhféadfaí gníomhachtú na Treorach atá i bhfeidhm faoi láthair a úsáid chun sásraí dlúthpháirtíochta a fhorbairt idir na Ballstáit.

1.3.

Sa chomhthéacs sin, creideann CESE go bhfuil géarghá le comhrialacháin Eorpacha a bheadh éifeachtach, dáiríre, daonnachtúil agus daonnúil maidir le himirce, tearmann agus comhar slándála i limistéar Schengen ar limistéar oscailte ach slán freisin é, rialacháin a bheadh i gcomhréir iomlán leis an gCairt um Chearta Bunúsacha. Teastaíonn go mór ón gCoiste go gcuirfí dálaí níos fearr ar fáil do na dídeanaithe go léir.

1.4.

Bagairt is ea iarmhairtí an chogaidh freisin ar shamhail Eorpach an gheilleagair shóisialta mhargaidh agus ar shaoirse agus cearta shaoránaigh an Aontais agus daoine eile a bhfuil cónaí orthu san Aontas. Molann CESE limistéar Schengen a chaomhnú agus a choinneáil mar atá sé i láthair na huaire, ní hamháin chun saorghluaiseacht daoine daonna a áirithiú ach feidhmiú an Mhargaidh Aonair freisin.

1.5.

Le linn ghéarchéim COVID-19, thug go leor Ballstát rialuithe teorann agus srianta eile ar shaorghluaiseacht isteach gan aon iarracht an méid sin a chomhordú ná údar cuí a thabhairt leis ar an leibhéal Eorpach, cé go bhfuil sé ríthábhachtach, mar a luadh cheana i dtuairim roimhe seo, teorainneacha a choinneáil ar oscailt ar mhaithe le lánfheidhmiúlacht an Mhargaidh Aonair, ar mhaithe leis an teacht aniar a chur ar bun arís agus a fhorbairt a thuilleadh, agus ar mhaithe leis an dlúthpháirtíocht agus an fhéiniúlacht Eorpach a chothú. Léirítear leis sin freisin an gá atá le sásra cinnteoireachta “fíor-ama” ar an leibhéal idirinstitiúideach in aimsir ghéarchéime. Ar aon chuma, tá CESE go hiomlán i bhfách le seasamh an Choimisiúin teorainneacha inmheánacha a choinneáil ar oscailt, fiú amháin in aimsir ghéarchéime. Maidir le srianta taistil arna bhforchur idir stáit Schengen de dheasca cásanna géarchéime, ba cheart iad a bheith sealadach agus níor cheart iad a bheith ní ba dhéine ná na srianta arbh fhéidir a chur i bhfeidhm laistigh de na Ballstáit féin.

1.6.

Tá CESE ag teacht go hiomlán le seasamh an Choimisiúin go bhféadfadh sé go mbeadh an toradh céanna air dá rachfaí i muinín seiceálacha agus comhar póilíneachta, malartú faisnéise agus cumarsáid san áireamh, in áit rialuithe teorann inmheánaí sealadacha a thabhairt isteach, agus nach gcuirfeadh sé sin isteach an oiread céanna ar shaorghluaiseacht daoine, earraí ná seirbhísí. Sa chomhthéacs sin, is díol sásaimh don Choiste gur bunaíodh grúpa neamhfhoirmiúil saineolaithe ina mbeidh saineolaithe ó gach Ballstát chun comhairle agus tacaíocht a thabhairt don Choimisiún maidir le faireachán agus cur i bhfeidhm na Treorach maidir le malartú faisnéise idir údaráis na mBallstát um fhorfheidhmiú an dlí; molann CESE go n-áireofaí eagraíochtaí ábhartha agus ionadaíocha na sochaí sibhialta, mar aon leis an gCoiste féin, in obair an tsainghrúpa neamhfhoirmiúil sin.

1.7.

Sa chomhthéacs sin freisin, tá béim á leagan ag CESE ar an ngéarghá atá le neamhspleáchas na mbreithiúna a choimeád, go háirithe i gcásanna ina mbíonn na comhlachtaí breithiúnacha i láthair go fisiciúil ag suíomh an Phointe Teagmhála Aonair. Thairis sin, ba cheart do Phointí Teagmhála Aonair cosaint speisialta a thabhairt d’eagraíochtaí na sochaí sibhialta (go háirithe eagraíochtaí maoirseachta nó iad siúd a bhíonn ag obair chun grúpaí leochaileacha, imircigh san áireamh, a chosaint) agus faisnéis á soláthar acu.

1.8.

Aithníonn CESE na gníomhaíochtaí uaillmhianacha bailithe sonraí atá le forbairt ag na Ballstáit faoi chuimsiú Prüm II. Téann Prüm II céim shuntasach níos faide ná Prüm I, agus ceangal á chur ar na Ballstáit ann suiteálacha teicniúla a thógáil le haghaidh próifíliú aghaidhe. Sa chomhthéacs sin, is údar imní don Choiste an baol a bhaineann le tionchar a imirt ar mhalartú sonraí digiteacha, go háirithe i bhfianaise an chogaidh is déanaí san Eoraip agus an easpa trédhearcachta a bhaineann leis.

1.9.

Tá CESE ag iarraidh go dtabharfaí isteach sásraí rialaithe níos críochnúla agus níos minice chun ardchaighdeáin eiticiúla a áirithiú agus sonraí á mbailiú agus á stóráil ag Europol, go háirithe i dtaca le tríú tíortha, agus go socrófaí teorainneacha ama soiléire maidir le stóráil na sonraí sin. Molann CESE go ndéanfadh eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus gníomhaithe ábhartha eile a bhféadfaí difear a dhéanamh dóibh faireachán rialta ar ghníomhaíochtaí Europol.

1.10.

Aithníonn CESE go hiomlán cearta bunúsacha na ndaoine a shroicheann teorainneacha na hEorpa agus Schengen, agus an buncheart atá acu cead isteach a iarraidh agus iarratas a dhéanamh ar thearmann. Ba mhaith leis an gCoiste a chur in iúl arís gur gá aird a thabhairt ar phrionsabal an non-refoulement.

1.11.

Tá CESE ag iarraidh ar na Ballstáit freagracht chomhroinnte a ghlacadh orthu féin, mar a tugadh isteach leis an sásra solúbtha dlúthpháirtíochta atá sa Chomhshocrú Nua maidir le hImirce agus Tearmann. Ba cheart dóibh a bheith réamhghníomhach ó thaobh cúnamh dlúthpháirtíochta a thairiscint do Bhallstáit eile, go háirithe i gcás géarchéime.

1.12.

Tá CESE á thabhairt dá aire go háirithe ról dearfach riachtanach na n-eagraíochtaí sochaí sibhialta siúd a chuireann cabhair dhaonnúil ar fáil d’imircigh a bhfuil tríú tíortha ag teacht i dtír orthu chun críoch leithleach agus, ina theannta sin, ról na n-eagraíochtaí siúd a thacaíonn le cearta na n-imirceach agus na n-iarrthóirí tearmainn agus a chuireann faisnéis ar fáil faoi na cearta céanna sin. Ba cheart a ráthú go mbeidh teacht i gcónaí ag na heagraíochtaí sin ar na himircigh agus na hiarrthóirí tearmainn sna limistéir theorann lena mbaineann. Ba cheart go mbeadh eagraíochtaí den sórt sin i dteideal tacaíocht airgeadais atá éifeachtach agus simplithe a fháil faoi chistiú Eorpach amhail Cúnamh Éigeandála don Chiste um Thearmann, Imirce agus Lánpháirtíocht (AMIF).

1.13.

Molann CESE cláir oideachais agus cláir mhúscailte feasachta mhóra a chur ar bun, a chomórdófaí go lárnach agus a chuirfeadh gach Ballstát chun feidhme, chun an pobal a chur ar an eolas gur rud atá dearfach ar an iomlán don phobal óstach í an imirce.

2.   Barúlacha ginearálta

2.1.

Dréachtaíodh an Tuairim seo le linn don bhagairt is mó riamh ar fheidhmiú limistéar Schengen agus ar shlándáil an Aontais Eorpaigh a bheith ann, bagairt arb é is cúis léi ionsaí míleata na Rúise ar an Úcráin i ngarchomharsanacht theorainneacha seachtracha an Aontais. Mar gheall ar an gcogadh sin, ar rud é a chruthaigh líon imirceach agus dídeanaithe a leithéid nach bhfacthas ó bhí an Dara Cogadh Domhanda ann, is léir arís a thábhachtaí agus atá slándáil na teorann seachtraí agus seasmhacht limistéar Schengen mar réamhchoinníoll na slándála inmheánaí agus, thairis sin, an gá atá le comhrialacháin Eorpacha éifeachtacha dháiríre dhaonnachtúla dhaonnúla maidir le himirce agus tearmann.

2.2.

Tá níos mó ná 420 milliún duine ina gcónaí i limistéar Schengen, mar a bhfuil 26 thír. Cuid lárnach de dhóigh bheatha na nEorpach is ea rialuithe teorann inmheánaí a bheith ar lár: tá beagnach 1,7 milliún duine ann a bhfuil cónaí orthu i mballstát amháin de chuid limistéar Schengen ach a bhíonn ag obair i mballstát eile dá chuid. Tá saol na ndaoine bunaithe ar na saoirsí a chuireann limistéar Schengen ar fáil, agus 3,5 milliún duine ag dul ó bhallstát Schengen amháin go ballstát Schengen eile gach aon lá.

2.3.

Ghlac an Coiste a Thuairim maidir leis an Straitéis ón gCoimisiún i dtreo limistéar Schengen lánfheidhmiúil agus athléimneach (3) an 20 Deireadh Fómhair 2021. Chuir an Coiste in iúl gur dhíol sásaimh dó an Straitéis sin, óir tá sé den bharúil gur cheart don Choimisiún seasamh níos láidre a ghlacadh ar son an taistil gan teorainn san Eoraip. Chuir CESE i bhfáth gur fearr is féidir aghaidh a thabhairt ar ábhair imní slándála na mBallstát le comhar breise agus neartaithe idir údaráis forfheidhmithe an dlí, seachas rialuithe a thabhairt isteach athuair ar na teorainneacha inmheánacha.

2.4.

Mar sin féin, ba mhaith leis an gCoiste a chur in iúl arís gur údar imní dó go bhfuil an Rómáin, an Bhulgáir agus an Chróit á n-eisiamh i gcónaí ó acquis Schengen a chur i bhfeidhm ina iomláine. Tá sé á éileamh ar an gComhairle ag CESE in éineacht leis an gCoimisiún, beart cinntitheach a dhéanamh ina thaobh sin gan mhoill. Thairis sin, tá an Coiste á mholadh don Choimisiún an mheastóireacht ar chur i bhfeidhm acquis Schengen ó thaobh na Cipire de a thabhairt chun críche freisin. Mheabhraigh an Coiste an athuair freisin, agus beartas an Aontais maidir le bainistiú teorainneacha, idir-inoibritheacht, imirce agus bainistiú tearmainn á chur chun feidhme agus i gcás comhar póilíneachta agus ceartais choiriúil, go bhfuil an tAontas agus a Bhallstáit faoi cheangal i gcónaí ag an gCairt um Chearta Bunúsacha.

2.5.

Faoi chuimsiú chur chun feidhme na Straitéise, mhol an Coimisiún Eorpach i mí na Nollag 2021 rialacha nuashonraithe chun rialachas limistéar Schengen a threisiú (4). De bharr na n-athruithe spriocdhírithe sin, déanfar comhordú níos mó san Aontas agus cuirfear ar chumas na mBallstát aghaidh níos fearr a thabhairt ar na dúshláin atá ag teacht chun cinn agus comhtheorainn sheachtrach an Aontais agus teorainneacha inmheánacha laistigh de limistéar Schengen araon á mbainistiú acu. Féachtar leis an nuashonrú lena áirithiú gurb é an rogha dheiridh é rialuithe a chur ar bun an athuair ar na teorainneacha inmheánacha. Tugtar isteach leis na rialacha nua uirlisí coiteanna chun na teorainneacha seachtracha a bhainistiú ar bhealach níos éifeachtúla i gcás géarchéim sláinte poiblí, uirlisí a ceapadh i bhfianaise ar foghlaimíodh ó phaindéim COVID-19. Tá ionstraimiú na n-imirceach ar cheann de na hábhair a dtugtar aghaidh orthu freisin sa nuashonrú ar rialacha Schengen agus i dtogra comhthreomhar le haghaidh rialacháin ina dtugtar aghaidh ar bhearta is féidir leis na Ballstáit a dhéanamh i réimsí an tearmainn agus an fhillte i gcás den sórt sin (5).

2.6.

Foilsíodh na rialacha nuashonraithe i bhfoirm cúig thogra a bhaineann leis an Aontas Slándála agus le Comhaontú Schengen. I bhfianaise gur togra neamhreachtach ceann de na tograí, dírítear sa tuairim seo ar cheithre thogra, eadhon treoir maidir le malartú faisnéise idir údaráis forfheidhmithe dhlí na mBallstát (6), rialachán maidir le malartú sonraí uathoibrithe le haghaidh comhar póilíneachta (7), rialachán lena dtugtar aghaidh ar staideanna an ionstraimithe i réimse na himirce agus an tearmainn (8) agus maidir le rialachán lena leasaítear Cód an Aontais i dtaca leis na rialacha lena rialaítear gluaiseacht daoine thar theorainneacha (9).

2.7.

Mar sin féin, creideann CESE go láidir go n-urramófar leis na bearta agus na leasuithe breise, sonracha agus sealadacha a tugadh isteach i ngach cuid de phacáiste Schengen, agus atá dírithe ar theorainneacha a bhainistiú go héifeachtach, an ceart agus na prionsabail a leagtar amach i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, go háirithe an tsaoirse gluaiseachta agus cónaithe (Airteagal 45), mar aon leis an gceart chun tearmainn (Airteagal 18) agus prionsabal an non-refoulement (Airteagal 19), mar a cuireadh béim shoiléir orthu sna tograí.

2.8.

Mar a luadh cheana (10), ní mór dearcadh an phobail i leith na himirce agus na slándála atá intuigthe sna doiciméid atá beartaithe a athstruchtúrú go cúramach. Nuair a chaitear leis an imirce mar bhagairt agus nuair a chuirtear imircigh i láthair mar a bheadh baol ann, níl á dhéanamh ach daoine daonna a dhídhaonnú agus níl tairbhe le baint as sin ach amháin acu siúd ar mian leo teacht i dtír ar na himircigh chun críoch geostraitéiseach nó chun críocha na polaitíochta náisiúnta. Ní mór a mheas gur gné dhearfach í an imirce. Tá inimircigh fíorthábhachtach anois agus tá an méid a rannchuidíonn siad lenár sochaithe agus lenár ngeilleagair ag teastáil níos mó ná riamh.

3.   Barúlacha sonracha maidir le Pacáiste an Aontais Slándála

3.1.   Togra le haghaidh Treoir ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le malartú faisnéise idir údaráis forfheidhmithe dhlí na mBallstát (COM(2021) 782 final)

3.1.1.

Is é cuspóir foriomlán an togra seo reachtaíocht a rith maidir le gnéithe eagraíochtúla agus nós imeachta den mhalartú faisnéise idir údaráis forfheidhmithe dlí san Aontas d’fhonn rannchuidiú le malartú éifeachtach agus éifeachtúil na faisnéise sin, agus ar an gcaoi sin limistéar Schengen a fheidhmíonn go hiomlán agus a bhfuil teacht aniar ann a chosaint.

3.1.2.

Aontaíonn CESE go hiomlán le seasamh an Choimisiúin go bhféadfadh seiceálacha póilíneachta agus an comhar, lena n-áirítear malartú faisnéise agus cumarsáid, na torthaí céanna a bhaint amach agus rialuithe sealadacha ag teorainneacha inmheánacha, agus nach bhfuil an oiread cur isteach ar shaorghluaiseacht daoine, earraí agus seirbhísí ag baint leo. Ag an am céanna tacaíonn CESE le dearcadh an Choimisiúin nach mór do na bearta sin cearta bunúsacha a chomhlíonadh ina n-iomláine, lena n-áirítear ceanglais maidir le cosaint sonraí i gcomhréir le reachtaíocht an Aontais atá ann cheana. Mar a luadh cheana (11), ní mór cothromaíocht níos fearr a bheith ann idir cearta bunúsacha daoine aonair a chumhdaítear sa Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus an gá atá le forfheidhmiú níos fearr an dlí maidir leis an gcoireacht a chomhrac agus a ionchúiseamh, chun timpeallacht slándála agus ceartais a áirithiú ar fud an Aontais. Ba cheart do ghníomhaireachtaí AE agus do ghníomhaithe seachtracha faireachán agus tuairisciú cúramach a dhéanamh ar aon mhíchothromaíocht nó sárú ar chearta bunúsacha.

3.1.3.

Dá bhrí sin, is díol sásaimh do CESE gur bunaíodh grúpa saineolaithe neamhfhoirmiúil a bheidh comhdhéanta de shaineolaithe ó gach Ballstát, chun comhairle agus tacaíocht a thabhairt don Choimisiún maidir le faireachán agus cur i bhfeidhm na Treorach, lena n-áirítear nuair a bheidh treoirpháipéir ón gCoimisiún á n-ullmhú. Sa chomhthéacs sin, molann CESE eagraíochtaí ábhartha agus ionadaíocha na sochaí sibhialta chomh maith le CESE féin a áireamh in obair an tsainghrúpa neamhfhoirmiúil.

3.1.4.

Is mian le CESE a athdhearbhú gur cheart bonnlíne na faisnéise atá le malartú a bhreithniú agus a áireamh san fhaireachán a dhéanfar ar mhalartú sonraí: na sainmhínithe ar chion coiriúil (tromchúiseach) (12) agus a áirithiú go leanfaidh gach taobh, iad siúd atá ag iarraidh, agus iad siúd atá ag freagairt, na sainmhínithe céanna agus na bonnlínte céanna ina leith.

3.1.5.

I gcomhthéacs chumas na bPointí Teagmhála Aonair, lena n-áirítear údaráis bhreithiúnacha atá inniúil chun údaruithe breithiúnacha riachtanacha a dheonú i gcónaí, leagann CESE béim ar an dearbhghá agus ar an oibleagáid atá ann neamhspleáchas na mbreithiúna a chothabháil. Go praiticiúil, d’fhéadfadh sé sin a bheith an-tábhachtach i gcásanna ina mbíonn comhlachtaí breithiúnacha nó a n-ionadaithe i láthair go fisiciúil ag suíomh an Phointe Teagmhála Aonair.

3.1.6.

Ba cheart cosaint speisialta a bheith ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta, go háirithe iad siúd amhail “forais faire” nó a oibríonn i réimse na cosanta ar ghrúpaí leochaileacha, lena n-áirítear imircigh, i ndáil le faisnéis ó Phointí Teagmhála Aonair a chur ar fáil, mar gheall ar dhóchúlacht ard go ndéanfaí díobháil mhíchuí do leasanna ríthábhachtacha na ndaoine dlítheanacha sin.

3.2.   Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le malartú sonraí uathoibrithe le haghaidh comhar póilíneachta (“Prüm II”) (COM(2021) 784 final)

3.2.1.

Ag tógáil ar chreat Prüm atá ann cheana (Cinntí 2008/615/CGB (13) agus 2008/616/CGB (14) ón gComhairle, lena n-áirítear Coinbhinsiún Prüm), is é is aidhm don togra maidir le Prüm II athchóiriú agus treisiú “an chreata lena bhféadfaí idir-inoibritheacht le córais faisnéise eile de chuid an Aontais Eorpaigh a dhéanamh”. Sa deireadh, ba cheart go gcruthófaí leis an tionscnamh seo ailtireacht nua “lena bhféadfar sonraí a mhalartú ar bhealach níos éasca agus níos tapúla idir na Ballstáit agus lena n-áiritheofar ardleibhéal cosanta do chearta bunúsacha”.

3.2.2.

Aithníonn CESE na gníomhaíochtaí uaillmhianacha bailithe sonraí atá le forbairt ag na Ballstáit. Léirítear leis an taithí a fuarthas maidir le Prüm I a chur chun feidhme an méid ama a theastóidh ó na Ballstáit chun na huirlisí bailithe sonraí is gá a bhunú. Tá céim shuntasach bhreise á glacadh le Prüm II, ós rud é go gcuirtear de cheangal ar na Ballstáit suiteálacha teicniúla a thógáil le haghaidh próifíliú aghaidhe, rud nach bhfuil ann go dtí seo ach i bpáirt sna Ballstáit. D’fhéadfadh sé go mbeadh roinnt mhaith ama ag teastáil chun leibhéal inchomparáide bailithe sonraí sna Ballstáit uile a bhaint amach, agus d’fhéadfadh an méid sin deacrachtaí a chruthú maidir le hidir-inoibritheacht a áirithiú, ar ábhar imní é a luadh cheana (15). Thairis sin, is cúis mhór imní don Choiste an baol a bhaineann leis an tionchar ar mhalartú sonraí digiteacha i bhfianaise staid phráinneach, anordúil agus neamhthrédhearcach an chogaidh san Eoraip le déanaí.

3.2.3.

Mar a luadh cheana (16), ní mór cosaint sonraí pearsanta, faoi na creata dlíthiúla iomchuí, a urramú gach tráth, go háirithe i gcás sonraí a mbaineann ardleibhéal íogaireachta leo, amhail faoi Chinntí Prüm. Rinne an tAontas agus CESE trácht ar achoimre ghinearálta chun sonraí laistigh den Eoraip atá íogair go leor a láimhseáil (17).

3.2.4.

Leagann CESE béim ar an ngá atá ann a bheith fíorchúramach maidir le dul i ngleic le cruthú éigeantach na mbanc sonraí maidir le próifíliú aghaidhe, fiú i bhfoirm cláruimhreacha agus formáidí criptithe. Ina Rún 2020/2016(INI) (18), mhol Parlaimint na hEorpa céim siar a ghlacadh agus a bheith cúramach le huirlisí próifílithe aghaidhe, go háirithe ós rud é go bhfuil baol go n-aithneofaí duine má dhéantar íomhánna d’aghaidh daoine aonair a thaifeadadh agus a chomhroinnt. Dá bhrí sin, is cúis mhór imní do CESE an togra maidir le bainc náisiúnta sonraí a bhunú le haghaidh íomhánna den aghaidh, chomh maith leis na híomhánna sin a mhalartú ar fud an Aontais idir na Ballstáit rannpháirteacha. Tá gá le grinnscrúdú ardleibhéil a dhéanamh ar chomhréireacht agus ar rúndacht ó thaobh sonraí pearsanta a chosaint. Cé go n-aithníonn CESE go hiomlán cuspóir ginearálta an togra seo a eascraíonn as sprioc atá bunaithe ar na Conarthaí, is é sin rannchuidiú leis an tslándáil inmheánach san Aontas, d’fhéadfaí a mheas gur rud neamhéigeantach é cur i bhfeidhm an phróifílithe aghaidhe.

3.2.5.

Thairis sin, tá imní ar CESE faoin togra maidir le taifid phóilíneachta a mhalartú idir na Ballstáit go léir, fiú más rud é go ndéantar iad a anaithnidiú i bpáirt ó thaobh líon na dtaifead de agus go bhfuil siad criptithe agus iad á n-aistriú. Dealraíonn sé go bhfuil caighdeáin éagsúla ag na gníomhaireachtaí forfheidhmithe dlí sna Ballstáit éagsúla chun amhrastaigh agus coirpigh a shainmhíniú agus a chlárú. Dá bhrí sin, d’fhéadfadh malartú sonraí, arna iarraidh sin chun comhsheasmhacht na sonraí a áirithiú, a bheith ag brath ar mheasúnú a dhéanann oifigeach póilíneachta aonair. D’fhéadfadh sé go dtiocfadh cásanna as sin ina bhféadfadh daoine ar amhrastaigh iad i mBallstát amháin, e.g. maidir le gníomhaíochtaí ar mhaithe le cearta dídeanaithe, a bheith cláraithe i dtaifead coiriúil Ballstáit eile. Sa chás sin, ní mór na cearta rochtana agus stórála a bheith faoi rún agus iad a shrianadh go soiléir ionas nach ndéanfar dochar do chearta bunúsacha ar bhealach díréireach. Thairis sin, ba cheart critéir dhaingne chomhroinnte a bheith ann chun coir (tromchúiseach) agus amhrastaigh choiriúla a shainmhíniú. Ní mór na rialacha a bunaíodh cheana a urramú agus a fhorfheidhmiú ina leith sin (19).

3.2.6.

Iarrann CESE sásraí rialaithe níos críochnúla agus níos minice a thabhairt isteach chun bailiú eiticiúil a áirithiú, thar aon ní eile i ndáil le tríú tíortha agus sonraí Europol a stóráil, chomh maith le teorainneacha soiléire ama a leagan síos maidir leis an stóráil sonraí sin. Mar a luadh roimhe seo, is díol sásaimh ról lárnach Europol san ailtireacht Eorpach maidir le cosc coiriúil trasteorann agus leis an gcoireacht a chomhrac, lena n-áirítear malartú sonraí; mar sin féin, ní mór athbhreithniú neamhspleách agus meastóireacht a dhéanamh ar an ról sin, lena n-áirítear ag an tsochaí shibhialta, ag na comhpháirtithe sóisialta agus ag na geallsealbhóirí ábhartha, go háirithe na grúpaí agus na daoine aonair sin a bhféadfadh gníomhaíochtaí forfheidhmithe dlí difear a dhéanamh dóibh ar bhealach mícheart nó dochosanta (20). Cuireadh i leith Europol arís agus arís eile gur chuir sé sonraí amhrastach agus sonraí coirpeach le chéile le sonraí daoine príobháideacha eile (21). Go háirithe, ní mór a áirithiú nach bhfuil aon fhorluí ann maidir le saincheisteanna imirce agus tearmainn. Molann CESE go ndéanfadh eagraíochtaí na sochaí sibhialta agus gníomhaithe ábhartha eile a bhféadfaí difear a dhéanamh dóibh monatóireacht rialta ar ghníomhaíochtaí Europol, agus molann sé go gcuirfí sásraí trédhearcachta i bhfeidhm.

4.   Barúlacha sonracha maidir le Pacáiste Schengen

4.1.   Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Rialachán (AE) 2016/399 maidir le Cód an Aontais i dtaca leis na rialacha lena rialaítear gluaiseacht daoine thar theorainneacha (COM(2021) 891 final)

4.1.1.

Is éard atá i limistéar Schengen limistéar inar féidir le saoránaigh den Aontas Eorpach agus saoránaigh neamh-AE atá ag fanacht go dleathach ar an gcríoch, chomh maith le hearraí agus seirbhísí, taisteal gan a bheith faoi réir rialuithe ag teorainneacha inmheánacha Is gné bhunriachtanach den limistéar saoirse, slándála agus ceartais é Schengen agus is príomhghné é d’fheidhmiú an Mhargaidh Aonair. De bharr a chruthaithe, tá buntáistí suntasacha sóisialta agus eacnamaíocha ag baint le sochaí na hEorpa.

4.1.2.

Cé gur féidir a mheas gur bagairt thromchúiseach don bheartas poiblí iad éigeandálaí sláinte poiblí mórscála, amhail paindéimí, níor cheart iad a mheas mar chúis le rialuithe teorann i limistéar Schengen a athbhunú. Ní cosúil gur beart cuiditheach atá i ngníomhaíocht den sórt sin. Ba cheart feidhm a bheith ag an méid céanna maidir le feidhmiú cumhachtaí póilíneachta nó cumhachtaí poiblí eile i limistéir na teorann inmheánaí, atá coibhéiseach leis na rialuithe teorann sin. Níor cheart aon srianta taistil idir stáit Schengen ar bhonn éigeandálaí sláinte poiblí mórscála a bheith níos déine ná srianta taistil féideartha laistigh de na Ballstáit. Mura n-áirithítear an méid sin, bainfear an bonn den choincheap iomlán maidir le limistéar gan rialuithe ag a theorainneacha inmheánacha, ar cuid de “DNA na hEorpa” (22) é. Thairis sin, d’fhéadfadh sé go lagófaí le rialacháin den sórt sin iarrachtaí chun comhbheartas sláinte Eorpach a áirithiú, go háirithe i réimse an rialaithe eipidéime.

4.1.3.

Is díol sásaimh do CESE an iarracht a rinne an Coimisiún coimircí nua nós imeachta a thabhairt isteach i gcás ina n-athbhunófaí rialuithe ag teorainneacha inmheánacha go haontaobhach. Is é is aidhm don togra soiléiriú agus leathnú a dhéanamh ar liosta na n-eilimintí nach mór do Bhallstát a mheasúnú agus cinneadh á dhéanamh aige maidir le hathbhunú sealadach nó síneadh rialuithe teorann. Beidh ar an gCoimisiún tuairim a eisiúint maidir le comhréireacht agus riachtanas na gcinntí sin agus próiseas comhairliúcháin a sheoladh leis na Ballstáit. Áitíonn CESE go ndéanfaí tuilleadh soiléirithe ar na coimircí nós imeachta a thugtar isteach, go háirithe trí theorainn ama shoiléir a shainiú maidir le síntí a d’fhéadfaí a dhéanamh.

4.1.4.

Sa chomhthéacs sin, measann CESE go bhfuil an t-idirdhealú idir taisteal “riachtanach” agus taisteal “neamhriachtanach” i limistéar Schengen ina bhagairt thromchúiseach freisin do bhonn Schengen.

4.1.5.

Tacaíonn CESE go hiomlán leis an smaoineamh gur cheart cearta na náisiúnach tríú tír a bhfuil cosaint idirnáisiúnta á lorg acu a chur san áireamh go hiomlán i gcás teorannú na bpointí trasnaithe teorann nó a n-uaireanta oscailte, agus iarrann sé ar an gCoimisiún a sheasamh i ndáil leis an méid sin a chur in iúl. Ní mór rochtain éifeachtach ar phointí teorann a áirithiú, chomh maith le cosaint éifeachtach ar an gceart chun tearmainn.

4.1.6.

Baineann an méid sin leis an imní atá ar CESE gur cheart caitheamh le daoine a ghabhtar ag na teorainneacha inmheánacha le dínit agus iad a chur ar an eolas faoina gcearta seachas cineálacha brú siar inmheánach a dhlisteanú. Le cur chuige den sórt sin, tá riosca ard ann go réiteofaí an bealach do phróifíliú ciníoch neamhrialaithe. Ba cheart tús áite a thabhairt do shaorghluaiseacht daoine laistigh de limistéar Schengen a áirithiú. Ba cheart do phearsanra údaraithe atá oilte go leordhóthanach, agus an pearsanra sin amháin, rialuithe a dhéanamh. Ba cheart faireachán neamhspleách a dhéanamh ar a ngníomhaíochtaí go randamach.

4.1.7.

Cuireann CESE i bhfios go láidir gur cheart athbhreithniú a dhéanamh ar chomhréireacht na seiceálacha a dhéantar laistigh de réimsí inmheánacha agus ag limistéir teorann seachtraí lena n-úsáidtear teicneolaíochtaí faireacháin agus faireachais. D’fhéadfadh eagraíochtaí um chearta sibhialta tacú le gníomhaíochtaí athbhreithnithe agus faireacháin.

4.1.8.

Tuigeann an Coiste aidhm an Choimisiúin maidir le hAirteagal 13 i ndáil le nós imeachta coiteann a bhunú do na Ballstáit chun teorainneacha seachtracha an Aontais agus teorainneacha Schengen a rialú agus faireachán a dhéanamh orthu. Ní luaitear, áfach, rochtain ar nós imeachta dlisteanach maidir le tearmann a lorg nó foirmeacha eile rochtana d’imircigh, ná aon chomhairleoireacht dhlíthiúil a bhaineann leis sin. Áitíonn CESE go n-urramófar i gcónaí cearta bunúsacha na ndaoine a shroicheann teorainneacha an Aontais agus Schengen, an ceart cead isteach a iarraidh agus an ceart chun iarratas a dhéanamh ar thearmann. Go háirithe, ní mór glacadh le daoine leochaileacha, le daoine atá tinn agus le mionaoisigh, agus iad a aistriú, ar bhealach cúramach. Mar a luadh cheana, tá an-imní ar CESE faoi na sáruithe a thuairiscítear ag na teorainneacha seachtracha (23); ag an am céanna, aithníonn sé gníomhaíochtaí faireacháin neartaithe an Choimisiúin (24).

4.1.9.

Molann an Coiste arís don Choimisiún a bheith gníomhach i mbun a chuid cumhachtaí forfheidhmiúcháin faoi na Conarthaí a fheidhmiú i gcásanna nach ndéantar obair leantach ar na heasnaimh a aithníodh le linn Mheastóireachtaí Schengen (25). Ba cheart tosaíocht a thabhairt do chleachtais shistéamacha faoina sáraítear noirm na gceart bunúsach. Tá tábhacht ar leith ag baint leis sin ó thaobh imircigh leochaileacha de. Go háirithe, níor cheart don Choimisiún brath ar thorthaí Shásra Meastóireachta Schengen amháin, ach ba cheart dó freisin faireachán gníomhach a dhéanamh ar staid na gceart bunúsach féin i ndáil leis an dlí idirnáisiúnta agus le tacaíocht ó eagraíochtaí um chearta sibhialta. Thairis sin, ba cheart foireann thiomnaithe de chuid Ghníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Thearmann (EUAA), chomh maith le Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh um Chearta Bunúsacha (FRA) a bheith gníomhach ag na teorainneacha seachtracha chun maoirseacht a dhéanamh ar urramú na gceart bunúsach.

4.2.   Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena dtugtar aghaidh ar staideanna an ionstraimithe i réimse na himirce agus an tearmainn (COM(2021) 890 final) (26)

4.2.1.

I bhfianaise na géarchéime a bhí ann in áiteanna áirithe ag teorainn sheachtrach an Aontais in 2021 agus roimhe sin, is é is aidhm don togra seo nós imeachta sonrach éigeandála i ndáil le bainistiú tearmainn a chur ar bun, agus i gcás inár gá, tacaíocht agus bearta dlúthpháirtíochta a chur ar fáil chun teacht isteach na ndaoine a ndearna tríú tíortha ionstraimiú orthu a bhainistiú ar bhealach atá daonnúil, ordúil agus díniteach, agus lánurraim á tabhairt dá gcearta bunúsacha. Aithníonn CESE na himthosca sonracha a d’fhág go raibh ar an gCoimisiún gníomhaíocht éifeachtach a dhéanamh; mar sin féin, athdhearbhaíonn sé gur údar imní dó bearta tapa a thabhairt isteach agus a normalú maidir leis an gcaoi a gcaitear le daoine imirceacha leochaileacha gan dóthain ama agus spáis a bheith ann chun a gcearta a áirithiú (27).

4.2.2.

Thairis sin, aithnítear i rialacha athbhreithnithe Schengen an ról tábhachtach atá ag na Ballstáit ag na teorainneacha seachtracha, thar ceann na mBallstát uile agus thar ceann an Aontais ina iomláine, i gcásanna ina ndéantar imircigh a ionstraimiú chun críoch polaitiúil. Aithníonn CESE an ról sin, ach cuireann sé i bhfios go láidir nach féidir leis na Ballstáit cosaint theorainneacha an Aontais nó theorainneacha Schengen a chomhlíonadh ag na teorainneacha seachtracha amháin. Iarrann sé ar na Ballstáit tacú go réamhghníomhach leis an sásra dlúthpháirtíochta a mholtar, ach thar aon ní eile, freagracht chomhroinnte a ghlacadh orthu féin, mar a tugadh isteach leis an sásra dlúthpháirtíochta solúbtha sa Chomhshocrú Nua um Thearmann agus Imirce.

4.2.3.

Cé go n-aithníonn an Coiste gur gá treoir shonrach a chur ar fáil le haghaidh cásanna de chineál ar leith, ní mór a chur in iúl go láidir go bhfuil an sainmhíniú atá beartaithe ar “ionstraimiú” sách doiléir. Áitíonn an Coiste go ndéanfaí grinnscrúdú ar an gcur chuige sin d’fhonn mí-úsáid fhéideartha an choincheapa a sheachaint ó thaobh cur i bhfeidhm rófhada de. Thairis sin, meabhraítear dó go bhforáiltear treoirlínte agus bearta bunúsacha sna conarthaí maidir le tearmann agus cásanna géarchéime. Leagann CESE béim ar a phráinní atá sé cearta bunúsacha daoine a áirithiú agus, thar aon ní eile, prionsabal an non-refoulement a urramú i ngach uile chás.

4.2.4.

Cuireann CESE i bhfios go láidir go bhféadfadh sé a bheith deacair faireachán a dhéanamh ar sheachtrú cuasach an nóis imeachta tearmainn chuig teorainn sheachtrach an Aontais ar bhealach ad hoc,mar aon le cur chun feidhme a dhéanamh air, trí ghrinnscrúdú leordhóthanach agus cur chuige atá dírithe ar chearta bunúsacha, go háirithe i bhfianaise acmhainní scagtha réamhiontrála na mBallstát, a cáineadh cheana féin (28). Ní mór a áirithiú go mbeidh an acmhainn agus na suiteálacha is gá ag an mBallstát atá buailte chun an staid éigeandála a bhainistiú ar bhealach leordhóthanach. Dá bhrí sin, ba cheart tacaíocht ó Bhallstáit eile tríd an sásra dlúthpháirtíochta, ó ghníomhaireachtaí lárnacha AE, go háirithe EUAA, mar aon le heagraíochtaí neamhrialtasacha agus eagraíochtaí idirnáisiúnta ábhartha amhail UNHCR, a thairiscint agus a ghlacadh ar bhealach réamhghníomhach seachas ar iarratas a fháil ón mBallstát lena mbaineann amháin.

4.2.5.

Tugann CESE dá aire go háirithe an ról dearfach ríthábhachtach atá ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta a chuireann cabhair dhaonnúil ar fáil d’imircigh a bhfuil ionstraimiú á dhéanamh ag tríú tíortha orthu, lena n-áirítear maidir le bia, uisce, éadaí, cúram liachta leordhóthanach agus dídean shealadach a chur ar fáil, agus thairis sin, maidir le tacú le cearta na n-imirceach agus na n-iarrthóirí tearmainn agus faisnéis a chur ar fáil fúthu. Ba cheart a ráthú go mbeidh teacht i gcónaí ag na heagraíochtaí sin ar na himircigh agus na hiarrthóirí tearmainn sna limistéir theorann lena mbaineann. Ba cheart eagraíochtaí den sórt sin a bheith i dteideal tacaíocht airgeadais atá éifeachtach agus simplithe a fháil faoi chistiú Eorpach, amhail Cúnamh Éigeandála ón gCiste um Thearmann, Imirce agus Lánpháirtíocht (AMIF).

4.2.6.

Sa chomhthéacs sin, tá sé ríthábhachtach gan an bonn a bhaint de phrionsabal an non-refoulement, ach cearta daoine agus rochtain ar thacaíocht dhlíthiúil a áirithiú, mar aon le nós imeachta cearta-bhunaithe arna chur chun feidhme ag pearsanra eolach agus cumasach faoi bhreathnóireacht UNHCR agus EUAA. Mar a luadh cheana, is cúis mhór imní don Choiste an aird atá á tabhairt ag an gCoimisiún ar an imirce neamhrialta agus ar fhilleadh deonach nó éigeantach, mar a thugtar air (29).

4.2.7.

Thairis sin, ba cheart a áirithiú go gcuirfear san áireamh cúiseanna malartacha maidir le cead isteach, amhail athaontú teaghlaigh.

4.2.8.

Tá imní ar leith ar CESE faoi chóiríocht na n-imirceach agus na n-iarrthóirí tearmainn le linn a bpróiseas clárúcháin. Ní mór a áirithiú go mbeidh na Ballstáit in ann freastal ar dhaoine ar an mbealach is cuí agus is dínití gan iad a choinneáil mar ghnáthchleachtas. Ba cheart srian ollmhór ar shaorghluaiseacht na ndaoine lena mbaineann a sheachaint. Ba cheart rochtain a cheadú don tsochaí shibhialta agus d’eagraíochtaí daonnúla chun faireachán a dhéanamh.

---

(1)  IO L 212, 7.8.2001, lch. 12.

(2)  Cinneadh Cur Chun Feidhme (AE) 2022/382 ón gComhairle an 4 Márta 2022 lena mbunaítear gurb ann d’insreabhadh ollmhór daoine easáitithe ón Úcráin de réir bhrí Airteagal 5 de Threoir 2001/55/CE, agus a bhfuil d’éifeacht aige cosaint shealadach a thabhairt isteach (IO L 71, 4.3.2022, lch. 1).

(3)  COM(2021) 277 final.

(4)  COM(2021) 891 final.

(5)  COM(2021) 890 final.

(6)  COM(2021) 782 final.

(7)  COM(2021) 784 final.

(8)  COM(2021) 890 final.

(9)  COM(2021) 891 final.

(10)  Tuairim SOC/707 ó CESE (IO C 290, 29.7.2022, lch. 90).

(11)  IO C 367, 10.10.2018, lch. 84.

(12)  IO C 367, 10.10.2018, lch. 84, mír 4.3.

(13)  IO L 210, 6.8.2008, lch. 1.

(14)  IO L 210, 6.8.2008, lch. 12.

(15)  IO C 105, 4.3.2022, lch. 108.

(16)  IO C 105, 4.3.2022, lch. 108

(17)  Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún. An Straitéis Eorpach maidir le Sonraí (COM(2020) 66 final) (níl leagan Gaeilge ann), a glacadh an 18 Meán Fómhair 2020; agus Tuairim ó CESE (IO C 429, 11.12.2020, lch. 290).

(18)  Rún ó Pharlaimint na hEorpa an 6 Deireadh Fómhair 2021 maidir leis an intleacht shaorga sa dlí coiriúil agus a húsáid ag údaráis phóilíneachta agus bhreithiúnacha in ábhair choiriúla (2020/2016(INI)) (IO C 132, 24.3.2022, lch. 17)..

(19)  IO L 119, 4.5.2016, lch. 89 agus IO L 194, 19.7.2016, lch. 1.

(20)  IO C 341, 24.8.2021, lch. 66.

(21)  A data “black hole”: Europol ordered to delete vast store of personal data, Fotiadis, Apostolis et al., “The Guardian”, 10 Eanáir 2022, https://www.theguardian.com/world/2022/jan/10/a-data-black-hole-europol-ordered-to-delete-vast-store-of-personal-data

(22)  Teachtaireacht A strategy towards a fully functioning and resilient Schengen area [Straitéis i dtreo limistéar Schengen lánfheidhmiúil agus athléimneach] (COM(2021) 277 final) (Níl leagan Gaeilge ann)

(23)  IO C 105, 4.3.2022, lch. 108.

(24)  IO C 105, 4.3.2022, lch. 108.

(25)  IO C 105, 4.3.2022, lch. 108.

(26)  Chun tuilleadh eolais a fháil ar an ábhar seo, féach Tuairim REX/554 ó CESE (nár foilsíodh fós san Iris Oifigiúil).

(27)  IO C 123, 9.4.2021, lch. 15.

(28)  IO C 123, 9.4.2021, lch. 15.

(29)  IO C 517, 22.12.2021, lch. 86.