Cúnamh dlí in imeachtaí coiriúla
ACHOIMRE AR:
Treoir (AE) 2016/1919 lena ráthaítear cúnamh dlí do dhaoine atá faoi dhrochamhras agus do dhaoine cúisithe in imeachtaí coiriúla
CAD IS AIDHM LEIS AN TREOIR?
Bunaítear léi rialacha íosta comhchoiteanna maidir leis an gceart chun cúnamh dlí* in imeachtaí coiriúla ar fud AE.
Leagtar amach léi critéir shoiléire maidir le deonú cúnaimh dlí, caighdeáin cháilíochta agus leigheasanna i gcás sáraithe.
Comhlíontar léi rialacha AE maidir le rochtain ar dhlíodóir agus ar chosaintí nós imeachta do leanaí do leanaí ar amhrastaigh nó daoine cúisithe iad i dtaobh coireanna agus níl tionchar aici ar na cearta a shainítear leo.
PRÍOMHPHOINTÍ
Raon feidhme
Tá feidhm ag na rialacha maidir leo seo a leanas:
- amhrastaigh agus daoine cúisithe in imeachtaí coiriúla a bhaineann an méid seo a leanas leo:
- a bhfuil a saoirse caillte acu;
- a dteastaíonn cúnamh dlíodóra uathu i gcomhréir le dlí AE nó leis an dlí idirnáisiúnta agus nach bhfuil sé d’acmhainn acu; nó
- a éilítear orthu nó atá ceadaithe freastal ar ghníomh imscrúdaitheach nó ar ghníomh bailithe fianaise, lena n–áirítear iad seo a leanas ar a laghad: paráidí aitheantais (líne daoine, lena n–áirítear duine a gcreidtear go ndearna sé/sí coir, a thaispeántar d’fhinné lena aithint/lena haithint), achrainn, athbhunú láthair choire; agus
- daoine a bhfuil barántas gabhála Eorpach (EAW) i ndán dóibh.
Tá feidhm acu maidir le gach saoránach AE agus le gach tír AE seachas an Danmhairg, Éire agus an Ríocht Aontaithe (1).
An ceart chun cúnamh dlí in imeachtaí coiriúla
Maidir le tíortha AE:
- ní mór dóibh a áirithiú go mbeidh an ceart chun cúnamh dlí ag amhrastaigh agus daoine cúisithe nach bhfuil go leor acmhainní acu le híoc as cúnamh dlíodóra nuair is gá sin ar mhaithe leis an gceartas;
- féadfaidh siad tástáil dhifriúil a chur i bhfeidhm lena chinneadh an ndeonófar cúnamh dlí nó nach ndeonófar:
- tástáil acmhainne (bunaithe ar acmhainní an duine lena mbaineann, lena n–áirítear ioncam agus rathúnas) agus/nó;
- tástáil tuillteanas (bunaithe ar an ngá atá le rochtain éifeachtach ar cheartas i gcúinsí an cháis a áirithiú);
- ní mór dóibh meas a bheith acu ar na critéir atá leagtha amach chun na tástálacha sin a bhunú, go háirithe go measfar go bhfuil an tuillteanas ann i gcás go dtugtar an duine os comhair na cúirte le haghaidh cinnidh maidir le coinneáil agus le linn coinneála;
- ní mór dóibh cúnamh dlí a dheonú gan moill mhíchuí agus — ar a dhéanaí — sula ndéanann na póilíní, údarás forfheidhmithe dlí eile nó údarás breithiúnach an duine lena mbaineann a cheistiú, nó sula ndéantar na gníomhartha sainiúla imscrúdaitheacha nó bailithe faisnéise.
An ceart chun cúnamh dlí in imeachtaí um Barántas Gabhála Eorpach
Tá an ceart ag daoine iarrtha* chun cúnamh dlí:
- ó thír fhorghníomhaitheach AE*, nuair a ghabhfar iad go dtí go dtugtar suas do thír eisiúna AE iad*, nó go dtí go mbeidh an cinneadh nach ngéillfear críochnaitheach;
- ón tír eisiúna, nuair a fheidhmíonn siad a gceart chun dlíodóir a cheapadh sa tír eisiúna chun cuidiú leis an dlíodóir sa tír fhorghníomhaitheach i gcomhréir le rialacha AE maidir le ceart rochtana ar dhlíodóir, a mhéid is a bhfuil gá leis an gcúnamh dlí chun rochtain éifeachtach ar cheartas a áirithiú.
D’fhéadfadh sé sin a bheith faoi réir tástáil acmhainne faoi na critéir chéanna a bhaineann le himeachtaí coiriúla.
Cinneadh, leigheas agus daoine leochaileacha
Maidir le hamhrastaigh, daoine cúisithe, agus daoine iarrtha:
- ní mór a chur in iúl dóibh i scríbhinn má diúltaíodh a n–iarratas ar chúnamh dlí;
- leigheas éifeachtach a bheith acu faoin dlí náisiúnta má sháraítear a gcearta faoin treoir;
- a fheiceáil gur cuireadh a riachtanais faoi leith san áireamh má tá siad leochaileach.
CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME NA TREORACH?
Tá sí i bhfeidhm ón 24 Samhain 2016 agus b’éigean dlí a dhéanamh di i dtíortha AE faoin 5 Bealtaine 2019.
CÚLRA
Tá an treoir seo ar an séú pacáiste agus an pacáiste deireanach d’ionstraimí dlíthiúla a ghlacadh i gcomhréir le Treochlár AE a foilsíodh in 2009 chun cearta nós imeachta daoine faoi dhrochamhras nó daoine cúisithe in imeachtaí coiriúla a neartú.
Chun tuilleadh faisnéise a fháil, féach:
PRÍOMHTHÉARMAÍ
Cúnamh dlí: chun críche na treorach seo, maoiniú ó thír AE chun dlíodóir a chur ar fáil, trína féidir leis na daoine nach bhfuil sé d’acmhainn acu íoc as costais imeachtaí, dlíodóir a fháil.
Tír fhorghníomhaitheach: i gcomhthéacs barántais ghabhála, an tír a n–iarrann tír eile orthu duine a bhfuiltear á lorg le haghaidh ionchúiseamh coiriúil nó le haghaidh pianbhreith choimeádta a ghabháil agus a ghéilleadh.
Duine iarrtha: i gcomhthéacs barántais ghabhála, an duine a bhfuiltear á lorg le haghaidh ionchúiseamh coiriúil nó le haghaidh pianbhreith choimeádta agus a n–iarrtar a ngabháil agus a ngéilleadh ar thír eile.
Tír fhorghníomhaitheach: i gcomhthéacs barántais ghabhála, an tír a n–iarrann tír eile orthu duine a bhfuiltear á lorg le haghaidh ionchúiseamh coiriúil nó le haghaidh pianbhreith choimeádta a ghabháil agus a ghéilleadh.
PRÍOMHDHOICIMÉAD
Treoir (AE) 2016/1919 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 26 Deireadh Fómhair 2016 maidir le cúnamh dlí do dhaoine atá faoi dhrochamhras agus do dhaoine cúisithe in imeachtaí coiriúla agus do dhaoine iarrtha in imeachtaí barántais gabhála Eorpaigh (IO L 297, 4.11.2016, lgh. 1-8)
Rinneadh leasuithe comhleanúnacha ar Threoir (AE) 2016/1919 a chorprú sa bhundoiciméad. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.
DOICIMÉID GHAOLMHARA
Cairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh — Teideal VI — Ceartas Airteagal 47 — An ceart chun leigheas éifeachtach agus triail chóir a fháil (IO C 202, 7.6.2016, lch. 403)
Treoir (AE) 2016/800 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Bealtaine 2016 maidir le cosaintí nós imeachta do leanaí ar amhrastaigh nó daoine cúisithe iad in imeachtaí coiriúla (IO L 132, 21.5.2016, lgh. 1-20)
Treoir 2013/48/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 22 Deireadh Fómhair 2013 maidir leis an gceart chun dlíodóir a rochtain in imeachtaí coiriúla agus in imeachtaí maidir leis an mbarántas gabhála Eorpach, agus leis an gceart chun tríú páirtí a chur ar an eolas maidir le cailleadh saoirse agus chun cumarsáid a dhéanamh le tríú daoine agus le húdaráis chonsalachta nuair a chailltear an tsaoirse (IO L 294, 6.11.2013, lgh. 1-12 )
Rún ón gComhairle an 30 Samhain 2009 maidir leis an bplean oibre chun cearta nós imeachta a neartú d’amhrastaigh nó do dhaoine cúisithe in imeachtaí coiriúla (IO C 295, 4.12.2009, lgh. 1-3)
Nuashonraithe 14.05.2018