Tuairim Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa maidir leis an Togra le haghaidh Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena leasaítear Rialacháin (CE) Uimh. 767/2008, (CE) Uimh. 810/2009 agus (AE) 2017/2226 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle, Rialacháin (CE) Uimh. 1683/95, (CE) Uimh. 333/2002, (CE) Uimh. 693/2003 agus (CE) Uimh. 694/2003 ón gComhairle agus an Coinbhinsiún lena ndéantar Comhaontú Schengen a chur chun feidhme, a mhéid a bhaineann le digitiú an nós imeachta víosa

[COM(2022) 658 final]

(2023/C 75/21)

Rapóirtéir:

Ionuţ SIBIAN

Comhairliúchán	An Coimisiún Eorpach, 28.6.2022
Bunús dlí	Airteagal 304 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh
Rannóg atá freagrach	Fostaíocht, Gnóthaí Sóisialta agus Saoránacht
Dáta a glactha sa rannóg	29.9.2022
Dáta a glactha sa seisiún iomlánach	26.10.2022
Seisiún iomlánach Uimh.	573
Toradh na vótála (ar son/in aghaidh/staonadh)	187/0/0

1. Conclúidí agus moltaí

1.1.

Tacaíonn CESE go mór leis an tionscnamh nós imeachta maidir le víosaí a thabhairt isteach atá go hiomlán digiteach. Le víosa dhigiteach atá inrochtana, tapa agus iontaofa, agus le córas inimirce nach bhfuil an oiread sin páipéarachais i gceist leis i gcoitinne, laghdófaí go mór an t-ualach riaracháin a bhaineann leis an inimirce.

1.2.

Tá an tionscnamh i gcomhréir le cur chuige ginearálta an Aontais chun nuachóiriú agus digitiú na seirbhísí poiblí a spreagadh agus leis an teachtaireacht ón gCoimisiún 2030 Digital compass: the European way for the digital decade [Compás Digiteach 2030: An conair Eorpach don Deacáid Dhigiteach].

1.3.

Tá CESE den tuairim go dtugtar deis leis an togra reatha feabhas mór a chur ar an bpróiseas iarratais ar víosaí trí na costais agus an t-ualach atá ar na Ballstáit agus ar na hiarrthóirí a laghdú, deimhneacht dhlíthiúil a áirithiú, agus slándáil limistéar Schengen á feabhsú san am céanna.

1.4.

1.5.

Le digitiú an nós imeachta um iarratas ar víosaí, ní mór aon idirdhealú (nach bhfuil beartaithe) a sheachaint: ní mór dó urraim a thabhairt do chearta daoine faoi mhíchumas agus do chearta daoine nach bhfuil liteartha ar ríomhairí nó nach bhfuil litearthacht dhigiteach nó rochtain ar an idirlíon acu. Le digitiú an nós imeachta maidir le víosaí, ní mór na ceanglais inrochtaineachta a leagtar amach i dTreoir an Aontais maidir le hInrochtaineacht Gréasáin (1) agus san Ionstraim Eorpach um Inrochtaineacht (2) a chomhlíonadh.

1.6.

Molann CESE go láidir go gcuirfí uirlisí/acmhainní ar fáil leis na réitigh TF a úsáidtear ar ardán iarratais an Aontais chun cearta an linbh a choimirciú agus gáinneáil ar dhaoine a chosc.

1.7.

Ba cheart ardán an Aontais um iarratais ar víosaí digiteacha a bheith nasctha go hiomlán leis na córais náisiúnta víosaí arna mbainistiú ag gach Ballstát.

1.8.

Measann CESE gur cheart ambasáid dhigiteach AE amháin a bheith ann ar leibhéal an Aontais lena leagfar síos ceanglais chomhchuibhithe ar leibhéal an Aontais maidir le doiciméid tacaíochta agus lena gcuirfear faisnéis agus treoir ar fáil maidir leis an bpróiseas iarratais do thaistealaithe.

1.9.

Tá CESE den tuairim go mbeidh an tAontas Eorpach níos tarraingtí mar cheann scríbe agus go spreagfar taisteal chuig an Aontas mar gheall ar dhigitiú an nós imeachta víosa.

1.10.

Aithníonn CESE go bhféadfadh tionchar dearfach a bheith ag digitiú an nós imeachta maidir le víosaí ar an gcomhshaol agus gur réiteach fuinneamhéifeachtúil é an t-ardán láraithe maidir le hiarratais.

1.11.

Molann CESE don Choimisiún tiomantas láidir a thabhairt oibriú le rialtais tríú tíortha, le hambasáidí/consalachtaí na mBallstát agus leis an tsochaí shibhialta eagraithe chun na hiarratasóirí a chur ar an eolas, a ullmhú agus cúnamh a thabhairt dóibh le linn an nós imeachta um iarratas a dhéanamh ar víosaí.

2. Barúlacha ginearálta

2.1. Cúlra na tuairime, lena n-áirítear an togra reachtach lena mbaineann

2.1.1.

Téann an smaoineamh maidir le víosa Schengen dhigitithe siar go 2018. An bhliain sin, mhol an Coimisiún Eorpach an Cód Víosaí a leasú agus chuir sé i bhfios go láidir gurb iad víosaí digiteacha an bealach chun cinn san fhadtéarma. Thosaigh Parlaimint na hEorpa agus an Chomhairle ar Chód Víosaí an Aontais a athbhreithniú in 2019. Dúirt siad go raibh sé d’aidhm aige sin leas iomlán a bhaint as forbairtí dlíthiúla agus teicneolaíocha a rinneadh go gairid roimhe sin chun réiteach coiteann a fhorbairt ionas go bhféadfaí iarratais ar víosaí Schengen a chur isteach ar líne.

2.1.2.

In 2020, chuir paindéim COVID-19 moill ar oibríochtaí víosaí Schengen ar fud an domhain, mar gheall ar an deacracht a bhain le hiarratais a fháil in ambasáidí agus i gconsalachtaí. Mar thoradh air sin, d’iarr na Ballstáit an athuair go ndéanfaí an próiseas a dhigitiú.

2.1.3.

Ina Chlár Oibre do 2021, d’fhógair an Coimisiún Eorpach togra reachtach maidir le digitiú an nós imeachta víosa, a bhí beartaithe don cheathrú ráithe de 2021. Sa Chomhaontú Nua maidir le hImirce agus Tearmann a tíolacadh i Meán Fómhair 2020, leagtar síos mar chuspóir go ndéanfaí digitiú iomlán ar an nós imeachta maidir le víosaí faoi 2025 leis an gcumas iarratais ar víosaí a chur isteach ar líne agus leis an víosa dhigiteach.

2.1.4.

Thíolaic an Coimisiún togra maidir le digitiú víosaí an Aontais an 27 Aibreán 2022. Tá sé d’aidhm ag an togra sin an méid seo a leanas a dhéanamh:

—	an próiseas iarratais ar víosaí a nuachóiriú, a shimpliú agus a chomhchuibhiú tríd an nós imeachta maidir le víosaí a dhigitiú, agus

—	rioscaí calaoise (aitheantais) agus brionnaithe a laghdú agus an próiseas fíorúcháin ag an teorainn a éascú tríd an digitiú.

2.1.5.

Leis an togra, bunaítear ardán ar leith ar líne, agus beidh na buntáistí seo a leanas ag an gcóras sin:

—	beidh iarratasóirí ar víosaí in ann iarratas ar víosa a dhéanamh ar líne, lena n-áirítear an táille víosa a íoc, trí ardán aonair de chuid an Aontais, gan beann ar an tír Schengen ar mian leo cuairt a thabhairt uirthi,

—	cinnfear go huathoibríoch ar an ardán cén tír Schengen atá freagrach as iarratas a scrúdú, go háirithe i gcás ina bhfuil sé beartaithe ag an iarratasóir cuairt a thabhairt ar roinnt tíortha Schengen,

—

cuirfear faisnéis atá cothrom le dáta ar fáil d’iarratasóirí ar an ardán maidir le víosaí gearrfhanachta Schengen, chomh maith leis an bhfaisnéis uile is gá maidir leis na ceanglais agus na nósanna imeachta (amhail doiciméid tacaíochta, an táille víosa agus an gá atá le coinne chun aitheantóirí bithmhéadracha a bhailiú),

—	ní bheadh sé éigeantach bheith i láthair ag an gconsalacht ach amháin d’iarratasóirí céaduaire, do bhailiú aitheantóirí bithmhéadracha, d’iarratasóirí nach bhfuil a sonraí bithmhéadracha bailí a thuilleadh, agus dóibh siúd a bhfuil doiciméad taistil nua faighte acu,

—	beidh gnéithe slándála úrscothacha san áireamh sa víosa, a bheidh níos sláine ná an greamán víosa atá ann faoi láthair.

2.1.6.

Cuirtear i dtábhacht sa rialachán atá beartaithe go n-áiritheofar leis an gcóras nua go gcosnófar cearta bunúsacha i gcónaí.

2.1.7.

Beidh Gníomhaireacht an Aontais Eorpaigh chun Bainistiú Oibríochtúil a dhéanamh ar Chórais Mhórscála TF sa Limistéar Saoirse, Slándála agus Ceartais (eu-LISA) freagrach as forbairt theicniúil agus bainistiú oibríochtúil ardán an Aontais maidir le hiarratais agus a chomhpháirteanna mar chuid de VIS.

2.1.8.

Beidh gach saoránach eachtrach a bhfuil víosa de dhíth orthu d’aon cheann de na 26 thír Schengen in ann an t-ardán digiteach um iarratas a dhéanamh ar víosa Schengen a úsáid a luaithe a chuirfear chun feidhme é. Ní chuirfear an t-ardán i bhfeidhm sna cúig thír eile nach bhfuil i limistéar Schengen toisc nach bhfuil sé de chumhacht acu víosaí Schengen a eisiúint go fóill.

2.1.9.

Ní bheidh sé de cheangal ar thaistealaithe ó thíortha atá díolmhaithe ó cheanglas víosa le haghaidh Limistéar Schengen an t-ardán a úsáid. Ina ionad sin, beidh ar na taistealaithe sin iarratas ar údarú ETIAS a chur isteach chun taisteal chun na hEorpa ó thús mhí na Samhna 2023 ar aghaidh (3).

2.2. Barúlacha ginearálta

2.2.1.

Tacaíonn CESE go mór leis an tionscnamh córas maidir le víosaí a thabhairt isteach atá go hiomlán digiteach. Le víosa dhigiteach atá inrochtana, tapa agus iontaofa, agus le córas inimirce nach bhfuil an oiread sin páipéarachais i gceist leis i gcoitinne, laghdófaí go mór an t-ualach riaracháin a bhaineann leis an inimirce. Is próiseas fada costasach é doiciméid pháipéir a bhainistiú, a phróiseáil agus a chartlannú (chomh maith le doiciméid a scriosadh) do na consalachtaí, agus bhainfeadh na Ballstáit, chomh maith leis na náisiúnaigh tríú tíortha a bhfuil iarratas á dhéanamh acu ar víosa, tairbhe mhór as digitiú an nós imeachta maidir le víosaí.

2.2.2.

Ní mór an córas ar líne atá beartaithe a dhearadh sa chaoi is go mbeidh sé tapa, furasta le húsáid, slán (ráthaíochtaí leordhóthanacha curtha ar fáil go bhfuil na sonraí a chuirtear isteach sábháilte) agus intuartha (i gcomhréir le prionsabal na deimhneachta dlíthiúla). Ní mór don chóras feidhmiú go hiontaofa, agus ní mór d’iarratasóirí a bheith cinnte nach dtógfaidh an próiseas iarratais ar líne níos mó ná cúpla lá.

2.2.3.

Má dhéantar nósanna imeachta um iarratais ar víosaí a chomhchuibhiú agus a aontú laistigh de limistéar Schengen, cuideofar le siopadóireacht víosa, mar a thugtar air, a chosc i measc iarratasóirí a d’fhéadfadh iarratas a chur isteach i dtír Schengen a mbíonn próiseáil iarratas ar víosa níos tapúla agus níos áisiúla inti seachas sa tír arb í an ceann scríbe í (mar shampla, siopadóireacht víosaí ag saoránaigh Rúiseacha, sa chás nach dtiocfar ar chomhaontú ginearálta maidir le Comhaontú Éascaithe Víosaí an Aontais a chur ar fionraí). Le digitiú an phróisis víosa laghdófar freisin na rioscaí slándála a bhaineann leis na greamáin fhisiceacha víosaí, a d’fhéadfadh a bheith fós i mbaol brionnaithe, calaoise agus gadaíochta. Tá an togra i gcomhréir freisin le cur chuige ginearálta an Aontais chun nuachóiriú agus digitiú na seirbhísí poiblí a spreagadh.

2.2.4.

Tá CESE den tuairim go dtugtar deis leis an togra reatha feabhas mór a chur ar an bpróiseas iarratais ar víosaí trí na costais agus an t-ualach atá ar na Ballstáit agus ar na hiarrthóirí a laghdú, agus slándáil limistéar Schengen á feabhsú san am céanna.

2.2.5.

Is díol sásaimh do CESE go n-íoslaghdófar, leis an digitiú atá beartaithe ar an nós imeachta iarratais, an teorannú ar shoghluaisteacht náisiúnach tríú tíortha a dhéanann iarratas ar víosa. Ós rud é nach mbeidh ar iarratasóirí a ndoiciméid taistil a thíolacadh a thuilleadh ag an gconsalacht ná ag an lárionad um iarratais ar víosaí, beidh siad in ann taisteal thar lear le linn na tréimhse a mbeidh a n-iarratas ar víosa á bpróiseáil. Measann CESE go rachaidh sé sin chun tairbhe do dhaoine a thaistealaíonn go rialta (4) i dtaca lena gcuid oibre, agus do ghníomhaithe agus do bhaill de ghrúpaí mionlaigh (e.g. LGBTQI+, na Romaigh) a dtugann sé níos mó deiseanna dóibh áit shábháilte a aimsiú dóibh féin, i gcás inar gá sin.

2.2.6.

Ba cheart an t-ardán um iarratais ar víosaí digiteacha a bheith nasctha go hiomlán leis na córais náisiúnta víosaí arna mbainistiú ag gach Ballstát. D’áiritheofaí leis sin go ndéanfaí an córas nua digiteach maidir le víosaí, lena n-áirítear an víosa dhigiteach féin, a chomhtháthú ón tús isteach i gcórais víosaí digiteacha na mBallstát agus go ndearfaí é ar bhealach atá idir-inoibritheach go hiomlán idir na Ballstáit.

2.2.7.

Mar sin féin, ba cheart ambasáid dhigiteach AE amháin a bheith ann ar leibhéal an Aontais lena leagfar síos ceanglais chomhchuibhithe ar leibhéal an Aontais maidir le doiciméid tacaíochta agus lena gcuirfear faisnéis agus treoir ar fáil maidir leis an bpróiseas iarratais do thaistealaithe.

2.2.8.

Tacaíonn CESE leis an smaoineamh go mbeidh an tAontas Eorpach níos tarraingtí mar cheann scríbe agus go spreagfar taisteal chuig an Aontas mar gheall ar dhigitiú an nós imeachta víosa.

2.2.9.

Molann CESE don Choimisiún tiomantas láidir a thabhairt oibriú le rialtais tríú tíortha agus leis an tsochaí shibhialta eagraithe chun a náisiúnaigh a chur ar an eolas, a ullmhú agus cúnamh a thabhairt dóibh le linn an nós imeachta um iarratas a dhéanamh ar víosaí.

2.3. Barúlacha sonracha

2.3.1.

Le digitiú an nós imeachta um iarratas ar víosaí, laghdófar spleáchas na mBallstát ar sholáthraithe seirbhíse seachtracha, rud a laghdóidh an baol go nochtfar sonraí pearsanta do thríú páirtithe.

2.3.2.

A bhuí leis an víosa dhigiteach, beidh sé níos deacra fós na greamáin víosa a bhrionnú (ós rud é nach víosa “fisiciúil” a bheidh ann). Ina theannta sin, d’imeodh costais oibriúcháin arda an ghreamáin víosa.

2.3.3.

Bheadh buntáiste ag baint leis an víosa dhigiteach sa chás go ngoidtear nó go gcailltear doiciméad taistil. Go deimhin, d’fhéadfaí an doiciméad taistil nua a nascadh go héasca leis an víosa atá ann cheana gan iarratas a dhéanamh ar víosa nua mar a dhéantar faoi láthair (ó tharla an greamán víosa a bheith nasctha go fisiciúil leis an doiciméad taistil). Dá bhrí sin, déanfar na costais bhreise do na Ballstáit arna nginiúint trí víosaí nua a eisiúint agus na costais bhreise don iarratasóir a dhíchur sa chóras nua digitithe atá beartaithe.

2.3.4.

Le digitiú an nós imeachta maidir le víosaí, ní mór a áirithiú go gcomhlíonfar riachtanais shonracha agus ní mór cearta daoine faoi mhíchumas a urramú agus ní mór dóibh a bheith in ann iarratas a dhéanamh gan idirdhealú, lena n-áirítear trí na ceanglais inrochtaineachta a leagtar amach i dTreoir an Aontais maidir le hInrochtaineacht Gréasáin (an Treoir maidir le hinrochtaineacht suíomhanna gréasáin agus feidhmchlár móibíleach) agus san Ionstraim Eorpach um Inrochtaineacht a chomhlíonadh.

2.3.5.

2.3.6.

Níor cheart uathoibriú ná úsáid na hintleachta saorga amháin a bheith i gceist leis an digitiú; dá bhrí sin, níor cheart líon na mball foirne a fhostaítear a laghdú mar gheall ar dhigitiú an nós imeachta maidir le víosaí.

2.3.7.

Ní mór oiliúint iomchuí a chur ar na baill foirne riaracháin atá freagrach as víosaí a láimhseáil chun go mbeidh siad in ann leas a bhaint as na gnéithe dearfacha a bhaineann le digitiú an nós imeachta agus chun botúin a sheachaint.

2.3.8.

Ní mór tacaíocht bhreise a chur ar fáil d’ambasáidí (consalachtaí) Bhallstáit an Aontais agus don tsochaí shibhialta chun na dúshláin a d’fhéadfadh a bheith ann maidir le hinrochtaineacht idirlín agus litearthacht ar ríomhairí d’iarratasóirí i dtríú tíortha a shárú, ionas nach ndéanfar idirdhealú orthu mar gheall ar an rochtain atá acu ar an gcóras iarratais ar víosaí.

2.3.9.

Measann CESE go bhféadfadh tionchar dearfach a bheith ag digitiú an nós imeachta maidir le víosaí ar an gcomhshaol mar gheall ar an laghdú a thiocfaidh ar úsáid agus ar chur amú páipéir leis an gcóras iarratais ar víosaí agus le heisiúint an ghreamáin víosa toisc nach gá do na hiarratasóirí ar víosa taisteal a thuilleadh chun iarratas a dhéanamh ná chun na doiciméid taistil a bhailiú tar éis don phróiseas iarratais agus scrúdaithe a bheith curtha i gcrích. Cé gurb eol do CESE go bhfuil fuinneamh ag teastáil ón digitiú (chun sonraí a stóráil agus a bhainistiú) lena ngintear astaíochtaí CO2, measann sé gur réiteach níos fuinneamhéifeachtúla é an t-ardán láraithe maidir le hiarratais seachas ardán iarratais ar leith a bheith ann le haghaidh gach Ballstát.

An Bhruiséil, an 26 Deireadh Fómhair 2022.

Uachtarán Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa

Christa SCHWENG

(1) IO L 327, 2.12.2016, lch. 1.

(2) Treoir (AE) 2019/882 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 17 Aibreán 2019 i ndáil leis na ceanglais inrochtaineachta le haghaidh táirgí agus seirbhísí (IO L 151, 7.6.2019, lch. 70).

(3) https://www.etiasvisa.com/etias-form-application

(4) Amhail ionadaithe gnó, ceardchumann nó na sochaí sibhialta eagraithe.