CAD IS AIDHM LEIS AN GCOINBHINSIÚN AGUS LEIS AN GCINNEADH?

Is é cuspóir Choinbhinsiún Bonn speiceas imirceach* d’ainmhithe fiáine ar fud an domhain a chaomhnú. Teastaíonn aird ar leith ar ainmhithe fiáine mar gheall ar a dtábhacht ó thaobh na timpeallachta, na héiceolaíochta, na géineolaíochta, na heolaíochta, an áineasa, an chultúir, an oideachais, na heacnamaíochta agus ón taobh sóisialta de. Ní mór comhar idirnáisiúnta chun speicis imirceacha a chaomhnú go háirithe chun cosaint a áirithiú thar a raon* iomlán.

Leis an gcinneadh tugtar an coinbhinsiún chun críche thar ceann CEE (an tAontas Eorpach anois).

PRÍOMHPHOINTÍ

Sainaithníonn na páirtithe sa choinbhinsiún an tábhacht a bhaineann le speicis imirceacha a chaomhnú, agus an gá le haird ar leith a thabhairt ar speiceas a bhfuil a stádas caomhantais* neamhfhabhrach.

Chun aon speiceas imirceach a bheith ag dul i mbaol* a sheachaint, ní mór do na páirtithe é a bheith mar aidhm acu:

taighde a bhaineann le speicis imirceacha a chur chun cinn, comhoibriú ann nó tacú leis; agus
comhaontuithe a thabhairt i gcrích ina gcumhdaíonn caomhantas agus bainistíocht speiceas imirceach atá liostaithe in Aguisín II.

D’fhonn speiceas imirceach atá i mbaol a chosaint, beidh sé mar aidhm ag na páirtithe sa choinbhinsiún:

cosaint láithreach a sholáthar do speicis imirceacha atá cuimsithe in Aguisín I;
gnáthóga de speicis atá i mbaol a chosaint nó a athbhunú;
na héifeachtaí díobhálacha a chosc, a bhaint, a chúiteamh nó a íoslaghdú maidir le gníomhaíochtaí nó constaicí a chuireann bac ar imirce an speicis; agus
tosca lena gcuirtear an speiceas i mbaol nó tosca ar dóigh dóibh an speiceas a chur i mbaol a thuilleadh a chosc, a laghdú nó a rialú a mhéid is indéanta agus is iomchuí.

Ní mór do raon tíortha de speicis imirceacha cosc a chur ar thógáil ainmhithe a bhaineann leis na speicis atá liostaithe in Aguisín I, le heisceachtaí áirithe, amhail á dtógáil chun críocha eolaíochta, nó chun pórú nó maireachtáil an speicis a fheabhsú. Ní mór na heisceachtaí sin bheith beacht maidir le hábhar agus teoranta ó thaobh áite agus ama de, agus níor cheart go n–oibreoidís chun mhíbhuntáiste an speicis.

D’fhéadfadh sé go mbeadh comhaontuithe idirnáisiúnta ag teastáil maidir le caomhnú agus bainistíocht an speicis atá liostaithe in Aguisín II.

Treoirlínte maidir le comhaontuithe:

na speicis imirceacha lena mbaineann a athbhunú nó a chothabháil;
raon iomlán na speiceas imirceach lena mbaineann a chumhdach;
bheith oscailte d’aontachas ag gach tír raoin, cibé acu an páirtithe sa Choinbhinsiún iad nó nach ea;
baineann sé le roinnt speiceas, más féidir.

Ní mór an fhaisnéis seo a leanas a bheith i ngach comhaontú:

ainm an speicis imircigh lena mbaineann;
a raon agus a bhealach imirce;
bearta chun an comhaontú a chur chun feidhme;
nósanna imeachta chun díospóidí a réiteach;
ainmniú an údaráis lena mbaineann maidir le cur chun feidhme an chomhaontaithe.

Féadfaidh comhaontuithe foráil a dhéanamh freisin maidir le:

taighde ar an speiceas;
malartú faisnéise ar an speiceas imirceach;
líonra de ghnáthóga oiriúnacha a athbhunú nó a chothabháil chun an speiceas a chaomhnú;
athbhreithniú tréimhsiúil ar stádas caomhantais an speicis;
nósanna imeachta éigeandála trína neartófaí gníomh caomhantais go gasta.

Is cineál difriúil comhaontuithe iad sin faoi Airteagal IV (4) den Choinbhinsiún. Níl siad sin teoranta do speicis atá liostaithe in Aguisín II den Choinbhinsiún, agus féadfar iad a thabhairt i gcrích d’aon phobal nó d’aon chuid ar leithligh go geografach de phobal aon speicis nó tacsón is ísle d’ainmhithe fiáine, a dtrasnaíonn a bpobal teorainn dhlínse náisiúnta amháin nó níos mó go tréimhsiúil.

Is é Comhdháil na bPáirtithe comhlacht cinnteoireachta an choinbhinsiúin. Déanann sé athbhreithniú ar chur chun feidhme an choinbhinsiúin agus féadann sé moltaí a ghlacadh.

Is féidir an coinbhinsiún, agus a Aguisíní I agus II a leasú.

Ní foláir aon díospóid idir na páirtithe sa choinbhinsiún a shocrú trí chaibidlíocht idir na páirtithe lena mbaineann. Mura féidir an díospóid a réiteach trí chaibidlíocht, féadfar í a chur faoi bhráid eadrána, go sonrach an Bhuanchúirt Eadrána ag an Háig, a mbeidh a cinneadh ceangailteach ar na páirtithe.

Síníodh Coinbhinsiún Bonn in 1979 agus tháinig sé i bhfeidhm an 1 Samhain 1983.

CÚLRA

PRÍOMHTHÉARMAÍ

Speicis imirceacha: an pobal iomlán nó aon chuid de phobal ar leithligh ó thaobh na tíreolaíochta de, d’aon speiceas nó tacsón is ísle ainmhithe fiáine a dtrasnaíonn cion suntasach dá phobal go timthriallach agus go hintuartha teorainn dlínse náisiúnta amháin nó níos mó.

Raon: limistéir talún nó uisce a gcónaíonn speiceas imirceach iontu, a dtrasnaíonn nó a n-eitlíonn sé tharstu ar a bhealach imirce.

Stádas caomhantais speicis imircigh: suim na dtionchar a ghníomhaíonn ar an speiceas imirceach a fhéadfaidh difear a dhéanamh do dháileadh fadtéarmach agus do fhlúirse fhadtéarmach a phobal.

I mbaol: tá an speiceas imirceach i mbaol a dhíothaithe ar fud chríoch tíre go léir nó cuid di.

PRÍOMHDHOICIMÉID

An Coinbhinsiún maidir le caomhnú na speiceas imirceach ainmhithe fiáine (IO L 210, 19.7.1982, lgh. 11-22)

Cinneadh 82/461/CEE ón gComhairle an 24 Meitheamh 1982 maidir le tabhairt i gcrích an Choinbhinsiúin maidir le caomhnú na speiceas imirceach ainmhithe fiáine (IO L 210, 19.7.1982, lch. 10)

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Cinneadh 2006/871/CE ón gComhairle an 18 Iúil 2005 ar thabhairt i gcrích thar ceann Chomhphobal na hEorpa an Chomhaontaithe maidir le hÉin Uisce Imirceacha Afracacha-Eoráiseacha a Chaomhnú (IO L 345, 8.12.2006, lgh. 24-25)

Cinneadh 98/145/CE ón gComhairle an 12 Feabhra 1998 maidir le formheas, thar ceann an Chomhphobail Eorpaigh, na leasuithe ar Aguisíní I agus II a ghabhann le Coinbhinsiún Bonn maidir le caomhnú na speiceas imirceach ainmhithe fiáine arna chinneadh ag an gcúigiú cruinniú de Chomhdháil na bpáirtithe sa Choinbhinsiún (IO L 46, 17.2.1998, lgh. 6-7)

An Coinbhinsiún maidir le caomhnú na speiceas imirceach ainmhithe fiáine — Coinbhinsiún Bonn