Coinbhinsiún Barcelona maidir le cosaint na Meánmhara

PRÍOMHPHOINTÍ

Coinbhinsiún Barcelona

• Tá 22 Páirtí Conarthach i gCoinbhinsiún Barcelona, coinbhinsiún idirnáisiúnta a bhaineann le 21 tír ar theorainn na Meánmhara (lena n áirítear ocht dtír AE — an Chróit, an Chipir, an Fhrainc, an Ghréig, an Iodáil, Málta, an tSlóivéin agus an Spáinn) agus AE.
• Leis an gCoinbhinsiún ceanglaítear ar na páirtithe glacadh leis na bearta go léir, astu féin nó i gcomhpháirt, chun comhshaol muirí agus limistéar cósta na Meánmhara a chosc agus a fheabhsú d’fhonn cur le forbairt inbhuanaithe.

Is iad seo a leanas is aidhmeanna leis an gcoinbhinsiún:

• an mhuirthimpeallacht agus limistéar cósta a chosaint trí ghníomh atá dírithe ar thruailliú a chosc agus a laghdú agus, chomh fada agus is féidir, a dhíothú, cé acu ar chúis gníomhaíochtaí ar talamh nó ar muir;
• truailliú a mheas agus a rialú;
• bainistiú inbhuanaithe a dhéanamh ar acmhainní nádúrtha muirí agus cósta;
• an comhshaol a chomhtháthú i bhforbairt eacnamaíoch agus shóisialta;
• oidhreacht nádúrtha agus chultúrtha a chosaint;
• dlúthpháirtíocht a neartú idir na tíortha ar theorainn na Meánmhara; agus
• cur le feabhsú ar chaighdeán na beatha.

Geallann Páirtithe Conarthacha an Choinbhinsiúin an méid seo a leanas a dhéanamh:

• córas comhair a thabhairt isteach agus Clár Comhtháite Monatóireachta agus Measúnaithe a chur i bhfeidhm le faisnéis agus measúnuithe chun muirthimpeallacht agus limistéar cósta na Meánmhara a chosaint agus truailliú sa Mheánmhuir a laghdú nó a dhíothú chun Dea-Stádas Comhshaoil¹ a bhaint amach;
• Limistéir mhuirí faoi chosaint (ar a dtugtar MPAnna) agus Limistéir atá faoi Chosaint Speisialta a bhfuil Tábhacht leo sa Mheánmhuir (ar a dtugtar SPAMInna) a bhunú;
• Bainistiú Comhtháite Limistéar Cósta (ICZM)² a chur i bhfeidhm;
• aghaidh a thabhairt ar fhoinsí truaillithe ar talamh;
• aghaidh a thabhairt ar fhoinsí truaillithe amach ón gcósta;
• pleanáil theagmhasach;
• comhar i réimse na heolaíochta agus réimse na teicneolaíochta;
• nósanna imeachta iomchuí a oibriú amach chun dliteanas agus cúiteamh i dtaobh damáiste a tharlódh mar thoradh ar thruailliú de bharr sáruithe fhorálacha an choinbhinsiúin a chinneadh.

Rinneadh leasú air in 1995. Is iad seo a leanas na príomhleasuithe a bhaineann leis:

• raon feidhme tíreolaíoch an Choinbhinsiúin a leathnú go dtí an cósta;
• prionsabal an réamhchúraim a chur i bhfeidhm;
• an prionsabal “gurb é údar an truaillithe a íocfaidh as” a chur i bhfeidhm — féach an achoimre;
• measúnuithe tionchair a chur chun cinn;
• éagsúlacht bhitheolaíoch a chosaint agus a chaomhnú;
• truailliú ó ghluaiseachtaí trasteorann dramhaíola guaisí a chomhrac;
• rochtain ar fhaisnéis agus rannpháirtíocht phoiblí.

Tá seacht bprótacal ag baint leis an gcoinbhinsiún:

Prótacal Dumpála

• Ní chumhdaítear ann ach truailliú i réigiún na Meánmhara ó longa agus ó aerárthaí.
• Cuirtear cosc ar dhumpáil cineálacha áirithe dramhaíola agus ábhair (comhdhúile nimhiúla áirithe, mearcair, caidmiam, plaistigh, amhola, etc.).
• Teastaíonn réamhéisiúint ceadanna náisiúnta i gcomhair cineálacha eile dramhaíola nó ábhair amhail arsanaic, luaidhe, copar, sinc, cróm, nicil, coimeádáin, dramh-mhiotal, agus cineálacha áirithe lotnaidicídí.

Prótacal ar Chosc agus Éigeandáil

• Ionchorpraítear i gCoinbhinsiún Barcelona rialacha maidir le comhar idir na páirtithe faoi thruailliú sa Mheánmhuir ó longa a chosc agus, i gcásanna éigeandála, a chomhrac.
• Féachtar chomh maith le forbairt agus cur i bhfeidhm na rialachán idirnáisiúnta a glacadh leo ar bhonn na hEagraíochta Muirí Idirnáisiúnta a chur chun cinn.
• Leagtar amach bearta oibríochtúla nach mór do pháirtithe a dhéanamh i gcás truailliú ó longa (bearta measúnaithe, díothaithe/laghdaithe, faisnéise), mar aon le bearta éigeandála nach mór a dhéanamh ar bord longa, i suiteálacha amach ón gcósta agus i gcalafoirt (go háirithe fáil ar phleananna éigeandála agus iad a chomhlíonadh).

Prótacal maidir le truailliú ó Fhoinsí ar Talamh

• Cumhdaítear ann truailliú ó scaoileadh a thagann as aibhneacha, sruthanna éalaithe, canálacha nó cúrsaí uisce, nó truailliú a thagann as aon fhoinse nó gníomhaíocht eile (lena n–áirítear truailliú aeriompartha ó fhoinse ar talamh) laistigh de chríoch páirtí ar bith an phrótacail.
• Liostaítear ann na substaintí ar a bhfuil toirmeasc ar a scaoileadh, agus na tosca ba chóir a chur san áireamh chun truailliú ó na substaintí sin a dhíothú.
• Liostaítear chomh maith na substaintí a bhfuil a scaoileadh faoi réir údaraithe ó údaráis inniúla náisiúnta.
• Sonraítear ann comhar maidir le taighde agus faisnéis, agus glacadh leis na cláir, bearta agus caighdeáin iomchuí a dhírítear ar shubstaintí spriocdhírithe a laghdú nó a dhíothú.

Prótacal maidir le Limistéir faoi Chosaint Speisialta agus maidir le hÉagsúlacht Bhitheolaíoch

• Baineann an prótacal le:
  • limistéir faoi chosaint speisialta sa Mheánmhuir agus limistéir faoi chosaint speisialta a bhfuil tábhacht leo sa Mheánmhuir;
  • hacmhainní nádúrtha réigiún na Meánmhara a chosaint;
  • héagsúlacht linn na ngéinte a chaomhnú; agus
  • láithreáin áirithe nádúrtha a chosaint trí shraith de limistéir faoi chaomhnú speisialta a chruthú.
• Ní mór do pháirtithe treoirlínte a fhorbairt chun limistéir faoi chosaint a bhunú agus a bhainistiú agus liostaítear líon áirithe bearta iomchuí nach mór do na páirtithe glacadh leo, amhail:
  • cosc a chur ar sceitheadh nó díluchtú dramhaíola;
  • rialú a dhéanamh ar aon speiceas neamhdhúchasach nó géinmhodhnaithe a thabhairt isteach.
• Leagtar amach bearta náisiúnta nó áitiúla nach mór do na Páirtithe a dhéanamh chun speicis ainmhithe agus planda ar fud limistéar na Meánmhara a chosaint.

Prótacal Amach ón gCósta

• Cumhdaítear réimse leathan gníomhaíochtaí taiscéalaíochta agus saothraithe, agus tugtar aghaidh ar roinnt saincheisteanna lena n–áirítear:
  • riachtanais cheadúnais;
  • suiteálacha tréigthe nó díomhaoine a bhaint;
  • úsáid agus baint substaintí díobhálacha;
  • riachtanais dliteanais agus cúitimh; agus
  • comhordú le páirtithe eile Choinbhinsiún Barcelona ar leibhéal réigiúnach.
• Ní mór do pháirtithe, ar bhonn aonair nó trí bhíthin comhar déthaobhach nó iltaobhach, na bearta cuí go léir a dhéanamh chun truailliú i limistéar an phrótacail a chosc, a laghdú, a chomhrac agus a rialú a tharlódh mar thoradh ar ghníomhaíochtaí taiscéalaíochta agus saothraithe amach ón gcósta.
• Geallann na páirtithe chomh maith go mbainfidh siad feidhm as na teicnící is éifeachtaí ó thaobh an chomhshaoil de agus na teicnící is oiriúnaí don gheilleagar, arb iad na teicnící is fearr atá ar fáil.

Prótacal Dramhaíola Guaisí

• Ní mór do pháirtithe comhoibriú nuair atá cainníocht ollmhór ola agus/nó substaintí díobhálacha eile sa Mheánmhuir, cibé acu trí thimpiste nó go carnach, lena mbaineann garbhaol tromchúiseach don mhuirthimpeallacht, don chósta nó do leasanna eacnamaíocha, sláinte nó éiceolaíocha páirtí amháin nó níos mó.
• Dírítear an comhar ar:
  • phleananna éigeandála a dhréachtú:
  • bhearta a chur chun cinn i dtaca le truailliú ola sa mhuir a chomhrac;
  • mhonatóireacht a dhéanamh ar fhaisnéis agus faisnéis a mhalartú maidir le stádas na Meánmhara;
  • fhaisnéis maidir le heagrú na n–acmhainní a scaipeadh; agus
  • bhealaí nua chun an truailliú a chosc agus a chomhrac, agus cláir taighde ar an ábhar a fhorbairt.

Prótacal maidir le Bainistiú Comhtháite Limistéar Cósta

• Féachtar leis le bonn comhchoiteann do ICZM a chur ar bun bunaithe ar chur chuige éiceachórais sa Mheánmhuir, a tháinig i bhfeidhm ar an 24 Márta 2011.
• Tá sé aidhm leis an ICZM:
  • forbairt inbhuanaithe a dhéanamh ar na limistéir chósta trí phleanáil réasúnach gníomhaíochtaí;
  • limistéir chósta a chaomhnú;
  • úsáid inbhuanaithe na n–acmhainní nádúrtha;
  • éiceachórais agus imeallbhoird a chaomhnú;
  • tubaistí nádúrtha agus athrú aeráide a chosc agus a laghdú;
  • comhar a fheabhsú.

Tá AE ina pháirtí de na prótacail go léir thuas seachas an Prótacal Dramhaíola Guaisí.