Rún ó Choiste Eorpach na Réigiún — Rún maidir le tacaíocht réigiúin agus chathracha an Aontais don Úcráin

(2022/C 301/01)

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR),

Dlúthpháirtíocht nithiúil á cur ar fáil leis na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha

7.

Á chur i dtreis an dlúthpháirtíocht urghnách atá léirithe ag saoránaigh an Aontais le daoine atá ag teitheadh ón gcogadh san Úcráin; á chur in iúl gur cúis imní dó na hÚcránaigh a bheith á ndíbirt i gcoinne a dtola chuig críoch atá rialaithe ag an Rúis; ag moladh údaráis an Aontais Eorpaigh as a n-aontacht i bhfianaise chogadh na Rúise ar an Úcráin, as dlús a chur leis an dlúthpháirtíocht trí chabhair dhaonnúil dhíreach agus trí chúnamh éigeandála cosanta sibhialta a chur ar fáil, agus as an sásra cosanta láithreach a chur i ngníomh dóibh siúd atá ar a dteitheadh ón gcogadh; á chur i bhfios go láidir gur gá an chabhair sin a mhéadú go suntasach sna míonna amach romhainn d’fhonn géarchéim dhaonnúil a sheachaint i réigiúin teorann an Aontais;

8.

Á chur in iúl go bhfuil sé tiomanta do chathracha agus réigiúin a spreagadh tuilleadh chun cabhair a thabhairt do dhídeanaithe ón Úcráin; á chur in iúl go háirithe go bhfuil riachtanais sna réigiúin teorann maidir le tacaíocht lóistíochta don ghlacadh tosaigh agus don idirthuras;

9.

Á iarraidh ar údaráis áitiúla agus réigiúnacha ón Eoraip tacaíocht a iarraidh nó a thairiscint tríd an Mol Tacaíochta Faisnéise “Help Ukraine” (1) arna sheoladh ag Coiste Eorpach na Réigiún;

10.

Ag aontú leis an iarraidh ó údaráis áitiúla agus réigiúnacha na hÚcráine agus an Aontais comhpháirtíochtaí a athbheochan agus a chur ar bun, lena n-áirítear nascadh cathracha agus réigiún, i bhfianaise phróiseas na hatógála;

Peirspictíocht Eorpach na hÚcráine a neartú

11.

Á chur i bhfios go láidir gur chuir an dílárú agus na hathchóirithe forbartha réigiúnaí san Úcráin go mór le comhdhlúthú an daonlathais áitiúil, le féinrialachas neartaithe agus le hathléimneacht ghinearálta phobail áitiúla na tíre, ar gné thábhachtach é de fhrithbheartaíocht na hÚcráine i gcoinne ionróirí na Rúise. Cuireadh na hathchóirithe sin chun feidhme le tacaíocht shuntasach ó réigiúin agus ó chathracha an Aontais Eorpaigh, lena n-áirítear tríd an gclár “U-LEAD with Europe”, agus le tacaíocht spriocdhírithe ó CnaR, laistigh dá Thascfhórsa don Úcráin agus trí ghníomhaíochtaí comhair idir piaraí. Tá rath na n-athchóirithe díláraithe sin tar éis an Úcráin a thabhairt níos gaire don Aontas Eorpach agus dá luachanna saoirse, daonlathais agus smachta reachta;

12.

Á iarraidh ar an gcomhphobal idirnáisiúnta plean cúnaimh agus téarnaimh a ullmhú don Úcráin chun tacú le geilleagar na hÚcráine, lena hinstitiúidí agus lena seirbhísí poiblí, agus lena bonneagar scriosta a atógáil; á chur in iúl gur díol sásaimh dó, sa chomhthéacs sin, an cinneadh ón gComhairle Eorpach Ciste Iontaobhais Dlúthpháirtíochta don Úcráin a chur ar bun agus á iarraidh go mbeadh Comhdháil Idirnáisiúnta ann chun maoiniú a thiomsú i measc comhpháirtithe; á chur i bhfios go láidir go gcaithfidh an Rúis, ós í atá freagrach as an scrios a tharla, rannchuidiú freisin le cúiteamh cogaidh chun an Úcráin a atógáil;

13.

Ag tacú leis an Úcráin stádas mar iarrthóir ar an Aontas a fháil i gcomhréir le hAirteagal 49 den Chonradh ar an Aontas Eorpach agus faoin modheolaíocht athbhreithnithe chéanna idirbheartaíochta aontachais a chuirtear i bhfeidhm maidir leis na Balcáin Thiar, agus béim níos láidre á cur ar an smacht reachta agus ar institiúidí daonlathacha; á chur i bhfios gur cheart caitheamh go dearfach freisin le hiarratais na Seoirsia agus na Moldóive a bheith ina dtíortha is iarrthóirí ar an Aontas. Idir an dá linn, ní mór comhtháthú na hÚcráine i margadh aonair an Aontais Eorpaigh a shaothrú gan mhoill, de réir mar atá leagtha amach sa Chomhaontú Comhlachais;

Bearta tacaíochta airgeadais

14.

Á chur in iúl gur díol sásaimh dó pacáistí CARE (Gníomhaíocht Chomhtháthaithe le haghaidh Dídeanaithe san Eoraip) agus CARE+ ón gCoimisiún Eorpach, agus na solúbthachtaí i gcreat REACT-EU, agus tá sé á chur i bhfios go láidir aige na tairbhí a bhaineann le húdaráis réigiúnacha agus áitiúla a rannpháirtiú go díreach i bpleanáil, i mbainistiú agus i gcur chun feidhme phacáistí CARE agus REACT-EU; á chur in iúl go láidir gur gá go mbeadh oiriúnuithe ar chláir an bheartais chomhtháthaithe comhsheasmhach leis an bprionsabal “gan dochar a dhéanamh don chomhtháthú” a tugadh isteach le déanaí sa 8ú tuarascáil faoin gComhtháthú;

15.

Á chur i bhfios go láidir, go bhfuil sé léirithe le linn phaindéim COVID-19 agus mar fhreagra ar iarmhairtí an chogaidh san Úcráin, gur féidir leis an mbeartas comhtháthaithe torthaí gearrthéarmacha a bhaint amach nuair is gá; ag áitiú, áfach, nár cheart aidhm iarbhír an bheartais chomhtháthaithe, is é sin comhtháthú eacnamaíoch sóisialta agus críochach a neartú trí éagothromaíochtaí idir réigiúin a laghdú, a chur san iomaíocht leis na haidhmeanna sin;

16.

Á chur in iúl gur díol sásaimh dó gur cuireadh ar fionraí na cláir um chomhar trasteorann a bhfuil comhpháirtithe na Rúise agus na Bealarúise páirteach iontu; á iarraidh go neartófaí na cláir atá ann cheana idir réigiúin AE (an Pholainn, an Ungáir, an Rómáin, an tSlóvaic) agus an Úcráin; á chur i bhfios go láidir nach leor ar chor ar bith an tacaíocht airgeadais a chuirtear ar fáil do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha a bhfuil teorainn acu leis an Úcráin agus do na tíortha nach bhfuil ag an teorainn ach a ghlacann an líon is mó teifeach agus gur gá an tacaíocht sin a threisiú go mór i bhfianaise an róil atá acu foscadh a chur ar fáil do dhídeanaithe agus iad a lánpháirtiú ina gcórais oideachais, cúraim sláinte agus tithíochta freisin;

17.

Ag tacú le cúlchiste géarchéime buan a bhunú chun cásanna éigeandála a bheidh ann amach anseo a mhaolú, lena gcomhlánófar nó lena dtreiseofar na hionstraimí teagmhais agus solúbthachta atá ann cheana; ag iarraidh go gcruthófaí aon tSaoráid Áitiúil amháin do Dhídeanaithe idir an tAontas agus an Úcráin lena mbaileofaí an cistiúchán ar fad atá ar fáil do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha chun dídean a thabhairt do dhídeanaithe, d’fhonn an úsáid a bhaintear as cistiúchán atá ar fáil dóibh a shimpliú, a phríomhshruthú agus a luathú;

18.

Ag tabhairt dá aire, i gcás na mBallstát agus na réigiún is mó atá buailte, go bhféadfadh sé go mbeadh gá lena bPleananna Téarnaimh agus Athléimneachta a athbhreithniú, ar bhonn comhairliúchán cuí leis na húdaráis réigiúnacha, go háirithe i bhfianaise an tionchair eacnamaíoch atá ag dul i méid ar thíortha an Aontais;

Fáiltiú dídeanaithe atá ar a dteitheadh ón Úcráin

19.

Á chur i bhfáth go bhfuil na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha ar an líne thosaigh maidir leis na milliúin teifeach a óstáil sna tíortha comharsanachta, chomh maith leis na daoine atá easáitithe ina dtír féin san Úcráin (2), arb é sin an ghéarchéim dídeanaithe is mó san Eoraip ó aimsir an Dara Cogadh Domhanda; á chur i bhfios gur cheart é a bheith de cheart ag gach dídeanaí, gan beann ar a dtionscnamh ná a gcleamhnacht pholaitiúil nó gnéasach, fáilte chomh dearfach céanna a fháil i ngach réigiún agus cathair san Aontas agus a fhaigheann na dídeanaithe ón Úcráin;

20.

Á chur in iúl gur díol sásaimh dó gur gníomhachtaíodh an Treoir um Chosaint Shealadach, nach mór a chur chun feidhme go hiomlán anois ar bhealach dea-chomhordaithe, flaithiúil, cuimsitheach agus solúbtha, lena ráthófar rochtain ar mhargadh an tsaothair, tithíocht, cúram sláinte, oideachas agus tacaíocht leasa shóisialta dóibh siúd uile atá ar a dteitheadh ón Úcráin, agus béim á leagan ar ghrúpaí leochaileacha, go háirithe mná agus leanaí, agus gan beann ar a mbunús, tionscnamh eitneach, cleamhnacht pholaitiúil nó gnéaschlaonadh;

21.

Ag tarraingt aird ar ghnéithe sonracha na Treorach 2001/55/CE ón gComhairle (3) um Chosaint Shealadach, lena dtugtar an tsaoirse do dhídeanaithe an Ballstát inar mian leo socrú ar bhonn sealadach a roghnú (Airteagal 26), agus tá sé á chur i dtreis go láidir aige go laghdaítear an brú ar na córais náisiúnta tearmainn agus ar acmhainneacht ghlactha na réigiún teorann mar thoradh dearfach ar chearta saorghluaiseachta agus neamhspleáchas dídeanaithe a aithint;

22.

Á iarraidh go mbunófaí sásra Eorpach deonach um athshocrú, agus acmhainneacht ghlactha na n-údarás réigiúnach agus áitiúil á gcur san áireamh; ag iarraidh an athuair go dtabharfaí rochtain dhíreach do chathracha agus do réigiúin an Aontais ar chistiúchán AE don imirce agus don lánpháirtiú; á iarraidh ar an gCoimisiún scéim dáilte dídeanaithe a chur ar aghaidh le haghaidh géarchéimeanna dídeanaithe a bheidh ann amach anseo; á iarraidh ar Bhallstáit AE aitheantas a thabhairt do ghealltanais dheonacha den sórt sin agus obair leantach a dhéanamh ina leith;

23.

Á chur i dtreis go bhfuil cuid mhaith dídeanaithe ón Úcráin an-leochaileach agus gur mionaoisigh iad tuairim is leath díobh; á chur in iúl, i measc na gcéadta míle páiste atá ag teitheadh, go bhfuil roinnt mhaith ina n-aonar agus go dteastaíonn cosaint agus cúram speisialta uathu; ag tacú le pacáiste um chosaint leanaí (“Child Protection Package”) do leanaí ón Úcráin ar dídeanaithe iad, agus tús áite á thabhairt don ghá go bhfreastalóidís ar scoil;

24.

Á iarraidh go ndéanfaí bearta láidre chun an gháinneáil ar dhaoine a chosc, toisc gur mná agus leanaí iad formhór na ndaoine atá ag teitheadh ón Úcráin, agus léiríodh i dtuarascálacha ar chearta an duine go bhfuil méadú tagtha ar líon na ngrúpaí coireachta eagraithe atá dírithe ar na grúpaí sin agus a shaothraíonn iad, go háirithe chun críoch dúshaothraithe gnéis nó dúshaothraithe saothair;

25.

Á chur i dtreis an gá atá le cúrsaí teanga, oideachas agus oiliúint a chur ar fáil; á chur chun suntais, i ndáil leis sin, an acmhainneacht atá i líonra Choiste na Réigiún “Cathracha agus Réigiúin maidir le hImircigh a Lánpháirtiú”;

Tionchar ar bheartais an Aontais

26.

Ag moladh go láidir bearta a chur i bhfeidhm láithreach bonn i ngach réigiún Eorpach chun spleáchas an Aontais ar thríú tíortha a laghdú, agus go háirithe ar allmhairí fuinnimh na Rúise, agus tá sé ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach tacú lena n-iarrachtaí;

27.

Ag tacú leis an iarraidh go gcuirfí toirmeasc iomlán ar allmhairiú gáis, ola agus guail na Rúise chun na hEorpa agus molann sé do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha tús a chur le pleananna éigeandála a dhréachtú chun ullmhú d’iarmhairtí smachtbhannaí den sórt sin;

28.

Den tuairim gur bealach é an plean atá ag REPowerEU (4) chun dlús a chur leis an aistriú chuig fuinneamh glan, slándáil fuinnimh an Aontais a mhéadú, spleáchas an Aontais ar allmhairí breoslaí iontaise agus amhábhair ó thríú tíortha a laghdú, go háirithe ó Chónaidhm na Rúise, agus na rioscaí polaitiúla, eacnamaíocha agus slándála a eascraíonn as na hallmhairí sin a laghdú ar an gcaoi sin; á iarraidh go ndéanfaí infheistíochtaí ollmhóra agus bearta nithiúla chun borradh a chur faoin bhfuinneamh in-athnuaite, faoi éifeachtúlacht agus spáráil fuinnimh, faoin gciorclaíocht, faoin leictriú, agus faoin taighde ar bhreoslaí inbhuanaithe malartacha a bheadh mar fhíor-réitigh shlána, inacmhainne, fhadtéarmacha;

29.

Ag áitiú nár cheart do thionchar an chogaidh dul chun dochair do ghníomhú ar son na haeráide ná don inbhuanaitheacht, dá bhforáiltear i gComhaontú Pháras agus i gClár Oibre 2030 na Náisiún Aontaithe maidir leis an bhforbairt inbhuanaithe, agus ag athdhearbhú a thiomantais don Chomhaontú Glas don Eoraip, arb é an bealach é freisin chun neamhspleáchas straitéiseach an Aontais a neartú;

30.

Den tuairim nach mór tionscadal Nord Stream agus tionscadal Nord Stream 2 a thréigean go hiomlán mar chuid d’iarrachtaí an Aontais a neamhspleáchas fuinnimh a mhéadú;

31.

Á chur in iúl gur díol sásaimh dó an sioncrónú a rinneadh le déanaí ar eangacha leictreachais na hÚcráine agus na Moldóive le Líonra Mhór-roinn na hEorpa;

32.

Ag athdhearbhú an iarraidh a rinne údaráis áitiúla agus réigiúnacha na hÚcráine ar an bpobal idirnáisiúnta cuidiú leo bainistiú a dhéanamh ar na héigeandálaí comhshaoil arbh é an t-ionradh ba chúis leo, lena n-áirítear ag láithreacha na stáisiún cumhachta núicléiche agus na monarchana ceimiceán;

33.

Á chur in iúl gur díol sásaimh dó an cinneadh ón gCoimisiún Eorpach tús a chur le caibidlíocht leis an Úcráin go nglacfaidh an tír páirt sa chlár “LIFE” d’fhonn leas a bhaint as maoiniú chun a timpeallacht a athshlánú tar éis ionradh na Rúise, bíodh sin truailliú, scriosadh na n-éiceachóras nó éifeachtaí fadtéarmacha eile atá i gceist;

34.

Á chur i dtreis nach bhfuil aon amhras ach go mbeidh iarmhairtí tromchúiseacha ag an gcoinbhleacht ar earnáil agraibhia an Aontais, ós rud é gur onnmhaireoirí suntasacha iad an Úcráin agus an Rúis de roinnt táirgí talmhaíochta (amhail grán agus olashíolta) chomh maith le leasacháin nítrigine; á chur i bhfios go láidir nach mór don Aontas a thiomantas maidir le córais inbhuanaithe bia a chur ar fáil a atreisiú agus, san am céanna, inacmhainneacht bia ar ardchaighdeán a ráthú do chách trí spleáchas ar phríomhtháirgí talmhaíochta agus ionchuir talmhaíochta allmhairithe a laghdú; á chur in iúl gur cúis mhór imní dó go bhfuil méadú ollmhór domhanda tagtha cheana féin ar phraghsanna tráchtearraí talmhaíochta mar thoradh ar chur isteach ar onnmhairí ón Úcráin agus ón Rúis agus go bhfuil na hiarmhairtí le brath go háirithe sna tíortha agus sna réigiúin is boichte ar domhan;

Tuilleadh barúlacha

35.

Ag tacú le cearta na ndaoine sa Rúis agus sa Bhealarúis a dhéanann agóid i gcoinne chogadh Putin agus ag cosaint a gceart chun toghcháin chóra, a saoirse chun a gcuid tuairimí a nochtadh agus saoirse comhthionóil, agus á éileamh go scaoilfear saor láithreach bonn agóideoirí atá á gcoinneáil go héagórach;

36.

Ag tacú le smachtbhannaí láidre níos comhordaithe i gcoinne na Rúise agus na Bealarúise d’fhonn cur i gcoinne chumas na Rúise leanúint leis an ionsaí; ag moladh don Choimisún Eorpach treoirlínte a thíolacadh maidir leis na smachtbhannaí a fhorfheidhmiú agus a chur chun feidhme, ós rud é go bhfuil éagsúlacht fós ann, lena n-áirítear ar an leibhéal réigiúnach agus ar an leibhéal áitiúil, maidir leis na hionstraimí agus na nósanna imeachta atá á n-úsáid chun stádas úinéireachta cuideachtaí, sócmhainní agus réadmhaoine a fhíorú;

37.

Á chur i dtábhacht gur cheart gach tír is iarrthóir agus gach tír a d’fhéadfadh a bheith ina n-iarrthóirí ar bhallraíocht AE a spreagadh chun na smachtbhannaí a comhaontaíodh ar leibhéal an Aontais a leanúint chun béim a leagan ar a dtiomantas don Aontas agus dá luachanna;

38.

Ag cáineadh bholscaireacht agus fhuathchaint na Rúise a chuireann leis an gcoinbhleacht agus a chabhraíonn leo siúd a bhfuil coireanna cogaidh déanta acu; ag iarraidh go ndéanfaí bearta éifeachtacha ar an leibhéal Eorpach, náisiúnta, réigiúnach agus áitiúil chun an bholscaireacht sin a chomhrac agus a dhíbirt; á chur in iúl nach n-aontaíonn sé le léirsithe a thacaíonn le fogha na Rúise a bheith ar siúl i gcathracha na hEorpa;

39.

Á threorú dá Uachtarán an rún seo a chur ar aghaidh chuig an gCoimisiún Eorpach, chuig Parlaimint na hEorpa, Uachtaránacht na Fraince agus Uachtaránacht na Seicia ar Chomhairle an Aontais Eorpaigh, chuig Uachtarán na Comhairle Eorpaí agus chuig Uachtarán, Rialtas agus chuig Parlaimint na hÚcráine.

---

(1)  Mol Tacaíochta Faisnéise: “Help Ukraine” – comhar-ardán is ea é chun réigiúin idirthurais agus údaráis áitiúla agus réigiúnacha a bhfuil ró-ualach orthu a nascadh le húdaráis ó Bhallstáit eile de chuid an Aontais a bhfuil sé d’acmhainn acu cúnamh a thabhairt.

(2)  Ukraine Refugee Situation (unhcr.org) (suíomh gréasáin an Ard-Choimisinéara do Dhídeanaithe maidir le staid dhídeanaithe na hÚcráine).

(3)  OJ L 212, 7.8.2001, p. 12.

(4)  Teachtaireacht ón gCoimisiún maidir le REPowerEU: comhghníomhaíocht Eorpach ar mhaithe le fuinneamh níos inacmhainne, níos sláine agus níos inbhuanaithe, 8 Márta 2022.

Rún ó Choiste Eorpach na Réigiún – Rún maidir le REPowerEU: dlús á chur ag na cathracha agus na réigiúin leis an aistriú fuinnimh

(2022/C 301/02)

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR),

—	ag féachaint do phraghsanna arda agus méadaitheacha fuinnimh, a bhfuil an bonn á bhaint acu ó chumhacht ceannaigh na dteaghlach agus na bhfiontar ó shamhradh na bliana 2021, agus arb é an t-éileamh domhanda ar fhuinneamh, go háirithe gás, a d’eascair as paindéim COVID-19 is cúis leo;

—	ag féachaint don Teachtaireacht agus don bhosca uirlisí ón gCoimisiún Eorpach maidir le dul i ngleic le praghsanna fuinnimh atá ag ardú, an 13 Deireadh Fómhair 2021;

—	ag féachaint d’ionradh gan údar Chónaidhm na Rúise ar an Úcráin, ar cuireadh tús leis an 24 Feabhra 2022 agus a thacaigh an Bhealarúis leis;

—	ag féachaint don Teachtaireacht ón gCoimisiún REPowerEU: Comhghníomhaíocht Eorpach ar mhaithe le fuinneamh níos inacmhainne, níos sláinte agus níos inbhuanaithe, an 8 Márta 2022;

—	ag féachaint do Dhearbhú Versailles a d’eisigh Cinn Stáit nó Rialtais an Aontais ag an gcruinniú neamhfhoirmiúil a bhí ar siúl an 10 agus an 11 Márta 2022;

—	ag féachaint don Teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach maidir le cinnteacht an tsoláthair agus praghsanna inacmhainne fuinnimh, don Togra le haghaidh Rialacháin maidir le stóráil gáis, agus don chreat sealadach géarchéime don tsolúbthacht faoi riail na státchabhrach, an 23 Márta 2022;

—	ag féachaint don Táscfhórsa Comhpháirteach um Shlándáil Fuinnimh atá le bunú láithreach ag an gCoimisiún Eorpach agus ag na Stáit Aontaithe;

—	ag féachaint do chonclúidí Uachtaránacht na Comhairle Eorpaí an 24 agus an 25 Márta 2022;

—	ag féachaint don obair atá á déanamh aici faoi láthair ar an bpacáiste “Oiriúnach do 55” arna sholáthar trí thuairimí agus tríd an Mheitheal um an gComhaontú Glas ar an Leibhéal Áitiúil;

Maidir le dul i ngleic le géarchéimeanna iomadúla

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó na tionscnaimh atá beartaithe ag an gCoimisiún Eorpach chun aghaidh a thabhairt ar na praghsanna arda fuinnimh atá ann faoi láthair, praghsanna atá ag ardú ó shamhradh na bliana 2021 agus atá géaraithe mar gheall ar chogadh gan chúis gan údar agus neamhdhleathach Chónaidhm na Rúise san Úcráin; á chur i bhfios nach leor é deireadh a chur de réir a chéile ar ár spleáchas ar an soláthar breoslaí iontaise ó Chónaidhm na Rúise, ach measann sé gur bealach é REPowerEU chun dlús a chur leis an aistriú fuinnimh chun spleáchas an Aontais ar allmhairí fuinnimh agus amhábhar go ginearálta a laghdú agus, dá réir sin, na rioscaí polaitiúla, eacnamaíocha agus slándála a eascraíonn as na hallmhairí sin a laghdú; mar sin féin, is oth leis nach ndéantar tagairt shoiléir do ról na gcathracha agus na réigiún, a mhéid a bhaineann le haghaidh a thabhairt ar an ngéarchéim fuinnimh atá ann faoi láthair agus réitigh fhadtéarmacha a chur ar fáil i dtaca léi;

2.

á chur in iúl freisin gur cúis imní dó an tionchar neamhshiméadrach réigiúnach a mheastar a bheidh ag an ngéarchéim fuinnimh ar chathracha agus réigiúin an Aontais, rud a léiríonn a gcumais éagsúla freagairt do shuaitheadh na soláthairtí fuinnimh agus praghsanna fuinnimh atá ag ardú; iarrann sé ar an gCoimisiún Eorpach agus ar na Ballstáit na neamhshiméadrachtaí sin a chur san áireamh go cuí agus na bearta faoi seach á gceapadh agus á gcur chun feidhme acu;

3.

á chur i bhfios gur cúis mhór imní dó na torthaí a cuireadh i láthair sa tuarascáil is déanaí ón bPainéal Idir-Rialtasach ar an Athrú Aeráide (IPCC) dar teideal “Athrú Aeráide 2022: Tionchair, Oiriúnú agus Leochaileacht” (1), lena ndeimhnítear go bhfuil roinnt mhaith de thionchair an athraithe aeráide do-athraithe cheana féin; leagann sé béim ar a thábhachtaí atá sé gan tuilleadh moille a chur ar bhearta oiriúnaithe agus maolúcháin, arb iad na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha na príomhghníomhaithe ina leith;

4.

á chur in iúl gur cheart do chuspóir na slándála fuinnimh tacú leis an gcuspóir maidir le haeráidneodracht agus leis an aistriú fuinnimh. Is é fuinneamh slán, inacmhainne agus inbhuanaithe a bhaint amach an t-aon chur chuige amháin a sheasfaidh an aimsir i leith na géarchéime atá ann faoi láthair; sa chomhthéacs sin, iarrann sé ar chomhreachtóirí an Aontais a bheith níos uaillmhianaí agus dlús a chur le glacadh an phacáiste “Oiriúnach do 55”, ina dtugtar aird ar leith ar thuairimí Choiste na Réigiún maidir leis na hathbhreithnithe ar an Treoir maidir le Fuinneamh Inathnuaite (RED) agus ar an Treoir maidir le hÉifeachtúlacht Fuinnimh (EED) agus ar an Treoir maidir le Feidhmíocht Fuinnimh Foirgneamh (EPBD);

5.

á chur in iúl gur mór aige an t-aitheantas a thugtar don éifeachtúlacht fuinnimh mar chéad phrionsabal; athdhearbhaíonn sé an ról ríthábhachtach atá ag réigiúin agus cathracha an Aontais maidir le gnóthachain éifeachtúlachta fuinnimh a threisiú; ag iarraidh ar an gCoimisiún an coincheap maidir le “leordhóthanacht fuinnimh” (2) a chur san áireamh ina straitéis chun go mbeidh rochtain ag cách ar na seirbhísí fuinnimh uile a bhfuil de dhíth orthu agus ar sciar cothrom de na seirbhisí fuinnimh ar mian leo, agus, ag an am céanna, chun nach sáróidh tionchar an chórais fuinnimh na teorainneacha comhshaoil;

6.

ag leagan béim ar an ról lárnach atá ag na huirlisí nuálacha rialachais atá ann cheana don chomhar agus d’fhothú acmhainneachta amhail Cúnant na Méaraí, an Mol Comhairleach maidir leis an bhFuinneamhbhochtaineacht, an Comhshocrú Aeráide Eorpach, an tionscnamh “Fuinneamh Glan d’Oileáin an Aontais” agus tionscnaimh chomhchosúla de chuid an Aontais chun feabhas a chur ar an aistriú chuig fuinneamh inacmhainne, inbhuanaithe agus slán;

7.

ag iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit tacú le hionaid ilfhreastail a chruthú chun plean REPowerEU a chur chun feidhme ar an leibhéal réigiúnach agus ar an leibhéal áitiúil, i ndlúthchomhar leis an mBanc Eorpach Infheistíochta;

8.

ag iarraidh ar an gCoimisiún macasamhlú córasach na ndea-chleachtas atá ann faoi láthair a chur chun cinn trí thacaíocht thiomnaithe theicniúil agus airgeadais a thabhairt do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, agus é a bheith mar aidhm an t-ualach costais tosaigh a bhaineann le bearta éifeachtúlachta fuinnimh a laghdú, agus aird ar leith á tabhairt ar theaghlaigh leochaileacha, micrifhiontair agus fiontair bheaga agus tomhaltóirí;

9.

á mheas gurb éard atá sa “Bhosca Uirlisí (3) chun dul i ngleic le praghsanna fuinnimh” an chéad iarracht maidir le huirlisí a mholadh chun iarmhairtí sóisialta na géarchéime fuinnimh atá ann faoi láthair a mhaolú, ach nár léiríodh go bhfuil sé chomh héifeachtach agus is gá, agus gur cheart é a atreisiú; den tuairim gur cheart béim a leagan ar réitigh fhadtéarmacha d’fhonn Eoraip a bheadh saor ó bhreosla iontaise agus a bheadh neamhspleách ar fhuinneamh a bhaint amach, agus athruithe claochlaitheacha a dhéanamh i ngach earnáil chun deireadh a chur leis an mbochtaineacht fuinnimh agus soghluaisteachta;

10.

ag iarraidh ar an gCoimisiún na dúshláin atá roimh na réigiún atá ag brath ar bhreoslaí iontaise agus nach féidir iad a nascadh leis an ngréasán ilchríochach a chur san áireamh – amhail na réigiúin is forimeallaí – agus réitigh fhadtéarmacha á gcur ar fáil don leordhóthanacht fuinnimh;

Maidir le borradh a chur faoi fhuinneamh in-athnuaite, éifeachtúlacht fuinnimh agus coigilteas fuinnimh trí phlean REPowerEU

11.

ag iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit a áirithiú go dtabharfar tús áite d’infheistíochtaí ollmhóra agus do bhearta nithiúla chun dlús a chur le húsáid an fhuinnimh inathnuaite agus chun borradh a chur faoin éifeachtúlacht fuinnimh, faoi choigilt fuinnimh agus faoi thaighde i mbreoslaí malartacha inbhuanaithe agus iad a cheangal go hiomlán le chéile;

12.

á chur in iúl gur fada leis an togra ón gCoimisiún atá ar na bacáin chun nós imeachta níos tapúla um dheonú ceadanna a áirithiú, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta i réimse an fhuinnimh inathnuaite; iarrann sé go gcuirfí gníomhaíocht chomhchosúil ar bun le haghaidh príomhthionscadal éifeachtúlachta fuinnimh; ag iarraidh ar an gCoimisiún na huirlisí atá ann cheana a chuireann tacaíocht theicniúil ar fáil do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha a neartú; dá bhrí sin, is díol sásaimh dó go ndéantar tagairt do thogra le haghaidh Tionscnamh Eorpach um Dhíonta Gréine sa teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach maidir le straitéis ghrianfhuinnimh atá beartaithe do mhí an Mheithimh; ag iarraidh ar na Ballstáit dreasachtaí airgid a chur ar bun, amhail cláir dheontais ghearrthéarmacha do thomhaltóirí;

13.

ag leagan béim ar a ríthábhachtaí atá sé go nglacfadh an pobal le tionscadail bhonneagair chun dlús a chur le nósanna imeachta pleanála agus um dheonú ceadanna; iarrann sé ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit scaipeadh dea-chleachtas sa réimse sin a spreagadh, amhail na cleachtais a luadh sa tuarascáil ar bhonneagar ó Líonra Mhoil Réigiúnacha Choiste na Réigiún a eisíodh le déanaí;

14.

den tuairim go bhfuil dícharbónú na bhfoirgneamh poiblí agus príobháideach ina chuid lárnach den Chomhaontú Glas don Eoraip agus den réiteach ar an ngéarchéim atá ann faoi láthair maidir leis an éileamh ar ghás a laghdú; áitíonn sé ar an gCoimisiún dlús a chur le cur i bhfeidhm na dteaschaidéal (4) mar chuid de phlean REPowerEU agus leis an taighde maidir le réitigh nuálacha a fhágfaidh go mbeidh ár stoc foirgneamh chomh cliste agus chomh neodrach agus is féidir ó thaobh na haeráide de;

15.

ag iarraidh ar an gCoimisiún freisin cuibhreannais phoiblí phríobháideacha a chur ar fáil chun go mbeadh sé níos éasca foirgnimh na dtionscal éagsúil agus na n-údarás áitiúl agus réigiúnach a athchóiriú d’fhonn pacáistí athchóirithe comhtháite d’uasghrádúcháin maidir le téamh agus fuarú foirgneamh a thaispeáint, chun clár maidir le hinsliú tionsclaíoch a bhunú chun infheistíochtaí costéifeachtacha le tréimhsí amúchta gearra a shainaithint agus chun tacú le hoiliúint an lucht saothair athchóirithe;

16.

á thabhairt dá aire nach mbaintear dóthain leasa as acmhainneacht an choigiltis fuinnimh i dteachtaireacht REPowerEU; tá sé ag iarraidh ar an gCoimisiún agus ar na Ballstáit machnamh a dhéanamh ar bhearta amhail feachtais chun athrú iompraíochta a spreagadh;

17.

á chur in iúl gurb oth leis an mhoill ar ghlacadh Dhlí an Aontais maidir leis an athchóiriú dúlra; tá sé á chur i bhfios go láidir go bhfuil dlúthbhaint ag cosaint agus athbhunú na bithéagsúlachta leis an oiriúnú aeráide agus gur gá dóibh a bheith ina phríomhcholún den aistriú glas faoin gComhaontú Glas don Eoraip; tá sé ag iarraidh ar an gCoimisiún na húdaráis réigiúnacha agus áitiúla a rannpháirtiú go hiomlán i sainaithint na réimsí “is fearr” chun tionscadail fuinnimh in-athnuaite a chur i bhfeidhm i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta, d’fhonn a áirithiú go gcomhlíonfaidh siad go hiomlán prionsabal na neamhdhíobhála;

18.

den tuairim nach féidir an tslándáil fuinnimh ná an aeráidneodracht a bhaint amach gan margadh inmheánach láidir lán-idirnasctha leictreachais, mar aon le margadh carbóin dea-fheidhmiúil a bheith ag an Aontas; ag leagan béim ar nár cheart go gcruthófaí gaibhniú breise mar thoradh ar aon ghníomhaíochtaí sealadacha gearrthéarmacha, amhail stóráil fheabhsaithe gáis iontaise agus allmhairí GNL a mhéadú, agus gur cheart do na gníomhaíochtaí sin a bheith “réidh chun gás glas a áireamh iontu” chun an bealach a réiteach don aeráidneodracht trí úsáid a bhaint as hidrigin in-athnuaite agus breoslaí in-athnuaite eile; á áitiú go gcuirfí bailchríoch agus feabhas ar ár n-idirnaisc ar fud an Aontais Eorpaigh, lena n-áirítear sioncrónú iomlán na n-eangach cumhachta;

19.

á chur i bhfios go láidir a thábhachtaí atá sé rannchuidiú na “dtáirgeoirí is tomhaltóirí” agus na bpobal áitiúil fuinnimh inathnuaite a chuimsiú go hiomlán agus leas iomlán a bhaint as an méid sin; molann sé sainmhíniú nach bhfuil chomh srianta céanna a leagan síos d’eangacha cliste laistigh de chreat agus de bhonneagar an Ghréasáin Fuinnimh Thras-Eorpaigh (GTE-F); á chur i bhfios go láidir gur gá táirgeoirí nua ar mionscála a cheangal leis na líonraí ísealvoltais agus meánvoltais; ag iarraidh ar an gCoimisiún creat a chur ar fáil do chomhiomlánú roinnt tionscadal níos lú, agus go mbeadh solúbthacht ann, go háirithe do réigiúin teorann, d’fhonn a bheith in ann tionscadail trasteorann chomhiomlánaithe áirithe a chur ar bun agus, b’fhéidir, maoiniú a fháil le haghaidh na n-iarrachtaí sin; á chur in iúl gur féidir le Grúpálacha Eorpacha um Chomhar Críochach (EGTC) ról suntasach a imirt sna tionscadail sin; ag leagan béim ar ról ríthábhachtach na limistéar tuaithe maidir le táirgeadh fuinnimh in-athnuaite;

20.

á chur in iúl gur deis í an ghéarchéim fuinnimh atá ann faoi láthair chun an leictriú a mhéadú go suntasach agus chun hidrigin in-athnuaite a tháirgeadh mar réitigh ghlana chun ár ngeilleagar a dhícharbónú; ag iarraidh ar an gCoimisiún gníomhaíochtaí uaillmhianacha nithiúla a chur ar aghaidh chun an Luasaire Hidrigine a chur chun feidhme, lena n-áirítear amlíne sheasta do gach gníomhaíocht; ag iarraidh ar an gCoimisiún, mar phríomhghníomhaíocht i ndáil leis sin, tionscamh de chuid an Aontais um ghleannta hidrigine a bhunú, lenar cheart gleannta hidrigine a neartú, tacaíocht struchtúrach a chur ar fáil don líonrú Eorpach agus don chomhar trasteorann agus cistiú ón gCiste don Nuálaíocht a chuimsiú ann, chomh maith le cistiú méadaithe tríd an gComhpháirtíocht Eorpach don Hidrigin Ghlan; á chur in iúl gur díol sásaimh dó an togra maidir le Saoráid Hidrigine Eorpach Dhomhanda agus á iarraidh go mbeadh na réigiúin atá gníomhach cheana féin sa réimse sin rannpháirteach ar bhonn struchtúrach; ag iarraidh ar reachtóirí an Aontais tacú le glacadh níos tapúla de hidrigin ghlas ar bhonn seasmhach, agus an pacáiste “Oiriúnach do 55” á ghlacadh, lena n-áirítear an pacáiste reachtach maidir le dícharbónú an mhargaidh gáis;

21.

á iarraidh go ndéanfaí na rialacha atá ann faoi láthair maidir le Státchabhair a thabhairt cothrom le dáta chun iad a dhéanamh chomh hoiriúnach is féidir chun bonneagar athluchtaithe leictrigh poiblí a chómhaoiniú, a oibriú agus a fhorbairt tuilleadh; measann sé gur cheart na costais infheistíochta lena mbaineann a bheith incháilithe le haghaidh tacaíocht phoiblí, mar a cuireadh chun cinn sa tuarascáil ar bhonneagar ó Líonra Mhoil Réigiúnacha Choiste na Réigiún a eisíodh le déanaí;

I dtreo phlean REPowerEU i gcomhpháirtíocht le cathracha agus réigiúin

22.

á chur in iúl go láidir gur cheart plean maidir le maoiniú agus le maoiniú AE nua nó atá ann cheana a threorú chun tacú le cur chun feidhme na n-údarás áitiúil agus réigiúnach; ag iarraidh ar na Ballstáit na cistí nár úsáideadh a atreorú ón tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta chun tacú leis an bpleanáil áitiúil don tslándáil fuinnimh agus d’infheistíochtaí i bhfoinsí inathnuaite;

23.

á iarraidh go gcuirfí an Coimisiún san áireamh mar chomhpháirtí institiúideach sa Ghrúpa Comhordúcháin nuabhunaithe um an mBochtaineacht Fuinnimh agus Tomhaltóirí Leochaileacha, d’fhonn malartú faisnéise agus comhordú a éascú idir an Coimisiún agus na Ballstáit maidir le ceisteanna i ndáil le plean REPowerEU a bheidh ann amach anseo a cheapadh agus a chur chun feidhme, leis an reachtaíocht, agus le cláir agus beartais an Aontais lena dtugtar aghaidh ar theaghlaigh agus ar thomhaltóirí leochaileacha a ndéanann an bhochtaineacht fuinnimh agus soghluaisteachta difear dóibh ar gach leibhéal. Tá Coiste na Réigiún réidh chun cur leis an gcomhar idirinstitiúideach sin trína Mheitheal um an gComhaontú Glas ar an Leibhéal Áitiúil, trí scrogaill, bealaí agus modhanna a shainaithint chun tús áite a thabhairt do bhearta an phacáiste “Oiriúnach do 55”, chun borradh a chur fúthu agus chun iad a chur i bhfeidhm ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach, lena n-áirítear trí dhea-chleachtais, taithí agus saineolas a mhalartú;

24.

á thabhairt dá aire go gceanglaítear le rialachán Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE) go mbeadh leibhéal íosta 30 % acmhainní ann i ngach catagóir réigiún a thiomnófar chun an Eoraip agus a réigiúin a dhéanamh níos glaise, ísealcharbóin agus athléimneach; ag iarraidh ar na Ballstáit agus ar na réigiúin leas a bhaint as na féidearthachtaí a chuirtear ar fáil le Cistí Struchtúracha agus Infheistíochta na hEorpa (CSIE) chun tionscadail maidir leis an aistriú fuinnimh a mhaoiniú, lena n-áirítear maidir le héifeachtúlacht fuinnimh, fuinneamh inathnuaite, agus córais chliste fuinnimh, eangacha agus stóráil a fhorbairt lasmuigh de chreat GTE-F;

25.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó gur seoladh iarraidh speisialta faoin Ionstraim um Thacaíocht Theicniúil (TSI) chun tacú leis na Ballstáit deireadh a chur de réir a chéile lena spleáchas ar bhreoslaí iontaise ón Rúis; is oth leis, áfach, an spriocdháta gearr chun iarrataí a chur isteach ar an tacaíocht shonrach sin; ag iarraidh ar an gCoimisiún an ionstraim sin a chur ar fáil ar bhealach níos éasca chun tacú leis na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, go háirithe iad siúd i réigiúin bheagfhorbartha a bhfuil an bhearna acmhainne is mó os a gcomhair, toisc go ndíspreagann sé sin iad an úsáid is fearr is féidir a bhaint as tacaíocht na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta agus infheistíochtaí agus athchóirithe á gcur chun feidhme acu; á chur in iúl go bhfuil sé réidh chun tacú leis an gCoimisiún chun a áirithiú go nglacfaidh cathracha agus réigiúin an ionstraim sin ar bhealach éifeachtach;

26.

á aithint gur uirlis ríthábhachtach í an phraghsáil carbóin chun uaillmhianta méadaithe an Aontais i ndáil leis an aeráid a chur chun cinn; tacaíonn sé le cur chuige uile-earnála chun na huaillmhianta sin a fhíorú; á chur in iúl gur díol sásaimh dó go n-aithníonn an Coimisiún na rioscaí sin agus na tograí chun aghaidh a thabhairt orthu, amhail na Treoirlínte maidir leis an státchabhair de chuid Chóras Trádála Astaíochtaí an Aontais a leasú; ag leagan béim ar go bhféadfadh sé nach gcuirfí tacaíocht iontaofa ar fáil le roinnt de na bearta atá beartaithe, amhail an cánachas a ghearrtar ar bhrabúis amhantair a mhéadú; is eol dó go bhféadfadh tabhairt isteach na trádála astaíochtaí in earnáil an iompair de bhóthar agus na tógála (ETS II), in éineacht le hinfheistíocht neamhleor sna hearnálacha sin agus leis an méadú ar phraghsanna breosla, an baol maidir le bochtaineacht fuinnimh agus soghluaisteachta a mhéadú; á iarraidh, dá bhrí sin, ar an gCoimisiún agus ar na comhreachtóirí oibleagáid a thabhairt isteach lena gceanglófar ar na Ballstáit íostairseach céatadáin 20 % a shocrú ar a laghad den ioncam a ghintear ó cheantáil lamháltais ETS, ar tairseach é a bheidh le bainistiú go díreach ag na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha;

27.

á chur in iúl gur mór aige gur glacadh an Creat Sealadach Géarchéime chun cur ar chumas na mBallstát leas a bhaint as an tsolúbthacht dá bhforáiltear faoi na rialacha maidir leis an státchabhair chun tacú leis an ngeilleagar i gcomhthéacs chogadh na Rúise san Úcráin; á chur i bhfios go láidir nach mór faireachán cúramach a dhéanamh ar na héifeachtaí diúltacha a d’fhéadfadh a bheith ann don iomaíocht agus ar shaobhadh an Mhargaidh Aonair. á thabhairt dá aire go ndéantar tagairt don státchabhair sa tuarascáil ar bhonneagar (5) ó Líonra Mhoil Réigiúnacha Choiste na Réigiún a eisíodh le déanaí; den tuairim nach bhfuil na rialacha atá ann faoi láthair maidir leis an státchabhair chomh hoiriúnach is féidir chun bonneagar athluchtaithe leictrigh poiblí a chómhaoiniú, a oibriú agus a fhorbairt tuilleadh; ba cheart an fhéidearthacht go ndéanfaí costais infheistíochta incháilithe do thacaíocht phoiblí a mheas in athbhreithniú a dhéanfar amach anseo;

28.

á thabhairt dá aire agus á chur in iúl gur cúis imní di go mbeidh tionchar mór ag an ngéarchéim reatha ar an airgeadas poiblí; dá bhrí sin iarrann sé ar an gCoimisiún cur i bhfeidhm chlásal ginearálta éalaithe an Chomhshocraithe Cobhsaíochta agus Fáis a leathnú go dtí go dtiocfar ar chomhaontú maidir le creat nua rialachais eacnamaíoch, agus ar a laghad go dtí deireadh 2023; Maidir le hinfheistíochtaí poiblí a thacaíonn leis an aistriú comhshaoil, agus go háirithe le héifeachtúlacht fuinnimh agus le fuinneamh inathnuaite, níor cheart iad a áireamh mar chaiteachas struchtúrach sa chreat rialachais eacnamaíoch;

29.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó na bearta dá bhforáiltear in Airteagal 5 den Treoir maidir le Leictreachas i ndáil leis an margadh leictreachais, chomh maith leis na treoirlínte (6) a tugadh maidir leis an deis atá ag na Ballstáit idirghabháil a dhéanamh chun praghsanna a shocrú don soláthar leictreachais; á mheas, i bhfianaise na staide reatha geopholaitiúla agus a hiarmhairtí ar an margadh fuinnimh, lena n-áirítear praghsanna leictreachais ag dul i méid agus ag luaineacht, go mbeidh gá le hidirghabháil na mBallstát, agus é mar aidhm teaghlaigh leochaileacha agus micrifhiontair agus fiontair bheaga a chosaint agus feabhas a chur ar an iomaíocht san fhadtéarma chun leas na dtomhaltóirí. Mar sin féin, athdhearbhaíonn sé (7) nach mór fad na mbeart sin a bheith teoranta, agus iad a bheith nasctha le gné éigeandála na géarchéime fuinnimh agus nár cheart dóibh a bheith ina n-athrú struchtúrach riamh a d’fhéadfadh an bonn a bhaint de léirscaoileadh bhainistiú an mhargaidh leictreachais; i bhfianaise an mhéadaithe atá ag teacht ar an gcostas íseal a bhaineann le giniúint cumhachta inathnuaite, molann sé go ndéanfaí breithniú ar ghás agus leictreachas a dhíchúpláil mar bheart chun nach mbeadh tionchar ag praghsanna arda gáis ar phraghsanna cumhachta;

30.

á chur in iúl gur mór aige an togra reachtach chun leibhéal leordhóthanach stórála fuinnimh a áirithiú san Aontas don chéad gheimhreadh eile agus ina dhiaidh sin; á chur i bhfios go láidir gur cheart measúnuithe riosca réigiúnacha a chur san áireamh agus na híosleibhéil sin á mbunú;

31.

ag leagan béim ar an ngá atá le tuiscint níos fearr a fháil ar riachtanais agus ar dheiseanna ar an leibhéal réigiúnach maidir le hathsciliú agus uas-sciliú; ag iarraidh ar an gCoimisiún tionscnaimh amhail Erasmus+ agus Fís Eorpach a úsáid chun comhoibriú níos dlúithe a áirithiú idir an tionscal agus an saol acadúil agus chun an Comhshocrú um Scileanna a sheoladh i bpríomhéiceachórais thionsclaíocha amhail earnáil na hidrigine, na gréine, na dteaschaidéal agus na gaoithe; ag iarraidh ar na Ballstáit dlús a chur leis an úsáid a bhaineann siad as Ciste Sóisialta na hEorpa+, as an gCiste um Aistriú Cóir agus as an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta chun dlús a chur le hathoiliúint agus le huasoiliúint an lucht saothair, i gcomhréir leis an ngá atá le cleachtais ghairmiúla a chur in oiriúint don chiorclaíocht, d’úsáid ábhar ísealcharbóin agus do theicneolaíochtaí nua.

---

(1)  https://report.ipcc.ch/ar6wg2/pdf/IPCC_AR6_WGII_FinalDraft_FullReport.pdf

(2)  https://www.energysufficiency.org

(3)  Tackling rising energy prices: a toolbox for action and support [Ag dul i ngleic le praghsanna fuinnimh méadaitheacha: bosca uirlisí don ghníomhaíocht agus don tacaíocht], 13 Deireadh Fómhair 2021 (COM(2021) 660 final).

(4)  Tá teaschaidéil cosúil le haerchóiritheoirí agus cuirtear lasmuigh d’fhoirgnimh iad. Déanann siad tithe a théamh trí theas a bhogadh seachas é a tháirgeadh. Trí úsáid a bhaint as leictreachas, eastóscann agus dlúthaíonn siad an teas ó aer lasmuigh den teach, ón talamh nó ó uisce agus ansin caidéalaíonn siad an teas isteach sa teach.

(5)  https://cor.europa.eu/en/news/Pages/reghub-launches-consultation-on-21st-century-rules.aspx

(6)  Féach Iarscríbhinn 1 a ghabhann leis an Teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach maidir le REPower EU.

(7)  Féach an Tuairim ó Choiste na Réigiún Fuinneamh inathnuaite agus an margadh inmheánach don leictreachas, (níl leagan Gaeilge ann) (OJ C 342, 12.10.2017, p. 79), le D. Matoniene (LT/ECR), Airteagal 20.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún – An caidreamh idir an tAontas agus an Ríocht Aontaithe a neartú ar an leibhéal fonáisiúnta agus tionchar críochach tharraingt siar na Ríochta Aontaithe as an Aontas a leigheas

(2022/C 301/03)

Rapóirtéir: Michael MURPHY (IE/PPE), Comhalta de Chomhairle Contae Thiobraid Árann, Méara Cheantar Buirge Chluain Meala

MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR),

Barúlacha ginearálta

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an Comhaontú Trádála agus Comhair (CTC) idir an tAontas Eorpach agus an Ríocht Aontaithe (RA) a tháinig i bhfeidhm ina iomláine an 1 Bealtaine 2021 agus lena gcuirtear creat cobhsaí dlíthiúil ar fáil le haghaidh an chaidrimh dhéthaobhaigh. Tá CnaR i bhfách le cur chuige comhpháirteach freagrach maidir le CTC a chur chun feidhme, lena n-áirítear an Prótacal maidir le Tuaisceart Éireann agus aird a thabhairt ar an gcothroime iomaíochta, agus molann sé iarrachtaí an Choimisiúin Eorpaigh teacht ar réitigh chruthaitheacha, go háirithe maidir leis na saincheisteanna a thagann chun cinn idir Tuaisceart Éireann agus an chuid eile de RA;

2.

á chur in iúl i gcás CTC (1) gur comhaontú saorthrádála (2) é a bhfuil forálacha ann maidir le saincheisteanna eacnamaíocha, sóisialta, comhshaoil agus iascaigh ach go bhfuil dlúth-chomhpháirtíocht maidir le slándáil na saoránach agus creat rialachais uileghabhálach mar chuid de freisin. Tá CnaR á thabhairt dá aire go n-áirítear in CTC réimsí ar réimsí inniúlachta na mBallstát iad, réimsí atá faoi shainchúram réigiún a bhfuil inniúlachtaí reachtacha acu i gcuid de Bhallstáit an Aontais;

3.

á chur in iúl gur oth leis, dá bhrí sin, nach bhfuil téagar in CTC ón taobh críochach de agus nach dtugtar aitheantas cuí ann do ról na n-údarás áitiúil agus réigiúnach sa chaidreamh idir an tAontas agus RA agus nach ndéantar tagairt do na húdaráis sin ach amháin maidir le gnéithe áirithe den chomhaontú a oiriúnú do chúinsí réigiúnacha (3) ar leith nó maidir le saincheisteanna an-sonrach amhail forálacha fioscacha (4). Tá CnaR á chur i dtreis go sainítear ról ar leith don tsochaí shibhialta in CTC, a mbreathnaítear uirthi mar chuid den chreat institiúideach inti féin (5);

4.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an comhar idir an tAontas agus RA ar freagairt ar ionsaí na Rúise ar an Úcráin é agus go dteastaíonn uaidh a chur i bhfáth gurb iad na húdaráis áitiúla ar fud na hEorpa atá chun tosaigh san obair ó thaobh tacaíocht phraiticiúil agus dhaonnúil a chur ar fáil;

Aitheantas níos mó a bhaint amach don chaidreamh idir an tAontas agus RA ar an leibhéal fonáisiúnta

5.

á chur i bhfáth gurb é GT an t-aon bhealach institiúideach arb ann dó chun fóram a chur ar fáil le haghaidh idirphlé leanúnach agus comhpháirtíocht pholaitiúil idir údaráis áitiúla agus réigiúnacha an Aontais agus RA agus chun fios gnó a mhalartú, go háirithe i gcás comhar críochach agus saincheisteanna trasteorann; á aithint gur áis é GT chun leas an dá thaobh a chur chun cinn agus fadhbanna agus deiseanna a phlé, go háirithe maidir le réimsí téamacha nach mbaineann teorannacha leo (e.g. an t-athrú aeráide, an turasóireacht, na haistrithe digiteacha agus glasa agus an chomhoidhreacht chultúrtha) a eascraíonn as tarraingt siar RA as an Aontas. Bealach atá ann freisin d’ionadaithe ó CnaR na saincheisteanna céanna a phlé le hionadaithe ó údaráis áitiúla agus réigiúnacha RA, rud a fhágann gur féidir le CnaR naisc fhónta a choimeád agus a chothú ar an leibhéal fonáisiúnta;

6.

á aithint, in ainneoin gur rud nach bhfacthas a leithéid riamh cheana í tarraingt siar RA as an Aontas, go mbeidh an caidreamh idir an tAontas agus RA fós ar an gcaidreamh is tréine iltoisí dá bhfuil ann le tríú tíortha agus gur chóir an caidreamh a aithint ar an leibhéal fonáisiúnta. Tá sé ag iarraidh, dá bhrí sin, go n-aithneofaí GT go foirmiúil mar idirghabhálaí fonáisiúnta oifigiúil idir rialtais áitiúla agus réigiúnacha an Aontais agus RA mar chuid de CTC chun measúnú a dhéanamh ar an ngné fhonáisiúnta de na príomh-shaincheisteanna beartais agus reachtaíochta a mbeidh tionchar acu ar an gcaidreamh déthaobhach idir RA agus an tAontas, mar a dhéanfaidh an Tionól Parlaiminteach, Fóram na Sochaí Sibhialta agus coistí speisialaithe AE-RA ina réimsí spéise faoi seach. Tá CnaR ag iarraidh freisin ar údaráis áitiúla agus réigiúnacha RA leanúint de bheith ag obair le rialtas RA maidir le haitheantas foirmiúil a thabhairt do GT;

7.

á thathant ar an gCoimisiún Eorpach athscrúdú a dhéanamh ar struchtúir na Comhairle Comhpháirtíochta, a dhéanann maoirseacht ar chur chun feidhme agus cur i bhfeidhm CTC, chun féachaint le haghaidh a thabhairt ar a laghad téagair atá ann ón taobh críochach de ach rannpháirt a thabhairt d’údaráis áitiúla agus réigiúnacha san fhaireachán ar CTC agus ina rialú. Dá mbunófaí idirphlé áitiúil (comhbheartú teicniúil) chun aghaidh a thabhairt ar ábhair inniúlachtaí áitiúla (iascach, oiliúint, soghluaisteacht, comhar críochach, etc.), chuirfeadh sé sin feabhas ar an gcaidreamh idir an tAontas agus RA ar an mórchóir;

8.

á mholadh do Pharlaimint na hEorpa caidreamh foirmiúil a chur ar bun ar bhealach a rachadh chun tairbhe don dá thaobh maidir le pointí leasa choitinn idir CnaR agus Toscaireacht Pharlaimint na hEorpa chuig Tionól Parlaiminteach Comhpháirtíochta AE-RA chun fianaise chríochbhunaithe a chur ar fáil maidir le cur chun feidhme CTC;

9.

ar an eolas faoi na cainteanna leanúnacha atá ar bun ar an leibhéal polaitiúil agus teicniúil chun réiteach a fháil ar na saincheisteanna a eascraíonn as cur chun feidhme an Phrótacail maidir le Tuaisceart Éireann; á aithint go bhfuil obair ar siúl ag an gCoimisiún Eorpach i gcónaí chun Conradh ar Ghiobráltar a chur i gcrích, ach á chur i bhfáth, mar sin féin, nár cheart a bhfuil le socrú go fóill a bheith ina bhac ar chíocras na n-údarás áitiúil agus réigiúnach teacht ar mhodhanna chun comhair;

Drochthionchar críochach Brexit a leigheas

10.

den bharúil gur deacair ó thús 2020 i leith idirdhealú a dhéanamh idir ar thit amach de dheasca chaibidliú agus theacht i bhfeidhm CTC agus ar thit amach de dheasca phaindéim COVID-19 (6); á chur in iúl gur díol sásaimh dó an staidéar ó CnaR Caidreamh nua trádála agus eacnamaíoch idir an tAontas agus RA: an tionchar ar na réigiúin agus na cathracha ina ndearbhaítear nach ionann tionchar Brexit ó earnáil go hearnáil ná ó réigiún go réigiún san Aontas, gur mó an tionchar atá á imirt ar na cuideachtaí beaga, gur féidir go bhfuil soghluaisteacht an chaipitil dhaonna agus an comhar idir fiontair an Aontais agus RA á laghdú dá dheasca, agus go bhfuil drochthionchar á imirt aige ar réigiúin agus pobail atá páirteach i dtionscadail idir-réigiúnacha le RA; á chur in iúl gur díol sásaimh dó gur dearbhaíodh sa staidéar gur gá buiséad Chúlchiste Coigeartaithe Brexit (CCB) a mhéadú chun aghaidh a thabhairt ar na hiarmhairtí neamhshiméadracha sin san Eoraip;

11.

ar an eolas go bhfuil tionchar críochach Brexit le brath sna réigiúin ar fud an Aontais agus go mbaineann na saincheisteanna a bhfuiltear ag dul i ngleic leo, i measc nithe eile, le cúrsaí eacnamaíocha, comhshaoil, sóisialta, cultúrtha agus oideachais, cuir i gcás: an trádáil a dhéantar ag calafoirt mhóra (amhail Antuairp, Baile Átha Cliath, Calais, Corcaigh, Dover, Rotterdam agus Zeebrugge), a bhfuil i ndán do scéimeanna malartaithe na mac léinn, earnálacha ollscoile a bhfuil comhobair ar bun iontu ar an oiriúnú don athrú aeráide, gníomhaireachtaí trádála réigiúnacha a bhfuil margaí malartacha á lorg acu, agus saincheisteanna na saoránach amhail an tsoghluaisteacht agus an lánpháirtiú;

12.

á chur i bhfáth a thábhachtaí atá CCB ó thaobh na costais is práinní a mhaolú agus measúnú a dhéanamh ar na riachtanais mheasúnaithe fadtéarma a bhaineann le tionchar Brexit, agus tacaíocht á tabhairt do réigiúin agus earnálacha eacnamaíocha na mBallstát, lena n-áirítear cruthú agus cosaint fostaíochta, amhail scéimeanna oibre gearrthéarma, athsciliú agus oiliúint agus margaí nua a mheas;

13.

á éileamh, dá bhrí sin, go gcomhlíonfaí forálacha Rialachán CCB ina n-iomláine a mhéid a bhaineann le rannpháirtíocht na réigiún agus na bpobal áitiúil i gcur chun feidhme CCB agus i dtuairisciú ar leibhéal NUTS 2. Tá CnaR á mheabhrú freisin, d’fhonn cistí CCB a phleanáil, gur iarr sé go ndíreofaí ar FBManna, ar bhearta a dhíríonn ar ath-lánpháirtiú shaoránaigh an Aontais agus ar chúnamh teicniúil. Maidir le dáileadh na gcistí, mhol CnaR clúdach/tairseach íosta le haghaidh na réigiún arb iad na réigiúin teorann muirí nua le RA iad agus an t-imchlúdach don iascach a leithdháileadh gan innéacsú náisiúnta;

14.

á chur in iúl go bhfuil an imní chéanna air, i láthair na huaire, agus atá ar a mhacasamhlacha ar an leibhéal réigiúnach in RA a mhaíonn go bhfuil pleanáil straitéiseach an bheartais réigiúnaigh thíos leis ós rud é nach bhfuil fáil acu a thuilleadh ar chistí bheartas comhtháthaithe an Aontais agus nach ann a thuilleadh do shláine an chlársceidealaithe ilbhliantúil;

Sa tóir ar bhealaí nua comhair de bhreis ar CTC

15.

á chur i bhfáth a thoilteanaí agus atá gnáthbhaill na gcomhlachas rialtais áitiúil agus na n-údarás áitiúil ar fud RA agus go háirithe ar leibhéal na náisiún cineachta caidreamh leanúnach, nó fiú caidreamh níos treisithe fós, a bheith acu lena macasamhlacha san Aontas sa ré seo i ndiaidh Brexit;

16.

á chur in iúl gur mór is fiú an caidreamh fonáisiúnta a aithint agus a chothú, mar is rud tábhachtach é óir is féidir caidreamh níos fearr a chothú ar an mórchóir ach dea-chaidreamh a chothú ar an leibhéal áitiúil ar dtús, cuir i gcás dá gcuirfí comhbheartú áitiúil teicniúil maidir le hiascach ar bun an athuair i réigiún Oileáin Mhuir nIocht, d’fhéadfadh sé go dtiocfadh feabhas ar an gcaidreamh idir an tAontas agus RA ar an mórchóir;

17.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó, fiú mura nglacann RA páirt a thuilleadh i gcláir chistiúcháin an Aontais, go bhfuil sé páirteach i gcónaí i gceithre chlár theicniúla de chuid an Aontais: Fís Eorpach, Copernicus agus seirbhísí faireachais satailíte, taighde agus oiliúint Euratom agus tionscadal an Imoibreora Trialaigh Teirmeanúicléach Idirnáisiúnta. Tá baint ar leith ag an gcéad dá chlár a luadh le húdaráis áitiúla agus réigiúnacha. Tá CnaR á thabhairt dá aire gur ann do roinnt tionscnamh a bhfuil réigiúin de chuid RA páirteach iontu go fóill, mar shampla tá Albain agus an Bhreatain Bheag páirteach i gcónaí i dTionscnamh Vanguard (7), arna chistiú ag Fís Eorpach, rud a ghabhann le claochlú tionsclaíoch de réir próiseas cuimsitheach idirghníomhach fiontraíoch arna thógáil ar Réigiúin RIS3/I3, agus tá Comhairle Contae Kent páirteach i dtionscnamh Choiste Limistéar Mhuir nIocht (8);

18.

á mheabhrú go bhfuil cuid de réigiúin RA páirteach go fóill sa chlárthréimhse atá ann faoi láthair (go dtí deireadh 2023), lena n-áirítear Interreg na Mara Thuaidh, Interreg Mhuir nIocht agus Interreg na hÉireann-na Breataine Bige; á thabhairt dá aire go bhfuil RA ar cheann de na ranníocóirí móra le buiséid na gclár trasteorann sin ar fiú suas leis an tríú cuid den chistiúchán an méid a íocann sé. Tá CnaR á thabhairt dá aire gurb é is dóichí nach mbeidh na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha in ann cailleadh chistiúchán Interreg a chúiteamh le cistí réigiúnacha nó áitiúla;

19.

á aithint, maidir le deireadh a chur le cláir, go háirithe i gcás ina bhfuil na húdaráis bhainistíochta lonnaithe in RA (Interreg na Fraince-Shasana (Muir nIocht), Interreg na hÉireann-na Breataine Bige), nach mór deireadh a chur leo ar an mbealach is fearr is féidir ar mhaithe le tairbhithe na Breataine agus na hEorpa agus i gcomhréir le ceanglais an Aontais;

20.

á aithint nach dtiocfaidh aon chlár um chomhar trasteorann slán as Brexit i ndiaidh 2023 ach amháin Clár PEACE PLUS do thréimhse 2021-2027, arna chistiú ag an Aontas le tuairim is EUR 1 bhilliún. Is éard a dhéanfar i gcás PEACE PLUS comhpháirteanna cistiúcháin chlár PEACE agus chlár Interreg atá ann faoi láthair a chur le chéile in aon chlár comhtháite trasteorann amháin do Thuaisceart Éireann agus do chontaetha na teorann in Éirinn. Is cuid riachtanach de chur chun feidhme Chomhaontú Aoine an Chéasta an clár sin i gcónaí;

21.

á thabhairt dá aire gur féidir go bhféadfaidh RA páirt a ghlacadh i gcláir Interreg – ar cláir iad a bhfuil an-chuid tríú tíortha páirteach iontu cheana féin, amhail Clár an Fhorimill Thuaidh agus an Artaigh, Clár Réigiún na Mara Thuaidh agus Clár Iarthuaisceart na hEorpa – sa chás go dtoilíonn rialtas RA rannpháirtíocht a chistiú;

22.

á chur i bhfáth gur féidir go bhféadfaí Grúpáil Eorpach um Chomhar Críochach (GECC) a bhunú nach mbeadh inti ach comhpháirtí ó Bhallstát amháin de chuid an Aontais, réigiúin de chuid na réigiún is forimeallaí den Aontas san áireamh, agus údarás áitiúil nó réigiúnach amháin ó RA, agus tá sé á mholadh do Bhallstáit an Aontais an uirlis sin a chur san áireamh, i gcás go bhfuil sé sin ag teacht lena gcomhar críochach, agus comhoibriú á lorg acu le RA;

23.

á chur in iúl gur oth leis nár chuir an Coimisiún Eorpach tionchar Brexit san áireamh san 8ú Tuarascáil faoin gComhtháthú. I gcás líon áirithe réigiún de chuid an Aontais, chuir drochthionchar Brexit leis an gcur isteach ar an ngeilleagar, an comhar idir-réigiúnach, na héiceachórais taighde, na córais oiliúna agus an déimeagrafaíocht. Ba mhaith le CnaR dá gcuirfí forbairtí geopholaitiúla san áireamh ní b’fhearr sa chur chuige ionchasach le haghaidh na tréimhse i ndiaidh 2027;

24.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó rannpháirt ghníomhach a bheith á glacadh go fóill ag cathracha agus réigiúin de chuid RA in an-chuid líonraí agus comhlachais Eorpacha, amhail an Chomhdháil um Udaráis Áitiúla agus Réigiúnacha na hEorpa i gComhairle na hEorpa, agus go bhfuiltear ag súil go bhfanfaidh siad laistigh de chreataí áirithe comhlachais Eorpacha amhail Comhdháil Réigiúin Mhuirí Fhorimeallacha na hEorpa, Eurocities agus Comhairle Bhardais agus Réigiúin na hEorpa agus gur deis iontach atá sna sásraí sin d’údaráis áitiúla agus réigiúnacha de chuid RA agus de chuid an Aontais taithí a mhalartú;

25.

á chur in iúl go gcreideann sé go leanfar den chomhar idir údaráis áitiúla agus réigiúnacha an Aontais agus RA trí bhíthin na gcomhchathracha, i bhfianaise tuairim is 100 baile agus cathair in RA (9) a bheith ina gcomhchathair le bailte agus cathracha i mBallstáit an Aontais; á mholadh do na comhpháirtíochtaí sin modhanna cistithe a d’fhéadfadh a bheith ann chun tacú leis an obair sin a lorg i gcónaí, ós rud é go gcothaítear leis na comhpháirtíochtaí sin malartú dea-chleachtais, comhthuiscint agus luachanna coiteanna agus gur cuid riachtanach den dóigh bheatha Eorpach iad;

26.

ar an eolas faoina thábhachtaí atá malartuithe oideachais ó thaobh shoghluaisteacht na mac léinn agus taighde comhpháirteach de, agus ó thaobh scileanna teanga agus naisc dhaonna a fhorbairt freisin agus tá sé i bhfách leis na hiarrachtaí atá á ndéanamh ag údaráis chineachta RA bealaí nua comhair a chothú de bhreis ar chreat CCT;

27.

á chur in iúl go bhfuil ardmholadh ag dul do chlár “Taith” (10) na Breataine Bige agus gur díol sásaimh dó cláir idirnáisiúnta malartaithe foghlama de chuid na Breataine Bige agus na hAlban araon, cláir a chúiteoidh go pointe éigin tarraingt siar RA as Erasmus+ agus a líonfaidh na bearnaí a bhaineann le Clár Turing (11) (clár náisiúnta RA);

28.

á thabhairt dá aire gur ann do chlaonadh chun an caidreamh a dhéthaobhú ar an leibhéal fonáisiúnta, rud a léiríodh agus ionadaíochtaí de chuid réigiúin an Aontais á n-oscailt i Londain agus in áiteanna eile. Tá cláir oibre mar a bhíonn ag “náisiúin dhomhanda” á gcur chun cinn ag náisiúin chineachta RA, ina dtugtar tús áite don chaidreamh déthaobhach le réigiúin na hEorpa. Tá tionscadail comhair dhéthaobhaigh á dtionscnamh ag cathracha agus mórcheantair uirbeacha i Sasana freisin, cuir i gcás an chomhpháirtíocht idir Mórcheantar Mhanchain agus Nordrhein-Westfalen. Cé gur díol sásaimh do CnaR aon chaidreamh déthaobhach atá ann, tá sé á mholadh nár cheart é sin a bheith ina chúis le húdaráis áitiúla agus réigiúnacha i dtíortha nach bhfuil an acmhainneacht chéanna iontu ar an leibhéal fonáisiúnta a bheith thíos leis agus nár cheart a mheas go bhfuil an tacaíocht sin in iomaíocht le cuspóir CnaR aitheantas institiúideach a fháil don ghné fhonáisiúnta den chaidreamh idir an tAontas agus RA;

29.

á chur in iúl gur ann do dheiseanna comhair nár tapaíodh fós idir údaráis áitiúla agus réigiúnacha de chuid RA agus an Aontais ó thaobh aghaidh a thabhairt i gcomhpháirt lena chéile ar dhúshláin choiteanna, amhail cabhair dhaonnúil a chur ar fáil, bainistiú inbhuanaithe na Mara Thuaidh, Mhuir nIocht agus Mhuir Éireann, agus an comhrac domhanda i gcoinne an athraithe aeráide, cur chun feidhme na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach agus an t-aistriú chuig turasóireacht inbhuanaithe dhigiteach. I dtaca leis sin, is geal leis an smaoineamh a chuir RA agus an Fhrainc chun tosaigh chun íosphá a áirithiú i gcás maraithe agus oibrithe a bhíonn ag obair ar naisc laistigh den Eoraip, is é sin le rá idir RA agus an tAontas Eorpach freisin;

30.

á chur i bhfáth gurb é is bunús freisin leis an gcaidreamh idir réigiúin de chuid RA agus an Aontais ná comhoidhreacht chultúrtha, teangacha – an nasc idir na teangacha Ceilteacha, cuir i gcás – agus luachanna agus stair choiteann Eorpach na saoránach;

31.

den bharúil go bhfuil dualgas ar institiúidí uile an Aontais tuiscint níos fearr a fháil ar an gcaidreamh agus na comhpháirtíochtaí a d’fhéadfadh a bheith ann idir an tAontas agus RA ar an leibhéal fonáisiúnta agus na deiseanna atá ann chuige sin a thapú, agus ról riachtanach na n-údarás áitiúil agus réigiúnach á aithint acu óir is é sin an leibhéal rialtais is gaire don saoránach;

32.

den bharúil gur uirlis úsáideach ó thaobh feabhas a chur ar an gcaidreamh idir RA agus an tAontas iad na struchtúir chuimsitheacha chomhairle arna gcruthú ag údaráis réigiúnacha nó áitiúla ar mhaithe le hullmhacht le haghaidh Brexit;

33.

á chur in iúl, mar fhocal scoir, agus gach a bhfuil i ndán don Aontas amach anseo á chur san áireamh, idir dhúshláin agus dul chun cinn, nach mór tuiscint níos fearr a fháil ar na dúshláin atá roimh shaoránaigh an Aontais agus na tosaíochtaí atá acu agus, chuige sin, go gcreideann sé gur caoithiúil an sásra chun na críche sin í an Chomhdháil ar Thodhchaí na hEorpa.

---

(1)  De réir Airteagal 217 CFAE

(2)  De réir Airteagal 207 CFAE

(3)  Leathanach 61

(4)  Leathanach 249

(5)  Leathanach 23

(6)  Féach Caibidil VI de Bharaiméadar 2021 CnaR: https://cor.europa.eu/en/our-work/Documents/barometer-fullreport%20web.pdf

(7)  http://www.s3vanguardinitiative.eu/members

(8)  Fóram iltaobhach le haghaidh idirphlé atá i gCoiste Limistéar Mhuir nIocht, lena gcuirtear creat solúbtha ar fáil dá chomhaltaí chun obair a dhéanamh i gcomhar le chéile laistigh de theorainneacha a gcuid freagrachtaí agus chun geallsealbhóirí áitiúla a dhéanamh páirteach sa chomhar sin, cuir i gcás ionadaithe ón earnáil dheonach, ó shaol an oideachais nó ó shaol an ghnó.

(9)  An Oifig um Staidreamh Náisiúnta, RA, 2018. Foilsíodh na sonraí i Meán Fómhair 2020: https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates/datasets/twinnedtownsandsistercities

(10)  Clár cúig bliana (2022 go 2026) a seoladh i mí Feabhra 2022 le cistiúchán suas le EUR 65 mhilliún ó rialtas na Breataine Bige.

(11)  Clár nach mbaineann cómhalartacht leis, a mhaireann aon bhliain amháin, agus a dhíríonn ar fhoirne acadúla in áit na mac léinn.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún — Bauhaus Eorpach Nua Ealaíonta, Inbhuanaithe, Cuimsitheach

(2022/C 301/04)

Rapóirtéir: Kieran MCCARTHY (IE/EA), Comhalta de Thionól Áitiúil: Comhairle Cathrach Chorcaí Doiciméad tagartha: Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún — New European Bauhaus – Beautiful, Sustainable, Together [Bauhaus Eorpach Nua: Ealaíonta, Inbhuanaithe, Cuimsitheach] COM(2021) 573 (níl leagan Gaeilge ann)

MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR),

Bauhaus Eorpach nua a thabhairt isteach

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó tionscnamh idirdhisciplíneach an Choimisiúin maidir le Bauhaus Eorpach Nua (NEB), rud a chabhraíonn leis an gComhaontú Glas don Eoraip a bhaint amach trí ghné chultúrtha ríthábhachtach a chur leis agus é a thabhairt níos gaire do na saoránaigh. Baintear an méid sin amach le NEB trí áiteanna, spásanna, táirgí agus modhanna maireachtála atá ealaíonta, inbhuanaithe agus cuimsitheach a chruthú, lena gcuirtear le compháirtíochtaí agus leis na buntáistí a bhaineann leis an athchumrú agus an t-aistriú comhshaoil trí eispéiris inbhraite a chur ar fáil ar an leibhéal áitiúil;

2.

á chur in iúl go n-aithníonn sé an díograis agus an tacaíocht mhór maidir le NEB atá léirithe ag réimse leathan cairde, gníomhaithe, eagraíochtaí sochaí sibhialta, líonraí, grúpaí, mol agus ardán réigiúnach agus saotharlann beo, agus an spéis leanúnach atá á cur i spreagadh cruthaitheachta agus rannpháirtíochta agus an dul chun cinn atá á déanamh ina leith sin, d’fhonn an luach agus na prionsabail a bhaineann le NEB a nascadh agus a mhúnlú;

3.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó go n-aithnítear ról na n-údarás áitiúil agus réigiúnach maidir le prionsabail NEB a chur chun feidhme, ós rud é go bhfuil siad in ann rannchuidiú go maith le forbairt beartais agus le cur chun feidhme an tionscnaimh sin, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta;

4.

den tuairim go bhfuil cathracha agus réigiúin ar fud an Aontais i bhfad chun tosaigh a mhéid a bhaineann le forbairt chultúrbhunaithe, agus go bhfuil freagrachtaí ríthábhachtacha ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach maidir le beartais inbhuanaithe uirbeacha, réigiúnacha agus chultúrtha a chur i bhfeidhm; á chur in iúl, dá bhrí sin, go bhfuil ról ríthábhachtach ag ionadaithe tofa áitiúla agus réigiúnacha maidir le NEB a dhéanamh níos inrochtana agus le daoine sa phobal a spreagadh a bheith rannpháirteach sa phróiseas claochlaithe d’fhonn cur chun feidhme an tionscnaimh a chur chun cinn;

5.

ag tacú go láidir le NEB mar dheis ríthábhachtach chun leas a bhaint as acmhainneacht chruthaitheach na réigiún agus na mbardas, agus, ar an gcaoi sin, réitigh inbhuanaithe a mbeidh glacadh leo a chruthú chun go mbeidh rath ar an gComhaontú Glas don Eoraip;

6.

á aithint go bhfuil nádúr trasearnála in NEB atá fite i raon clár agus foinsí cistiúcháin éagsúla de chuid an Aontais; á chur i bhfáth, áfach, go mbeidh gá le rannpháirtíocht leanúnach na gcomhpháirtithe reatha agus na gcomhpháirtithe a bheidh ann amach anseo;

7.

á chur in iúl go n-athdhearbhaíonn sé an chéad bhunphrionsabal a áirítear in NEB, lena bhformhuinítear cur chuige il-leibhéil agus áitbhunaithe. I ndáil leis an méid sin, tá CnaR á chur in iúl go bhfuil athrú ag tarlú ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach, leibhéal a bhfuil ómós áite ag baint leis chomh maith;

8.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó go bhfuil sé beartaithe ag an gCoimisiún go ndéanfar ionadaíocht ar limistéir thuaithe in NEB. Cuireann na dearbhuithe éagsúla (1) agus an Comhshocrú Tuaithe creat ar fáil do thodhchaí an bheartais forbartha tuaithe agus na gníomhaíochta forbartha tuaithe san Eoraip agus is uirlis ríthábhachtach iad chun go bhféadfar NEB a nascadh le limistéir thuaithe, ar féidir iad a mheas freisin mar “ionaid tástála” do thionscadail bheaga chlaochlaitheacha;

9.

á chur i bhfáth go bhféadfadh NEB a bheith ina ionstraim thábhachtach maidir leis an téarnamh, trí phoist a chruthú go háitiúil agus athrú ar an meon ginearálta a chur chun cinn i dtreo pleanáil chríochach inbhuanaithe agus éifeachtúil, rud a dhéanfadh difear d’iompraíocht agus do shoghluaisteacht na sochaí agus a chuirfeadh feabhas ar an dá ghné sin;

Ábhair imní

10.

á chur in iúl gur cúis imní dó go bhfuil an Teachtaireacht fós doiléir maidir leis an gcaoi a n-áiritheofar rannpháirtíocht na n-údarás áitiúil agus réigiúnach; á iarraidh go mbeadh tograí sonracha ann lena leagtar amach an chaoi a mbeidh na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus CnaR rannpháirteach i gcur chun feidhme an tionscnaimh, agus prionsabal na cothromaíochta geografaí á chur san áireamh ag an am céanna chun ionadaíocht a dhéanamh ar na húdaráis sin ar fud an Aontais;

11.

á chur i bhfáth gur cheart do CnaR agus d’institiúidí eile an Aontais a bheith mar chuid den líonra cumasúcháin de phríomh-chomhpháirtithe NEB a dhéanfaidh ionstraimí beartais agus cistiúcháin a fhorbairt agus a thástáil;

12.

á iarraidh go mbeadh Coiste na Réigiún agus institiúidí eile de chuid an Aontais rannpháirteach sa chruinniú comhchéime ardleibhéil maidir le NEB;

13.

á chur in iúl go gcinnfear le prionsabal na coimhdeachta agus prionsabal na comhréireachta an leibhéal ar a mbainfidh an tAontas agus na Ballstáit úsáid as na huirlisí beartais agus as na bearta reachtacha atá beartaithe maidir le cur chun feidhme NEB;

14.

á chur i bhfáth go leanfaidh paindéim COVID-19 de thionchar a bheith aici sa mheántéarma agus san fhadtéarma agus gur cheart é sin a aithint i gcur chun feidhme NEB; á thabhairt dá aire nach mór éifeachtaí diúltacha na paindéime ar an mbochtaineacht, ar shaincheisteanna sóisialta agus ar an bhfostaíocht a thabhairt faoi deara agus NEB á chur chun feidhme;

15.

ag iarraidh ar an gCoimisiún a áirithiú go mbeidh na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha i gcroílár na straitéise agus go gcuirfear cúnamh teicniúil, cistiú iomchuí agus solúbthacht ar fáil. Beidh rath NEB ag brath ar inbhuanaitheacht agus ar indéantacht, agus ní mór na difríochtaí idir na limistéir thuaithe agus na cathracha a chur san áireamh;

Bauhaus Eorpach Nua a mhaoiniú

16.

á iarraidh go ndéanfaí dóthain acmhainní ó bhuiséid stáit agus ó chláir beartais chomhtháthaithe an Aontais a leithdháileadh ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach; á iarraidh freisin, áfach, go mbainfí cothromaíocht amach idir sineirgí cruthaitheacha laistigh de ghluaiseacht chultúrtha NEB agus paraiméadair na gclár arna maoiniú ag an Aontas;

17.

den tuairim go bhféadfaí cistí breise a úsáid chun íoc as cúnamh seachtrach chun cuidiú leis an malartú eolais agus chun inniúlachtaí fhoireann na hearnála poiblí atá ann cheana a fhiosrú trí chaidreamh cómhalartach agus dea-fheidhmithe le gníomhaithe príobháideacha agus áitiúla agus le gníomhaithe sa tríú hearnáil;

18.

á mheas go bhféadfaí dreasachtaí a chur ar fáil d’infheisteoirí agus don lucht sluachistiúcháin leis an taithí, na duaiseanna agus na hacmhainní a bhí ann roimhe seo a dhírigh ar shaincheisteanna cáilíochta, aeistéitiúla agus pobail ar bhealach ciorclach;

19.

á iarraidh go ndéanfaí comhpháirtíochtaí poiblí príobháideacha agus infheistíochtaí i réimse leathan an chultúir agus na hoidhreachta cultúrtha, mar a iarradh sa ghlao a rinne Europa Nostra Venice Call to Action [Glao ar ghníomhaíocht na Veinéise] (2);

20.

á chur in iúl gur deis í an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta chun tacú le NEB laistigh de na Ballstáit agus de na húdaráis áitiúla;

21.

á thabhairt le fios gur cheart NEB a ailíniú leis an gcreat airgeadais ilbhliantúil don tréimhse 2021-2027 agus leis an Tionscnamh Uirbeach Eorpach agus gur cheart cistiú leordhóthanach a bheith ar fáil chun costais oibríochtúla na n-údarás áitiúil agus réigiúnach a rannchuidíonn le NEB a chumhdach; á iarraidh go n-úsáidfí treochláir uaillmhianacha chun NEB a chur chun feidhme faoi chuimsiú na spriocanna forbartha inbhuanaithe;

22.

á iarraidh go gcuirfí an chothromaíocht gheografach agus éagsúlacht aeráide, eacnamaíoch, shóisialta agus chultúrtha an Aontais san áireamh, mar aon le deiseanna cistiúcháin agus leithdháileadh cistí, agus straitéisí, tionscadail agus gníomhaíochtaí NEB á ndearadh agus á gcur chun feidhme; den tuairim gur cheart an comhtháthú críochach a bheith ar cheann de na príomhchuspóirí i gcónaí;

Táscairí

23.

á chur in iúl go láidir gur cheart do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, laistigh de theorainneacha a n-inniúlachtaí, faireachán a dhéanamh ar a mhéid a úsáideann rialtais náisiúnta NEB sna cláir, sna huirlisí agus sna nósanna imeachta éagsúla agus tá sé ag súil go dtíolacfaidh an Coimisiún Eorpach táscairí soiléire don fhaireachán sin;

24.

á chur in iúl gur cúis imní dó nach bhfuil aon táscairí i dtimthriall cistiúcháin reatha an Aontais (2021-2027) agus gur deis chaillte é sin chun rath a thomhas;

25.

á mheas gur cheart croíphrionsabail NEB a fhorbairt i gcomhpháirtíocht le rialtais áitiúla agus réigiúnacha; den tuairim gur cheart na croíphrionsabail sin a phríomhshruthú mar chritéir cháilíochta do chláir chistiúcháin an Aontais a bhfuil tionchar díreach nó indíreach acu ar an timpeallacht thógtha, ar an bhforbairt uirbeach agus tuaithe, ar an oidhreacht chultúrtha agus ar an tírdhreach cultúrtha;

26.

á mholadh scórchlár réigiúnach NEB a chruthú chun beartas láidir maidir le faireachán réigiúnach a bhunú lena n-áiritheofar go gcuirfear NEB chun feidhme ar gach leibhéal agus go ndíreofar le hinfheistíochtaí réigiúnacha ar phrionsabail NEB;

27.

á thabhairt dá aire gurb iad na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha atá freagrach as stoic mhóra náisiúnta foirgneamh agus spásanna poiblí uirbeacha agus go bhfuil ról tábhachtach acu maidir le rialáil agus cistiú a mhéid a bhaineann le hathchóiriú na bhfoirgneamh agus na limistéar uirbeach sin. Dá réir sin, ba cheart do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha díriú ar scrogaill rialála a shainaithint agus rannchuidiú leis an rialáil a shimpliú agus cineálacha cur chuige rialála nua a cheapadh;

28.

á chur i bhfáth go raibh ról ag CnaR maidir le straitéisí aeráide, fuinnimh agus comhshaoil a fhorbairt ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach agus sa tacaíocht do na straitéisí sin. D’fhéadfaí an Mheitheal um an gComhaontú Glas ar an Leibhéal Áitiúil a úsáid chun prionsabail NEB a chur chun cinn agus chun faireachán a dhéanamh ar an dul chun cinn;

29.

á chur i bhfios go láidir gur gné ríthábhachtach é an t-idirphlé idir na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha maidir le coincheapa agus próisis nuálacha oscailte agus le cineálacha cur chuige agus inniúlachtaí idirdhisciplíneacha. I ndáil leis an méid sin, ba cheart NEB a áireamh ar Ardán um Malartú Faisnéise CnaR, sa chlár “An Eolaíocht sna Réigiúin” agus i dtionscadail chomhair a chistítear le cláir eile de chuid an Aontais;

30.

á chur i bhfáth gur cheart do NEB an comhionannas inscne a chur chun cinn. Ba cheart an comhionannas inscne a bheith ina chritéar trasearnálach agus is gné chumhachtach agus riachtanach é i bhforbairt inbhuanaithe agus chothrom an bheartais comhtháthaithe;

Féile, duaiseanna agus coincheap saotharlainne NEB

31.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an chéad duais a áirítear le NEB; á mholadh go sainaithneofaí sineirgí le duaiseanna atá ann cheana do thithíocht, don oidhreacht chultúrtha, don ailtireacht chomhaimseartha agus do thírdhreacha; á iarraidh freisin go ndéanfaí dea-chleachtais ó Bhliain Eorpach na hOidhreachta Cultúrtha 2018 a roinnt;

32.

á aithint gur cruthaíodh an Séala Eorpach Barr Feabhais mar chéad chéim i dtreo choincheap lipéad NEB; á chur in iúl, mar sin féin, gur ábhar imní dó go bhféadfadh daoine a bheith ag súil leis go mbeadh sruth cistiúcháin ag lipéad NEB. D’fhéadfaí úsáid lipéid thiomnaithe a mheas mar rannchuidiú nithiúil ó CnaR le tionscnamh NEB a fhorbairt, rud a mhol CnaR in 2021;

33.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó Saotharlann NEB agus modheolaíocht an chomhchruthaithe atá i gceist inti; á iarraidh, áfach, go gcuirfí tuilleadh faisnéise ar fáil maidir leis an gcaoi a bhfeidhmeoidh sí agus go mbeadh CnaR ina chomhalta gníomhach di agus dá rialachas;

34.

á iarraidh go ndéanfadh an tSaotharlann na torthaí/gníomhaíochtaí a roghnaíodh don chéad duais a thástáil agus go bhféadfaí iad a chur chun cinn agus a fhréamhshamhaltú;

35.

réidh le hoibriú le rialtais náisiúnta trí mhoil réigiúnacha CnaR chun boscaí gainimh rialála a fhorbairt agus cineálacha nua cur chuige rialála a thástáil;

36.

á thabhairt dá aire gur cheart do NEB tógáil ar na dea-chleachtais atá ann cheana ar fud chathracha agus réigiúin an Aontais agus ardán acmhainní a bheidh ar fáil go poiblí a chruthú;

37.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó féile NEB mar bhealach inláimhsithe agus infheicthe chun rannpháirtíocht na n-údarás áitiúil agus réigiúnach a chothú tuilleadh agus chun tionscadail a thaispeáint ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach;

38.

ag leagan béim ar an obair rathúil a rinneadh leis an gClár um Líonrú maidir le Forbairt Uirbeach (URBACT), le tionscadail an chomhair chríochaigh Eorpaigh (CCE) agus leis an gclár Fís 2020 maidir le huirlisí idirghníomhacha éifeachtacha a fhorbairt ar cheart iad a úsáid nuair is ábhartha;

39.

á thabhairt le fios gur cheart NEB a nascadh le misin an chláir Fís 2020, go háirithe leis na misin a bhaineann leis an oiriúnú don athrú aeráide agus le cathracha aeráidneodracha agus cliste;

40.

á athdhearbhú go bhféadfadh buntáiste a bheith ann dá mbainfí úsáid as ionstraim na grúpála Eorpaí um chomhar críochach (Ardán GECC) le haghaidh tionscadail rialachais il-leibhéil a bhaineann le roinnt tíortha nó le réigiún an euro;

41.

á thabhairt dá aire go dtugtar le chéile le NEB trí cholún den Chlár Oibre Uirbeach don Aontas Eorpach (rialáil níos fearr, cistiú níos fearr agus eolas níos fearr (3)) agus go bhfuil sé mar aidhm aige na trí cholún sin a bhaint amach;

42.

á thabhairt dá aire na Gníomhaíochtaí Nuálacha Uirbeacha atá ar bun faoi láthair (saotharlann uirbeach na hEorpa) agus an Tionscnamh Uirbeach Eorpach atá ar na bacáin; á iarraidh go mbeadh NEB nasctha le comhpháirtíochtaí an Chláir Oibre Uirbigh don Aontas, ós rud é go bhfuil obair á déanamh le beagnach ceithre bliana anuas sa chlár oibre sin ar choincheapa a bhaineann leis an gComhaontú Glas agus le NEB;

43.

den tuairim go bhfuil ról ag NEB i gcur chun feidhme Chairt Leipzig 2021 agus Dhearbhú Liúibleána 2021, lena n-éilítear cur chuige comhtháite agus áitbhunaithe, mar aon le rialachas il-leibhéil, rannpháirtíocht agus modhanna an chomhchruthaithe;

44.

den tuairim gur féidir ról láidir a bheith ag Príomhchathracha Cultúir na hEorpa, príomhchathracha nuálacha na hEorpa (iCapitals), Príomhchathracha Óige na hEorpa agus Príomhchathracha Glasa na hEorpa maidir le NEB a chur chun cinn;

45.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó gur bunaíodh pointí teagmhála náisiúnta NEB; á iarraidh ar na pointí sin oibriú i ndlúthchomhar leis na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus le geallsealbhóirí eile, lena n-áirítear an tsochaí shibhialta, chun a áirithiú gur féidir le gluaiseacht NEB leanúint de bheith ag fás ón mbun aníos;

46.

á mholadh go gcruthófaí clár oiliúna bunaithe ar phrionsabail NEB do 100 cathair ar spéis leo a leithéid. D’fhéadfaí úsáid a bhaint as modheolaíochtaí an chláir maidir le cathracha digiteacha nó an chláir maidir le 100 cathair chliste agus as an gcoincheap margaidh a bhaineann leo;

Coincheapa maidir leis an timpeallacht thógtha, le hailtireacht agus le hathchóiriú

47.

á chur i bhfios go láidir gur léiriú é an timpeallacht thógtha ar phobal, agus go bhfuil an fhreagracht as cáilíocht fhoriomlán na timpeallachta sin faoi chúram na gcomhlachtaí earnála poiblí agus na ngeallsealbhóirí, lena n-áirítear an tsochaí shibhialta, i ndlúthchomhar leis an bpobal;

48.

á chur in iúl gur tagarmharc tábhachtach í oidhreacht shaibhir agus éagsúil chultúrtha agus ailtireachta na hEorpa do cháilíocht na timpeallachta tógtha, a mhéid a bhaineann le heispéireas an úsáideora agus sócmhainní fisiciúla;

49.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó go n-aithnítear le NEB ról ríthábhachtach na pleanála spásúlachta uirbí chun forbairt uirbeach inbhuanaithe a bhaint amach;

50.

á chur in iúl gur cúis áthais dó go n-aithnítear le NEB an gá atá le cultúr comhroinnte bunaithe ar ailtireacht ardcháilíochta. Chuige sin, beidh gá le feasacht a mhúscailt, faisnéis a scaipeadh agus ról an chultúir agus na hoidhreachta cultúrtha, na hailtireachta ardcháilíochta agus na timpeallachta tógtha a chur chun cinn;

51.

á chur i bhfáth gur cheart don Choimisiún cabhrú leis an earnáil tógála dul i ngleic le húsáid neamh-inbhuanaithe acmhainní agus le dramhaíl agus an chiorclaíocht a chur chun cinn, trí dhíriú ar athúsáid agus athchúrsáil ábhar. D’fhéadfaí é sin a dhéanamh trí bhearnaí san eolas agus i scileanna a dhúnadh agus tríd an dearadh a dhigitiú;

52.

á thabhairt dá aire gur féidir le NEB bealaí a aimsiú chun an rómhaorlathas a laghdú d’fhonn an t-athchóiriú a dhéanamh níos éasca agus níos éifeachtaí ó thaobh costais de. Chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin a bhaineann le foirgnimh atá an-sean agus an oidhreacht chultúrtha a aisfheistiú, tá gá le seirbhísí ailtirí agus saineolaithe eile, chomh maith le ceardaithe ardoilte (4);

53.

á dhearbhú go daingean go bhfuil ról ríthábhachtach ag na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha i dtaca le hathchóiriú foirgneamh lena áirithiú go gcloífear le rialacha úsáide talún agus pleanála baile, go gcuirfear beartais chun cinn chun an dídhaonrú a chomhrac agus go gcomhlíonfar na critéir maidir le ceartas sóisialta agus urraim don chomhshaol; á chur in iúl nár cheart do mhodheolaíochtaí na mBallstát don tionscnamh “rabharta athchóiriúcháin” an bonn a bhaint den ról bunúsach comhordúcháin sin;

54.

á iarraidh an athuair go gcuirfí saincheisteanna uirbeacha san áireamh ar bhealach níos fearr sa Seimeastar Eorpach: ní mór go gcumhdaítear le comhordú an bheartais eacnamaíoch agus shóisialta san Aontas tithíocht inacmhainne, neamhionannas agus infheistíochtaí fadtéarmacha;

55.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó go bhféachfar le NEB teacht ar réitigh chun rochtain a chumasú ar thithíocht ar phraghas réasúnta agus ar thithíocht chuibhiúil, go háirithe do dhaoine óga agus do ghrúpaí sóisialta leochaileacha eile;

56.

á chur i bhfáth nach mór NEB a nascadh le Plean Gníomhaíochta Cholún Eorpach na gCeart Sóisialta agus le Dearbhú Chruinniú Mullaigh Sóisialta Porto 2021 d’fhonn cur leis an machnamh ar thithíocht shóisialta agus inacmhainne i ndiaidh phaindéim COVID-19 ar leibhéal an Aontais;

57.

á iarraidh go gcuirfí chun cinn sineirgí idir an ealaín, an ailtireacht, an tírdhreach agus an ailtireacht intí, an phleanáil spásúlachta, an dearadh agus an cheardaíocht, chomh maith le múnlaí nuálacha oiliúna d’ailtirí agus do ghairmithe eile;

58.

á iarraidh go gcruthófaí nasc freisin leis an gClár Oibre Eorpach do Scileanna Nua ionas go gcuirfidh NEB le cur chun cinn agus le tuiscint níos fearr ar riachtanais agus ar dheiseanna réigiúnacha a bhaineann le scileanna i réimse na pleanála uirbí, na tógála, úsáid inbhuanaithe ábhar acmhainní tógála, chomh maith le himirce lucht saothair oilte a laghdú, rud a bhféadfadh laghdú ar ghníomhaíochtaí monaraíochta an gheilleagair áitiúil a bheith mar thoradh air. I ndáil leis an méid sin, tá ról tábhachtach ag an gClár Oibre Digiteach don Eoraip toisc gur féidir leis an teicneolaíocht dhigiteach deiseanna a chur ar fáil do shaoránaigh chun a dtimpeallacht a chomhchruthú agus toisc gur uirlis ríthábhachtach í i ngach céim d’fhorbairt thionscnaimh NEB;

59.

á iarraidh go ndéanfaí NEB a nascadh le comhpháirtíochtaí Chlár Oibre Uirbeach an Aontais a bhí ann roimhe seo, go háirithe a mhéid a bhaineann leis an gcumas chun gníomhú ar son na haeráide, leis an togra maidir le cathracha glasa, agus le spásanna poiblí a úsáid. Tá ábharthacht ar leith ag baint leis na comhpháirtíochtaí maidir le húsáid inbhuanaithe talún agus le réitigh dhúlrabhunaithe, an geilleagar ciorclach, agus an cultúr agus an oidhreacht chultúrtha;

60.

á chur in iúl go bhfuil NEB ina uirlis láidir chun tionscnaimh an gheilleagair shóisialta a chur chun cinn, ós rud é go bhfuil sé bunaithe ar chomhar agus ar rannpháirtíocht shibhialta. Cuireann tionscnaimh den chineál sin borradh faoin gcomhtháthú sóisialta, eacnamaíoch, críochach agus cultúrtha agus méadaítear an leibhéal muiníne ar an leibhéal áitiúil ar fud an Aontais;

Prionsabail a bhaineann le cáilíocht na hoidhreachta cultúrtha

61.

ag tacú leis an bpáipéar Venice Call to Action, For a New European Renaissance de chuid Europa Nostra agus an dearbhú a áirítear leis maidir leis an oidhreacht agus an stair atá i gcoiteann ag muintir na hEorpa;

62.

á iarraidh go sainaithneofaí sineirgí idir Prionsabail Cháilíochta Davos Baukultur, prionsabail cháilíochta NEB agus na prionsabail cháilíochta Eorpacha le haghaidh tionscnaimh arna gcistiú ag an Aontas a bhféadfadh tionchar a bheith acu ar an oidhreacht chultúrtha, agus go ndéanfaí na sineirgí sin a phríomhshruthú i ngach clár beartais agus cistiúcháin Eorpach;

63.

den tuairim gur gné ríthábhachtach de NEB í an oidhreacht chultúrtha. Ní mór spiorad agus féiniúlacht a bheith ag an tionscnamh “rabharta athchóiriúcháin” agus dearcadh iomlánaíoch a chur chun cinn ag an am céanna maidir le conas is mian linn ár gcathracha agus ár réigiúin a fhorbairt;

64.

á iarraidh ar CnaR oibriú leis na geallsealbhóirí chun duais NEB agus “Méara Oidhreachta na Bliana” a chur chun cinn;

65.

á iarraidh go mbeadh an oidhreacht chultúrtha agus an Comhaontú Glas don Eoraip idirnasctha go dlúth, mar a léirítear sa Pháipéar Uaine maidir le hOidhreacht Chultúrtha an Aontais (5);

66.

ag aontú leis gur gá leas a bhaint as cistí poiblí le haghaidh straitéisí glasa atá bunaithe ar an gcultúr trí thionscadail agus tionscnaimh phíolótacha NEB lena dtugtar aghaidh ar ghnéithe cultúrtha ríthábhachtacha an aistrithe ghlais agus trí chumais éagsúla na bpobal áitiúil agus na réigiún áitiúil a fhorbairt;

Conclúidí

67.

ag iarraidh ar an gCoimisiún naisc níos fearr a bhunú idir NEB agus creataí reatha coincheapúla atá dírithe ar an gcultúr, an aeistéitic agus an dearadh. Leis sin, d’iompófaí na prionsabail sin ina ngníomhaíochtaí agus chuirfeadh sé ar chumas NEB leas a bhaint as an acmhainneacht chruthaitheach, chultúrtha agus oidhreachta cultúrtha atá ag na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha chun comharsanachtaí ar fud an Aontais a athchóiriú agus a athbheochan; á mholadh, dá bhrí sin, go gcruthófaí scéim dearbhán maidir le Saotharlanna NEB trínarbh fhéidir le cathracha agus réigiúin ar spéis leo é dearbhán den sórt sin a fháil lena mbeidís i dteideal an tacaíocht is gá a fháil chun Saotharlann NEB a eagrú ina gcríoch. Níor mhór na coinníollacha seo a leanas a chomhlíonadh chun dearbhán a fháil: 1) ba cheart do Shaotharlann NEB na huirlisí, réitigh agus gníomhaíochtaí beartais lena n-éascófar an claochlú ar an talamh a chomhchruthú, a fhréamhshamhaltú agus a thástáil agus 2) torthaí Shaotharlann NEB a chur faoi bhráid na comhairle réigiúnaí nó cathrach;

68.

á iarraidh go n-aithneofaí sineirgí idir tionscnamh NEB agus próisis eile lena dtugtar páirt do mhuintir na hEorpa, amhail an Chomhdháil ar Thodhchaí na hEorpa, chomh maith le straitéisí agus pleananna gníomhaíochta eile lena gcuirtear cáilíocht ailtireachta agus aeistéitiúil chun cinn, amhail tionscnamh “rabharta athchóiriúcháin” an Chláir Oibre Uirbigh don Aontas;

69.

á mheas nach mór do NEB a bheith ina fhíorghluaiseacht a mbeadh baint ag na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha léi agus nár cheart dó a bheith ina thionscadal eile ón mbarr anuas amháin. Tá sé ríthábhachtach do chathracha agus do shaoránaigh uile an Aontais slí bheatha atá comhfhiosach ó thaobh an chomhshaoil de a chruthú. Ba cheart don tionscadal tionchar a bheith aige ar chách, seachas ar mhionlach beag. Maidir leis an úinéireacht, ní mór tosú le daoine aonair ar leibhéal an phobail agus dul níos faide ná limistéir mhóra uirbeacha. Is gné dhearfach thábhachtach de thionscnamh NEB í an rochtain atá ag gnáthdhaoine agus ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta air. Chun go n-éireoidh leis, ní mór don tionscnamh a bheith cuimsitheach go sóisialta, go cultúrtha agus go críochach.

---

(1)  Mar shampla, Dearbhú Chorcaí 2.0: Saol Níos Fearr i gCeantair Thuaithe (2016).

(2)  Féachann Venice Call to Action, For a New European Renaissance [Glao ar ghníomhaíocht na Veinéise — Ar mhaithe le hathbheochan nua san Eoraip] le sineirgí níos dlúithe agus níos láidre a chothú idir an pobal gnó agus an t-éiceachóras leathan cultúrtha, oidhreachta agus cruthaitheach, i measc nithe eile, trí chomhaontas straitéiseach a neartú idir gluaiseacht oidhreachta na hEorpa agus institiúid an Bhainc Eorpaigh Infheistíochta.

(3)  Mar a aithníodh i gComhshocrú Amstardam.

(4)  Mar atá leagtha amach sa pháipéar uaine “Oidhreacht na hEorpa” de chuid Europa Nostra.

(5)  Putting Europe’s Shared Heritage at the Heart of the European Green Deal [Oidhreacht chomhroinnte na hEorpa a chur i gcroílár an Chomhaontaithe Ghlais don Eoraip], arna fhoilsiú ag Europa Nostra.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún – Na misin Eorpacha

(2022/C 301/05)

Rapóirtéir: Markku MARKKULA (FI/EPP), Uachtarán Réigiún Heilsincí Doiciméad tagartha: Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún – European Missions [Na misin Eorpacha] COM(2021) 609 final (Níl leagan Gaeilge ann)

MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR),

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó misin an Aontais Eorpaigh, mar iarracht chomhordaithe ón gCoimisiún na hacmhainní is gá a chomhthiomsú maidir le cláir chistiúcháin, beartais agus rialacháin, chomh maith le gníomhaíochtaí eile chun gníomhaithe poiblí agus príobháideacha a shlógadh agus a chur i mbun gnímh, ionas gur féidir leo fíorthionchar fadtéarmach a bheith acu, ag obair dóibh i gcomhar le chéile, d’fhonn borradh a chur faoin nglacadh ar leibhéal na sochaí atá le réitigh nua agus cineálacha cur chuige nua. Tá CESE ag leagan béim ar an ngá atá le cur chuige cuimsitheach trínar cheart úsáid a bhaint as misin an Aontais, in éineacht le beartas comhtháthaithe uile-Aontais agus gach ionstraim maoiniúcháin eile de chuid an Aontais, chun comhtháthú críochach a chur chun cinn agus chun na Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe a bhaint amach;

2.

á chur chun suntais (1), i bhfianaise na Comhdhála ar Thodhchaí na hEorpa, go gcuirfidh na misin Eorpacha, ós ionstraim nua ríthábhachtach iad chun dul i ngleic le mórdhúshláin na sochaí, féachaint cheart ar an Aontas Eorpach maidir lena thionchar agus a inchreidteacht sa réimse seo. Ní mór dlisteanacht a bheith acu agus glacadh a bheith leo go fada fairsing. Mar a thug an Coimisiún Eorpach chun suntais, tá ról mórthábhachtach ag na cathracha agus na réigiúin, faoi mar atá freisin ag a ngeallsealbhóirí agus a saoránaigh uile, chun spriocanna uaillmhianacha mhisin an Aontais a bhaint amach;

3.

ag athdhearbhú na tacaíochta a gheall CnaR (2) a thabhairt do chur chun feidhme mhisin an Aontais mar chéim shuntasach a ligfidh dó aghaidh a thabhairt ar dhúshláin ar leibhéal na sochaí agus ag leagan béim freisin ar an ngá atá le córas éifeachtach rialachais il-leibhéil lena gcomhcheanglaítear na misin sin le straitéisí forbartha áitiúla agus réigiúnacha, le straitéisí um speisialtóireacht chliste, le bearta téarnaimh COVID-19 agus le cistiú nuálaíochta trí na cistí struchtúracha;

4.

ag áiteamh ar na príomhchinnteoirí san Aontas agus sna Ballstáit freagairt go mear agus go cinntitheach don staid san Úcráin, lena n-áirítear trí mhisin an Aontais a sheoladh, go háirithe an ceann díobh atá dírithe ar chathracha. Ní mór na critéir chistiúcháin a chuirtear i bhfeidhm ar chistí “Next GenerationEU” agus ar fhoinsí maoiniúcháin poiblí eile a bheith solúbtha ionas gur féidir le cuid de ghníomhaíochtaí an mhisin atá dírithe ar chathracha dlús a chur leis an aistriú fuinnimh san Eoraip. Ba cheart do na cistí sin tacú le taighde poiblí-príobháideach atá dírithe ar réitigh nua ar chórais fuinnimh a aimsiú. Thar aon rud eile, is féidir le cathracha agus le gníomhaithe poiblí eile leas a bhaint as soláthar poiblí nuálach, i gcomhar le cuideachtaí, chun dlús a chur le húsáid foinsí in-athnuaite fuinnimh agus chun réitigh fuinnimh inbhuanaithe nuálacha a chruthú le húsáid in ionad breoslaí iontaise atá á gceannach ag Ballstáit an Aontais ón Rúis go nuige seo;

5.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó go n-aithnítear, mar is cuí, sa Teachtaireacht maidir leis na misin Eorpacha (3) a ábhartha atá na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha i dtaca le cur chun feidhme na misean Eorpach agus leis na céimeanna deartha agus cumarsáide a ghabhann leo;

6.

á chur i bhfáth nach mór cur chun feidhme mhisin an Aontais Eorpaigh a bheith fréamhaithe san obair laethúil a dhíríonn ar phróisis na gcathracha agus na réigiún a fhorbairt agus a athnuachan d’fhonn eolas agus saineolas a chruthú i gcomhpháirt le chéile. Leis sin, cruthófar sineirgí córasacha le beartas comhtháthaithe an Aontais, le húsáid Cistí Struchtúracha agus le hionstraimí tiomnaithe eile. Díreofar aird freisin ar an leibhéal domhanda, dá thairbhe sin, ar acmhainneacht na réigiún agus na bpobal áitiúil agus ar ról na mbardas maidir leis na hathruithe spriocdhírithe a dhéanamh;

Misin an Aontais mar ionstraim nua uaillmhianach chun dul i ngleic le mórdhúshláin ar leibhéal na sochaí

7.

á aithint go bhfuil sé beartaithe go mbeidh misin an Aontais ina n-ionstraim “nua” agus “ríthábhachtach”, mar atá ráite ag an gCoimisiún Eorpach a chuir in iúl gur bealach nua iad na misin sin chun réitigh nithiúla a fháil ar chuid de na dúshláin is mó atá romhainn trína chinntiú go mbeidh torthaí nithiúla orthu agus go mbeidh tionchar acu faoi 2030 trí ról nua a thabhairt don taighde agus don nuálaíocht, bonn ar bhonn le cineálacha nua rialachais agus comhair, agus trí pháirt a thabhairt do na saoránaigh freisin (4);

8.

á mheabhrú gur cheart do gach misean AE treochlár soiléir a shainiú maille le cur chuige nua córasach ilrialachais agus modheolaíochtaí nua córasacha ilrialachais a chruthú maidir le turgnamh, fréamhshamhaltú, faireachán agus méadú ar ghníomhaíochtaí ar gach leibhéal rialachais. Is gá aird ar leith a dhíriú ar phunanna gníomhaíochtaí a chruthú ar leibhéal an Aontais Eorpaigh agus ar an leibhéal réigiúnach/áitiúil araon agus ar scaipeadh éifeachtach na bpunann sin ag gach céim den phleanáil agus den chur chun feidhme. Chuige sin, tá gá le rannpháirtíocht agus páirteachas na n-údarás áitiúil agus réigiúnach agus na gcomhpháirtíochtaí áitiúla agus réigiúnacha chun an taithí éifeachtach nuálaíoch ar rialachas a chomhroinnt;

9.

á chur in iúl gur gá cistiú le haghaidh na misean a leithdháileadh ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach má táthar chun dul chun cinn neamhghnách a dhéanamh i gcomhar le chéile ina lán cásanna “sáinnithe”, ar cásanna iad a chuireann bac rómhinic ar dhul chun cinn leordhóthanach a dhéanamh chun réitigh nua a aimsiú agus tionchar nua a bheith acu. Chuige sin, tá gá le comhpháirtíochtaí Eorpacha nua atá bunaithe ar leasanna áitiúla agus réigiúnacha atá sainithe sna Straitéisí um Speisialtóireacht Chliste. Ba cheart do mhisin an Aontais leas a bhaint as an taithí a thiocfaidh as beart píolótach comhpháirteach CnaR agus an Airmheáin Chomhpháirtigh Taighde (JRC) “Comhpháirtíocht le haghaidh Nuálaíocht Réigiúnach”;

10.

á mholadh do mhisin an Aontais béim a leagan ar an dul chun cinn i dtreo na daonnachta agus i dtreo cur chuige atá dírithe ar an duine, ráite gurb í an inbhuanaitheacht, sna réimsí uile lena mbaineann (éiceolaíoch, eacnamaíoch, sóisialta agus cultúrtha), is spreagadh don athrú d’fhonn spriocanna uaillmhianacha na misean Eorpach a bhaint amach. Ní féidir cáilíocht na beatha a mhéadú ach amháin ag oibriú dúinn go comhfhiosach inár n-eintitis chasta. I ndáil leis sin, ní mór dúinn cothromaíocht níos fearr a aimsiú idir folláine inláimhsithe agus dholáimhsithe san Eoraip agus ar fud an domhain. Is a bhuí leis an dúlra a thagann linn cónaí ar an bpláinéad seo. Ní mór dúinn meas a léiriú ar spleáchas seo an duine ar an dúlra;

11.

á chur i bhfáth gur gá do mhisin an Aontais bealaí nua oibriúcháin a chomhchruthú. Chuige sin, ní mór do na gníomhaithe go léir inniúlachtaí nua a fhoghlaim tríd an teicneolaíocht agus an taighde a chomhtháthú le cur chuige atá dírithe ar an duine, trí ghealltanais a thabhairt próisis chomhpháirteacha maidir leis an aistriú glas agus an aistriú digiteach a chur chun feidhme, agus trí rochtain a áirithiú ar na hacmhainní is gá. Tá na riachtanais bunriachtanach d’fhonn éiceachórais áitiúla agus réigiúnacha taighde, forbartha agus nuálaíochta (TFN) a fheidhmíonn go maith a chruthú, a fhágann gur féidir droichid nuálacha eolais nua a thógáil lena nasctar cruthaitheoirí eolais Eorpacha barrleibhéil le saotharlanna beo réigiúnacha agus áitiúla agus le hionaid eile turgnamhaíochta, agus le gníomhaíochtaí taispeána amhail tithe solais. A bhuí leo sin, is féidir leis na cathracha agus na réigiúin uile próisis tagairfhoghlama a chruthú agus líonrú piaraí a chothú chun úsáid a bhaint as coincheapa agus réitigh na gceannródaithe i dtaca le cleachtais chliste inbhuanaithe;

12.

á chur in iúl go bhfuil rialachas réigiúnach agus áitiúil, fadbhreathnaitheacht, agus méadú ar infheistíochtaí TFN mar chlocha coirnéil phunanna mhisin an Aontais Eorpaigh, arb é atá iontu gníomhaíochtaí arna réamhbheartú ar bhonn gairmiúil ar an leibhéal Eorpach, ar an leibhéal náisiúnta, ar an leibhéal réigiúnach agus ar an leibhéal áitiúil. Ach na misin sin a réamhbheartú, cuirfear leis an gcomhoibriú, an spreagadh agus na cumais: lena rá ar bhealach eile, cuirfear leis an iomaíochas trí phunanna agus gníomhaíochtaí nua a chruthú i gcomhar le chéile. Is de dhlúth agus d’inneach an réamhbheartaithe go leor céimeanna comhthreomhara agus gníomhaíochtaí ilrialachais ar fud córais éagsúla. Ní mór leas a bhaint as na hionstraimí airgeadais, idir ionstraimí poiblí agus príobháideacha, agus ní mór tacaíocht a chur ar fáil go háirithe do na réigiúin lagfhorbartha ionas gur féidir gach réigiún a spreagadh chun a gcórais TFN a fheabhsú agus chun cur le cur chun feidhme mhisin an Aontais;

13.

ag meabhrú an róil ríthábhachtaigh atá aige féin, bunaithe ar an taithí a fuair sé óna shé choimisiún agus ó fheachtais dá chuid amhail an Comhaontú Glas ar an Leibhéal Áitiúil agus na Réigiúin Fiontraíochta Eorpacha (RFE), i gcur chun feidhme mhisin an Aontais agus ag tabhairt dá aire go gcuireann CnaR pointe rochtana nádúrtha ar fáil le haghaidh comhar leis an earnáil phoiblí agus phríobháideach, le hearnáil na tionsclaíochta agus le seirbhísí, agus leis na saoránaigh;

Ról na gcathracha agus na réigiún i misin an Aontais

14.

á chur chun suntais, i gcomhréir leis an bPlean Comhpháirteach Gníomhaíochta a shínigh an Coimisinéir Mariya Gabriel agus CnaR in 2020, go bhfuil CnaR, i gcomhar leis na Ballstáit agus le réigiúin agus cathracha na hEorpa, réidh le ról gníomhach a bheith acu chun córas rialachais il-leibhéil éifeachtach a chruthú i gcomhar le chéile d’fhonn spriocanna mhisin an Aontais a bhaint amach. Na bearta atá dírithe ar an bhforbairt riachtanach a áirithiú, beidh siad bunaithe ar éiceachórais nuálaíochta réigiúnacha áitbhunaithe agus ar Straitéisí um Speisialtóireacht Chliste (S3/S4);

15.

in ann tionchar a imirt ar phróisis fhoriomlána mhisin an Aontais Eorpaigh, lucht déanta cinntí a choimeád ar an eolas, agus na réigiúin agus cathracha a spreagadh chun bheith ina rannpháirtithe gníomhacha ar bhealaí éagsúla, etc. Tá gné láidir áitbhunaithe (idir áitiúil agus réigiúnach) ag roinnt le pleananna mhisin an Aontais, agus áirítear leis na sásraí cur chun feidhme tograí chun réigiúin agus cathracha – agus a n-éiceachórais TFN – a chur i lár na réigiún agus na gcathracha sin. Dá bhrí sin, is féidir le CnaR comhoibriú go forleathan leis na comhpháirtithe uile chun a áirithiú go mbeidh an tionchar inmhianaithe ag an ionstraim beartais nua ón mbun aníos seo;

16.

i bhfách – trí leas a bhaint as na coimisiúin CnaR uile a bhfreagraíonn a speisialtachtaí d’ábhair éagsúla na misean – cuidiú a thabhairt chun teagmháil a dhéanamh leis an méid is mó cathracha agus réigiún agus is féidir lena áirithiú go dtacófar le misin an Aontais ar an leibhéal réigiúnach agus áitiúil tríd an méid seo a leanas a dhéanamh: a) feachtais faisnéise, idirphlé díreach agus próisis chomhpháirteacha oscailte idirghníomhacha eile a chur chun feidhme atá dírithe ar ghrúpaí éagsúla lena n-áirítear freisin leanaí faoi bhun 18 mbliana d’aois, b) na pobail cheannródaíocha a spreagadh chun triail a bhaint as réitigh nuálacha ina gcleachtais san fhíorshaol, c) na pobail atá rannpháirteach sna tionscadail taispeána a spreagadh chun cur le próisis ar mhórscála lena gcuirtear réitigh nuálacha in úsáid agus chur cur leis na réitigh is fearr lena n-úsáid ar fud na hEorpa, d) a áirithiú go gcuirfear éagsúlacht na réigiún Eorpach, chomh maith lena bpobail éagsúla geallsealbhóirí agus saoránach, san áireamh den chuid is mó i ngníomhaíochtaí cur chun feidhme na misean;

17.

ag iarraidh ar na Ballstáit tacú le cur chun feidhme mhisin an Aontais trí shineirgí a chruthú le cláir náisiúnta agus réigiúnacha agus trí rochtain ar mhaoiniú AE agus náisiúnta a éascú;

18.

ag leagan béim ar an ngá atá lena áirithiú go mbeidh cumas agus scileanna a ndóthain ag gach ceantar agus réigiún, bídís uirbeach nó faoin tuath, (cibé acu a chruthaíonn siad go hiontach, go measartha nó go síléigeach) i dtreo gur féidir leo nuáil a dhéanamh laistigh dá bpobail agus a áirithiú go dtacófar leo trí phróisis ábhartha foghlama a chuireann ar a gcumas freisin gníomhú mar ardáin trínar féidir le gníomhaithe éagsúla seirbhísí a sholáthar a thacaíonn le gníomhaithe eile, lena n-áirítear gach grúpa gníomhaithe. Ní mór na próisis cruthaithe luacha áitiúla/réigiúnacha a bhainistiú ar leibhéal na slabhraí luacha comhoibríocha éifeachtúla agus na sruthanna luacha comhoibríocha éifeachtúla, lena ndéanfar tuilleadh forbartha ar na héiceachórais;

19.

á chur i bhfáth, má táthar chun na spriocanna uaillmhianacha a bhaint amach, gur gá do chinnteoirí, státseirbhísigh agus gairmithe nuálaíochta, mar réamhchoinníoll ríthábhachtach, inniúlachtaí a shealbhú a chuirfidh ar a gcumas feidhmiú mar ghníomhaithe don athrú chun eolas agus cumais nua a fháil. Is iad seo na trí phróiseas ríthábhachtacha atá i gceist: a) na próisis foghlama oibríochtúla i gcathracha agus i réigiúin, agus béim ar leith ar ghníomhaíochtaí a bhaineann leis na misin a chomhtháthú le gníomhaíochtaí áitiúla eile ionas go mbeidh siad mar chuid den ghnáthchinnteoireacht straitéiseach agus oibríochtúil; b) cuideachtaí agus institiúidí taighde, ollscoileanna, institiúidí gairmiúla, agus a n-éiceachórais áitbhunaithe agus théamacha a spreagadh, agus tacú leo, chun cur le réitigh cheannródaíocha nuálacha nua a chruthú i gcomhar le chéile, agus c) modhanna nua cuimsitheacha a úsáid sa nuálaíocht. Ba cheart a áireamh ar na modhanna a ghabhann leis na próisis sin comhpháirtíochtaí ar scála leathan, soláthar nuálach poiblí, fréamhshamhlacha a forbraíodh go tapa agus tástáil ar réitigh nua;

20.

á mheabhrú go bhfuil próisis chruthaithe ar fáil, siúd is gur gá do chathracha aonair agus do réigiúin aonair a bheith tiomanta ina leith agus go bhfuil gá le sainchomhar arna shocrú ag foirne mhisin an Aontais. Má dhéantar cistiú le haghaidh comhpháirtíochtaí uile-Eorpacha a leithdháileadh, is fearr a fhéadfar na tosca ríthábhachtacha sin a chur i gcrích ar fud raidhse cathracha agus réigiún san Eoraip. Is féidir ról ríthábhachtach a bheith ag cuid d’ionstraimí an Aontais atá ann cheana, amhail JRC, Interreg, na Tionscnaimh Chomhphleanála, an Institiúid Eorpach um Nuálaíocht agus Teicneolaíocht agus a bpobail eolais agus nuálaíochta, ina leith sin;

21.

ag leagan béim ar an ngá atá le hathbhreithniú a dhéanamh ar ionstraimí airgeadais uile an Aontais Eorpaigh chun tacú le gníomhaíochtaí na misean, go háirithe ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach. Níl rochtain éasca ag na réigiúin agus na cathracha ar chistí an chláir Fís Eorpach agus níl siad i gcomhréir mar is ceart fós le cuspóirí straitéiseacha nua mhisin an Aontais. Bíonn deacrachtaí nach beag ag a lán réigiún rochtain a fháil ar mhaoiniú de thoradh glaonna iomadúla, critéir an-speisialaithe agus córais chasta. Cuir i gcás, tá roinnt mhaith réigiún ar a ndícheall ag iarraidh maoiniú a fháil chun a lucht saothair a uas-sciliú le gur féidir dlús a chur leis an aistriú glas atá riachtanach do mhisin an Aontais. Chuige sin, beidh gá le hathbhreithniú chun rochtain ar chistí an Aontais a shimpliú;

Treoirlínte maidir le misin an Aontais a chur chun feidhme ar dhóigh níos éifeachtaí

22.

á chur chun suntais a riachtanaí atá sé cabhrú le comhpháirtíochtaí dinimiciúla a chruthú, a chaithfidh a bheith i bhfoirm gealltanais chómhalartacha atá curtha ar bhonn foirmiúil go pointe áirithe, ach atá solúbtha go pointe áirithe freisin, ionas go gcuirfidh na conarthaí comhpháirtíochta idir misin an Aontais agus na cathracha agus réigiúin atá i mbun tionscadail taispeána le tionchar na dtascanna suntasacha agus obair na n-eintiteas taispeána fud fad na hEorpa;

23.

i bhfách leis an úsáid sholúbtha agus ag leagan béim ar fhorbairt choincheapúil ghníomhach conarthaí cathrach agus réigiúin a mholtar i bpleananna cur chun feidhme mhisin an Aontais;

24.

ag moladh go ndéanfaí coincheap an lipéid “Misean AE” a chruthú le bronnadh ar na cathracha agus na réigiúin sin a ghabhfaidh orthu féin ról taispeána a bheith acu mar cheannródaithe agus mar thacadóirí le haistriú glas agus aistriú digiteach na hEorpa chun spriocanna mhisin an Aontais a bhaint amach agus chun cur leis na torthaí a bheidh ar a réitigh nuálacha, agus ag iarraidh go bhfoghlaimeofaí óna bhfuil de chleachtais ann cheana féin, amhail Cúnant na Méaraí;

25.

ag moladh bealaí éagsúla chun úsáid a bhaint as an lipéad “Misean AE” chun sineirge a chruthú le tionscnaimh ábhartha eile de chuid an Aontais agus le tionscnaimh ghaolmhara eile chomh maith le hionstraimí maoiniúcháin a úsáid, amhail an Ciste InvestEU, an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta, Infheistíochtaí Nuálaíochta Idir-réigiúnacha I3, Interreg na hEorpa, an tSaoráid um Chónascadh na hEorpa, an Eoraip Dhigiteach, an clár EU4Health, an Banc Eorpach Infheistíochta agus EIT. Molann CnaR córas uile-Eorpach a chruthú trína mbainfidh an tAontas Eorpach agus na Ballstáit araon úsáid as an lipéad “Misean AE” chun na próisis iarratais a shimpliú. Ba cheart don lipéad rochtain ar chistí AE agus náisiúnta a éascú d’fhonn tacú le gníomhaíochtaí áitiúla agus réigiúnacha atá dírithe ar spriocanna uaillmhianacha mhisin an Aontais a bhaint amach agus ag an am céanna nósanna imeachta áitiúla agus réigiúnacha a fheabhsú;

26.

á chur in iúl gur féidir le Moil an Limistéir Eorpaigh Taighde (LET) a bheith ar cheann de na huirlisí is éifeachtaí ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach chun straitéisí réigiúnacha taighde agus nuálaíochta (T&N), lena n-áirítear na Straitéisí um Speisialtóireacht Chliste (S3/S4), a thabhairt i gcomhréir le straitéisí náisiúnta agus Eorpacha, LET, Fís Eorpach agus misin an Aontais. Ar an gcaoi sin, féadfaidh Moil LET rannchuidiú le teacht chun cinn tionscadal struchtúraithe a chuirfidh, thar aon ní eile, le misin an Aontais agus a bhainfidh leas as na foinsí éagsúla cistiúcháin a ghabhann leo, rud a fhágann gurbh áiseach an ní é an lipéad “Misean AE” a nascadh le Moil LET, a mhéid is féidir;

27.

á thabhairt chun cuimhne an gá atá le nósanna imeachta éifeachtacha bainistithe eolais a chruthú agus a úsáid chun misin an Aontais a fhorfheidhmiú tríd an eolas domhanda agus réigiúnach is fearr a úsáid, agus critéir eiticiúla straitéis nua idirnáisiúnaithe an Choimisiúin don taighde agus don nuálaíocht á gcur san áireamh ag an am céanna. Chun gur féidir na torthaí a chur chun sochair agus cur leo, ní mór Fís Eorpach agus ionstraimí eile a bheith níos dinimiciúla ar mhaithe le turgnamh agus fréamhshamhaltú a dhéanamh san fhíorshaol;

28.

á chur i bhfáth gur cheart misin an Aontais a chur chun feidhme trí phróiseas oscailte rannpháirtíochta, a mbeadh páirt ag na geallsealbhóirí ábhartha uile ann ar an leibhéal áitiúil, réigiúnach, Eorpach agus domhanda (5). Beidh rannpháirtíocht na réigiún, na mbardas agus na saoránach ríthábhachtach go háirithe má táthar chun misin an Aontais a chur chun feidhme go rathúil. I ndáil leis sin, ní mór idirphlé díreach leis na geallsealbhóirí sin a áirithiú i ngach misean. Tá CnaR réidh le seasamh d’aon taobh le misin an Aontais;

29.

á chur chun suntais gur cheart do thurgnaimh agus tionscadail taispeána mhisin an Aontais díriú ar ghníomhaíochtaí beartúcháin chun teorainneacha na heolaíochta a bhrú amach, chun máistreacht a fháil ar theicneolaíochtaí doimhne, agus chun nuálaíochtaí digiteacha, fisiciúla, comhshaoil agus bitheolaíocha a thabhairt le chéile, chomh maith le hathbhreithniú rialta a dhéanamh ar na torthaí agus iad a chomhroinnt ar an leibhéal is airde. Ba cheart ardphróifíl a bheith ag na straitéisí um speisialtóireacht chliste i misin an Aontais mar choincheapa don chomhar réigiúnach le hearnáil na tionsclaíochta agus le hearnáil an taighde;

Ról tábhachtach na nuálaíochtaí fadbhreathnaitheachta agus sochaíocha do mhisin an Aontais, arna gcruthú acu siúd

30.

á athdhearbhú go bhfuil dúshláin chasta ag roinnt leo, agus nach bhfuil ach cuid den eolas eolaíoch agus teicneolaíoch is gá ar fáil. Is féidir na spriocanna a bhaint amach le gníomhaíochtaí fadbhreathnaitheachta fairsinge, trí infheistíochtaí sa taighde agus san fhorbairt a mhéadú, le fréamhshamhaltú fíordhálaí domhanda, le turgnamh, agus le méadú ar na torthaí;

31.

á aithint a bhfuil d’acmhainneacht shuntasach ag an taighde le haghaidh gach cineáil nuálaíochta agus chun dul i ngleic le mórdhúshláin ar leibhéal na sochaí. Chuige sin, tá sé ag súil leis go mbeidh an chinnteoireacht pholaitiúil, i gcoitinne, bunaithe níos mó ar fhianaise, cóiriúil don taighde agus dírithe ar dhálaí fabhracha a chruthú do nuálaíochtaí ar leibhéal na sochaí agus ar na dálaí sin a chur chun feidhme sách tapa i gcleachtas agus i bpróisis san fhíorshaol;

32.

á mheabhrú nach féidir spriocanna uaillmhianacha mhisin an Aontais a bhaint amach ach amháin má thugtar tacaíocht do phróisis foghlama éifeachtacha atá dírithe ar cheannairí polaitiúla, bainisteoirí, saineolaithe agus saoránaigh ar leibhéal na réigiún agus na n-eagraíochtaí. Ní mór coincheapa atá dírithe ar chathracha agus ar réigiúin na hEorpa a chur in oiriúint do staid an réigiúin lena mbaineann trí fhorbairt shistéamach ghairmiúil fréamhaithe san fhoghlaim áitiúil do chách;

33.

á chur chun suntais gur cheart do mhisin an Aontais cromadh ar leas a bhaint as acmhainneacht na sócmhainní doláimhsithe agus an chaipitil intleachtúil. Má dhéantar an t-eolas sin a fhréamhú sa chinnteoireacht pholaitiúil, go háirithe ar mhaithe le cathracha cliste a chruthú atá dírithe ar an duine agus ina leagtar béim ar an inbhuanaitheacht, is féidir cabhrú le hinfheistíochtaí a spreagadh i gcaipiteal daonna, i gcaipiteal struchtúrach, i gcaipiteal coibhneasta, agus in TFN i gcoitinne;

34.

á chur chun suntais a thábhachtaí atá sé dul i mbun gnímh, bunaithe ar na príomhráitis i mbeartas taighde agus forbartha na hEorpa agus i mbeartas teicneolaíochta na hEorpa mar a shainítear i dTuarascáil 2021 an Aontais Eorpaigh maidir leis an bhFadbhreathnaitheacht Straitéiseach (6), go háirithe: a) Sna blianta atá amach romhainn, tabharfar faoi deara murab ionann is riamh athdháileadh na cumhachta domhanda, de réir mar a bheidh meáchanlár geo-eacnamaíoch na cumhachta sin ag aistriú soir. b) Tá an tAontas Eorpach i mbun iomaíocht dhomhanda d’fhonn “buntáiste an cheannródaí” a fháil i dtaca le socrú caighdeán. c) Ní mór don Aontas seasamh níos daingne a ghlacadh i leith forbairt agus táirgeadh teicneolaíochtaí cuimsitheacha den chéad ghlúin eile. d) Cé is moite de theicneolaíochtaí ar leith, is í an hipirnascacht atá ag tiomáint an chlaochlaithe chun cinn. e) Tá amhábhair chriticiúla ríthábhachtach d’aistriú glas agus aistriú digiteach an Aontais. f) Beidh ceannasacht dhigiteach an Aontais ag brath ar an acmhainneacht atá aige chun sonraí a stóráil, a asbhaint agus a phróiseáil, agus na ceanglais maidir le muinín, slándáil agus cearta bunúsacha á gcomhlíonadh aige ag an am céanna. g) Ní mór neamhspleáchas straitéiseach an Aontais a chur chun cinn. h) D’fhéadfadh meascán cliste de bheartais thionsclaíocha, taighde agus trádála i gcomhar le comhpháirtíochtaí idirnáisiúnta soláthar inbhuanaithe éagsúil a áirithiú;

35.

á chur in iúl, agus an tAontas ag dul i mbun gnímh, gur cheart dó an fhorbairt teicneolaíochta a chur i gcomhréir, murab ionann is riamh, leis na forbairtí socheacnamaíocha agus gur cheart é sin a dhéanamh i gcomhthéacs dálaí san fhíorshaol, rud a áiritheoidh go ndéanfar na torthaí a chur chun sochair agus a mhéadú go pras;

36.

ag moladh go ndéanfaí comhar idirinstitiúideach an Aontais maidir le fadbhreathnaitheacht a mhéadú agus go mbeadh róil faoi leith ag an Airmheán Comhpháirteach Taighde, ag Seirbhísí Taighde Pharlaimint na hEorpa agus ag CnaR. Molann CnaR go gcuirfí sa mheá gníomhaíochtaí rannpháirtíochta eolaíochta na saoránach ar an leibhéal náisiúnta, réigiúnach agus bardais a shocrú i gcoitinne agus, thar dream ar bith eile, don aos óg, go háirithe mic léinn ollscoile agus daltaí meánscoile, d’fhiontraithe agus don chinnteoireacht pholaitiúil trí choistí a bhunú don todhchaí, ag díriú dóibh ar mheasúnú fadbhreathnaitheachta agus teicneolaíochta;

Cur chuige nua arna ghlacadh ag misin an Aontais i leith beartas teicneolaíochta agus beartas taighde agus forbartha

37.

á chur chun suntais gur gá don athrú sochaíoch agus iompraíochta atá mar thaca le spriocanna mhisin an Aontais a bheith cuimsitheach agus dearfach trí fhréamhshamhlacha a chur i bhfeidhm go forleathan agus trí thástáil a dhéanamh orthu mar chur chuige modheolaíochta;

38.

á mheabhrú go bhfuil an taighde agus an nuálaíocht i gcroílár mhisin an Aontais. Ní féidir dul i ngleic leis na dúshláin shochaíocha chasta atá ann ach amháin trí infheistíochtaí ar an taighde, forbairt agus nuálaíocht a mhéadú. Tá fianaise shoiléir (7) le fáil ó LET agus ó staidéir thionsclaíocha go bhfuil an tAontas Eorpach chun deiridh ar a phríomhiomaitheoirí domhanda maidir le déine T&F gnólachtaí, go háirithe in earnálacha ardteicneolaíochta, agus maidir le forbairt FBManna nuálaíochta, ag a mbíonn tionchar diúltach ar tháirgiúlacht, ar chruthú post agus ar iomaíochas;

39.

ag aontú le spriocanna LET (8) atá dírithe ar bhorradh a chur faoi théarnamh na hEorpa agus ar thacú leis an aistriú glas, leis an aistriú digiteach agus leis an aistriú sóisialta trí threisiú le hiomaíochas atá bunaithe ar nuálaíocht agus trí cheannasacht theicneolaíoch a chothú i bpríomhréimsí straitéiseacha (e.g. an intleacht shaorga, róbataic, cibearshlándáil, éiceolaíochtaí sonraí, micrileictreonaic, ríomhaireacht chandamach, 5G, cadhnraí den chéad ghlúin eile, fuinneamh in-athnuaite, teicneolaíochtaí hidrigine, timpeallachtaí tógtha atá saor ó astaíochtaí, soghluaisteacht chliste, etc.) i gcomhréir le samhail an neamhspleáchais straitéisigh oscailte;

40.

ag iarraidh go mbeadh beartais maidir le neodracht carbóin ann atá bunaithe ar éileamh, lena gcumhdaítear loirg charbóin agus lámhloirg charbóin mar na critéir don soláthar poiblí inbhuanaithe. I dteannta an loirg carbóin, cuireann CnaR in iúl a thábhachtaí atá an lámhlorg carbóin, ar cur chuige nua atá ann chun tionchar a imirt ar an aeráid agus an tionchar sin a ríomh trí léiriú a thabhairt ar an dea-thionchar a bhíonn ag táirgí agus seirbhísí atá neamhdhíobhálach don aeráid (9);

41.

i bhfách leis na bearta taighde, forbartha agus nuálaíochta atá déanta ag earnáil na tionsclaíochta i dtaca le lámhlorg carbóin chun táirgí nua, córais leathnaithe agus réitigh nuálacha eile a chruthú a bhfuil ról ríthábhachtach acu chun na spriocanna aeráide a bhaint amach agus ag cur in iúl nach féidir spriocanna glana maidir le hastaíochtaí nialasacha a bhaint amach mura gcuirfear dlús suntasach leis an nuálaíocht san fhuinneamh glan;

42.

ag athdhearbhú an ghá atá le teicneolaíocht nua. Léirítear i dtuarascáil ón nGníomhaireacht Idirnáisiúnta Fuinnimh (10) fianaise anailíseach gur as teicneolaíochtaí seanbhunaithe a thiocfaidh 25 % den laghdú ar astaíochtaí carbóin is gá chun aeráid an Domhain a sheoladh ar chonair inbhuanaithe. I gcomparáid leis sin, tiocfaidh 41 % den teicneolaíocht riachtanach ó theicneolaíochtaí nua ag céim an luathghlactha, agus tiocfaidh 34 % ó theicneolaíocht ag céim na taispeána nó ag céim na fréamhshamhla, nó ó na teicneolaíochtaí nár ceapadh go fóill fiú;

43.

á chur in iúl a thábhachtaí agus a chasta atá sé astaíochtaí gás ceaptha teasa a thomhas. Úsáidtear raon feidhme 1 agus raon feidhme 2 chun buntomhas a dhéanamh ar astaíochtaí gás ceaptha teasa. Trí raon feidhme 3 a úsáid, is féidir na spriocanna glan-nialasacha agus glandiúltacha a bhaint amach. Faoi raon feidhme 3, áirítear na hastaíochtaí indíreacha eile ar fad a tharlaíonn feadh an tslabhra luacha iomláin;

44.

ag leagan béim ar an ról lárnach atá ag misin an Aontais a fhad a bhaineann le tosaíochtaí an Aontais chun an t-aistriú glas agus an t-aistriú digiteach a bhaint amach. Sheol an Coimisiún Eorpach céim phíolótach an tionscnaimh maidir le Moil LET chun comhar réigiúnach i réimse an taighde, na forbartha agus na nuálaíochta agus malartú dea-chleachtas a éascú, trí bhíthin dreasacht chun an luach a ghabhann le táirgeadh, cúrsaíocht agus úsáid eolais a uasmhéadú. Molann CnaR go rachfaí amach i misin an Aontais Eorpaigh ar an úsáid is féidir a bhaint as Moil LET mar uirlis chun éiceachórais T&N áitiúla agus réigiúnacha a nascadh le chéile agus chun páirt ghníomhach a ghlacadh, i gcomhar le cinnteoirí áitiúla agus réigiúnacha, agus na Moil LET á bpíolótú d’fhonn comhar nithiúil a fhorbairt;

45.

á chur chun suntais go bhféachtar, le córas na Mol LET, le gnéithe atá in easnamh ar thírdhreacha LET agus an Limistéir Eorpaigh Oideachais (LEO) a sholáthar d’fhonn sochaithe láidre eolais Eorpacha a chruthú ar fud na hEorpa le dlús a chur le claochlú na sochaithe ar mhaithe le fás glas, inbhuanaithe agus digiteach. Sa chás is fearr, áirithíonn líonra na Mol LET go mbeidh éiceachórais áitiúla agus réigiúnacha i réimse an taighde, na forbartha agus na nuálaíochta ina ndlúthchuid den éiceachóras TFN ar fud na hEorpa;

46.

ag tacú le rannchuidiú gníomhach áitiúil a chumasú chun Moil LET a chur chun feidhme ar bhealach comhtháite, le turgnaimh eile a dhéanamh ar éiceachórais réigiúnacha, agus le misin an Aontais, agus turgnamh, fréamhshamhaltú tapa, tástáil, taispeáint agus méadú á ndéanamh ar éifeachtúlacht taighde agus nuálaíochta sna cathracha agus sna réigiúin;

47.

á aithint a ríthábhachtaí atá sé léargais, smaointe agus foghlaim éagsúil a thiomsú ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach chun cur chuige uile-Eorpach a chruthú i leith gníomhaíocht nuálach. Is den mhórthábhacht an fhoghlaim a roinnt ar fud na gcathracha agus na réigiún, agus i ngach ceann de chúig mhisin an Aontais. Molann CnaR go gcruthófaí líonra comhfhoghlama go luath trínar féidir léargais riachtanacha ar an bpróiseas agus ar an ábhar araon a chomhroinnt agus a athrú ó thaobh méide de, cibé acu iad a ísliú go leibhéal na gcathracha agus réigiún eile nó a ardú go leibhéal misean eile de chuid an Aontais agus go leibhéal na hEorpa ina hiomláine;

48.

ag iarraidh go bhfoilseofaí na conclúidí ón gComhairle maidir le misin an Aontais le linn Uachtaránacht na Fraince ar Chomhairle an Aontais d’fhonn is go mbeidh deis ann freisin coincheap na Mol LET a threisiú, a mbíonn brath ag na misin orthu chun iad a fhréamhú i gceart ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach. Leis na conclúidí sin, ba cheart béim a leagan freisin ar a thábhachtaí atá bonneagar taighde a bhfuil tacaíocht láidir ó chathracha agus ó réigiúin le fáil aige agus atá riachtanach chun misin an Aontais a chur chun feidhme;

49.

á dhearbhú, in ainneoin é a bheith de thosaíocht na misin a bhfuil cinneadh déanta ina leith cheana a chur chun feidhme, nach mór leanúint gan stad de mhachnamh a dhéanamh ar a fhéideartha a bheidh sé misin nua a chruthú nuair a thiocfaidh ann do dhúshláin mhóra chomhchoiteanna. Maidir lena riachtanaí atá sé sochaithe na hEorpa a réiteach le gur féidir leo tabhairt faoin ullmhacht i leith bagairtí agus géarchéimeanna sláinte agus iad a bhainistiú, ar saincheist mhórthábhachtach í, ba cheart, tar éis bhunú an Údaráis Eorpaigh um Ullmhacht agus Freagairt i dtaca le hÉigeandáil Sláinte (HERA), earraíocht a bhaint as sin chun cur le machnamh ar mhisean nua a bheadh dírithe ar an dúshlán ceannann céanna sin, ós rud é gur de chineál córasach, trasearnálach agus il-gheallsealbhóra é;

Taithí CnaR: sineirgíocht idir misin an Aontais agus príomhionstraimí beartais eile

50.

á áitiú gur cheart do mhisin an Aontais tógáil ar an taithí agus ar an eolas a fuarthas ó na tionscnaimh AE agus na cláir AE atá ann cheana d’fhonn oibriú i sineirgíocht leo. Chun athrú sistéamach a dhéanamh, is gá éiceachórais chlaochlaitheacha a chruthú ar bhonn comhpháirteach bunaithe ar fhoghlaim agus ar TFN, fara sineirgí idirdhisciplíneacha eolaíochta agus oibríochtúla ar fud na hEorpa lena gcumhdaítear na cúig mhisean de chuid an Aontais;

51.

á athdhearbhú gur gá an meon atá ann oibriú go hoscailte le chéile a chothú tuilleadh agus cur leis an gcomhar áitiúil agus leis na comhpháirtíochtaí Eorpacha d’fhonn todhchaí inbhuanaithe nua bunaithe ar an duine a chumadh don Eoraip. Tá na hacmhainní féideartha ag brath go mór ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach i ngach cuid den Eoraip. Is den riachtanas cur chun gnímh go tapa. Ní mór dul i ngleic leis na mórdhúshláin ar leibhéal na sochaí sna blianta beaga atá amach romhainn. Is iad an t-eolas agus an fhoghlaim na nithe is mó tábhacht má táthar chun é sin a bhaint amach;

52.

ag moladh go dtabharfaí aird ar leith ar na céimeanna i gcur chun feidhme mhisin an Aontais ag na cathracha agus na réigiúin, le tacaíocht ó CnaR, lena n-áirítear rialachas il-leibhéil, cistiú, agus cur chun feidhme rathúil maidir leis an gcaoi ar féidir na spriocanna uaillmhianacha a bhaint amach trína gcomhtháthú go héifeachtach le beartais taighde agus nuálaíochta an Aontais, go háirithe straitéisí um speisialtóireacht chliste (S3/S4), na Moil LET, Bauhaus Eorpach Nua, agus na tionscnaimh, na cláir agus na hionstraimí ábhartha eile a chuirtear ar fáil le beartais il-leibhéil AE;

53.

tiomanta gníomhaíochtaí foghlama a eagrú i gcomhar le JRC chun tacú le gníomhaíochtaí mhisin an Aontais faoi na tionscnaimh “An Eolaíocht sna Cathracha” agus “An Eolaíocht sna Réigiúin” trí ghníomhaíochtaí tionchair leathana a threisiú agus trí thorthaí mhisin an Aontais a chomhroinnt. Ní leor de fhreagairt iad bearta gearrthéarmacha d’fhonn freastal ar na riachtanais atá ann. Gníomhaíocht úsáideach is ea tacú le líonra na nIonad Réigiúnach don Todhchaí a chruthú chun cruthaitheacht agus meon fiontraíochta a spreagadh agus iad sin a nascadh le Bauhaus Eorpach Nua, le hobair na Náisiún Aontaithe ar na SDGanna agus le Saotharlanna Litearthachta Unesco don Todhchaí chun inbhuanaitheacht ghearrthéarmach agus fhadtéarmach na dtionscnamh arna ndéanamh a áirithiú;

54.

ag moladh go gcuirfí leis an gcomhar le líonraí Eorpacha atá gníomhach i bhfeabhsú an taighde, na forbartha agus na nuálaíochta d’fhonn dul i ngleic le dúshláin shochaíocha, amhail EUA, EARTO agus ERRIN. Ina theannta sin, ba cheart do mhisin uile an Aontais comhoibriú go héifeachtach leis na líonraí téama-shonracha a ghabhann leo, amhail Comhairle Bhardais agus Réigiúin na hEorpa (CEMR), Eurocities agus Comhdháil Réigiúin Mhuirí Fhorimeallacha na hEorpa (CPMR). Comhoibríonn CnaR go forleathan leis na líonraí geallsealbhóirí sin go léir chun a áirithiú go mbeidh an tionchar inmhianaithe ag misin an Aontais mar ionstraim beartais nua ón mbun aníos;

55.

á chur chun suntais a thábhachtaí atá sé feabhas a chur ar acmhainneacht na réigiún agus na gcathracha iarratas a dhéanamh ar mhaoiniú mhisin an Aontais agus leas a bhaint as an taithí a fuarthas ó thionscnaimh ar mhórscála atá maoinithe ag an Aontas amhail Líonra Eorpach na Saotharlann Beo (ENoLL), Tionscnamh Vanguard, Digiteáil na gCathracha, agus Cathracha Cliste Oscailte Sofhreagrúla, An Eolaíocht sna Cathracha, agus Living-in.EU (an bealach Eorpach chun claochlú digiteach a dhéanamh i gcathracha agus i bpobail). Cuirfidh sé sin le teacht aniar, freagrúlacht agus rannpháirtíocht ghníomhach na gcathracha agus na réigiún sna hathchóirithe Eorpacha, agus cuirfear le cuimsiú na saoránach ar fud an Aontais. Dá réir sin, déanfaidh sin tionchar thionscnaimh an Aontais Eorpaigh a iolrú agus áiritheofar dáileadh acmhainní níos leithne agus níos cothroime, ionas go mbeidh na cúinsí i ngach áit níos oiriúnaí chun maoiniú a fháil ó fhoinsí AE agus ó fhoinsí nach foinsí de chuid an Aontais iad agus i dtreo go mbeidh siad ar thús cadhnaíochta san fhorbairt;

Moltaí a bhaineann go sonrach leis na misin

56.

á chur chun suntais a thábhachtaí atá comhar idir misin ar gach leibhéal rialachais. Cuireann CnaR i bhfios go láidir gurb é sprioc choiteann mhisin an Aontais, is léir, ar a dtógáil le chéile, todhchaí inbhuanaithe chliste a cheapadh. Is féidir é sin a bhaint amach a bhuí leis an gcomhchruthú agus trí bhíthin réitigh bunaithe ar TFN: — Oiriúnú don athrú aeráide: bainistiú tuilte, dóiteán foraoise agus tubaistí eile, réitigh dhúlrabhunaithe, bonneagar mórthábhachtach a dhíon ar an athrú aeráide; agus córais chun faireachán a dhéanamh ar aon tionchar ar an tsláinte phoiblí agus rabhadh a thabhairt ina leith; — An ailse: cúrsaí sláinte i gcoitinne, bearta coisctheacha a fheabhsú, go háirithe trí shlite maireachtála sláintiúla a chur chun cinn; — Na haigéin agus acmhainní uisce: éiceachórais uisceacha a chosaint agus a athchóiriú, truailliú a laghdú agus an geilleagar gorm a dhéanamh neodrach ó thaobh na haeráide de; — Cathracha atá neodrach ó thaobh na haeráide de: an dul chun cinn atá déanta de thoradh réitigh thrasearnálacha i réimsí an chomhshaoil, an bhonneagair agus na tionsclaíochta, lena gcuirtear le haeráidneodracht na gcathracha; — An ithir: cosc a chur ar thruailliú ó úsáid talún agus screamhuisce úr sláintiúil a chosaint i ngach uile chás;

57.

ag moladh na ngníomhaíochtaí misin-sonracha seo a leanas chun tionchar mhisin an Aontais a mhéadú:

a)   An t-oiriúnú don athrú aeráide

Cuireann CnaR i bhfios go láidir gur cheart ról riachtanach foriomlán a bheith ag an misean um oiriúnú don athrú aeráide, go háirithe maidir le fadbhreathnaitheacht agus le spreagadh na ngníomhaithe Eorpacha uile chun cur go gníomhach le misin an Aontais. Ba cheart don mhisean sin díriú ar an bhfeasacht shóisialta agus shochaíoch agus a chur faoi deara gealltanas ginearálta a fháil réitigh chórasacha ar mhórscála a chruthú. Thar aon rud eile, ba cheart dó aghaidh a thabhairt ar na dúshláin a bhaineann le claochlú glas na tionsclaíochta, na tithíochta agus na soghluaisteachta. Is ionann na caillteanais de thoradh an athraithe aeráide, ar an meán, agus EUR 12 bhilliún in aghaidh na bliana agus ba cheart don Aontas Eorpach anailísí macra-fhioscacha a dhéanamh maidir leis an aeráid chun cás a dhéanamh ar son dlús a chur le bearta oiriúnaithe bonn ar bhonn leis an maolú. Ní mór gnéithe sóisialta agus saincheisteanna comhtháthaithe a áireamh sa chur chuige maidir le daoine a chosaint ar an athrú aeráide.

b)   An ailse

Cuireann CnaR chun suntais a thábhachtaí atá taighde domhanda den scoth agus spreagann sé taighdeoirí agus nuálaithe cur leis an gcomhar Eorpach agus trasearnála idir geallsealbhóirí chun go n-éireoidh leis an misean seo. Leagann CnaR béim, ar thaobh amháin, ar a thábhachtaí atá sé cur leis an vacsaíniú in aghaidh HPV (papalómaivíreas daonna) agus leis an mbithbhaincéireacht agus an rochtain ar na teiripí is nuálaí a leathnú, agus, ar an taobh eile, a thábhachtaí atá sé dea-chleachtais a scaipeadh i measc tíortha agus réigiún. Ar cheann de na dúshláin is mó tá na héagothromaíochtaí sa rochtain ar chóireáil ailse idir tíortha agus réigiúin an Aontais Eorpaigh agus laistigh díobh, chomh maith le caighdeán beatha na n-othar. Dá bhrí sin, tá sé ríthábhachtach cur leis an rochtain ar luath-scagthástáil, ar uirlisí diagnóiseacha nua agus ar chóireálacha nuálacha ailse i dtíortha agus i réigiúin na hEorpa agus ní mór infheistíocht a dhéanamh i mbonneagar, i dtrealamh, i gclaochlú digiteach earnáil an chúraim sláinte, i lucht saothair na hearnála agus i samhlacha nua cúraim sláinte. Dúshlán eile is ea rochtain a fháil ar chóireáil inacmhainne agus ar tháirgí leighis, chomh maith le cáilíocht na tacaíochta aonair a thugtar d’othair agus an nuálaíocht shóisialta mar thaca le cúramóirí.

c)   Ár n-aigéan agus ár n-uiscí a athbhunú faoi 2030

Cuireann CnaR i bhfios go láidir gur ceisteanna cinniúnacha don domhan, sa ghearrthéarma agus san fhadtéarma araon, iad na haigéin fholláine agus an saol uisceach a athbhunú agus sláine cúltaiscí fionnuisce a áirithiú. Ní féidir fadhbanna an truaillithe a réiteach ach amháin trí dhíriú ar ghné idirnáisiúnta na n-imchuach farraige amhail an Mheánmhuir, an tAtlantach, Muir Bhailt, an Mhuir Dhubh agus imchuach na Danóibe, agus trí chomhar idir réigiúin a neartú. Ní mór aird ar leith a thabhairt ar an réigiún Artach. Iarrann CnaR go ndíreofaí ar an bhfarraige agus ar na hacmhainní uisce mar uaillmhian chomhchoiteann nua atá de dhlúth agus d’inneach athsheoladh an tionscadail Eorpaigh; á chur i bhfios go láidir a fhíorthábhachtaí atá sé sa mhisean sin go ndíreofaí go sonrach ar thaighde agus ar theicneolaíochtaí chun uisce glan a áirithiú, agus ar sholáthar níos éifeachtúla, gan dearmad a dhéanamh ar an ngeilleagar gorm (na haigéin), agus béim á leagan ar fhiontraíocht, ar thurasóireacht inbhuanaithe, ar dhícharbónú muiriompair agus ar fhuinneamh in-athnuaite muirí. Cruthófar, dá thairbhe sin, raidhse deiseanna nua chun tabhairt faoin gcomhoibriú trasteorann agus faoi chineálacha neamhghnácha comhair idir gnólachtaí. Leagann CnaR béim ar an ngá atá le cathracha agus réigiúin a spreagadh chun líonraí Eorpacha a thógáil lena dtabharfar éiceachórais nuálaíochta mhuirí áitiúla le chéile timpeall ar shlabhraí luacha agus lena gcruthófar nuálaíochtaí sna tionscail mhuirí.

d)   Cathracha atá Neodrach ó thaobh na hAeráide de agus Cathracha Cliste

Tá CnaR á áitiú a riachtanaí atá sé go mbeadh san Eoraip cathracha ceannródaíocha gníomhacha chun réitigh éigeandála nua a cheapadh i gcomhar le chéile agus torthaí a dturgnamh a roinnt le cathracha eile; is gá ról a thabhairt do chathracha agus réigiúin uile na hEorpa ina leith agus tacú leo sa phróiseas sin. Ba cheart leas a bhaint as na cathracha ceannródaíocha mar mhoil nuálaíochta ina gcruthófar ar bhonn comhpháirteach réitigh atá inmhacasamhlaithe agus infheidhme go díreach, ar réitigh iad is féidir le gach cathair eile san Eoraip a úsáid agus iad ar chonair an aistrithe i dtreo na haeráidneodrachta faoi 2050. Ba cheart don Choimisiún Eorpach cathracha a rinne iarratas ach nár roghnaíodh a thabhairt le chéile i bhfoirm grúpa breisithe ionas gur féidir leo earraíocht a bhaint ar mhórán slite as dul chun cinn agus torthaí na gcathracha ceannródaíocha, lena n-áirítear réitigh in-atáirgthe a chur i bhfeidhm go díreach. Na cláir agus na tionscadail rathúla atá i bhfeidhm cheana nó na “tionscnaimh ghlasa” ghaolmhara, tá siad liostaithe san Aguisín a ghabhann le plean cur chun feidhme an mhisin seo. Cibé ceachtanna a foghlaimíodh, ba cheart iad a úsáid mar bhonn chun treochláir il-leibhéil a cheapadh ar son aeráidneodracht na gcathracha. Ba cheart comhphobail chlaochlaithe a thugann gníomhaithe iolracha le chéile agus ag a bhfuil ionstraimí comhpháirteacha a chur ar bun, rud a chinnteodh nach mbeadh gach comhphobal ag obair ar a shon féin. Leagann CnaR béim ar a thábhachtaí atá sé go n-ullmhódh na cathracha rannpháirteacha conarthaí uirbeacha don aeráid mar phróiseas atá bunaithe ar éileamh, próiseas ar cheart dó réitigh áitiúla a éascú ach a bhfuil tacaíocht láidir ina leith ag teastáil ar na leibhéil náisiúnta agus réigiúnacha.

e)   Socrú maidir le sláinte na hithreach san Eoraip

Leagann CnaR béim ar an ngá atá le smaointeoireacht chóras agus leis an gclaochlú ionstraimeach a bhainistiú, lena n-áirítear TFN agus foghlaim, d’fhonn cuspóirí an mhisin um shláinte na hithreach a bhaint amach, faoina gcumhdaítear gach cineál úsáide talún, agus bealaí nua a fhiosrú chun claochlú níos uaillmhianaí a dhéanamh ar chomhbheartas talmhaíochta (CBT) an Aontais Eorpaigh. I dtaca leis an bhfeirmeoireacht charbóin agus ceapadh carbóin i bhforaoisí a mhéadú, tá sé ríthábhachtach, má tá rath le bheith ar an misean, córais táirgthe talmhaíochta a athdhearadh agus braislí trasnáisiúnta de shaotharlanna beo a chur ar bun. Is gá tacú leis an mbithéagsúlacht agus saoránaigh a spreagadh le biththáirgí foraoise agus bia inbhuanaithe agus áitiúil a roghnú mar thosaíocht i dtimpeallachtaí tuaithe agus uirbeacha. Is den mhórthábhacht freisin a shainiú conas gníomhaíochtaí foraoise a dhéanamh tarraingteach agus inbhuanaithe ó thaobh an gheilleagair de gan baint dá mbrabúsacht d’fhonn tacú le spriocanna an mhisin seo.

Ról CnaR maidir le tacú le claochlú Eorpach agus domhanda

58.

á chur chun suntais go gcónaíonn agus go n-oibríonn daoine sna cathracha agus sna réigiúin agus gur cheart go ndíreodh gníomhaíochtaí uile mhisin an Aontais ar dhaoine: cibé acu geallsealbhóirí gnó, acadúla nó rialtais iad nó saoránaigh aonair de gach aois agus cúlra. Tá CnaR, an tAirmheán Comhpháirteach Taighde agus gníomhaithe ábhartha eile ar an eolas faoi theicneolaíochtaí éagsúla, éifeachtacha, cruthaithe le haghaidh rannpháirtíocht na saoránach, idir fhionnachtain fiontraíochta agus champaí nuálaíochtaí sochaíocha is féidir a úsáid chun rannpháirtíocht na saoránach a áirithiú;

59.

réidh chun teagmháil a dhéanamh le comhphobail áitiúla d’fhonn cur lena bhfeasacht ar mhisin an Aontais agus d’fhonn cabhrú leo dul i gcion ar shaoránaigh agus ar ghnólachtaí na hEorpa;

60.

á chur i bhfios go láidir nach n-éireoidh le misin an Aontais ach amháin má leagtar béim ar an deighilt eolais agus deighilt nuálaíochta san Eoraip a dhúnadh agus ar an mbearna nuálaíochta idir an Eoraip agus SAM a dhruidim. Ní mór díriú ar bhearta nithiúla, cuimsitheacha, uaillmhianacha san fhíorshaol trí thorthaí an taighde agus na nuálaíochta a úsáid;

61.

á chur chun suntais a riachtanaí atá forbairtí nua in TFN le go n-éireoidh le misin an Aontais. Chuige sin, ní foláir mór-réitigh nua a cheapadh chun comhlántacht a áirithiú agus chun sineirgí a chothú le cláir réime thaighde agus nuálaíochta an Aontais agus le cláir agus cistí Eorpacha agus domhanda eile. Céim nua is ea córas na Mol LET a stiúradh, ar cheart dó úsáid thionscnaimh ábhartha uile an Aontais maidir le TFN a chur chun cinn mar chuid bhunriachtanach de cheapadh beartas réigiúnach;

62.

á chur in iúl nach laistigh den Aontas amháin a chothófar ceannaireacht áitiúil agus réigiúnach de thoradh misin an Aontais a chur chun feidhme, ach ar fud an domhain freisin. Agus ról na gcathracha agus na réigiún i gCúnant na Méaraí agus i líonraí domhanda eile á bhfeabhsú aige, ba cheart do CnaR sineirge a chruthú idir misin an Aontais agus gníomhaíochtaí agus feachtais SDGanna na Náisiún Aontaithe, mar atá “Race to Zero” agus “Race to Resilience”. Trí cheannaireacht dhomhanda chathracha agus réigiúin an Aontais Eorpaigh a threisiú, is féidir tacú freisin le hiarrachtaí CnaR chun aitheantas foirmiúil a thabhairt do rialtais fhonáisiúnta i gcreat UNFCCC (Creat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide) agus in oirchill COP27;

Achoimre ar na cúinsí ratha mórthábhachtacha

63.

á mheabhrú nach mór don Eoraip cur lena hiomaíochas domhanda bunaithe ar eolas, ar chomhpháirtíochtaí uile-Eorpacha, ar chumais agus ar thallanna chun oibriú don todhchaí – cur chuige cuimsitheach chun gach uile ghníomhaí a chur san áireamh. Tá deis ag an Eoraip ról a ghlacadh chuici féin mar cheannaire domhanda a chuirfidh beartais chomhoibríocha chun feidhme chun na SDGanna a bhaint amach agus chun dul i ngleic leis an athrú aeráide;

64.

á chur chun suntais gurb é is tábhachtaí do mhisin an Aontais ná gníomhaíocht nithiúil san fhíorshaol. Tá an taighde riachtanach chun réitigh nua a chruthú agus chun na bealaí is fearr chun cinn a chinneadh; is den ríthábhacht iad a chur i bhfeidhm go hiomchuí d’fhonn torthaí a bhaint amach. Chun a gcuspóirí a bhaint amach, ní mór do mhisin an Aontais a bheith i gcleithiúnas éiceachórais áitiúil fhabhraigh. Ní leis an teicneolaíocht agus an taighde amháin a bhaineann sin; thar aon ní eile, is cur chuige atá dírithe ar an duine é lena dtógtar ar na scileanna atá ann, lena dtéitear i ngleic le rioscaí áitiúla agus lena dtugtar rochtain ar na hacmhainní is fearr ar an leibhéal Eorpach; Tá tábhacht thar na bearta ag na gnéithe daonna den nuálaíocht chun réitigh inbhuanaithe a chomhchruthú;

65.

á chur i in iúl go bhfuil misin an Aontais ríthábhachtach chun tacú le hilchríoch níos glaise, níos sláintiúla, níos cuimsithí agus níos athléimní a dhéanamh den Eoraip. D’fhonn na spriocanna uaillmhianacha sin a bhaint amach, ní mór do gach ceann de mhisin an Aontais feidhmiú mar a bheadh punann fhairsing gníomhaíochtaí ann. Ba cheart na punanna Eorpacha sin a bheith bunaithe ar phunanna cuimsitheacha gníomhaíochtaí, idir ghníomhaíochtaí réigiúnacha agus áitiúla, lena n-áirítear tionscadail taighde chomhtháite, bearta beartais agus reachtacha, agus gníomhaíochtaí cur chun feidhme áitiúla;

66.

á áitiú gur gá cómhaoiniú agus tacaíocht a thabhairt d’obair laethúil na gcathracha agus na réigiún agus iad i mbun luach a chruthú agus i mbun tagairfhoghlama chun cur leis na próisis agus leis na gníomhaíochtaí is fearr ar mhaithe le leas laethúil na saoránach. Is é ról na bpobal atá rannpháirteach sna tionscadail taispeána gníomhú mar cheannródaithe, forbróirí agus tástálaithe túslíne ar athrú sistéamach do na gníomhaithe eile go léir;

67.

réidh chun comhoibriú le misin an Aontais d’fhonn na próisis tagarmharcála agus tagairfhoghlama idir cathracha taispeána/réigiúin taispeána agus cathracha/réigiúin nach iad a dhéanamh tarraingteach. Caithfidh na hionstraimí maoiniúcháin a bheith solúbtha agus nuálach, agus caithfidh siad fíorleasanna na gcathracha agus na réigiún a spreagadh;

68.

á chur chun suntais gurb iad na príomhcheisteanna atá ann ná an chaoi a bhfoghlaimíonn na cathracha agus na réigiúin conas na gníomhaíochtaí riachtanacha a chur i gcrích agus an chaoi a meallann na gníomhaíochtaí sin infheistíochtaí príobháideacha tionsclaíocha agus infheistíochtaí de chineálacha eile. Sa chás is fearr, áirithíonn líonra na Mol LET go mbeidh éiceachórais áitiúla agus réigiúnacha i réimse an taighde, na forbartha agus na nuálaíochta mar chuid chomhtháite den éiceachóras taighde, forbartha agus nuálaíochta ar fud na hEorpa;

69.

ag iarraidh go mbeadh intuarthacht níos fearr ann ó thaobh na sochaí agus na teicneolaíochta de chomh maith le comhoibriú méadaithe, agus gur fachtóirí ríthábhachtacha ratha a bheadh iontu chun infheistíochtaí tionsclaíocha agus infheistíochtaí eile a luathú d’fhonn neodracht carbóin agus spriocanna eile de chuid mhisin an Aontais a bhaint amach. Is maith a oireann an beartas misean-dhírithe chun an ghné ón mbun aníos i gcóras rialachais uathúil il-leibhéil an Aontais Eorpaigh a neartú: féadfar na ceachtanna a foghlaimíodh a chomhroinnt go gníomhach ar fud na mBallstát agus déanfar amhlaidh. Is gá breithniú agus comhtháthú níos suntasaí a dhéanamh ar chuspóirí mhisin an Aontais i dtaca le reachtaíocht a fhorbairt amach anseo; mar shampla praghsáil carbóin agus an pacáiste “Oiriúnach do 55”;

70.

á thabhairt le fios nach mór na treoirlínte agus na pleananna i réimsí na heolaíochta agus na teicneolaíochta ar leibhéal an Aontais, chomh maith leis an eolas nua eolaíochta agus teicneolaíochta is gá agus na nuálaíochtaí riachtanacha, a chomhtháthú i misin an Aontais agus iad a fhorbairt agus a iompú ina réitigh agus cleachtais fíorshaoil trí bhainistiú éifeachtach faisnéise ón mbun aníos agus trí ghníomhaíochtaí eile;

71.

tar éis a aithint go bhfuil gá le hardáin dhigiteacha mhisin an Aontais d’fhonn dlús a chur le scaipeadh agus bainistiú eolais, d’fhonn tacú le comhar fíorúil agus le comhpháirtíochtaí meaitseála, d’fhonn próisis mhaoiniúcháin a shimpliú, etc. Ba cheart na hardáin sin a chur ar bun i gcomhpháirt le hionadaithe ó na cathracha agus na réigiúin;

72.

á chur in iúl gurb é a thátal go bhfuil próisis oibre leordhóthanacha agus éifeachtacha nua riachtanach le go n-éireoidh le misin an Aontais. Ní mór a chur san áireamh sna próisis sin na ceachtanna a foghlaimíodh ó Nuálaíocht Oscailte 2.0, ó thionscnaimh éagsúla an Héilics Cheathrúil, agus óna lán eile nach iad, chun rialachas tarraingteach rannpháirteach den chéad ghlúin eile a chruthú. Ní mór réimse iomlán na saoránach a bheith rannpháirteach ann, ón aos óg go dtí daoine scothaosta. Ba cheart gnéithe éagsúla a bhaineann leis na glúnta uile a chur san áireamh i ngníomhaíochtaí na misean agus ba cheart bealaí nuálacha freagracha a chruthú chun an tiomantas a bhaint amach is gá le todhchaí inbhuanaithe a chruthú don Eoraip.

---

(1)  Seisiún Iomlánach CnaR an 27 Eanáir 2022, Rún maidir leis an gComhdháil ar Thodhchaí na hEorpa (IO C 270, 13.7.2022, lch. 1).

(2)  Seisiún Iomlánach CnaR an 1-2 Nollaig 2021, Rún maidir le Clár Oibre 2022 an Choimisiúin Eorpaigh (IO C 97, 28.2.2022, lch. 1).

(3)  Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún – European Missions [Na misin Eorpacha] [COM(2021) 609 final] (Níl leagan Gaeilge ann).

(4)  Clár Oibre Beartais an Limistéir Eorpaigh Taighde – Forbhreathnú ar na gníomhaíochtaí don tréimhse 2022-2024, an Coimisiún Eorpach 2021.

(5)  Tuairim ó CnaR Fís Eorpach: An Naoú Creatchlár um Thaighde agus Nuálaíocht (COR-2018-03891) (IO C 461, 21.12.2018, lch. 79).

(6)  Tuarascáil 2021 an Aontais Eorpaigh maidir leis an bhFadbhreathnaitheacht Straitéiseach (COM(2021) 750 final).

(7)  LET nua le haghaidh Taighde agus Nuálaíochta (COM(2020) 628 final).

(8)  LET nua le haghaidh Taighde agus Nuálaíochta (COM(2020) 628 final).

(9)  Seisiún Iomlánach CnaR an 1 Iúil 2021, An tuairim Eoraip Aeráid-díonach a chruthú – Straitéis Nua an Aontais Eorpaigh maidir le hoiriúnú don Athrú Aeráide (IO C 440, 29.10.2021, lch. 42).

(10)  Dearcadh na Gníomhaireachta Idirnáisiúnta Fuinnimh i leith na Teicneolaíochta Fuinnimh 2020.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún — An tÚdarás Eorpach um Ullmhacht agus Freagairt i dtaca le hÉigeandáil Sláinte

(2022/C 301/06)

Rapóirtéir: Christophe CLERGEAU (PSE/FR), Comhalta de Chomhairle Réigiúnach Pays de la Loire

MOLTAÍ BEARTAIS

Barúlacha ginearálta

1.

Cuireann CnaR in iúl gur iarr a Uachtaránacht ar an gCoimisiún Eorpach agus ar na Ballstáit i mí an Mhárta 2020 Sásra Eorpach Sláinte (1) a bhunú, agus gur fhorbair sé an smaoineamh sin sa tuairim uaidh a chuir sé amach ina dhiaidh sin, in 2020 freisin, maidir le Sásra AE um Éigeandáil Sláinte (2). Tá sé ag tarraingt aird ar an gcaoi ar foinse inspioráide don teachtaireacht ón gCoimisiún COM(2021) 576 iad na pointí a rinneadh sa tuairim sin.

Tá an díospóireacht maidir le bunú HERA ar siúl fad atá eipidéim COVID-19 ann faoi láthair, rud a fhágann go bhfuiltear níos diongbháilte ná riamh an tsláinte a chur mar thosaíocht ar chlár oibre an Aontais Eorpaigh. Mar sin féin, an aidhm atá le bunú HERA is aidhm níos leithne í óir baineann sí le gach cineál riosca do shláinte an duine, cibé acu rioscaí ar mhórscála agus/nó ar bhonn trasteorann iad, agus le céimeanna na hullmhachta agus na bainistíochta faoi réir géarchéimeanna, chomh maith leis na dúshláin a eascraíonn as saincheisteanna an choisc agus na hacmhainneachta i sochaithe agus i réigiúin. Ina theannta sin, is gá an aidhm sin a thuiscint i gcomhthéacs eile, mar atá comhthéacs an chogaidh san Úcráin, a bhfuil rian nach beag fágtha aige ar sheirbhísí sláinte, ar bhonneagar, agus ar chomhar trasteorann, a bhí faoi bhrú agus á n-ídiú cheana féin le linn na tréimhse ba mheasa de phaindéim COVID-19.

2.

Tacaíonn CnaR le bunú HERA óir feidhmeoidh sé mar an t-údarás atá freagrach as ullmhú faoi réir géarchéimeanna sláinte agus as iad a bhainistiú, agus é á chur san áireamh, ar thaobh amháin, gurb iad na Ballstáit atá freagrach go príomha as réimsí an choisc, na sláinte poiblí agus an chúraim sláinte agus as ullmhacht faoi réir géarchéimeanna agus as iad a bhainistiú, agus, ar an taobh eile, an ról lárnach atá ag na réigiúin, ós rud é go bhfuil córais sláinte dhíláraithe ag dhá thrian de na Ballstáit san Eoraip, más ar bhealaí éagsúla é. Leagann sé béim ar an ngá atá le cur chuige foriomlán chun daoine a chosaint, cé go bhfuil gníomhaíocht an Choimisiúin ar scaradh gabhail go fóill ar an iliomad ionad cinnteoireachta agus ar an tacaíocht nach mór don Aontas Eorpach a thabhairt do stáit agus do réigiúin.

3.

Is baol iad na géarchéimeanna sláinte, gan beann ar an gcúis atá leo, do na pobail a mbíonn tionchar acu orthu, agus é sin ar bhealach an-éagothrom, ach is bagairt shuntasach iad anuas air sin do lánpháirtiú na hEorpa mura féidir leis an Aontas Eorpach freagairt dóibh ar bhealach tapa éifeachtach comhleanúnach atá bunaithe ar an dlúthpháirtíocht. De thoradh ghéarchéim COVID-19, cuireadh féachaint cheart ar an dlúthpháirtíocht idir Eorpaigh, ar shláine an mhargaidh inmheánaigh agus ar an gcomhar laistigh de limistéar Schengen. Measann CnaR freisin gur léirigh an ghéarchéim nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Aontais i réimsí na slándála sláinte agus chosaint an daonra a bhaint amach go leordhóthanach, bíodh sin ar leibhéal lárnach nó ar leibhéal réigiúnach agus áitiúil, agus go bhfuil idirghabháil mhéadaithe an Aontais sna réimsí sin i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta (3).

4.

Cé gur inniúlacht náisiúnta é bainistiú na gcóras sláinte agus cúraim, tá ról tábhachtach ag an gCoimisiún Eorpach maidir le sláinte an phobail a chosaint agus maidir leis an margadh aonair a chaomhnú i gcomhréir leis na Conarthaí, lena n-áirítear sláinte an phobail a chosaint mar cheanglas bunriachtanach agus an ról maidir le acquis an Chomhphobail a chosaint a chur de chúram air. Caithfear é sin a dhéanamh i ndlúthchomhar leis na Ballstáit, agus a chúis sin ag an gCoimisiún ról a thabhairt do Pharlaimint na hEorpa ina leith. Tá sé de rún ag CnaR a ghuth a chur in iúl sa díospóireacht seo ar na cúiseanna a leanas: ar an gcéad dul síos, toisc go bhfuil gníomhaíocht ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach ríthábhachtach chun daoine a chosaint i gcomhthéacs na géarchéime; ar an dara dul síos, toisc go bhfuil inniúlachtaí tábhachtacha ag go leor réigiún i réimse na sláinte agus, ar deireadh, toisc gur gné lárnach í tacaíocht na réigiún don nuálaíocht agus don tionscal chun frithbhearta a chur ar fáil d’fhonn dul i ngleic le géarchéimeanna.

Raon feidhme gníomhaíochta HERA, a rialachas agus a chonair fáis

5.

Tá CnaR á mholadh go dtabharfaí raon feidhme gníomhaíochta an-leathan do HERA, mar atá molta ag an gCoimisiún, agus sainchúram na gcomhlachtaí eile atá ann cheana á n-urramú ag an am céanna (4). Is é an aidhm atá ann cur i gcoinne bagairtí ar shláinte an duine, mar atá bagairtí nádúrtha, de thaisme nó d’aon turas, lena n-áirítear mar thoradh ar ghníomhartha sceimhlitheoireachta, cibé acu paindéim is cúis leis na bagairtí sin nó ar de bhunús bitheolaíoch, comhshaoil, núicléach nó anaithnid iad.

6.

Cuireann sé in iúl go láidir, de bhreis ar an raon feidhme gníomhaíochta atá ag HERA, go mbíonn raon an-leathan gníomhaíochtaí ar siúl aige freisin, óir baineann sé, i measc nithe eile, le rioscaí a shainaithint agus a anailísiú roimh ghéarchéimeanna, bearta réamhghníomhacha a spreagadh, cumas na sochaithe agus na réigiún chun déileáil le géarchéimeanna a neartú, cásanna bainistíochta a shainiú lena n-áirítear freagairtí iomchuí, éiceachóras an tionscail agus an taighde agus na nuálaíochta (T&N) a neartú chun frithbhearta iomchuí a fhorbairt agus a chur chun feidhme, agus, ar deireadh, infhaighteacht na bhfrithbheart sin a áirithiú i ngach cathair agus réigiún de chuid an Aontais agus don uile phobal.

7.

I bhfianaise na ndúshlán ollmhór sin, is ábhar imní do CnaR cumas HERA a chuid cúraimí a chomhlíonadh go rathúil.

8.

Cé gur gá bunú HERA mar sheirbhís inmheánach de chuid an Choimisiúin a thuiscint mar chinneadh pragmatach lena gceadaítear dul chun cinn a dhéanamh go tapa agus comhordú a dhéanamh ar ghníomhaíochtaí éagsúla an Choimisiúin chomh maith agus is féidir sin, ní bheidh sa chinneadh sin ó cheart ach cinneadh sealadach nach foláir a athbhreithniú in am trátha. Is den riachtanas nach gcuirfidh a stádas mar sheirbhís inmheánach de chuid an Choimisiúin bac sa tslí roimhe agus baill foirne speisialaithe agus ardleibhéil á n-earcú aige a bhfuil gá leo chun ullmhú faoi réir ghéarchéimeanna sláinte agus iad a bhainistiú. Is den tábhacht neamhspleáchas cinnteoireachta a ráthú i gcomhréir le prionsabail na coimhdeachta agus na comhréireachta, rud atá riachtanach chun anailís neamhspleách a dhéanamh ar rioscaí agus chun na bearta a dhéanamh gan mhoill atá riachtanach chun beatha daoine a chosaint.

9.

Leis an bplean gníomhaíochta do 2022 a foilsíodh an 10 Feabhra, foráiltear do bhuiséad bliantúil EUR 1,3 billiún, ar comhartha dearfach é, cé nach bhfuil sin i gcomhréir leis an réamh-mheastachán buiséid, mar atá EUR 6 billiún thar thréimhse sé bliana. Má thugtar súil ghéar ar an mbuiséad bliantúil sin, is léir go bhfuil tábhacht á cur i gceannach frithbheart agus i stoic Eorpacha a bhunú agus a bhainistiú (EUR 675,5 milliún), ach nach luaitear an tionchar ar mhaoiniú beart cosanta sibhialta eile san Eoraip, an tacaíocht d’acmhainneachtaí táirgeachta nua (EUR 160 milliún) ná cláir thaighde Fhís Eorpach (EUR 350 milliún), ainneoin nach bhfuil an chuid is mó acu sin nua. Ar an gcuma sin, ní fhágtar ach EUR 100 milliún i gcomhair bearta chun rioscaí a réamh-mheas agus chun córais sláinte a oiriúnú;

10.

Is é an tríú laige atá ag HERA an chaoi a ndéantar é a rialú. Fágtar cúram an rialachais go hiomlán faoin gCoimisiún agus faoi na Ballstáit, rud a chiallaíonn nach bhfuil ag Parlaimint na hEorpa ach ról breathnóra agus nach n-áirítear na geallsealbhóirí, na cathracha agus na réigiúin, ná gníomhaithe na sochaí sibhialta ach oiread, ar bhuanchomhlachtaí HERA. Níl an leagan amach sin leordhóthanach ná éifeachtach, ós rud é go bhfuil gá le raon leathan gníomhaithe agus saineolais d’fhonn ullmhú faoi réir géarchéimeanna agus iad a bhainistiú. Is gníomhaithe fíor-riachtanacha iad na cathracha agus na réigiúin, gach cineál gairmí sláinte, na cumainn othar, príomhghníomhaithe eile eolaíochta agus taighde, agus na heagraíochtaí neamhrialtasacha i réimsí na sláinte agus na dlúthpháirtíochta chun dul i ngleic go rathúil le géarchéimeanna agus ní mór iad a chur san áireamh go hiomlán. Ar a laghad ar bith, ba cheart na geallsealbhóirí éagsúla a bheith ina mbuanchomhaltaí den Fhóram Comhairleach agus ba cheart don Fhóram a bheith in ann moltaí a chur ar fáil do chomhlachtaí rialaithe HERA agus a bheith páirteach i ngnéithe éagsúla dá chuid oibre.

11.

Aithníonn CnaR príomhacht na n-inniúlachtaí náisiúnta agus a ríthábhachtaí atá obair chomhpháirteach an Choimisiúin agus na mBallstát, ach iarrann sé ar an gCoimisiún agus ar an gComhairle filleadh ar mhodh oscailte cuimsitheach comhordúcháin leis na geallsealbhóirí agus a n-ionad féin a thabhairt d’ionadaithe na n-údarás áitiúil agus réigiúnach agus do Pharlaimint na hEorpa, gan beann ar shaincheisteanna dlíthiúla.

12.

Dealraíonn sé go bhfuil gníomhaíochtaí oibríochtúla HERA dírithe ar fhrithbhearta leighis a chur ar fáil. Mar sin féin, tá ról ag go leor gnéithe eile i mbainistiú géarchéimeanna, go háirithe i réimsí an choisc agus na cosanta sibhialta. Measann CnaR gur cheart a chumhdach leis an téarma “frithbhearta” na nithe seo a leanas: gach cógas agus druga (lena n-áirítear a gcomhábhair ghníomhacha), agus gach antaibheathach, vacsaín, tástáil agus diagnóisic, feiste agus soláthar leighis, trealamh cosanta pearsanta agus trealamh ospidéil agus áitiúil, chomh maith le córais faisnéise, agus córais lena ndéantar faireachán ar ghalair thógálacha agus ar éilleáin nua. Tá na hacmhainní sin go léir riachtanach má táthar chun déileáil le géarchéimeanna agus chun daoine agus a sláinte a chosaint.

13.

Tá sé ag iarraidh go dtabharfaí aird chomhionann ar shochaithe athléimneacha a chothú mar aon le comhchultúr bainistithe géarchéime agus tubaistí. Sa chomhthéacs sin, ba cheart tuilleadh tacaíochta a thabhairt don Sásra Eorpach um Chosaint Shibhialta agus ba cheart a áirithiú nach rachadh bunú HERA chun dochair dá bhuiséad. Cé gur comhchuid de theideal HERA é an focal “éigeandáil”, níor cheart go mb’ábhar mearbhaill é sin ann féin ná go dtabharfadh sé ar HERA na socruithe bainistithe géarchéime atá forbartha cheana féin faoin Sásra um Chosaint Shibhialta a dhúbláil, arb é Lárionad Comhordúcháin Práinnfhreagartha an Choimisiúin (ERCC) a chloch choirnéil. Tá gá le comhordú an-dlúth agus le roinnt shoiléir a dhéanamh ar róil an dá ionstraim sin de chuid an Choimisiúin, ionstraimí a d’fhéadfaí a thabhairt le chéile amach anseo. Ina cheann sin, is gá idirdhealú a dhéanamh ar bhearta an ghnímh reachtaigh athbhreithnithe maidir le bagairtí sláinte trasteorann atá á gcaibidliú faoi láthair idir an Chomhairle agus an Pharlaimint, agus ar chúraimí na Gníomhaireachta Leigheasra Eorpaí (EMA) agus, go háirithe, an Lárionaid Eorpaigh um Ghalair a Chosc agus a Rialú (ECDC).

14.

Is príomhthosaíocht é plean straitéiseach ilbhliantúil HERA a ullmhú agus ní mór do Pharlaimint na hEorpa, do na cathracha agus na réigiúin agus do na geallsealbhóirí a bheith rannpháirteach ann freisin. Sa phlean sin, is gá leibhéal na n-acmhainní atá ag teastáil ó HERA chun an iliomad cúraimí atá air a chur i gcrích go héifeachtach a leagan síos, is gá cur síos a dhéanamh ar an gcaoi a rachaidh HERA chun cinn agus is gá foráil a dhéanamh maidir le táscairí faireacháin. Ba cheart a shoiléiriú sa Phlean Straitéiseach freisin na sásraí comhair idir HERA agus ionstraimí idirghabhála eile de chuid an Aontais, lena n-áirítear an Ghníomhaireacht Leigheasra Eorpach (EMA), an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú (ECDC) agus an Sásra um Chosaint Shibhialta, agus ba cheart a leagan amach conas is féidir iad a neartú freisin d’fhonn a ról a áirithiú go hiomlán i gcomhar le HERA.

An Eoraip a ullmhú faoi réir géarchéimeanna agus tubaistí, agus cosaint éifeachtach a thabhairt do gach duine i gcathracha agus i réigiúin uile an Aontais

15.

Is léir óna bhfuil foghlamtha ó COVID-19 nach gníomhaíocht éifeachtach go freagairt choiteann chomhleanúnach ar an leibhéal Eorpach, agus gur gá an ghníomhaíocht sin a chur in oiriúint do riachtanais agus staideanna éagsúla náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla. Ina theannta sin, ní mór do HERA uaillmhianta Eorpacha arda ailínithe a chur chun cinn a fhad a bhaineann le daoine a chosaint ar ghéarchéimeanna. Os a choinne sin, léiríonn COVID-19 dúinn inniu na neamhionannais atá ann ó réigiún go chéile chomh maith leis na héagothromaíochtaí sóisialta maidir le rochtain ar chúram agus ar vacsaíniú, rud a bhaineann an bonn den fhreagairt is féidir a thabhairt ar ghéarchéimeanna sláinte agus a chuireann an Eoraip ina hiomláine i mbaol.

16.

Ba mhian le CnaR go gcuirfí de chúram ar HERA anailís a dhéanamh ar leochaileachtaí na réigiún agus na bpobal i leith géarchéimeanna sláinte. Ní mór a chur san áireamh i ról sin na hanailíse ar leochaileachtaí infhaighteacht stoc ar fud na hEorpa agus an cumas oibríochtúil gach grúpa a shroicheadh, agus go háirithe iad siúd is mó atá i mbaol de dheasca a n-easláinte agus iad siúd atá i staid eisiaimh éiginnte. Ní mór a chuimsiú leis an ról sin freisin cumas na gcóras sláinte, na n-ospidéal agus na saoráidí cúraim sláinte eile cur lena n-acmhainneacht tráth géarchéime d’fhonn an cúram pleanáilte a choimeád ar bun chomh fada agus is féidir agus san am céanna freastal ar na hothair bhreise a thiocfaidh chucu de thoradh na géarchéime.

17.

Tá sé den tuairim, dá bhrí sin, go bhfuil sé ríthábhachtach do HERA scórchlár leochaileachtaí sláinte agus sábháilteachta a fhorbairt i gcomhpháirtíocht le comhlachtaí ábhartha eile an Aontais chomh maith le cláir freagartha le haghaidh cineálacha éagsúla éigeandála agus cláir tástála struis le haghaidh córais sláinte a cheapadh i gcomhar leis na Ballstáit agus na réigiúin. Bunaithe ar thorthaí na dtástálacha sin, ba cheart don Choimisiún agus don Chomhairle moltaí a tharraingt suas do na Ballstáit agus do na réigiúin, a gcaithfí obair leantach a dhéanamh orthu, d’fhonn a gcórais sláinte a neartú agus cumais freagartha sláinte na réigiún agus comhionannas i gcosaint na bpobal éagsúil a chomhdhlúthú, nuair is gá.

18.

Ar an gcaoi chéanna, ba cheart do HERA cuidiú a thabhairt cláir thaighde a cheapadh chun tacú leis na grúpaí is leochailí (daoine bochta nó daoine atá á n-eisiamh, mionlaigh, dídeanaithe, íospartaigh bhaineanna an fhoréigin, daoine scothaosta agus daoine faoi mhíchumas, daoine ar a bhfuil comhghalrachtaí, etc.) ar léirigh COVID-19 gurb iad na chéad íospartaigh go minic iad. Ba cheart do na cláir thaighde sin aghaidh a thabhairt go sonrach ar neamhionannais maidir le rochtain ar chúram sláinte do dhaoine scothaosta, meabhairshláinte leanaí agus daoine óga, comhlántacht idir cúram sláinte ospidéil agus pobalbhunaithe, agus nuálaíochtaí, lena n-áirítear nuálaíochtaí digiteacha, sa tslí ina n-eagraítear córais sláinte. Ní mór dóibh cur chuige buan atá íogair ó thaobh inscne de a ghlacadh chucu féin, d’fhonn a áirithiú go ndéanfar freastal, mar is cuí, ar riachtanais na mban.

19.

Is dúshlán tábhachtach é daoine a ullmhú do thubaistí agus eipidéimí amach anseo agus ní foláir do HERA a chion féin a dhéanamh chun cuidiú leis sin. Ar an leibhéal Eorpach, is gá dúinn freisin treisiú agus comhordú a dhéanamh ar chláir um chosc i réimse na sláinte poiblí, ar chláir atá dírithe ar an tsláinte phoiblí a chur chun cinn agus ar chláir a théann i ngleic leis an mbearna dhigiteach agus leis an mbréagaisnéis. Ní mór na bearta coisc sin i réimse na sláinte a bheith infheidhme maidir le gach beartas poiblí. Ní mór gníomhaíochtaí HERA a bheith mar chuid de bheartas coisc Eorpach níos uaillmhianaí atá leagtha amach faoi chuimsiú an chláir EU4Health; ba cheart an clár sin a neartú agus dúshláin a bhaineann le meabhairshláinte, le míchumas agus le galair ainsealacha a chomhrac a chur san áireamh ann ar bhealach níos fearr.

20.

Is gá freisin ceachtanna nithiúla a fhoghlaim ó ghéarchéim COVID-19 agus ón gcogadh san Úcráin trí ghníomhaíochtaí taighde. Ba cheart, dá bhrí sin, tús a chur le gníomhaíochtaí atá dírithe ar mhearfhreagairt na gcóras sláinte agus ar fhrithbhearta a chur i bhfeidhm le luas breise ar an láthair (ospidéil mhodúlacha, gléasanna leighis soghluaiste agus simplithe, aonaid leighis shoghluaiste, ionaid vacsaínithe bheaga, foireann cháilithe leordhóthanach a liostáil, etc.).

21.

Ba cheart aird ar leith a thabhairt ar na dúshláin shonracha a bhaineann leis na limistéir thuaithe iargúlta, na limistéir shléibhtiúla agus na réigiúin is forimeallaí. Ba cheart a thabhairt faoi deara nach n-áirítear an tsraith beart sin den chuid is mó i gclár oibre HERA do 2022, rud is saoth le CnaR, agus tá sé ag iarraidh go ndéanfaí an t-ábhar sin a athbhreithniú ó 2023 ar aghaidh.

22.

Dar le CnaR, ní bagairt é an pacáiste beart seo ar inniúlachtaí na mBallstát ach, os a choinne sin, deis do gach stát is ea é, i gcomhar leis na réigiúin, chun a bpobail a chosaint ar bhealach níos éifeachtaí.

23.

Dá dtabharfadh an Coimisiún Eorpach faoi anailís dhomhain ar an gcaiteachas sláinte a rinneadh faoi chuimsiú na gCistí Comhtháthaithe agus na Saoráide um Théarnamh agus um Athléimneacht le linn na paindéime, d’fhéadfadh sin a bheith úsáideach chun géarchéimeanna amach anseo a bhainistiú. Ar an gcaoi sin, d’fhéadfaí dea-chleachtais náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla a shainaithint a chuideodh le bearta a cheapadh amach anseo atá dírithe ar ghéarchéimeanna sláinte a chosc agus a bhainistiú.

24.

Tá CnaR ag iarraidh go mbeadh cur chuige sonrach ann faoin Seimeastar Eorpach maidir leis an gcaiteachas ar neartú an chórais sláinte agus ullmhacht le haghaidh géarchéimeanna, a dtiocfaidh méadú air gan dabht le himeacht ama, agus go bhfanfadh an caiteachas sin incháilithe faoin mbeartas comhtháthaithe tar éis an tionscnaimh infheistíochta freagartha don choróinvíreas. Is ábhar imní dó gur cuid an-bheag den phlean téarnaimh é an caiteachas ar shláinte go nuige seo agus tá sé ag iarraidh go gcuirfí tacaíocht bhreise ar fáil don athléimneacht agus go gcuirfí le hacmhainní na gcathracha agus na réigiún i réimsí na sláinte agus na hullmhachta do thubaistí.

25.

Tugann sé le fios gur cheart ról gníomhach a bheith ag na cathracha agus na réigiúin, i gcomhar leis an Aontas Eorpach agus na Ballstáit, i bhforbairt na gcineálacha cur chuige nua seo maidir le cosaint pobal. Is mó is gá sin nuair a bhíonn inniúlachtaí sonracha sláinte acu agus nuair a bhíonn córas na n-ospidéal agus an córas sláinte á mbainistiú acu. Ní mór an ról sin a aithint ar an leibhéal náisiúnta agus ar an leibhéal Eorpach i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta gníomhaí.

Ceachtanna atá le foghlaim ón gcogadh san Úcráin

26.

Is díol sásaimh do CnaR rannpháirtíocht HERA san fheachtas vacsaínithe le haghaidh dídeanaithe ón Úcráin atá san Aontas Eorpach agus an tacaíocht atá tugtha aige do Shásra an Aontais um Chosaint Shibhialta, lena gcuirtear vacsaíní ar fáil do leanaí chomh maith le soláthairtí leighis riachtanacha eile, a bhuí sin le tacaíocht ón tionscal cógaisíochta agus ó aireachtaí sláinte;

27.

Tá CnaR den tuairim gurb iontach mar a mheabhraíonn an cogadh san Úcráin dúinn nach mór don Eoraip í féin a ullmhú don uile chineál géarchéime: faoi mar a bhuail COVID-19 ár réigiúin gan choinne, ní raibh aon choinne ach oiread le coinbhleacht armtha i gcomharsanacht an Aontais féin. Tá tionchar an chogaidh ar chórais sláinte ag dul i méid i rith an ama, go háirithe i Lár agus in Oirthear na hEorpa, agus ní mór dlúthfhaireachán a dhéanamh air ionas nach mbainfear pointe claochlaithe amach. Is gá cumais anailíseacha agus thuarthacha HERA a fhorbairt go tapa chun a áirithiú nach dtiocfaidh an chéad tubaiste eile atá romhainn aniar aduaidh ar an Aontas Eorpach;

28.

Athdhearbhaíonn sé, dá bhrí sin, nach mór tús áite a thabhairt do chumas na gcóras sláinte i mBallstáit agus i réigiúin uile an Aontais dul in oiriúint go tapa d’imeachtaí a thagann orthu gan choinne. Ionas go dtarlóidh sin, is cosúil gur bearta tosaíochta iad an “scórchlár leochaileachtaí sláinte agus sábháilteachta” agus na cláir tástála struis le haghaidh córais sláinte, dá bhrí sin, murab ionann agus riamh.

29.

Tá aird á tarraingt ag CnaR ar an mbaol a bhaineann le nochtadh radaíochta mar thoradh ar dhamáiste féideartha do bhonneagar núicléach sibhialta agus ar na rioscaí a bhaineann le moilleanna a dhéantar ar chóireáil galar ainsealach, lena n-áirítear ailse agus VEID (tá ceann de na rátaí leitheadúlachta VEID is airde san Eoraip ag an Úcráin); is é is dóichí go mbeidh tionchar freisin ag na rioscaí sin ar chórais sláinte na dtíortha óstacha;

30.

De dheasca an chogaidh san Úcráin, a thionscain mórphlódú daoine neamhvacsaínithe (na milliúin díobh) isteach san Aontas Eorpach, táthar ag tabhairt orainn comhar idirnáisiúnta níos dlúithe a chothú maidir le rochtain ar fhrithbhearta, vacsaíní go háirithe, agus tús áite á thabhairt dár dtíortha comharsanachta. Dá bhrí sin, is cúis imní do CnaR a neamh-leordhóthanaí atá na bearta i gclár oibre HERA do 2022;

Beartas maidir le soláthar tionsclaíoch agus soláthar poiblí don tsláinte

31.

Is díol sásaimh do CnaR na tionscnaimh a glacadh ó thús na géarchéime chun frithbhearta a chur ar fáil níos tapúla agus is geal leis an dréacht-Rialachán ón gComhairle maidir le bearta bainistithe géarchéime. Mar sin féin, measann sé nach leor fós na tograí atá ann faoi láthair chun ullmhú go héifeachtach faoi réir géarchéimeanna sláinte.

32.

Cuireann sé i bhfáth gur gá beartas tionsclaíoch agus nuálaíochta a bheith ann in oirchill na ngéarchéimeanna agus gur den fhíor-riachtanas creat nua rialála agus tacaíochta a chruthú le go mbeidh an tAontas Eorpach in ann ceannasacht sláinte an Aontais a chinntiú agus in ann táirgí a thionsclú de thoradh Taighde agus Nuálaíochta

33.

Measann sé nach mór don Aontas Eorpach a chur ar a chumas féin na frithbhearta “riachtanacha” atá coiteann den chuid is mó do bhainistiú cineálacha éagsúla géarchéime a chur i gcrích ar a chríoch féin. Ní féidir na cógais leighis (lena n-áirítear a gcomhábhair ghníomhacha), feistí leighis, tástálacha, diagnóisic ná “buntrealamh” a tháirgeadh san Eoraip gan beartas réamhghníomhach ceannaigh phoiblí a bheith ann lena n-iompraítear costais soláthair a d’fhéadfadh a bheith ní b’airde. Ní léir faoi láthair cén chaoi ar féidir an cuspóir riachtanach sin a bhaint amach trí bhíthin na rialacha agus na bprionsabal Eorpach le haghaidh gníomhaíochta.

34.

Is cúis mhór imní dó na deacrachtaí a bhíonn ag go leor cuideachtaí a rinne infheistiú, ar iarratas ó údaráis phoiblí, ag tús na géarchéime d’fhonn aghaidh a thabhairt ar ghanntanais agus atá á dtréigean anois ar mhaithe le ceannacháin lasmuigh den Aontas. Tá sé den tuairim nár ceannaíodh aon chiall ónar mhúin an ghéarchéim de cheachtanna dúinn agus gur ghá aghaidh a thabhairt ar an tsaincheist sin go práinneach. Tá sé ag iarraidh, go háirithe, go ndéanfaí stoic straitéiseacha náisiúnta agus Eorpacha a fhorbairt agus a athnuachan, nuair is féidir, le hearraí a tháirgtear san Eoraip.

35.

Dá bhrí sin, tá CnaR ag iarraidh ar an gCoimisiún Eorpach taighde a dhéanamh ar chreat reachtach iomchuí agus creat a mholadh ansin lena gceadaítear díolúine ó rialacha maidir le státchabhair agus soláthar poiblí, go háirithe a mhéid a bhaineann le frithbhearta “bunriachtanacha”. I dtaca lena bhfuil ag tarlú faoi láthair i réimse na leathsheoltóirí (an Ionstraim Eorpach um Shliseanna), ba cheart a leithéid chéanna a bheith insamhlaithe i réimse na sláinte.

36.

Leis an gcreat dlíthiúil nua seo, ba cheart na rialacha maidir le soláthar poiblí a mhaolú, go háirithe i réimse na nuálaíochta, dlús a chur le scagadh na hinfheistíochta coigríche agus dóthain tacaíocht dhíreach a cheadú chun gur féidir cur go héifeachtach le luathú nuálaíochtaí leighis amhail vacsaíní a thabhairt chun críche agus iad a chur ar an margadh. Faoi mar atá cúrsaí i láthair na huaire, ní féidir leis an Aontas Eorpach idirghabháil den chineál céanna a dhéanamh, ó thaobh an dlí de, agus a dhéanann an Ríocht Aontaithe nó na Stáit Aontaithe, rud a chuireann rochtain an Aontais ar vacsaíní i mbaol.

37.

Is ábhar imní do CnaR an méid ama a cuireadh amú; is oth leis nár foilsíodh tionscnamh gaolmhar bonn ar bhonn le foilsiú chlár oibre HERA do 2022, agus tá ag iarraidh sé ar an gCoimisiún togra a chur faoi bhráid na Parlaiminte agus na Comhairle gan mhoill;

38.

Tugann CnaR dá aire an dul chun cinn a rinneadh le déanaí maidir le Taighde agus Nuálaíocht a struchtúrú i réimse na hullmhachta faoi réir géarchéimeanna sláinte. Is amhlaidh atá Uachtaránacht na Fraince ar Chomhairle an Aontais Eorpaigh go mór i bhfabhar tionscadal tábhachtach ar mhaithe le leas na hEorpa i gcoitinne (IPCEI) chun beartas tionsclaíoch agus suíomh straitéiseach an Aontais a neartú in earnáil na sláinte trí nuálaíocht a chothú sna codanna éagsúla de thionscal an chúraim sláinte. Ina theannta sin, i mí Aibreáin 2021 chuir an Coimisiún tús le comhairliúcháin d’fhonn comhpháirtíocht phoiblí-phoiblí Eorpach maidir le hullmhacht faoi réir paindéimí a sheoladh faoi chuimsiú chlár oibre Fhís Eorpach 2023-2024 chun an taighde a dhéanann na Ballstáit a chomhordú. Mar sin féin, níl aon chreat ann faoi láthair chun comhsheasmhacht ghníomhaíochtaí uile an chláir Fís Eorpach a áirithiú a d’fhéadfadh rannchuidiú le cur i gcrích chúraimí HERA agus leis an mbuiséad beartaithe EUR 1,7 billiún, cé gur cuireadh EUR 4 bhilliún ar fáil faoin dá chreatchlár a bhí ann roimhe seo le haghaidh taighde ar phaindéimí agus ar vacsaíní. Dá bhrí sin, tá CnaR ag iarraidh go ndéanfaí an méid seo a leanas: — comhairle eolaíochta a chruthú do HERA, atá iolraíoch agus a bhfuil geallsealbhóirí páirteach inti, chun tosaíochtaí eolaíochta agus treochlár i réimse an taighde agus na nuálaíochta a bhunú ar cheart aghaidh a thabhairt orthu faoi chuimsiú an chláir Fís Eorpach; — iarracht mhéadaithe ar leas a bhaint as an mbuiséad faoin gclár Fís Eorpach ar mhaithe le riachtanais HERA i réimse an taighde agus na nuálaíochta a chomhlíonadh; — tús a chur le machnamh faoi “misean” amach anseo a chruthú a bheidh tiomnaithe don ullmhacht faoi réir géarchéimeanna sláinte agus dá mbainistiú, lena n-éascófaí bunú cur chuige trasearnála laistigh den chlár Fís Eorpach, comhordú eolaíoch agus oibríochtúil, agus rannpháirtíocht na ngeallsealbhóirí uile.

39.

Is cosúil gur príomhthosaíocht do HERA é an taighde ar fhrithsheasmhacht in aghaidh ábhair fhrithmhiocróbacha. Is fadhb ollmhór dhosheachanta é an ró-úsáid a bhaintear as ábhair fhrithmhiocróbacha i bhfeirmeoireacht beostoic agus i gcúram sláinte an duine araon. Mura dtiocfar ar réiteach go luath, is é is dóichí gurb é cás a bheidh romhainn sinn “ar díth leighis, ar díth cóireála”. Is éard atá i mbeagnach gach ceann de na hantaibheathaigh nua a cuireadh ar an margadh le blianta beaga anuas leaganacha nua de theaghlaigh antaibheathach ar thángthas orthu sna 1980idí. Go dtí seo, níor tháinig an Coimisiún ar aon torthaí cinntitheacha sa réimse seo, mar a léiríodh i dtuarascáil 2019 ón gCúirt Iniúchóirí (5). Is gá, dá bhrí sin, seirbhísí coisctheacha sláinte a atreisiú ionas gur féidir leo comhordú a dhéanamh orthu siúd go léir a bhfuil baint acu le rialuithe ar úsáid ábhar frithmhiocróbach go háitiúil, in ospidéil agus sa phobal, agus infheistíocht a dhéanamh i dtaighde ar antaibheathaigh nua agus ar mhodhanna coisctheacha malartacha.

40.

Le creat reachtach nua, d’fhéadfaí comhpháirtíocht straitéiseach a chothú idir an tAontas Eorpach agus an tionscal cógaisíochta, d’fhonn aird níos fearr a thabhairt ar chuspóirí na sláinte poiblí, ar cuspóirí leasa ghinearálta iad. In éiric na tacaíochta dírí ón Aontas Eorpach, ba cheart tionsclaíocht a bheith san Eoraip, rochtain phribhléideach ar tháirgí agus ceart grinnscrúdaithe ar fhrithbhearta praghsanna agus beartais cheadúnúcháin.

41.

Ba cheart aird a thabhairt freisin ar na bearta Taighde agus Nuálaíochta atá beartaithe agus ar an ról atá ag HERA ina leith. Ní mór cur chun feidhme na sraithe seo faoi chuimsiú Fhís na hEorpa a fheabhsú go tapa ionas gur féidir treochlár Taighde agus Nuálaíochta a chur ar fáil go gasta do HERA d’fhonn soiléiriú a dhéanamh ar an nós imeachta maidir le húsáid an chistiúcháin, lán EUR 1,8 billiún de, atá sa bhuiséad aige a thagann ón gclár.

42.

Leagann CnaR béim ar an ngá atá ann neartú a dhéanamh gan mhoill ar chreatlach FBManna nuálacha i réimse na bhfrithbheart leighis agus gach cineáil gléasanna agus trealaimh chun daoine a chosaint agus chun dul i ngleic le géarchéimeanna. Is é an chéad tosaíocht tacú le cruthú gnó agus le nuálaíocht, arb é sainchúram na gcathracha agus na réigiún é, agus ansin cuidiú leo fás agus cur lena gcumas trialacha cliniciúla a dhéanamh agus táirgí a mhonarú san Eoraip.

43.

Chuige sin, caithfear infheistíochtaí nach beag a dhéanamh agus cur le caipiteal na ngnólachtaí lena mbaineann. Dealraíonn sé, dá bhrí sin, gur gá dul ar iontaoibh na Comhairle Nuálaíochta Eorpaí (CNE), d’fhonn struchtúr níos fearr a chur ar éiceachóras nuálaíochta Eorpach maidir le frithbhearta a fhorbairt agus géarchéimeanna sláinte a bhainistiú, agus uirlisí idirghabhála caipitil a neartú i ndáil le riosca agus forbairt chun cur ar chumas cuideachtaí nuálacha fás agus a bhfréamhacha a choinneáil san Eoraip ag an am céanna. Ina theannta sin, ba cheart do na bearta sin a fhágáil go bhféadfaí an riosca tionsclaíoch a bhaineann le forbairt agus cur i gcrích frithbheart a chomhroinnt.

44.

Tá éifeachtacht na bhfrithbheart leighis fite fuaite le bainistiú níos solúbtha ar thrialacha cliniciúla, agus comhlíonadh na rialacha maidir le heitic agus cosaint sonraí pearsanta á n-áirithiú ag an am céanna. Ní mór do HERA creat níos láidre a mholadh le haghaidh comhar le EMA chun trialacha cliniciúla ar mheánscála agus ar mhórscála a chomhordú, rud a bhí go mór in easnamh nuair ba mheasa a bhí géarchéim COVID-19. Tús maith iad na tionscnaimh “Vaccelerate” agus “Gorlann HERA” chun an t-easnamh sin a chur ina cheart, ach ní mór naisc oibríochtúla níos soiléire a bhunú le húdaráis náisiúnta d’fhonn deireadh a chur ar dhóigh níos tapúla le haon bhacainní rialála nó prótacail. Leis an athbhreithniú ar Straitéis Chógaisíochta Eorpach nua, ba cheart é a bheith indéanta athruithe suntasacha a dhéanamh, go háirithe údaruithe trialacha cliniciúla a lárú le haghaidh leigheasanna a bhfuil údaruithe margaíochta AE ag teastáil ina leith.

45.

Tá an bonneagar taighde ríthábhachtach freisin. Ionas gur féidir dul i ngleic le mórsciúirsí sláinte trasteorann, tá saoráidí cuí anailíseacha, ríomhairí ardfheidhmíochta, stórtha sonraí ó staidéir eipidéimeolaíochta agus staidéir chuimsitheacha chohóirt fíor-riachtanach d’fhonn anailís a dhéanamh ar bhagairtí agus ar shamhailchásanna freagartha atá ag teacht chun cinn.

Gníomhaíocht idirnáisiúnta bunaithe ar chosc agus ar dhlúthpháirtíocht

46.

Measann CnaR gur chun leasa na hEorpa é gníomhú i gcás ina mbíonn rioscaí nua sláinte ag teacht chun cinn d’fhonn nochtadh an Aontais Eorpaigh do rioscaí a theorannú. Dá bhrí sin, caithfidh HERA a bheith in ann líonrú a dhéanamh le go leor comhpháirtithe (lena n-áirítear ar an leibhéal idirnáisiúnta, leis na Náisiúin Aontaithe agus le An Chomhairle Eorpach) agus páirt a ghlacadh i ngníomhaíocht lasmuigh den Aontas Eorpach, i gcomhar leis na tíortha lena mbaineann, a luaithe a shainaithneofar rioscaí trí leas a bhaint as acmhainní suntasacha. Caithfidh an comhar sin an chéim ullmhúcháin a chuimsiú freisin agus, go háirithe, bearta chun géarchéimeanna a chosc, chun leochaileachtaí a laghdú agus chun sochaithe a ullmhú faoi réir géarchéimeanna a chumhdach. Chuige sin, ba cheart do HERA comhpháirtíochtaí a chothú le gníomhaithe na sochaí sibhialta, le heagraíochtaí neamhrialtasacha áitiúla agus idirnáisiúnta agus le heagraíochtaí iltaobhacha a bhfuil baint acu le cláir maidir le rioscaí a chosc.

47.

Ní leor de réiteach é maoin intleachtúil a fhuascailt le haghaidh vacsaíní agus táirgí leighis eile mura mbeidh sé d’acmhainn ag na tíortha is lú forbairt táirgeadh a fhorbairt ar a gconlán féin. Tá CnaR ag iarraidh go ndéanfaí an praghas atá ar chógais áirithe a rialáil, nuair is gá, agus go gceanglófaí ar an tionscal cógaisíochta ceadúnais mhonaraíochta a dheonú mar atá molta ag an Eagraíocht Dhomhanda Trádála. Tá sé ag iarraidh go gcuirfidh beartais AE le forbairt táirgí atá curtha in oiriúint do chomhthéacs sonrach na dtíortha is lú forbairt. Tá sé ag iarraidh ar an Aontas Eorpach gealltanas a thabhairt tacú le beartas gníomhach maidir le teicneolaíocht a aistriú agus tacaíocht a thabhairt don táirgeadh áitiúil, chomh maith le cúnamh díreach iomchuí a chur ar fáil chun cuidiú a thabhairt cumhdach sláinte a áirithiú do phobail pé áit a bhfuil gá leis.

48.

Tugann CnaR dá aire go bhfuil súil in airde ag saoránaigh na hEorpa leis go dtabharfar ról níos mó don Aontas i réimse na sláinte agus tá sé ar cóimheon leo ina thaobh sin. Tugann sé dá aire gur bac sa tslí air sin is ea an fhoclaíocht reatha, an-sriantach atá in Airteagal 168 de na Conarthaí faoi láthair, agus measann sé gur cheart an tsaincheist maidir le hinniúlachtaí Eorpacha a neartú i réimse na sábháilteachta sláinte a bheith ar an gclár oibre tar éis na Comhdhála ar Thodhchaí na hEorpa. Cheana féin, ba cheart go bhfágfadh inniúlachtaí an Aontais Eorpaigh i réimse an mhargaidh inmheánaigh go bhféadfaí tuilleadh gníomhaíocht Chomhphobail a dhéanamh i réimse na sláinte; ba cheart é a bheith indéanta an clár sláinte EU4Health a neartú; agus ba cheart d’airí sláinte an Aontais teacht le chéile go rialta i bhfoirmíocht thiomnaithe de chuid na Comhairle, seachas faoi dhó sa bhliain ag an gComhairle um Fhostaíocht, Beartas Sóisialta, Sláinte agus Gnóthaí Tomhaltóirí (EPSCO), mar a bheadh athsmaoineamh ann.

---

(1)  https://cor.europa.eu/ga/news/Pages/COVID-19-CoR-President-calls-for-a-EU-Health-Emergency-Mechanism-to-support-regions-and-cities.aspx.

(2)  IO C 440, 18.12.2020, lch. 15.

(3)  https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12008M005:GA:HTML.

(4)  Go háirithe, an Lárionad Comhordúcháin Práinnfhreagartha (ERCC – Cosaint Shibhialta), an Ghníomhaireacht Leigheasra Eorpach (EMA) agus an Lárionad Eorpach um Ghalair a Chosc agus a Rialú (ECDC).

(5)  https://www.eca.europa.eu/ga/Pages/DocItem.aspx?did={8892C8C4-6776-4B27-BE36-C181456EED71}.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún — Geilleagar an Aontais Eorpaigh tar éis COVID-19: impleachtaí don rialachas eacnamaíoch

(2022/C 301/07)

Rapóirtéir: Elio DI RUPO (BE/PSE), Céad-Aire na Vallúine Doiciméad tagartha: Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig an mBanc Ceannais Eorpach, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún — Geilleagair an Aontais Eorpaigh tar éis COVID-19: impleachtaí don rialachas eacnamaíoch COM(2021) 662 final (níl leagan Gaeilge ann)

MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR)

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an Teachtaireacht ón gCoimisiún Eorpach The EU economy after COVID-19: implications for economic governance agus an toilteanas atá léirithe aige sa teachtaireacht sin na rialacha eacnamaíocha agus buiséadacha a leasú, lena n-áirítear an tionchar a bhí agus atá ag géarchéim COVID-19 a chur san áireamh; á chur in iúl gur díol sásaimh dó freisin an fógra maidir le togra reachtach a thíolacadh faoi lár 2022;

2.

den tuairim nach mór na tograí ó na saoránaigh a pléadh i gcomhthéacs na Comhdhála ar Thodhchaí na hEorpa a chur san áireamh freisin san athchóiriú ar chreat rialachais eacnamaíoch na hEorpa;

3.

ag meabhrú na dtorthaí, go háirithe na torthaí sin a leagadh síos sna tuarascálacha ar Bharaiméadar 2020 agus ar Bharaiméadar 2021 (1), a léiríonn go bhfuil an tionchar iltaobhach a bhí agus atá ag géarchéim COVID-19 éagothrom agus go bhfuil gnéithe réigiúnacha i gceist leis. Cuireann an tionchar sin leis na difríochtaí a bhí ann cheana idir réigiúin sna Ballstáit agus san Aontas, toisc na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha a bheith fós i mbrollach an chatha, ní hamháin chun cur i gcoinne na paindéime agus na n-éifeachtaí atá aici, ach chun bearta a chur chun feidhme a thacóidh le daoine agus le gnólachtaí agus lena ndéanfar réidh le haghaidh téarnamh inbhuanaithe céim ar chéim;

4.

á thabhairt dá aire go bhfuil saoránaigh ann ar fud an Aontais atá ag iarraidh ar na húdaráis phoiblí, na Ballstáit, na réigiúin agus na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha cabhrú leo agus iad ag tabhairt aghaidh ar iarmhairtí phaindéim COVID-19 agus ar an aistriú glas agus an t-aistriú digiteach atá á éileamh ag an Aontas Eorpach agus freisin, faoi láthair, ar iarmhairtí an chogaidh san Úcráin;

5.

á chur i bhfáth go raibh easpa mór infheistíochta i roinnt Ballstát fiú sular tharla géarchéim COVID-19, mar shampla san athnuachan bonneagair agus foirgneamh, agus gur cuireadh infheistíochtaí poiblí ar athlá le go bhféadfaí iarrachtaí áirithe chun dul i ngleic leis an ngéarchéim a mhaoiniú. Dá fhaide a chuirfear na hinfheistíochtaí sin ar an méar fhada, áfach, is daoire a bheidh siad;

6.

á thabhairt dá aire go bhfuil tráth cinniúnach ann don Aontas Eorpach agus go mbeidh air teacht ar mhodhanna agus ar acmhainní lena bhféadfaidh sé comhtháthú agus rathúnas shaoránaigh na hEorpa a áirithiú;

Ag dul i ngleic leis an ngéarchéim

7.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an rath a bhí ar an gclár SURE, clár a mhaoinítear le bannaí arna n-eisiúint ag an gCoimisiún Eorpach; á iarraidh ar an gCoimisiún a áirithiú go ndéanfar an obair leantach chuí trí Pháipéar Bán a thíolacadh, ina gcuirfí i láthair, bunaithe ar mheasúnú ar an gclár SURE, na roghanna beartais le haghaidh scéim bhuan Eorpach athárachais dífhostaíochta;

8.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó freisin an rath a bhí ar na bannaí glasa a eisíodh faoin tionscnamh NextGenerationEU – an eisiúint bannaí glasa is mó ar domhan – lena gcuirtear leis an maoiniú a thugtar d’infheistíochtaí i ngníomhú ar son na haeráide tríd an tSaoráid Téarnaimh agus Athléimneachta;

9.

á thabhairt le fios athuair go dtacaíonn sé le gníomhachtú an chlásail éalaithe ghinearálta atá sa Chomhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis, rud a tharla den chéad uair riamh i stair an limistéir euro. Bhí gníomhachtú an chlásail sin an-tábhachtach don chaoi ar éirigh leis na Ballstáit, na réigiúin agus na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha dul i ngleic leis an ngéarchéim trí bheith in ann leas iomlán a bhaint as na cistí poiblí chun iarmhairtí phaindéim COVID-19, iarmhairtí sóisialta go háirithe, a mhaolú;

10.

á chur i bhfáth go bhfuil sé léirithe ag an gcogadh san Úcráin go bhfuil tábhacht san Aontas Eorpach le neamhspleáchas fuinnimh agus nach mór dlús a chur leis an aistriú fuinnimh; imníoch, áfach, go bhfágfaidh aicmiú na cumhachta gáis agus núicléiche mar fhuinneamh inbhuanaithe sa Rialachán maidir le Tacsanamaíocht go dtabharfar dreasachtaí a thagann salach ar an méadú tapa atá faoin bhfuinneamh inbhuanaithe;

11.

á thabhairt le fios gur oth leis go bhfuil méadú tagtha ar an bhfiachas poiblí de thoradh na mbeart sin: d’ardaigh an fiachas poiblí 13 phointe céatadáin in 2020, agus baineadh amach 92 % den olltáirgteacht intíre (OTI) san Aontas, agus 100 % di sa limistéar euro (2);

12.

den tuairim go bhfágfadh sé, dá ndéanfaí an clásal éalaithe atá sa Chomhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis a dhíghníomhachtú faoi láthair, i bhfianaise an reachta ina bhfuil an creat rialachais eacnamaíoch agus na géarchéime fuinnimh, na héagobhsaíochta geopholaitiúla agus an téarnaimh ó phaindéim COVID-19, gurbh é an toradh a bheadh ar an laghdú fiachais a theastódh dá leithéid go mba ghá filleadh ar na beartais déine, agus go mbeadh costas mór eacnamaíoch, sóisialta agus comhshaoil i gceist leis; á iarraidh, dá bhrí sin, go bhfanfadh an clásal éalaithe ginearálta i ngníomh go dtí go gcuirfear creat rialachais eacnamaíoch athbhreithnithe i bhfeidhm a luaithe is féidir;

13.

ag tacú leis an measúnú a rinne an Bord Fioscach Eorpach ar an ngá atá le hathchóiriú a dhéanamh ar an gComhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis chun inbhuanaitheacht an fhiachais phoiblí a bhaint amach, agus gan ach príomhriail oibríochtúil amháin a bheith ann, is é sin tagarmharc maidir leis an gcaiteachas poiblí, le go bhféadfaí an cóimheas fiachais a laghdú de réir a chéile go dtí leibhéal inmharthana ar luas a bheadh in oiriúint do na cúinsí náisiúnta (3);

Creat rialachais athbhreithnithe

14.

á chur i bhfáth go mbíonn tionchar nach beag ag creat rialachais eacnamaíoch na hEorpa ar gach leibhéal rialtais, agus go háirithe ar na rialtais áitiúla agus réigiúnacha ós rud é gur orthusan a thiteann sé aon trian den chaiteachas poiblí beagnach, agus níos mó ná leath na hinfheistíochta poiblí san Aontas ina iomláine, a riar, cé gurb ann d’éagsúlachtaí móra ó Bhallstát go chéile (4);

15.

á thabhairt le fios an athuair go bhfuil cúig mhórlocht ar an gComhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis agus ar ghnéithe eile de chreat rialachais eacnamaíoch na hEorpa: drochéifeachtaí comh-thimthriallacha, róchastacht, easpa éifeachtúlachta agus éifeachtachta, nach leor an aird a thugtar ar tháscairí a bhaineann leis an bhforbairt inbhuanaithe agus an dea-bhail, agus, ar deireadh, easpa trédhearcachta agus dlisteanachta daonlathaí;

16.

den tuairim nach mór próiseas trédhearcach ceaptha beartas a áirithiú sa chreat rialachais eacnamaíoch athbhreithnithe trí pháirt a thabhairt do pharlaimintí Eorpacha agus náisiúnta agus, ag brath ar inniúlachtaí inmheánacha na mBallstát, do thionóil pharlaiminteacha a bhfuil cumhachtaí reachtacha acu. Ní mór páirt a thabhairt freisin do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, na comhpháirtithe sóisialta, an tsochaí shibhialta agus lucht léinn;

17.

den tuairim nach mór a chur san áireamh sa chreat athbhreithnithe freisin an leibhéal an-ard fiachais phoiblí is gá a ísliú de réir a chéile, óir ní fhéadfaí é a laghdú go mór thar oíche ar na cúiseanna a leanas: géarchéim COVID-19, an costas a bhaineann le tubaistí nádúrtha agus cúinsí eisceachtúla eile, na difríochtaí móra idir na Ballstáit agus laistigh díobh, an socrú nua maicreacnamaíoch (rátaí bannaí an-íseal, beartas airgeadaíochta teoranta agus éiginnteacht mhór maidir le boilsciú, rátaí úis agus an margadh saothair), an gá le beartais déine a sheachaint, agus tosaíochtaí comhshaoil, fuinnimh, teicneolaíochta agus sóisialta;

18.

á thabhairt le fios an athuair go bhfuil sé i bhfabhar deireadh a chur leis an gcinnteoireacht d’aon toil i réimse an chánachais, ionas go bhféadfadh an tAontas Eorpach na cinntí is gá a dhéanamh trí thromlach cáilithe, mar a dhéantar i réimsí beartais eile, toisc go bhfágann sé gur féidir dul chun cinn a dhéanamh maidir leis an troid i gcoinne mí-úsáid cánach agus maidir le comhroinnt faisnéise idir na Ballstáit. Leis an bhforáil sin, leantar de na hinniúlachtaí náisiúnta, réigiúnacha nó áitiúla a urramú maidir le cánacha a bhailiú nó rátaí cánach a shocrú;

19.

á áitiú an athuair go mbeadh na rialacha atá le cur i bhfeidhm sothuigthe ag na rialtais náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla agus ag an bpobal; á chur in iúl gur díol sásaimh dó, ina leith sin, go dtacaíonn an Coimisiún le rialacha cánach níos simplí ina n-úsáidfí táscairí soiléire; á mheabhrú gur den ríthábhacht é cobhsaíocht fhritimthriallach a choigeartófaí go timthriallach a chur san áireamh;

20.

den tuairim nach ar chaiteachas cliste amháin ba cheart creat rialachais atá dírithe ar bhuiséid fhónta a áirithiú a bhunú, ach ar ioncam fónta agus cothrom freisin; á mheabhrú go bhfágann seachaint cánach agus calaois chánach go mbíonn na buiséid phoiblí gann sna céadta billiún euro gach bliain san Aontas agus go bhfuil an comhrac i gcoinne na calaoise cánach ar cheann de na príomhréimsí ar mhian le méid mór daoine san Eoraip beart níos láidre ón Aontas ina leith;

21.

den tuairim nach mór don rialachas eacnamaíoch cothromaíocht a aimsiú idir, ar thaobh amháin, táscairí a bhaineann leis an smacht buiséadach agus, ar an taobh eile, táscairí a bhaineann leis an gcomhtháthú sóisialta agus le soláthar bonneagair agus seirbhísí de leas ginearálta eacnamaíoch, amhail an tsláinte phoiblí agus an dea-bhail; den tuairim, dá bhrí sin, nach mór cuspóirí sóisialta agus eacnamaíocha eile a chur san áireamh i gcreat rialachais eacnamaíoch athbhreithnithe, i gcomhréir leis an nós imeachta um míchothromaíochtaí maicreacnamaíocha ina bhfuil níos mó táscairí éagsúla, lena n-áirítear rátaí dífhostaíochta. Níor cheart tosaíocht níos ísle a thabhairt do na hábhair imní sin i gcomparáid le táscairí a bhfuil baint acu leis an smacht buiséadach;

22.

á mholadh arís go leathnófaí an nós imeachta um míchothromaíochtaí maicreacnamaíocha chun táscairí tánaisteacha a bhaineann le héagothromaíochtaí réigiúnacha a chur san áireamh ann; den tuairim go bhféadfaí a chur san áireamh ann freisin an dul chun cinn atá déanta maidir le cur chun feidhme na spriocanna forbartha inbhuanaithe (SDGanna), ar spriocanna iad a thacaíonn ní hamháin le cosaint an chomhshaoil ach le critéir shóisialta, eacnamaíocha agus rialachais freisin, agus a dtacaíonn 193 stát ar fud an domhain leo;

23.

á thabhairt le fios go mbíonn éifeachtaí difriúla i réigiúin éagsúla ag na bearta ceartaitheacha a dhéantar mar chuid de na nósanna imeachta um míchothromaíochtaí maicreacnamaíocha sna Ballstáit agus go ndéanann na bearta sin dochar go háirithe do réigiúin ina bhfuil geilleagair nach bhfuil chomh héagsúlaithe sin, amhail na réigiúin is forimeallaí, a bhfuil srianta struchtúracha agus eisceachtúla orthu mar a shainítear in Airteagal 349 CFAE. Bíonn na réigiúin sin an-íogair do thurraingí eisginiúla agus bíonn tionchar níos mó ag beartais eacnamaíocha chrapthacha ar laghdú na hinfheistíochta agus na fostaíochta iontu;

Cur chun cinn ciallmhar na hinfheistíochta poiblí

24.

den tuairim fós gurb é creat rialachais eacnamaíoch na hEorpa is cúis, go pointe áirithe, leis an titim mhór san infheistíocht phoiblí a tharla tar éis ghéarchéim an limistéir euro toisc nach gcuirtear san áireamh ann go leormhaith an difríocht idir an caiteachas reatha agus caiteachas infheistíochta fadtéarmaí. Idir 2009 agus 2018, thit an infheistíocht phoiblí 20 % ar an iomlán san Aontas (mar sciar de OTI). Bhí titim beagnach 25 % ar an infheistíocht a rinne údaráis áitiúla agus réigiúnacha agus bhí sin chomh híseal le 40 % i roinnt de na Ballstáit is measa a buaileadh le linn na géarchéime (5); den tuairim go bhfuil sé tábhachtach a áirithiú nach dtarlódh a leithéid arís tar éis ghéarchéim COVID-19; á thabhairt dá aire go bhféadfadh ról cinniúnach a bheith ag infheistíocht an leibhéil áitiúil agus réigiúnaigh sa téarnamh eacnamaíoch;

25.

á chur i bhfáth gur shuígh an Bord Fioscach Eorpach go bhféadfadh na Ballstáit sin a bhfuil ráta ard infheistíochta poiblí acu laghdú suntasach a dhéanamh ar an infheistíocht sin le linn an nós imeachta um easnamh iomarcach (6), agus gur thug an Coimisiún féin faoi deara nár chuir an creat buiséadach cosc ar an laghdú infheistíochta sin (7);

26.

á chur i bhfáth go raibh CnaR den bharúil cheana féin sa tuairim uaidh maidir leis an teachtaireacht léirmhínitheach (2015) ón gCoimisiún faoin ábhar sin (8) go raibh an tsolúbthacht atá ann faoi láthair le haghaidh infheistíochtaí sa Chomhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis róshriantach agus rótheoranta. Ina theannta sin, níor iarr ach dhá Bhallstát an tsolúbthacht sin agus, fiú sa dá chás sin, is an-bheag an tionchar a bhí aici;

27.

á chur i bhfáth go bhfuil ar an Aontas Eorpach, ag an am céanna, déileáil le héileamh mór ar mhaoiniú chun dul i ngleic leis na mórdhúshláin atá roimhe faoi láthair: EUR 600 billiún sa bhliain dar leis an gCoimisiún don aistriú glas agus don aistriú digiteach (9), agus beagnach EUR 200 billiún sa bhliain le haghaidh bonneagar sóisialta (10);

28.

den tuairim go bhféadfadh sé tarlú, sa chomhthéacs reatha ina bhfuil éileamh mór ar infheistíocht, go bhfágfadh díspreagadh an bhuiséadaithe easnaimh le haghaidh na hinfheistíochta poiblí mar a dhéantar sa chreat airgeadais reatha, lena n-áirítear infheistíochtaí ó údaráis áitiúla agus réigiúnacha, go spreagfaí tearcinfheistíocht, rud a dhéanfadh dochar do na glúine atá le teacht agus spriocanna na todhchaí, amhail spriocanna aeráide an Aontais;

29.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó gur aithin an Coimisiún go soiléir go bhfuil gá leis an gcreat rialachais chun infheistíochtaí a spreagadh, go háirithe infheistíochtaí poiblí a chuireann leis an aistriú glas, an t-aistriú digiteach agus an athléimneacht;

30.

á iarraidh an athuair, mar atá iarrtha aige go minic cheana, i gcás chaiteachas poiblí na mBallstát agus na n-údarás áitiúil agus réigiúnach ar chómhaoiniú na gCistí Struchtúracha agus Infheistíochta i gcomhréir leis na huasteorainneacha comhfhreagracha do chómhaoiniú AE, nár cheart an caiteachas sin a áireamh mar chaiteachas poiblí nó struchtúrach comhionann mar atá sainithe sa Chomhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis: “riail óir an chómhaoinithe”; á chur i bhfáth a thábhachtaí atá infheistíochtaí poiblí, amhail infheistíocht san aistriú inbhuanaithe glas, digiteach agus sóisialta agus chun iomaíochas na hEorpa a áirithiú, do na glúine atá le teacht agus gur cheart caitheamh leo go hiomchuí;

31.

á chur i bhfáth, i ngeall ar an gcineál tionscadail a fhaigheann tacaíocht ó na Cistí Struchtúracha agus Infheistíochta, go dtacódh riail óir den chineál sin, go háirithe, leis na hiarrachtaí atá á ndéanamh chun dul i ngleic leis na mórdhúshláin atá ann faoi láthair agus tosaíochtaí Eorpacha a chur chun feidhme. Orthu sin tá an comhtháthú eacnamaíoch, sóisialta agus críochach; neartú na hathléimneachta; beartais shóisialta, chomhshaoil agus dhigiteacha a chur chun feidhme, etc. Trí thosaíocht a thabhairt dóibh sin sa chreat airgeadais, chuirfí le comhtháthú ginearálta na mbeartas Eorapch;

32.

ag iarraidh ar an gCoimisiún, tar éis dó na tograí uaidh a athfhoirmliú chun an damáiste eacnamaíoch agus buiséadach de dheasca COVID-19 a chur san áireamh, Páipéar Bán a thíolacadh maidir le hathchóiriú an chreata rialachais eacnamaíoch trí, b’fhéidir, riail óir den chineál sin a bhunú i gcomhréir leis na huasteorainneacha comhfhreagracha do chómhaoiniú AE. Ba cheart don Choimisiún le linn an mheasúnaithe a dhéanfaidh sé uirlisí eile a mheas, amhail riail an chaiteachais, lena bhforchuirfí, ar bhonn an fháis eacnamaíoch treochta agus ar bhonn leibhéal an fhiachais, uasteorainn ar fhás bliantúil chaiteachas iomlán an rialtais. D’fhágfadh uasteorainn dá leithéid go gcuirfí le muinín an phobail tríd an trédhearcacht a spreagadh, ualaí riaracháin a laghdú agus cothromaíocht a bhaint amach idir an smacht buiséadach agus dóthain acmhainní don infheistíocht phoiblí;

33.

á mheabhrú gur infheistíocht ar son leas coiteann na hEorpa is ea an caiteachas sin agus go bhfuil cruthúnas ann ar an éifeacht ghiarála atá aige ó thaobh an fháis inbhuanaithe de agus maidir leis an gcomhtháthú críochach a chur chun cinn;

34.

ag iarraidh, ina theannta sin, “riail óir” maidir leis an gcomhtháthú glas agus sóisialta a thabhairt isteach, le nach n-áireofaí sna cuntais na hinfheistíochtaí poiblí i dtionscadail atá dírithe ar an aistriú chuig sochaí atá inbhuanaithe ó thaobh an chomhshaoil, an gheilleagair agus na sochaí de, mar a shainmhínítear sna SDGanna agus sa Chomhaontú Glas, toisc go n-aithnítear go bhfuil na hinfheistíochtaí sin bunriachtanach ní hamháin i ndáil leis an téarnamh tar éis ghéarchéim COVID-19, ach i ndáil le rathúnas agus cáilíocht saoil na nglún atá le teacht freisin;

35.

á mholadh mar réiteach eile a d’fhéadfaí a úsáid na rialtais áitiúla agus réigiúnacha a dhíolmhú ón oibleagáid rialacha an Chomhshocraithe Cobhsaíochta agus Fáis a chur i bhfeidhm. In 2019, bhí an infheistíocht phoiblí san earnáil sin ar leibhéal an Aontais Eorpaigh cothrom le 49,2 % den infheistíocht phoiblí iomlán (11), agus níl san ollfhiachas in earnáil rialtais áitiúil an Aontais Eorpaigh ach 6,0 % d’olltáirgeacht intíre an Aontais Eorpaigh (12), rud nach cúis, dá bhrí sin, le fiachas poiblí ard. Thairis sin, ní charnann na rialtais áitiúla fiachas ach chun infheistíocht a dhéanamh agus ní chun cobhsú maicreacnamaíoch a dhéanamh leis an gcaiteachas reatha, agus bíonn na rialtais áitiúla faoi réir fhormhaoirseacht an rialtais réigiúnaigh nó náisiúnta ar a mbuiséad inmheánach. Áitíonn an Coiste go láidir ar an gCoimisiún féachaint an bhféadfaí údaráis áitiúla a dhíolmhú ón oibleagáid rialacha an Chomhshocraithe Cobhsaíochta agus Fáis a chur i bhfeidhm;

36.

den tuairim gur gá, i gcoitinne, an prionsabal “gan dochar a dhéanamh don chomhtháthú”, prionsabal atá luaite sa Teachtaireacht ón gCoimisiún maidir leis an 8ú Tuarascáil faoin gComhtháthú, a chur san áireamh d’fhonn comhlántacht an bheartais comhtháthaithe agus beartais eile an Aontais agus na sineirgí eatarthu a áirithiú, agus a sheachaint, ar an gcaoi sin, go gcuirfí isteach ar phróiseas an chóineasaithe nó go méadófaí ar na héagothromaíochtaí réigiúnacha;

37.

ag iarraidh ar an gCoimisiún togra reachtach a thíolacadh, idir seo agus deireadh 2022, chun athmhúnlú a dhéanamh ar an gcreat rialachais eacnamaíoch, athmhúnlú a bheadh bunaithe, go háirithe, ar chur chun feidhme na rialacha “óir” sin agus riail an chaiteachais, le go bhféadfaí cothromaíocht a bhaint amach idir an smacht buiséadach agus dóthain acmhainní don infheistíocht phoiblí;

38.

á mholadh, mar sin féin, d’fhonn a áirithiú go mbeadh an caiteachas arna shainaithint ag na rialtais mar chaiteachas a thagann faoi cheann de na rialacha “óir” sin i gcomhréir leis na rialacha, go mbeadh cur i bhfeidhm na rialacha sin faoi réir dianfhaireachais ar dhá leibhéal: na comhairlí náisiúnta neamhspleácha cánach agus an Bord Fioscach Eorpach, a chuirfeadh tuarascálacha bliantúla poiblí faoi bhráid na Comhairle agus Pharlaimint na hEorpa;

Athbhreithniú suntasach ar an Seimeastar Eorpach

39.

á chur i bhfáth go bhfuil easpa éifeachtúlachta agus éifeachtachta ó thaobh athchóirithe a dhéanamh i gceist sa rialachas eacnamaíoch a chuirtear chun feidhme sa chleachtas trí thimthriall comhordaithe an tSeimeastair Eorpaigh;

40.

á chur i bhfáth freisin nár sainmhíníodh riamh i dtéacsanna dlí AE raon feidhme na n-athchóirithe a mheastar faoin Seimeastar Eorpach, go háirithe i ndáil lena n-ábharthacht agus lena mbreisluach ar leibhéal an Aontais. Fágann an easpa sainmhínithe sin go bhfuil teorainn leis an gcaidreamh a d’fhéadfadh a bheith ann idir na hathchóirithe a dhéantar ar an leibhéal náisiúnta agus beartais an Aontais (reachtaíocht agus cláir airgeadais), rud a chruthaíonn fadhb maidir le prionsabal na coimhdeachta;

41.

den tuairim gur cheart na ceanglais maidir leis an gcomhshaol agus an comhtháthú sóisialta atá sainithe in SDGanna na Náisiún Aontaithe, spriocanna a gheall an tAontas Eorpach agus na Ballstáit a bhaint amach faoi 2030, a chur chun feidhme sa Seimeastar Eorpach ar bhonn cothrom agus i gcomhréir leis na spriocanna eacnamaíocha agus airgeadais;

42.

den tuairim láidir gur dócha go bhfágfaidh an togra le haghaidh cód iompair maidir le rannpháirtíocht na n-údarás áitiúil agus réigiúnach sa Seimeastar Eorpach (13) go leigheasfar easpa éifeachtúlachta agus éifeachtachta an tSeimeastair, toisc go gcuirfear an dearcadh áitiúil agus réigiúnach san áireamh ar bhealach níos fearr, agus go bhfuil cur chun feidhme an togra sin fós riachtanach, go háirithe ós rud é go bhfuil na pleananna náisiúnta i gcomhthéacs na Saoráide Téarnaimh agus Athléimneachta bunaithe, i bpáirt, ar mholtaí tír-shonracha an tSeimeastair Eorpaigh;

43.

den tuairim go bhfágfadh coigeartú dúbailte den sórt sin ar an Seimeastar Eorpach, maidir leis na cuspóirí agus leis na próisis oibriúcháin, go neartófaí dlisteanacht dhaonlathach an tSeimeastair agus chóras rialachais eacnamaíoch an Aontais ina iomláine, dlisteanacht atá i bhfad ró-lag faoi láthair.

---

(1)  Coiste Eorpach na Réigiún, Baraiméadar Bliantúil Réigiúnach agus Áitiúil an Aontais, 2020, 12 Deireadh Fómhair 2020 agus Baraiméadar Bliantúil Réigiúnach agus Áitiúil an Aontais, 2021, 12 Deireadh Fómhair 2021.

(2)  An Coimisiún Eorpach, European Economic Forecast for Autumn 2021, Páipéar Institiúideach 160, Samhain 2021.

(3)  Féach Tuarascáil Bhliantúil 2021 an Bhoird Fhioscaigh Eorpaigh: https://bit.ly/3HqqvIQ.

(4)  Figiúirí 2018. Foinse: Eurostat, cóid sonraí: TEC00023 agus TEC00022.

(5)  Eurostat, cód sonraí: TEC00022

(6)  An Bord Fioscach Eorpach, Assessment of EU fiscal rules with a focus on the six and two-pack legislation, lch. 76.

(7)  An Coimisiún Eorpach, Economic governance review [Athbhreithniú ar an rialachas eacnamaíoch] (COM(2020) 55 final, 5 Feabhra 2020).

(8)  Tuairim ó CnaR An úsáid is fearr a bhaint as an tsolúbthacht laistigh de na rialacha sa Chomhshocrú Cobhsaíochta agus Fáis (COR-2015-01185) (IO C 313, 22.9.2015, lgh. 22), rapóirtéir: Olga Zrihen (BE/PSE), a glacadh an 9 Iúil 2015 (níl leagan Gaeilge ann).

(9)  An Coimisiún Eorpach, The EU economy after COVID-19: implications for economic governance [Geilleagar an Aontais Eorpaigh tar éis COVID-19: impleachtaí don rialachas eacnamaíoch], COM(2021) 662 final, 19 Deireadh Fómhair 2020.

(10)  Doiciméad Inmheánach Oibre de chuid an Choimisiúin Eorpaigh, Identifying Europe’ s recovery needs [Riachtanais téarnaimh na hEorpa a shainaithint], SWD(2020) 98 final, 27 Bealtaine 2020.

(11)  Foinse: Cuntais náisiúnta Eurostat.

(12)  Foinse: Cuntais náisiúnta Eurostat.

(13)  Tuairim ó CnaR Feabhas a Chur ar Rialachas an tSeimeastair Eorpaigh: Cód Iompair maidir le Rannpháirtíocht na nÚdarás Áitiúil agus Réigiúnach (COR-2016-05386) (IO C 306, 15.9.2017, lch. 24) rapóirtéir: Rob Jonkman (NL/ECR), a glacadh an 11 Bealtaine 2017 (níl leagan Gaeilge ann).

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún – Íosleibhéal domhanda cánachais a áirithiú do ghrúpaí ilnáisiúnta san Aontas

(2022/C 301/08)

Rapóirtéir ginearálta: Federico BORGNA (IT/PSE) Doiciméid tagartha: Togra le haghaidh Treoir ón gComhairle maidir le híosleibhéal domhanda cánachais a áirithiú do ghrúpaí ilnáisiúnta san Aontas COM(2021) 823 final

I.   MOLTAÍ LE hAGHAIDH LEASUITHE

Leasú 1

Aithris 7

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach

Leasú ó CnaR

Cé gur gá a áirithiú go ndíspreagfar cleachtais seachanta cánach, ba cheart drochthionchair ar MNEanna níos lú sa mhargadh inmheánach a sheachaint. Chun na críche sin, níor cheart feidhm a bheith ag an Treoir seo ach maidir le heintitis atá lonnaithe san Aontas, eintitis ar comhaltaí iad de ghrúpaí MNE nó de ghrúpaí náisiúnta mórscála a bhfuil an tairseach bhliantúil EUR 750 000 000 ar a laghad d’ioncam comhdhlúite á comhlíonadh acu. Bheadh an tairseach sin comhsheasmhach le tairseach na rialacha idirnáisiúnta cánach atá ann cheana, mar atá na rialacha maidir le tuairisciú de réir tíre. Tagraítear d’eintitis a thagann faoi raon feidhme na Treorach seo mar eintitis chomhdhéanaimh. Ba cheart eintitis áirithe a eisiamh ón raon feidhme bunaithe ar a gcuspóir agus ar a stádas ar leith. Na heintitis nach bhfuil dírithe ar bhrabús agus a dhéanann gníomhaíochtaí ar mhaithe leis an leas coiteann agus nach dócha, ar na cúiseanna sin, go mbeidís faoi réir cánach sa Bhallstát ina bhfuil siad lonnaithe, sin iad na heintitis eisiata a bheadh ann. Chun na leasanna sonracha sin a chosaint, is gá eintitis rialtais, eagraíochtaí idirnáisiúnta, eagraíochtaí neamhbhrabúis agus cistí pinsin a eisiamh ó raon feidhme na Treorach seo. Ba cheart cistí infheistíochta agus meáin infheistíochta eastáit réadaigh a eisiamh ón raon feidhme freisin nuair atá siad ag barr an tslabhra úinéireachta, ós rud é, i gcás na n-eintiteas sin ar a dtugtar sreabhadh tríothu, go ngearrtar cáin ar an ioncam a thuilltear ar leibhéal na n-úinéirí.

Is gá a áirithiú go ndíspreagfar cleachtais seachanta cánach. Ag an am céanna, ba cheart drochthionchair ar MNEnna níos lú sa mhargadh inmheánach a sheachaint. Chun na críche sin, níor cheart feidhm a bheith ag an Treoir seo ach maidir le heintitis atá lonnaithe san Aontas, eintitis ar comhaltaí iad de ghrúpaí MNE nó de ghrúpaí náisiúnta mórscála a bhfuil an tairseach bhliantúil EUR 750 000 000 ar a laghad d’ioncam comhdhlúite á comhlíonadh acu. Bheadh an tairseach sin comhsheasmhach le tairseach na rialacha idirnáisiúnta cánach atá ann cheana, mar atá na rialacha maidir le tuairisciú de réir tíre. Tagraítear d’eintitis a thagann faoi raon feidhme na Treorach seo mar eintitis chomhdhéanaimh. Ba cheart eintitis áirithe a eisiamh ón raon feidhme bunaithe ar a gcuspóir agus ar a stádas ar leith. Na heintitis nach bhfuil dírithe ar bhrabús agus a dhéanann gníomhaíochtaí ar mhaithe leis an leas coiteann agus nach dócha, ar na cúiseanna sin, go mbeidís faoi réir cánach sa Bhallstát ina bhfuil siad lonnaithe, sin iad na heintitis eisiata a bheadh ann. Chun na leasanna sonracha sin a chosaint, is gá eintitis rialtais (lena n-áirítear na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus a gcomhlachais siúd) , eagraíochtaí idirnáisiúnta agus eagraíochtaí neamhbhrabúis agus cistí pinsin a eisiamh ó raon feidhme na Treorach seo.

Cúis

Féinmhínitheach.

Leasú 2

Airteagal 2(3)(a)

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach	Leasú ó CnaR
(a) eintiteas rialtais, eagraíocht idirnáisiúnta, eagraíocht neamhbhrabúsach, ciste pinsin , eintiteas infheistíochta ar máthaireintiteas deiridh é agus meán infheistíochta réadmhaoine ar máthaireintiteas deiridh é ; nó	(a) eintiteas rialtais (lena n-áirítear na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus a gcomhlachais siúd) , eagraíocht idirnáisiúnta, eagraíocht neamhbhrabúsach, ciste pinsin; nó

Cúis

Soiléiriú. Féinmhínitheach.

Leasú 3

Airteagal 3(31)(d)

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach	Leasú ó CnaR
(d) soláthraítear an creidmheas d’eintiteas rialtais, d’eagraíocht idirnáisiúnta, d’eagraíocht neamhbhrabúsach, do chiste pinsin , d’eintiteas infheistíochta nach cuid den ghrúpa FIN é nó do chuideachta árachais saoil, a mhéid a fhaightear an díbhinn i ndáil le gníomhaíochtaí ciste pinsin atá faoi réir cáin ar an tslí chéanna atá ciste pinsin ;	(d) soláthraítear an creidmheas d’eintiteas rialtais (lena n-áirítear na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus a gcomhlachais siúd) , d’eagraíocht idirnáisiúnta, d’eagraíocht neamhbhrabúsach, do chiste pinsin;

Cúis

Soiléiriú. Féinmhínitheach.

Leasú 4

Airteagal 11

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach	Leasú ó CnaR
RÍFTC a chur i bhfeidhm ar fud grúpa FIN	RÍFTC a chur i bhfeidhm ar fud grúpa FIN
I gcás ina bhfuil máthaireintiteas deiridh grúpa FIN lonnaithe i ndlínse tríú tír nach gcuirtear riail i bhfeidhm ann maidir le cuimsiú ioncaim, áiritheoidh na Ballstáit go bhfuil a chomheintitis atá lonnaithe san Aontas faoi réir cáin bhreisiúcháin le haghaidh na bliana fioscaí (cáin bhreisiúcháin RÍFTC) sa Bhallstát ina bhfuil siad lonnaithe, ar cáin í a ghearrtar le haghaidh an mhéid a leithdháiltear ar an mBallstát sin i gcomhréir le hAirteagal 13. Comheintitis ar eintitis infheistíochta agus cistí pinsin iad, ní bheidh siad faoi réir cháin bhreisiúcháin RÍFTC.	I gcás ina bhfuil máthaireintiteas deiridh grúpa FIN lonnaithe i ndlínse tríú tír nach gcuirtear riail i bhfeidhm ann maidir le cuimsiú ioncaim, áiritheoidh na Ballstáit go bhfuil a chomheintitis atá lonnaithe san Aontas faoi réir cáin bhreisiúcháin le haghaidh na bliana fioscaí (cáin bhreisiúcháin RÍFTC) sa Bhallstát ina bhfuil siad lonnaithe, ar cáin í a ghearrtar le haghaidh an mhéid a leithdháiltear ar an mBallstát sin i gcomhréir le hAirteagal 13. Ní bheidh cistí pinsin faoi réir cháin bhreisiúcháin RÍFTC.

Cúis

Féinmhínitheach.

Leasú 5

Airteagal 12

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach	Leasú ó CnaR
RÍFTC a chur i bhfeidhm i ndlínse an mháthaireintitis deiridh	RÍFTC a chur i bhfeidhm i ndlínse an mháthaireintitis deiridh
I gcás ina bhfuil máthaireintiteas deiridh grúpa FIN lonnaithe i ndlínse ísealchánach, áiritheoidh na Ballstáit go bhfuil a chomheintitis atá lonnaithe i mBallstát faoi réir cháin bhreisiúcháin RÍFTC le haghaidh na bliana fioscaí agus le haghaidh an mhéid a leithdháiltear ar an mBallstát sin i gcomhréir le hAirteagal 13 i leith na gcomheintiteas ísealchánach atá lonnaithe i ndlínse an mháthaireintitis deiridh, gan beann ar cé acu a chuirtear riail cháilithe i bhfeidhm sa dlínse sin maidir le cuimsiú ioncaim nó nach gcuirtear. Comheintitis ar eintitis infheistíochta agus cistí pinsin iad, ní bheidh siad faoi réir cháin bhreisiúcháin RÍFTC.	I gcás ina bhfuil máthaireintiteas deiridh grúpa FIN lonnaithe i ndlínse ísealchánach, áiritheoidh na Ballstáit go bhfuil a chomheintitis atá lonnaithe i mBallstát faoi réir cháin bhreisiúcháin RÍFTC le haghaidh na bliana fioscaí agus le haghaidh an mhéid a leithdháiltear ar an mBallstát sin i gcomhréir le hAirteagal 13 i leith na gcomheintiteas ísealchánach atá lonnaithe i ndlínse an mháthaireintitis deiridh, gan beann ar cé acu a chuirtear riail cháilithe i bhfeidhm sa dlínse sin maidir le cuimsiú ioncaim nó nach gcuirtear. Ní bheidh cistí pinsin faoi réir cháin bhreisiúcháin RÍFTC.

Cúis

Féinmhínitheach.

Leasú 6

Airteagal 36(2)(b)

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach	Leasú ó CnaR
(b) eintiteas rialtais, eagraíocht idirnáisiúnta, eagraíocht neamhbhrabúsach nó ciste pinsin seachas eintiteas seirbhísí pinsin ar a bhfuil cónaí chun críoch cánach sa dlínse ina bhfuil an máthaireintiteas deiridh lonnaithe agus a bhfuil leasanna úinéireachta ar seilbh aige lena léirítear ceart ar 5 % de bhrabúis agus de shócmhainní an mháthaireintitis deiridh nó níos lú ná sin .	(b) eintiteas rialtais (lena n-áirítear na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus a gcomhlachais siúd) , eagraíocht idirnáisiúnta, eagraíocht neamhbhrabúsach nó ciste pinsin.

Cúis

Soiléiriú. Féinmhínitheach.

Leasú 7

Airteagal 37(3)(c).

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach	Leasú ó CnaR
(c) eintiteas rialtais, eagraíocht idirnáisiúnta, eagraíocht neamhbhrabúsach nó ciste pinsin seachas eintiteas seirbhísí pinsin a bhfuil cónaí air chun críoch cánach sa dlínse ina bhfuil an máthaireintiteas deiridh lonnaithe agus a bhfuil leasanna úinéireachta ar seilbh aige lena léirítear ceart ar 5 % de bhrabúis agus de shócmhainní an mháthaireintitis deiridh nó níos lú ná sin .	(c) eintiteas rialtais (lena n-áirítear na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha agus a gcomhlachais siúd) , eagraíocht idirnáisiúnta, eagraíocht neamhbhrabúsach nó ciste pinsin.

Cúis

Soiléiriú. Féinmhínitheach.

Leasú 8

Airteagal 53a (nua)

Téacs a mhol an Coimisiún Eorpach	Leasú ó CnaR
	Trí bliana tar éis theacht i bhfeidhm na Treorach seo, déanfaidh an Coimisiún Eorpach athbhreithniú ar na torthaí agus féadfaidh sé togra a ullmhú chun an Treoir a leasú, go háirithe maidir le hoiriúnú a dhéanamh ar na sainmhínithe a bhaineann leis an tairseach láimhdeachais agus an t-íosráta cánach, i gcomhréir le hathruithe ar an leibhéal idirnáisiúnta.

Cúis

In éagmais measúnú tionchair ón gCoimisiún Eorpach agus an Treoir seo á dréachtú, tá sé níos tábhachtaí fós athbhreithniú a dhéanamh chun anailís a dhéanamh ar na torthaí agus ar iarmhairtí chur chun feidhme na Treorach.

II.   MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR)

Barúlacha ginearálta

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an Togra le haghaidh Treoir ón gComhairle maidir le híosleibhéal domhanda cánachais a áirithiú do ghrúpaí ilnáisiúnta san Aontas (1);

2.

á thabhairt le fios an athuair go sonraítear in Airteagal 3 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE) go n-oibreoidh an tAontas ar mhaithe le forbairt inbhuanaithe na hEorpa, arna fothú ar an bhfás eacnamaíoch cothromúil agus ar chobhsaíocht praghsanna, ar gheilleagar sóisialta margaidh ina bhfuil iomaíocht ghéar agus arb é is aidhm dó an lánfhostaíocht agus an dul chun cinn sóisialta, agus go bhforáiltear le hAirteagal 113 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE) go nglacfaidh an Chomhairle, ag gníomhú di d’aon toil, forálacha chun bunú agus oibriú an mhargaidh inmheánaigh a áirithiú agus chun saobhadh ar an iomaíocht a sheachaint;

3.

den tuairim go bhféadfadh an obair atá déanta ag an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (ECFE) go dtí seo maidir le bearta a ullmhú chun cur i gcoinne chreimeadh an bhoinn cánach agus aistriú brabúis lasmuigh den Aontas dea-thionchar a imirt ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach, ní hamháin i ndáil le hioncam cánach níos airde a bheith ar fáil do na Ballstáit, ach freisin d’fhonn níos mó cothroime agus iomaíochais a áirithiú do FBManna, a bhfuil orthu, ar an leibhéal náisiúnta agus ar an leibhéal áitiúil, dul i ngleic faoi láthair le dálaí cánach atá níos neamhfhabhraí, rud a bhfuil éifeachtaí dearfacha aige don fhostaíocht agus d’oibrithe;

4.

suite de gurb é an chéad chéim i dtreo córas amháin cánachais a chruthú laistigh den Aontas ná an togra maidir le híosleibhéal cánachais a thabhairt isteach óir tá géarghá leis an gcóras sin murab ionann is riamh chun iomaíocht chuí a chruthú idir cuideachtaí ar mhargadh inmheánach na hEorpa, chun cur le hiomaíochas na hEorpa agus chun athlonnú nó dúnadh éagórach na n-ionad táirgeachta a sheachaint, toisc go gcuireann a leithéid isteach go mór ar oibrithe má bhíonn orthu post nua a lorg nó aistriú mór a dhéanamh le nach gcaillfidh siad a bpost;

5.

den tuairim go bhfuil sé thar a bheith tábhachtach nach gcruthóidh na rialacha rómhaorlathas breise do ghnólachtaí, rud a chuirfeadh bac ar a ndul chun cinn, go háirithe in earnálacha an taighde agus na nuálaíochta, agus na haeráidneodrachta, earnálacha a bhfuil ríthábhacht leo maidir leis an aistriú digiteach agus an t-aistriú glas atá riachtanach a áirithiú;

Na rialacha a chomhchuibhiú go hiomlán san Aontas

6.

ag súil leis go gcuirfear an Treoir i bhfeidhm go córasach agus go comhsheasmhach i ngach Ballstát, agus i gcomhréir iomlán freisin le comhaontú ECFE. Dá mbeadh easpa comhchuibhithe ann idir na rialacha maidir leis an íosleibhéal cánach laistigh den Aontas, nó idir an tAontas agus tríú tíortha, d’fhéadfadh sé tarlú go mbeadh díospóidí ann i dtaobh cánachas dúbailte, rud a mbeadh tionchar diúltach díreach aige ar líon mór príomhchuideachtaí domhanda agus iarmhairtí aige sin dá soláthraithe (ar FBManna iad go minic) maidir le hioncam cánach, an trádáil agus infheistíochtaí;

7.

den tuairim go bhfuil sé ríthábhachtach go ndéanfaí barúlacha ECFE agus tuilleadh mionsonraí teicniúla maidir leis na rialacha samhla a áireamh ar bhealach cuimsitheach sa Treoir agus nach ndéanfaí iad a thrasuí go róthapa, gan na bearta a d’fhéadfadh teacht as an rialáil a chur as an áireamh;

8.

á chur chun suntais a thábhachtaí atá sé téarmaíocht chomhroinnte lánsoiléir a úsáid sa leagan deiridh den Treoir. D’fhéadfadh sé nach mbeadh roinnt de na sainmhínithe nua sa Treoir ag luí go hiomlán leis na sainmhínithe atá leagtha síos cheana sa dlí idirnáisiúnta cánach. D’fhonn deimhneacht dhlíthiúil níos fearr a áirithiú, beidh sé ríthábhachtach na leaganacha aistrithe den Treoir a chros-seiceáil chun go mbeidh coincheapa an dlí cánach sna tíortha éagsúla ailínithe go beacht;

9.

á iarraidh, chomh fada agus a bhaineann sé le grúpaí móra náisiúnta, go ndéanfaí gach iarracht a áirithiú go gcomhlíonfaidh an t-íosleibhéal cánach nua dlí an Aontais Eorpaigh le go seachnófar éiginnteacht dhlíthiúil; go mór i bhfabhar bearta simpliúcháin a bhunú, nuair is féidir, maidir leis na grúpaí sin ar grúpaí náisiúnta amháin iad. Ní fios go beacht faoi láthair cá mhéad grúpa mór den chineál sin atá ann san Aontas agus cén costas fioscach agus riaracháin a bheadh i gceist le beart den sórt sin;

An caidreamh le tríú tíortha agus cothrom iomaíochta

10.

ag súil leis, nuair a bheidh íosráta cánach ECFE á thrasuí sa dlí, go n-oibreoidh an tAontas i gcónaí i gcomhar lena chomhpháirtithe domhanda agus go seasfaidh sé lena threoirlínte polaitiúla, ionas nach mbeidh rialacha níos déine le comhlíonadh ag cuideachtaí Eorpacha i gcomparáid lena n-iomaitheoirí díreacha, rud a chruthódh timpeallacht ghnó nach mbeadh chomh hoscailte sin san Aontas ina mbeadh fás eacnamaíoch níos lú, níos lú fostaíochta agus líon teoranta inniúlachtaí agus acmhainní chun freagairt do dhúshláin na nuálaíochta; den tuairim, go háirithe, go bhféadfadh neamhrannpháirteachas SAM i gColún 1 an bonn a bhaint den sprioc atá le comhaontú ECFE ina iomláine agus den chothromaíocht atá ann;

11.

á iarraidh ar an Aontas Eorpach dianfhaireachán a dhéanamh ar an tionchar a bheidh ag tabhairt isteach chóras Cholún 2 ar iompraíocht infheisteoirí agus cuideachtaí, le gur féidir tuiscint a fháil ar an tionchar a bheidh ag na rialacha nua ar infheistíocht, poist, fás, trádáil nó an luí cánach. Tá géarghá leis an bhfaireachán sin chun éifeachtaí diúltacha ar oibrithe (i bhfoirm pá níos ísle), ar thomhaltóirí (i bhfoirm praghsanna níos airde) nó ar scairshealbhóirí (i bhfoirm díbhinní níos ísle) a sheachaint. Ós rud é go bhfuil sé ríthábhachtach go gcuirfeadh príomhpháirtithe trádála uile an Aontais an t-íosleibhéal cánach i bhfeidhm, tá sé riachtanach go gcomhlíonfadh tríú tíortha na rialacha idirnáisiúnta, ionas nach gcuirfí cuideachtaí an Aontais faoi réir córais níos déine ná cuideachtaí eile agus le nach bhfágfaí iad faoi thoil córas domhanda neamh-chomhordaithe;

12.

á chur i bhfios go láidir go bhféadfadh an Riail maidir le hÍocaíochtaí faoi Thearc-Cháin (RÍFTC) teorainn a chur, go pointe áirithe, leis an éagothroime iomaíochta idir cuideachtaí, ach nach réiteach iomlán ar an bhfadhb é sin, go háirithe toisc gur riail í is fíordheacair a chur i bhfeidhm sa chleachtas agus go bhfágfadh sí nach mbeadh an tAontas chomh tarraingteach céanna, mar shampla i gcás gníomhaíochtaí taighde agus forbartha nó infheistíochtaí san aistriú fuinnimh agus aeráide;

13.

den tuairim gur gá a sheachaint go mbeadh ar chuideachtaí an Aontais déileáil le cánachas dúbailte, de dheasca, mar shampla, easpa comhordaithe a bheith ann idir creimeadh an bhoinn agus aistriú brabúis (BEPS) nó an Riail Eorpach maidir le Cuimsiú Ioncaim (RCI) agus BEAT nó GILTI sna Stáit Aontaithe;

Comhchuibhiú le dreasachtaí agus rialacha eile cánach an Aontais

14.

á mholadh go seolfaí, mar chuid den laghdú mór ar an gcáin a ghearrtar ar bhrabús corparáideach ar an leibhéal Eorpach (laghdú 50 % in 25 bliana), meastóireacht ar an iliomad beart frithsheachanta a rinneadh le deich mbliana anuas agus go ndéanfaí measúnú ar a n-éifeachtúlacht, a n-éifeachtacht, a gcomhleanúnachas agus a mbreisluach AE ó thaobh ioncam cánach de (lena n-áirítear an chaoi ar chuir na Ballstáit an reachtaíocht sin chun feidhme ina gcuid oibre iniúchóireachta);

15.

á iarraidh ar an gCoimisiún é a mheas an féidir sásra 2017 um réiteach díospóidí a úsáid do Cholún 2 nó an bhfuil gá le hathruithe a dhéanamh air;

16.

den tuairim gur cheart don Choimisiún agus d’údaráis chánach na mBallstát a gcórais chánach a thabhairt cothrom le dáta agus a athdhearadh sa chaoi is go mbeidh siad fós in ann an nuálaíocht (ghlas), an fás agus poist a spreagadh. Tá roinnt cánacha agus dreasachtaí náisiúnta ceaptha agus curtha chun feidhme ag tíortha áirithe le blianta beaga anuas chun an fhostaíocht agus an nuálaíocht a spreagadh sna geilleagair áitiúla. Is é an claonadh is déanaí agus is tábhachtaí atá ann ná an méadú ar dhreasachtaí cánach a ceapadh go sonrach chun cosaint an chomhshaoil, slándáil an tsoláthair fuinnimh agus T&F a spreagadh mar chuid den Chomhaontú Glas don Eoraip. Cuid de na dreasachtaí cánach atá in úsáid sna Ballstáit faoi láthair, ní bheidh fáil orthu níos mó, sin nó ní bheidh siad chomh tarraingteach céanna ó thaobh na hinfheistíochta de nuair a bheidh an Treoir i bhfeidhm. B’úsáideach an rud é, dá bhrí sin, dá n-ullmhódh an Coimisiún treoirleabhar ina míneofaí an chaoi a gceapfar dreasachtaí cánach sa todhchaí i gcomhréir le ceanglais Cholún 2 (e.g. dreasachtaí lena dtugtar faoiseamh cánach ar thuarastail nó ranníocaíochtaí slándála sóisialta taighdeoirí, nó scéimeanna dímheasa luathaithe chun an infheistíocht a spreagadh);

17.

den tuairim gur den ríthábhacht é go leanfaidh na Ballstáit de dhreasachtaí cánach a chur ar fáil chun infheistíocht a mhealladh ón gcoigríoch, ar choinníoll go spreagfaidh siad gníomhaíochtaí an fhíorgheilleagair trí níos mó fostaithe a fhostú, níos mó a íoc le hoibrithe agus infheistíocht a dhéanamh i sócmhainní inláimhsithe. Bíonn na fiontair ilnáisiúnta ag brath freisin ar na FBManna áitiúla maidir le táirgí ionchuir a fháil dá slabhraí luacha agus is féidir leo, agus láithreacht acu sna Ballstáit, éifeachtaí dearfacha breise a chruthú sa timpeallacht ghnó áitiúil;

18.

ag tacú leis an iarratas a rinne an pobal gnó maidir le céim thástála a thabhairt isteach chun na pionóis dá bhforáiltear a chur i bhfeidhm. D’fhéadfaí sin a dhéanamh, mar shampla, sa chéad bhliain den chur chun feidhme le go mbeadh deis ag gach cuideachta eolas a chur ar na rialacha nua, le go mbeadh na pionóis a ghearrfaí ar na heintitis sin nár chomhlíon na rialacha i gcomhréir leis an neamhchomhlíonadh agus nach ngearrfaí pionóis ar na heintitis sin nár chomhlíon na rialacha toisc moill a bheith orthu ag cur na nósanna imeachta in oiriúint seachas toisc sin a bheith beartaithe acu d’aon ghnó;

19.

á mholadh, i gcás na gceanglas maidir le taiscí, nár cheart faisnéis a bhaineann le gnólachtaí a nochtadh ach amháin trí mhalartú oifigiúil faisnéise idir na húdaráis chánach, faoi réir rúndacht dhocht agus coinníollacha iomchuí úsáide, d’fhonn sceitheadh neamhrialaithe faisnéise íogaire a chosc, agus gan baint de na ceanglais trédhearcachta mar a leagtar amach sa Mholadh ó Chomhairle ECFE um modhanna cur chuige coiteanna maidir le creidmheasanna onnmhairiúcháin a bhfuil tacaíocht oifigiúil ann dóibh agus maidir leis an dícheall cuí sóisialta agus comhshaoil;

20.

á iarraidh go dtabharfaí isteach simpliú riaracháin d’fhonn teorainn a chur leis na costais a bhaineann leis na rialacha nua a chur in oiriúint, i gcás cuideachtaí agus údaráis chánach. Ba cheart gach iarracht a dhéanamh an t-ualach riaracháin a choimeád chomh híseal agus is féidir. Cabhraíonn reachtaíocht nach bhfuil róchasta leis na cuideachtaí eolas a chur ar na rialacha nua, leis an idirthréimhse is gá a ghiorrú, agus leis na húdaráis chánach cur i bhfeidhm éifeachtach na rialacha nua a fhíorú.

---

(1)  COM(2021) 823 final.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún — Straitéis Eorpach d’Ollscoileanna

(2022/C 301/09)

Rapóirtéir: Emil BOC (RO/PPE), Méara Cluj-Napoca Doiciméad tagartha: Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste Eorpach na Réigiún maidir le straitéis Eorpach d’ollscoileanna COM(2022) 16

MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR),

1.

ag tacú le rannpháirtíocht an Aontais san oideachas agus lena thacaíocht chun barr feabhais san oideachas a chur chun cinn; ag leagan béim, i ndáil leis sin, ar an ról lárnach atá ag an straitéis Eorpach d’ollscoileanna, ar cuid den phacáiste ardoideachais í lena ndéanfar an Limistéar Eorpach Oideachais a chur ar fáil faoi 2025;

2.

á chur i bhfáth nach mairfidh an tsibhialtacht, lena neartaítear luachanna daonlathacha na hEorpa, ach amháin má infheistítear i gcaipiteal daonna. Bunchloch na foghlama ar feadh an tsaoil is ea córas oideachais den scoth a bhfuil ollscoileanna maithe ina chroílár;

3.

á chur in iúl go láidir an tábhacht a bhaineann le caighdeán oideachais agus taighde na hollscoile Eorpaí a ardú agus a thábhachtaí atá sé a áirithiú go mbeidh an tacaíocht is gá ar fáil ar an leibhéal áitiúil agus réigiúnach chun na cuspóirí a aithnítear sa straitéis sin a bhaint amach;

4.

á aithint go bhfuil ról ríthábhachtach ag ollscoileanna sa tsochaí agus go rannchuidíonn siad le forbairt inbhuanaithe, athléimneach agus chuimsitheach na mBallstát, na bpobal áitiúil agus na réigiún araon, ar forbairt í atá bunaithe ar luachanna daonlathacha. Tá ollscoileanna níos tábhachtaí fós le linn géarchéimeanna, nuair is féidir leo cabhrú leis an ngéarchéim a shárú agus cur leis an téarnamh iar-ghéarchéime (1);

5.

á chur chun suntais an ról ríthábhachtach atá ag ollscoileanna chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin dhomhanda. Is fada béim á cur ag an Aontas ar an ngá atá leis an dlúthnasc idir an taighde, an teagasc, an fhoghlaim agus an nuálaíocht in ollscoileanna a neartú, agus maoiniú níos fearr á thabhairt d’ollscoileanna san am céanna chun an leibhéal cáilíochta is gá a dhaingniú. Tá ról na n-ollscoileanna maidir le heolas taighde nua a ghiniúint agus nuálaíocht nua a chur chun cinn ríthábhachtach chun aghaidh a thabhairt ar na dúshláin shochaíocha phráinneacha arna sainaithint i misin an Aontais Eorpaigh;

6.

á chur in iúl nach mór féachaint ar ollscoileanna mar ghné bhunúsach de chultúr na hEorpa agus gur buntáiste straitéiseach é éagsúlacht na hearnála ollscoile, lena dtugtar le chéile comhlachtaí teagaisc, institiúidí taighde agus institiúidí gairmoiliúna, etc.;

7.

ag tabhairt dá aire gur minic a chuireann ionaid ardoideachais buntáiste iomaíoch tábhachtach ar fáil ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach (2). Mar shampla, tá suim ag infheisteoirí i bpobail a bhfuil lucht saothair ardcháilithe acu agus tá suim acu sna deiseanna chun dul i gcomhar le lucht acadúil agus chun aistriú teicneolaíochta agus feasa gnó a dhéanamh idir ollscoileanna agus an earnáil ghnó, agus mealltar chuig na háiteanna sin iad. Gintear ioncam suntasach áitiúil (3) freisin áit a mbíonn ollscoileanna toisc go gcaitheann mic léinn, léachtóirí agus baill foirne eile cuid mhór airgid i siopaí agus gnólachtaí áitiúla (tá éifeacht mhór iolraitheora ann maidir le tomhaltas ollscoile). Sa bhreis ar na buntáistí sin atá inchainníochtaithe ó thaobh an gheilleagair de, is gnách gur bailte ilchultúrtha iad na bailte ollscoile mar gheall ar mhic léinn agus foireann teagaisc ó thíortha éagsúla a bheith i láthair agus mar gheall ar luachanna amhail an chaoinfhulaingt agus éagsúlacht chultúrtha, reiligiúnach agus eitneach á gcur chun cinn (4);

8.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an cur chuige il-leibhéil a glacadh leis an straitéis Eorpach d’ollscoileanna, lena bhféachtar le cuspóirí beartais a ailíniú le hinfheistíocht AE, náisiúnta, réigiúnach agus áitiúil; á chur in iúl, áfach, go mbeadh sé tairbhiúil gné áitiúil agus réigiúnach níos láidre a bheith i ndearadh agus i gcur chun feidhme na samhla idéalaí d’ollscoileanna amach anseo;

9.

ag tabhairt dá aire gur gá comhpháirtíochtaí straitéiseacha a thógáil idir LRAnna agus ollscoileanna, lena n-áirítear maidir le straitéisí forbartha áitiúla agus réigiúnacha a chumadh. Tá ról ríthábhachtach ag ollscoileanna maidir le héiceachórais áitbhunaithe a fhorbairt, a bhfuil straitéisí réigiúnacha um speisialtóireacht chliste mar bhunús maith dóibh;

10.

á aithint gur féidir le LRAnna tacú le hollscoileanna trí dhálaí áitiúla agus réigiúnacha a chruthú agus a fheabhsú (amhail rochtain ar gach cineál bonneagair agus seirbhíse, cáilíocht saoil, agus timpeallacht chuimsitheach) lenar féidir ollscoileanna a dhéanamh níos iomaíche ar an leibhéal domhanda;

11.

ag tabhairt dá aire go bhfuil seantraidisiún comhair ann cheana féin idir ollscoileanna ó Bhallstáit éagsúla trí chlár Erasmus+, agus ní mór sin a fhorbairt agus a neartú ar bhonn leanúnach;

12.

ag tabhairt dá aire go bhfuil athrú ag teacht ar ról na n-ollscoileanna sa tsochaí, agus go bhfuil siad ag glacadh le feidhmeanna nua mar aon lena bhfeidhmeanna traidisiúnta (a bhí dírithe den chuid is mó ar an teagasc agus ar thaighde) (5). Tá ról na n-ollscoileanna á athshainiú acu agus iad ag feidhmiú anois mar phríomhghníomhaithe i réimsí amhail nuálaíocht theicneolaíoch agus shóisialta, fiontraíocht agus aistriú teicneolaíochta chuig an ngeilleagar. Ní fhanann siad amach ó na pobail agus ón tsochaí a thuilleadh ach tá siad rannpháirteach sa phobal, iad ina bpáirtithe leasmhara atá in ann freagraí ar roinnt de na fadhbanna atá os comhair na sochaí a aithint (6);

13.

á chur in iúl go bhfuil ról lárnach ag ollscoileanna maidir le cuspóirí a chur chun cinn atá ríthábhachtach don Aontas Eorpach, amhail an t-aistriú glas agus an t-aistriú digiteach. Tá neart saineolais ag ollscoileanna sna réimsí sin, ach is féidir leo dea-chleachtais ábhartha a chur chun feidhme agus a scaipeadh freisin sna pobail ina bhfuil siad lonnaithe;

14.

ag tabhairt dá aire gur féidir le hollscoileanna réitigh agus uirlisí a chur ar fáil chun dul i ngleic le cuid de mhórfhadhbanna an Aontais, amhail imirce daoine oilte (7) agus tréigean na tuaithe. Tá dlúthnasc idir na héifeachtaí díobhálacha a bhaineann le himirce daoine oilte agus an ról lárnach atá ag cúrsaíocht daoine oilte ar thaobh amháin agus comhar agus comhpháirtíochtaí idir ollscoileanna, LRAnna, an timpeallacht ghnó agus an tsochaí shibhialta ar an taobh eile; á chur i bhfáth gur cheart dlús suntasach a chur leis na hiarrachtaí chun an deighilt eolais agus an deighilt nuálaíochta san Eoraip a chúngú agus chun an bhearna nuálaíochta idir an Eoraip agus SAM a dhúnadh;

15.

á mholadh go bhfuil sé tábhachtach go n-aithneofaí agus go n-áiritheofaí go nglacfaí go buan, ar mhórscála, dea-chleachtais ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach maidir le comhar idir ollscoileanna agus LRAnna. Dá bhrí sin, is tosaíocht é do LRAnna na mBallstát líonraí trasnáisiúnta a chruthú atá dírithe ar dhea-chleachtais a scaipeadh, le rannpháirtíocht leathan geallsealbhóirí ardoideachais. D’fhéadfaí an líonra sin a áireamh sa straitéis Eorpach d’ollscoileanna;

16.

á thabhairt le fios go bhfuil aghaidh á tabhairt ag ollscoileanna ar fhadhbanna agus bacainní suntasacha de réir mar a athraíonn siad agus de réir mar a ghlacann siad freagrachtaí nua chucu féin. Is é is dóichí go dtiocfar ar dhúshláin airgeadais i ngach Ballstát. Dá bhrí sin, molann sé go ndéanfaí straitéis infheistíochta a cheapadh ina gcuirfí maoiniú réigiúnach, náisiúnta agus Eorpach san áireamh agus ina n-iarrfaí go gcuirfí san áireamh an comhar idir an earnáil phoiblí, an earnáil phríobháideach agus an earnáil neamhbhrabúis d’fhonn acmhainneachtaí na n-ollscoileanna Eorpacha a fhothú. Tá sé ag tabhairt dá aire freisin go bhfuil dúshláin ann a bhaineann le leibhéal an neamhspleáchais ollscoile agus/nó le hidirghabháil pholaitiúil i mórchinntí maidir le maoiniú ollscoile, earcú agus roghnú foirne teagaisc, saoirse chun tuairimí a nochtadh agus rogha ábhar agus treo an taighde, agus maidir le deiseanna le haghaidh cumarsáid shaor gan cinsireacht a dhéanamh ar thoradh an taighde;

17.

á chur in iúl go láidir gur gá do LRAnna na mBallstát tabhairt faoi raon leathan d’éiceachórais áitiúla agus réigiúnacha a chomhdhlúthú agus comhar agus muinín a chur chun cinn idir earnálacha éagsúla an chomhphobail. Tá sé á chur i bhfios ag CnaR nach mór ollscoileanna ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach a mheas mar chuid d’éiceachóras níos leithne ina bhfuil raon leathan geallsealbhóirí (8). Tá comhar idir ollscoileanna agus geallsealbhóirí pobail ábhartha ríthábhachtach chun cur ar chumas ollscoileanna scileanna nua a chur ar fáil lena ndíreofar ar réiteach cruthaitheach fadhbanna, ar úsáid teicneolaíochta agus ar chumarsáid éifeachtúil sa phobal;

18.

ag tabhairt dá aire gur tosaíochtaí bunúsacha den straitéis Eorpach d’ollscoileanna iad comhar trasnáisiúnta idir ollscoileanna a dhoimhniú agus gné Eorpach an ardoideachais a fhorbairt. Dá réir sin, tá sé den tuairim gur féidir le LRAnna gníomhú chun tacú le comhar trasnáisiúnta idir ollscoileanna nuair is féidir sin (is príomhshásra é Tionscnamh Erasmus+ na nOllscoileanna Eorpacha do chomhghuaillíochtaí ollscoile a bhfuil sé d’aidhm acu barr feabhais a bhaint amach). Is féidir le LRAnna dea-chleachtais a ghlacadh a leagtar amach sa straitéis, amhail an Cárta Mic Léinn Eorpach. Chomh maith le freastal ar chuspóirí acadúla, d’fhéadfadh mic léinn trasnáisiúnta, taighdeoirí trasnáisiúnta agus baill foirne teagaisc idirnáisiúnta an cárta a úsáid agus cumarsáid á déanamh acu le riaracháin áitiúla (mar shampla, le haghaidh ceadanna cónaithe, pasanna iompair phoiblí agus rochtain ar mhúsaeim);

19.

á chur in iúl, laistigh den straitéis Eorpach d’ollscoileanna, go gcaithfidh LRAnna na mBallstát gníomhú mar éascaitheoirí atá in ann geallsealbhóirí pobail éagsúla a thabhairt le chéile maidir le tionscnaimh agus tionscadail atá ábhartha d’ollscoileanna. Tá sé ag tabhairt dá aire freisin nach bhfuil freagracht dhíreach ar LRAnna maidir le maoiniú ollscoile i roinnt mhaith Ballstát. Mar sin féin, is féidir le LRAnna maoiniú a chur chun cinn ó raon foinsí d’ollscoileanna agus dá dtionscnaimh éagsúla, agus sineirgí á gcruthú acu ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach;

20.

á aithint gur gá d’ollscoileanna na cláir staidéir a athmhúnlú chun freagairt chomh héifeachtach agus is féidir do dhul chun cinn tapa sa teicneolaíocht, don aistriú glas agus an t-aistriú digiteach agus d’athruithe struchtúracha ar mhargaí saothair na hEorpa a bhfuil scileanna nua ag teastáil ina leith (9). Tá sé á chur in iúl aige freisin gur féidir le LRAnna ról tábhachtach a imirt sa phróiseas chun cláir staidéir a athmhúnlú agus scileanna nua den sórt sin a fhorbairt. Tá sé á chur i dtábhacht aige, san am céanna, cé go gcuireann ollscoileanna go mór le hinfhostaitheacht agus iomaíochas eacnamaíoch laistigh de gheilleagar domhandaithe a fheabhsú, ní mór gné neamhspleách an oideachais threasaigh a chaomhnú;

21.

á chur in iúl go láidir an tábhacht a bhaineann le ról na LRAnna chun éiceachórais áitiúla agus réigiúnacha a chruthú agus a chomhdhlúthú lena gcuirfear comhar gníomhach agus líonrú chun cinn idir údaráis phoiblí fhonáisiúnta, gnólachtaí agus tionscal, agus ollscoileanna. Ní mór do LRAnna gníomhú mar thionscnóirí agus mar éascaitheoirí sna héiceachórais sin, agus deiseanna comhair á n-aithint, acmhainní á leithdháileadh (airgeadais agus eile) le haghaidh gníomhaíochtaí líonraithe agus comhair, agus tacaíocht á tabhairt do bhunú mol amhail braislí oideachais ar an leibhéal áitiúil agus/nó ar an leibhéal réigiúnach. Uirlisí den scoth is ea braislí oideachais, a cheaptar chun spás a chur ar fáil don idirphlé agus don chomhar idir na príomhpháirtithe leasmhara san oideachas foirmiúil d’fhonn tacú le daoine óga agus iad ag ullmhú le dul isteach i margadh an tsaothair. Trí bhraislí oideachais, is féidir le LRAnna oibriú le geallsealbhóirí eile san éiceachóras chun sásraí amhail cistí nuálaíochta agus miondeontais do ghnólachtaí nuathionscanta i bpríomhréimsí áirithe a chur chun feidhme;

22.

den tuairim gur gá do mhic léinn anois, agus iad i mbun foghlama, úsáid a bhaint as modhanna atá an-difriúil i gcásanna áirithe ó na cinn a úsáideadh roimhe seo. Teastaíonn deiseanna uathu chun coincheapa teoiriciúla a chur i bhfeidhm i gcásanna ón bhfíorshaol, agus iad a úsáid chun fadhbanna a réiteach ina bpobal áitiúil agus réigiúnach. I gcomhar le hollscoileanna agus le geallsealbhóirí eile éiceachórais áitiúla agus réigiúnacha, is féidir le LRAnna an taithí foghlama sin a chothú, cuir i gcás trí thacú le saotharlanna maireachtála, saincheisteanna beartais a chur ar aghaidh le haghaidh anailíse, comhthionscadail straitéiseacha a fhorbairt don phobal agus comhar le geallsealbhóirí áitiúla agus réigiúnacha eile a éascú;

23.

den tuairim gur féidir le LRAnna, i gcomhpháirtíocht le hollscoileanna agus le geallsealbhóirí eile éiceachórais áitiúla nó réigiúnacha, an-chuid a dhéanamh chun tacú le fiontraithe óga, lena n-áirítear mic léinn agus céimithe, trí chabhrú leo rochtain a fháil ar na príomhacmhainní is gá le haghaidh na nuálaíochta. Tá acmhainní de dhíth ar roinnt mhaith daoine óga agus mic léinn amhail saotharlanna, teicneolaíochtaí nua agus naisc nua chun smaointe gnó agus/nó táirgí agus seirbhísí a fhorbairt. In éineacht le comhlachtaí eile a bhfuil na hacmhainní sin acu, is féidir le LRAnna cur ar chumas fiontraithe óga rochtain a fháil ar na hacmhainní a theastaíonn uathu chun bheith nuálach (spás oifige, oiliúint, comhairle, etc.);

24.

á chur in iúl gur féidir le LRAnna caidrimh chliste a fhorbairt le hollscoileanna chun an pobal áitiúil agus réigiúnach a fhorbairt. Ní mór d’ollscoileanna eolas agus seirbhísí a chur ar fáil do na pobail sin ina bhfuil siad lonnaithe. Is féidir le LRAnna an caidreamh sin a éascú trí chláir a bhunú a mbíonn ollscoileanna páirteach iontu ar bhonn buan chun réitigh a fháil ar fhadhbanna áitiúla agus réigiúnacha, trí chomhairle agus saineolas a chur ar fáil agus trí dhea-chleachtais a scaipeadh nuair a thagann siad chun cinn ionas gur féidir le níos mó pobal agus údarás gníomhú ina leith chomh maith. Tá ról thar a bheith tábhachtach ag aitheantas poiblí agus ag dreasachtaí do rannpháirtíocht na n-ollscoileanna chun an tairbhe a ghabhann le bealaí éagsúla acadúla agus/nó gairmiúla a chruthú, agus spreagtar ollscoileanna chun rannpháirtíocht múinteoirí, taighdeoirí agus mac léinn ar an leibhéal áitiúil a chur chun cinn;

25.

á chur i dtábhacht gur féidir le pobail áitiúla agus réigiúnacha, idir bheag agus mhór, tairbhe chomhionann a bhaint as ollscoil a bheith acu. Is féidir le LRAnna cur go mór le hollscoileanna a fhorbairt agus iad a dhéanamh níos tarraingtí tríd an mbunobair a leagan síos ar mhaithe le cáilíocht ard saoil agus dearcaí agus iompraíocht a spreagadh atá dírithe ar an gcaoinfhulaingt, an cuimsiú, an ilchultúrthacht agus sábháilteacht an phobail. Is féidir le hollscoileanna cuid dá ngníomhaíochtaí agus dá struchtúir a lonnú i mbailte beaga, mar aon le cathracha. Is féidir le LRAnna cabhrú chun struchtúir ollscoile agus/nó institiúidí taighde a bhunú i mbailte beaga trí sheirbhísí a chur ar fáil amhail tithíocht inacmhainne do mhic léinn, trí úsáid a bhaint as foirgnimh phoiblí áirithe le haghaidh gníomhaíochtaí teagaisc, taighde agus cumarsáide, agus trí tháscairí iontaofa cáilíochta saoil a tháirgeadh, agus leas á baint as sochair áirithe nach gcuirtear ar fáil sna cathracha móra;

26.

den tuairim gur féidir dlús a chur leis an aistriú digiteach ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach trí dhul i gcomhar le hollscoileanna agus tríd an leas is fearr is féidir a bhaint as acmhainní ollscoile ábhartha. In éineacht le LRAnna, is féidir le hollscoileanna comhairle a chur ar fáil nó straitéisí um aistriú digiteach a cheapadh atá dírithe ar imthosca áitiúla nó réigiúnacha. I gcomhpháirtíocht le LRAnna, is féidir le hollscoileanna cúrsaí gearrthéarmacha maidir le scileanna digiteacha nó seisiúin oiliúna a chur ar fáil don phobal i gcoitinne, agus béim ar leith á leagan ar ghrúpaí atá i mbaol eisiaimh (amhail daoine scothaosta agus daoine ar bheagán oideachais);

27.

Is féidir le LRAnna tacú le forbairt campas hibrideach a chuirfidh an t-aistriú digiteach chun cinn i bpobail agus in ollscoileanna araon, lena n-áiritheofar comhionannas deiseanna, lena gcuirfear lánpháirtiú sóisialta chun cinn, lena gcuirfear feabhas ar iomaíochas daoine óga i margadh an tsaothair, lena neartófar an obair óige, an neamh-idirdhealú agus an tuiscint idirchultúrtha. Le campais hibrideacha, ba cheart aird a thabhairt ar an gcumarsáid chun comhionannas deiseanna a áirithiú agus ar leibhéal scaipthe faisnéise chun a áirithiú go mbeidh rochtain i ndáiríre ag gach duine óg incháilithe uirthi, go háirithe iad siúd a bhfuil cónaí orthu i réigiúin fhorimeallacha. Is féidir le LRAnna tacaíocht airgeadais agus eile a chur ar fáil do bhearta chun na campais hibrideacha sin a oscailt do gheallsealbhóirí pobail éagsúla, lena n-áirítear grúpaí atá i mbaol agus faoi mhíbhuntáiste, daoine óga leochaileacha agus daoine óga atá i mbaol amhail NEETanna, cuardaitheoirí poist óga, mná, dídeanaithe, daoine faoi mhíchumas agus daoine ar scor. Ní mór do bheartais an Aontais agus na mBallstát tosaíocht a thabhairt do chuimsiú daoine óga atá i mbaol;

28.

den tuairim go bhfuil lear mór eolais agus saineolais ag ollscoileanna maidir leis an aistriú glas. Is féidir le hollscoileanna a bheith ina samhail de dhea-chleachtais freisin — anuas ar an oideachas agus faisnéis — don aistriú glas. I gcomhpháirtíocht le LRAnna, is féidir le hollscoileanna campais ghlasa a fhorbairt agus páirt a ghlacadh san athnuachan uirbeach, agus campais ghlasa agus foirgnimh eiseamláireacha atá fuinneamhéifeachtúil agus a chomhlíonann prionsabail éicidhearthóireachta á gcur ar fáil don phobal;

29.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an treochlár soiléir, na táscairí bliantúla agus na tagarmharcanna chun an straitéis a chur i gcrích, mar a d’iarr Coiste na Réigiún cheana féin, agus a úsáidfear chun meastóireacht a dhéanamh ar an dul chun cinn atá déanta chun cuspóirí an Limistéir Eorpaigh Oideachais a bhaint amach. Mar sin féin, tá sé á chur in iúl aige gur gá an ghné áitiúil agus réigiúnach a chur san áireamh san Fhaireachlann Eorpach um Earnáil an Ardoideachais, toisc go n-áiritheofaí leis sin go mbeadh an scórchlár atá beartaithe dírithe freisin ar an leibhéal áitiúil agus ar an leibhéal réigiúnach;

30.

ag tabhairt dá aire gur féidir le LRAnna cabhrú le hollscoileanna Eorpacha dul ar aghaidh chuig leibhéal idirnáisiúnta agus an tAontas Eorpach a chur chun cinn ar an leibhéal domhanda. Leis an gcúnamh sin, ba cheart a áireamh go gcuirfear tacaíocht ar fáil d’ollscoileanna Eorpacha chun dul isteach i gcomhghuaillíochtaí uaillmhianacha trasnáisiúnta agus comhar sistéamach fadtéarmach á fhorbairt maidir le hoideachas den scoth agus taighde agus nuálaíocht agus go gcuirfear deiseanna buana ar fáil i dtaca le soghluaisteacht acadúil do mhic léinn, do mhúinteoirí, do thaighdeoirí agus do bhaill foirne.

---

(1)  Howard, G., Weinstein, R., Yang, Y. (2021), Do universities improve local economic resilience?, IZA DP Uimh. 14422, ar fáil ar líne ag https://docs.iza.org/dp14422.pdf.

(2)  Fonseca, L., Nieth, L. (2021), The role of universities in regional development strategies: A comparison across actors and policy stages, European Urban and Regional Studies, 22(3); Goddard, J, Puukka, J. (2008), The engagement of higher education institutions in regional development: an overview of the opportunities and challenges, Higher Education Management and Policy, 20(2): 11-41.

(3)  Chirca, A., Lazar, D.T. (2021), Cluj-Napoca without students: an estimation of the gap in the city’s economy, Transylvanian Review of Administrative Sciences, 66E: 44-59.

(4)  Goddard, J., Vallance, P. (2014), The university and the city, Higher Education, 68(2): 319-321.

(5)  Liddle J., Addidle G.D. (2022), The Changing Role of Universities in Society: Key Influences in The Role of Universities and HEIs in the Vulnerability Agenda. Rethinking University-Community Policy Connections. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-89086-5_3.

(6)  Myklebust, J.P., Smidt, H. (2021), What is the role of universities in global upskilling?, University World News, ar líne ag https://www.universityworldnews.com/post.php?story=20210129110449887.

(7)  Hammerbauer, M., Pavletić, P., Vespa, M. (2021) Brain drain in higher education in European context, Tuarascáil chríochnaitheach — ESC41, ar líne ag https://www.esu-online.org/wp-content/uploads/2021/03/Brain-Drain-final-report-ESC41-Google-Docs.pdf.

(8)  Reichert, S. (2019), The Role of Universities in Regional Innovation Ecosystems, Staidéar EUA, ar líne ag https://www.eua.eu/downloads/publications/eua%20innovation%20ecosystem%20report_final_digital.pdf.

(9)  Jackson, N. J. (2011) Learning for a complex world: A lifewide concept of learning, education and personal development. Bloomington, IN: Author House; Williams, S., Dodd, L. J., Steele, C., & Randall, R. (2015), A systematic review of current understandings of employability, Journal of Education and Work, Imleabhar. 29, Uimh. 8, lgh 877-901.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún – Státchabhair AE a thabharfar amach anseo in earnálacha na talmhaíochta, na foraoiseachta agus na limistéar tuaithe

(2022/C 301/10)

Rapóirtéir: Guido MILANA (IT/PSE), Comhalta de Chomhairle Bardais Olevano Romano

MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR)

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó na tograí nua a rinne an Coimisiún Eorpach le déanaí chun státchabhair a dheonú sa talmhaíocht, tograí a mbeidh feidhm leo ón 1 Eanáir 2023;

2.

á mheabhrú go bhforáiltear le hAirteagal 107(1) den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh go bhfuil státchabhair arna deonú do ghnóthais, sa chás ina bhféadfadh an chabhair sin an iomaíocht idir na Ballstáit a shaobhadh, ar neamhréir leis an margadh inmheánach, agus go dtugtar isteach maoluithe áirithe leis;

3.

á mheabhrú, i gcás earnálacha na talmhaíochta, na foraoiseachta agus na limistéar tuaithe, gurb é an Coimisiún a dhéanann a mheas an bhfuil saobhadh den chineál sin ann trína anailís a bhunú ar na treoirlínte maidir le státchabhair a dheonú in earnálacha na talmhaíochta, na foraoiseachta agus na limistéar tuaithe agus gurb í clárthréimhse 2014-2022 a chumhdaítear leis na treoirlínte sin;

4.

á chur i bhfios go láidir go sonraítear in Airteagal 81 de Rialachán (AE) Uimh. 1305/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (1) maidir le tacaíocht d’fhorbairt tuaithe ón gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe nach mór cistiú do bhearta nach gcumhdaítear le hIarscríbhinn I a ghabhann le CFAE a chur chun feidhme faoi na rialacha maidir le státchabhair;

5.

á chur i bhfáth go n-áirithítear le hailíniú an dá théacs sin go mbeidh an tréimhse a mhairfidh na rialacha maidir le státchabhair i gcomhréir leis an tréimhse a mhairfidh na rialacha forbartha tuaithe;

6.

á thabhairt dá aire gur sheol an Coimisiún, chun na críche sin, comhairliúchán in 2019 agus go leagtar amach torthaí an chomhairliúcháin sin sa doiciméad oibre SWD(2021) 107 final (2);

7.

á mheabhrú gur ghlac an Pharlaimint agus an Chomhairle, idir an dá linn, rialacháin maidir leis an gComhbheartas Talmhaíochta (CBT) nua, go háirithe Rialachán (AE) 2021/2115 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (3) lena leagtar síos rialacha maidir leis an tacaíocht a thugtar do phleananna straitéiseacha agus ina gcuirtear san áireamh an tuairim ó CnaR maidir le CBT nua;

8.

á chur i bhfáth nach mór do na tograí nua maidir le státchabhair a dheonú CBT nua a chur san áireamh agus leanúint de bheith i gcomhréir leis;

9.

á chur i bhfáth go mbeidh ar na feirmeacha na straitéisí maidir leis an gComhaontú Glas don Eoraip a chur chun feidhme, go háirithe an Straitéis Bhithéagsúlachta agus an straitéis “ón bhfeirm go dtí an forc”;

10.

á chur i bhfáth go bhfuil sé ríthábhachtach go dtabharfaí tacaíocht do na feirmeacha agus na foraoisí agus an t-aistriú glas á chur i bhfeidhm, go háirithe na feirmeacha beaga atá lonnaithe i limistéir straitéiseacha de chuid na réigiún agus a bhfuil ról tábhachtach acu i gcosaint an tírdhreacha;

11.

ag áitiú ar an gCoimisiún caighdeáin táirgthe Eorpacha cheangailteacha agus clásail chómhalartachta nó comhuaineacha a leagan síos le haghaidh allmhairí, amhail na cinn a fhorchuirtear ar tháirgeoirí an Aontais;

12.

ag iarraidh ar an gCoimisiún líon na seiceálacha teorann a mhéadú agus nósanna imeachta amhail fuar-chóireáil ar tháirgí allmhairithe a fhorfheidhmiú;

13.

á mheabhrú go bhfuil a dhearcadh maidir leis an dá straitéis curtha in iúl cheana féin ag CnaR, sa tuairim Cathracha agus réigiúin a bheidh bithéagsúil tar éis 2020 in CBD COP 15 na Náisiún Aontaithe agus i Straitéis Bhithéagsúlachta an Aontais 2030 (4) (níl leagan Gaeilge ann) agus sa tuairim Ón bhfeirm go dtí an forc: an ghné áitiúil agus réigiúnach (5) (níl leagan Gaeilge ann);

14.

ag leagan béim ar an ról tábhachtach atá ag na húdaráis áitiúla maidir le nósanna imeachta áirithe a shainiú agus a bhainistiú chun tacaíocht áirithe a chúiteamh, go háirithe tacaíocht atá nasctha leis an mbainistiú riosca sa talmhaíocht;

15.

á mheabhrú, maidir le sainiú na bpleananna straitéiseacha náisiúnta dá bhforáiltear i Rialachán (AE) 2021/2115, nach chuige sin amháin atá na réigiúin, na cúigí agus na bardais páirteach sna pleananna sin ach go dtairbhíonn siad freisin den tacaíocht forbartha tuaithe agus go gcabhraíonn siad le sainiú an chur chuige ón mbun aníos atá leagtha amach sa tionscnamh LEADER;

16.

á chur in iúl gur thit an méid státchabhrach a deonaíodh in earnáil na talmhaíochta ar an leibhéal Eorpach ó 7,6 billiún in 2014 go 6 bhilliún in 2019, ach gur tharla méadú le linn thréimhse phaindéim COVID-19;

17.

á chur i bhfios, nár cuireadh deireadh riamh le táirgeadh na ngabháltas talmhaíochta agus agraibhia agus earnáil na foraoiseachta le linn na tréimhse sin, lena n-áirithítear cinnteacht an tsoláthair mar a cheanglaítear le hAirteagal 39 CFAE;

18.

á chur i bhfios go bhfuil éagobhsaíocht sa mhargadh tráchtearraí agus sa mhargadh soláthair bia de bharr an chogaidh idir an Rúis agus an Úcráin;

19.

ag leagan béim ar an ról ba cheart a bheith ag CBT i ndáil leis an méid sin, ó thaobh féinsoláthar de agus slándáil bia a ráthú;

20.

á mheabhrú gurbh fhéidir na soláthairtí sin a chur ar fáil a bhuí, freisin, leis an deis leas a bhaint as tacaíocht ad hoc arna leagan síos ag an gCoimisiún le haghaidh na géarchéime eacnamaíche a tháinig as COVID-19;

21.

á chur in iúl, ina theannta sin, gur faoi chuimsiú phleananna forbartha tuaithe go príomha a deonaíodh an chuid is mó den státchabhair, gan cabhair shonrach do ghéarchéim COVID-19 a áireamh, agus go háirithe maidir leis na bearta nach dtagann faoi chuspóirí Iarscríbhinn I a ghabhann le CFAE (táirgí talmhaíochta);

22.

á thabhairt dá aire gur nós imeachta casta atá sa nós imeachta maidir leis an státchabhair a chur san áireamh sna pleananna forbartha tuaithe;

23.

á thabhairt dá aire, ainneoin go bhfuil an-chosúlacht idir Rialachán (AE) Uimh. 1305/2013 a bhaineann le tacaíocht CETFT a thabhairt chun cuspóirí forbartha tuaithe a bhaint amach agus treoirlínte 2014-2020 maidir le státchabhair a dheonú in earnálacha na talmhaíochta, na foraoiseachta agus na limistéar tuaithe, nach mbíonn na bearta forbartha tuaithe ag teacht go hiomlán leis an méid a fhoráiltear leis na rialacha maidir le státchabhair;

24.

á thabhairt dá aire gur tugadh le fios le linn an chomhairliúcháin a sheol an Coimisiún go bhfuil gnéithe áirithe de chuid na rialacha reatha maidir le státchabhair ann atá imithe i léig;

25.

á chur i bhfios go láidir gur príomhchuspóir i gcónaí é cothrom na Féinne a áirithiú do gach gnóthas san Aontas Eorpach;

26.

á thabhairt dá aire gur gá roinnt beart a choinneáil agus a oiriúnú, go háirithe na bearta maidir le bainistiú riosca;

27.

á thabhairt dá aire gur le haghaidh bearta forbartha tuaithe, den chuid is mó, a úsáideadh an chabhair in earnáil na foraoiseachta agus, i bhfianaise a thábhachtaí atá ról na bhforaoisí, gur gá é a dhéanamh níos éasca an chabhair sin a chur chun feidhme;

28.

den tuairim gur gá tacaíocht a thabhairt do ghabháltais talmhaíochta agus foraoise tríd an aistriú glas, go háirithe do mhicrifhiontair, feirmeoirí beaga agus áitiúla agus slabhraí gearra soláthair bia. I bhfianaise na bpraghsanna arda bia agus na gcostas ard ionchuir (amhail fuinneamh agus leasacháin), a bhfuil tionchar ag an gcogadh san Úcráin orthu, ní bheadh na gabháltais sin in ann dul i ngleic leis na hiarmhairtí sin ina n-aonair; i ndáil leis sin, is díol sásaimh dó Teachtaireacht an Choimisiúin maidir le “Slándáil bia a áirithiú agus athléimneacht na gcóras bia a neartú”;

29.

á mheas gur gá na critéir maidir le ceanglais faisnéise agus phoiblíochta a chomhchuibhiú, go háirithe maidir leis na spriocdhátaí chun sonraí na scéimeanna cabhrach a chumhdaítear leis an rialacháin blocdhíolúine a chur in iúl;

30.

á chur i bhfáth go bhfuil an t-athchóiriú ar CBT, athchóiriú atáthar tar éis a ghlacadh, bunaithe ar phrionsabal na coimhdeachta agus go bhfuil sé tábhachtach, dá bhrí sin, go n-urramódh na rialacha maidir le státchabhair an prionsabal sin freisin gan an bonn a bhaint, ag an am céanna, den iomaíocht idir na feirmeoirí sna Ballstáit éagsúla;

31.

den tuairim go bhfuil sé ríthábhachtach prionsabal sin na coimhdeachta a chaomhnú, go háirithe maidir leis an ról atá ag na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, arb iad is gaire do na heagraíochtaí pobail a bhfuil ról ríthábhachtach acu maidir leis na bearta cabhrach a bhainistiú ar an leibhéal áitiúil;

ag moladh, dá bhrí sin, an méid seo a leanas:

Simpliú

32.

gan ceangal a chur ar na Ballstáit fógraí a chur isteach ar bhonn bliantúil a bhaineann le teagmhais atá inchurtha le tubaistí nádúrtha, galair ainmhithe nó plandaí nó inmhíolú, óir má aithníonn na húdaráis náisiúnta iad amhlaidh, ní gá fógra a thabhairt dóibh don Choimisiún freisin;

33.

gan ceangal a chur ar na Ballstáit faisnéis a fhoilsiú faoi thairbhithe aonair cabhrach faoi bhun EUR 75 000 i gcomhair táirgeadh talmhaíochta, agus faoi bhun EUR 500 000 chun táirgí talmhaíochta a phróiseáil agus a mhargú;

34.

gan nósanna imeachta atá nasctha leis an gcuid den chomhmheastóireacht don chabhair ar tugadh fógra ina leith a dhéanamh níos liopasta;

35.

foráil a dhéanamh maidir leis an bhféidearthacht cabhair infheistíochta a dheonú tríd an Rialachán Blocdhíolúine Talmhaíochta (ABER) (6), fiú i gcás táirgí ó earnáil aonair, agus go háirithe i gcás ina mbeartaítear an chabhair chun iarmhairtí teagmhais atá inchurtha le tubaistí nádúrtha a mhaolú nó cúiteamh a sholáthar i leith damáistí de dheasca galair ainmhithe, plandaí nó lotnaidí;

36.

foráil a dhéanamh maidir le cur chuige ionaid ilfhreastail i ndáil le fógra a thabhairt maidir le státchabhair sna pleananna straitéiseacha náisiúnta dá dtagraítear i Rialachán (AE) 2021/2115;

37.

lex specialis a shainiú maidir le cur i bhfeidhm an Rialacháin de minimis sa talmhaíocht i bhfianaise na ndifríochtaí móra idir earnáil na talmhaíochta agus na hearnálacha eile. Táimid ag iarraidh, go háirithe, go n-ardófaí an uasteorainn cabhrach de minimis go EUR 50 000 thar thréimhse trí bliana, agus go socrófar suim (e.g. EUR 1 000) nach mbeadh feidhm ag an Rialachán De minimis faoina bhun (méideanna an-teoranta cabhrach);

38.

an Rialachán de minimis d’earnáil na talmhaíochta a leasú ionas go mbeidh sé níos simplí, go háirithe chun deireadh a chur le rialú an cheanglais maidir le “gnóthas aonair”;

39.

é a fhágáil faoi na Ballstáit gnóthas atá i gcruachás a shainiú;

40.

na nósanna imeachta riaracháin a shimpliú maidir le cabhair a dheonú do na húdaráis áitiúla, go háirithe nuair is tairbhithe de thacaíocht státchabhrach iad. Go háirithe, táimid ag iarraidh nach measfaí iad mar ghnóthais mhóra;

41.

nósanna imeachta níos simplí a leagan amach lena áirithiú go dtabharfar an deis, i dtosach, do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha na riachtanais agus éigeandálaí áitiúla agus réigiúnacha a bhainistiú;

42.

na nósanna imeachta a shimpliú maidir le státchabhair a dheonú le haghaidh feachtais fógraíochta agus cur chun cinn, agus, go háirithe, i gcás gníomhaíochtaí cur chun cinn ginearálta institiúideacha nach dtagraíonn go sonrach do bhranda agus nach spreagann tomhaltóirí táirge a cheannach, GAN na gníomhaíochtaí sin a áireamh mar chabhair;

43.

meastar faoi láthair nach bhfuil costais shimplithe comhoiriúnach leis na rialacha maidir le státchabhair ach amháin i gcomhthéacs na cabhrach a bhaineann leas as cómhaoiniú ó fhoinsí an Aontais. Táimid ag iarraidh go mbeadh sé indéanta roghanna costais simplithe a úsáid gan beann ar chómhaoiniú Eorpach. Dealraíonn sé nach bhfuil aon bhonn cirt bailí ann chun leanúint de mhodhanna éagsúla a leagan síos chun costais incháilithe a ríomh ag brath ar an áit as a dtagann maoiniú na scéime cabhrach;

Glasú

44.

tacú leis na feirmeacha agus na foraoisí, go háirithe micrifhiontair, agus iad i mbun an aistrithe ghlais;

45.

solúbthacht leordhóthanach a áirithiú i gcur i bhfeidhm na rialacha maidir le státchabhair i gcás géarchéimeanna, amhail na cinn atá ann mar thoradh ar phaindéim COVID-19 agus ar an gcogadh san Úcráin, trí fhoráil a dhéanamh maidir le huasteorainneacha cabhrach iomchuí agus comhsheasmhacha ionas gur féidir le feirmeoirí leanúint de bhia a tháirgeadh agus le tomhaltóirí leanúint de bheith in ann leas a bhaint as praghsanna cothroma; is féidir é sin a bhaint amach freisin trí na nósanna imeachta maidir le cur chun feidhme agus deonú cabhrach a shimpliú, agus rómhaorlathas a laghdú, go háirithe i gcás tairbhithe deiridh;

46.

nósanna imeachta áirithe a shimpliú chun státchabhair a dheonú le haghaidh infheistíochtaí i dtáirgeadh fuinnimh in-athnuaite, go háirithe maidir le méid na dreasachta:

47.

rátaí infheistíochta níos airde a thabhairt isteach do FBManna talmhaíochta a bhfuil infheistíocht á déanamh acu san aistriú glas;

48.

cabhair ad hoc a chruthú don fheirmeoireacht charbóin chun na feirmeoirí a chúiteamh as an gcúram tábhachtach seo;

49.

den tuairim go bhfuil ilroinnt na ngabháltas ina thoisc dhiúltach nach dtacaíonn le feirmeacha a bheith gníomhach ar an margadh agus tús a chur leis an aistriú glas atá beartaithe sa talmhaíocht;

Comhtháthú críochach

50.

á mheas go bhfuil sé ríthábhachtach coincheap na FBManna in earnáil na talmhaíochta a athshainiú, agus athbhreithniú a dhéanamh ar an sainmhíniú ar mhicrifhiontair atá leagtha amach in Iarscríbhinn I, Airteagal 2(3) de Rialachán (AE) Uimh. 702/2014, chun sainmhíniú ad hoc a chruthú d’earnáil na talmhaíochta, i bhfianaise chineál sonrach na hearnála, agus á mholadh, dá bhrí sin, cineál nua micrifhiontar sa talmhaíocht a shainiú;

51.

tacú le FBManna in earnáil na talmhaíochta agus na foraoiseachta i gceantair shléibhe agus intíre agus sna réigiúin is forimeallaí a mhéid a bhaineann lena ról maidir leis an tírdhreach a chosaint;

52.

duaiseanna a bhronnadh as a ról i gcaomhnú agus i gcosaint na ngnáthóg ar FBManna in earnáil na talmhaíochta a chomhlíonann na critéir a leagtar amach i bpointe 50 agus atá suite i limistéir shléibhe nó intíre nó i limistéir faoi mhíbhuntáiste mar atá sainithe ag na Ballstáit ina bpleananna straitéiseacha náisiúnta;

53.

á iarraidh freisin go dtabharfaí an deis do na feirmeacha sin i gceantair shléibhe arda talamh a cheannach ar mhéid is mó ná 10 % den chaiteachas incháilithe iomlán don oibríocht lena mbaineann, mar a leagtar amach in Airteagal 73(3)(c) de Rialachán (AE) 2021/2115, ionas go bhféadfar an comhdhlúthú talún is gá a dhéanamh le gur féidir leo a bheith gníomhach ó thaobh na heacnamaíochta de agus a gcúraimí a chur i gcrích maidir leis an tírdhreach a chosaint;

54.

cead a thabhairt d’earnáil na foraoiseachta leas a bhaint, anuas ar na bearta atá sna pleananna straitéiseacha náisiúnta, as an nós imeachta díolúine maidir le fógra a thabhairt;

55.

freisin i gcás earnáil na foraoiseachta, go bhféadfaí an tacaíocht bhonneagair a mheas mar chabhair NACH de chineál mainneachtana í i gcás ina mbaineann sí le hinfheistíochtaí neamhtháirgiúla;

56.

na rialacha bainistithe riosca atá ann faoi láthair a leasú, go háirithe trí thairseach an damáiste maidir leis an sainmhíniú ar theagmhais de dheasca tubaistí nádúrtha a ísliú go 20 % mar a fhoráiltear i Rialachán (AE) 2021/2115;

57.

foráil a dhéanamh do mhéadú ar an tairseach cúitimh le haghaidh árachas ar tugadh fóirdheontas ina leith agus le haghaidh uirlisí bainistithe riosca eile dá bhforáiltear le hAirteagal 76 de Rialachán (AE) 2021/2115; ní mór é a bheith indéanta praghsanna árachais reatha do ghabháltais talmhaíochta a choimeád leis an tairseach sin;

58.

i gcás na cabhrach i leith cúiteamh maidir le damáiste a rinne ainmhithe faoi chosaint, go mbeadh sí díolmhaithe ó fhógra a thabhairt;

59.

go bhféadfaí, i gcás damáiste den sórt sin, cúiteamh a thabhairt i leith caillteanas ioncaim mar a fhoráiltear cheana féin i leith damáiste a mbeadh caillteanas trealaimh táirgthe mar thoradh air;

60.

go bhféadfaí, sa bhreis ar an damáiste a dhéanann ainmhithe faoi chosaint, cúiteamh a thabhairt i leith damáiste a dhéanann ainmhithe eile freisin, agus sainmhíniú na n-ainmhithe sin a fhágáil faoi na húdaráis náisiúnta, réigiúnacha agus áitiúla, toisc go bhfuil impleachtaí an damáiste sin éagsúil ó thír go tír;

61.

nár cheart na feachtais cur chun cinn institiúideacha nach dtagraíonn go sonrach do bhranda a mheas mhar chabhair;

62.

ba cheart tacaíocht leordhóthanach a thabhairt do ghnólachtaí nuathionscanta neamhthalmhaíochta i limistéir thuaithe, agus an uasteorainn don mhéid teoranta cabhrach a chur i gcomhréir leis an uasteorainn do ghnólachtaí nuathionscanta talmhaíochta (EUR 100 000). Níl aon chúis le hidirdhealú a dhéanamh lena gcuirfear pionós ar éagsúlú i ngnólachtaí neamhthalmhaíochta, ós rud é go bhfuil na méideanna atá i gceist an-bheag i gcás ar bith;

63.

chun cabhrú le FBManna a bhaineann tairbhe as tionscadail na forbartha áitiúla faoi stiúir an phobail (CLLD) nó as tionscadail ó ghrúpaí oibríochtúla, táimid ag iarraidh go ndéanfaí an méid seo a leanas: — an raon feidhme a leathnú chuig údaráis áitiúla, grúpaí gníomhaíochta áitiúla, ollscoileanna, agus comhlachtaí eile, gan beann ar a méid, i bhfianaise éagsúlacht mhór na dtionscadal sin ina bhfuil go leor eintitis éagsúla ag obair le chéile; — méid iomlán na cabhrach teoranta a dheonófar in aghaidh an tionscadail a mhéadú go dtí EUR 300 000 do thionscadail na forbartha áitiúla faoi stiúir an phobail agus EUR 500 000 do thionscadail ó ghrúpaí oibríochtúla na Comhpháirtíochta Eorpaí um Nuáil (CEN).

---

(1)  Rialachán (AE) Uimh. 1305/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 17 Nollaig 2013 maidir le tacaíocht d'fhorbairt tuaithe ón gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (CETFT) agus lena n-aisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 1698/2005. (IO L 347, 20.12.2013, lch. 487).

(2)  Féach Commission Staff Working Document: Evaluation of the instruments applicable to State aid in the agricultural and forestry sectors and in rural areas.

(3)  Rialachán (AE) 2021/2115 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 2 Nollaig 2021 lena mbunaítear rialacha maidir le tacaíocht do phleananna straitéiseacha atá le tarraingt suas ag na Ballstáit faoin gcomhbheartas talmhaíochta (Pleananna Straitéiseacha CBT) agus le maoiniú ag an gCiste Eorpach um Ráthaíocht Talmhaíochta (CERT) agus ag an gCiste Eorpach Talmhaíochta um Fhorbairt Tuaithe (CETFT) agus lena n-aisghairtear Rialacháin (AE) Uimh. 1305/2013 agus (AE) Uimh. 1307/2013 (IO L 435, 6.12.2021, lch. 1).

(4)  IO C 440, 18.12.2020, lch. 20.

(5)  IO C 37, 2.2.2021, lch. 22.

(6)  OJ L 193, 1.7.2014, p. 1.

Tuairim ó Choiste Eorpach na Réigiún – Straitéis Foraoise an Aontais do 2030

(2022/C 301/11)

Rapóirtéir: Joan CALABUIG RULL (ES/PSE), An Rúnaí Réigiúnach don Aontas Eorpach agus don Chaidreamh Seachtrach de chuid réigiún Valencia

MOLTAÍ BEARTAIS

TÁ COISTE EORPACH NA RÉIGIÚN (CnaR),

Barúlacha ginearálta

1.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó go mbunaítear le Straitéis Foraoise an Aontais creat beartais chun foraoisí Eorpacha a bhainistiú agus a chosaint, d’fhonn a seirbhísí éiceachórais a fheabhsú, slite beatha a áirithiú, go háirithe i gceantair thuaithe, agus rannchuidiú le bithgheilleagar foraoise atá bunaithe ar bhainistiú inbhuanaithe foraoisí a úsáid mar uirlis ilfheidhmeach dúlrabhunaithe, agus a thugann bearta rialála agus airgeadais le chéile mar chuid de phlean le haghaidh 2030;

2.

den tuairim go mbunaítear le Straitéis Foraoise an Aontais do 2030, a chuirfear in ionad na Straitéise Foraoise a glacadh in 2013 (1) agus a ndearnadh meastóireacht uirthi in 2018 (2), creat le haghaidh comhar Eorpach maidir le foraoisí, lena gcuirtear béim ar an ról lárnach atá ag bainistiú inbhuanaithe foraoisí chun folláine agus slite beatha daoine a áirithiú, chun an bhithéagsúlacht a chaomhnú agus chun éiceachórais atá seasmhach ó thaobh na haeráide de a chaomhnú;

3.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an measúnú agus an ceartú ar roinnt cleachtas foraoiseachta aonair i réigiúin áirithe d’fhonn an bhithéagsúlacht, cáilíocht na hithreach agus an uisce a chosaint agus athléimneacht a áirithiú in aghaidh suaití arb é an t-athrú aeráide is cúis leo (strus maidir le huisce, hairicíní, sneachta, lotnaidí agus dóiteáin foraoise);

4.

á aithint go bhfuil ról lárnach ag an éiceachóras foraoise sa Chomhaontú Glas (3), sa Chomhshocrú Aeráide Eorpach (4), sa Dlí Aeráide Eorpach (5) agus i Straitéis Bhithéagsúlachta an Aontais Eorpaigh go dtí 2030 (6); á chur i bhfios go láidir gur féidir leis na hearnálacha éagsúla atá bunaithe ar an bhforaoiseacht – lena n-áirítear iad siúd a bhaineann leas as tairbhí neamh-eastóscacha foraoisí – rannchuidiú le bithgheilleagar ciorclach atá inbhuanaithe, aeráidneodrach agus iomaíoch ar bhonn socheacnamaíoch, agus gur cheart dóibh an méid sin a dhéanamh;

5.

á thabhairt dá aire nach luaitear earnáil na foraoiseachta sa chéad tuarascáil ón Ardán Saineolaithe maidir le Critéir Comhshaoil i ndáil le tacsanomaíocht Eorpach toisc gur earnáil íogair í an fhoraoiseacht ina bhfuil sé deacair cothromaíocht a aimsiú idir riachtanais agus leasanna éagsúla na ngeallsealbhóirí. á thabhairt dá aire freisin nach bhfuil tuairim na saineolaithe ceangailteach don Choimisiún Eorpach;

6.

ag iarraidh ar an gCoimisiún gníomhú ar bhealach atá comhréireach agus cothrom ar bhonn comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíoch d’fhonn na cuspóirí aeráide agus bithéagsúlachta, agus na cuspóirí maidir leis an mbithgheilleagar foraoise, a chur chun cinn mar cheann de cholúin bhunúsacha an Comhaontaithe Ghlais don Eoraip;

7.

á chur in iúl go láidir go ndearna na Ballstáit agus na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha atá freagrach as foraoisí straitéisí, beartais, cláir agus uirlisí maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí a fhorbairt agus a chur chun feidhme ar an leibhéal náisiúnta agus/nó réigiúnach; dá bhrí sin, leagann sé béim ar a thábhachtaí atá comhar agus idirphlé cuiditheach idir na Ballstáit, an Coimisiún, na geallsealbhóirí agus sochaí shibhialta na foraoiseachta;

8.

á chur i bhfios go gcuireann foraoisí tairbhí iomadúla ar fáil don tsochaí i gcoitinne trí raon iomlán de sheirbhísí éiceachórais, lena n-áirítear seirbhísí neamheastóscacha. Dá bhrí sin, tá cinntí a bhaineann le foraoisí tábhachtach do réimse leathan saoránach agus bainisteoirí foraoise;

An gá atá ann an t-idirphlé le geallsealbhóirí na foraoiseachta, leis na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, leis na Ballstáit agus leis an gCoimisiún a neartú

9.

den tuairim gur smaoineamh an-mhaith é creat agus cuspóirí comhchoiteanna a leagan síos ar an leibhéal Eorpach; á iarraidh, áfach, go ndéanfaí aon lagú ar an gcoimhdeacht agus ar ról na mBallstát sa réimse seo a sheachaint, i bhfianaise éagsúlacht na bhforaoisí san Eoraip, agus go nglacfaí cur chuige réigiúnach atá níos saincheaptha; Tá Coiste na Réigiún den tuairim freisin, cé nach liostaítear “beartas foraoise” i measc inniúlachtaí sainráite an Aontais sna Conarthaí, go bhfuil raon leathan inniúlachtaí ag an Aontas maidir le hábhair ghaolmhara, ar inniúlachtaí iad a feidhmíodh i dtéacsanna dlíthiúla ina dtugtar aghaidh ar shaincheisteanna foraoiseachta;

10.

á chur in iúl freisin go bhfuil tionchar suntasach ag bainistiú foraoisí, go háirithe i limistéir inar tearc an daonra agus i gceantair iargúlta ina bhfuil an geilleagar foraoise ríthábhachtach do shlí bheatha na ndaoine.

11.

á mholadh go gcuirfí dlús le cumarsáid, le hidirphlé agus le rannpháirtíocht na mBallstát, na n-údarás áitiúil agus réigiúnach agus gheallsealbhóirí na hearnála (úinéirí poiblí agus príobháideacha, comhlachais ghairmiúla, cuideachtaí foraoisbhunaithe, saineolaithe maidir le caomhnú an dúlra, taighdeoirí lena n-áirítear eolaithe aeráide, etc.) maidir le doiciméid a ullmhú. Measann sé go bhfuil teorainn leis an réamhphlé agus go bhféadfaí feabhas a chur ar an díospóireacht leis na comhlachtaí rannpháirtíochta atá ann cheana, mar a rinneadh i straitéisí roimhe seo, d’fhonn an comhthoil is mó is féidir a bhaint amach i measc na ngeallsealbhóirí uile ar spéis leo tairbhe a bhaint as foraoisí. Os a choinne sin, cuireadh isteach doiciméad deiridh ina n-áitítear go raibh cuid mhór de na hábhair a pléadh clúdaithe cheana féin sa Straitéis Bhithéagsúlachta do 2020;

12.

á mholadh go mbeadh na geallsealbhóirí a bhfuil tionchar sonrach ag bearta Straitéis Foraoise an Aontais orthu (údaráis réigiúnacha agus áitiúla, an tsochaí shibhialta agus gnólachtaí) rannpháirteach i gcur chun feidhme na mbeart sin, agus ualaí riaracháin á n-íoslaghdú, go háirithe d’úinéirí foraoise agus do ghnólachtaí, ach do na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha chomh maith;

An gá atá le teacht ar chomhthoil ar an leibhéal Eorpach

13.

á chur in iúl gurb oth leis an easpa comhthoil pholaitiúil san Aontas ó tháinig méadú ar an gcáineadh a rinneadh ar Straitéis Foraoise an Aontais mar atá sí faoi láthair. Is léir an méid sin ó ráitis a rinne comhlachtaí de chuid an Aontais, amhail Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta an hEorpa (Tuairim NAT/831 Straitéis foraoise nua an Aontais do 2030 (7)) rialtais éagsúla náisiúnta agus réigiúnacha agus na páirtithe polaitiúla a thacaíonn leo, e.g. Feisirí ó ghrúpaí polaitiúla éagsúla agus ó ionadaithe earnáil na foraoiseachta (comhlachais d’úinéirí foraoise poiblí agus príobháideacha, údaráis áitiúla agus réigiúnacha riaracháin foraoise, comhlachais ghnó agus ardáin earnála náisiúnta agus réigiúnacha);

14.

á chur in iúl gurb oth leis nár comhlíonadh na conclúidí ón gComhairle ar thángthas orthu faoi Uachtaránacht na Gearmáine ar Chomhairle an Aontais Eorpaigh maidir le comhar níos dlúithe amach anseo san Aontas, ina moltar cur chuige ó bharr anuas; á mheas, áfach, nach gcuirtear na struchtúir atá ann cheana (e.g. fardail foraoise réigiúnacha/náisiúnta) san áireamh go leordhóthanach, agus nach gcuirtear san áireamh ach sonraíochtaí agus bearta ón gCoimisiún, nach bhfuil freagrach as an mbeartas foraoise, agus nach dtugtar ról leordhóthanach don choiste comhairleach atá freagrach;

15.

ag aithint cuspóirí foriomlána Straitéis Foraoise an Aontais chun dea-chleachtais maidir le bainistiú foraoisí a áirithiú sna Ballstáit agus i measc na n-údarás áitiúil agus réigiúnach; mar sin féin, tarraingíonn sé aird an Choimisiúin ar an ngá atá le cothromaíocht a bhaint amach idir na feidhmeanna comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíocha a bhaineann le bainistiú foraoisí, lena n-áirítear an chosaint mar rogha bainistíochta, agus leagann sé béim ar a thábhachtaí atá sé éagsúlacht na bhforaoisí agus na cleachtais maidir le pleanáil agus le bainistiú inbhuanaithe foraoisí agus tréimhsí uainíochta a urramú agus a chaomhnú sna Ballstáit agus sna húdaráis áitiúla agus réigiúnacha;

16.

á thabhairt dá aire go bhfuil príomh-gheallsealbhóirí na hearnála (úinéirí príobháideacha agus poiblí, gairmithe, cuideachtaí agus cuid mhór den phobal eolaíochta foraoiseachta) den tuairim nach bhfuil cur chuige Straitéis Foraoise an Aontais ag teacht go hiomlán leis an méid atá ag tarlú i ndáiríre ar an láthair, rud a thugann le tuiscint nach bhfuil na cleachtais maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí ag dul sa treo ceart agus gur cheart athruithe suntasacha a dhéanamh orthu;

17.

á aithint go léirítear sna sonraí go bhfuil meath ag teacht ar an mbithéagsúlacht i roinnt críoch agus nach leor an méid atá ar bun chun gnáthóga Natura 2000 a chaomhnú, i bpáirt mar gheall nach bhfuil creat dreasachta oiriúnach ann do bhainisteoirí na ngnáthóg sin maidir le praghsanna, luach saothair do sheachtrachtaí, agus creat rialála atá oiriúnaithe don leibhéal réigiúnach agus réasúnach a chur ar fáil, ar gnéithe ríthábhachtacha iad ar cheart aghaidh a thabhairt orthu i Straitéis Foraoise an Aontais trí acmhainní breise ó bhuiséad an Aontais agus ó bhuiséid na mBallstát a leithdháileadh; á iarraidh go mbeadh comhar feabhsaithe ann chun iarrachtaí a chur chun cinn maidir le hathbhunú éiceachórais, lena n-áirítear spriocanna chun éiceachórais foraoise a ndearnadh damáiste dóibh a athchóiriú;

18.

den tuairim gur uirlis an bhainistithe inbhuanaithe foraoisí í an fhoraoiseacht ilfheidhmeach atá fréamhaithe go domhain i bhformhór mór na réigiún (go háirithe sna réigiúin sin is mó atá thíos le tionchar an athraithe aeráide); den tuairim freisin go bhféachann úinéirí agus gairmithe foraoise le bithéagsúlacht agus seirbhísí eile éiceachórais na bhforaoisí a chosaint, agus leibhéal na contúirte agus minicíocht na ndóiteán foraoise a laghdú, agus go ndéanann siad iarracht chun na foraoisí a dhéanamh níos athléimní, chun iad a choinneáil i ndeisriocht agus chun tacú lena bhfás, rud a chuireann go gníomhach le geilleagair áitiúla agus le slite beatha i gceantair thuaithe;

19.

á mholadh go nglacfaí cur chuige i bhfad níos córasaí, lena n-ionchorpraítear éagsúlacht agus castacht an bhainistithe inbhuanaithe foraoisí le táscairí níos faide ná an cóimheas buainte agus incrimint, cearta maoine agus na réaltachtaí a mbíonn ar úinéirí, gairmithe, cuideachtaí poiblí agus príobháideacha agus údaráis áitiúla agus réigiúnacha aghaidh a thabhairt orthu, chomh maith leis an méid atá bainte amach ag earnáil na foraoiseachta san fhorbairt inbhuanaithe. Creideann sé go gcaithfidh an chosaint foraoisí, i limistéir áirithe, a bheith fite fuaite le tacaíocht, lena n-áirítear tacaíocht eacnamaíoch, do bhainistiú gníomhach inbhuanaithe atá dírithe ar sheachtrachtaí dearfacha na seirbhísí éiceachórais a uasmhéadú agus an díghrádú a sheachaint mar thoradh ar limistéir a bhfuil faillí déanta orthu, lena n-áirítear an díghrádú comhshaoil;

20.

i gcomhthéacs na bithéagsúlachta, ba cheart a thabhairt chun suntais, a bhuí le réigiúin fhorimeallacha áirithe, tá foraoisí príomha, Amasónacha agus fothrópaiceacha san Aontas. Is saotharlann uathúil iad na foraoisí sin don taighde eolaíoch, don speisialtóireacht agus don nuálaíocht (amhail taighde cógaisíochta agus eastóscáin plandaí). 80 % de bhithéagsúlacht na hEorpa, is sna réigiúin sin atá sí, agus tá sí ríthábhachtach do chothromaíocht éiceolaíoch an phláinéid. Tá na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha ina gcaomhnóirí ar an tseoid an-luachmhar seo agus ba cheart tacaíocht leordhóthanach a thabhairt dóibh chun é a bhainistiú agus a chaomhnú;

21.

den tuairim, cé go bhfuil dlúthbhaint ag Straitéis Foraoise an Aontais leis an Straitéis Bhithéagsúlachta agus gur féidir léi comhleanúnachas a chruthú i leith na bithéagsúlachta, gur cheart di cur chuige difriúil, níos cuimsithí agus níos córasaí a ghlacadh d’fhonn a gníomhaíochtaí a ailíniú go héifeachtach agus go comhsheasmhach le cuspóirí na gcomhbheartas maidir leis an aistriú glas agus leis an athrú aeráide chun cuspóirí comhshaoil, sóisialta agus fáis an Aontais a bhaint amach, lena n-áirítear poist ghlasa a chruthú, comhleanúnachas a chothú idir beartais ábhartha an Aontais a dhéanann difear do bhainistiú inbhuanaithe foraoisí agus atá ríthábhachtach do Straitéis Foraoise an Aontais, agus an acmhainneacht atá san earnáil a chothú chun rannchuidiú leis na spriocanna forbartha inbhuanaithe a leagtar amach sa Chomhaontú Glas agus chun go mbainfear amach iad;

An gá atá le cur chuige níos cothrománaí i ranna an Choimisiúin

22.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó Straitéis Foraoise an Aontais mar thoradh ar obair chomhpháirteach Ard-Stiúrthóireachtaí AGRI, ENV agus CLIMA; molann sé, áfach, go mbeadh ranna éagsúla an Choimisiúin atá ag obair san earnáil foraoiseachta (Ard-Stiúrthóireachtaí GROW, ENER agus REGIO) rannpháirteach d’fhonn na gnéithe agus na himpleachtaí sóisialta, eacnamaíocha agus comhshaoil uile a bhaineann le cur chuige córasach agus cuimsitheach a chur san áireamh; mura ndéanfar an méid sin, d’fhéadfadh sé go mbeadh an cur chuige a ghlacfaidh siad neamhiomlán agus claonta;

23.

á mholadh go saineofaí go soiléir ról an Bhuanchoiste Foraoiseachta mar phríomhghníomhaí i Straitéis Foraoise an Aontais, ionas go gcuirfear tuairimí na hearnála agus príomh-gheallsealbhóirí eile in iúl ar bhealach níos láidre, agus go mbeifear in ann úsáid ghníomhach na bhforaoisí a chumasú ar fud réigiúin éagsúla an Aontais;

24.

á mholadh go gcuirfí moirfeolaíocht an tírdhreacha san áireamh, ós rud é go bhfuil gá le nuálaíocht agus le hinfheistíocht sa bhonneagar chun lóistíocht a éascú agus chun an digiteáil a chumasú lena ndéantar nuachóiriú ar shlabhraí luacha foraoisbhunaithe mar luamháin chun caillteanas acmhainní agus an dídhaonrú a chomhrac, agus go gcruthófaí córas iomchuí dreasachtaí;

Ról na leibhéal réigiúnach agus áitiúil

25.

á mholadh go ndéanfaí gné chríochach na bhforaoisí a mheas, e.g. úsáid talún, ós rud é go bhfuil 43 % den talamh iomlán tógtha suas ag foraoisí, ar céatadán é atá ag dul i méid, agus ós rud é go mbaineann an méid sin go háirithe leis na réigiúin dhídhaonraithe (i.e. na cúlchríocha ina mbíonn sléibhte, aeráidí fuara, ardriosca tuilte agus droch-cháilíocht ithreach), trí bheartais na mBallstát agus na n-údarás áitiúil agus réigiúnach maidir le bainistiú talún agus leis an dídhaonrú a chomhtháthú;

26.

á mheas gur gá aitheantas a thabhairt do phrionsabal na coimhdeachta agus don inniúlacht roinnte ar fhoraoisí, ós rud é go bhfuil tionchar ag reachtaíocht éagsúil maidir leis an gcomhshaol agus le caomhnú an tírdhreacha ar an mbeartas foraoise; ní mór na treoirlínte éagsúla atá ábhartha d’fhoraoisí a chur san áireamh, lena n-áirítear cleachtais foraoiseachta agus na difríochtaí atá ann i ngabháltais foraoise na mBallstát, mar gheall ar éagsúlacht bhitheolaíoch, shóisialta, eacnamaíoch agus chultúrtha na bhforaoisí i réigiúin éagsúla an Aontais;

27.

ag leagan béim ar an ngá atá ann go leagfaí amach le príomhghnéithe Straitéis Foraoise an Aontais na prionsabail a comhaontaíodh ar leibhéal an Aontais. Mar sin féin, ní mór don leibhéal náisiúnta a bheith in ann cinneadh a dhéanamh maidir leis na modhanna is gá chun na cuspóirí a bhaint amach, ionas go mbeidh siad ag teacht le beartais agus le rialacháin na n-údarás áitiúil agus réigiúnach atá freagrach as foraoisí; á chur in iúl go láidir go bhfuil gá le bainistiú inbhuanaithe foraoisí, le hearnáil atá iomaíoch agus brabúsach i gcoitinne agus le comhsheasmhacht oiriúnach beartais chun foraoisí a chosaint;

An gá atá le comhoiriúnacht idir feidhmeanna comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíocha na bhforaoisí chun dul i ngleic leis na príomhdhúshláin atá roimh an Aontas

28.

den tuairim nach mór aird leordhóthanach a thabhairt i Straitéis Foraoise an Aontais ar an tábhacht a bhaineann le raon iomlán na dtáirgí agus na seirbhísí foraoise, agus gur cheart, dá bhrí sin, cothromaíocht idir feidhmeanna foraoise, lena n-áirítear seirbhísí éagsúla éiceachórais, a áirithiú leis an Straitéis Bhithgheilleagair agus le bainistiú inbhuanaithe foraoisí. Más rud é nach gcuirfear ach gné amháin chun cinn, chuirfí isteach ar an gcothromaíocht;

29.

á chur in iúl go láidir go raibh 2,1 milliún duine san Aontas fostaithe go díreach in earnáil na foraoiseachta (bainistiú, saothrú foraoiseachta agus próiseáil thionsclaíoch adhmaid agus páipéir) in 2018 agus gur gineadh oll-bhreisluach de EUR 109 855 i ngeall air sin. Thairis sin, d’oibrigh 1.2 milliún duine i monarú troscáin adhmaid agus i bpriontáil pháipéir, lenar gineadh oll-bhreisluach de EUR 25 000 milliún agus EUR 31 000 milliún faoi seach. In 2018, d’oibrigh 397 000 gcuideachta (15 % de chuideachtaí earnáil na monaraíochta) i dtionscail atá bunaithe ar fhoraoisí. Ar deireadh, cuireadh 4 mhilliún post breise ar fáil i réimse an bhithfhuinnimh, na tógála adhmaid agus na dtáirgí foraoise neamh-adhmaid.

30.

á thabhairt dá aire gurb iad caomhnú na bithéagsúlachta, athshlánú na n-éiceachóras agus méadú na linnte carbóin príomhghnéithe Straitéis Foraoise an Aontais, ach go bhfuil an easpa comhleanúnachais le cuspóirí aeráide agus leis an bhfás inbhuanaithe socheacnamaíoch ar cheann de na pointí is achrannaí;

31.

ag leagan béim ar ghné shóisialta na bhforaoisí san Aontas, ós rud é go bhfuil 16 mhilliún duine ina n-úinéirí príobháideacha ar 60 % den limistéar foraoise, agus gur úinéirí beaga iad formhór mór na n-úinéirí sin, atá lonnaithe ar fud na réigiún go léir agus ag a bhfuil trí heictéar déag acu in aghaidh an duine ar an meán;

32.

á áitiú go gcuirtear an inbhuanaitheacht san áireamh i bprionsabal an bhainistithe inbhuanaithe foraoise ar fud an domhain, i.e. an dearcadh comhshaoil, eacnamaíoch agus sóisialta. Ciallaíonn sé sin gur cheart bainistiú inbhuanaithe foraoisí a mheas mar an bealach is fearr le bainistiú a dhéanamh trí chaomhnú nó le caomhnú a dhéanamh trí bhainistiú, agus dá bhrí sin, is é an bealach chun an t-idirdhealú a réiteach idir an caomhnú agus an bainistiú, atá níos fréamhaithe sa phlé a dhéanann lucht na polaitíochta ná sa chleachtas bainistíochta iarbhír ar an talamh;

33.

á thabhairt le fios go bhfuil údaráis áitiúla agus réigiúnacha ina n-úinéirí ar 14 % (22 mhilliún heicteár) den limistéar iomlán foraoise. Ní hamháin gur úinéirí foraoise iad na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha, ach déanann siad cur chun feidhme na mbeartas agus na mbuiséad foraoise a bhainistiú agus a riar, cuireann siad dlíthe i bhfeidhm agus cuireann siad tacaíocht maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí ar fáil d’úinéirí príobháideacha, ar úinéirí iad a bhíonn faoi réir beartais foraoise a thagann faoi shainchúram na mBallstát agus faoi réir thionscnaimh an Aontais a eascraíonn as beartais earnálacha éagsúla, agus féachann siad i gcónaí le feidhmeanna comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíocha na bhforaoisí a thabhairt le chéile;

34.

á chur in iúl go bhfuil na pléití faoin bpróiseas mar bhun le hidirdhealú bréige idir feidhmeanna comhshaoil agus feidhmeanna socheacnamaíocha na bhforaoisí, agus go bhfuil an méid sin ina chúis le pléití claonta lena n-atreoraítear an bhéim a chuirtear ar an gcuspóir bunúsach maidir leis an bhforbairt inbhuanaithe: sláinte na bhforaoisí a chosaint san fhadtéarma, an cumas úsáid a bhaint as éiceachórais bhuanseasmhacha chun dul i ngleic leis an ngéarchéim aeráide, bainistiú inbhuanaithe acmhainní agus próiseáil fhreagrach agus éifeachtúil táirgí na n-acmhainní sin, d’fhonn folláine agus slite beatha na milliún saoránach Eorpach a áirithiú;

35.

á mholadh go neartófaí ábhar Straitéis Foraoise an Aontais maidir le roinnt cuspóirí comhshaoil (uisce, ithir, tírdhreach) agus béim níos mó á cur, ag an am céanna, ar an rannchuidiú tábhachtach a dhéanann táirgí foraoise a dhéantar a phróiseáil agus a bhainistiú ar bhonn tionsclaíoch agus inbhuanaithe leis an mbithgheilleagar, ar colún bunúsach den Chomhaontú Glas é. Maidir leis na táirgí foraoise sin, is gá próisis atá nuálach ó thaobh na teicneolaíochta de a mhaoiniú chun gnólachtaí éagsúla a fhorbairt, go háirithe gnólachtaí próiseála céadchéime arb iad pointe laige thionscail na foraoiseachta agus an adhmaid, ach ag a bhfuil an cumas is fearr acmhainní áitiúla a úsáid;

36.

á mholadh go gcuirfí níos mó béime ar shainmhínithe agus ar bhearta an bhainistithe inbhuanaithe foraoisí arb é is aidhm dóibh timthriallta uisce agus caomhnú ithreach a fheabhsú, go háirithe in éiceachórais na Meánmhara agus in éiceachórais sléibhe; á chur in iúl nach mór feabhas a chur ar tháscairí chun bainistiú inbhuanaithe foraoisí a fheabhsú, ar réamhriachtanas é chun na seirbhísí éiceachórais a chur ar fáil ar bhonn fadtéarma;

37.

á mholadh go n-athbhunófaí cuspóirí chun béim níos soiléire a leagan ar chothromaíocht agus comhoiriúnacht inbhuanaithe a áirithiú idir feidhmeanna comhshaoil, sóisialta agus eacnamaíocha foraoisí atá bunaithe ar bhainistiú inbhuanaithe agus ilfheidhmeach na bhforaoisí sna réigiúin éagsúla foraoise (foraoisí tuaisceartacha, ilchríochacha, na Meánmhara, sléibhtiúla agus uirbeacha), gan deireadh a chur le cosaint na bithéagsúlachta agus seirbhísí eile comhshaoil;

38.

den tuairim gur cheart béim níos soiléire a leagan i Straitéis Foraoise an Aontais ar an tábhacht a bhaineann leis an gcuimsitheacht agus an comhionannas a chur chun cinn in earnáil na foraoiseachta; den tuairim freisin gur cheart do Straitéis Foraoise an Aontais oibriú i dtreo rannpháirtíocht níos cothroime idir fir agus mná a áirithiú sa mhargadh saothair, i gcomhréir le Straitéis an Aontais maidir le comhionannas inscne ó mhí an Mhárta 2020, ionas go mbeifear in ann leas iomlán a bhaint as earnáil na foraoiseachta;

39.

á mholadh go leagfaí béim ar ról na bhforaoisí sna limistéir is iargúlta, sna réigiúin shléibhtiúla agus sna réigiúin is mó atá faoi mhíbhuntáiste, áit a bhfuil céatadán na bhforaoisí níos airde agus ina bhfuil riosca níos mó dídhaonra ann agus, ina theannta sin, inarb iad slabhraí luacha foraoise na príomhfhoinsí fostaíochta agus gníomhaíochta eacnamaíche a bhaineann le leas a bhaint as acmhainní foraoise agus le claochlú tosaigh na n-acmhainní sin;

40.

á thabhairt dá aire go leagtar béim níos mó ar an riosca a bhaineann le ról na bhforaoisí maidir le bithgheilleagar ciorclach a fhorbairt ná mar a leagtar ar na deiseanna a bhaineann leis; ag leagan béim ar an ról tábhachtach atá ag táirgí bithbhunaithe i ndícharbónú trí laghdú a dhéanamh ar thomhaltas breoslaí iontaise agus ábhair iontaise, atá ar cheann de na príomhchuspóirí atá leagtha síos ag an gCoimisiún; mar sin féin, ní mór an measúnú ar shaolré na dtáirgí foraoisbhunaithe a chur san áireamh leis an dícharbónú agus ní mór tús áite a thabhairt do tháirgeadh táirgí fadsaoil;

41.

á mholadh go ndéanfaí próiseáil táirgí adhmaid agus táirgí foraoise neamhadhmaid a chur chun cinn go háitiúil chun an tionchar ar an gcomhshaol a laghdú.

42.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó an moladh ó phainéal saoránach na Comhdhála ar Thodhchaí na hEorpa lena n-iarrtar go ndíreofaí go háirithe ar athfhoraoisiú na bhforaoisí a bhfuil róshaothrú déanta orthu nó na bhforaoisí a scriosadh, agus ar fhoraoisiú na limistéar ina bhfuil ithir dhíghrádaithe, mar aon le réitigh níos freagraí a chur chun cinn chun úsáid níos fearr a bhaint as adhmad (8);

43.

á mholadh go ndéanfaí cuspóirí agus sineirgí Straitéis Foraoise an Aontais a athshainmhíniú i gcomhréir le Straitéis Bhithgheilleagair 2012 a athbhreithníodh in 2018 (9), agus go ndéanfaí táirgí foraoise a chomhtháthú agus a chur chun cinn, i.e. táirgí a dhéantar as adhmad (ní hamháin adhmad tógála ach ábhair bhith-chomhchodacha, bithbhreoslaí, adhmad le haghaidh bithscaglanna agus táirgí a bhfuil breisluach ard ag baint leo do thionscal na gceimiceán, an bhia, na gcosmaidí agus an chumhráin), amhail táirgí foraoise neamh-adhmaid (corc, fungais, caora, plandaí aramatacha agus íocshláinte, roisíní), agus an méid a rannchuidíonn na hábhair sin le maolú ar an athrú aeráide trí fheidhmiú mar linnte carbóin ina saolré iomlán agus an éifeacht a bheadh ann dá ndéanfaí iad a ionadú le hábhair eile atá ina nglanastaírí á chur san áireamh;

44.

á mholadh go ndéanfaí cuspóirí agus sineirgí a athshainiú i gcomhréir le Plean Gníomhaíochta 2020 don Gheilleagar Ciorclach Nua (10), ar colún bunúsach é den Chomhaontú Glas, lena bhfeabhsófaí aisghabháil agus athchúrsáil táirgí foraoise a mhéid a bhaineann lena gcuid slabhraí próiseála dramhaíola agus luacha;

45.

á mholadh go mbunófaí córas chun dea-chleachtais atá in úsáid i bhformhór na gcuideachtaí a mhalartú ar fud earnáil thionsclaíoch na foraoiseachta (úsáid optamach, réasúnach agus fhreagrach acmhainní, deimhniú ar an líne chúraim, éicidhearthóireacht, éifeachtúlacht fuinnimh, aisghabháil dramhaíola mar bhunábhar nó mar fhoinse fuinnimh);

46.

á chur in iúl gur cheart a aithint le cuspóir Straitéis Foraoise an Aontais an tábhacht a bhaineann le foraoisí, ní hamháin mar linnte carbóin, ach freisin mar stoic charbóin, rud a d’fhéadfaí a mhéadú chun cur go mór le sprioc an Aontais maidir leis an aeráidneodracht a bhaint amach faoi 2050; á chur in iúl gur cheart saolré iomlán na dtáirgí a chur san áireamh agus táirgí iontaise a ionadú le táirgí foraoise, d’fhonn acmhainneacht iomlán earnáil na foraoiseachta a aithint a mhéid a bhaineann leis an athrú aeráide a mhaolú; á chur in iúl go dtagann laghdú freisin ar ghlanéifeacht foraoisí mar linnte carbóin de réir mar a théann foraoisí in aois;

47.

á mholadh go mbunófaí sainmhínithe soiléire ar fhoraoisí, lena ndéanfaí idirdhealú ar a laghad idir na foraoisí cianaosta nár bainistíodh riamh (0,7 % den iomlán) agus foraoisí a bainistíodh san am a chuaigh thart ach ar cuireadh deireadh lena mbainistiú le fiche nó tríocha bliain anuas, d’fhonn foraoisí cianaosta a chosaint go héifeachtach, go háirithe i roinnt réigiún i lár agus in oirthear na hEorpa agus chun na sléibhte a athbheochan inar cuireadh deireadh leis an mbainistiú, rud a d’fhágfadh go mbeadh baol ann maidir le dóiteáin foraoise, galair agus lotnaidí;

48.

á mheas gur cheart béim a chur ar na deiseanna a bhaineann le bithfhuinneamh a úsáid chun gníomhaíochtaí a bhaineann le bainistiú inbhuanaithe foraoisí a chur i gcrích agus é a mheas mar fhoinse in-athnuaite, a mhéid a bhaineann le hoibríochtaí próiseála táirgí tionsclaíocha agus leis an athchúrsáil, i gcomhréir le Treoir 2018 maidir le húsáid fuinnimh ó fhoinsí in-athnuaite (11) a chur chun cinn; den tuairim go bhfuil an bithfhuinneamh tábhachtach do shlándáil fuinnimh na hEorpa agus don neamhspleáchas ar bhreoslaí iontaise;

49.

á mholadh go ndéanfaí athbhreithniú ar na leasuithe atá beartaithe ar na critéir inbhuanaitheachta le haghaidh an bhithfhuinnimh nó coiréalacha foraoiseachta, i ngeall go bhféadfadh na cleachtais sin cur leis an ualach ar na húdaráis réigiúnacha agus áitiúla mar úinéirí foraoise agus mar institiúidí atá freagrach as an mbainistiú inbhuanaithe foraoisí i roinnt mhaith Ballstát, ós rud é go ndéanfar cúiteamh suntasach a ghiniúint le srianta a bhaineann le dianchosaint dhlíthiúil 10 % d’fhoraoisí, gan gealltanas soiléir airgeadais ón gCoimisiún; den tuairim gur cheart feidhm a bheith ag na critéir inbhuanaitheachta le haghaidh an bhithfhuinnimh a leagtar amach i dTreoir 2018 maidir le Fuinneamh In-athnuaite;

50.

á mheas go bhfuil ról socheacnamaíoch earnáil na foraoiseachta ríthábhachtach d’fhorbairt na gceantar tuaithe agus do gheilleagair áitiúla i roinnt mhaith réigiún; is oth leis nach gcuirtear san áireamh le tosaíochtaí Straitéis Foraoise an Aontais an úsáid a bhaintear as acmhainní adhmaid agus táirgí foraoise neamh-adhmaid a fhorbairt ar bhealach soiléir agus gan débhrí, maille leis an bpróiseáil thionsclaíoch a dhéanann cuideachtaí Eorpacha orthu (arb iad fiontair bheaga agus mheánmhéide atá lonnaithe i réigiúin thuaithe formhór na gcuideachtaí sin);

51.

den tuairim gur cheart do Straitéis Foraoise an Aontais oideachas maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí a chur chun cinn agus a neartú ar gach leibhéal, go háirithe i scoileanna agus in eagraíochtaí na sochaí sibhialta, ach i bhfeachtais sna meáin freisin, mar bhealach chun an easpa eolais atá ag saoránaigh na hEorpa maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí a shárú agus maidir leis an ngné chomhshaoil, eacnamaíoch agus shóisialta a bhaineann leis sin;

52.

á mheas gur cheart gné idirnáisiúnta a áireamh i Straitéis Foraoise an Aontais lena ndíreofar ar srian a chur le dífhoraoisiú domhanda agus cailliúint na bithéagsúlachta, agus ar úsáid a bhaint as an taithí a fuarthas agus as an gcomhroinnt eolais agus na dea-chleachtais a chuirtear i bhfeidhm maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí sna Ballstáit agus i bhformhór mór na n-údarás áitiúil agus réigiúnach; á chur in iúl gur díol sásaimh dó, sa chomhthéacs sin, an togra ón gCoimisiún le haghaidh rialachán maidir le tráchtearraí agus táirgí áirithe atá bainteach leis an dífhoraoisiú agus leis an díghrádú foraoise a chur ar fáil ar mhargadh an Aontais agus a onnmhairiú ón Aontas mar aon leis sin agus lena n-aisghairtear Rialachán (AE) Uimh. 995/2010 (12), lena mbeartaítear srian a chur ar allmhairiú tráchtearraí atá nasctha le dífhoraoisiú agus le díghrádú foraoise ar fud an domhain. á chur in iúl freisin go bhfuil eangach choimhdeachta (13) ag gabháil leis an togra, a chuireann anailís shuntasach ar fáil chun aghaidh a thabhairt ar ábhair imní maidir leis an gcoimhdeacht;

An gá atá le teacht ar chomhthoil ar an leibhéal eolaíoch agus ar an leibhéal teicniúil

53.

á mholadh go léirítear i Straitéis Foraoise an Aontais dea-chleachtais foraoiseachta lenar baineadh amach torthaí dearfacha i bhforaoisí na hEorpa le fiche nó tríocha bliain anuas (a mhéid a bhaineann le fás leanúnach an limistéir foraoise, fás linnte carbóin, méadú ar limistéir agus éiceachórais faoi chosaint, méadú ar an saothrú foraoiseachta, gnólachtaí agus tionscail fhreagracha a fhorbairt agus feabhas a chur ar an oiliúint i ndáil le bainistiú inbhuanaithe foraoisí agus ar an oiliúint d’oibreoirí foraoise); á mholadh go n-aithneofaí an obair sin go sainráite i Straitéis Foraoise an Aontais, obair a chuireann an tAontas ar thús cadhnaíochta maidir le dea-chleachtais dhomhanda foraoiseachta agus atá ina heiseamláir do na tíortha eile;

54.

á áitiú go n-úsáidfear na sainmhínithe ar bhainistiú inbhuanaithe foraoisí, go háirithe ar an bpróiseas FOREST EUROPE, a d’eascair as na gealltanais idirnáisiúnta a thug an tAontas agus a Bhallstáit;

55.

á mholadh go ndéanfaí staidéir bhreise ar chur chun feidhme féideartha d’fhonn forluí le córais atá ann cheana a sheachaint agus go soiléireofaí na sineirgí, an breisluach agus an cóimheas costais is tairbhe a d’fhéadfaí a chur ar fáil leis an deimhniú atá beartaithe maidir le foraoisí a bhainistiú bunaithe ar an gcoincheap “foraoiseacht gar don dúlra” agus le deimhniú neamhspleách de chuid an Aontais, chomh maith leis na pleananna straitéiseacha i ndáil le foraoisí, i gcomhthéacs na gcóras maidir le deimhniú foraoisí atá ann cheana [Clár um Fhormhuiniú na nDeimhnithe Foraoisí (PEFC) agus an Chomhairle um Maoirseacht Foraoisí (FSC)], ar dhá chlár iad a aithnítear agus a chuirtear chun feidhme ar an leibhéal idirnáisiúnta, agus i ndáil leis na straitéisí, na pleananna agus na cláir maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí atá ar fáil cheana sna Ballstáit agus sna húdaráis áitiúla agus réigiúnacha; tá easpa soiléirithe ann freisin ar cheart stádas éigeantach nó deonach a bheith ag an scéim nua, chomh maith leis an mbunús dlí ar a ndéanfaí na gníomhaíochtaí sin;

56.

á iarraidh go ndéanfaí tagairt shoiléir do réimse iomlán na sochar neamh-eastóscach a bhaineann le foraoisí;

57.

á iarraidh go ndéanfaí athbhreithniú agus anailís ar na measúnuithe a rinne saineolaithe eolaíochta foraoise, lena n-áirítear éiceolaithe foraoise ar fud na hEorpa, lena dtugtar rabhadh go bhféadfadh sé nach gcuirfí san áireamh go leordhóth.anach sna beartais atá beartaithe an méadú a d’fhéadfadh a bheith ann ar na rioscaí a bhaineann le mórshuaitheadh (dóiteáin, hairicíní, sneachta trom agus lotnaidí), agus aird ar leith á tabhairt ar fhoraoisí atá an-leochaileach don ghéarchéim aeráide;

58.

á mholadh go dtiocfaí ar chomhthoil níos leithne maidir leis na toimhdí atá mar bhonn taca le Straitéis Foraoise an Aontais agus leis an Straitéis Bhithéagsúlachta, bunaithe ar dhianchur chuige eolaíoch agus teicniúil ina mbeidh painéal ionadaíoch de shaineolaithe eolaíocha rannpháirteach, ar saineolaithe iad atá mionchúiseach agus ag a bhfuil taithí léirithe acu maidir le gach gné den slabhra luacha foraoise ina iomláine agus leis na cineálacha éagsúla foraoise san Eoraip;

59.

á mheas, faoi choinníollacha áirithe a bhfuil anailísí eolaíocha ag teacht leo, gur féidir tacú le gnáthóga cosanta i roinnt láithreán de chuid Natura 2000 atá faoi bhagairt ag suaitheadh a bhaineann leis an athrú aeráide nó a bhfuil suaitheadh a bhaineann leis an athrú aeráide ag cur as dóibh, agus gur féidir tacú le héiceachórais níos athléimní a bheith ann;

60.

á chur in iúl go n-aithníonn sé agus gur díol sásaimh dó an togra maidir le bailiú iontaofa sonraí, agus béim á leagan aige ar a thábhachtaí atá sé togra reachtach nua a fhoilsiú maidir le breathnóireacht, tuairisciú agus bailiú sonraí foraoise an Aontais;

Tá soiléiriú tábhachtach de dhíth ar an straitéis sula gcuirfear chun feidhme í

61.

den tuairim nach leagtar amach i Straitéis Foraoise an Aontais cuspóir comhleanúnach agus cuimsitheach d’earnáil foraoiseachta na hEorpa don bhliain 2030, ach go gcumhdaítear roinnt gníomhaíochtaí agus tionscnamh léi, a bhfuil cuid mhór acu fós doiléir agus nach bhfuil ach clár ama táscach ag baint le roinnt eile acu;

62.

á mheas, maidir le cur chun feidhme Straitéis Foraoise an Aontais, gurb é an chéad chéim atá ag teastáil ná coincheapa agus gníomhaíochtaí a shoiléiriú agus plean gníomhaíochta a tharraingt suas a thabharfaidh soiléireacht maidir le cuspóirí, raon feidhme, creat ama agus freagrachtaí; ba cheart a aithint sa phlean gníomhaíochta sin seasamh na mBallstát, na n-údarás áitiúil agus réigiúnach agus ghníomhaithe na hearnála maidir leis an Straitéis agus a mbreithnithe maidir leis an mbealach chun cinn atá beartaithe; ba cheart a chur san áireamh freisin breithnithe Choiste na Réigiún, Pharlaimint na hEorpa agus gheallsealbhóirí uile na hearnála foraoiseachta;

63.

á mholadh go ndéanfaí soiléiriú ar an gcaoi a ndéanfar táscairí, tairseacha agus raonta nua do bhainistiú inbhuanaithe foraoisí a nascadh le critéir agus le táscairí do bhainistiú inbhuanaithe foraoisí na Comhdhála Aireachta um Chosaint Foraoisí san Eoraip (Forest Europe); á mheas freisin go bhfuil gá le faisnéis maidir leis an mbunús dlí lena dtabharfaí bonn cirt don ghníomhaíocht sin agus an méid a bheadh i gceist le tosú ar bhonn deonach a shoiléiriú a mhéid a bhaineann leis na céimeanna a d’fhéadfadh a bheith ann amach anseo, chomh maith leis an nasc idir bainistiú inbhuanaithe foraoisí agus an coincheap “gar don dúlra”;

64.

á mholadh go ndéanfaí raon feidhme agus an fhéidearthacht maidir le híocaíocht a fhorbairt do sheirbhísí éiceachórais a phlé go mion leis na Ballstáit agus le geallsealbhóirí na hearnála, agus go ndéanfaí measúnuithe fírinneacha ina dhiaidh sin chun a mheas an bhféadfaí na cuspóirí atá beartaithe a bhaint amach leis na sásraí airgeadais dá bhforáiltear i Straitéis Foraoise an Aontais [an comhbheartas talmhaíochta (CBT), an fheirmeoireacht charbóin agus deimhniú carbóin];

65.

á chur in iúl gur díol sásaimh dó go dtabharfar isteach faireachán uile-Aontais agus comhordaithe ar fhoraoisí ach go measann sé go bhfuil gá le measúnú ar an mbreisluach agus ar an gcóimheas costais is tairbhe a bhaineann leis an togra nua maidir le breathnóireacht, tuairisciú agus bailiú sonraí foraoiseachta an Aontais, chomh maith leis na sonraí agus leis an bhfaisnéis atá ann cheana agus atá in easnamh; ní mór sonraí cianda, lena n-áirítear faisnéis ó satailítí agus na meáin eile a aithint mar bhealach costéifeachtach chun an bonn eolais a fheabhsú i gcomhar le fardail náisiúnta foraoise atá ann cheana; i ndáil leis sin, is príomhghnéithe iad an choimhdeacht, costais agus ualaí riaracháin ar cheart aghaidh a thabhairt orthu. D’fhéadfadh faireachán ar fhoraoisí ar fud an Aontais breisluach a ghiniúint ar choinníoll go dtacóidh na Ballstáit agus na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha leis agus go mbeidh sé bunaithe ar shonraí ar an láthair arna mbailiú ag fardail foraoise náisiúnta agus réigiúnacha agus ar an taithí atá ag Forest Focus; Ina theannta sin, is gá cineál (deonach nó éigeantach), formáid agus cuspóir beacht na bpleananna straitéiseacha náisiúnta a shainiú go soiléir agus ní mór dreasachtaí cost-éifeachtúla a chruthú le go rannchuideoidh úinéirí foraoise le bailiú sonraí;

Is gá níos mó cistiú a chur ar fáil ar an leibhéal Eorpach don bhainistiú inbhuanaithe foraoisí

66.

á mholadh go ndéanfaí acmhainní airgeadais soiléire agus réalaíocha a thiomnú; cé go bhféadfadh sé go léirítear i Straitéis Foraoise an Aontais go bhfuil méadú suntasach tagtha ar an maoiniú a chuirtear ar fáil do bhainistiú inbhuanaithe foraoisí agus do chaomhnú na bithéagsúlachta, tá sé amhrasach an féidir an tearcmhaoiniú maidir le foraoiseacht agus bithéagsúlacht a aisiompú sa ghearrthéarma nó sa mheántéarma, ós rud é gur gá brath go fóill ar chistí a bhfuil cuspóirí agus leithdháiltí acu cheana féin (amhail CBT) agus i bhfianaise an easpa ranníocaíochta ó chistí eile de chuid an Aontais i ngeall ar Brexit, ar an ngéarchéim eacnamaíoch i ndiaidh phaindéim COVID-19 agus ar an ardú ar an mboilsciú;

67.

á mholadh go gcabhródh an Coimisiún leis na húdaráis áitiúla agus réigiúnacha chun a áirithiú gur féidir úsáid níos mó a bhaint as na cistí Eorpacha atá ar fáil (CETFT, CFRE agus NextGenerationEU) i mbainistiú inbhuanaithe foraoisí, trí phróisis riaracháin a shimpliú;

68.

á mholadh go gcuirfí tuilleadh acmhainní airgeadais ar fáil don oiliúint, don taighde agus don fhorbairt, don chomhroinnt eolais ar an leibhéal Eorpach agus idirnáisiúnta, d’fhonn an comhoibriú a éascú agus dea-chleachtais maidir le bainistiú inbhuanaithe foraoisí agus le slabhraí luacha foraoisbhunaithe a mhalartú agus a chur chun feidhme i ngach réigiún den Eoraip agus ar fud an domhain;

69.

den tuairim gur cheart do Straitéis nua Foraoise an Aontais tionscnaimh a chur chun cinn chun ardáin a chruthú don chomhar idir-réigiúnach agus do chistiú idir-réigiúnach a bhaineann le foraoisí agus leis an ngeilleagar dícharbónaithe.

---

(1)  COM(2013) 659 final.

(2)  COM(2018) 811 final.

(3)  An Comhaontú Glas don Eoraip: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_ga

(4)  COM(2020) 788 final.

(5)  Rialachán (AE) 2021/1119 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Meitheamh 2021 lena mbunaítear an creat chun aeráidneodracht a bhaint amach agus lena leasaítear Rialacháin (CE) Uimh. 401/2009 agus (AE) 2018/1999 (“An Dlí Aeráide Eorpach”) (IO L 243, 9.7.2021, lch. 1).

(6)  COM(2020) 380 final.

(7)  IO C 152, 6.4.2022, lch. 169.

(8)  Moladh ó phainéal saoránach na Comhdhála ar Thodhchaí na hEorpa a bhí dírithe ar an athrú aeráide agus ar an gcomhshaol.

(9)  COM(2018) 673 final agus SWD(2018) 431 final.

(10)  COM(2020) 98 final.

(11)  Treoir (AE) 2018/2001 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Nollaig 2018 maidir le húsáid fuinnimh ó fhoinsí inathnuaite a chur chun cinn (IO L 328, 21.12.2018, lch. 82).

(12)  COM(2021) 706 final.

(13)  SWD(2021) 325 final.