(1)

Le Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (4), leagtar amach creat coiteann maidir le gréasáin úrscothacha idir-inoibritheacha a chruthú san Aontas, le freastal ar a saoránaigh, agus é mar chuspóir acu comhtháthú sóisialta, eacnamaíoch agus críochach an Aontais a neartú agus rannchuidiú le limistéar iompair agus soghluaisteachta Eorpach aonair a bhunú, agus ar an gcaoi sin an margadh inmheánach a neartú. Struchtúr dhá shraith atá sa ghréasán thras-Eorpach iompair (TEN-T), lena cuimsítear gréasán cuimsitheach agus croíghréasán. Leis an ngréasán cuimsitheach, áirítear nascacht na réigiún uile san Aontas agus is éard atá sa chroíghréasán na gnéithe sin den ghréasán cuimsitheach ar mó a dtábhacht straitéiseach don Aontas. Le Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013, leagtar amach spriocanna ceangailteacha, maidir leis an gcroíghréasán a thabhairt chun críche faoi 2030 agus an gréasán cuimsitheach a thabhairt chun críche faoi 2050, go háirithe trí thosaíocht a thabhairt do naisc thrasteorann, trí idir-inoibritheacht a fheabhsú, agus trí rannchuidiú le comhtháthú ilmhódach bhonneagar iompair an Aontais.

(2)

D’ainneoin an ghá atá ann an TEN-T a thabhairt chun críche agus na hamlínte ceangailteacha a bhaineann leis sin, is léir ón taithí a fuarthas roimhe seo, i gcás a lán infheistíochtaí arb é is aidhm leo TEN-T a thabhairt chun críche, go mbíonn nósanna imeachta iomadúla, éagsúla agus casta um dheonú ceadanna le sárú acu, nósanna imeachta soláthar trasteorann agus nósanna imeachta eile. Leis sin, bíonn an baol ann nach gcuirtear tionscadail chun feidhme in am trátha agus, i gcuid mhaith cásanna, bíonn moilleanna suntasacha agus ardú costais ann dá bharr sin. Ina theannta sin, d’fhéadfadh éiginnteacht a bheith ann do thionscnóirí tionscadail agus d’infheisteoirí príobháideacha ionchasacha agus d’fhéadfadh sé, i gcásanna áirithe, nach gcuirfí tionscadail i gcrích mar a bhí beartaithe ar dtús. Is é is aidhm don Treoir seo aghaidh a thabhairt ar na saincheisteanna sin agus TEN-T a thabhairt i gcrích ar bhealach sioncronaithe tráthúil trí ghníomhaíocht chomhchuibhithe ar leibhéal an Aontais. Agus a bpleananna agus a gcláir náisiúnta á ndréachtú acu, ba cheart do na Ballstáit forbairt TEN-T a chur san áireamh, i gcomhréir le hAirteagal 49(2) de Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013.

(3)

Ba cheart go gcumhdófaí leis an Treoir seo nósanna imeachta a bhaineann le tionscadail, lena n-áirítear iad siúd a bhaineann leis an measúnú ar an tionchar ar an gcomhshaol. Mar sin féin, níor cheart gur dhochar an Treoir seo do phleanáil uirbeach nó pleanáil úsáide talún, do nósanna imeachta a bhaineann le sholáthairtí poiblí a dhámhachtain, agus do na céimeanna a dhéantar ar an leibhéal straitéiseach nach mbaineann le tionscadail, amhail measúnuithe straitéiseacha comhshaoil, pleanáil bhuiséadach phoiblí chomh maith le pleananna iompair náisiúnta nó réigiúnacha. Chun éifeachtúlacht na nósanna imeachta um dheonú ceadanna a mhéadú agus chun doiciméadacht tionscadail ar ardchaighdeán a áirithiú, ba cheart do thionscnóirí tionscadail an obair ullmhúcháin a dhéanamh amhail réamhstaidéir agus réamhthuarascálacha sula gcuirfear tús leis an nós imeachta um dheonú ceadanna. Níor cheart an Treoir seo a bheith infheidhme maidir le nósanna imeachta os comhair údarás achomhairc riaracháin, os comhair cúirte nó os comhair binse.

(4)

Ba cheart an Treoir seo a bheith infheidhme maidir le tionscadail ar cuid de chodanna réamh-shainaitheanta an chroíghréasáin iad a liostaítear san Iarscríbhinn a ghabhann leis an Treoir seo agus maidir le tionscadail eile ar chonairí an chroíghréasáin ar mó ná EUR 300 000 000 a gcostas iomlán. Is minic a bhíonn tábhacht straitéiseach ag baint le tionscadail ar mó ná sin an costas a bhaineann leo, i ndáil le straitéis an Aontais maidir le fás cliste, inbhuanaithe agus uilechuimsitheach a bhaint amach agus cuidíonn siad le cuspóirí Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013 a bhaint amach. Sainaithnítear conairí an chroíghréasáin trí na hailínithe atá i Rialachán (AE) Uimh. 1316/2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (5) agus léarscáileanna an chroíghréasáin atá i Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013. Is é córas idirghníomhach faisnéise geografaí agus teicniúla do TEN-T (TENtec) bonn teicniúil na léarscáileanna sin, córas ina bhfuil sonraí níos mine i dtaobh bhonneagar an ghréasáin thras-Eorpaigh iompair.

(5)

Tionscadail a bhaineann go heisiach le feidhmchláir theileamaitice, le teicneolaíochtaí nua agus leis an nuálaíocht, ba cheart iad a eisiamh ó raon feidhme an Chinnidh seo os rud é nach bhfuil a n-úsáid teoranta don chroíghréasán.

(6)

Féadfaidh na Ballstáit, áfach, an Treoir seo a chur i bhfeidhm maidir le tionscadail eile a bhaineann leis an gcroíghréasán agus leis an ngréasán cuimsitheach, lena n-áirítear tionscadail a bhaineann go heisiach le feidhmchláir theileamaitice, le teicneolaíochtaí nua agus le nuálaíocht, chun cur chuige comhchuibhithe a bhaint amach do thionscadail bonneagair iompair. Trí liostaí de thionscadail aonair a thagann faoi raon feidhme na Treorach seo a fhoilsiú ag údaráis náisiúnta, d’fhéadfaí go méadófaí trédhearcacht do thionscnóirí tionscadail maidir le hoibreacha atá idir lámha agus oibreacha a dhéanfar amach anseo trasna an TEN-T.

(7)

I bhfianaise na measúnuithe éagsúla comhshaoil dá bhforáiltear i ndlí ábhartha an Aontais agus sa dlí ábhartha náisiúnta ar measúnaithe iad atá riachtanach do dheonú ceadanna i gcás tionscadail a bhaineann leis an gcroíghréasán, ba cheart do na Ballstáit nós imeachta simplithe a chur ar bun, i gcás inarb indéanta agus iomchuí sin, lena gcomhlíonfaí ceanglais dhlí sin an Aontais agus an dlí náisiúnta sin chun cuidiú leis na cuspóirí a leagtar amach sa Treoir seo a bhaint amach, arb é is aidhm dóibh an cuíchóiriú a dhéantar ar bhearta a mhéadú.

(8)

Ba cheart tosaíocht a thabhairt do thionscadail a thagann faoi raon feidhme na Treorach seo, i gcás inarb ábhartha. Féadfar a áireamh sa tosaíocht sin amlínte níos giorra, nósanna imeachta comhuaineacha nó tréimhsí ama teoranta le haghaidh achomharc agus é á áirithiú, ag an am céanna, go mbaintear amach cuspóirí na mbeartas cothrománach eile, amhail beartais chomhshaoil arb é is aidhm dóibh éifeachtaí díobhálacha ar an gcomhshaol a sheachaint, a chosc, a laghdú nó a fhritháireamh, i gcomhréir le dlí an Aontais agus leis an dlí náisiúnta. Faoi chuimsiú an chreata dhlíthiúil i gcuid mhaith de na Ballstáit, tugtar tosaíocht do chatagóirí áirithe tionscadal ar bhonn a dtábhachta straitéisí don gheilleagar. I gcás ina bhfuil tosaíocht den sórt sin á tabhairt laistigh de chreat dlíthiúil náisiúnta, ba cheart feidhm a bheith aige go huathoibríoch maidir le tionscadail a thagann faoi raon feidhme na Treorach seo. Mar sin féin, ba cheart cead a bheith ag na Ballstáit nósanna imeachta sonracha um dheonú ceadanna a thástáil i gcás líon teoranta tionscadal chun meastóireacht a dhéanamh an bhféadfaí iad a chur i bhfeidhm i gcás tionscadal eile freisin. Le linn na tréimhse tástála seo, níor cheart é a bheith d’oibleagáid ar an mBallstát lena mbaineann nósanna imeachta tástála den sórt sin a chur i bhfeidhm maidir le tionscadail eile a thagann faoi raon feidhme na Treorach seo.

(9)

Chun bheith in ann bainistiú soiléir a dhéanamh ar an nós imeachta foriomlán agus chun pointe iontrála a sholáthar do thionscnóirí tionscadail, ba cheart tacú le tionscadail ar chonairí an chroíghréasáin le nósanna imeachta éifeachtúla um dheonú ceadanna. Chuige sin, ba cheart do na Ballstáit údarás inniúil amháin nó níos mó a ainmniú ag brath ar a gcreataí dlíthiúla náisiúnta agus a gcórais riaracháin agus na cineálacha tionscadal lena mbaineann. I gcás ina n-ainmneoidh Ballstát údaráis éagsúla, ba cheart dó a áirithiú nach n-ainmneofar ach an t-aon údarás amháin i gcás tionscadail ar leith agus i gcás nós imeachta ar leith um dheonú ceadanna.

(10)

Le hainmniú údaráis a fheidhmíonn mar phointe teagmhála don tionscnóir tionscadail, ba cheart go laghdófaí castacht na nósanna imeachta, go bhfeabhsófaí éifeachtúlacht agus go méadófaí trédhearcacht na nósanna imeachta. Ina theannta sin, i gcás inarb iomchuí, ba cheart go bhfeabhsódh sé an comhar idir na Ballstáit. Ba cheart fíorchomhar idir tionscnóirí tionscadail agus an t-údarás ainmnithe a chur chun cinn leis na nósanna imeachta.

(11)

Cúraimí a bhaineann le comhordú agus údarú a dhéanamh, i gcomhréir le dlí an Aontais agus leis an dlí náisiúnta, ar thionscadail shonracha maidir le bonneagar a atógáil ar an gcroíghréasán i gcás tubaistí nádúrtha nó tubaistí de dhéantús an duine, féadfar na cúraimí sin, inter alia, a chur ar iontaoibh an údaráis ainmnithe.

(12)

Ba cheart nár dhochar an nós imeachta dá bhforáiltear sa Treoir seo do chomhlíonadh cheanglais an dhlí idirnáisiúnta agus dhlí an Aontais, lena n-áirítear ceanglais chun an comhshaol agus sláinte an duine a chosaint. Níor cheart caighdeáin níos ísle, ar caighdeáin iad atá beartaithe chun éifeachtaí díobhálacha ar an gcomhshaol a sheachaint, a chosc, a laghdú nó a fhritháireamh, a bheith mar thoradh ar an Treoir seo.

(13)

I bhfianaise na práinne a bhaineann le tabhairt chun críche an chroíghréasáin, ba cheart teorainn ama a bheith ag gabháil leis an simpliú ar na nósanna imeachta um dheonú ceadanna, i gcás nósanna imeachta lena ndírítear ar chinneadh údarúcháin a ghlacadh chun an bonneagar iompair a thógáil. Ba cheart don teorainn ama sin láimhseáil níos éifeachtúla ar nósanna imeachta a spreagadh, agus níor cheart di, ar chúinse ar bith, an bonn a bhaint d’ardchaighdeáin an Aontais maidir le cosaint an chomhshaoil agus rannpháirtíocht phoiblí. Ba cheart a bheith in ann síneadh a chur leis an teorainn ama do na nósanna imeachta um dheonú ceadanna i gcásanna cuí-réasúnaithe, lena n-áirítear nuair a thagann imthosca nárbh fhéidir a thuar chun cinn nó i gcás inar gá chun an comhshaol a chosaint. D’fhéadfaí an síneadh sin a shloinneadh, mar shampla, mar thréimhse ama nó, a léiriú trí thagairt do dháta, nó mar imeacht áirithe eile a bheidh ann amach anseo. Níor cheart a áireamh sa teorainn ama sínithe sin, go háirithe an t-am is gá chun nósanna imeachta riaracháin nó achomhairc bhreithiúnaigh ná an t-am is gá chun leigheasanna breithiúnacha a lorg roimh chúirt ná bhinse. Níor cheart freagracht a leagan ar na Ballstáit i gcás nár comhlíonadh an teorainn ama sin más é tionscnóir an tionscadail is cúis leis an moill, mar shampla i gcás nár chomhlíon tionscnóir an tionscadail leis na teorainneacha ama a leagtar amach sa dlí náisiúnta nó leis na teorainneacha ama táscacha atá leagtha síos ag an údarás ainmnithe nó i gcás inar ghníomhaigh tionscnóir an tionscadail le moill mhíchuí.

(14)

Ba cheart do na Ballstáit gach iarracht a dhéanamh lena áirithiú go ndéileálfar ar an mbealach is éifeachtúla is féidir le hachomhairc lena ndéantar dlíthiúlacht shubstainteach nó dlíthiúlacht ghnásúil cinnidh údarúcháin a agóid.

(15)

Beidh dúshláin ar leith ag baint le tionscadail bhonneagair TEN-T a bhaineann le dhá Bhallstát nó níos mó a mhéid a bhaineann le comhordú na nósanna imeachta um dheonú ceadanna. Dá bhrí sin, ba cheart d’údaráis ainmnithe na mBallstát lena mbaineann comhoibriú chun a gcuid amchlár a chomhordú agus chun sceideal comhpháirteach a bhunú maidir leis an nós imeachta um dheonú ceadanna, a mhéid atá comhordú a gcuid amchláir agus bunú an sceidil chomhpháirtigh den sórt sin indéanta agus iomchuí i bhfianaise staid ullmhachta nó aibíochta an tionscadail, rud atá ag brath go príomha ar thionscnóir an tionscadail, go háirithe an dáta ar thug an tionscnóir tionscadail fógra faoin tionscadal d’údarás ainmnithe gach ceann de na Ballstáit sin.

(16)

Ba cheart na Comhordaitheoirí Eorpacha arna n-ainmniú i gcomhréir le Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013 a chur ar an eolas faoi na nósanna imeachta ábhartha le gur fusa a bheidh sé iad a shioncrónú agus a thabhairt chun críche i bhfianaise chur chun feidhme tráthúil an chroíghréasáin faoi 2030.

(17)

I gcás ina leathnaítear TEN-T chuig tríú tíortha, i gcomhréir leis na léarscáileanna táscacha a leagtar amach i Rialachán (AE) Uimh. 1315/2013, ba cheart a iarraidh ar na tríú tíortha sin, i gcás inarb ábhartha, rialacha atá comhchosúil leis na rialacha dá bhforáiltear sa Treoir seo a chur i bhfeidhm.

(18)

Ba cheart soláthar poiblí i dtionscadail trasteorann a dhéanamh i gcomhréir leis na Conarthaí agus, i gcás inarb ábhartha, le Treoir 2014/24/AE (6) nó le Treoir 2014/25/AE (7) ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle. Chun a áirithiú go ndéanfar tionscadail trasteorann an chroíghréasáin a thabhairt chun críche go héifeachtúil, ba cheart soláthar poiblí a dhéanann eintiteas comhpháirteach a bheith faoi réir reachtaíocht náisiúnta Ballstáit amháin. De mhaolú ar dhlí an Aontais maidir le soláthar poiblí, ba cheart, i bprionsabal, gur dlí náisiúnta an Bhallstáit ina bhfuil a oifig chláraithe ag an eintiteas comhpháirteach an dlí náisiúnta is infheidhme. Ba cheart é a bheith fós indéanta an dlí náisiúnta is infheidhme a chinneadh trí bhíthin comhaontú idir-rialtasach. I gcás soláthar poiblí arna dhéanamh ag fochuideachta eintitis chomhpháirtigh, ba cheart don fhochuideachta sin an dlí náisiúnta de chuid ceann de na Ballstáit lena mbaineann a chur i bhfeidhm, a bhféadfadh gurb é an dlí náisiúnta is infheidhme maidir leis an eintiteas comhpháirteach é. Ar chúiseanna a bhaineann le deimhneacht dhlíthiúil, ba cheart na straitéisí soláthair atá ann faoi láthair a bheith infheidhme i gcónaí maidir le heintiteas comhpháirteach a bunaíodh roimh dháta theacht i bhfeidhm na Treorach seo.

(19)

Ní bhíonn baint chórasach ag an gCoimisiún le húdarú tionscadal aonair. I gcásanna áirithe, áfach, bíonn gnéithe áirithe d’ullmhú tionscadail faoi réir imréiteach ar leibhéal an Aontais. I gcás ina bhfuil an Coimisiún rannpháirteach sna nósanna imeachta, tabharfaidh sé tús áite do thionscadail de chuid an Aontais agus áiritheoidh sé cinnteacht do thionscnóirí tionscadail. I roinnt cásanna, d’fhéadfadh gá a bheith le formheas Státchabhrach. Gan dochar do na spriocamanna a leagtar síos sa Treoir seo agus i gcomhréir leis an gCód Dea-Chleachtas maidir le seoladh nósanna imeachta i dtaobh rialú Státchabhrach, ba cheart do na Ballstáit a bheith in ann iarraidh ar an gCoimisiún déileáil le tionscadail a bhaineann leis an gcroíghréasán a mheasann siad gur tosaíochtaí iad trí amlínte níos intuartha a chur i bhfeidhm faoi réir an chur chuige um punann cásanna nó faoin bpleanáil arna comhaontú go frithpháirteach.

(20)

Ba cheart tacú le cur chun feidhme tionscadail bhonneagair a bhaineann leis an gcroíghréasán freisin le treoirlínte ón gCoimisiún lena soláthraítear soiléireacht bhreise i dtaobh cur chun feidhme cineálacha áirithe tionscadal agus urraim á thabhairt d’acquis an Aontais an tráth céanna. Sa chomhthéacs sin, i dTeachtaireacht ón gCoimisiún an 27 Aibreán 2017, dar teideal Action Plan for nature, people and the economy [Plean Gníomhaíochta maidir leis an dúlra, le daoine agus leis an ngeilleagar], tugtar treoir agus soiléireacht bhreise a mhéid a bhaineann leis an gcaoi a dhéantar Treoir 2009/147/CE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle (8) agus Treoir 92/43/CEE ón gComhairle (9) a chomhlíonadh. Chun a áirithiú go mbainfear an luach is fearr as airgead poiblí, ba cheart tacaíocht dhíreach a bhaineann le soláthar poiblí a chur ar fáil i leith tionscadail.

(21)

Ós rud é nach féidir leis na Ballstáit féin cuspóir na Treorach seo, eadhon bearta a chuíchóiriú maidir le réadú TEN-T a chur chun cinn, a ghnóthú go leordhóthanach agus, toisc gur gá an creat maidir le nósanna imeachta um dheonú ceadanna le haghaidh tionscadail TEN-T a neartú trí ghníomhaíocht chomhchuibhithe ar leibhéal an Aontais, gur fearr is féidir é a ghnóthú ar leibhéal an Aontais, féadfaidh an tAontas bearta a ghlacadh, i gcomhréir le prionsabal na coimhdeachta a leagtar amach in Airteagal 5 den Chonradh ar an Aontas Eorpach. I gcomhréir le prionsabal na comhréireachta a leagtar amach san Airteagal sin, ní théann an Treoir seo thar a bhfuil riachtanach chun an cuspóir sin a ghnóthú.

(22)

Ar mhaithe le deimhneacht dhlíthiúil, níor cheart feidhm a bheith ag an Treoir seo maidir le nósanna imeachta um dheonú ceadanna ar cuireadh tús leo roimh dháta thrasuí na Treorach seo,