An bhithéagsúlacht a chosaint ar speicis choimhthíocha ionracha

ACHOIMRE AR:

Rialachán (AE) Uimh. 1143/2014 maidir le tabhairt isteach agus leathadh speiceas coimhthíoch ionrach a chosc agus a bhainistiú

CAD IS AIDHM LEIS AN RIALACHÁN?

Leagtar amach leis rialacha maidir leis an drochthionchar ar an mbithéagsúlacht agus ar sheirbhísí éiceachórais gaolmhara mar gheall ar thabhairt isteach agus scaipeadh speiceas coimhthíoch ionrach* san Aontas Eorpach (AE). D’fhéadfadh speicis choimhthíocha ionracha drochthionchar suntasach a bheith acu ar shláinte an duine agus ar an ngeilleagar.

PRÍOMHPHOINTÍ

Liosta de speicis choimhthíocha ionracha

• An 13 Iúil 2016, ghlac an Coimisiún Eorpach a chéad “liosta de speicis choimhthíocha ionracha is ábhar imní don Aontas”. Tháinig sé i bhfeidhm an 3 Lúnasa 2016. Tháinig trí nuashonrú den liosta i bhfeidhm an 2 Lúnasa 2017, an 15 Lúnasa 2019 agus an 2 Lúnasa 2022 faoi seach. Tugtar an liosta, a fhorbraítear ar bhonn na measúnuithe riosca eolaíocha, cothrom le dáta go rialta agus déantar athbhreithniú air gach 6 bliana ar a laghad. Rinneadh an liosta is déanaí in 2022.
• Ní ceadmhach speicis ar an liosta sin a thabhairt isteach i gcríoch an Aontais Eorpaigh d’aon ghnó. Ná ní féidir iad a choinneáil, a phórú, a iompar chuig an Aontas Eorpach nó laistigh de, nó a dhíol, a fhás nó a scaoileadh isteach sa timpeallacht.

Ceadanna

• Féadfaidh Ballstáit AE ceadanna a eisiúint chun taighde, caomhnú as an láithreán agus úsáid leighis na speiceas atá liostaithe ar an liosta de speicis choimhthíocha ionracha a cheadú. Le haghaidh úsáidí ar bith eile, ní mór do na Ballstáit ar mian leo ceadanna a eisiúint údarú a iarraidh ón gCoimisiún ar dtús.
• Ní mór an speiceas coimhthíoch ionrach lena mbaineann a choimeád agus a láimhseáil faoi choimeád imshrianta agus a iompar i ndálaí lena gcuirtear cosc ar a n-éalú.

Pleananna gníomhaíochta náisiúnta

Laistigh de 3 bliana ó na speicis a liostú, ní mór do na Ballstáit pleananna gníomhaíochta a bhunú agus a chur chun feidhme chun déileáil le príomhbhealaí leathadh na speiceas coimhthíoch ionrach ar a gcríocha. Déantar é sin chun cosc a chur ar thabhairt isteach agus leathadh neamhbheartaithe na speiceas coimhthíoch ionrach atá liostaithe ina gcríocha.

Speicis choimhthíocha ionracha is ábhar imní ar bhonn réigiúnach agus speicis choimhthíocha ionracha dhúchasacha

D’fhéadfadh speicis choimhthíocha ionracha teacht as réigiún amháin den Aontas Eorpach agus fadhbanna a chruthú i réigiún eile den Aontas Eorpach. Sa chás sin, arna iarraidh sin ag na Ballstáit lena mbaineann, féadfaidh an Coimisiún ról a imirt lena áirithiú go n-oibreoidh na Ballstáit lena mbaineann le chéile chun déileáil leis an bhfadhb.

Córais faireachais

Laistigh de 18 mí ón liosta speiceas coimhthíoch ionrach a ghlacadh, ní mór do na Ballstáit córais faireachais a bhunú trína mbaileofar agus trína dtaifeadfar sonraí maidir le speicis choimhthíocha ionracha a bheith ar fáil sa timpeallacht.

Rialuithe oifigiúla

Faoin 2 Eanáir 2016, ní foláir go mbeadh struchtúir lánfheidhmiúla curtha ar bhun ag na Ballstáit chun na rialuithe oifigiúla is gá a dhéanamh chun cosc a chur ar speicis choimhthíocha ionracha a thabhairt isteach san Aontas Eorpach d’aon turas. Tá feidhm ag na rialuithe oifigiúla sin maidir leis na catagóirí earraí a thagann faoi na cóid ainmníochta comhcheangailte a ndéantar tagairt dóibh i liosta an Aontais.

Luathbraith agus díothú tapa speiceas coimhthíoch ionrach nuabhunaithe

I ndiaidh aon bhreathnóireacht nua (an chéad bhreathnóireacht nó an chéad bhreathnóireacht i ndiaidh díothaithe) de speiceas coimhthíoch ionrach atá liostaithe i mBallstát nó i gcuid dá chríoch, ní mór é a dhíothú go tapa. Féadfar díothú a bhaint amach trí bhearta marfacha nó neamh-mharfacha.

Bainistíocht speiceas coimhthíoch ionrach forleitheadach

• Laistigh de 18 mí ó na speicis a liostú, ní mór do na Ballstáit bearta bainistíochta a chur ar bun maidir le speicis choimhthíocha ionracha atá leata cheana ina gcríoch chun éifeachtaí díobhálacha a íoslaghdú.
• D’fhéadfadh na bearta sin a bheith ina mbearta marfacha nó ina mbearta neamh-mharfacha agus ba chóir dóibh a bheith comhréireach i gcónaí lena dtionchar ar an gcomhshaol agus oiriúnach do na cúinsí sonracha sa Bhallstát.

Athshlánú éiceachóras a bhfuil dochar déanta dóibh

Ba cheart do na Ballstáit bearta a dhéanamh chun cuidiú a thabhairt le téarnamh éiceachórais atá díghrádaithe, damáistithe nó millte ag speiceas coimhthíoch ionrach atá liostaithe.

Bearta idirthréimhseacha

• Féadfaidh daoine a gcuid peataí (“ainmhithe compánaigh” a bhaineann le speiceas coimhthíoch ionrach) a choinneáil ar an gcoinníoll:
  • go bhfuarthas iad sular dréachtaíodh an liosta;
  • go raibh na bearta uile curtha i bhfeidhm lena chinntiú nach bhféadfadh siad atáirgeadh nó éalú.
• Sa chéad bhliain i ndiaidh é a liostú, féadfaidh gnóthas nó fiontar tráchtála eile leanúint le speiceas a dhíol go dtí go mbeidh an stoc críochnaithe. Sa dara bliain i ndiaidh é a liostú, áfach, d’fhéadfaí speiceas a dhíol le bunaíocht nó a aistriú chuig bunaíocht a bhfuil cead acu nó iad a chur síos go daonnúil. Ceadaítear na hidirbhearta sin ar an gcoinníoll go ndéanfar na bearta cuí uile lena áirithiú nach féidir leis an speiceas éalú nó atáirgeadh.

Gníomhartha cur chun feidhme agus tarmligthe

Le Rialachán (AE) Uimh. 1143/2014 tugtar cumhachtaí cur chun feidhme agus tarmligthe don Choimisiún.

• Rialachán Tarmligthe (AE) 2018/968 lena bhforlíontar Rialachán (AE) 1143/2014 i ndáil le measúnuithe riosca maidir le speicis choimhthíocha ionracha. Déantar cur síos mionsonraithe ann ar an modheolaíocht a chuirfear i bhfeidhm sna measúnuithe riosca, ina gcuirtear san áireamh caighdeáin náisiúnta agus idirnáisiúnta ábhartha agus an gá atá le tús áite a thabhairt do ghníomhaíocht i gcoinne speicis choimhthíocha ionracha a bhaineann le, nó a d’fhéadfadh a bheith ina gcúis le, drochthionchar suntasach ar an mbithéagsúlacht nó ar sheirbhísí éiceachórais gaolmhara, nó ar shláinte an duine nó ar an ngeilleagar, agus an drochthionchar sin á mheas mar imthoisc ghéaraitheach.
• Chomh maith le gníomhartha cur chun feidhme ina dtugtar cothrom le dáta na liostaí de speicis choimhthíocha ionracha, ghlac an Coimisiún dhá ghníomh cur chun feidhme eile:
  • Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2016/145 maidir le formáid an doiciméid ar fianaise é ar an gcead arna eisiúint ag na Ballstáit lena gceadaítear do bhunaíochtaí gníomhaíochtaí áirithe a dhéanamh a bhaineann le speicis choimhthíocha ionracha atá liostaithe;
  • Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2017/1454 lena sonraítear na formáidí teicniúla le haghaidh tuairisciú ag na Ballstáit.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RIALACHÁIN?

Tá sé i bhfeidhm ón 01 Eanáir 2015.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Speicis choimhthíocha ionracha (An Coimisiún Eorpach).

PRÍOMHTHÉARMAÍ

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Rialachán (AE) Uimh. 1143/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 22 Deireadh Fómhair 2014 maidir le tabhairt isteach agus leathadh speiceas coimhthíoch ionrach a chosc agus a bhainistiú (IO L 317, 4.11.2014, lgh. 35-55).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Rialachán (AE) Uimh. 1143/2014 a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán Tarmligthe (AE) 2018/968 ón gCoimisiún an 30 Aibreán 2018 lena bhforlíontar Rialachán (AE) Uimh. 1143/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le measúnuithe riosca i ndáil le speicis choimhthíocha ionracha (IO L 174, 10.7.2018, lgh. 5-11).

Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2017/1454 ón gCoimisiún an 10 Lúnasa 2017 lena sonraítear na formáidí teicniúla le haghaidh tuairisciú ag na Ballstáit de bhun Rialachán (CE) Uimh. 1143/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 208, 11.8.2017, lgh. 15-27).

Rialachán cur chun feidhme (AE) 2016/1141 ón gCoimisiún an 13 Iúil 2016 lena nglactar liosta de na speicis choimhthíocha ionracha is ábhar imní don Aontas de bhun Rialachán (AE) Uimh. 1143/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 189, 14.7.2016, lgh. 4-8).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán cur chun feidhme (AE) 2016/145 ón gCoimisiún an 4 Feabhra 2016 lena nglactar formáid an doiciméid atá mar fhianaise ar an gcead a d’eisigh údaráis inniúla Ballstát lena gceadaítear do bhunaíochtaí gníomhaíochtaí áirithe a dhéanamh maidir le speicis choimhthíocha ionracha is ábhar imní don Aontas de bhun Rialachán (AE) Uimh. 1143/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 30, 5.2.2016, lgh. 1-6).

Nuashonraithe 03.08.2022