Nochtadh do charcanaiginí, do shó-ghineacha nó do shubstaintí atá tocsaineach d’atáirgeadh ag an obair

ACHOIMRE AR:

Treoir 2004/37/CE – cosaint ar na rioscaí a bhaineann le nochtadh do charcanaiginí nó do shó-ghineacha ag an obair

CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?

Leagtar amach sa treoir rialacha an Aontais Eorpaigh (AE) maidir leis na híoscheanglais chun oibrithe a chosaint ar rioscaí dá sláinte agus dá sábháilteacht a thagann chun cinn, nó ar dócha go dtiocfaidh siad chun cinn, as nochtadh do charcanaiginí*, só-ghineacha* nó substaintí atá tocsaineach d’atáirgeadh* (CMRanna) ag an obair, lena n-áirítear rioscaí den sórt sin a chosc.
Leagtar síos ann íoscheanglais agus teorainnluachanna áirithe sa réimse seo.
Rinneadh é a leasú roinnt uaireanta, an uair is déanaí in 2022 le Treoir (AE) 2022/431, lenar tugadh substaintí atá tocsaineach d’atáirgeadh faoi raon feidhme na treorach agus lenar cuireadh leis nó lenar leasaíodh teorainnluachanna nochta le haghaidh carcanaiginí agus só-ghineacha áirithe.

PRÍOMHPHOINTÍ

Raon feidhme

Tá feidhm ag an treoir maidir le substaint nó meascán a chomhlíonann na critéir lena n-aicmiú mar charcanaigin de chatagóir 1A nó 1B, mar shó-ghineach gaiméite de chatagóir 1A nó 1B nó mar thocsain atáirgthe de chatagóir 1A nó 1B a leagtar amach in Iarscríbhinn I a ghabhann le Rialachán (CE) Uimh. 1272/2008 (féach achoimre).
Ina theannta sin, tá feidhm aige maidir le substaint, meascán nó próiseas dá dtagraítear in Iarscríbhinn I a ghabhann leis an treoir, mar aon le substaintí nó meascáin a scaoiltear trí phróisis dá dtagraítear san Iarscríbhinn sin:
- monarú áraimín;
- obair a bhaineann le nochtadh do hidreacarbóin il-timthriallach aramatach a fhaightear i súiche guail, i dtarra guail nó i bpic ghuail;
- obair a bhaineann le nochta do dhusta, do mhúch agus do sprae a tháirgtear le linn róstadh agus leictreascagadh maití coprainicile;
- próiseas aigéid láidir i monarú alcóil iseapróipile;
- obair a bhaineann le nochtadh do dhusta crua-adhmaid;
- obair a chruthaíonn dusta silice criostalta inanálaithe;
- obair a bhaineann le nochtadh deirmeach d’olaí mianracha a úsáideadh in innill dócháin inmheánaigh chun na páirteanna a ghluaiseann laistigh den inneall a bhealú agus a fhuarú;
- obair lena mbaineann nochtadh d’astaíochtaí sceite innill díosail.
Níl feidhm aige maidir le hoibrithe nach nochtar ach do radaíocht a chumhdaítear leis an gConradh ag bunú an Chomhphobail Eorpaigh do Fhuinneamh Adamhach.
Tá feidhm aige maidir le hoibrithe a nochtar d’aispeist nuair atá a rialacha níos fabhraí do shláinte agus sábháilteacht ag an obair ná rialacha Threoir 2009/148/CE (féach achoimre).
Tá feidhm ag Treoir 89/391/CEE (féach achoimre) ina hiomláine, gan dochar do rialacha níos déine agus/nó níos sonraí atá i dTreoir 2004/37/CE.

Nochtadh a chinneadh agus rioscaí a mheasúnú

I gcás aon ghníomhaíochta ar dócha go mbeidh riosca neamhchosanta ar CMRanna ag baint léi, ní mór cineál, méid agus fad nochtadh na n-oibrithe a chinneadh ar bhonn rialta chun measúnú a dhéanamh ar aon riosca dá sláinte nó dá sábháilteacht agus chun na bearta atá le déanamh a leagan síos. Ní mór na bealaí nochta ar fad a chur san áireamh, lena n-áirítear ionsú sa chraiceann agus/nó tríd an gcraiceann.
Ní mór aird a thabhairt ar oibrithe atá i mbaol ar leith agus ba cheart d’fhostóirí smaoineamh ar gan iad a fhostú i réimsí ina bhféadfadh siad teacht i dteagmháil le CMRanna.
Ní mór d’fhostóirí an fhaisnéis a úsáidtear chun an measúnú riosca a dhéanamh a sholáthar do na húdaráis nuair a iarrtar sin.

Oibleagáidí fostóirí

Laghdú agus ionadú. Ní mór d’fhostóirí úsáid CMRanna ag an áit oibre a laghdú, go háirithe trí shubstaint, meascán nó próiseas a chur ina n-ionad, más féidir sin go teicniúil, nach bhfuil contúirteach faoina choinníollacha úsáide nó nach bhfuil sé chomh contúirteach céanna do shláinte nó do shábháilteacht oibrithe.
Nochtadh a chosc agus a laghdú. Nuair a nochtar riosca do shláinte nó do shábháilteacht oibrithe sa mheasúnú riosca, ní mór nochtadh oibrithe a chosc. Nuair nach féidir go teicniúil substaint nach bhfuil contúirteach nó nach bhfuil chomh contúirteach céanna a chur in ionad CMR, ní mór don fhostóir a áirithiú go ndéantar CMR a mhonarú agus a úsáid i gcóras dúnta, más féidir sin go teicniúil. Mura bhfuil sé sin indéanta go teicniúil, ní mór d’fhostóirí a áirithiú go bhfuil an leibhéal neamhchosanta ar CMR chomh híseal agus is féidir go teicniúil.
I gcás nach féidir substaint atá tocsaineach d’atáirgeadh a úsáid nó a mhonarú i gcóras dúnta, ní mór don fhostóir a áirithiú go laghdófar an riosca a bhaineann le nochtadh oibrithe don tsubstaint sin chomh híseal agus is féidir. Tá feidhm aige sin freisin maidir le substaintí atá tocsaineach don atáirgeadh seachas substaintí neamhthairsí atá tocsaineach don atáirgeadh agus maidir le substaintí tairsí atá tocsaineach don atáirgeadh, ar substaintí iad nach mór don fhostóir, agus an measúnú riosca á dhéanamh aige, breithniú a dhéanamh ar an bhféidearthacht nach mbeidh aon leibhéal sábháilte nochta do shláinte oibrithe agus leagfar síos bearta iomchuí i ndáil leis sin.
Ní rachaidh nochtadh do CMRanna thar na teorainnluachanna a leagtar amach in Iarscríbhinn III.
Aon uair a úsáidtear CMRanna, liostaítear sa treoir sraith beart nach mór don fhostóir a chur i bhfeidhm (lena gcuirtear teorainn leis na cainníochtaí a úsáidtear, lena dteorannaítear líon na n-oibrithe a nochtar, dearadh na bpróiseas oibre, etc.).

Faisnéis don údarás freagrach

I gcás ina léiríonn torthaí an mheasúnaithe riosca do shláinte nó do shábháilteacht oibrithe, ní mór don fhostóir, arna iarraidh sin do na húdaráis fhreagracha, faisnéis a chur ar fáil do na húdaráis sin maidir leis na nithe seo a leanas:
- líon na n-oibrithe a nochtadh;
- na bearta coisctheacha a rinneadh; agus
- na gníomhaíochtaí agus/nó na próisis thionsclaíocha a dhéantar, lena n-áirítear na cúiseanna a bhfuil CMRanna á n-úsáid.

Nochtadh nach féidir a thuar

I gcás inar dócha go mbeidh oibrithe neamhchosanta go mínormálta mar thoradh ar theagmhais nó tionóiscí nárbh fhéidir a thuar, ní mór d’fhostóirí a gcuid oibrithe a chur ar an eolas dá réir.
Go dtí go mbeidh an staid athchóirithe mar is gnách trí dheireadh a chur le cúiseanna an nochta neamhghnácha, ní cheadófar ach do na hoibrithe sin atá riachtanach chun deisiúcháin agus obair riachtanach eile a dhéanamh oibriú sa limistéar atá buailte. Sna cásanna seo:
- ní mór éadaí cosanta agus trealamh cosanta pearsanta riospráide a chaitheamh;
- ní fhéadfaidh an neamhchosaint a bheith buan agus coinneofar í go dtí an t-íosmhéid ama is gá do gach oibrí; agus
- ní cheadófar d’oibrithe gan chosaint obair a dhéanamh sa limistéar lena mbaineann.

Nochtadh intuartha

I gcás ina bhfuil riosca intuartha ann go dtiocfaidh méadú suntasach ar an nochtadh, mar shampla le linn obair chothabhála, agus a luaithe a ghlacfar gach beart coisctheach teicniúil eile chun nochtadh oibrithe a theorannú, ní mór d’fhostóirí fad nochtadh na n-oibrithe a laghdú d’íosmhéid dhocht agus a áirithiú go gcosnófar iad tríd an éadaí cosanta is gá agus an trealamh cosanta riospráide aonair is gá a sholáthar, rud nach mór do na hoibrithe a chaitheamh fad a mhaireann an nochtadh neamhghnách. D’fhéadfadh sé nach neamhchosaint bhuan a bheadh i gceist agus coinneofar í go dtí an t-íosmhéid ama is gá do gach oibrí.
Ní mór gach limistéar a úsáidtear le haghaidh gníomhaíochtaí den sórt sin a chríochú go soiléir agus a léiriú agus ní mór cosc a chur ar dhaoine neamhúdaraithe ar bhealaí eile rochtain a bheith acu ar na limistéir sin.

Rochtain ar limistéir riosca

Ní mór d’fhostóirí rochtain ar réimsí riosca a theorannú do na hoibrithe sin a bhfuil orthu dul isteach i réimsí den sórt sin mar gheall ar a gcuid oibre nó a gcuid dualgas.

Sláinteachas agus cosaint phearsanta

Ní mór d’fhostóirí na bearta seo a leanas a dhéanamh maidir le gach gníomhaíocht lena mbaineann riosca éillithe ó CMR:
- a áirithiú nach n-itheann, nach n-ólann nó nach gcaitheann oibrithe i limistéir oibre ina bhfuil baol éillithe CMR;
- an éadaí cosanta iomchuí nó éadaí speisialta iomchuí eile a sholáthar d’oibrithe;
- áiteanna stórála ar leith a chur ar fáil le haghaidh éadaí oibre nó cosanta agus éadaí sráide;
- saoráidí níocháin agus leithris a sholáthar;
- trealamh cosanta a stóráil, a sheiceáil agus a ghlanadh i gceart, más féidir roimh gach úsáid agus in aon chás tar éis gach úsáide;
- a chinntiú go ndéantar aon trealamh lochtach a dheisiú nó a athsholáthar sula n-úsáidtear tuilleadh é.
Ní íocfaidh na hoibrithe as costais na mbeart sin.

Oibrithe a chur ar an eolas, oiliúint a chur orthu agus dul i gcomhairle leo

Ní mór d’fhostóirí a chinntiú:

gheobhaidh oibrithe agus/nó a n-ionadaithe, ar bhonn na faisnéise uile atá ar fáil, go háirithe i bhfoirm faisnéise agus treoracha, oiliúint leordhóthanach agus oiriúnach maidir leis na nithe seo a leanas:
- rioscaí féideartha agus rioscaí breise don tsláinte (lena n-áirítear caitheamh tobac),
- réamhchúraimí chun nochtadh a chosc,
- ceanglais sláinteachais,
- trealamh agus éadaí cosanta,
- bearta atá le déanamh ag oibrithe, lena n-áirítear oibrithe tarrthála, i gcás teagmhais agus chun teagmhais a chosc;
cuirtear an oiliúint in oiriúint chun aon riosca nua nó riosca athraithe a chur san áireamh nuair a nochtar oibrithe nó nuair is dócha go nochtfar iad do CMRanna nua nó do roinnt CMRanna éagsúla, lena n-áirítear iad siúd atá i dtáirgí íocshláinte guaiseacha, nó i gcás cúinsí athraitheacha a bhaineann le hobair;
cuirtear oiliúint ar fáil go tréimhsiúil i suíomhanna cúraim sláinte do gach oibrí a nochtar do CMRanna, go háirithe i gcás ina n-úsáidtear táirgí íocshláinte guaiseacha nua ina bhfuil na substaintí sin, agus go ndéantar iad a athdhéanamh go tréimhsiúil i suíomhanna eile más gá.

Cuirfidh fostóirí oibrithe ar an eolas faoi shuiteálacha agus faoi choimeádáin ghaolmhara ina bhfuil CMRanna agus áiritheoidh siad go ndéanfar gach coimeádán, pacáiste agus suiteáil ina bhfuil CMRanna a lipéadú go soiléir agus go soléite agus go mbeidh comharthaí rabhaidh ar taispeáint go soiléir.

I gcás teorainnluach bitheolaíoch* tá sé leagtha síos in Iarscríbhinn IIIa, tá faireachas sláinte éigeantach chun oibriú leis an CMR atá i gceist, i gcomhréir leis na nósanna imeachta atá san iarscríbhinn sin. Cuirfear oibrithe ar an eolas faoin gceanglas sin sula sannfar iad don chúram lena mbaineann an riosca neamhchosanta ar an CMR seo.

Ní mór bearta a dhéanamh chun a áirithiú go ndéanfaidh oibrithe agus/nó ionadaithe oibrithe ar bith an méid seo a leanas:

go bhfuil siad in ann a sheiceáil an bhfuil an treoir á cur i bhfeidhm nó an féidir baint a bheith aici lena cur i bhfeidhm, go háirithe maidir leis na hiarmhairtí ar shábháilteacht agus ar shláinte na n-oibrithe a bhaineann le héadaí agus trealamh cosantach a roghnú, a chaitheamh agus a úsáid, agus na bearta arna gcinneadh ag an bhfostóir maidir le nochtadh intuartha, gan dochar do fhreagracht an fhostóra éifeachtacht éadaí agus trealaimh chosanta a chinneadh agus na bearta sin maidir le nochtadh intuartha;
go gcuirfear ar an eolas iad a luaithe is féidir i gcás nochtadh neamhghnách na gcúiseanna sin agus na mbeart atá le déanamh nó atá le déanamh chun an staid a chur ina ceart.

Ní mór bearta a dhéanamh chun an méid seo a leanas a áirithiú:

coinníonn fostóirí liosta cothrom le dáta de na hoibrithe a dhéanann gníomhaíochtaí a bhfuil riosca ag baint leo dá sláinte agus dá sábháilteacht, lena léirítear, má tá an fhaisnéis ar fáil, an nochtadh a raibh siad faoina réir;
tá rochtain ar an liosta thuas ag an dochtúir agus/nó ag an údarás atá freagrach chomh maith le gach duine eile atá freagrach as sláinte agus sábháilteacht ag an obair;
go bhfuil rochtain ag gach oibrí ar an bhfaisnéis atá ar an liosta a bhaineann leo go pearsanta;
tá rochtain ag oibrithe agus/nó ag ionadaithe oibrithe ar bith ar fhaisnéis chomhchoiteann anaithnid;
go dtéitear i gcomhairle le hoibrithe agus/nó lena n-ionadaithe faoi gach ábhar a bhaineann le nochtadh CMR, i gcomhréir le Treoir 89/391/CEE.

Bearta ilghnéitheacha

Faireachas sláinte

Ní mór do Bhallstáit AE socruithe a bhunú chun faireachán a dhéanamh ar shláinte agus sábháilteacht oibrithe, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta nó leis an gcleachtas náisiúnta, ionas, más iomchuí, go ndéanfar faireachán leordhóthanach ar a sláinte roimh nochtadh dóibh agus go tráthrialta ina dhiaidh sin chomh fada agus a mheastar a bheith riachtanach chun an tsláinte a chosaint. Féadfaidh an dochtúir nó an t-údarás atá freagrach as faireachas sláinte a dhéanamh ar oibrithe a léiriú nach mór leanúint den fhaireachas sláinte tar éis dheireadh an nochta, chomh fada agus a mheasann siad gur gá sin chun sláinte an oibrí lena mbaineann a chosaint.
Leis na socruithe faireachais sláinte sin, ní mór go mbeifear in ann bearta sláinteachais aonair agus ceirde a chur i bhfeidhm go díreach. Nuair a dhéantar monatóireacht ar shláinte oibrí, ní mór comhad leighis aonair a chruthú. Ní mór don dochtúir nó don údarás aon bhearta cosanta nó coisctheacha a mholadh a bheidh le déanamh i leith aon oibrithe aonair.
Ní mór faisnéis agus comhairle a thabhairt d’oibrithe maidir le faireachas sláinte ar bith a d’fhéadfaí a dhéanamh tar éis dheireadh an nochta.
Má fhaightear amach go bhfuil oibrí ag fulaingt le mínormáltacht a mheastar a bheith mar thoradh ar nochtadh do CMRanna, nó má fhaightear amach gur sáraíodh teorainnluach bitheolaíoch, féadfaidh an dochtúir nó an t-údarás atá freagrach as faireachas sláinte a dhéanamh ar oibrithe a chur de cheangal ar oibrithe eile a nochtadh ar an gcaoi chéanna faireachas sláinte a dhéanamh.
Tá moltaí praiticiúla maidir le faireachán ar shláinte oibrithe in Iarscríbhinn II.
Ní mór gach cás ailse, éifeachtaí díobhálacha ar fheidhm ghnéasach agus ar thorthúlacht in oibrithe fásta fireanna agus baineanna nó tocsaineacht forbraíochta ina sliocht a aithnítear i gcomhréir leis an dlí náisiúnta nó leis an gcleachtas náisiúnta mar thoradh ar nochtadh ceirde do shubstaint CMR a chur in iúl don údarás freagrach. Ní mór do na Ballstáit an fhaisnéis sin a chur san áireamh ina dtuarascálacha a chuirtear faoi bhráid an Choimisiúin Eorpaigh faoi Threoir 89/391/CEE.

Taifid a choinneáil

Maidir le carcanaiginí agus só-ghineacha, ní mór an liosta cothrom le dáta d’oibrithe a nochtadh nach mór don fhostóir a choimeád agus comhaid leighis aonair a choinneáil ar feadh 40 bliain ar a laghad tar éis dheireadh an nochta.
Maidir le substaintí atá tocsaineach don atáirgeadh, ní mór an liosta cothrom le dáta d’oibrithe a dhéanann gníomhaíochtaí a bhfuil riosca ag baint leo dá sláinte agus dá sábháilteacht ó thaobh nochta de agus an taifead leighis a choinneáil ar feadh 5 bliana ar a laghad tar éis dheireadh an nochta.
Ní mór na doiciméid sin a chur ar fáil don údarás freagrach i gcásanna ina gcuireann an gnóthas deireadh leis an ngníomhaíocht.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?

Ba ghá an treoir a thrasuí i ndlí náisiúnta an 31 Nollaig 1992. Ba cheart go mbeadh feidhm ag a rialacha ó 20 Bealtaine 2004.
B’éigean Treoir Leasaitheach (AE) 2022/431 a thrasuí sa dlí náisiúnta faoin 5 Aibreán 2024.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

Treoir 2004/37/CE – carcanaiginí nó só-ghineacha ag an obair (An Ghníomhaireacht Eorpach um Shábháilteacht agus um Shláinte ag an Obair).

Le Treoir 2004/37/CE códaítear Treoir 90/394/CEE agus a leasuithe ina dhiaidh sin, Treoir 97/42/CE agus Treoir 1999/38/CE agus cuirtear í ina n-ionad.

PRÍOMHTHÉARMAÍ

Carcanaiginí. Substaintí a d’fhéadfadh a bheith ina gcúis le hailse in orgánach.

Só-ghineacha. Substaintí a athraíonn ábhar géiniteach orgánaigh.

Substaintí atá tocsaineach d’atáirgeadh. Substaintí a chuireann isteach ar atáirgeadh (mar shampla, neamhthorthúlacht, anabaí agus anchuma féatais). Sa treoir, déantar idirdhealú idir na cinn sin ar féidir tairseach nochta a shainiú ina leith, ar faoina mbun nach bhfuil aon éifeachtaí díobhálacha ar shláinte oibrithe (substaint atá tocsaineach d’atáirgeadh tairsí), agus iadsan nach bhfuil aon leibhéal sábháilte nochta do shláinte oibrithe ina leith (substaint atá tocsaineach don atáirgeadh neamhthairsí). Aithnítear an dá cheann mar sin sa cholún nodaireachta d’Iarscríbhinn III a ghabhann leis an treoir.

Teorainnluach bitheolaíoch. Teorainn an tiúchana i meán bitheolaíoch iomchuí an oibreáin ábhartha, a mheitibilít nó táscaire éifeachta.

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Treoir 2004/37/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 29 Aibreán 2004 maidir le cosaint oibrithe ó rioscaí a bhaineann le nochtadh do charcanaigin nó do shó-ghineacha ag an obair (An Séú Treoir aonair laistigh de bhrí Airteagal 16(1) de Threoir 89/391/CEE) ón gComhairle (leagan códaithe) (IO L 158, 30.4.2004, lgh. 50–76). Téacs arna fhoilsiú mar cheartúchán (IO L 229, 29.6.2004, lgh. 23-34).

Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir 2004/37/CE a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Treoir 2009/148/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 30 Samhain 2009 maidir le hoibrithe a chosaint ar na rioscaí a bhaineann le nochtadh d’aispeist ag an obair (IO L 330, 16.12.2009, lgh. 28–36).

Féach an leagan comhdhlúite.

Rialachán (CE) Uimh 1272/2008 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 16 Nollaig 2008 maidir le haicmiú, lipéadú agus pacáistiú substaintí agus meascán, agus lena leasaítear agus lena n–aisghairtear Treoracha 67/548/CEE agus 1999/45/CE, agus lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh 1907/2006 (IO L 353, 31.12.2008, lgh. 1-1355).

Féach an leagan comhdhlúite.

Treoir 89/391/CEE ón gComhairle an 12 Meitheamh 1989 maidir le bearta a thabhairt isteach chun feabhsúcháin ar shábháilteacht agus ar shláinte oibrithe ag an obair a spreagadh (IO L 183, 29.6.1989, lgh. 1-8).

Féach an leagan comhdhlúite.

Nuashonraithe 01.06.2022