sainítear cleachtais tráchtála éagóracha gnó le tomhaltóir a bhfuil cosc orthu san Aontas Eorpach (AE);
tá feidhm aici maidir le haon ghníomh nó neamhghníomh a bhaineann go díreach le trádálaí a bheidh táirge1 á chur chun cinn, á dhíol nó á sholáthar aige nó aici do thomhaltóirí2, leasanna eacnamaíocha na dtomhaltóirí a chosaint roimh, le linn agus tar éis idirbheart tráchtála a dhéanamh;
cinntítear léi an leibhéal céanna cosanta do gach tomhaltóir beag beann ar an áit cheannaigh nó díola in AE.
In 2024, tugadh isteach rialacha breise le Treoir (AE) 2024/825 chun aghaidh a thabhairt ar chleachtais tráchtála a chuireann tomhaltóirí amú agus a chuireann cosc orthu roghanna inbhuanaithe tomhaltais a dhéanamh. Baineann na rialacha seo (infheidhme ón ) le cleachtais a bhaineann le dífheidhmeacht luath earraí, le héilimh mhíthreoracha faoin gcomhshaol (“glasú”) agus le faisnéis mhíthreorach faoi shaintréithe sóisialta táirgí nó gnólachtaí trádálaithe.
PRÍOMHPHOINTÍ
Is ionann cleachtais tráchtála éagóracha agus cleachtais atá:
contrártha do cheanglais an díchill ghairmiúil3; agus
ar dóigh dóibh saobhadh ábhartha a dhéanamh ar iompar ceannaigh an ghnáth–thomhaltóra.
Baineann tomhaltóirí áirithe leas as ardleibhéal cosanta i ngeall ar a leochaileacht faoi leith i leith an chleachtais nó an táirge, a n–aoise, (leanaí nó daoine scothaosta), a soineantachta nó a míchumais mheabhrach nó fhisiciúil.
Déantar idirdhealú i dTreoir 2005/29/CE idir dhá chatagóir cleachtais tráchtála atá éagórach má chuireann siad faoi deara don ghnáth-thomhaltóir cinneadh ceannaigh a dhéanamh nach mbeadh glactha acu murach sin: cleachtais tráchtála mhíthreoracha (trí ghníomhaíocht nó neamhghníomh) agus cleachtais ionsaitheacha tráchtála.
Tá liosta in Iarscríbhinn I a ghabhann le Treoir 2005/29/CE de na cleachtais atá toirmiscthe i ngach cás (“dubhliosta”).
Cleachtais tráchtála mhíthreoracha
Gníomhaíochtaí míthreoracha
Tá cleachtas míthreorach má tá faisnéis bhréagach nó bhréagach ann nó más dócha go meallfaidh sé an gnáth-thomhaltóir, cé go bhféadfadh an fhaisnéis a bheith ceart, agus go gcuirfeadh sé faoi deara cinneadh ceannaigh a dhéanamh nach mbeadh déanta acu murach sin. Áirítear ar shamplaí de ghníomhaíochtaí den sórt sin faisnéis bhréagach nó mhealltach maidir le:
go bhfuil táirge ann nó an cineál táirge;
príomhthréithe an táirge (a infhaighteacht, na tairbhí, na rioscaí, a chomhdhéanamh nó a thionscnamh geografach, torthaí a mbeifear ag súil óna úsáid, etc.);
méid thiomantais an trádálaí (i gcóid iompair faoinar aontaigh an trádálaí a bheith faoina gceangal);
an praghas nó go bhfuil buntáiste sonrach praghais ann;
an gá le seirbhís nó deisiúchán.
Toirmisctear leis an treoir freisin margaíocht mhíthreorach earraí a bheith comhionann nuair a bhíonn difríocht shuntasach idir a gcomhdhéanamh i mBallstáit éagsúla an AE (is minic a thugtar “décháilíocht earraí” air seo).
Gníomhartha míthreoracha
Tá cleachtas míthreorach freisin má dhéantar faisnéis ábhartha a theastaíonn ón ngnáth-thomhaltóir chun cinneadh eolasach ceannaigh a dhéanamh a fhágáil ar lár nó má chuirtear ar fáil í ar bhealach doiléir, dothuigthe, débhríoch nó mí-thráthúil agus gur dócha go gcuirfeadh sé ina chúis le cinneadh ceannaigh a dhéanamh nach mbeadh aige. tógtha ar shlí eile.
Déantar foráil i dTreoir 2005/29/CE i leith liosta ginearálta faisnéise ar cheart í a mheas mar phraghas agus mar phríomhthréithe an táirge. Tá ceanglais bhreise ann maidir le díolacháin ar líne, amhail oibleagáidí maidir le háiteanna margaidh ar líne4 tomhaltóirí a chur ar an eolas faoi na príomhchritéir lena gcinntear rangú5 na tairiscintí a cuireadh ar fáil mar fhreagra ar cheist chuardaigh, agus an oibleagáid faisnéis a sholáthar maidir le cibé acu an ndéantar seiceáil ar bharántúlacht athbhreithnithe tomhaltóirí agus conas a dhéantar é a sheiceáil.
Cleachtais ionsaitheacha tráchtála
Ní mór gur féidir le tomhaltóir cinntí ceannaigh a dhéanamh go héasca. Beidh cleachtas ionsaitheach agus éagórach má chuireann sé isteach go mór trí chiapadh, trí chomhéigean nó trí thionchar míchuí6 cuireann sé isteach go mór ar shaoirse rogha an ghnáth-thomhaltóra agus cruthaíonn sé cinneadh ceannacháin nach mbeadh glactha acu murach sin.
Ní mór roinnt gnéithe a chur san áireamh chun a chinneadh cibé an bhfuil cleachtas ionsaitheach nó nach bhfuil. Áirítear leo sin:
cineál, suíomh agus ar fad an chleachtais;
caint nó iompraíocht bhagrach nó mhaslach a d’fhéadfaí a úsáid;
an trádálaí do shaothrú aon imthosca sonracha lena mbaineann tromchúis (e.g. bás nó tinneas tromchúiseach) a dhéanfadh dochar do bhreithiúnas an tomhaltóra chun tionchar a imirt ar a chinneadh maidir leis an táirge;
coinníoll díréireach neamhchonarthach ar bith a fhorchuirfí ar thomhaltóirí ar mian leo a gcearta conarthacha a fheidhmiú (amhail deireadh a chur le conradh nó é a athrú).
Cleachtais toirmiscthe i ngach cás (dúliosta)
Cuimsítear i dTreoir 2005/29/CE liosta de na cleachtais tráchtála atá toirmiscthe i ngach imthoisc. Tar éis leasuithe a rinneadh le Treoir (AE) 2019/2161, toirmisctear freisin roinnt cleachtas breise amhail léirmheasanna tomhaltóirí bréige a fhoilsiú, fógraíocht a cheilt i dtorthaí cuardaigh agus ticéid atá faighte ag an trádálaí a athdhíol trí úsáid a bhaint as modhanna uathoibrithe (ar a dtugtar róbónna).
Cuireann Treoir (AE) 2024/825 roinnt cleachtas breise leis an liosta dubh freisin, mar a luaitear thíos.
Cineálacha glasníocháin (éilimh mhíthreoracha comhshaoil), lena n-áirítear na nithe seo a leanas.
Éileamh comhshaoil cineálach a dhéanamh a mholann nó a chruthaíonn tuiscint ar fheidhmíocht chomhshaoil den scoth, mar shampla atá “neamhdhíobhálach don chomhshaol”, “éiceabhách”, “glas”, “éiceolaíoch”, “neamhdhíobhálach don aeráid”, “neamhdhíobhálach don charbón”, “tíosach ar fhuinneamh”, “in-bhithdhíghrádaithe” nó a leithéid, gan sárfheidhmíocht chomhshaoil aitheanta atá ábhartha don éileamh.
Lipéad inbhuanaitheachta a thaispeáint nach bhfuil bunaithe ar scéim deimhniúcháin nó nach bhfuil bunaithe agúdaráis phoiblí. Sula dtaispeánfar lipéad inbhuanaitheachta, ní mór do thrádálaí a áirithiú go gcomhlíonann sé íoschoinníollacha trédhearcachta agus creidiúnachta agus go ndéantar faireachán oibiachtúil ar chomhlíonadh cheanglais na scéime. Ní mór do thríú páirtí an faireachán sin a dhéanamh a áirithítear a inniúlacht agus a neamhspleáchas ó úinéir na scéime agus ón trádálaí araon bunaithe ar chaighdeáin agus nósanna imeachta idirnáisiúnta, AE nó náisiúnta.
Éilimh a dhéanamh, bunaithe ar fhritháireamh astaíochtaí gás ceaptha teasa, go bhfuil tionchar neodrach, laghdaithe nó dearfach ag táirge ar an gcomhshaol i dtéarmaí astaíochtaí, rud a d’fhéadfadh tomhaltóirí a chur amú chun a chreidiúint go mbaineann na héilimh sin leis an táirge féin nó leis an táirge. soláthar agus táirgeadh an táirge sin, nó nach mbíonn tionchar comhshaoil ag tomhaltas an táirge sin.
Cleachtais mhíthreoracha arb ionann iad agus dífheidhmeacht luath, lena n-áirítear:
éilimh bhréagacha ar mharthanacht nó in-aisghabhálacht earra;
aon chumarsáid tráchtála i ndáil le hearra ina bhfuil gné a tugadh isteach chun a mharthanacht a theorannú ainneoin faisnéis faoin ngné sin agus a éifeachtaí ar mharthanacht an earra atá ar fáil don trádálaí.
Sásamh agus pionóis
Ní mór do na Ballstáit a áirithiú go bhfuil an ceart ag tomhaltóirí leigheasanna aonair (cúiteamh, laghdú praghais, etc.) nuair a dhéanann cleachtais tráchtála éagóracha dochar dóibh.
Ní mór do na Ballstáit pionóis éifeachtacha, chomhréireacha agus athchomhairleacha a thabhairt isteach chun pionós a ghearradh ar thrádálaithe a sháraíonn rialacha náisiúnta maidir le cleachtais tráchtála éagóracha.
Agus pionóis á bhforchur acu, ní mór do na Ballstáit foráil a dhéanamh maidir le fíneálacha de 4 % ar a laghad de láimhdeachas an trádálaí nó €2 mhilliún nuair nach bhfuil faisnéis faoin láimhdeachas ar fáil i gcásanna ina bhfuil údaráis náisiúnta roinnt tíortha ag obair le chéile ar sháruithe móra trasteorann a dhéanann difear do thomhaltóirí i roinnt Ballstát.
Doiciméad treorach
In 2021, d’eisigh an Coimisiún Eorpachtreoir nuashonraithe maidir le cur chun feidhme agus cur i bhfeidhm Threoir 2005/29/CE. Mínítear ann príomh–choincheapa agus rialacha agus tugtar samplaí praiticiúla ann a tógadh ó chásdlí Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh agus ó chúirteanna agus riaracháin náisiúnta chun forfheidhmiú a dhéanamh níos éasca d’údaráis náisiúnta agus chun deimhneacht dhlíthiúil níos fearr a áirithiú do thrádálaithe. Clúdaítear sa treoir na leasuithe a tugadh isteach le Treoir (AE) 2019/2161.
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA RIALACHA?
B’éigean Treoir 2005/29/CEa thrasuísa dlí náisiúnta faoin . Tá na rialacha sin i bhfeidhm ón .
Tá feidhm ón ag na rialacha a tugadh isteach le Treoir (AE) 2019/2161 a leasú.
Ní mór na rialacha a tugadh isteach le Treoir (AE) 2024/825 a thrasuí faoin agus beidh feidhm acu ón .
Táirge. Earra nó seirbhís ar bith, lena n–áirítear maoin dhochorraithe, seirbhísí digiteacha agus ábhar digiteach.
Tomhaltóir. Duine aonair atá, sna cleachtais tráchtála a chumhdaítear le treoir 2005/29/CE, ag gníomhú chun críocha atá lasmuigh dá c(h)ceird, dá g(h)nó, dá c(h)eardaíocht nó dá g(h)airm.
Dícheall gairmiúil. An caighdeán scile agus cúraim speisialta lena mbeifí ag súil le réasún go bhfeidhmeoidh trádálaí i leith tomhaltóirí a fhreagraíonn do chleachtas macánta margaidh agus/nó do phrionsabal ginearálta an mheoin mhacánta i réimse gníomhaíochta an trádálaí.
Margadh ar líne. Seirbhís a úsáideann bogearraí, lena n–áirítear suíomh gréasáin, cuid de shuíomh gréasáin nó feidhmchlár, a oibríonn trádálaí nó a oibrítear thar ceann trádálaí trínar féidir le tomhaltóirí cianchonarthaí a dhéanamh le trádálaithe nó le tomhaltóirí eile.
Rangú. An tsuntasacht choibhneasta a thugtar do tháirgí, mar a chuireann an trádálaí i láthair iad, arna n–eagrú nó arna gcur in iúl, beag beann ar na modhanna teicneolaíochta a úsáidtear chun iad a chur i láthair, a eagrú nó a chur in iúl.
Tionchar míchuí. Leas a bhaint as suíomh cumhachta i ndáil leis an tomhaltóir chun brú a chur, fiú gan fórsa fisiceach a úsáid nó a bhagairt go n–úsáidfear fórsa fisiceach, ar bhealach a chuireann srian suntasach ar chumas an tomhaltóra cinneadh eolasach a dhéanamh.
PRÍOMHDHOICIMÉID
Treoir 2005/29/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an maidir le cleachtais tráchtála éagóracha idir gnólachta agus tomhaltóirí sa mhargadh inmheánach agus lena leasaítear Treoir 84/450/CEE ón gComhairle, Treoir 97/7/CE, Treoir 98/27/CE agus Treoir 2002/65/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus Rialachán (CE) Uimh. 2006/2004 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (“an treoir maidir le cleachtais tráchtála éagóracha”) (IO L 149, , lgh. 22–39).
Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 2005/29/CE a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.
Treoir (AE) 2024/825 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an lena leasaítear Treoracha 2005/29/CE agus 2011/83/AE a mhéid a bhaineann le tomhaltóirí a chumhachtú don aistriú glas trí chosaint níos fearr ar chleachtais éagóracha agus trí fhaisnéis níos fearr. (IO L, 2024/825, ).
DOICIMÉID GHAOLMHARA
Fógra ón gCoimisiún — Treoir maidir le léirmhíniú agus cur i bhfeidhm Threoir 2005/29/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le cleachtais tráchtála gnó le tomhaltóir éagóracha sa mhargadh inmheánach (IO C 526, , lgh. 1–129).
Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle: Clár Oibre Nua do Thomhaltóirí — Athléimneacht na dtomhaltóirí maidir le téarnamh inbhuanaithe a neartú (COIM(2020) 696 deiridh, ).
Teachtaireacht ón gCoimisiún chuig Parlaimint na hEorpa, chuig an gComhairle, chuig Coiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa agus chuig Coiste na Réigiún — Margadh Nua do Thomhaltóirí (COM(2018) 183 críochnaitheach, ).
Rialachán (AE) Uimh. 2017/2394 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an maidir le comhar idir na húdaráis náisiúnta atá freagrach as dlíthe cosanta tomhaltóirí a fhorfheidhmiú agus lena n–aisghairtear Rialachán (CE) Uimh. 2006/2004 (IO L 345, , lgh. 1–26).
Treoir 2011/83/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an maidir le cearta tomhaltóirí, lena leasaítear Treoir 93/13/CEE ón gComhairle agus Treoir 1999/44/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus lena n-aisghairtear Treoir 85/577/CEE ón gComhairle agus Treoir 97/7/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (IO L 304, , lgh. 64–88).
Treoir 98/6/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an maidir le cosaint tomhaltóirí i dtaca le praghsanna táirgí a thairgtear do thomhaltóirí a léiriú (IO L 80, 18/03/1998, lgh. 27–31).