Cás C-352/22

A.

(iarraidh ar réamhrialú ó Oberlandesgericht Hamm)

Breithiúnas na Cúirte (an Mór-Dhlísheomra) an 18 Meitheamh 2024

(Tarchur chun réamhrialú – Limistéar saoirse, slándála agus ceartais – Treoir 2011/95/AE – Airteagal 21(1) – Treoir 2013/32/AE – Airteagal 9(2) agus (3) – Stádas dídeanaí á dheonú go críochnaitheach ag Ballstát – Dídeanaí a bhfuil cónaí air i mBallstát eile tar éis an deontais sin – Iarraidh ar eiseachadadh ó thríú Stát, arb é tír thionscnaimh an dídeanaí sin é, ar an mBallstát cónaithe – Éifeacht an chinnidh stádas dídeanaí a dheonú ar an nós imeachta eiseachadta lena mbaineann – Airteagal 18 agus Airteagal 19(2) den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh – Cosaint an dídeanaí sin ar eiseachadadh arna iarraidh)

Rialuithe teorann, tearmainn agus inimirce – Beartas tearmainn – Stádas dídeanaí nó stádas a dheonaítear de bhun na cosanta coimhdí – Treoir 2011/95 – Cosaint ar refoulement – Raon feidhme – Náisiúnach tríú tír dár deonaíodh stádas dídeanaí i mBallstát amháin agus a bhfuil cónaí air i mBallstát eile – Iarraidh ar eiseachadadh óna thír thionscnaimh arna déanamh ar an mBallstát cónaithe – Coinníollacha chun eiseachadadh a údarú – Malartú faisnéise idir an Ballstát iarrtha agus údarás an Bhallstáit eile a dheonaigh an stádas dídeanaí – An t-údarás sin ag cúlghairm ag stádas úd

(Airteagal 4, § (3), an chéad fhomhír, CAE; Airteagal 78, § (2)(a) CFAE; An Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh, Airteagail 4, 18, 19, §(2) agus 51, § (1); Treoracha 2011/95 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, aithrisí 12 agus 21 agus Airteagail 2(b), (d) agus (e), 11 go 14, 21 § (1) agus 36, agus 2013/32, Airteagail 1, 9, 44, 45 agus 49)

(féach míreanna 39-45, 49, 51-55, 58, 61-72 agus an chuid oibríochtúil)

Résumé

Ó tharla gur tarchuireadh réamhrialú ón Oberlandesgericht Hamm (Cúirt Uachtarach Réigiúnach Hamm, an Ghearmáin) chuici, déanann an Chúirt, agus í ina suí mar Mhór-Dhlísheomra, raon feidhme phrionsabal an non-refoulement a shoiléiriú i gcomhthéacs iarraidh ar eiseachadadh arna heisiúint ag tríú tír thionscnaimh dídeanaí chuig a Bhallstát cónaithe, i gcás inar deonaíodh an stádas sin dó i mBallstát eile.

In 2010, dheonaigh údaráis na hIodáile stádas dídeanaí do A, náisiúnach Turcach de bhunadh Coirdíneach, a bhí bailí go dtí 2030, ar an bhforas go raibh sé i mbaol géarleanúna polaitiúla ag údaráis na Tuirce mar gheall ar a thacaíocht do Pháirtí Lucht Oibre na Cordastáine (PKK). Tá A. ina chónaí sa Ghearmáin ó mhí Iúil 2019.

Ar bhonn barántas gabhála a d’eisigh cúirt de chuid na Tuirce an 3 Meitheamh 2020, bhí A. ina ábhar foláirimh d’Eagraíocht Idirnáisiúnta na bPóilíní Coireachta (Interpol) maidir lena ghabháil d’fhonn é a eiseachadadh chuig an Tuirc chun críche ionchúisimh choiriúil i leith dúnmharú. Gabhadh A. sa Ghearmáin an 18 Samhain 2020 agus cuireadh faoi choinneáil shealadach é, agus ansin faoi choinneáil ar feitheamh eiseachadta go dtí an 14 Aibreán 2022.

Le hordú a glacadh i mí na Samhna 2021, dhearbhaigh an Cúirt Uachtarach Réigiúnach Hamm – an chúirt a rinne an tarchur – go raibh eiseachadadh A. chun na Tuirce inghlactha, agus í den tuairim, inter alia, nach raibh sí faoi cheangal ag an gcinneadh a rinne údaráis na hIodáile stádas dídeanaí a dheonú. Tar éis do A. achomharc bunreachtúil a dhéanamh, chuir an Bundesverfassungsgericht (Cúirt Bhunreachtúil na Cónaidhme, an Ghearmáin) an t-ordú sin ar ceal, áfach, agus í den tuairim gur mhainnigh an chúirt a rinne an tarchur an cheist sin a tharchur chuig an gCúirt Bhreithiúnais le haghaidh réamhrialú.

Sa chomhthéacs sin, tar éis an cás sin a tharchur chuici, chinn an chúirt a rinne an tarchur, ar tarchuireadh an iarraidh ar eiseachadadh maidir le A. chuici arís, a iarraidh ar an gCúirt Bhreithiúnais an bhfuil éifeacht cheangailteach, faoi dhlí an Aontais, ag an gcinneadh a rinne Ballstát an stádas dídeanaí a dheonú i gcomhthéacs nós imeachta um eiseachadadh a rinneadh i mBallstát eile.

Breithniú na Cúirte

Lena breithiúnas, dearbhaíonn an Chúirt, ar an gcéad dul síos, ós rud é go mbeadh sé d’éifeacht ag cinneadh Ballstáit an iarraidh ar eiseachadadh arna heisiúint ag an Stát tionscnaimh i gcoinne náisiúnach tríú tír a bhfuil stádas dídeanaí faighte aige i mBallstát eile na cearta agus na sochair dá bhforáiltear i dTreoir 2011/95 ( 1 ) a bhaint den náisiúnach sin, ní mór a mheas go dtagann an nós imeachta um eiseachadta a dhéantar sa chéad Bhallstát faoi raon feidhme chur chun feidhme dhlí an Aontais, de réir bhrí Airteagal 51(1) den Chairt um Chearta Bunúsacha an Aontais Eorpaigh (‘an Chairt’). Dá bhrí sin, ní nach féidir le húdarás inniúil an Bhallstáit iarrtha eiseachadadh náisiúnaigh tríú tír – ar dheonaigh Ballstát eile stádas dídeanaí dó – chuig an tríú tír sin a údarú, i gcás ina sáraítear prionsabal an non-refoulement dá bhforáiltear in Airteagal 21(1) de Threoir 2011/95, arna léamh i gcomhar le hAirteagal 18 agus Airteagal 19(2) den Chairt leis an eiseachadadh sin. ( 2 )

I ndáil leis sin, cuireann an Chúirt in iúl, ar an gcéad dul síos, fad a chomhlíonann an duine sin na coinníollacha maidir le bheith ina dhídeanaí, go gcuirtear cosc le hAirteagal 18 den Chairt ar a eiseachadadh chuig an tríú tír ónar theith sé agus ina bhfuil an baol ann go ndéanfar géarleanúint air. Ar an dara dul síos, i gcás ina bhfuil an duine atá faoi réir iarraidh ar eiseachadadh ag brath ar bhaol tromchúiseach íde atá mídhaonna nó táireach i gcás eiseachadta, ní mór don Bhallstát iarrtha a fhíorú, sula ndéanfar aon eiseachadadh, nach sárófar na cearta dá dtagraítear in Airteagal 19(2) den Chairt leis an eiseachadadh sin.

Chun measúnú a dhéanamh ar an mbaol go sárófar Airteagal 21(1) de Threoir 2011/95 agus Airteagal 18 agus Airteagal 19(2) den Chairt, is toisc fhíorthromchúiseach é gur dheonaigh Ballstát eile an stádas dídeanaí aonair iarrtha nach mór d’údarás inniúil an Bhallstáit iarrtha a chur san áireamh, agus mar thoradh air sin ní mór go gcuirfeadh cinneadh lena ndeonaítear stádas dídeanaí, a mhéid nach ndearna an Ballstát a dheonaigh an stádas sin an stádas sin a chúlghairm nó a tharraingt siar, a thabhairt ar an údarás sin eiseachadadh a dhiúltú, i gcomhréir leis na forálacha sin. Tá an Comhchóras Eorpach Tearmainn bunaithe ar phrionsabal na muiníne frithpháirtí, ar dá réir nach mór a thoimhdiú, ach amháin in imthosca eisceachtúla, go gcomhlíontar ceanglais dhlí an Aontais leis an gcaoi a chaitear le hiarratasóirí ar chosaint idirnáisiúnta i ngach Ballstát, lena n áirítear an Chairt, Coinbhinsiún na Ginéive ( 3 ), agus an Coinbhinsiún Eorpach chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a Chosaint ( 4 ).

Thairis sin, thiocfaí timpeall ar fhorálacha Threoracha 2011/95 agus 2013/32 ( 5 ) a bhaineann le stádas dídeanaí a chúlghairm agus a tharraingt siar agus ar an nós imeachta dá bhforáiltear iontu dá bhféadfadh an Ballstát iarrtha náisiúnach tríú tír – a bhfuil stádas dídeanaí aitheanta ag Ballstát eile dó – a eiseachadadh chuig a thír thionscnaimh. B’ionann eiseachadadh den sórt sin, de facto, agus scor an stádais sin agus tairbhiú éifeachtach na cosanta a bheith á bhaint den duine lena mbaineann, a thugtar dó le hAirteagal 18 den Chairt, chomh maith leis na cearta agus na buntáistí dá bhforáiltear i gCaibidil VII de Threoir 2011/95 agus na ráthaíochtaí a leagtar amach in Airteagal 45 de Threoir 2013/32.

Dá bhrí sin, ar bhonn phrionsabal an chomhair dhílis ( 6 ), ní mór don údarás atá inniúil in ábhar an eiseachadta de chuid an Bhallstáit iarrtha malartú faisnéise a thionscnamh, a luaithe is féidir, le húdarás an Bhallstáit eile a dheonaigh stádas dídeanaí don duine iarrtha. I ndáil leis sin, is faoin údarás sin atá sé an iarraidh ar eiseachadadh a bhaineann leis an duine aonair sin a chur in iúl don údarás deireanach sin, a thuairim maidir leis an iarraidh sin a sheoladh chuige agus a iarraidh go dtarchuirfear, laistigh de thréimhse réasúnta, an fhaisnéis atá ina sheilbh as ar eascair deonú an stádais sin agus a chinneadh maidir le stádas dídeanaí a chúlghairm nó a tharraingt siar ón duine aonair sin.

Ar an gcéad dul síos, is é is aidhm don mhalartú faisnéise sin a chur ar chumas údarás inniúil eiseachadta an Bhallstáit iarrtha na deimhnithe a cheanglaítear air a dhéanamh faoi Airteagal 18 agus Airteagal 19(2) den Chairt a dhéanamh ar bhealach iomlán feasach.

Ar an dara dul síos, cuireann an malartú faisnéise ar chumas údarás inniúil an Bhallstáit eile stádas dídeanaí a chúlghairm nó a tharraingt siar, de réir mar a bheidh, ar bhonn Airteagal 14 de Threoir 2011/95, agus na ráthaíochtaí a leagtar amach in Airteagal 45 de Threoir 2013/32 á gcomhlíonadh go hiomlán.

I bhfianaise an mhéid sin roimhe seo, sonraíonn an Chúirt nach gcuirfí cosc ar eiseachadadh le dlí an Aontais ach amháin má chinneann údarás inniúil an Bhallstáit a dheonaigh an stádas dídeanaí iarrtha an stádas sin a chúlghairm nó a tharraingt siar ar bhonn Airteagal 14 de Threoir 2011/95 agus ar choinníoll go gcinneann údarás eiseachadta inniúil an Bhallstáit iarrtha nach dídeanaí é an duine sin nó nach dídeanaí a thuilleadh é agus nach bhfuil aon bhaol tromchúiseach ann, i gcás eiseachadadh an duine sin chuig an tríú Stát iarrthach, go gcuirfí an duine aonair céanna faoi phionós an bháis, faoi réir céasadh nó íde nó pionós eile atá mídhaonna nó táireach.

Dá bhrí sin, de réir Airteagal 21(1) de Threoir 2011/95, arna léamh i gcomhar le hAirteagal 18 agus Airteagal 19(2) den Chairt, i gcás ina bhfuil náisiúnach tríú tír – ar tugadh stádas dídeanaí dó i mBallstát amháin – faoi réir iarraidh ar eiseachadadh óna thír thionscnaimh ar Bhallstát eile – a bhfuil cónaí air ar a chríoch – ní féidir leis an mBallstát iarrtha eiseachadadh a údarú gan malartú faisnéise a bheith tionscanta leis an údarás a dheonaigh an stádas sin don duine iarrtha agus in éagmais chúlghairm an stádais sin arna déanamh ag an údarás sin.

( 1 ) Treoir 2011/95/AE ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 13 Nollaig 2011 maidir le caighdeáin i dtaca le cáiliú náisiúnach tríú tír nó daoine gan stát mar thairbhithe de chosaint idirnáisiúnta, ar mhaithe le stádas aonfhoirmeach do dhídeanaithe nó do dhaoine atá incháilithe le haghaidh na cosanta coimhdí, agus inneachar na cosanta a thugtar (IO 2011 L 337, lch. 9.)

( 2 ) Cé go gcumhdaítear an ceart chun tearmainn in Airteagal 18 den Chairt, déantar foráil in Airteagal 19(2) den Chairt maidir le prionsabal an non-refoulement.

( 3 ) An Coinbhinsiún i dtaobh Stádas Dídeanaithe, arna dhéanamh sa Ghinéiv an 28 Iúil 1951.

( 4 ) An Coinbhinsiún chun Cearta an Duine agus Saoirsí Bunúsacha a Chosaint, arna shíniú sa Róimh an 4 Samhain 1950.

( 5 ) Treoir 2013/32/AE an 26 Meitheamh 2013 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le nósanna imeachta coiteanna chun stádas cosanta idirnáisiúnta a dheonú agus a tharraingt siar (IO 2013 L 180, lch. 60).

( 6 ) Sonraíonn an Chúirt go dtugtar léiriú sonrach don phrionsabal sin – dá bhforáiltear sa chéad fhomhír d’Airteagal 4(3) CAE agus ar dá bhua a bheidh an tAontas agus na Ballstáit de chúnamh ag a chéile, agus lánurraim fhrithpháirteach á tabhairt acu dá chéile, i dtaca le cúraimí a chineann ó na Conarthaí a chur i gcrích – in Airteagal 36 de Threoir 2011/95 chomh maith le hAirteagal 49 de Threoir 2013/32.