Clár um cheartas (2021-2027)
ACHOIMRE AR:
Rialachán (AE) Uimh. 2021/693 lena mbunaítear an clár um cheartas
CAD IS AIDHM LEIS AN RIALACHÁN?
Bunaítear an clár um cheartas leis. Beidh an clár sin i bhfeidhm ar feadh thréimhse chreat airgeadais ilbhliantúil (CAI) 2021-2027 an Aontais Eorpaigh (AE). Leagtar amach ann an méid seo a leanas maidir leis an gclár:
- cuspóirí ginearálta agus sonracha
- méid, foirmeacha agus rialacha mhaoiniú AE.
PRÍOMHPHOINTÍ
Is é is cuspóir ginearálta leis an reachtaíocht réimse cosanta Eorpach atá bunaithe ar an méid seo a leanas a fhorbairt:
- an smacht reachta, lena n–áirítear neamhspleáchas agus neamhchlaontacht na breithiúna;
- aitheantas frithpháirteach agus iontaoibh fhrithpháirteach;
- comhar breithiúnach.
Is iad seo a leanas cuspóirí sonracha an chláir:
- tacú le comhar breithiúnach i gcúrsaí sibhialta agus coiriúla, an smacht reachta agus neamhspleáchas agus neamhchlaontacht na mbreithiúna a chur chun cinn (27% den bhuiséad);
- oiliúint na mbreithiúna agus na foirne breithiúnaí a spreagadh* cultúr coiteann dlíthiúil agus breithiúnach atá bunaithe ar an smacht reachta agus ar chur chun feidhme éifeachtach chinntí dlíthiúla AE a chothú (36% den bhuiséad);
- rochtain éifeachtach agus neamh–idirdhealaitheach ar cheartas do chách agus leighis éifeachtacha, nósanna imeachta sibhialta agus coiriúla a éascú, tacú le cearta íospartaigh na coireachta agus cearta nós imeachta na n–amhrastach agus na ndaoine cúisithe (27% den bhuiséad).
Is é €305 milliún an buiséad 7 mbliana chun an clár a chur i bhfeidhm. Féadfar 10% breise a roinnt idir trí chuspóir shonracha chun an smacht reachta a chur chun cinn.
Féadfaidh tíortha nach tíortha den Aontas Eorpach iad a bheith rannpháirteach sa chlár faoi réir coinníollacha áirithe.
Tá na gníomhaíochtaí seo a leanas incháilithe do mhaoiniú:
- feasacht a ardú agus faisnéis a scaipeadh chun eolas ar bheartais agus ar dhlí AE a fheabhsú, lena n–áirítear dlí comparáideach agus an idirghníomhaíocht idir réimsí éagsúla dlí;
- foghlaim fhrithpháirteach agus malartú dea–chleachtais a spreagadh chun eolas ar an dlí sibhialta agus ar an dlí coiriúil agus córais bhreithiúnacha náisiúnta a fhorbairt;
- anailís agus monatóireacht a dhéanamh chun tuiscint a fháil ar chonstaicí a d’fhéadfadh a bheith ar limistéar Eorpach ceartais agus chun cur chun feidhme náisiúnta dhlí agus bheartas AE a fheabhsú;
- oiliúint a chur ar páirtithe leasmhara ábhartha chun tuiscint ar dhlí agus ar bheartais AE a mhéadú;
- teicneolaíocht faisnéise agus cumarsáide agus uirlisí r–cheartais a fhorbairt agus a choinneáil ar bun, lena n–áirítear idir–inoibritheacht trasteorann idir córais;
- cumas príomhlíonraí Eorpacha a mhéadú chun dlí, luachanna, spriocanna beartas agus straitéisí AE a chur chun cinn agus a fhorbairt a thuilleadh;
- tacú le heagraíochtaí na sochaí sibhialta agus páirtithe leasmhara neamhbhrabúsacha atá gníomhach i réimsí a chumhdaítear faoin gclár agus chun rochtain leordhóthanach ar a seirbhísí éagsúla a áirithiú le haghaidh saoránach;
- eolas ar an gclár a fheabhsú, a thorthaí a scaipeadh agus fóraim phlé a eagrú le haghaidh páirtithe leasmhara.
Eintitis dhlítheanacha* beidh siad incháilithe do mhaoiniú má tá an méid seo a leanas fíor ina leith:
- bunaíodh iad i mBallstát AE nó tá siad nasctha le tír nó críoch thar lear, nó i dtír nach tír den Aontas Eorpach í a bhaineann leis an gclár;
- cruthaíodh iad faoi dhlí AE, nó aon eagraíocht idirnáisiúnta.
Tacaíonn an clár le clár oibre buan de chuid an Ghréasáin Eorpaigh um Oiliúint Bhreithiúnach.
Clár oibre
Cuirtear an clár chun feidhme trí chláir oibre a ghlacann an Coimisiún Eorpach trí bhíthin gníomhartha cur chun feidhme. Tá an clár oibre cosanta le haghaidh 2021-2022 foilsithe ag an gCoimisiún.
Aisghairm
Aisghairtear leis an reachtaíocht Rialachán (CE) Uimh. 1382/2013 ón 1 Eanáir 2021.
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RIALACHÁIN?
Tá feidhm leis ón 1 Eanáir 2021.
CÚLRA
Tá limistéar ceartais AE a fheidhmíonn i gceart, gan constaicí ar rochtain trasteorann ar cheartas, ríthábhachtach chun fás eacnamaíoch agus lánchumas an mhargaidh inmheánaigh a áirithiú. Bíonn neart den chomhar sin ag brath ar iontaoibh fhrithpháirteach. Tá ról lárnach ag gníomhaíochtaí éagsúla an chláir um cheartas i neartú na muiníne sin, go háirithe trí rochtain ar cheartas a éascú agus comhar breithiúnach i gcúrsaí sibhialta agus coiriúla agus éifeachtúlacht na gcóras breithiúnach náisiúnta a chur chun cinn.
Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:
PRÍOMHTHÉARMAÍ
Na breithiúna agus foireann bhreithiúnach: breithimh, ionchúisitheoirí, foireann na cúirte agus oifig na n–ionchúisitheoirí agus gairmithe ceartais eile a bhaineann leis na breithiúna.
Eintiteas dlítheanach: duine aonair, cuideachta nó eagraíocht a bhfuil cearta agus oibleagáidí dlí acu.
PRÍOMHDHOICIMÉAD
Rialachán (AE) Uimh. 2021/693 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 28 Aibreán 2021 lena mbunaítear an Clár um Cheartas agus lena n–aisghairtear Rialachán (AE) Uimh. 1382/2013 (IO L 156, 5.5.2021, lgh. 21-38)
Nuashonraithe 30.06.2021