CAD IS AIDHM LEIS AN RÚN AGUS LEIS NA COMHAONTUITHE?

Ba é an aidhm a bhí leis an rún córas a chruthú idir na Ballstáit atá sa limistéar euro agus Ballstáit an Aontais Eorpaigh (AE) nach bhfuil sa limistéar euro lena ráthaítear cobhsaíocht sna rátaí malairte idir a gcuid airgeadraí éagsúla nuair a thosaigh an tríú céim den aontas eacnamaíoch agus airgeadaíochta an 1 Eanáir 1999.
Tógadh comhaontú 2006 (Comhaontú an Bhainc Ceannais ERM II) ar an rún, agus rinneadh comhaontú den chineál céanna ar thángthas air in 1998 a aisghairm leis agus cuireadh in ionad an chomhaontaithe sin é. Bunaíodh leis sásra ráta malairte cobhsaí (ERM II), a tháinig in ionad an Chórais Airgeadaíochta Eorpaigh bhunaidh, idir an euro agus airgeadraí náisiúnta na mBallstát nach bhfuil sa limistéar euro (Ballstáit nár ghlac an euro ach atá rannpháirteach sa chomhaontú). I láthair na huaire, áirítear in ERM II airgeadraí na Bulgáire agus na Danmhairge, ó ghlac an Chróit ballraíocht i limistéar an euro an 1 Eanáir 2023, agus an critéar maidir leis an ráta malairte comhlíonta aici thar an tréimhse 2 mhí dar críoch an 18 Bealtaine 2022.
Is é is aidhm do rún agus do chomhaontú 2006 luaineachtaí iomarcacha ar an ráta malairte a sheachaint maidir le cur isteach ar mhargadh aonair an Aontais Eorpaigh.
Cuireadh tarraingt siar na Ríochta Aontaithe as an Aontas Eorpach san áireamh i gcomhaontú leasaitheach 2020. Ní páirtí i gComhaontú Bainc Cheannais ERM II é Banc Shasana a thuilleadh ón 1 Feabhra 2020. Cuireadh leagan nua d’Iarscríbhinn II a ghabhann leis an gcomhaontú isteach “Uasteorainn maidir le rochtain ar an tsaoráid mhaoiniúcháin fhíor–ghearrthéarmach dá dtagraítear in Airteagal 8, in Airteagal 10 agus in Airteagal 11 de Chomhaontú an Bhainc Cheannais” chun teacht leis an imeacht sin.
Cuirtear san áireamh i gcomhaontú leasaitheach 2022 glacadh na Cróite leis an euro an 1 Eanáir 2023. Ón dáta céanna, níl Banc Náisiúnta na Cróite (Hrvatska narodna banka) ina pháirtí i gComhaontú Banc Ceannais ERM II a thuilleadh. Cuireadh Iarscríbhinn II nua leis an gcomhaontú chun teacht le glacadh na Cróite leis an euro.

PRÍOMHPHOINTÍ

An Comhaontú 2006:
- dearbhaítear leis gur ar bhonn deonach a bhíonn rannpháirtíocht in ERM II i gcás na mBallstát sin nach bhfuil sa limistéar euro le rogha gan a bheith páirteach san airgeadra aonair, ach táthar ag súil go mbeidh siad rannpháirteach ann;
- déantar foráil maidir le ráta lárnach — arna chomhaontú ag mBanc Ceannais Eorpach (BCE) agus ag an mbanc ceannais náisiúnta ábhartha — idir an euro agus gach airgeadra náisiúnta rannpháirteach, a d’fhéadfadh athrú 15% i gceachtar treo;
- ceadaíonn sé do BCE agus don bhanc ceannais náisiúnta idirghabháil uathoibríoch agus neamhtheoranta a dhéanamh má théitear thar an teorainn 15%;
- bunaítear leis nósanna imeachta mionsonraithe maidir le:
  - bainteacht bainc cheannais náisiúnta de chuid limistéar an euro in idirghabháil ar bith,
  - saoráidí creidmheasa an-ghearrthéarmach idir BCE agus banc ceannais náisiúnta nach bhfuil i limistéar an euro,
  - aisíocaíocht iarmhéideanna maoinithe an-ghearrthéarmach,
  - síneadh oibríochta maoinithe ar bith,
  - comhar níos dlúithe maidir le rátaí malairte idir BCE agus bainc cheannais náisiúnta nach bhfuil i limistéar an euro,
  - monatóireacht a dhéanamh ar chóras iomlán ERM II,
  - leasuithe féideartha ar na rátaí lárnacha agus na teorainneacha luaineachta 15 %.
Ní mór comhaontú 2006 a leasú aon uair a bheidh banc ceannais náisiúnta nua rannpháirteach nó nuair a imíonn banc ceannais náisiúnta.

CÚLRA

Tá coinbhéirsiú na bunfheidhmíochta eacnamaíche riachtanach chun ráta malairte cobhsaí a choimeád. Tá timpeallacht eacnamaíoch chobhsaí riachtanach chun go n-oibreoidh an margadh aonair mar is ceart agus chun infheistíocht, fás agus fostaíocht níos airde a chur chun cinn.
Leis an sásra ráta malairte, tugtar tagairt do bheartais fhónta eacnamaíocha do Bhallstáit nach bhfuil sa limistéar euro, rud a chuireann ar a gcumas ullmhú chun an euro a ghlacadh.

PRÍOMHDHOICIMÉID

Rún ón gComhairle Eorpach maidir le sásra ráta malairte a bhunú sa tríú céim den aontas eacnamaíoch agus airgeadaíochta, Amstardam, an 16 Meitheamh 1997 (IO C 236, 2.8.1997, lgh. 5–6).

Comhaontú an 16 Márta 2006 idir an Banc Ceannais Eorpach agus bainc cheannais na mBallstát atá lasmuigh de limistéar an euro ina leagtar síos na nósanna imeachta um oibriú le haghaidh shásra an ráta malairte i gcéim a trí den Aontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta (IO C 73, 25.3.2006, lgh. 21–27).

Rinneadh leasú 2020 ar chomhaontú 2006 a chorprú sa bhuntéacs. Níl ach luach doiciméadach ag an leagan comhdhlúite.

Comhaontú ar 12 Nollaig 2022 idir an Banc Ceannais Eorpach agus bainc cheannais na mBallstát atá lasmuigh de limistéar an euro lena leasaítear Comhaontú an 16 Márta 2006 idir an Banc Ceannais Eorpach agus bainc cheannais na mBallstát atá lasmuigh de limistéar an euro ina leagtar síos na nósanna imeachta um oibriú le haghaidh an tsásra ráta malairte i gcéim a trí den Aontas Eacnamaíoch agus Airgeadaíochta (IO C 12, 13.1.2023, lgh. 3–6).

Meicníocht an ráta malairte idir an euro agus airgeadraí náisiúnta rannpháirteacha eile

ACHOIMRE AR:

CAD IS AIDHM LEIS AN RÚN AGUS LEIS NA COMHAONTUITHE?

PRÍOMHPHOINTÍ

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RÚIN AGUS NA GCOMHAONTUITHE?

CÚLRA

PRÍOMHDHOICIMÉID