13.12.2016   

GA

Iris Oifigiúil an Aontais Eorpaigh

1

1.

Ar an 14 Meán Fómhair 2016 thíolaic an Coimisiún togra reachtach (“an Togra”) chun Rialachán reatha CEIS a leasú d'fhonn fad CEIS a leathnú agus ráthaíocht bhuiséid an AE chuig BEI a mhéadú (féach mír 2). Tá meastóireacht an Choimisiúin maidir le húsáid ráthaíocht an AE agus feidhmiú an Chiste Ráthaíochta (“an Mheastóireacht Ráthaíochta”) (6) ag gabháil leis an Togra seo. Eisíodh an mheastóireacht trí mhí roimh an spriocdháta (7). Mar fhreagairt ar na forbairtí seo, chinn muid comhthuairim a eisiúint maidir leis an Togra agus leis an Meastóireacht Ráthaíochta.

2.

Beartaíonn an Coimisiún:

3.

Ceanglaíonn Airteagal 18(2) de Rialachán CEIS ar an gCoimisiún meastóireacht a dhéanamh ar “úsáid ráthaíocht an AE agus ar fheidhmiú an Chiste Ráthaíochta”. Is é sainmhíniú an Choimisiúin ar ábhar na meastóireachta seo “an bealach a úsáidtear ráthaíocht an AE faoi na gníomhaíochtaí éagsúla a bhfuil CEIS ag tacú leo” (9) (Ní chumhdaíonn an mheastóireacht Ráthaíochta breisíocht agus incháilitheacht (10) oibríochtaí ráthaithe CEIS, de bhrí go bhfuil na hoibríochtaí sin cumhdaithe faoi mheastóireacht BEI (11) i gcomhréir le hAirteagal 18(1) de Rialachán CEIS, a dtagraítear dó anseo thíos).

4.

Tá an tuairim seo bunaithe ar na saincheisteanna seo a leanas:

5.

Níl ár dtuairim bunaithe ar na nósanna imeachta a chuirfeadh muid i bhfeidhm dá mba rud é gur tuarascáil speisialta a bhí i gceist. Tá sé beartaithe againn tuarascáil speisialta a eisiúint maidir le feidhmiú CEIS sa chéad leath de 2018.

6.

Mheas muid uainiú an Togra seo i bhfianaise na gceanglas a leagtar síos i Rialachán CEIS, infhaighteacht faisnéise ar fheidhmiú CEIS agus cur chun feidhme CEIS go dáta.

7.

Forálann Airteagail 18(6) agus 18(7) de Rialachán CEIS go leasófar Rialachán CEIS faoin 5 Iúil 2018 agus ceanglaítear go dtacóidh meastóireacht neamhspleách maidir le cibé an bhfuil “a chuspóirí á mbaint amach ag CEIS agus an bhfuil gá le scéim le tacú le hinfheistíocht” lena leithéid de thogra. Ba iad na comhreachtóirí a leag síos an spriocdháta seo lena chinntiú go bhféadfaí measúnú a dhéanamh nuair a bheadh dóthain ama caite chun torthaí agus tionchar tosaigh CEIS a aithint agus a thomhas (12).

8.

Mhol an Coimisiún fad CEIS a leathnú (13) agus an maoiniú a bhí ar fáil do CEIS a mhéadú (14) ar an 14 Meán Fómhair 2016, beagnach dhá bhliain roimh an spriocdháta luaite i Rialachán CEIS. Agus ceanglas Airteagal 18(6) maidir le meastóireacht neamhspleách á choimeád, beartaíonn an Coimisiún fáil réidh leis an bhforáil gur chóir go mbeadh leanúint, modhnú, nó foirceannadh CEIS sa todhchaí (15) bunaithe ar thorthaí a leithéid sin de mheastóireacht neamhspleách (féach mír 27).

9.

Áirítear CEIS i measc sraith ionstraimí airgeadais atá méadaithe go mór don chlárthréimhse nua. Beartaíonn an Coimisiún Ráthaíocht an AE a mhéadú 10 mbilliún euro (ó 16 bhilliún go 26 bhilliún euro) (16). Bheadh sé sin cothrom le níos mó ná ranníocaíocht iomlán an AE le hionstraimí airgeadais i mbainistíocht chomhroinnte, indíreach agus dhíreach i rith chlárthréimhse 2007-2013 (féach Tábla 1).

Tábla 1

Ionstraimí airgeadais a thairbhíonn as tacaíocht ó bhuiséad an AE

10.

I gclárthréimhse 2007-2013, thug muid faoi deara go raibh na hionstraimí airgeadais i mbainistíocht chomhroinnte róchaipitlithe, gur bhain deacrachtaí le costas/táillí a rialú, caipiteal príobháideach a mhealladh agus tacaíocht airgeadais a athúsáid (21). D'ainneoin seo, beartaíonn an Coimisiún glacadh leis go leithdháilfear thart ar 21 bhilliún euro ar ionstraimí airgeadais ó chúig Chiste Struchtúrtha agus Infheistíochta na hEorpa (22), thar chlárthréimhse 2014-2020.

11.

Tá ionstraim airgeadais nua nuálach (Tionscnamh FBM (23)) ar fáil i gclárthréimhse 2014-2020 do CFRE agus CETFT. Tá an cineál maoinithe (24) atá á sholáthar ag an Tionscnamh FBM do chistí SIE cosúil leis an gcineál maoinithe atá á sholáthar ag CEIS faoi SMEW (25). Cé go gcruthaítear an Tionscnamh FBM i gcomhthéacs forbairt réigiúnach agus go ndéileálann CEIS le críoch iomlán an AE, tá an dá ionstraim ag déileáil leis an gcomhthiomsú céanna FBManna.

12.

D'fhonn an sprioc bunaidh 315 billún euro a bhaint amach, beidh ar BEI tionscadail bhreise, luach thart ar 60,8 mbilliún euro, a mhaoiniú i dtrí bliana.

13.

De réir BEI (26), amhail ar 30 Meitheamh 2016 (féach Graf 1):

Graf 1

Forbhreathnú ar Phunann CEIS an 30 Meitheamh 2016

Foinse: CIE, bunaithe ar shonraí BEI an 30 Meitheamh 2016.

14.

Go ginearálta, tá méid reatha ráthaíocht CEIS leordhothánach chun leanúint le gníomhaíochtaí a mhaoiniú don dá bhliain amach romhainn. Baineann an eisceacht seo le hoibríochtaí fiachais SMEW (31), sa chás gur chinn an Coimisiún agus BEI píblíne d'iarratais ar mhaoiniú a agú ó ionstraimí airgeadais reatha do Shaoráid Ráthaíochta Iasachta (LGF) COSME agus do InnovFin — saoráid Ráthaíochta FBM (SMEG) Fís 2020.

15.

Tá roinnt beart glactha cheana féin ag an gCoimisiún agus ag Grúpa BEI chun déileáil leis an riosca a bhaineann le hídiú an mhaoinithe atá ar fáil do phunann fiachais SMEW (32):

16.

Beartaíonn an Coimisiún an tréimhse infheistíochta a leathnú bliain go leith (ó Iúil 2019 go Nollaig 2020) (35) agus an spriocmhéid infheistíochta a mhéadú go dtí 500 billiún euro (36). Féadfar na conarthaí a shíniú dhá bhliain i ndiaidh na tréimhse infheistíochta (i.e. suas go dtí Nollaig 2022) i gcomparáid le bliain amháin faoi Rialachán reatha CEIS. Tugann BEI ar aire ina mheastóireacht, áfach, go bhfuil an t-am chun oibríochtaí CEIS a shíniú i ndiaidh a bhformheas cothrom le thart ar 90 lá (37).

17.

Thíolaic an Coimisiún an Togra chun CEIS a leathnú bliain amháin i ndiaidh CEIS a sheoladh. Is beag fianaise atá ann go bhfuil bonn cirt leis an méadú beartaithe ar Ráthaíocht an AE ach amháin i gcás SMEW. Níor fhiosraigh an Coimisiún roghanna eile, cosúil le hath-leithdháileadh breise Ráthaíocht an AE idir an dá fhuinneog, nó ráthaíocht an AE a mhéadú do SMEW amháin. Bunaithe ar shonraí agus ar mheastacháin BEI, tá an ráthaíocht reatha leordhóthanach do thréimhse bhreise oibriúcháin do IIW, tréimhse ina bhféadfaí athbhreithniú a dhéanamh ar fheidhmiú agus ar bhreisluach CEIS, mar atá bunaithe ag na comhreachtóirí. Chomh maith sin, d'fhéadfadh sé seo cabhrú leis an ilroinnt agus leis an bhforluí idir CEIS agus ionstraimí airgeadais eile a laghdú agus níos mó béime a leagan ar thosaíochtaí AE. Níl an tréimhse bhreise atá beartaithe do shíniú oibríochaí (dhá bhliain) i gcomhréir leis an gcleachtas reatha.

18.

Is tosaíocht don AE é rialáil níos fearr (38). Ceanglaíonn sé ar an gCoimisiún “dianmheasúnú a dhéanamh ar thionchar na reachtaíochta atá á déanamh, lena n-áirítear leasuithe substainteacha bunaithe i rith an phróisis reachtaigh, ionas go mbeidh cinntí polaitiúla feasach agus fianaise-bhunaithe” (39). Tá ceanglas ann measúnú tionchair a dhéanamh ar thionscnaimh an Choimisiúin ar dóigh go mbeidh tionchair shuntasacha eacnamaíocha, chomhshaoil agus shóisialta acu, lena n-áirítear athbhreithnithe ar ghníomhartha dlíthiúla reatha nó cumarsáid bheartais (40).

19.

Ní mór go ndéanfaí measúnú i ngach meastóireacht ar gach tionchar suntasach eacnamaíoch, sóisialta agus comhshaoil a bheidh ag idirghabhálacha AE (le béim ar leith orthu siúd aitheanta sna measúnuithe tionchair roimhe seo) (41). Ina theannta sin, ceanglaítear le hAirteagail 30 agus 140 den Rialachán Airgeadais go ndéanfar meastóireachtaí ex-ante do chláir chaiteachais agus d'ionstraimí airgeadais. Foráiltear sna treoirlínte rialáil níos fearr gur cheart go gcloídh meastóireachtaí le modheolaíocht sainmhínithe go soiléir agus láidir, a bhfuil sé mar aidhm léi torthaí oibiachtúla a sholáthar. Ní mór do mheastóireachtaí, measúnú a dhéanamh, ar a laghad, ar éifeachtacht, éifeachtúlacht, ábharthacht, comhtháthú agus breisluach AE nó míniú a thabhairt ar an gcúis nach ndearnadh é seo sa treochlár meastóireachta.

20.

Tá roinnt faisnéise i gcumarsáid an Choimisiúin an 1 Meitheamh 2016 (42) agus sa Mheabhrán Míniúcháin leis an Togra maidir le húsáid reatha CEIS, atá bunaithe ar thorthaí comhairliúcháin le páirtithe leasmhara (43) agus meastóireachtaí inmheánacha. Ní hionann na doiciméid seo, áfach, agus measúnú tionchair chuimsithigh, dhéin, fhianaise-bhunaithe mar a shamhlaítear sna treoirlínte rialála níos fearr.

21.

Ina theannta sin, agus an phráinn a bhain le CEIS a sheoladh in 2015 á lua, ní dhearna an Coimisiún measúnú tionchair nó meastóireacht ex-ante ag an am sin. Mar a tugadh ar aire inár dTuairim Uimh. 4/2015 (44), measadh gur eisceacht é CEIS chomh fada is a bhain le ceanglas an Rialacháin Airgeadais, d'ainneoin go soláthraíonn buiséad an AE formhór an mhaoinithe don Chiste Ráthaíochta agus go gcruthóidh an ráthaíocht bhuiséadach do BEI dliteanais theagmhasacha shuntasacha do bhuiséad an AE.

22.

Dá bharr sin, tá CEIS gan mheasúnú agus anailís ar chúiseanna na bearna infheistíochta agus riachtanais an mhargaidh agus conas is fearr déileáil leo mar aon leis na comhlántachtaí le cláir agus ionstraimí airgeadais eile atá á maoiniú ag buiséad an AE agus conas is fearr forluí neamh-inmhianaithe a sheachaint.

23.

Cinntíonn an Coimisiún go bhfuil a mheastóireacht inmheánach maidir le húsáid ráthaíocht an AE agus feidhmiú an Chiste Ráthaíochta ag gabháil leis an Togra (féach mír 7). Is as ceanglas tuairiscithe ar leith i Rialachán CEIS a eascraíonn sé seo (45). Tá an méid sin ábhartha d'athrú beartaithe an ráta soláthair don Chiste Ráthaíochta (féach mír 34) ach níl sé ábhartha do ghnéithe eile den togra.

24.

I Meán Fómhair 2016, d'eisigh BEI a mheastóireacht féin ar fheidhmiú CEIS (mar a cheanglaítear le hAirteagal 18(1) de Rialachán CEIS), a chomhlánaigh meastóireacht an Choimisiúin. Déileáiltear i meastóireacht BEI “lena mhéid is atá CEIS deartha agus ag oibriú ar bhealach atá ag cabhrú lena éifeachtaí ionchasacha a bhaint amach” agus “dá réir sin, ní áirítear measúnú ar thorthaí agus ar thionchar CEIS” sa mheastóireacht. Cumhdaítear ann punann fholuiteach oibríochtaí CEIS (breisíocht agus incháilitheacht san áireamh), socruithe rialachais agus struchtúir eagraíochtúla, agus nósanna imeachta agus treoirlínte ábhartha tionscadail (46). Tá sé luaite ag BEI “go bhfuil sé róluath an mheastóireacht seo a úsáid chun breithiúnas deifnídeach a sholáthar maidir le feidhmiú CEIS” (47).

25.

Tá an Coimisiún tar éis a thiomnú chomh maith, sa Mheabhrán Míniúcháin atá leis an Togra (48), go soláthróidh sé meastóireacht neamhspleách ar chur i bhfeidhm Rialachán CEIS i Samhain 2016. Chomh maith leis sin, cumhdóidh an mheastóireacht neamhspleách feidhmiú CEIS, úsáid ráthaíocht an AE, agus an EIAH agus bainfear leas as torthaí mheastóireachtaí inmheánacha an Choimisiúin agus BEI.

26.

Seoladh an Togra gan measúnú cuimsitheach tionchair (don dara huair) agus tá sé róluath chun tionchar eacnamaíoch, sóisialta agus comhshaoil CEIS a thomhas agus teacht ar chonclúid maidir le cibé an bhfuil nó nach bhfuil a chuspóirí á mbaint amach ag CEIS. Go háirithe, ba chóir go mbeadh na nithe seo a leanas cumhdaithe san fhaisnéis:

27.

Ní dhearnadh an Mheastóireacht Ráthaíochta de réir phrionsabail na rialála níos fearr. Ní dhéantar measúnú in aon cheann den trí mheastóireacht thuasluaite ar thorthaí agus ar thionchar CEIS, mar nach bhfuil dóthain ama caite chun iad a aithint agus/nó a thomhas (49) (féach freisin mír 8). Mar gheall ar an uainiú, níl ach líon beag, más ann dóibh, táscairí maicreacnamaíocha ar fáil chun tionchar CEIS a thomhas. Ceistíonn muid scriosadh na forála a nascann leanúint, modhnú, nó foirceannadh CEIS le torthaí meastóireacht neamhspleách (féach mír 8).

28.

Chun críche “maolán leachtachta a sholáthar óna n-íocfaí BEI i gcás glaoch ar ráthaíocht an AE” (50), tá Ciste Ráthaíochta bunaithe ag reachtóirí an AE (51). I Rialachán reatha CEIS tá spriocmhéid an Chiste Ráthaíochta socraithe ag 50 % d'oibleagáidí iomlána Ráthaíocht an AE (8 mbilliún euro). Sa Mheabhrán Míniúcháin leis an togra tosaigh (52) míníonn an Coimisiún go raibh an spriocráta seo bunaithe ar “thaithí ar nádúr na n-infheistíochtaí a mbeadh CEIS ag tacú leo”.

29.

D'fhonn an spriocsholáthar 50 % a bhaint amach bhí sé riachtanach an caiteachas beartaithe ar dheontais faoi SCE thar 2014-2022 a laghdú 2,8 mbilliún euro agus 2,2 bhilliún euro d'Fhís 2020 trí úsáid a bhaint as 3 bhilliún euro ó chorrlaigh neamh-leithdháilte faoi uasteorainn chaiteachais an Chreata Airgeadais Ilbhliantúil (MFF).

30.

Soláthróidh íocaíochtaí ó bhuiséad an AE maoiniú don chiste seo sa tréimhse go dtí 2022. I Nollaig 2015 thiomnaigh an Coimisiún 1,4 bhilliún euro (53) d'íocaíochtaí sa chiste. Ag an 30 Meitheamh 2016 bhí beagnach 380 milliún euro íoctha ag an gCoimisiún leis an gCiste Ráthaíochta (as na híocaíochtaí 500 milliún euro beartaithe in 2016), a bhí infheistithe i mbannaí. Ní dhearnadh aon ghlaoch ar an gciste (54).

31.

Ina theannta sin, má shroicheann eisíocaíochtaí an spriocleibhéal, beidh dliteanas ionchasach neamhchistithe de thart ar 8 mbilliún euro do bhuiséad an AE mar thoradh ar CEIS (de bhreis ar an 8 mbilliún euro cumhdaithe ag an gCiste Ráthaíochta).

32.

Beartaíonn an Coimisiún spriocráta chiste Ráthaíochta an AE a choigeartú ó 50 % go 35 % (55) d'oibleagáidí iomlána ráthaíocht an AE, agus tacaíonn sé leis an gconclúid seo ina Mheastóireacht Ráthaíochta.

33.

Bunaithe ar an 39 oibríocht do IIW a shínigh BEI amhail ar 30 Meitheamh 2016 agus ar na sonraí stairiúla do na hionstraimí faoi Fheabhsú SMEW mar aon leis na hathruithe beartaithe ar fho-fhuinneog fiachais SMEW (féach mír 15), bhí an meánráta soláthair a ríomh an Coimisiún cothrom le 33,4 % (56). Bhunaigh an Coimisiún a mheastóireacht ar ríomhanna caillteanais ionchasaigh do na punanna difriúla ar thoimhdí a mheas sé a bhí “coimeádach”.

34.

Is coigeartú é an laghdú 15 pointe céatadáin ar an spriocráta a laghdóigh an riosca go sáróidh an méid curtha i gCistí Ráthaíochta na caillteanais a bhaineann leis an gCiste Ráthaíochta. Dá réir sin, méadóidh sé an riosca nach mbeidh an méid curtha sa chiste Ráthaíochta leordhóthanach agus go mbeidh gá le glaoch breise ar an mbuiséad. Mhínigh an Coimisiún na toimhdí foluiteacha a bhaineann leis an togra atá déanta aige.

35.

Tá teorainn curtha ag cruthú CEIS agus an Chiste Ráthaíochta le spriocráta 50 % ar an tsolúbthacht bhuiséadach in MFF 2014-2020 trí na corrlaigh neamh-leithdháilte faoi uasteorainn chaiteachais MFF a laghdú. Ina theannta sin, tá na buiséid bheartaithe d'Fhís 2020 agus SCE laghdaithe. Tá sé róluath deischostas na gciorruithe a comhaontaíodh in 2015 a mheas, de bhrí nach bhfuil an Coimisiún fós in ann tionchar CEIS, Fís 2020 nó SCE a mheas. [Dá mbeadh an Coimisiún tar éis glacadh leis na toimhdí céanna don togra tosaigh is a nglacann sé leo anois don togra leasaithe, bheadh tionchar maoinithe an Chiste Ráthaíochta ó bhuiséad an AE le breis is dhá bhliain anuas níos ísle.]

36.

Leis na hathruithe beartaithe, beidh an dliteanas ionchasach iomlán do bhuiséad an AE cothrom le 26 bhilliún euro (agus beidh thart ar 9 mbilliún euro de sin cumhdaithe ag an gCiste Ráthaíochta). Beidh dliteanais ionchasacha fós ann thar shaolré na punainne infheistíochta.

37.

Sainítear “breisíocht” in Airteagal 5(1) de Rialachán CEIS (féach Bosca 1).

38.

I rith thréimhse cur chun feidhme CEIS, tá súil ag BEI (57) na méideanna iasachtaí a baineadh amach i ndiaidh mhéadú caipitil 2013 a chothú (58) (féach Graf 2). Beidh tionchar suntasach ag CEIS ar Ghníomhaíochtaí Speisialta  (59) BEI, gníomhaíochtaí a bhfuiltear ag súil a mhéadóidh ó 6,4 bhilliún euro in 2015 (60) go 16-20 billiún euro sa bhliain (ar riosca de chuid BEI féin é thart ar luach 2,5 bhilliún euro d'oibríochtaí sa bhliain) (61).

Graf 2

Méideanna iasachtaí stairiúla agus réamh-mheasta Ghrúpa BEI

Foinse: CIE, bunaithe ar Phleananna Oibriúcháin Corparáideacha (COP) 2015-2017 agus 2016-2018 BEI.

39.

Tá sé luaite in Airteagal 5(1) “go measfar go soláthróidh na tionscadail a bhfuil CEIS ag tacú leo breisíocht má tá riosca luaite leo a chomhfhreagraíonn do ghníomhaíochtaí speisialta BEI”. Ar an mbonn sin, measann BEI go bhfuil a Ghníomhaíochtaí Speisialta a bhfuil CEIS ag tacú leo breise de facto (62), gan aon cheanglas a léiriú (i) go ndéileálann siad le teip mhargaidh nó cásanna infheistíochta fo-optamacha agus (ii) nach bhféadfadh BEI, CEI iad a dhéanamh, nó nach bhféadfaí iad a dhéanamh faoi ionstraimí airgeadais reatha an Aontais, gan tacaíocht CEIS sa tréimhse (ní ar an mbonn céanna). Faoi Airteagal 5(1), féadfaidh CEIS tacú chomh maith le tionscadail a bhfuil próifíl riosca níos ísle luaite leo (e.g. iasachtú traidisiúnta/gnáth-iasachtú BEI seachas Gníomhaíochtaí Speisialta). Sa chás seo, ní mór go mbeadh na ceanglais bhreisíochta seo á gcomhlíonadh ag na tionscadail.

40.

Tá oibríochtaí á n-aicmiú ag BEI mar “Ghníomhaíochtaí Speisialta” ar bhonn roinnt fachtóirí cosúil le hacmhainneacht creidmheasa an iasachtaí, luach na ráthaíochtaí soláthartha, fad na hiasachta, castacht na struchtúr maoinithe, agus oibríochtaí i bhfoirm cothromais. Tá stádas na nGníomhaíochtaí Speisialta ag gabháil le hoibríochtaí uile CEIS sínithe faoi IIW go dtí an 30 Meitheamh 2016. Chomh maith leis sin, measann BEI go bhfuil gach oibríocht faoi SMEW comhsheasmhach leis an sainmhíniú ar Ghníomhaíochtaí Speisialta atá in CRPG.

41.

Tugann BEI ar aire ina thuarascáil meastóireachta “go bhféadfadh cásanna a bheith ann nuair nach mbeadh léargas á thabhairt ar bhreisíocht i bpróifíl riosca oibríochtaí, i.e. d'fhéadfaí struchtúir mhalartacha (struchtúir nach mbaineann an riosca céanna leo san áireamh) a mheas”. Luaitear sa tuarascáil, áfach, “i gcleachtas … déileálann BEI leis na critéir níos cuimsithí do bhreisíocht dá Ghníomhaíochtaí Speisialta, agus, dá réir sin, tá ceanglas Rialachán CEIS á shárú aige” (63).

42.

Beartaíonn an Coimisiún na gnéithe a chuirfeadh ar chumas BEI oibríocht a cháiliú mar Ghníomhaíocht Speisialta a shoiléiriú in Airteagal 5 agus in Iarscríbhinn II de Rialachán CEIS agus go bhfoilseoidh an Coiste Infheistíochta an réasúnaíocht do na cinntí a mbeadh úsáid Ráthaíocht an AE á formheas acu (64), le béim ar an gcritéar breisíochta a chomhlíonadh.

43.

Chomh maith leis sin, beartaíonn an Coimisiún go measfar tionscadail trasteorann mar thionscadail bhreise de réir sainmhínithe (65).

44.

Tá riosca ann go gcruthóidh an úsáid atá á baint ag BEI as stádas Gníomhaíochta Speisialta atá coibhéiseach le breisíocht, i dteannta leis an mbrú an sprioc infheistíochta a bhaint amach, dreasacht chun úsáid a bhaint as struchtúir mhaoinithe atá níos casta ná mar is gá nó chun próifíl riosca a leithdháileadh nach gcomhfhreagraíonn le riosca dáiríre na hoibríochta. Scrúdóidh muid an tsaincheist seo in obair iniúchóireachta a dhéanfar do thuarascáil speisialta amach anseo.

45.

Éiríonn an sainmhíniú ar bhreisíocht níos casta nuair a chuirtear san áireamh tagairt do “bhonneagar fisiceach a nascann dhá Bhallstát nó níos mó nó leathnú bonneagar fisiceach nó seirbhísí atá nasctha le bonneagar fisiceach ó Bhallstát amháin go Ballstát amháin nó níos mó”.

46.

Beartaíonn muid:

47.

Baineann dúshlán le cinneadh a dhéanamh maidir leis na méideanna slógtha ag infheistíochtaí poiblí. Tá modheolaíocht (66) a bhfuil aonrú ranníocaíocht infheistíochtaí poiblí i gcistí breise a shlógadh mar aidhm léi beartaithe ag Coiste um Chúnamh Forbraíochta ECFE. Tá achoimre ar na príomhghnéithe le fáil thíos:

48.

Ríomhtar a mhéid is atá cistí breise á slógadh ag CEIS ar bhonn “Modheolaíocht Iolraitheora CEIS” (67) an Bhoird Stiúrtha. Is é an Costas Infheistíochta Tionscadail (PIC) príomhghné na modheolaíochta seo. I gcás na n-iasachtaí infheistíochta agus na n-infheistíochtaí cothromais dhírigh, tomhaistear an PIC “ar an gcéad ásc mar chostas iomlán an tionscadail mar a shainmhínítear é i gcomhaontú iasachta BEI de réir ghnáth-mhodheolaíocht BEI” a bhreithníonn, fiú i ndiaidh roinnt coigeartuithe, an maoiniú iomlán a cuireadh ar fáil don tionscadal sa tréimhse chéanna le CEIS. “Mura mbaineann maoiniú BEI/CEIS ach le cuid amháin den tionscadal, áfach, ba cheart go mbeadh an costas infheistíochta cothrom leis an gcuid sin den tionscadal lena mbaineann an maoiniú”.

49.

Úsáideadh sainmhíniú cosúil ar ghiaráil agus ar an gcur chuige maidir leis an éifeacht iolraitheora a mheas d'ionstraimí airgeadais atá á maoiniú ag buiséad an AE. I gcás ionstraimí á mbainistiú go lárnach, is é an sainmhíniú atá ar ghiaráil sa Rialachán Airgeadais ó 2013 “[…] an méid maoinithe d'fhaighteoirí deiridh incháilithe arna roinnt ar mhéid ranníocaíocht an Aontais” (68). Inár dTuarascáil Speisialta Uimh. 19/2016 thug muid ar aire nuair a bhí an infheistíocht bhreise slógtha ag na hionstraimí airgeadais á ríomh, go mb'fhéidir go raibh an táscaire áibhéalta de bhrí nach bhfuil gach foinse maoinithe meallta ag tionscadal ag eascairt as ranníocaíocht an AE (69).

50.

Is é an riosca atá ann go bhfuil éifeacht iolraitheora CEIS áibhéalta, go háirithe i gcás na dtionscadal infheistíochta a thiomnaigh infheisteoirí nó atá páirteach i gcláir náisiúnta a bhí ann nó a fógraíodh sular seoladh CEIS fiú.

51.

Beartaíonn muid:

52.

Leagtar síos sa roinn seo ár dtuairmí maidir le roinnt tograí Coimisiúin chun creat dlíthiúil, rialachas agus trédhearcacht CEIS a neartú.

53.

Tacaíonn muid le togra an Choimisiúin foráil maidir le seachaint cánach a chur san áireamh (70) mar mhodh chun príomhghné den chreat dlíthiúil a neartú. Measann muid go bhfuil an fhoráil seo i gcomhréir lenár moladh i dTuarascáil Speisialta Uimh. 19/2016.

54.

Níl aon chuótaí geografacha nó earnálacha do CEIS agus tá tacaíocht do thionscadail éileamh-bhunaithe. Mar sin féin, ceanglaíonn treoirlínte infheistíochta CEIS “go seachnaítear comhchruinniú iomarcach earnálach agus geografach” (71) agus leagtar síos na teorainneacha dá leithéid de chomhchruinnithe i dTreoshuíomh Straitéiseach CEIS (72). Áirítear na comhchruinnithe geografacha agus earnálacha, miondealaithe de réir mhéid na n-oibríochtaí sínithe a bhfuil ráthaíocht an AE ag tacú leo, i measc péire de na príomhtháscairí monatóireachta do CEIS (73).

55.

Tugtar ar aire i dtuarascáil meastóireachta BEI (74) míchothromaíochtaí geografacha (75) agus comhchruinnithe earnálacha (76) i bpunann IIW. Tá maoiniú faoi IIW comhchruinnithe (63- %) i dtrí Bhallstát (77). Níl aon teorainneacha comhchruinnithe leagtha síos do SMEW, ach is ceithre Bhallstát (78) atá freagrach as 44 % den mhaoiniú.

56.

Léirítear i dtuarascáil meastóireachta BEI (79), le cois staidéar eile a rinneadh le déanaí, i measc na gcúiseanna ionchasacha, imscaradh tapa CEIS agus nuair a shroichtear an sprioc infheistíochta 315 bhilliún euro, a dhreasaíonn BEI chun tús áite a thabhairt do thionscadail iontaofa ó thaobh brabúis i dtíortha le margaí airgeadais forbartha, a bhfuil d'acmhainn acu ionstraimí airgeadais a úsáid agus tionscadail ardriosca a struchtúrú. (80)

57.

Ina theannta sin, beartaíonn an Coimisiún (81) ról EIAH a ath-shainmhíniú i ndáil le hullmhú tionscadal, béim ar thionscadail dírithe ar ghníomhaíocht ar son na haeráide, agus a ranníocaíocht i ngnóthachtáil éagsúlaithe earnálaigh agus gheografaigh, mar aon le tacaíocht chomhairleach a sholáthar ar leibhéal áitiúil.

58.

Áirítear i dtogra an Choimisiúin go bhfuil talmhaíocht, iascach agus dobharshaothrú incháilithe do thacaíocht CEIS (82). Ach d'fhéadfadh tionscadail atá oiriúnach do mhaoiniú CEIS a bheith incháilithe do thacaíocht faoi CETFT freisin. Ba é a bhí mar chonclúid lenár dTuarascáil Speisialta Uimh. 5/2015 ar Ionstraimí Airgeadais i bhForbairt Tuaithe go raibh ionstraimí airgeadais a bhí ar fáil faoi CETFT go dtí seo róchaipitlithe agus mírathúil.

59.

Fáiltíonn muid roimh thogra an Choimisiúin gníomhaíocht a dhéanamh i ndáil le míchothromaíochtaí in úsáid cistí. Tá ról lárnach ag EIAH i ndéileáil leis na míchothromaíochtaí geografacha agus earnálacha ach tá sé róluath teacht ar thuairim maidir le héifeachtacht EIAH go ginearálta agus i dtaca leis seo go háirithe.

60.

Bunaithe ar thaithí roimhe seo agus ar fhoinsí maoinithe malartacha a bheith ann, ceistíonn muid breisluach mhaoiniú CEIS do thionscadail sna hearnálacha talmhaíochta, iascaigh agus dobharshaothraithe.

61.

Ní Státchabhair iad na hacmhainní arna ndeonú go díreach ag BEI le linn rialachán CEIS a chur chun feidhme faoi Airteagal 107(1) CFAE, agus ní gá don Choimisiún maoiniú CEIS a fhormheas faoi rialacha Státchabhrach an AE (83). Mar sin féin, d'fhéadfadh tionscadail a bhfuil CEIS ag tacú leo tairbhe a bhaint freisin as cómhaoiniú ó Bhallstáit AE lena n-áirítear trí chistí SIE (84) arb ionann iad, ach amháin mura ndéantar iad a dheonú ar théarmaí margaidh, agus Státchabhair atá le formheas ag an gCoimisiún ar bhonn a chreata Státchabhrach (85).

62.

Tá sé á mholadh againn go ndéanfaí soiléiriú ar an tslí a ndéileáltar le cuspóirí státchabhrach oibríochtaí CEIS atá á gcómhaoiniú ó chistí atá á rialú ag Ballstáit, cistí SIE san áireamh.

63.

Ionas go bhfeidhmeoidh CEIS go héifeachtach, tá sé riachtanach go bhfuil socruithe rialachais sruthlínithe ina sainmhínítear go soiléir róil agus freagrachtaí faoi seach an Choimisiúin agus BEI, agus iad siúd ceaptha acu, i bpróiseas cinnteoireachta CEIS, le dóthain soláthair á dhéanamh freisin chun neamhspleáchas a chinntiú agus coinbhleachtaí leasa a sheachaint.

64.

Tá struchtúr rialachais CEIS (86) comhdhéanta de: Bord Stiúrtha, Coiste Infheistíochta, Stiúrthóir Bainistíochta agus Leas-Stiúrthóir Bainistíochta (féach Iarscríbhinn I). Is ann do struchtúr rialachais CEIS i dteannta bainistíocht eagraíochta agus saolré tionscadail agus níor chóir go gcuirfeadh sé isteach ar phróiseas cinnteoireachta Ghrúpa BEI (87).

65.

Ba in Iúil 2015 a cruthaíodh Bord Stiúrtha CEIS go foirmiúil. Tarraingíodh aird i meastóireacht BEI ar an bpointe go bhfuil triúr as ceathrar de Chomhaltaí Bhord Stiúrtha CEIS ar Bhord Stiúrthóirí BEI nó CEI chomh maith agus sa cháil sin, go nglacann siad páirt i bhformheas straitéisí agus tionscadal BEI nó CEI, tionscadail CEIS san áireamh (88).

66.

Leagtar béim i meastóireacht BEI ar an bpointe go bhféadfaí “tuairisciú, cuntasacht agus idirghníomhaíocht ghinearálta idir an Stiúrthóir Bainistíochta (89) agus an Bord Stiúrtha” a fheabhsú (90).

67.

Thug an Bord Stiúrtha roghnú chomhaltaí an Choiste Infheistíochta chun críche i Nollaig 2015 agus tá an Coiste i mbun oibriúcháin ó Eanáir 2016. I rith na hidirthréimhse idir Iúil 2015 agus Eanáir 2016, chomhlíon an Coimisiún oibleagáidí an Choiste Infheistíochta agus thug an t-údarú ionstraimí CEI agus tionscadail formheasta ag Bord BEI a áireamh i bpunann faoi ráthaíocht CEIS. Príomhcheanglais do chomhaltaí (91) an Choiste Infheistíochta iad neamhspleáchas agus easpa coinbhleachta leasa.

68.

Sa saolré tionscadail, déanann an Coiste Infheistíochta idirghabháil idir Coiste Bainistíochta BEI agus formheas Bhord BEI ar an oibríocht chun “tacaíocht ráthaíocht an AE d'oibríochtaí BEI” a fhormheas. Chun na críche seo, úsáideann an Coiste Infheistíochta scórchlár táscairí (92) ullmhaithe ag seirbhísí BEI do gach tionscadal (féach míreanna 78 agus 79).

69.

Cuirfidh BEI liosta na gcinntí ar fad déanta ag an gCoiste Infheistíochta ag diúltú d'úsáid ráthaíocht an AE faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa, na Comhairle agus an Choimisiúin, faoi dhó sa bhliain, faoi réir diancheanglais rúnda (93). Dheimhnigh an Coimisiún agus Grúpa BEI amhail ar an 30 Meitheamh 2016 nach raibh aon diúltú i gceist. Laistigh de IIW, áfach, cuireadh trí oibríocht ar ceal (lena n-áirítear ceann i ndiaidh síniúcháin) agus laistigh den fhuinneog SMEW rinneadh oibríocht amháin a thréigean.

70.

Fáiltíonn muid roimh thogra an Choimisiúin chun na forálacha (94) a bhaineann le coinbhleacht leasa a bheith á gcur in iúl ag comhaltaí an Choiste Infheistíochta a neartú.

71.

Tugann muid ar aire freisin go dtarraingítear aird i meastóireacht BEI ar an bpointe gur cheart breis soiléirithe agus sruthlínithe a dhéanamh ar róil agus ar fhreagrachtaí chomhlachtaí rialaithe CEIS mar go bhfuil siad casta.

72.

Mar atá sé, tá róil éagsúla agus difriúla ag an gCoimisiún agus ag BEI maidir le CEIS agus tá raon leathan freagrachtaí eile orthu freisin. Tá an Coimisiún i mbun bainistíochta an Chiste Ráthaíochta agus tá ionadaíocht aige ar Bhord Stiúrtha CEIS, atá freagrach as treoshuíomhanna straitéiseacha a leagan síos do CEIS agus as an gCoiste Infheistíochta a roghnú agus a cheapadh. Chomh maith leis sin, is comhalta é an Coimisiún de Bhord Stiúrthóirí BEI agus téitear i gcomhairle leis sula bhformheasann BEI gach oibríocht maoinithe agus infheistíochta (95). Idir an dá linn, déantar ionadaíocht ar BEI ar Bhord Stiúrtha CEIS agus tá sé freagrach freisin as bainistíocht agus cur chun feidhme oibríochtaí CEIS.

73.

Ciallaíonn an t-idirchaidreamh casta idir an Coimisiún agus BEI, agus idir na daoine atá ceaptha acu faoi seach laistigh de phróiseas cinnteoireachta CEIS, go bhfuil sé casta, chun críocha cuntasachta, a dhéanamh amach cé ar a bhfuil an fhreagracht deiridh d'údaráis bhuiséadacha agus reachtacha AE maidir le feidhmíocht agus bainistíocht riosca CEIS agus coinbhleachtaí leasa ionchasacha a aithint idir róil agus freagrachtaí CEIS agus neamh-CEIS.

74.

Tá sé riachtanach go ndéantar — agus gur léir go ndéantar — roghnú oibríochtaí CEIS — ar bhealach neamhspleách, oscailte agus trédhearcach, go háirithe lena léiriú go bhfuil breisíocht na n-infheistíochtaí curtha i gcrích.

75.

Leag Parlaimint na hEorpa béim (96) ar an ngá go mbeadh CEIS ag feidhmiú go héifeachtach, go hiomlán trédhearcach agus ar bhealach cothrom agus i gcomhréir le critéir a shainordaithe agus a rialacháin, agus go mbeadh dlúthchomhar agus forléargas molta oibríochtaí CEIS á ndéanamh ag an bParlaimint agus ag Cúirt Iniúchóirí na hEorpa. Ina theannta sin, d'áitigh sé an gá a bhí le hardleibhéil trédhearcachta agus cuntasachta institiúidí a bhaint amach trí nochtadh poiblí réamhghníomhach faisnéis uileghabhálach agus fhónta bhuiséadach agus rochtain ar shonraí airgeadais a bhaineann le tionscadail atá á maoiniú ag BEI a chinntiú.

76.

Ceanglaíonn Airteagal 7 de Rialachán CEIS ar Bhord Stiúrtha CEIS miontuairiscí a gcruinnithe a nochtadh agus ar an gCoiste Infheistíochta na cinntí a bhfuil formheas úsáid ráthaíocht an AE mar thoradh orthu a chur ar fáil go poiblí agus go héasca. Tá siad seo foilsithe (97).

77.

Áirítear i gcinntí foilsithe an Choiste Infheistíochta tuairisc bhunúsach ar oibríochtaí formheasta CEIS. Ní mínítear iontu an chúis a bhí le ráthaíocht an AE a dheonú, nó breisíocht nó breisluach AE oibríocht ar leith.

78.

Sonraítear i Rialachán CEIS “go n-úsáidfidh an Coiste Infheistíochta […] an scórchlár d'fhonn measúnú neamhspleách agus trédhearcach ar an úsáid a d'fhéadfaí a bhaint as ráthaíocht an AE a chinntiú” (98).

79.

Níl na scórchláir do na hoibríochtaí formheasta foilsithe agus níor fhoilsigh BEI ach faisnéis bhunúsach (uaireanta as dáta) maidir le hoibríochtaí CEIS. Eascraíonn saincheisteanna cuntasachta agus trédhearcachta as seo.

80.

Fáiltíonn muid roimh na tograí a mbeidh an méid seo a leanas mar thoradh orthu: