(1)

Tá ardluach le cultúr, leis na healaíona, le hoidhreacht chultúrtha agus le héagsúlacht chultúrtha do shochaí na hEorpa ó thaobh cúrsaí cultúrtha, oideachais, daonlathais, comhshaoil, cearta daonna agus eacnamaíocha de agus ba cheart iad a chur chun cinn agus ba cheart tacú leo. Dúradh i nDearbhú na Róimhe an 25 Márta 2017 agus dúirt an Chomhairle Eorpach an 14 agus 15 Nollaig 2017 go bhfuil an t-oideachas agus an cultúr bunriachtanach chun sochaithe cuimsitheacha comhtháite a thógáil do chách agus chun iomaíochas na hEorpa a chothú.

(2)

De bhun Airteagal 2 den Chonradh ar an Aontas Eorpach (CAE), tá an tAontas fothaithe ar luachanna an mheasa ar dhínit an duine, ar an tsaoirse, ar an daonlathas, ar an gcomhionannas, ar an smacht reachta agus ar an meas ar chearta an duine, lena n-áirítear na cearta atá ag daoine ar de ghrúpa mionlaigh iad. Is comhluachanna ag Ballstáit na luachanna sin i sochaí arb iad is sainairíonna inti an t-iolrachas, an neamh-idirdhealú, an chaoinfhulaingt, an ceartas, an dlúthpháirtíocht agus an comhionannas idir mná agus fir. Déantar na luachanna sin a athdhearbhú agus a chur in iúl tuilleadh sna cearta, sna saoirsí agus sna prionsabail a chumhdaítear i gCairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (“an Chairt”), a bhfuil an stádas dlí céanna leis na Conarthaí aici faoi Airteagal 6 CAE. Go háirithe, cumhdaítear an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus faisnéis a fháil agus saoirse na n-ealaíon agus na n-eolaíochtaí in Airteagail 11 agus 13 den Chairt, faoi seach.

(3)

Sonraítear tuilleadh in Airteagal 3 CAE gurb é is aidhm don Aontas an tsíocháin, a chuid luachanna agus dea-bhail a chuid pobal a chur chun cinn agus, inter alia, go bhfuil sé le saibhreas a éagsúlachta cultúrtha agus teanga a urramú, agus le háirithiú go ndéanfar oidhreacht chultúrtha na hEorpa a chaomhnú agus a fheabhsú.

(4)

Sa teachtaireacht ón gCoimisiún an 22 Bealtaine 2018 dar teideal “Clár Oibre Eorpach Nua don Chultúr”, leagtar cuspóirí amach le haghaidh na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Tá sé mar aidhm aige leas a bhaint as cumhacht an chultúir agus na héagsúlachta cultúrtha ar mhaithe le comhtháthú sóisialta agus dhea-bhail na sochaí, agus tríd an ngné thrasteorann a bhaineann leis na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta a chothú, agus trína n-acmhainneacht fáis a chothú, an chruthaitheacht chultúrbhunaithe a spreagadh i réimse an oideachais agus na nuálaíochta, agus ar mhaithe le poist agus fás, agus chun caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta a neartú. Tacóidh Clár Eoraip na Cruthaitheachta (“an Clár”), i dteannta cláir agus cistí eile de chuid an Aontais, leis an gClár Oibre Eorpach Nua don Chultúr. Ba cheart luach intreach an chultúir agus an léirithe ealaíonta a chaomhnú agus a chur chun cinn agus ba cheart cruthú ealaíonta a bheith i gcroílár an Chláir. Tá an méid sin comhsheasmhach freisin le Coinbhinsiún Unesco 2005 ar Éagsúlacht Léirithe Cultúir a Chosaint agus a Chur Chun Cinn, a tháinig i bhfeidhm an 18 Márta 2007 agus a bhfuil an tAontas agus a Bhallstáit ina bpáirtithe ann.

(5)

Chun an réimse comhroinnte éagsúlachta cultúrtha a chothú do mhuintir na hEorpa, is den tábhacht é cúrsaíocht thrasnáisiúnta saothar, bailiúchán agus táirgí ealaíonta agus cultúrtha a chur chun cinn, agus ar an gcaoi sin idirphlé agus malartuithe cultúrtha a spreagadh, agus soghluaisteacht thrasnáisiúnta ealaíontóirí agus gairmithe cultúrtha agus cruthaitheacha a spreagadh.

(6)

Tríd an oidhreacht chultúrtha a chosaint agus a fheabhsú, éascaítear rannpháirtíocht shaor sa saol cultúrtha i gcomhréir le Dearbhú Uilechoiteann na Náisiún Aontaithe um Chearta an Duine agus leis an gCúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Eacnamaíocha, Sóisialta agus Cultúrtha. Dá bhrí sin, tá ról tábhachtach ag an oidhreacht chultúrtha i ndáil le tógáil sochaí atá síochánta daonlathach, i ndáil le próisis na forbartha inbhuanaithe agus i ndáil le cur chun cinn na héagsúlachta cultúrtha.

(7)

Tá cur chun cinn na héagsúlachta cultúrtha Eorpaí bunaithe ar shaoirse an léirithe ealaíonta, ar acmhainní agus inniúlachtaí na n-ealaíontóirí agus na n-oibreoirí cultúrtha, ar earnálacha cultúir agus cruthaitheachta atá rafar athléimneach a bheith ann agus ar chumas na n-ealaíontóirí agus na n-oibreoirí cultúrtha a saothair féin a chruthú, a dhéanamh nuálach agus a léiriú agus iad a dháileadh ar phobal Eorpach níos mó agus níos ilchineálaí. Méadaíonn sé sin acmhainneacht ghnó na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, cuireann sé le rochtain ar inneachar cruthaitheach, ar thaighde ealaíonta agus ar chruthaitheacht, agus cuireann sé an méid sin chun cinn, agus rannchuidíonn sé le fás inbhuanaithe agus cruthú post. Ina theannta sin, rannchuidíonn cur chun cinn na cruthaitheachta agus eolais nua le borradh a chur faoi iomaíochas agus le nuálaíocht a spreagadh i slabhraí luacha tionsclaíocha. Tá saibhreas éagsúlachta cultúrtha agus teanga an Aontais ina phríomhshócmhainn don tionscadal Eorpach. Ag an am céanna, tá sainiúlachtaí geografacha, sainiúlachtaí teanga, nó an dá chineál sainiúlachtaí sin, ag margadh cultúrtha agus cruthaitheach na hEorpa, rud a d'fhéadfadh a bheith ina chúis le hilroinnt an mhargaidh. Dá bhrí sin, tá gá le hiarrachtaí leanúnacha chun a áirithiú go mbaineann na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta tairbhe iomlán as margadh aonair an Aontais agus, go háirithe, as an Margadh Aonair Digiteach.

(8)

Is athrú paraidíme é an t-aistriú digiteach do na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Tá athmhúnlú déanta aige ar nósanna, ar chaidreamh, agus ar shamhlacha léirithe agus tomhaltais. Cruthaíonn sé sin roinnt dúshlán. Ag an am céanna, cuireann an t-aistriú digiteach deiseanna nua ar fáil do na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta maidir le saothair Eorpacha a chruthú agus a dháileadh, maidir le rochtain ar shaothair Eorpacha, rud a théann chun tairbhe shochaí na hEorpa ina hiomláine. Ba cheart don Chlár earnálacha cultúir agus cruthaitheachta a spreagadh chun leas a bhaint as na deiseanna sin.

(9)

Leis an gClár, ba cheart aird a thabhairt ar chineál déach na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, agus aitheantas á thabhairt, ar thaobh amháin, do luach intreach agus ealaíonta an chultúir agus, ar an taobh eile, do rannchuidiú luach eacnamaíoch na n-earnálacha sin i gcoitinne, lena n-áirítear rannchuidiú na n-earnálacha sin le fás, le hiomaíochas, le cruthaitheacht agus le nuálaíocht i gcoitinne. Ba cheart don Chlár tionchar dearfach an chultúir ar idirphlé idirchultúrtha, ar chomhtháthú sóisialta agus ar scaipeadh eolais a chur san áireamh freisin. Chuige sin, tá gá le hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta Eorpacha atá láidir, go háirithe tionscal closamhairc Eorpach atá bríomhar, agus i bhfianaise a acmhainneachta dul i bhfeidhm ar luchtanna éisteachta agus ar luchtanna féachana de chineálacha éagsúla agus a thábhacht eacnamaíoch, lena n-áirítear a thábhacht eacnamaíoch le haghaidh earnálacha cruthaitheacha eile. Mar sin féin, tá an iomaíocht sna margaí closamhairc domhanda níos déine anois mar thoradh ar an méadú atá ag teacht ar an aistriú digiteach, mar shampla athruithe ar léiriú agus úsáid meán agus ról méadaitheach ardán domhanda i dtaca le dáileadh inneachair. Dá bhrí sin, is gá cur leis an tacaíocht atá á tabhairt don tionscal Eorpach.

(10)

Mar a léirigh gníomhaíocht an Aontais maidir le Príomhchathracha Eorpacha an Chultúir, arna bunú le Cinneadh Uimh. 445/2014/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4) (“Príomhchathracha Eorpacha an Chultúir”), tá ról tábhachtach ag na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta maidir le críocha an Aontais a fheabhsú agus a athbheochan. Ar an gcaoi sin, is príomhspreagthóirí iad na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta chun borradh a chur faoin turasóireacht cháilíochtbhunaithe agus, chomh maith leis sin, faoin bhforbairt réigiúnach, áitiúil agus uirbeach ar fud an Aontais.

(11)

Chun bheith éifeachtach, ba cheart don Chlár cineál sonrach agus dúshláin shonracha na n-earnálacha éagsúla cultúir agus cruthaitheachta, a spriocghrúpaí éagsúla agus a riachtanais ar leith a chur san áireamh trí bhíthin cuir chuige shaincheaptha laistigh de shraith atá dírithe ar an earnáil closamhairc (“sraith MEDIA”), laistigh de shraith atá dírithe ar nahearnálacha eile cultúir agus cruthaitheachta (“sraith an Chultúir”) agus laistigh de shraith thrasearnálach (“an tsraith Thrasearnálach”).

(12)

Ba cheart don Chlár tacú le gníomhaíochtaí agus gníomhaíochtaí a bhfuil breisluach Eorpach ag baint leo, a chomhlánaíonn cláir agus beartais réigiúnacha, náisiúnta agus idirnáisiúnta agus cláir agus beartais eile de chuid an Aontais, agus a imríonn tionchar dearfach ar shaoránaigh na hEorpa, agus ba cheart dó tacú le comhar agus malartuithe trasnáisiúnta a fhorbairt agus a chur chun cinn laistigh de na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Trí bhíthin na ngníomhaíochtaí agus na ngníomhaíochtaí den sórt sin, rannchuidíonn an Clár leis an bhféiniúlacht Eorpach agus le luachanna Eorpacha a neartú agus an éagsúlacht chultúrtha agus teanga á cur chun cinn ag an am céanna.

(13)

Gné thábhachtach de thírdhreach cultúrtha, ealaíonta agus eacnamaíoch an Aontais agus dá oidhreacht is ea an ceol, de gach aon sórt agus léiriú, agus go háirithe ceol comhaimseartha agus ceol beo. Is gné é den chomhtháthú sóisialta agus is uirlis thábhachtach é chun feabhas a chur ar an bhforbairt eacnamaíoch agus chultúrtha. Dá bhrí sin, ba cheart do shraith an Chultúir aird a thabhairt ar earnáil an cheoil.

(14)

Ba cheart do shraith an Chultúir líonrú pobal cruthaitheach a chur chun cinn agus comhar trasteorann agus ildisciplíneach a chothú trí úsáid a bhaint as tacair sainscileannaéagsúla, amhail tacair sainscileanna ealaíne, cruthaitheacha, digiteacha agus teicneolaíochta.

(15)

Is é is aidhm don tsraith Thrasearnálach an acmhainn comhoibrithe a shaothrú i measc earnálacha cultúir agus cruthaitheachta éagsúla agus le haghaidh a thabhairt ar na dúshláin chomhchoiteanna nach mór dóibh déileáil leo. Is féidir tairbhí a bhaint as cur chuige comhpháirteach trasnaí ó thaobh aistriú eolais agus éifeachtúlachtaí riaracháin de. Sa chomhthéacs sin, rannchuidíonn na deasca Cláir le cuspóirí an Chláir a bhaint amach agus lena chur chun feidhme.

(16)

Tá gá le hidirghabháil ón Aontas san earnáil closamhairc chun bheith ag gabháil le beartais Mhargadh Aonair Digiteach an Aontais. Baineann sé sin, go háirithe, le nuachóiriú an chreata cóipchirt trí bhíthin Treoracha (AE) 2019/789 (5) agus (AE) 2019/790 (6) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle agus, chomh maith leis sin, Treoir 2010/13/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (7), arna leasú le Treoir (AE) 2018/1808 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8). Tá sé mar aidhm ag Treoracha (AE) 2019/789 agus (AE) 2019/790 féachaint le hacmhainneacht oibreoirí closamhairc Eorpacha a neartú chun saothair a léireofar go feiceálach ar mheáin éagsúla, mar shampla ar an teilifís, i bpictiúrlanna nó i bhfoirm Físeán Ar Éileamh, a chruthú, a mhaoiniú, a léiriú agus a scaipeadh ar saothair iad a bheidh ar fáil agus tarraingteach do luchtanna éisteachta agus féachana i margadh de chineál níos oscailte agus níos iomaíche, san Eoraip agus in áiteanna lasmuigh den Eoraip. Tá sé mar aidhm ag na Treoracha sin freisin margadh dea-fheidhmiúil a bhaint amach do chruthaitheoirí agus do shealbhóirí ceart, go háirithe do phreasfhoilseacháin agus d'ardáin ar líne, agus luach saothair cóir a áirithiú d'údair agus do thaibheoirí, agus is gnéithe iad sin ba cheart a chur san áireamh ar fud an Chláir. Ina theannta sin, ba cheart an tacaíocht a uas-scálú chun aghaidh a thabhairt ar fhorbairtí a rinneadh le déanaí sa mhargadh, go háirithe staid neartaithe ardán dáilte domhanda i gcomparáid le craoltóirí náisiúnta a infheistíonn go traidisiúnta i léiriú saothar Eorpach. De réir mar a fhorbraíonn dálaí an mhargaidh agus na hoibreoirí closamhairc sa réimse seo, ba cheart critéir shonracha a chur ar fáil, i gcomhthéacs chur chun feidhme an Chláir, lena shainiú céard é cuideachta léiriúcháin neamhspleách.

(17)

Ba cheart go gceadódh an Clár d'eagraíochtaí sna hearnálacha cultúrtha agus cruthaitheacha a bheith rannpháirteach ann a mhéid is féidir agus do na heagraíochtaí sin rochtain a fháil ar an gClár ar an mbealach is leithne is féidir, beag beann ar a suíomh geografach. Ba cheart don Chlár tacú leis na heagraíochtaí sin agus leis an tallann is fearr, is cuma cá bhfuil siad lonnaithe, feidhmiú thar theorainneacha agus go hidirnáisiúnta. Le sraith MEDIA, ba cheart go gcuirfí san áireamh na difríochtaí idir tíortha a mhéid a bhaineann le léiriú agus dáileadh ábhair closamhairc, chomh maith le rochtain ar ábhair chlosamhairc agus treochtaí a bhaineann le húsáid inneachair closamhairc agus, go háirithe, a sainiúlachtaí teanga agus geografacha, agus ar an gcaoi sin cothrom na Féinne níos fearr a sholáthar, rannpháirtíocht na mBallstát a bhfuil acmhainneachtaí closamhairc éagsúla acu a leathnú agus comhar eatarthu a mhéadú agus tacú le tallann na hEorpa, is cuma cá bhfuil sí lonnaithe, feidhmiú thar theorainneacha agus go hidirnáisiúnta. Ba cheart sainiúlachtaí na réigiún is forimeallaí, dá dtagraítear in Airteagal 349 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh (CFAE), a chur san áireamh freisin.

(18)

Maidir leis na gníomhaíochtaí speisialta faoin gClár amhail gníomhaíocht an Aontais i leith an Lipéid Oidhreachta Eorpaigh, arna bhunú le Cinneadh Uimh. 1194/2011/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (9) (“Lipéad Oidhreachta Eorpach”), Laethanta Eorpacha na hOidhreachta, na nduaiseanna Eorpacha i réimse an cheoil chomhaimseartha, an rac-cheoil agus phopcheoil, i réimse na litríochta, i réimse na hoidhreachta agus i réimse na hailtireachta, agus Phríomhchathracha Cultúir na hEorpa, chuaigh siad i bhfeidhm ar na milliúin saoránach Eorpach, léirigh siad go bhfuil tairbhí sóisialta agus eacnamaíocha ag baint le beartais chultúrtha Eorpacha agus gur cheart, dá bhrí sin, leanúint leo agus iad a leathnú nuair is féidir. Ba cheart do shraith an Chultúir tacú le gníomhaíochtaí líonraithe láithreáin an Lipéid Oidhreachta Eorpaigh. Ba cheart breithniú a dhéanamh freisin i dtaobh an bhféadfaí na duaiseanna Eorpacha a leathnú chuig réimsí agus earnálacha nua, an amharclannaíocht go háirithe.

(19)

Tá an cultúr ríthábhachtach chun pobail chuimsitheacha agus chomhtháite a neartú. I gcomhthéacs shaincheisteanna na himirce agus dhúshláin an chomhtháthaithe, tá ról bunriachtanach ag an gcultúr chun deiseanna a sholáthar le haghaidh idirphlé idirchultúrtha agus chun imircigh agus dídeanaithe a chomhtháthú, chun cabhrú leo mothú gur cuid de na sochaithe óstacha iad, agus chun caidreamh maith a fhorbairt idir imircigh agus pobail nua.

(20)

Chun rannchuidiú le sochaí chuimsitheach, ba cheart don Chlár rannpháirtíocht chultúrtha a chur chun cinn agus a mhéadú ar fud an Aontais, go háirithe maidir le daoine atá faoi mhíchumas agus daoine faoi mhíbhuntáiste ó thaobh cúlra de.

(21)

I gcomhréir le Dearbhú Davos an 22 Eanáir 2018 dar teideal Towards a high-quality Baukultur for Europe [I dTreo Baukultur ardcháilíochta don Eoraip], ba cheart céimeanna a ghlacadh chun cur chuige nua comhtháite a chur chun cinn i ndáil le timpeallacht ardcháilíochta fhoirgnithe a mhúnlú, ar cur chuige é atá fréamhaithe sa chultúr, a neartaíonn an comhtháthú sóisialta, a ráthaíonn timpeallacht inbhuanaithe agus a rannchuidíonn le sláinte agus le folláine an phobail ina iomláine. Leis an gcur chuige sin, níor cheart béim a chur ar limistéir uirbeacha amháin, ach ba cheart go ndíreofaí freisin ar idirnascthacht na limistéar forimeallach agus tuaithe. Cuimsíonn i gcoincheap Baukultur na nithe go léir a bhfuil tionchar díreach acu ar chaighdeán saoil na saoránach agus na bpobal, agus ar an gcaoi sin déantar uilechuimsitheacht, comhtháthú agus inbhuanaitheacht a chothú ar bhealach nithiúil.

(22)

Tá an tsaoirse chun tuairimí a nochtadh agus saoirse na n-ealaíon i gcroílár earnálacha bríomhara cultúir agus cruthaitheachta. Go háirithe, tá gá le timpeallacht mheán atá saor, éagsúil agus iolraíoch in earnáil na meán nuachta. Ar an gcaoi sin, ba cheart don Chlár, i gcomhar le Treoir 2010/2013/AE, timpeallacht mheán atá saor, éagsúil agus iolraíoch a chur chun cinn, ar timpeallacht í lena spreagfaí trasmhalartuithe agus gníomhaíochtaí trasghearrtha lena dtacaítear le hearnáil na meán nuachta. Leis an gClár, ba cheart tacaíocht a chur ar fáil do ghairmithe sna meáin nua agus feabhas a chur ar fhorbairt na smaointeoireachta criticiúla i measc na saoránach trí litearthacht i dtaca leis na meáin a chur chun cinn.

(23)

Ina theannta sin, ba cheart don Chlár suim i saothair chlosamhairc Eorpacha a spreagadh agus rochtain ar shaothair chlosamhairc Eorpacha a fheabhsú, go háirithe trí bhearta forbartha an lucht féachana agus éisteachta, lena n-áirítear litearthacht i dtaca le cúrsaí scannánaíochta.

(24)

Is féidir le soghluaisteacht ealaíontóirí agus oibrithe cultúrtha thar theorainneacha faoi shraith an Chultúir rannchuidiú le hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta a bheith ann san Aontas, de chineál atá nasctha lena chéile ar bhealach níos fearr, atá níos láidre agus atá níos inbhuanaithe toisc gur bealach é sin chun dlús a chur le forbairt scileanna agus leis an gcuar foghlama laistigh de na hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta chun feasacht idirchultúrtha a fheabhsú agus chun comhchruthú, comhléiriú, cúrsaíocht agus scaipeadh trasnáisiúnta saothar a chothú.

(25)

Ba cheart na tionscadail chomhair, i bhfianaise shainiúlachtaí na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, go háirithe tionscadail mhionscála, a bheith i gcroílár shraith an Chultúir. Dá bhrí sin, ba cheart don Choimisiún rannpháirtíocht sa Chlár a éascú trí shimpliú substaintiúil a dhéanamh ar nósanna imeachta maorlathacha, go formhór ag céim na n-iarratas, agus, i gcás tionscadail mhionscála, trí rátaí cómhaoinithe níos airde a cheadú.

(26)

I gcomhréir le hAirteagail 8 agus 10 CFAE, ba cheart don Chlár, mar chuid dá ghníomhaíochtaí go léir, tacú le príomhshruthú inscne agus le príomhshruthú cuspóirí neamh-idirdhealaithe agus, i gcás inarb infheidhme, ba cheart critéir iomchuí maidir le cothromaíocht inscne a shainiú ann. Bíonn mná rannpháirteach go gníomhach in earnálacha cultúir agus cruthaitheachta mar údair, mar ghairmithe, mar mhúinteoirí, mar ealaíontóirí agus mar bhaill den lucht féachana nó den lucht éisteachta. Is lú an seans, áfach, go mbeadh post cinnteoireachta ag mná in institiúidí cultúir, ealaíne agus cruthaitheachta. Dá bhrí sin, ba cheart don Chlár tallann na mban a chur chun cinn chun tacú le gairmeacha ealaíne agus gairmiúla na mban.

(27)

Agus teachtaireacht chomhpháirteach an 8 Meitheamh 2016 dar teideal Towards an EU strategy for international cultural relations [I dtreo straitéis AE le haghaidh caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta], a formhuiníodh le rún ó Pharlaimint na hEorpa an 5 Iúil 2017 maidir leis an sainordú don chruinniú tríthaobhach ar dhréachtbhuiséad 2018 (10), agus na conclúidí ón gComhairle an 24 Bealtaine 2017 maidir le cur chuige straitéiseach AE i ndáil le caidreamh cultúrtha idirnáisiúnta á chur san áireamh, ba cheart aitheantas a thabhairt in ionstraimí cistiúcháin Eorpacha agus, go háirithe, sa Chlár d'ábharthacht an chultúir sa chaidreamh idirnáisiúnta agus don ról atá aige chun luachanna Eorpacha a chur chun cinn trí shainghníomhaíochtaí atá ceaptha chun tionchar soiléir Aontais a bheith acu sa réimse domhanda.

(28)

I gcomhréir leis an Teachtaireacht ón gCoimisiún an 22 Iúil 2014 dar teideal Towards an integrated approach to cultural heritage for Europe [Cur chuige comhtháite a bhaint amach maidir leis an oidhreacht chultúrtha don Eoraip], ba cheart go n-áiritheofaí leis na beartais agus leis na hionstraimí ábhartha go mbeadh leagáid ag Bliain Eorpach na hOidhreachta Cultúrtha 2018, lena ndearnadh an cultúr a phríomhshruthú go rathúil agus go héifeachtúil i réimsí beartais eile, go háirithe trí chur chuige maidir le rialachas rannpháirteach, i ndáil le luach fadtéarmach agus luach inbhuanaitheachta oidhreacht chultúrtha na hEorpa a tharraingt amach, trí chur chuige níos comhtháite a fhorbairt maidir lena caomhnú agus lena luacháil agus trí thacú le coimirciú inbhuanaithe, le hathghiniúint agus le hathúsáid oiriúnaitheach, agus le cur chun cinn, a luachanna, trí ghníomhaíochtaí méadaithe feasachta agus líonraithe. San earnáil chultúir, ba cheart breithniú a dhéanamh i dtaobh tacaíocht a thabhairt d'ealaíontóirí, do chruthaitheoirí agus do cheardaithe ealaíonta atá oilte sna ceirdeanna traidisiúnta a bhaineann le hathbhunú na hoidhreachta cultúrtha. San earnáil chlosamhairc, go háirithe, is foinse ríthábhachtach cuimhne agus éagsúlachta cultúrtha iad saothair oidhreachta agus is deiseanna ionchasacha margaidh iad. Sa chomhthéacs sin, rannchuidíonn cartlanna closamhairc agus leabharlanna le caomhnú agus le hathúsáid saothar oidhreachta, agus le forbairtí margaidh nua do shaothair oidhreachta.

(29)

I gcomhréir leis an teachtaireacht ón gCoimisiún an 10 Márta 2020 dar teideal A New Industrial Strategy for Europe [Straitéis Nua Tionsclaíochta don Eoraip], ba cheart don Aontas brath ar láidreachtaí an Aontais, go háirithe a éagsúlacht, a chuid tallann, a luachanna, a mhodh maireachtála agus a nuálaithe agus a chruthaitheoirí.

(30)

Braitheann rath an Chláir ar fhorbairt tionscadal nuálach éifeachtach lena nginfear dea-chleachtais i dtaca le comhar Eorpach trasnáisiúnta sna hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta. Nuair is féidir, ba cheart scéalta rathúla den sórt sin a chur chun cinn, rud a spreagfaidh tacaíocht do shamhlacha nua gnó agus do scileanna nua gnó, a chothóidh traidisiúnta agus a thiontóidh réitigh chruthaitheacha agus idirdhisciplíneacha ina luach eacnamaíoch agus sóisialta.

(31)

Ba cheart an Clár a bheith oscailte, faoi réir coinníollacha áirithe, do rannpháirtíocht Chomhaltaí Chomhlachas Saorthrádála na hEorpa, do thíortha aontacha, do thíortha is iarrthóirí agus do thíortha is iarrthóirí ionchasacha a bhaineann tairbhe as straitéis réamhaontachais, do thíortha Bheartas Comharsanachta na hEorpa agus do chomhpháirtithe straitéiseacha an Aontais.

(32)

Féadfaidh tríú tíortha ar comhaltaí iad den Limistéar Eorpach Eacnamaíoch a bheith páirteach i gcláir de chuid an Aontais faoi chuimsiú an chomhair arna bhunú faoin gComhaontú ar an Limistéar Eorpach Eacnamaíoch (11), ina ndéantar foráil maidir le cur chun feidhme na gclár ar bhonn cinneadh arna ghlacadh faoin gComhaontú sin. Féadfaidh tríú tíortha a bheith páirteach freisin ar bhonn ionstraimí dlíthiúla eile. Ba cheart foráil shonrach a thabhairt isteach sa Rialachán seo á cheangal ar thríú tíortha na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don oifigeach údarúcháin freagrach, don Oifig Eorpach Frith-Chalaoise (OLAF) agus don Chúirt Iniúchóirí chun go bhféadfaidh siad a gcuid inniúlachtaí faoi seach a fheidhmiú go cuimsitheach.

(33)

Ba cheart go mbeadh sé d'aidhm ag tríú tíortha páirt iomlán a ghlacadh sa Chlár. Ba cheart, áfach, go mbeadh tríú tíortha nach gcomhlíonann na coinníollacha maidir le páirt a ghlacadh i sraith MEDIA agus sa tsraith Thrasearnálach, ach a ghlacann páirt i sraith an Chultúir, in ann deasca Cláir a chur ar bun, agus tacú leis na deasca sin, chun an Clár a chur chun cinn ina dtír féin agus chun comhar trasteorann a spreagadh laistigh de na hearnálacha cultúir agus cruthaitheacha.

(34)

Ba cheart go mbeadh maoluithe ón oibleagáid i leith chomhlíonadh na gcoinníollacha a leagtar amach i dTreoir 2010/13/AE a bheith faoi réir grinnscrúdú agus ba cheart iad a dheonú do thíortha Bheartas Comharsanachta na hEorpa i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, agus staid shonrach an mhargaidh closamhairc sa tír lena mbaineann agus an leibhéal comhtháthaithe le creat an bheartais closamhairc Eorpaigh á gcur san áireamh. Ba cheart faireachán a dhéanamh go tráthrialta ar an dul chun cinn i dtreo bhaint amach na gcuspóirí a leagtar amach i dTreoir 2010/13/AE. Thairis sin, ba cheart rannpháirtíocht i ngníomhaíochtaí arna maoiniú faoi shraith MEDIA a leagan amach ar bhonn “cás ar chás” sna cláir oibre ábhartha.

(35)

Ba cheart don Chlár comhar a chothú idir an tAontas agus eagraíochtaí idirnáisiúnta amhail Unesco, Comhairle na hEorpa, lena n-áirítear Eurimages agus an Fhaireachlann Eorpach Closamhairc (“an Fhaireachlann”), an Eagraíocht um Chomhar agus Forbairt Eacnamaíochta (ECFE) agus an Eagraíocht Dhomhanda um Maoin Intleachtúil. Ina theannta sin, ba cheart don Chlár tacú le gealltanas an Aontais i ndáil le Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe, an ghné chultúrtha díobh go háirithe. A mhéid a bhaineann leis an earnáil chlosamhairc, ba cheart don chlár a áirithiú go rannchuideoidh an tAontas le hobair na Faireachlainne.

(36)

Mar léiriú ar an tábhacht atá ag baint le dul i ngleic leis an athrú aeráide i gcomhréir le gealltanais an Aontais chun Comhaontú Pháras arna ghlacadh faoi Chreat-Choinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar an Athrú Aeráide a chur chun feidhme agus chun Spriocanna Forbartha Inbhuanaithe na Náisiún Aontaithe a bhaint amach, tá an Clár beartaithe chun rannchuidiú le príomhshruthú na mbeart a dhéantar ar son na haeráide agus le baint amach na sprice foriomláine i leith 30 % de chaiteachas bhuiséad an Aontais a bheith ag tacú le cuspóirí aeráide. I gcomhréir leis an gComhaontú Glas don Eoraip ina cháil mar threoirphlean don fhás inbhuanaithe, ba cheart do ghníomhaíochtaí a dhéantar faoin Rialachán seo an prionsabal “gan dochar a dhéanamh” a urramú. Le linn an Clár a chur chun feidhme, ba cheart gníomhaíochtaí ábhartha a shainaithint agus a chur i bhfeidhm, gan buntréith an Chláir a athrú, agus ba cheart athmheasúnú a dhéanamh orthu i gcomhthéacs na meastóireachtaí agus an athbhreithnithe ábhartha.

(37)

Ar mhaithe leis an tsimplíocht agus leis an éifeachtúlacht, ba cheart go mbeadh an Coimisiún in ann gealltanais bhuiséadacha a roinnt ina dtráthchodanna bliantúla. Sa chás sin, ba cheart don Choimisiún na tráthchodanna bliantúla a ghealladh le linn an Clár a chur chun feidhme, agus dul chun cinn na ngníomhaíochtaí a gheobhaidh cabhair airgeadais, a riachtanais mheasta agus an buiséad a bheidh ar fáil á chur san áireamh. Ba cheart don Choimisiún clár ama táscach a chur in iúl do thairbhithe na ndeontas, ar clár ama é ina gcumhdófar gealladh na dtráthchodanna bliantúla leithleacha.

(38)

Tá feidhm ag rialacha airgeadais cothrománacha arna nglacadh ag Parlaimint na hEorpa agus ag an gComhairle ar bhonn Airteagal 322 CFAE maidir leis an Rialachán seo. Leagtar síos na rialacha sin i Rialachán (AE, Euratom) 2018/1046 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (12) (“an Rialachán Airgeadais”) agus cinntear leo go háirithe an nós imeachta maidir leis an mbuiséad a bhunú agus a chur chun feidhme trí dheontais, trí sholáthar, trí dhuaiseanna agus trí chur chun feidhme indíreach, agus déantar foráil maidir le seiceálacha ar fhreagracht na ngníomhaithe airgeadais. Áirítear freisin leis na rialacha arna nglacadh ar bhonn Airteagal 322 CFAE, córas ginearálta coinníollachta ar mhaithe le buiséad an Aontais a chosaint.

(39)

Tá “LUX - Duais Lucht Féachana na hEorpa ó Pharlaimint na hEorpa agus Acadamh Scannán na hEorpa” ina duais shainiúil Eorpach anois, lena ndéantar scannáin Eorpacha a léiríonn féiniúlacht Eorpach agus luachanna Eorpacha thar theorainneacha náisiúnta a chur chun cinn agus a scaipeadh, agus a chuireann leis an gcomhoibriú le pobal cruthaitheoirí cáiliúla scannán agus le heagraíochtaí agus líonraí scannán Eorpacha.

(40)

Ó cruthaíodh Ceolfhoireann Óige an Aontais Eorpaigh, tá saineolas uathúil forbartha aici maidir le rochtain ar cheol, chomh maith le hidirphlé idirchultúrtha, meas frithpháirteach agus tuiscint fhrithpháirteach, a chur chun cinn, tríd an gcultúr agus, ag an am céanna, tá tús áite tugtha aici d'fhorbairt gairmeacha idirnáisiúnta agus d'oiliúint ceoltóirí óga. Is é is cúis le sainiúlacht Cheolfhoireann Óige an Aontais Eorpaigh ná gur ceolfhoireann Eorpach í, a cruthaíodh le rún ó Pharlaimint na hEorpa, a théann thar theorainneacha cultúrtha agus go bhfuil sí comhdhéanta de cheoltóirí óga a roghnaítear ó gach cearn den Eoraip i gcomhréir le critéir dhiana ealaíonta le linn próiseas bliantúil éisteachta atá docht agus trédhearcach sna Ballstáit uile. Ba cheart an rannchuidiú speisialta sin le héagsúlacht chultúrtha agus le féiniúlacht chultúrtha na hEorpa a aithint, mar shampla trí fhoráil a dhéanamh maidir le gníomhaíochtaí ar féidir le Ceolfhoireann Óige an Aontais Eorpaigh agus le heintitis chultúrtha Eorpacha dá samhail iarratas a dhéanamh chun páirt a ghlacadh iontu. Ba cheart foráil a dhéanamh maidir leis an bhféidearthacht go mbeadh cistiú ilbhliantúil ar fáil d'eintitis den sórt sin chun cobhsaíocht fheidhmiú na n-eintiteas sin a áirithiú.

(41)

Maidir le heagraíochtaí sna hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta a bhfuil cumhdach mór geografach Eorpach acu agus arb é atá i gceist lena ngníomhaíochtaí seirbhísí cultúrtha a chur ar fáil go díreach do shaoránaigh hEorpa agus a d'fhéadfadh, dá bhrí sin, tionchar díreach a bheith acu ar fhéiniúlacht Eorpach, ba cheart iad a bheith incháilithe le haghaidh tacaíochta ón Aontas.

(42)

Chun leithdháileadh éifeachtúil na gcistí ó bhuiséad ginearálta an Aontais a áirithiú, is gá go soláthróidh na gníomhaíochtaí agus na gníomhaíochtaí uile a dhéantar faoin gClár breisluach Eorpach. Is gá a áirithiú freisin go gcomhlánaíonn siad gníomhaíochtaí na mBallstát. Ba cheart comhsheasmhacht, comhlántacht agus sineirgí a lorg le cláir chistiúcháin a thacaíonn le réimsí beartais a bhfuil dlúthnaisc acu lena chéile, á áirithiú go bhfuil tairbhithe ionchasacha ar an eolas faoi na deiseanna éagsúla cistiúcháin agus a bhfuil dlúthnaisc acu le beartais chothrománacha amhail beartas iomaíochta an Aontais.

(43)

Ba cheart tacaíocht airgeadais a úsáid, ar bhealach comhréireach, chun aghaidh a thabhairt ar theipeanna margaidh nó ar staideanna infheistíochta fo-optamacha agus níor cheart do ghníomhaíochtaí maoiniú príobháideach a dhúbailt ná a phlódú ná níor cheart an iomaíocht a shaobhadh sa mhargadh inmheánach.

(44)

Leis an gClár, tá sé tábhachtach go dtabharfaí aghaidh ar na dúshláin struchtúracha nach mór d’earnálacha cultúir agus cruthaitheachta na hEorpa déileáil leo, ar dúshláin iad atá níos measa fós mar gheall ar phaindéim COVID-19. Cuimsíonn an Clár an ról bunúsach atá ag cultúr agus ag meáin na hEorpa i ndáil le dea-bhail na saoránach agus i ndáil lena gcumhachtú chun cinntí eolasacha a dhéanamh. Ba cheart don Chlár, in éineacht le cláir chistiúcháin ábhartha eile de chuid an Aontais agus Next Generation EU, tacú le téarnamh gearrthéarmach na n-earnálacha cultúir agus cruthaitheachta, feabhas a chur ar a n-athléimneacht agus a n-iomaíochas níos fadtéarmaí chun aghaidh a thabhairt ar an mbealach is fearr ar mhór-ghéarchéimeanna a d'fhéadfadh a bheith ann amach anseo agus chun tacú lena n-aistriú digiteach agus éiceolaíoch.

(45)

Tugtar aghaidh ar chuspóirí beartais an Chláir freisin trí ionstraimí airgeadais agus ráthaíochtaí buiséadacha faoi réimse bheartais Chlár Invest EU 2021-2027 arna bhunú le Rialachán (AE) 2021/523 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (13), lena leantar, inter alia, de rochtain ar mhaoiniú a éascú d'fhiontair bheaga agus mheánmhéide agus d'eagraíochtaí sna earnálacha chultúir agus cruthaitheachta.

(46)

Ba cheart tionchar, cáilíocht agus éifeachtúlacht i ndáil le cur chun feidhme na dtionscadal faoin gClár a bheith ina bpríomhchritéir mheastóireachta i dtaca le roghnú na dtionscadal atá i gceist. Agus an saineolas teicniúil is gá chun measúnú a dhéanamh ar thograí faoi ghníomhaíochtaí sonracha den Chlár á chur san áireamh, féadfaidh comhaltaí coistí atá ann chun aon tograí den sórt a mheas (“coistí meastóireachta”) a bheith ina saineolaithe seachtracha. Agus saineolaithe seachtracha á roghnú, ba cheart breithniú cuí a dhéanamh ar a gcúlraí gairmiúla agus ar chothromaíocht inscne an choiste lena mbaineann.

(47)

Ba cheart córas réadúil soláimhsithe táscairí feidhmíochta cáilíochtúla agus cainníochtúla a áireamh sa Chlár chun bheith ag gabháil lena ghníomhaíochtaí agus chun faireachán a dhéanamh ar a fheidhmíocht ar bhonn leanúnach. Ba cheart an faireachán sin, agus na gníomhaíochtaí faisnéise agus cumarsáide a bhaineann leis an gClár agus lena ghníomhaíochtaí, a bheith bunaithe ar na trí shraith de chuid an Chláir.

(48)

Agus aird á tabhairt ar an tábhacht agus ar an gcastacht a bhaineann le sonraí a bhailiú agus a anailísiú, agus ar an tábhacht agus ar an gcastacht a bhaineann le tionchar na mbeartas cultúrtha a thomhas, ba cheart don Choimisiún cuidiú a thabhairt maidir le fianaise agus sonraí staidrimh a bhailiú i ndáil le treochtaí agus forbairtí sna hearnálacha cultúir agus cruthaitheachta trí leas a bhaint as an saineolas atá aige agus as saineolas institiúidí ábhartha taighde eile agus ba cheart dó tuairisciú go tráthrialta do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle maidir leis na sonraí a bailíodh.

(49)

Ba cheart an Clár a bhunú ar feadh tréimhse 7 mbliana chun a ré a ailíniú le ré an chreata airgeadais ilbhliantúil le haghaidh na mblianta 2021 go 2027 a leagtar síos i Rialachán (AE, Euratom) 2020/2093 ón gComhairle (14) (“CAI 2021-2027”).

(50)

Leis an Rialachán seo, leagtar síos imchlúdach airgeadais don Chlár, arb éard a bheidh ann an príomh-mhéid tagartha do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle le linn an nós imeachta bhuiséadaigh bhliantúil, de réir bhrí phointe 18 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 16 Nollaig 2020 idir Parlaimint na hEorpa, Comhairle an Aontais Eorpaigh agus an Coimisiún Eorpach maidir leis an smacht buiséadach, le comhar in ábhair bhuiséadacha agus le bainistíocht fhónta airgeadais agus, chomh maith leis sin maidir le hacmhainní dílse nua, lena n-áirítear treochlár chun acmhainní dílse nua a thabhairt isteach (15).

(51)

Tá feidhm ag Rialachán Airgeadais maidir leis an gClár seo. Leis an Rialachán Airgeadais, leagtar síos rialacha maidir le cur chun feidhme bhuiséad an Aontais, na rialacha maidir le deontais san áireamh, lena n-áirítear deontais do thríú páirtithe, duaiseanna, soláthar, bainistíocht indíreach, ionstraimí airgeadais, ráthaíochtaí buiséadacha, cúnamh airgeadais agus aisíocaíocht a dhéanamh le saineolaithe seachtracha.

(52)

Maidir leis na cineálacha cistiúcháin agus na modhanna cur chun feidhme a úsáidfear faoin Rialachán seo, ba cheart iad a roghnú ar bhonn a gcumais chun cuspóirí sonracha na ngníomhaíochtaí a bhaint amach agus chun torthaí a chur ar fáil, agus aird á tabhairt, go háirithe, ar chostais rialuithe, ar an ualach riaracháin, agus ar an ngá le simpliú riaracháin, go háirithe an próiseas iarratais, ar mhaithe le gach páirtí atá i gceist, agus ar an riosca a mheastar a bheidh ann maidir le neamhchomhlíontacht. Nuair a bheidh an rogha sin á déanamh, ba cheart breithniú a dhéanamh ar úsáid a bhaint as cnapshuimeanna, ar chostais aonaid agus rátaí comhréidhe, agus chomh maith leis sin, ar mhaoiniú nach bhfuil nasc idir é agus le costais agus dá dtagraítear in Airteagal 125(1) den Rialachán Airgeadais.

(53)

I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 883/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (16), agus Rialacháin (CE, Euratom) Uimh. 2988/95 (17), (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 (18) agus (AE) 2017/1939 (19) ón gComhairle, táthar chun leasanna airgeadais an Aontais a chosaint trí bhíthin bearta comhréireacha, lena n-áirítear bearta a bhaineann le neamhrialtachtaí a chosc, a bhrath, a cheartú agus a imscrúdú, lena n-áirítear calaois, le cistí a cailleadh, a íocadh go mícheart nó a úsáideadh go mícheart a ghnóthú agus, i gcás inarb iomchuí, le pionóis riaracháin a fhorchur. Go háirithe, i gcomhréir le Rialacháin (Euratom, CE) Uimh. 2185/96 agus (AE, Euratom) Uimh. 883/2013, tá an chumhacht ag OLAF imscrúduithe riaracháin a dhéanamh, lena n-áirítear seiceálacha agus cigireachtaí ar an láthair, d'fhonn a shuí ar tharla calaois, éilliú nó aon ghníomhaíocht neamhdhleathach eile a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais. Tugtar de chumhacht d'Oifig an Ionchúisitheora Phoiblí Eorpaigh (OIPE), i gcomhréir le Rialachán (AE) 2017/1939, cionta coiriúla a dhéanann difear do leasanna airgeadais an Aontais, dá bhforáiltear i dTreoir (AE) 2017/1371 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (20), a imscrúdú agus a ionchúiseamh. I gcomhréir leis an Rialachán Airgeadais, tá ar aon duine nó eintiteas a fhaigheann cistí de chuid an Aontais comhoibriú go hiomlán maidir le cosaint leasanna airgeadais an Aontais na cearta agus an rochtain is gá a thabhairt don Choimisiún, do OLAF, don Chúirt Iniúchóirí agus, i leith na mBallstát sin atá rannpháirteach sa chomhar feabhsaithe de bhun Rialachán (AE) 2017/1939, do OIPE, agus a áirithiú go dtabharfaidh aon tríú páirtithe a bheidh rannpháirteach i gcur chun feidhme cistí de chuid an Aontais cearta coibhéiseacha.

(54)

Ba cheart a bheith in ann lipéad Séala Barr Feabhais, agus é bunaithe ar thacar sonrach critéar, a dhámhachtain ar thograí cáilíochta le haghaidh gníomhaíochtaí atá incháilithe faoin gClár ach nach féidir a mhaoiniú faoin gClár mar gheall ar shrianta buiséadacha. Trí lipéad Séala Barr Feabhais, tugtar aitheantas do cháilíocht an togra agus simplítear an cuardach ar chistiú malartach faoi Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa nó faoi Chiste Sóisialta na hEorpa Plus. Maidir le gníomhaíochtaí a bhféadfaí lipéad Séala Barr Feabhais a dhámhachtain orthu, ba cheart faisnéis bhreise a chur ar fáil sna glaonna ábhartha ar thograí.

(55)

I bhfianaise Airteagal 349 CFAE agus teachtaireacht ón gCoimisiún an 24 Deireadh Fómhair 2017 dar teideal A stronger and renewed strategic partnership with the EU's outermost regions [Comhpháirtíocht straitéiseach neartaithe athnuaite leis na réigiúin is forimeallaí de chuid AE] á cur san áireamh, ba cheart meas a thabhairt ar rannchuidiú sonrach na réigiún dá dtagraítear san Airteagal sin le héagsúlacht chultúrtha an Aontais, chomh maith leis sin, ar an ról atá acu i ndáil le malartuithe a chur chun cinn, lena n-áirítear trí shoghluaisteacht, agus i ndáil le comhar le daoine agus le heagraíochtaí ó thríú tíortha, go háirithe óna dtíortha comharsanacha. De bhun Chinneadh 2013/755/AE ón gComhairle (21), agus rannchuidiú na dtíortha agus na gcríoch thar lear le tionchar idirnáisiúnta cultúrtha an Aontais á chur san áireamh, tá daoine agus eintitis atá bunaithe i dtíortha agus críocha thar lear incháilithe chun cistiú a fháil, ach sin faoi réir rialacha agus chuspóirí an Chláir agus faoi réir socruithe féideartha is infheidhme maidir leis an mBallstát a bhfuil ceangal aige leis an tír nó leis an gcríoch ábhartha thar lear. Dá bhrí sin, ba cheart go mbeadh daoine in ann an tairbhe chéanna a bhaint as na buntáistí iomaíocha is féidir leis na tionscail cultúir agus cruthaitheachta a chur ar fáil, go háirithe fás eacnamaíoch agus fostaíocht.

(56)

Chun a áirithiú go ndéanfar dul chun cinn an Chláir maidir lena chuspóirí a bhaint amach a mheas go héifeachtach, ba cheart an chumhacht chun gníomhartha a ghlacadh i gcomhréir le hAirteagal 290 CFAE a tharmligean chuig an gCoimisiún i dtaca le creat faireacháin agus meastóireachta a fhorbairt agus i dtaca le hathbhreithniú a dhéanamh ar tháscairí an Chláir. Tá sé tábhachtach, go háirithe, go rachadh an Coimisiún i mbun comhairliúcháin iomchuí le linn a chuid oibre ullmhúcháin, lena n-áirítear ar leibhéal na saineolaithe, agus go ndéanfaí na comhairliúcháin sin a sheoladh i gcomhréir leis na prionsabail a leagtar síos i gComhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr (22). Go háirithe, chun rannpháirtíocht chomhionann in ullmhú na ngníomhartha tarmligthe a áirithiú, faigheann Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle na doiciméid uile ag an am céanna leis na saineolaithe sna Ballstáit, agus bíonn rochtain chórasach ag a gcuid saineolaithe ar chruinnithe ghrúpaí saineolaithe an Choimisiúin a bhíonn ag déileáil le hullmhú na ngníomhartha tarmligthe.

(57)

I gcomhréir le hAirteagal 193(2) den Rialachán Airgeadais, is féidir deontas a dhámhachtain i gcomhair gníomhaíocht atá tosaithe cheana, ar choinníoll gur féidir leis an iarratasóir a thaispeáint gur gá tús a chur leis an ngníomhaíocht sula síneofar an comhaontú deontais. Mar sin féin, níl na costais arna dtabhú roimh an dáta a thíolactar an t-iarratas ar dheontas incháilithe le haghaidh maoiniú ón Aontas, ach amháin i gcásanna eisceachtúla a bhfuil údar cuí leo. I gcomhréir le hAirteagal 193(4) den Rialachán Airgeadais, níl na costais arna dtabhú roimh an dáta a thíolacfar an t-iarratas ar dheontas incháilithe le haghaidh maoiniú ón Aontas ach oiread i gcás deontais oibriúcháin agus tá an comhaontú deontais le síniú laistigh de 4 mhí ó thús bhliain airgeadais an tairbhí. Chun aon chur isteach ar thacaíocht ón Aontas a d'fhéadfadh dochar a dhéanamh do leasanna an Aontais a sheachaint, ba cheart an fhéidearthacht a bheith ann foráil a dhéanamh sa chinneadh maoiniúcháin, do thréimhse teoranta ama ag tús CAI 2021-2027, agus i gcásanna a bhfuil údar cuí leo, maidir le hincháilitheacht gníomhaíochtaí agus costas ón 1 Eanáir 2021, fiú más rud é gur cuireadh na gníomhachtaí sin chun feidhme agus gur tabhaíodh na costais sin sular tíolacadh an t-iarratas ar dheontas.

(58)

De bhun mhíreanna 22 agus 23 de Chomhaontú Idirinstitiúideach an 13 Aibreán 2016 maidir le Reachtóireacht Níos Fearr, ba cheart meastóireacht a dhéanamh ar an gClár ar bhonn faisnéis arna bailiú i gcomhréir le ceanglais faireacháin shonracha, agus ag an am céanna ualach riaracháin, ar na Ballstáit go háirithe, agus rórialáil á seachaint. Ar na ceanglais sin ba cheart a áireamh, i gcás inarb iomchuí, táscairí intomhaiste mar bhonn chun meastóireacht a dhéanamh ar éifeachtaí an Chláir ar an talamh.

(59)

Chun coinníollacha aonfhoirmeacha a áirithiú maidir leis an Rialachán seo a chur chun feidhme, ba cheart cumhachtaí cur chun feidhme a thabhairt don Choimisiún chun na cláir oibre a ghlacadh. Ba cheart na cumhachtaí cur chun feidhme sin a fheidhmiú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 182/2011 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (23). Go háirithe, mar a fhoráiltear leis an Rialachán seo, ba cheart do na teorainneacha ama a bheith comhréireach agus ba cheart deiseanna luatha éifeachtacha a thabhairt leo do chomhaltaí an choiste chun an dréachtghníomh cur chun feidhme a scrúdú agus chun a dtuairimí a chur in iúl.

(60)

Is gá a áirithiú go gcuirtear deireadh ceart le Clár Eoraip na Cruthaitheachta 2014-2020 arna bhunú ag Rialachán (AE) Uimh. 1295/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (24) (“Clár 2014-2020”), go háirithe a mhéid a bhaineann le leanúint de shocruithe ilbhliantúla le haghaidh bhainistiú an chláir, amhail cúnamh teicniúil agus riaracháin a mhaoiniú. Amhail ón 1 Eanáir 2021, ba cheart, i gcás inar gá, a áirithiú le cúnamh teicniúil agus riaracháin go mbainisteofar na gníomhaíochtaí nach mbeidh tugtha chun críche go fóill faoi Chlár 2014-2020 faoin 31 Nollaig 2020.

(61)

Leis an Rialachán seo, urramaítear na cearta bunúsacha agus na prionsabail a aithnítear go háirithe sa Chairt. Go háirithe, féachtar leis an Rialachán seo urraim iomlán a áirithiú don cheart chun comhionannais idir fir agus mná agus don cheart chun neamh-idirdhealaithe atá bunaithe ar inscne, ar thionscnamh ciníoch nó eitneach, ar reiligiún nó ar chreideamh, ar mhíchumas, ar aois nó ar threoshuíomhgnéasach, mar a chumhdaítear in Airteagail 21 agus 23 den Chairt. Tá an Rialachán seo i gcomhréir le Coinbhinsiún na Náisiún Aontaithe ar Chearta Daoine faoi Mhíchumas freisin.

(62)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit cuspóirí an Rialacháin seo a ghnóthú go leordhóthanach ach, de bharr a gcineál trasnáisiúnta, líon mór agus raon geografach leathan na ngníomhaíochtaí soghluaisteachta agus comhair arna gcistiú, a n-éifeachtaí ar rochtain ar shoghluaisteacht foghlama agus ar lánpháirtiú an Aontais go ginearálta, agus lena ngné idirnáisiúnta treisithe, gur fearr is féidir iad a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta mar a leagtar amach in Airteagal 5 CAE é. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta mar a leagtar amach san Airteagal sin é, ní théann an Rialachán seo thar a bhfuil riachtanach chun na cuspóirí sin a ghnóthú.

(63)

Dá bhrí sin, ba cheart Rialachán (AE) Uimh. 1295/2013 a aisghairm le héifeacht ón 1 Eanáir 2021.

(64)

Chun leanúnachas a áirithiú maidir le tacaíocht a sholáthar sa réimse beartais ábhartha agus ionas go bhféadfar tús a chur leis an gcur chun feidhme ó thús CAI 2021-2027, ba cheart don Rialachán seo teacht i bhfeidhm, mar ábhar práinne, le héifeacht chúlghabhálach, ón 1 Eanáir 2021,