Rialachán ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir le cearta paisinéirí in iompar de bhus agus de chóiste agus lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 2006/2004

Ag féachaint don Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh, agus go háirithe Airteagal 91(1) de,

Ag féachaint don tuairim ó Choiste Eacnamaíoch agus Sóisialta na hEorpa (1),

Bunaítear leis an Rialachán seo rialacha d'iompar bus agus d'iompar cóiste maidir leis an méid seo a leanas:

1. Beidh feidhm ag an Rialachán seo maidir le paisinéirí a bheidh ag taisteal ar sheirbhísí rialta:

2. Ina theannta sin, cé is moite de Chaibidlí III go VI, beidh feidhm ag an Rialachán seo maidir le paisineirí a bheidh ag taisteal le seirbhísí ócáideacha i gcás ina mbeidh pointe bordála tosaigh an phaisinéara nó pointe bordála deiridh an phaisinéara suite i gcríoch Ballstáit.

3. Ní bheidh feidhm ag an Rialachán seo maidir le seirbhísí rialta speisialta ná maidir le hoibríochtaí iompair ar chuntas an duine féin.

4. Cé is moite d'Airteagal 4(2), Airteagal 9 agus Airteagal 10(1), féadfaidh na Ballstáit seirbhísí rialta uirbeacha, fo-uirbeacha agus réigiúnacha, lena n-áirítear seirbhísí trasteorann den chinéal sin, a dhíolmhú ó chur i bhfeidhm an Rialacháin seo.

5. Cé is moite d'Airteagal 4(2), Airteagal 9 agus Airteagal 10(1), féadfaidh Ballstáit, ar bhonn trédhearcach, neamh-idirdhealaitheach, seirbhísí rialta baile a dhíolmhú ó chur i bhfeidhm an Rialacháin seo.Féadfar díolúintí den sórt sin a dheonú ar feadh tréimhse nach faide ná cúig bliana, ar tréimhse í a fhéadfar a athnuachan faoi dhó.

6. Ar bhonn trédhearcach, neamh-idirdhealaitheach, féadfaidh Ballstát seirbhísí rialta faoi leith a dhíolmhú ó chur i bhfeidhm an Rialacháin seo, ar feadh uastréimhse cúig bliana, de bhrí go ndéantar cuid shuntasach den tseirbhís rialta, lena n-áirítear stop sceidealta amháin, a oibriú lasmuigh den Aontas. Féadfar diolúintí den sórt sin a athnuachan.

7. Cuirfidh Ballstáit an Coimisiún ar an eolas maidir le díolúintí arna ndeonú de bhun mhír 4, mhír 5 agus mhír 6 do na cineálacha éagsúla seirbhísí. Déanfaidh an Coimisiún gníomhú mar is iomchuí, má mheastar nach bhfuil an díolúine sin i gcomhréir le forálacha an Airteagail seo. Faoin … (12) cuirfidh an Coimisiún tuarascáil faoi bhráid Pharlaimint na hEorpa agus faoi bhráid na Comhairle maidir leis na díolúintí arna ndeonú de bhun mhír 4, mhír 5 agus mhír 6.

8. Ní thuigfear, maidir le ní ar bith de na nithe atá sa Rialachán seo, gurb ionann é agus ceanglais theicniúla lena bhforchuirtear oibleagáidí ar iompróirí ná ar chomhlachtaí bainistithe críochfort chun busanna nó cóistí nó bonneagar nó trealamh ag stadanna bus agus ag críochfoirt bus a mhodhnú ná busanna nó cóistí nó bonneagar nó trealamh a chur ina n-ionad.

Chun críocha an Rialacháin seo, beidh feidhm ag na sainmhínithe seo a leanas:

1. Déanfaidh iompróirí ticéad a sholáthair don phaisinéir mura mbeidh teidlíocht iompair á tabhairt le doiciméid eile. Féadfar ticéad a eisiúint i bhformáid leictreonach.

2. Gan dochar do tharaifí sóisialta, déanfar na coinníollacha conarthacha agus na taraifí a bheidh á gcur i bhfeidhm ag iompróirí a thairiscint don phobal i gcoitinne gan idirdhealú díreach ná indíreach bunaithe ar náisiúntacht an chustaiméara dheiridh ná bunaithe ar áit bhunaíochta na n-iompróirí nó na ndíoltóirí ticéad laistigh den Aontas.

1. Má cuireadh feidhmiú na n-oibleagáidí faoin Rialachán seo de chúram ar iompróir feidhmitheach, ar dhíoltóir ticéad nó ar aon duine eile, beidh an t-iompróir, an gníomhaire taistil, an tionscnóir turas nó an comhlacht bainistithe críochfoirt a chuir na hoibleagáidí sin air, faoi dhliteanas fós maidir le gníomhartha agus neamhghníomhartha an pháirtí fheidhmithigh sin.

2. Ina theannta sin, beidh an páirtí ar chuir an t-iompróir, an gníomhaire taistil, an tionscnóir turas nó an t-oibreoir críochfoirt feidhmiú oibleagáide de chúram air, faoi réir fhorálacha an Rialacháin seo i dtaca leis an oibleagáid a cuireadh faoina chúram.

1. Ní dhéanfar na hoibleagáidí i leith paisinéirí de bhun an Rialacháin seo a theorannú ná a tharscaoileadh, go háirithe trí mhaolú nó trí chlásal sriantach sa chonradh iompair.

2. Féadfaidh iompróirí coinníollacha conarthacha a thairiscint a bheidh níos fabhraí don phaisinéir ná na coinníollacha a leagtar síos sa Rialachán seo.

Bás nó díobháil phearsanta do phaisinéirí agus caillteanas bagáiste nó damáiste do bhagáiste

1. I gcomhréir leis an dlí náisiúnta is infheidhme, beidh paisinéirí i dteideal cúiteamh a fháil i gcomhair báis nó díobhála pearsanta chomh maith le caillteanas bagáiste nó damáiste do bhagáiste a bheidh mar thoradh ar thimpistí a thig ó bhus nó ó chóiste a úsáid. i gcás báis phaisinéara, beidh feidhm ag an gceart ar a laghad do dhaoine a raibh an dualgas dlí orthu daoine a chothabháil nó a d'fhéadfadh an dualgas dlí a bheith orthu daoine a chothabháil.

2. Is i gcomhréir leis an dlí náisiúnta is infheidhme a dhéanfar méid an chúitimh a ríomh. Aon uasteorainn dá bhforáiltear leis an dlí náisiúnta le cúiteamh le haghaidh báis nó díobhála pearsanta, ní lú ná an méid seo a leanas í ag gach ócáid ar leith:

I gcás ina dtarlóidh timpiste a thig ó úsáid an bhus nó an chóiste, cuirfidh an t-iompróir cúnamh réasúnach ar fáil maidir le riachtanais phraiticiúla láithreacha na bpaisinéirí tar éis na timpiste. Ní hionann cúnamh agus dliteanas a aithint.

CEARTA DAOINE ATÁ FAOI MHÍCHUMAS AGUS DAOINE A BHFUIL A SOGHLUAISTEACHT LAGHDAITHE

1. Ní dhiúltóidh iompróirí, gníomhairí taistil ná tionscnóirí turas áirithint a ghlacadh, ticéad a eisiúint ná ticéad a chur ar fáil ar dhóigh eile ná daoine a thógáil ar bord ar fhorais mhíchumais nó ar fhorais soghluaisteachta laghdaithe.

2. Tairgfear áirithintí agus ticéid do dhaoine faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe gan costas breise.

1. D'ainneoin Airteagal 9(1), féadfaidh iompróirí, gníomhairí taistil agus tionscnóirí turas a dhiúltú, sna cásanna seo a leanas, áirithint a ghlacadh ó dhuine, ticéad a eisiúint do dhuine nó ticéad a chur ar fáil dó ar dhóigh eile, nó duine a thógáil ar bord, ar fhorais mhíchumais nó ar fhorais soghluaisteachta laghdaithe:

2. I gcás ina ndiúltófar áirithint a ghlacadh nó ticéad a eisiúint nó a chur ar fáil ar dhóigh eile ar na forais dá dtagraítear i mír 1, déanfaidh iompróirí, gníomhairí taistil agus tionscnóirí turas iarrachtaí réasúnacha an duine a chur ar an eolas maidir le seirbhís inghlactha mhalartach arna hoibriú ag an iompróir.

3. Má dhiúltaítear, mar sin féin, cead bordála, ar fhorais a mhíchumais nó a shoghluaisteachta laghdaithe, do dhuine atá faoi mhíchumas nó a bhfuil a shoghluaisteacht laghdaithe, a bhfuil áirithint nó ticéad ina sheilbh aige agus a bhfuil riachtanais Airteagal 14(1)(a) comhlíonta aige, tabharfar rogha, de bhun mhír 4 den Airteagal seo, don duine sin agus d'aon duine a bheidh á thionlacan idir na roghanna seo a leanas:

Ní dhéanfar difear don cheart aisíoc a fháil ar an airgead arna íoc ar an ticéad trí mhainneachtain fógra a thabhairt i gcomhréir le hAirteagal 14(1)(a).

4. Faoi na coinníollacha céanna atá leagtha amach i mír 1(a), féadfaidh iompróir, gníomhaire taistil nó tionscnóir turas a cheangal go rachaidh daoine faoi mhíchumas nó daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe i gcuideachta duine eile a bheidh in ann cúnamh a thabhairt don duine atá faoi mhíchumas nó don duine a bhfuil a shoghluaisteacht laghdaithe, má tá dianghá leis sin. Iomprófar an duine tionlacain sin saor in aisce agus, i gcás inarb indéanta, agus é suite taobh leis an duine faoi mhíchumas nó leis an duine a bhfuil a shoghluaisteacht laghdaithe.

5. Nuair a rachaidh iompróirí, gníomhairí taistil nó tionscnóirí turas ar iontaoibh mhír 1, cuirfidh siad na cúiseanna atá leis sin in iúl láithreach don duine faoi mhíchumas nó don duine a bhfuil a shoghluaisteacht laghdaithe, nó arna iarraidh sin, cuirfidh siad in iúl i scríbhinn don duine lena mbaineann laistigh de chúig lá oibre iad.

1. I gcomhar le heagraíochtaí atá ionadaíoch ar dhaoine atá faoi mhíchumas nó ar dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, déanfaidh iompróirí agus oibreoirí críochfoirt, trína n-eagraíochtaí i gcás inarb iomchuí, coinníollacha neamh-idirdhealaitheacha rochtana a bhunú maidir le hiompar daoine atá faoi mhíchumas nó daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, nó beidh na coinníollacha sin i bhfeidhm acu.

2. Maidir leis na coinníollacha rochtana dá bhforáiltear i mír 1, cuirfidh na hiompróirí agus na hoibreoirí críochfoirt ar fáil go fisiciúil nó ar an Idirlíon iad sna teangacha arb iontu a dhéantar an fhaisnéis a chur ar fáil de ghnáth do na paisinéirí go léir.

3. Cuirfidh tionscnóirí turas na rialacha ar fáil dá bhforáiltear i mír 1 agus atá infheidhme maidir le turais arna n-áireamh sa taisteal láneagraithe, sna saoirí láneagraithe agus sna turais láneagraithe a eagraíonn siad, a dhíolann siad nó a thairgeann siad lena ndíol.

4. Déanfar an fhaisnéis maidir le coinníollacha rochtana dá dtagraítear i mír 2 agus i mír 3 a dháileadh go fisiciúil arna iarraidh sin don phaisinéir.

5. Déanfaidh iompróirí, gníomhairí taistil nó tionscnóirí turas a áirithiú go ndéanfar an fhaisnéis ábhartha ghinearálta ar fad faoi na coinníollacha iompair, faoin turas agus faoi na coinníollacha rochtana a chur ar fáil i bhformáidí a bheidh iomchuí agus a bheidh inrochtana do dhaoine atá faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, lena n-áirítear, i gcás inarb infheidhme, áirithintí agus faisnéis ar líne. Dáilfear an fhaisnéis go fisiciúil arna iarraidh sin don phaisinéir.

Ainmneoidh na Ballstáit críochfoirt bus agus cóiste ina dtabharfar cúnamh do dhaoine faoi mhíchumas agus do daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe. Cuirfidh na Ballstáit an Coimisiún ar an eolas faoi sin. Cuirfidh an Coimisiún ar fáil ar an idirlíon liosta de na críochfoirt ainmnithe do bhusanna agus do chóistí.

An ceart chun cúnaimh ag críochfoirt ainmnithe agus ar bhusanna agus ar chóistí

1. Faoi réir na gcoinníollacha rochtana dá bhforáiltear in Airteagal 11(1), déanfaidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfort cúnamh a chur ar fáil do dhaoine atá faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, saor in aisce, laistigh dá gcuid réimsí inniúlachta faoi seach, ag críochfoirt arna n-ainmniú ag an mBallstát, ar cúnamh é a shonraítear i gcuid (a) d'Iarscríbhinn I.

2. Faoi réir na gcoinníollacha rochtana dá bhforáiltear in Airteagal 11(1), déanfaidh iompróirí cúnamh a chur ar fáil do dhaoine atá faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, saor in aisce ar bhusanna agus ar chóistí, ar cúnamh é a shonraítear i gcuid (b) d'Iarscríbhinn I.

1. Comhoibreoidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfoirt d'fhonn cúnamh a chur ar fáil do dhaoine atá faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe ar choinníoll:

2. I dteannta mhír 1, tabharfaidh daoine atá faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe fógra don iompróir, don ghníomhaire taistil nó don tionscnóir turas faoi na riachtanais shonracha maidir le suíocháin, tráth a mbeidh an áirithint á déanamh nó tráth a mbeidh an ticéad á réamhcheannach, ar choinníoll go bhfuil siad ar an eolas faoin riachtanas ag an am sin.

3. Déanfaidh iompróirí, comhlachtaí bainistithe críochfoirt, gníomhairí taistil agus tionscnóirí turas na bearta uile is gá le go mbeidh sé níos éasca fógraí a fháil ó dhaoine faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe faoin ngá atá acu le cúnamh. Beidh feidhm ag an oibleagáid seo ag na críochfoirt ainmnithe uile agus ag a ndíolphointí, lena n-áirítear díolachán ar an nguthán agus ar líne.

4. Mura ndéanfar fógra ar bith i gcomhréir le mír 1(a) agus le mír 2, déanfaidh iompróirí, comhlachtaí bainistithe críochfoirt, gníomhairí taistil agus tionscnóirí turas gach iarracht réasúnach chun a áirithiú go gcuirfear an cúnamh ar fáil ar bhealach go mbeidh an duine faoi mhíchumas nó a bhfuil a shoghluaisteacht laghdaithe in ann dul ar bord ar an tseirbhís imeachta, athrú chuig an tseirbhís chomhfhreagrach nó tuirlingt den tseirbhís teachta ar cheannaigh sé ticéad di.

5. Déanfaidh an comhlacht bainistithe críochfoirt pointe a ainmniú, laistigh den chríochfort nó lasmuigh dó, ina bhféadfadh daoine atá faoi mhíchumas nó daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe a fhógairt go bhfuil siad tagtha agus ina bhféadfadh siad cúnamh a lorg. Beidh comharthaíocht shoiléir ann chuig an bpointe agus cuirfear faisnéis bhunúsach ar fáil léi, i bhformáidí inrochtana, faoin gcríochfort agus faoin gcúnamh atá ar fáil ann.

Má fhaigheann gníomhairí taistil nó tionscnóirí turas fógra dá dtagraítear in Airteagal 14(1)(a), déanfaidh siad an fhaisnéis a sheachadadh a luaithe is féidir chuig an iompróir nó chuig an gcomhlacht bainistithe críochfoirt, laistigh dá ngnáthuaireanta oifige.

1. Déanfaidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfoirt, i gcás inarb iomchuí, nósanna imeachta oiliúna a bhaineann le míchumas, lena n-áirítear treoracha, a bhunú, agus áiritheoidh siad an méid seo a leanas:

2. Féadfaidh Ballstát, go ceann uastréimhse dhá bhliain ón … (13) díolúine a dheonú ó chur i bhfeidhm mhír (1)(b) maidir le hoiliúint a chur ar thiománaithe.

1. Beidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfoirt faoi dhliteanas, i gcás inarbh iad ba chúis le caillteanas cathaoireacha rothaí, trealaimh soghluaisteachta nó feistí cúnta nó le damáiste a dhéanamh dóibh, a tharlaíonn de dheasca an tsoláthair le haghaidh cúnaimh. Déanfaidh an t-iompróir nó an comhlacht bainistithe críochfoirt a bheidh faoi dhliteanas an caillteanais nó an damáiste sin a chúiteamh.

2. Beidh an cúiteamh dá dtagraítear i mír 1 ar cóimhéid le costas an trealaimh nó le costas na bhfeistí a cailleadh nó a ndearnadh damáiste dóibh.

3. I gcás inar gá, déanfar gach iarracht trealamh sealadach athsholáthair nó feistí sealadacha athsholáthair a chur ar fáil go tapa. I gcás inar féidir sin, beidh gnéithe teicniúla agus feidhmiúla ag cathaoireacha rothaí, ag trealamh soghluaisteachta nó ag feistí cúnta eile ar gnéithe iad a bheidh comhchosúil le gnéithe iad siúd a cailleadh nó a ndearnadh damáiste dóibh.

1. Gan dochar d'Airteagal 2(4), féadfaidh Ballstáit seirbhísí rialta intíre a dhíolmhú ó chur chun feidhme fhorálacha uile na Caibidle seo, nó roinnt díobh, ar choinníoll go gcinnteoidh siad go bhfuil an leibhéal cosanta maidir le daoine faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe faoina rialacha náisiúnta, ar a laghad ar aon dul leis an leibhéal cosanta atá faoin Rialachán seo.

2. Cuirfidh Ballstáit in iúl don Choimisiún maidir le díolúintí arna ndeonú de bhun mhír 1. Glacfaidh an Coimisiún gníomhaíocht iomchuí, má mheastar nach bhfuil an díolúine sin i gcomhréir le forálacha an Airteagail seo. Déanfaidh an Coimisiún tuarascáil a thíolacadh chuig Parlaimint na hEorpa agus chuig an gComhairle maidir le díolúintí arna ndeonú de bhun mhír 1, faoin … (14).

1. I gcás ina measfaidh iompróir go réasúnach go gcuirfear seirbhís rialta ar ceal nó go gcuirfear moill níos mó ná 120 nóiméad ar an imeacht ó chríochfort, tabharfar rogha láithreach don phaisinéir idir an méid seo a leanas:

2. I gcás ina ndéanfar seirbhís rialta a chur ar ceal nó i gcás ina mbeidh moill níos mó ná 120 nóiméad uirthi imeacht ó stad bus, beidh ag paisinéir an ceart leanúint ar aghaidh, nó athrodú nó aisíocaíocht ar luach an ticéid a fháil ón iompróir.

3. Déanfar an aisíocaíocht dá bhforáiltear i mír 1(b) agus i mír 2 laistigh de 14 lá tar éis an tairscint a dhéanamh nó an iarraidh a fháil. Cumhdóidh an íocaíocht costas iomlán an ticéid ag an bpraghas a ceannaíodh é, don chuid nó do na codanna den turas nach ndearnadh, agus don chuid nó do na codanna a rinneadh cheana féin más rud é nach bhfuil cuspóir ar bith leis an turas a thuilleadh i leith phlean taistil bhunaidh an phaisinéara. I gcás pasanna taistil nó ticéad séasúir beidh an íocaíocht ar cóimhéid leis an gcuid chomhréireach de chostas iomlán an phas nó an ticéid. Déanfar an aisíocaíocht le hairgead, mura nglacann an paisinéir le haon chineál eile aisíocaíochta.

1. I gcás ina gcealófar imeacht seirbhíse rialta, nó ina gcuirfear moill air, déanfaidh na hiompróirí, nó an comhlacht bainistithe críochfoirt, i gcás inarb iomchuí, na paisinéirí a bheidh ag imeacht ó na críochfoirt a chur ar an eolas faoin staid a luaithe is féidir, agus ar aon chuma, tráth nach déanaí ná 30 nóiméad tar éis an ama imeachta a bheidh sceidealta, agus faoin am imeachta measta, a luaithe a bheidh an fhaisnéis sin ar fáil.

2. Má chailleann paisinéirí nascsheirbhís de réir an amchláir de bharr cealú nó de bharr moille, déanfaidh an t-iompróir nó, an comhlacht bainistithe críochfoirt, i gcás inarb iomchuí, gach iarracht réasúnach na paisinéirí lena mbaineann a chur ar an eolas faoi naisc mhalartacha.

3. Déanfaidh an t-iompróir nó an comhlacht bainistithe críochfoirt a áirithiú, i gcás inarb iomchuí, gur i bhformáidí inrochtana a gheobhaidh daoine atá faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe an fhaisnéis a cheanglaítear faoi mhír 1 agus faoi mhír 2.

Le haghaidh turas a bhfuil fad sceidealta níos mó ná trí huaire an chloig ag baint leis, déanfaidh an t-iompróir, i gcás cealú nó moille maidir le himeacht ón gcríochfort níos mó ná dhá uair an chloig, an méid seo a leanas a thairiscint saor in aisce don phaisinéir:

Agus an tAirteagal seo á chur i bhfeidhm, tabharfaidh an t-iompróir aird ar leith ar riachtanais daoine atá faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe agus duine ar bith eile a bheidh á dtionlacan.

Ní choiscfidh ní ar bith sa Chaibidil seo ar phaisinéirí damáistí a lorg os comhair cúirteanna náisiúnta, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta i leith caillteanais de thoradh cealú nó moille maidir le seirbhísí rialta.

Laistigh dá réimsí inniúlachta faoi seach, cuirfidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfoirt faisnéis leordhóthanach ar fáil do phaisinéirí le linn dóibh a bheith ag taisteal. I gcás inarb indéanta, is i bhformáidí a bheidh inrochtana a chuirfear an fhaisnéis sin ar fáil arna iarraidh sin.

1. Déanfaidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfoirt, laistigh dá réimsí inniúlachta faoi seach, a áirithiú go gcuirtear faisnéis iomchuí agus oiriúnach maidir lena gcearta faoin Rialachán seo ar fáil ar a dhéanaí do phaisinéirí ag imeacht dóibh ón gcríochfort. Cuirfear an fhaisnéis ar fáil ag críochfoirt agus i gcás inarb infheidhme, ar an Idirlíon. Ar iarratas ó dhuine atá faoi mhíchumas nó ó dhuine a bhfuil a shoghluaiseacht laghdaithe, is i bhformáid inrochtana a chuirfear an fhaisnéis ar fáil. Cuimseoidh an fhaisnéis sin sonraí teagmhála an chomhlachta nó sonraí teagmhála na gcomhlachtaí forfheidhmithe arna n-ainmniú ag na Ballstáit de bhun Airteagal 27(1).

2. Chun an ceanglas maidir le faisnéis dá dtagraítear i mír 1 a chomhlíonadh, féadfaidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfoirt úsáid a bhaint as achoimre d'fhorálacha an Rialacháin seo arna hullmhú ag an gCoimisiún i dteangacha oifigiúla uile institiúidí an Aontais Eorpaigh, arb achoimre í a chuirfear ar fáil dóibh.

Bunóidh iompróirí sásra chun gearáin a láimhseáil nó beidh sásra chun gearáin a láimhseáil i bhfeidhm acu maidir leis na cearta agus na hoibleagáidí a leagtar amach in Airteagal 4, in Airteagal 8 agus in Airteagal 9 go hAirteagal 24.

Más mian le paisinéir a chumhdaítear leis an Rialachán seo gearán a dhéanamh leis an iompróir i dtaca le hAirteagal 4, le hAirteagal 8 nó le hAirteagal 9 go go hAirteagal 24 den Rialachan seo, cuirfidh sé isteach é laistigh de thrí mhí ón dáta ar feidhmíodh an tseirbhís nó ón dáta a raibh sé ceaptha an tseirbhís a fheidhmiú. Laistigh d'aon mhí amháin ón dáta a bhfaighidh an t-iompróir gearán, tabharfaidh sé fógra don phaisinéir gur cuireadh bunús lena ghearán, gur diúltaíodh don ghearán nó go bhfuil sé fós á bhreithniú. Ní faide ná trí mhí ón dáta a bhfuarthas an gearán an tréimhse chun an freagra deiridh a chur ar fáil.

1. Ainmneoidh gach Ballstát comhlacht nó comhlachtaí nua nó comhlacht nó comhlachtaí a bhí ann cheana féin mar chomhlacht nó comhlachtaí a bheidh freagrach as forfheidhmiú an Rialacháin seo a mhéid a bhaineann le seirbhísí rialta as pointí atá suite ina gcríoch agus maidir le seirbhísí rialta ó thríú tír chuig na pointí sin. Glacfaidh gach comhlacht na bearta is gá chun a áirithiú go gcomhlíonfar an Rialachán seo.

Beidh gach comhlacht neamhspleách ar iompróirí, ar thionscnóirí turas agus ar chomhlachtaí críochfoirt, ó thaobh eagrúcháin de, ó thaobh cinntí i leith maoinithe, ó thaobh a struchtúir dhlíthiúil agus ó thaobh cinnteoireachta de.

2. Cuirfidh gach Ballstát an Coimisiún ar an eolas maidir leis an gcomhlacht nó na comhlachtaí a ainmneofar i gcomhréir leis an Airteagal seo.

3. Féadfaidh paisinéir ar bith gearán a dhéanamh, i gcomhréir leis an dlí náisiúnta, leis an gcomhlacht iomchuí a ainmneofar faoi mhír 1, nó le comhlacht iomchuí ar bith eile a ainmneoidh Ballstát, maidir le haon sárú líomhnaithe ar an Rialachán seo.

Faoin 1 Meitheamh … (15) agus gach ré bliain ina dhiaidh sin, foilseoidh na comhlachtaí forfheidhmithe a ainmneofar de bhun Airteagal 27(1) tuarascáil maidir lena ndearna siad sa dá bhliain féilire roimhe sin, ar tuarascáil í ina mbeidh, inter alia, cur síos ar na gníomhaíochtaí a cuireadh i gcrích chun forálacha an Rialacháin seo a chur chun feidhme, agus staitisticí maidir leis na gearáin agus maidir leis na smachtbhannaí a cuireadh i bhfeidhm.

Déanfaidh na comhlachtaí náisiúnta um fhorfheidhmiú dá dtagraítear in Airteagal 27(1) faisnéis a mhalartú, aon uair is iomchuí, faoina gcuid oibre agus faoina bprionsabail cinnteoireachta agus faoina gcleachtais cinnteoireachta. Tabharfaidh an Coimisiún tacaíocht dóibh sa chúram seo.

Leagfaidh na Ballstáit síos rialacha maidir leis na pionóis is infheidhme maidir le sáruithe ar fhorálacha an Rialacháin seo agus déanfaidh siad gach beart is gá lena áirithiú go gcuirfear chun feidhme iad. Beidh na pionóis dá bhforálfar éifeachtach, comhréireach agus athchomhairleach. Tabharfaidh na Ballstáit fógra don Choimisiún faoi na rialacha sin agus faoi na bearta sin faoin … (16) agus tabharfaidh siad fógra dó gan mhoill faoi aon leasú a dhéanfaidh difear dóibh.

Tabharfaidh an Coimisiún tuarascáil do Pharlaimint na hEorpa agus don Chomhairle faoin … (17), faoi fheidhmiú agus faoi iarmhairtí an Rialacháin seo. Gabhfaidh tograí reachtacha, i gcás inarb iomchuí, leis an tuarascáil lena gcuirfear forálacha an Rialacháin seo chun feidhme le tuilleadh mionsonraí, nó lena leasófar é.

Cuirtear an pointe seo a leanas leis an Iarscríbhinn a ghabhann le Rialachán (CE) Uimh. 2006/2004:

Tiocfaidh an Rialachán seo i bhfeidhm an fichiú lá tar éis lá a fhoilsithe in Iris Oifigiúil anAontais Eorpaigh.

(2) Seasamh ó Pharlaimint na hEorpa an 23 Aibreán 2009 (nár foilsíodh fós san Iris Oifigiúil), seasamh ón gComhairle an 11 Márta 2010 (nár foilsíodh fós san Iris Oifigiúil) agus seasamh ó Pharlaimint na hEorpa an … (nár foilsíodh fós san Iris Oifigiúil).

(12) Cuir isteach, le do thoil, an dáta is ionann agus cúig bliana tar éis dháta chur i bhfeidhm an Rialacháin seo.

(14) Cuir isteach, le do thoil, an dáta is ionann agus cúig bliana tar éis dháta chur i bhfeidhm an Rialacháin seo.

(15) Cuir isteach, le do thoil, an dáta is ionann agus dhá bhliain tar éis dháta chur i bhfeidhm an Rialacháin seo.

(17) Cuir isteach, le do thoil, an dáta is ionann agus trí bliana tar éis dháta chur i bhfeidhm an Rialacháin seo.

(19) Cuir isteach, le do thoil, an dáta is ionann agus dhá bhliain tar éis dháta chur i bhfeidhm an Rialacháin seo.

RÁITEAS AR CHÚISEANNA NA COMHAIRLE

I. RÉAMHRÁ

An 4 Nollaig 2008, thíolaic an Coimisiún an togra le haghaidh Rialacháin ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir leis na cearta a bhíonn ag paisinéirí in iompar de bhus agus de chóiste agus lena leasaítear Rialachán (CE) Uimh. 2006/2004 maidir le comhar idir údaráis náisiúnta atá freagrach as dlíthe cosanta tomhaltóirí a fhorfheidhmiú (1).

An 23 Aibreán 2009, vótáil Parlaimint na hEorpa ar a tuairim ar an gcéad léamh (2).

An 17 Nollaig 2009, tháinig an Chomhairle ar chomhaontú polaitiúil maidir leis an dréacht-Rialachán. Tar éis an t-athbhreithniú dlíthiúil agus teangeolaíoch a bheith déanta, ghlac an Chomhairle a seasamh ar an gcéad léamh an 11 Márta 2010, i gcomhréir leis an ngnáthnós imeachta reachtach atá leagtha síos in Airteagal 294 den Chonradh ar Fheidhmiú an Aontais Eorpaigh.

Agus a cuid oibre á cur i gcrích aici, chuir an Chomhairle tuairim an Choiste Eacnamaíochta agus Sóisialta san áireamh. Níor theastaigh ó Choiste na Réigiún aon tuairim a thabhairt uaidh.

II. ANAILÍS AR AN SEASAMH AR AN gCÉAD LÉAMH

1. Ginearálta

Cuid de chuspóir ginearálta an Aontais Eorpaigh a áirithiú go gcaithfear go comhionann leis na paisinéirí uile, beag beann ar an modh iompair atá roghnaithe acu, is ea an togra le haghaidh Rialacháin ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle maidir leis na cearta a bhíonn ag paisinéirí in iompar de bhus agus de chóiste. Tá reachtaíocht dá samhail glactha cheana féin i dtaca le paisinéirí agus iad ag taisteal d'aer (3) nó d'iarnród (4). Tá forálacha sa togra maidir leis an dliteanas i gcás báis nó díobhála do phaisinéirí agus i gcás ina gcailltear bagáiste nó ina ndéantar dochar dá mbagáiste, na réitigh a dhéanfar go huathoibríoch nuair a chuirfear isteach ar thaisteal, an tslí a láimhseáilfear gearáin agus a gceartófar iad, faisnéis do phaisinéirí agus tionscnaimh eile. Ina theannta sin, leagtar síos leis an togra rialacha maidir le faisnéis agus maidir le cúnamh do dhaoine atá faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe (DSLanna).

Cé gur aontaigh an Chomhairle leis an gCoimisiún maidir le cuspóir an togra, tá oiriúnuithe móra ar an mbuntogra i gceist le cur chuige na Comhairle. Níorbh inghlachta roinnt de na forálacha a bhí á mbeartú toisc go mbeadh ualach róthrom riaracháin i gceist leo agus costais dá bharr ar na hiompróirí agus ar lucht riaracháin náisiúnta, gan aon bhreisluach a bheith á thabhairt do phaisinéirí lena gcúiteofaí na míbhuntáistí sin. Rinneadh athdhréachtú ar roinnt forálacha eile agus aird á tabhairt ar na reachtaíochtaí éagsúla atá sna Ballstáit, ionas nach mbeadh an togra le haghaidh Rialacháin ag teacht salach ar an reachtaíocht náisiúnta ná ar an reachtaíocht Eorpach atá ann cheana. Chomh maith leis sin, rinneadh athdhréachtú ar fhorálacha eile chun an Rialachán a shimpliú agus a shoiléiriú.

Mar thoradh ar an gcur chuige sin, le seasamh na Comhairle ar an gcéad léamh, déantar an buntogra ón gCoimisiún a mhodhnú go pointe áirithe trí athdhréachtú a dhéanamh air agus trí roinnt forálacha de a scriosadh. Ciallaíonn sé sin nár ghlac an Chomhairle le haon cheann de na leasuithe a cuireadh isteach le tuairim chéad léamh Pharlaimint na hEorpa maidir leis na forálacha sin a scriosadh.

Is é is aidhm don Chomhairle, maidir leis an togra seo, teacht ar réiteach cothromúil lena gcuirfí san áireamh na cearta a bhíonn ag paisinéirí mar aon leis an ngá atá ann le hinmharthanacht eacnamaíoch na n-oibreoirí i dtionscal na mbusanna agus na gcóistí a áirithiú, ar tionscal é inarb é gnólachtaí beaga agus meánmhéide a bhunáite, agus, dá bhrí sin, rinne sí leasú 3 na Parlaiminte Eorpaí a chur isteach ina seasamh ar an gcéad léamh.

2. Príomh-shaincheisteanna beartais

i) Raon feidhme

I gcéad togra an Choimisiúin, ba é a bhí i gceist go mbeadh feidhm ghinearálta ag an Rialachán maidir le paisinéirí a bheadh á n-iompar ag gnólachtaí busanna agus cóistí trí mheán seirbhísí rialta. Ní raibh de chead ag na Ballstáit rud ar bith a dhíolmhú seachas iompar uirbeach, fo-uirbeach agus réigiúnach a chumhdaítear le conarthaí seirbhíse poiblí, dá mbeadh cearta paisinéirí á n-áirithiú leis na conarthaí sin a bheadh inchomparáide leis an leibhéal a cheanglaítear leis an Rialachán. Ina theannta sin, thug Parlaimint na hEorpa isteach leasú amháin lena gceadófaí do na Ballstáit an t-iompar uirbeach agus fo-uirbeach a eisiamh ón raon feidhme, ar an gcoinníoll thuasluaite, ach gan de chead an t-iompar réigiúnach a eisiamh.

Ní raibh an Chomhairle in ann glacadh leis an raon feidhme a bhí á mholadh ag an gCoimisiún, ná le leasuithe gaolmhara na Parlaiminte Eorpaí (leasú 1, leasú 2 agus leasú 81), toisc gur mheas sí go dtagann an t-iompar uirbeach, fo-uirbeach agus réigiúnach faoi chuimsiú na coimhdeachta.

D'fhéadfadh sé go gcothófaí fadhbanna, do phaisinéirí agus don tionscal araon, dá n-áireofaí an t-iompar réigiúnach sa raon feidhme, faoi mar a bhí á mholadh ag Parlaimint na hEorpa. I mórcheantair uirbeacha is iondúil gur gréasán iomlán iompair a bhíonn á oibriú ag cuideachtaí, lena n-áirítear seirbhísí bus, seirbhísí iarnróid faoi thalamh, traenacha do chomaitéirí, agus seirbhísí tram. Go minic, is de chineál uirbeach, fo-uirbeach agus réigiúnach iad na seirbhísí seo go léir. Dá ndéanfaí an díolúine a shrianadh go seirbhísí uirbeacha agus fo-uirbeacha amháin bheadh codanna de na gréasáin sin faoi réir na rialacha atá ceaptha i gcomhair seirbhísí fadraoin. Sa chás sin, bheadh ar na cuideachtaí a mbeadh na gréasáin sin á n-oibriú acu déileáil le córais éagsúla chúitimh, laistigh den ghréasán céanna, ar córais iad cuid acu nach mbeadh oiriúnach i ndáiríre don chineál sin iompair. Ina theannta sin, chuirfí mearbhall ar phaisinéirí a bheadh ag taisteal sna gréasáin sin mar ba dheacair leo a thuiscint cé na rialacha a bheadh infheidhme.

Ina theannta sin, ó tharla gurbh ann don fhéidearthacht sa rialachán atá ann cheana um chearta paisinéirí iarnróid go ndíolmhófaí seirbhísí réigiúnacha iarnróid, d'fhéadfadh sé go ndéanfaí an iomaíocht sa dá earnáil a shaobhadh mura mbeadh foráil chomhfhreagrach ann sa Rialachán um chearta paisinéirí bus. Agus is minic gur mar rogha na malairte dá chéile iad na seirbhísí bus agus na seirbhísí iarnróid.

Dá bhrí sin, ní raibh an Chomhairle in ann glacadh le leasuithe na Parlaiminte Eorpaí maidir leis an raon feidhme. Dá bhrí sin, molann an Chomhairle gur cheart go mbeadh feidhm ag an dréacht-Rialachán maidir le paisinéirí a bheidh ag taisteal leis na seirbhísí rialta náisiúnta agus idirnáisiúnta ach go bhféadfadh sé go ndéanfaí na seirbhísí rialta uirbeacha, fo-uirbeacha agus réigiúnacha a dhíolmhú ar an leibhéal náisiúnta. Ina theannta sin, tugann an Chomhairle foráil isteach lena n-áiritheofaí go mbeadh feidhm ag cearta bunúsacha áirithe maidir le gach seirbhís busanna agus cóistí gan eisceacht (i.e., go mbeadh na coinníollacha conarthacha agus na taraifí neamh-idirdhealaitheach agus go mbeadh ceart chun iompair ag daoine faoi mhíchumas agus ag daoine a bhfuil a soghluaiseacht laghdaithe mar aon le maoluithe gaolmhara).

Údaraítear do na Ballstáit díolúine a dheonú, ar feadh uastréimhse cúig bliana agus í in-athnuaite faoi dhó, ó chur i bhfeidhm fhorálacha an Rialacháin seo ar sheirbhísí rialta intíre. Ina theannta sin, féadfaidh na Ballstáit díolúine a dheonú ar feadh uastréimhse cúig, in-athnuaite, do sheirbhísí rialta áirithe, a ndéantar cuid shuntasach díobh, lena n-áirítear stop sceidealta amháin ar a laghad, a oibriú lasmuigh den Aontas.

Thairis sin, maidir leis an raon feidhme, tá foráil shonrach ann lena mbunófaí go bhféadfadh na Ballstáit a rialacha náisiúnta a chaomhnú ina n-iomláine más rud é go bhféadfadh siad a áirithiú gurb ionann, ar a laghad, an leibhéal cosanta do dhaoine faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe faoina rialacha náisiúnta agus an leibhéal cosanta atá faoin Rialachán seo.

ii) Athruithe ar an mbonneagar

Maidir leis an mbonneagar, tá an Chomhairle sásta tacú agus cur le haon tionscnamh i leith trealaimh agus bonneagair nua a fháil, i gcás inar gá é sin a fháil nó a thógáil i bhfianaise riachtanas daoine faoi mhíchumas agus DSLanna, mar a deirtear go soiléir in aithris amháin den téacs. Tá an Rialachán seo, áfach, faoi chuimsiú na reachtaíochta maidir le cosaint tomhaltóirí agus, dá bhrí sin, ní féidir oibleagáidí a chur isteach ann maidir le ceanglais theicniúla ar na hiompróirí feithiclí nó bonneagar agus trealamh a mhodhnú nó a athnuachan ag na críochfoirt. Dá bhrí sin, níor fhéadadh glacadh le leasuithe na Parlaiminte Eorpaí maidir le hathruithe sa bhonneagar (leasuithe 6-10).

iii) Cúiteamh agus cúnamh i gcás tionóiscí

Sa togra ón gCoimisiún leagtar amach na rialacha maidir le dliteanas gnólachtaí busanna agus/nó cóistí i leith a bpaisinéirí agus a mbagáiste. Ba chun tairbhe na bpaisinéirí é de rialacha comhchuibhithe a bheith ann maidir le dliteanas na ngnólachtaí busanna agus/nó cóistí. I gcomhair aon damáiste suas go dtí EUR 220 000, beidh diandliteanas ag gnólacht busanna agus/nó cóistí, i.e., ní bheidh an gnólacht in ann a dhliteanas a eisiamh trína chruthú nárbh é locht an ghnólachta ba chúis leis an tionóisc. I gcomhair damáistí os cionn EUR 220 000 bheadh an dliteanas bunaithe ar locht, ach bheadh sé neamhtheoranta. Bheadh paisinéirí a mbainfeadh tionóisc dóibh i dteideal réamhíocaíochtaí a fháil chun aghaidh a thabhairt ar dheacrachtaí eacnamaíocha a d'fhéadfadh a bheith acu nó ag a dteaghlaigh de bharr báis nó díobhála.

Mar sin féin, tá na socruithe dliteanais atá i bhfeidhm cheana sna Ballstáit an-éagsúil maidir le bonn an dliteanais (diandliteanas neamhtheoranta, diandliteanas le díolúintí force majeure agus dliteanas lochtbhunaithe), agus is éagsúlacht í nach féidir a thabhairt i gcomhréir. Ina theannta sin, tá an reachtaíocht sna Ballstáit éagsúla bunaithe go páirteach ar Threoir 2009/103/CE maidir le hárachas i gcoinne dliteanais shibhialta i leith úsáid mhótarfheithiclí agus forfheidhmiú na hoibleagáide chun árachú i gcoinne an dliteanais sin (‘an Treoir um Árachas Gluaisteán’), agus go páirteach ar an reachtaíocht náisiúnta a théann níos faide ná dlí an AE. Tá dliteanas i leith paisinéirí bus á rialú leis na téacsanna sin cheana agus tá sé fíorthábhachtach nach mbeadh an téacs seo agus an ‘Treoir um Árachas Gluaisteán’ thuasluaite ag teacht salach ar a chéile.

Dá bhrí sin, ghlac an Chomhairle cur chuige trína gcuirfí leis an gcóras atá ann cheana, agus, ina theannta sin, trína gcuirfí roinnt buneilimintí um chomhchuibhiú leis chomh maith. Moltar go mbeadh tairseach íosta ann in aghaidh an phaisinéara agus in aghaidh gach ítime bagáiste: EUR 220 000 in aghaidh an phaisinéara i gcás báis nó díobhála pearsanta. I gcás ina gcaillfí bagáiste nó i gcás ina ndéanfaí damáiste do bhagáiste, EUR 500 maidir le seirbhísí uirbeacha, fo-uirbeacha agus réigiúnacha agus EUR 1 200 maidir le seirbhísí rialta eile. Leis sin, dhéanfaí an cúiteamh i gcomhair bagáiste a chur ar comhréim leis na forálacha comhfhreagracha sa ‘Rialachán na n-iarnróid’ agus na gnéithe sonracha a bhaineann le hiompar uirbeach, fo-uirbeach agus réigiúnach á gcur san áireamh. Maidir le cathaoireacha rothaí, nó trealamh gluaiseachta eile nó feistí cúnta eile, foráiltear le téacs na Comhairle go ndéanfaí iad a chúiteamh ina n-iomláine seachas déileáil leo mar ghnáthbhagáiste, fiú i gcás ina ndéanfaí damáiste nuair a bhíonn cúnamh á sholáthar (rud atá ag teacht le héirim leasú 46 de chuid na Parlaiminte).

Ina theannta sin, rinneadh an téacs a oiriúnú le foráil a dhéanamh do chúnamh a thabhairt do phaisinéirí i dtaca lena gcuid riachtanas láithreach praiticiúil tar éis tionóisce. Níl foráil mar sin sa ‘Treoir um Árachas Gluaisteán’ agus is buntáiste mór í do phaisinéirí bus, agus ní bheidh méadú suntasach ar ualach riaracháin na gcuideachtaí busanna agus/nó cóistí dá thoradh.

I bhfianaise an méid thuas, ní raibh an Chomhairle in ann glacadh leis an gcur chuige a bhí á bheartú ag an gCoimisiún ná le leasuithe na Parlaiminte maidir leis an dliteanas (leasuithe 18-24).

iv) Cearta daoine faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe (DSL)

Tacaíonn an Chomhairle go huile is go hiomlán leis an gcuspóir atá ag an gCoimisiún a áirithiú go mbeidh rochtain neamh-idirdhealaitheach ar bhusanna agus ar chóistí ag daoine faoi mhíchumas agus ag daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe. Cloíonn an Chomhairle go dlúth leis an togra ón gCoimisiún mar sin ach amháin go ndearna sí roinnt forálacha de a mhodhnú chun go mbeadh siad níos praiticiúla agus gur thug sí isteach simplithe áirithe agus soiléirithe áirithe. Maidir leis an gCaibidil seo, rinne an Chomhairle roinnt leasuithe de chuid na Parlaiminte Eorpaí a chur isteach ina téacs, bíodh sé sin ina n-iomláine, i bpáirt nó ina n-éirim.

Maidir leis na heisceachtaí don cheart chun iompair, ba é a bheartaigh an Coimisiún go bhféadfaí a dhiúltú duine faoi mhíchumas a iompar ar bhonn na gceanglas sábháilteachta nó ar bhonn méid na feithicle. D'fhoráil an Chomhairle do roinnt feabhsúcháin, trí thagairt a dhéanamh do ‘dhearadh’ na feithicle seachas do ‘mhéid’ na feithicle agus, sa chaoi sin, rinneadh leasú 26 agus 27 na Parlaiminte a chomhtháthú isteach go substaintiúil nó ina n-éirim. Ina theannta sin, ghlac an Chomhairle le leasú 73 chomh maith maidir leis an rogha a thabharfaí do dhuine faoi mhíchumas nó do DSL i gcás ina ndiúltófaí cead bordála dó.

De réir an bhuntogra, d'fhéadfadh an t-iompróir iallach a chur ar dhuine atá faoi mhíchumas nó ar dhuine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe go mbeadh sé á thionlacan ag duine atá in ann cúnamh a sholáthar. De réir sheasamh na Comhairle ar an gcéad léamh, má dhéanann an t-iompróir iarratas mar sin maidir le seirbhís paisinéireachta, iomprófar an duine tionlacain saor in aisce agus, i gcás inarb indéanta é sin, go mbeidh sé suite taobh leis an duine faoi mhíchumas nó leis an DSL. Leis an bhforáil seo, déantar leasú 29 de chuid na Parlaiminte Eorpaí a chomhtháthú go substaintiúil.

Le téacs na Comhairle ar an gcéad léamh, foráiltear do choinníollacha rochtana neamh-idirdhealaitheacha agus do chur ar fáil na gcoinníollacha sin don phobal i bhformáid atá oiriúnach do dhaoine faoi mhíchumas agus do DSLanna agus, sa chaoi sin, glactar go páirteach nó go hiomlán le leasú 31 agus le leasú 32 den Pharlaimint. Ina theannta sin, cuirfidh an Coimisiún ar fáil ar an idirlíon liosta de chríochfoirt busanna agus cóistí arna n-ainmniú ag na Ballstáit, ina gcuirfear cúnamh ar fáil do dhaoine faoi mhíchumas agus do DSLanna, faoi mar atá i leasú 36 de chuid na Parlaiminte.

Maidir leis an gcúnamh do dhaoine faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe, soláthrófar an cúnamh sin ar an gcoinníoll go gcuirfidh an duine lena mbaineann fógra chuig an iompróir nó chuig oibreoir an chríochfoirt ar a dhéanaí dhá lá oibre roimh ré (ba é 48 uair an chloig roimh ré a bhí molta ag an gCoimisiún) agus ar an gcoinníoll go mbeidh an duine sin i láthair ag an gcalafort nó ag pointe ainmnithe, 60 nóiméad ar a laghad roimh an am imeachta a foilsíodh. Is ar an ábhar sin nárbh fhéidir leis an gComhairle glacadh le leasú 39 lenar moladh go nglacfaí le tréimhse níos giorra de 24 uair. Chomh maith leis sin, má tá riachtanais shonracha ag an duine sin ó thaobh suíocháin de, ba cheart don phaisinéir fógra a thabhairt don iompróir faoi na riachtanais sin tráth a ndéantar an áirithint, má táthar ar an eolas faoi na riachtanais ag an am sin. Leis an gceanglas breise seo atá á chur isteach ag an gComhairle, ligfí don iompróir freastal ar na sainriachtanais sin agus an tseirbhís is fearr is féidir a thabhairt don duine lena mbaineann.

Ó thaobh cúnamh a thabhairt ar bord de, tá srian curtha ag an gComhairle le raon feidhme bhuntogra an Choimisiúin. Leagtar amach le téacs na Comhairle gur gá faisnéis a sholáthar i bhformáid a bheidh inrochtana chomh maith le cúnamh a thabhairt chun bordála agus chun tuirlingthe le linn sosanna i dturas, ar an gcoinníoll go mbeidh pearsanra eile chomh maith leis an tiománaí ar bord. Cuirtear san áireamh leis seo go mbíonn bunáite na bhfeithiclí á n-oibriú ag tiománaí amháin as féin agus go mbeadh tionchar ag an soláthar cúnaimh ar uaireanta an tiománaí agus dá réir sin ar na ceanglais sábháilteachta.

Is gá cúnamh a thabhairt saor in aisce do dhaoine atá faoi mhíchumas agus do DSLanna ag críochfoirt a bhfuil foireann iontu agus a bheadh ainmnithe ag na Ballstáit agus ba cheart go mbeadh oiliúint leordhóthanach faighte ag an bpearsanra a sholáthróidh cúnamh go díreach do na daoine sin. Ba cheart go gcuirfí oiliúint maidir le feasacht mhíchumais ar an bpearsanra, lena n-áirítear tiománaithe, a dhéileálann go díreach leis an bpobal atá ag taisteal.

v) Cearta Paisinéirí i gcás cealaithe nó moille

D'fhoráil an togra ón gCoimisiún d'oibleagáidí maidir le gnólachtaí busanna agus/nó cóistí i gcás turas a gcuirtear isteach ar a leanúnachas, mar gheall ar chealú seirbhíse nó mar gheall ar mhoill. Ba cheart do na gnólachtaí cúiteamh a íoc, ar fiú 100% de luach an ticéid é, más rud é gur theip orthu seirbhísí malartacha nó an fhaisnéis a bhí ag teastáil a sholáthar.

Cé go dtacaíonn an Chomhairle go hiomlán leis an bprionsabal gur cheart d'iompróirí agus d'oibreoirí aire a thabhairt dá bpaisinéirí, rinne sí an togra ón gCoimisiún a mhodhnú, agus struchtúr sonrach thionscal na mbusanna agus na gcóistí á chur san áireamh aici. Comhaontaíodh nach ionann an chóir a chuirfí ar phaisinéirí a bheadh ag imeacht ó chríochfoirt agus an chóir a chuirfí ar phaisinéirí a bheadh ag imeacht ó stadanna bus, ó tharla nach bhfuil sé indéanta ná réasúnta an leibhéal céanna faisnéise ar mhoilleanna a sholáthar ag stad bus agus a chuirfí ar fáil ag críochfort a mbeadh foireann ann.

I gcás ina mbeidh moill de níos mó ná dhá uair an chloig ann nó má chuirtear an turas ar ceal, féadfaidh an paisinéir rogha a dhéanamh leanúint den turas agus úsáid á baint as an modh iompair céanna, nó aistriú a iarraidh nó aisíocaíocht ar an ticéad a iarraidh (a bheidh íoctha laistigh de 14 lá tar éis an teagmhais agus, más gá, turas athfhillte saor in aisce). I gcás moille níos mó ná dhá uair an chloig ar thurais a mhaireann níos mó ná trí huaire an chloig, agus paisinéirí ag fágáil ó chríochfort, beidh oibleagáid ar an iompróir bia nó sóláistí a thabhairt do phaisinéirí, in éirim leasú 53 ó Pharlaimint na hEorpa, ach ní bheidh oibleagáid air cóiríocht a chur ar fáil cé go gcaithfidh an t-iompróir cúnamh a thabhairt do phaisinéirí cóiríocht a fháil. Ní bhfaighidh paisinéirí bus agus cóiste tairbhe as slánaíochtaí breise, áfach, (a íoctar i dteannta le praghas an ticéid) mar a tharlaíonn i gcás paisinéirí muirí agus paisinéirí iarnróid. Dá bhrí sin, níor coinníodh na leasuithe ó Pharlaimint na hEorpa a bhaineann le cúiteamh agus le cóiríocht (leasuithe 49, 50, 51, 52, 54 agus 55).

Thug Parlaimint na hEorpa roinnt leasuithe isteach maidir le cúiteamh agus le cúnamh i gcásanna ina mbeifí mall ag teacht agus maidir le díolúintí gaolmhara i gcás ‘’ (leasú 56 agus leasú 57), rud a d'fhágfadh nach mbeadh an t-iompróir faoi dhliteanas i leith damáiste más cúinsí dothuartha, nach mbaineann le hoibriú a sheirbhísí, is cúis leis an damáiste sin. Níor ghlac an Chomhairle le leasuithe mar sin mar níl sé beartaithe aon fhorálacha a chur isteach maidir le cúiteamh i gcásanna ina mbeifí mall ag teacht.

Dliteanas breise a bheadh i gceist do ghnólachtaí busanna agus cóistí le cúiteamh den chineál sin agus bhainfeadh ualach iomarcach leis; thairis sin, chuirfí brú ar thiománaithe cloí leis an amchlár ar ais nó éigin, agus chuirfí sábháilteacht ar bhóithre i mbaol ar an gcaoi sin.

Ghlac an Chomhairle le leasú 58 i ndáil le faisnéis i bhformáid a bheadh inrochtana do dhaoine faoi mhíchumas agus do dhaoine a bhfuil a saorghluaiseacht laghdaithe.

vi) Rialacha ginearálta maidir le faisnéis, le gearáin a láimhseáil agus le comhlachtaí náisiúnta forfheidhmithe

De réir sheasamh na Comhairle ar an gcéad léamh, cuirfidh iompróirí agus comhlachtaí bainistithe críochfort, laistigh dá gcuid réimsí inniúlachta faoi seach, faisnéis leordhóthanach ar fáil, i bhformáid inrochtana, do phaisinéirí le linn dóibh a bheith ag taisteal, i gcás inarb indéanta sin. Thairis sin, cuirfidh siad a gcearta in iúl do phaisinéirí ar bhealach iomchuí agus sothuigthe, in éirim leasú 62 ó Pharlaimint na hEorpa.

Ó thaobh gearán de, bhí rialacha i dtogra an Choimisiúin maidir leis an gcaoi ar chóir d'iompróirí iad a láimhseáil, go háirithe na hiarmhairtí forleathana dlíthiúla a bheadh ann i gcás nach dtabharfaí freagra ar ghearáin.

Cé go n-aontaíonn an Chomhairle i bprionsabal le togra an Choimisiún, cuireann sí tuilleadh solúbthachta isteach sa chóras d'fhonn iarmhairtí gan choinne a sheachaint do chórais dlí nó do struchtúir riaracháin na mBallstát. Sa chomhthéacs sin agus chun maorlathas breise a sheachaint, níor ghlac an Chomhairle le leasú 64 ó Pharlaimint na hEorpa, trína gcuirfí oibleagáid ar ghnólachtaí busanna agus/nó cóistí tuarascáil mhionsonraithe a eisiúint gach bliain faoi na gearáin a fuair siad.

Chomh maith leis sin, bheartaigh an Pharlaimint gur cheart do na comhlachtaí forfheidhmithe náisiúnta a bheith neamhspleách (leasú 65). I seasamh na Comhairle ar an gcéad léamh, sonraítear ar bhealach níos soiléire gur cheart do na comhlachtaí sin a bheith neamhspleách ar iompróirí, ar thionscnóirí turas agus ar oibreoirí críochfort.

vii) An dáta a chuirfear an Rialachán i bhfeidhm

Ba é a bheartaigh an Coimisiún go dtiocfadh an Rialachán i bhfeidhm 20 lá tar éis a fhoilsithe in Iris Oifigiúil an AE agus go mbeadh feidhm leis bliain tar éis an dáta sin.

Foráiltear le seasamh na Comhairle ar an gcéad léamh go mbeidh feidhm ag an Rialachán dhá bhliain tar éis a fhoilsithe, agus glactar le leasú 69 ó Pharlaimint na hEorpa go substaintiúil ar an gcaoi sin.

3. Leasuithe eile a ghlac Parlaimint na hEorpa

Leasuithe eile nach n-áirítear i seasamh na Comhairle ar an gcéad léamh, baineann siad leis an méid seo a leanas:

—	athruithe ar an sainmhíniú ar ‘conradh iompair’ (leasú 13), ar ‘díoltóir ticéad’ (leasú 14), ar ‘tionscnóir turas’ (leasú 15), agus ar ‘cealú’ (leasú 16);

—	an sainmhíniú nua a moladh ar ‘formáid inrochtana’ (leasú 17);

—	an tagairt do ‘daoine nach féidir taisteal gan chúnamh mar gheall ar a n-aois’ (leasú 34);

—	cúnamh atá curtha in oiriúint do riachtanais aonair daoine faoi mhíchumas nó daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe (leasú 35);

—	an gá atá ann go n-áiritheofar go bhfaighidh an paisinéir deimhniú go bhfuarthas fógra maidir lena riachtanais chúnaimh (leasú 40);

—	aon chúiteamh a dhámhfaí faoin Rialacháin, a d'fhéadfaí a asbhaint ó aon chúiteamh breise a dheonófaí (leasú 59);

—	na pionóis is infheidhme maidir le sárú an Rialacháin, lena bhféadfaí go n-áireofaí ordú chun cúiteamh a íoc (leasú 68);

—	leasuithe 70, 71 agus 72 maidir leis na hIarscríbhinní a ghabhann leis an Rialachán.

III. CONCLÚID

Agus a seasamh ar an gcéad léamh á ullmhú ag an gComhairle, cuireadh san áireamh go huile agus go hiomlán an togra ón gCoimisiún agus an tuairim ó Pharlaimint na hEorpa ar an gcéad léamh. Maidir leis na leasuithe a mhol Parlaimint na hEorpa, feictear don Chomhairle go bhfuil líon mór de na leasuithe sin curtha isteach ina seasamh ar an gcéad léamh aici cheana féin – bíodh sé sin ina n-éirim, i bpáirt nó ina n-iomláine.

(1) 16933/08.

(2) A6-0250/2009.

(3) Rialachán (CE) Uimh. 261/2004 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Feabhra 2004 lena mbunaítear comhrialacha maidir le cúiteamh agus cúnamh do phaisinéirí sa chás nach gceadaítear dóibh bordáil agus sa chás ina gcuirtear eitiltí ar ceal nó go gcuirtear moill fhada orthu, agus lena n-aisghairtear Rialachán (CEE) Uimh. 295/91, IO L 46, 17.2.2004, lch. 1 agus Rialachán (CE) Uimh. 1107/2006 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 5 Iúil 2006 maidir le cearta daoine faoi mhíchumas agus daoine a bhfuil a soghluaisteacht laghdaithe agus iad ag taisteal d'aer, IO L 204, 26.7.2006, lch 1.

(4) Rialachán (CE) Uimh. 1371/2007 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 23 Deireadh Fómhair 2007 maidir le cearta agus oibleagáidí paisinéirí iarnróid IO L 315, 3.12.2007, lch 14.